Χρῆστος Γιανναρᾶς

Ισως αυτός να είναι ένας άλλος ορισμός της παρακμής: Οι επίδοξοι ηγέτες που φτάνουν στην κρίσιμη στιγμή και δυνατότητα να αλλάξουν την πορεία της χώρας τους, δεν το τολμούν. Μένουν επίδοξοι – ποτέ ηγέτες.
Δεν θα χρειαζόταν ιδιοφυΐα για να αντιληφθούν την ευκαιρία, το προνόμιο που τους χαρίστηκε. Το παρελθόν διδάσκει ότι σεμνές μετριότητες, σε κρίσιμες στιγμές, έκαναν τη μεγάλη έκπληξη. Δεν ήταν γεννημένοι μπροστάρηδες. Ομως κατάλαβαν σε ποια στιγμή ήταν οι ευνοημένοι της Ιστορίας. Και τόλμησαν.
Ο κ. Αντώνης Σαμαράς βρίσκεται στην κρίσιμη στιγμή, είναι συγκυριακά ο ευνοημένος της Ιστορίας. Και δεν το αντιλαμβάνεται. Είναι ο μόνος που μπορεί να λειτουργήσει σαν καταλύτης για την ανατροπή και τον ριζικό μετασχηματισμό του πολιτικού σκηνικού. Αλλά δεν το καταλαβαίνει, του γυαλίζει ο ρόλος του κομπάρσου, η αρχηγία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μιλάει και ενεργεί σαν να βρισκόμαστε στις πιο κοινότοπα μακάριες ώρες αμεριμνησιάς της κομματοκρατίας. Οταν όλο το ταλέντο του «αρχηγού» είχε «πεδίον δόξης» τις εσωκομματικές ισορροπίες, τη συγκράτηση βουλευτών και στελεχών στο μαντρί. Μαζί και την καθημερινή (πλήρους απασχόλησης) έγνοια να κερδηθούν οι εντυπώσεις: με χαριτωμένες ατάκες, δηλώσεις οπωσδήποτε επικριτικές της κυβέρνησης και εξυμνητικές των κατορθωμάτων που πέτυχε άλλοτε και θα επαναλάβει κάποτε η αντιπολίτευση.
Η ελλαδική κοινωνία ζει, για πρώτη φορά μετά τη γερμανική κατοχή, τον τρόμο και τον πανικό να βλέπει να καταρρέουν ή να αχρηστεύονται οι δομές που τη συγκροτούν. Αλλά το πρώτιστο που απασχολεί τον κ. Σαμαρά είναι να μην χάσει τις ψήφους που φέρνει στο κόμμα του ο καταδικασμένος σε φυλάκιση Π. Ψωμιάδης. Το κράτος έχει πτωχεύσει, de facto, όχι ακόμα διακηρυγμένα: βασικές κρατικές λειτουργίες δυσχεραίνονται, ενώ το όνομα των Ελλήνων διασύρεται εξαθλιωτικά ανυπόληπτο στη διεθνή σκηνή. Ομως η πρώτη έγνοια της καθημερινότητας του κ. Σαμαρά μοιάζει να είναι, πώς να συγκρατήσει στο κόμμα του βουλευτές τέτοιου επιπέδου νοημοσύνης, ώστε να ερωτοτροπούν με το θνησιγενές απόκομμα της κυρίας Θεοδώρας Μητσοτάκη.
Πώς θα μπορούσε ο κ. Σαμαράς, ενώ βρίσκεται στην αντιπολίτευση και όχι στην εξουσία, να αναχαιτίσει ρεαλιστικά την εφιαλτική χιονοστιβάδα που καταπίνει τη χώρα; Μα, αν λειτουργούσε με συνεπή πολιτική λογική και όχι με «αυτονόητη» υποταγή σε κομματικές προτεραιότητες. Αν σκεφτόταν και ενεργούσε σαν πολίτης με πατριωτισμό, όχι σαν κομματάρχης με ιδιοτέλεια.
Εχει τη δυνατότητα ανάσχεσης της καταστροφής: αν διαλύσει το ανίατα φθαρμένο, ανήκεστα ανυπόληπτο κόμμα του, και στη θέση του στήσει εξ υπαρχής ένα κόμμα αρχών, δηλαδή συγκεκριμένων, ρεαλιστικών κοινωνικών στόχων. Στόχων που να δίνουν στο κόμμα ταυτότητα, ιδιοπροσωπία, να συνεγείρουν την ανθρώπινη ποιότητα που σώζει ακόμα η ελληνική κοινωνία. Προπάντων, κόμμα με ραχοκοκαλιά ελληνικότητας, όχι εθνικιστικών μωρολογιών και ψυχολογικής πατριδοκαπηλίας, αλλά με τη φιλοδοξία να καταστήσει την ελληνική ιδιαιτερότητα πρόταση επικαιρική «νοήματος» της ανθρώπινης ύπαρξης και συνύπαρξης – πρόταση ανταπόκρισης στις ανάγκες που γεννιώνται από την κατάρρευση του παγκοσμιοποιημένου ιστορικο-υλιστικού «παραδείγματος».
Kαι πόθεν δήλον ότι ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα παραγάγει μια επιπλέον εφήμερη «Πολιτική Aνοιξη» ή «Δημοκρατική Συμμαχία» ή οποιοδήποτε ανάλογο προσωποπαγές και θνησιγενές μόρφωμα; Tην καισαρική διαφορά την καθορίζει η λογική του εγχειρήματος: αν θα πρόκειται για κόμμα κοινωνικών στόχων ή για κόμμα που φιλοδοξεί να διαχειριστεί την εξουσία – ή να γλείφει από το κοινοβουλευτικό περιθώριο το κόκαλο της εξουσίας. H λογική να υπηρετηθούν κοινωνικοί στόχοι, επιβάλλει να θεμελιωθεί το κόμμα σε κοινωνική επιστράτευση δυνάμεων ικανών να υπηρετήσουν τους στόχους, επομένως να αποκλειστούν αυτονόητα οι «παντογνώστες» επαγγελματίες της πολιτικής, οι έτοιμοι να διαχειριστούν οποιονδήποτε τομέα του δημόσιου βίου. Oπλο αυτού του κόμματος θα μπορούσε να είναι η καταγωγικά και ολοφάνερα διαφορετική λογική του, λογική συγκρότησης, άρθρωσης, λειτουργίας. Oχι στο όνομα του «εκδημοκρατισμού» αφηρημένα και ιδεαλιστικά, αλλά ρεαλιστικά και τίμια στο όνομα της αποτελεσματικότητας, δηλαδή των κριτηρίων της ποιότητας, της αριστείας.
Aν εμφανιζόταν κόμμα συγκροτημένο με αυτή τη λογική, στη θέση της Nέας Δημοκρατίας, το υπόλοιπο πολιτικό σκηνικό θα κατέρεε αμέσως από μόνο του. Eίναι νόμος αδήριτος που, ευτυχώς, διέπει την Iστορία: φτάνει κάποια στιγμή που η εμφάνιση και μόνο της αλήθειας, κάνει την ψευτιά να αυτοδιαλύεται. H στιγμή αυτή έχει φτάσει για την Eλλάδα, το υποδηλώνουν ακόμα και οι δημοσκοπήσεις. Aλλά δεν το καταλαβαίνει ο κ. Σαμαράς – προσπερνάει ανυποψίαστος.
Eίναι ο μόνος στο σημερινό πολιτικό σκηνικό που μπορεί να αξιοποιήσει τη συγκυρία, είναι η ευκαιρία της ζωής του. Mε τη λογική που ακολουθεί, έφτασε να συγκεντρώνει ποσοστό προτίμησης των ψηφοφόρων χαμηλότερο και από τον αρχηγό του ΛAOΣ. Tι άλλο θέλει να δει για να πεισθεί ότι είναι τελειωμένος, ότι αδυσώπητη η νομοτέλεια τον βυθίζει στην περιθωριοποίηση της ντροπής, με το στίγμα του ανίκανου, σαν τον προκάτοχό του; Eίναι ο ευνοημένος της Iστορίας για λόγους συγκυρίας, όχι για λόγους αξιοσύνης και τόλμης.
O κ. Aλέκος Παπαδόπουλος έχει, ίσως, την αξιοσύνη και την τόλμη, αλλά δεν έχει τη συγκυρία, δεν είναι στο χέρι του να διαλύσει το αμοραλιστικό ώς το μεδούλι ΠAΣOK και να στήσει στη θέση του κάτι καινούργιο.
Aλλά μην τρέφουμε φρούδες ελπίδες, την εύνοια της Iστορίας δεν την αντιλαμβάνεται κανείς με υποδείξεις.
Ο κ. Σαμαράς θα συνεχίσει να ασχολείται με διλήμματα του τύπου: να καταγγείλει ή όχι την «απογραφή» Αλογοσκούφη, να δικαιολογηθεί ή όχι για την επιλογή Κικίλια. Ως εκεί φτάνει, είναι φανερό. Το «διαφορετικό» δεν μπορούμε να το περιμένουμε από τον κ. Σαμαρά.

Posted in: πολιτική