Ελλείψεις φαρμάκων: Άλλο ένα «επίτευγμα» του καπιταλισμού

Εδώ και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, παρακολουθούμε το πρόβλημα των ελλείψεων στα φάρμακα να οξύνεται, προσθέτοντας ένα ακόμα βάσανο στις πλάτες του πολύπαθου λαού – της Γιώτας Ταβουλάρη (από 902.gr)

 

 

 της Γιώτας Ταβουλάρη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ
και προέδρου της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο

Εδώ και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, παρακολουθούμε το πρόβλημα των ελλείψεων στα φάρμακα να οξύνεται, προσθέτοντας ένα ακόμα βάσανο στις πλάτες του πολύπαθου λαού.

Για άλλη μια φορά ο καπιταλισμός κάνει το «θαύμα» του και βάζει τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα στη δυσάρεστη θέση να αναζητούν απεγνωσμένα τα φάρμακα που έχουν ανάγκη, αντιμετωπίζοντας τις τεράστιες ελλείψεις σε μια σειρά φάρμακα, πολλά από τα οποία είναι ευρείας χρήσης, όπως αναλγητικά,  αντιπυρετικά, αντιβηχικά, οφθαλμολογικά, εισπνεόμενα, παιδιατρικά!

Αποτελεί τεράστια πρόκληση το γεγονός ότι την ώρα που ο κόσμος επιδίδεται σε «αγώνα δρόμου», προκειμένου να βρει τα απαραίτητα φάρμακα, η εντατικοποίηση της δουλειάς στην παραγωγή και στη διανομή – διακίνηση των φαρμάκων τσακίζει κόκκαλα, ενώ η κερδοφορία και η ανάπτυξη των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, της φαρμακοβιομηχανίας, των φαρμακαποθηκών «χτυπάει κόκκινο»!

Και για του λόγου το αληθές:

Η εγχώρια αγορά των φαρμακευτικών εταιρειών κατέγραψε αύξηση 4,3% το 2020 σε σχέση με το 2019. Το 2019 οι πωλήσεις φαρμάκων σε φαρμακεία, φαρμακαποθήκες, νοσοκομεία, έφτασαν τα 6,7 δις. Οι εξαγωγές φαρμάκου άγγιξαν τα 3 δις το 2020, σημειώνοντας αύξηση κατά 48,3% σε σχέση με το 2019. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία υλοποιεί επενδυτικό πρόγραμμα 1,2 δις ευρώ, σε βάθος τετραετίας. Οι πωλήσεις φαρμάκων έχουν αυξηθεί κατά 80% την τελευταία πενταετία, με αυτές να αγγίζουν τα 3 δις το 2021. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν την ίδια περίοδο κατά 180% ενώ οι εγχώριες πωλήσεις σημείωσαν άνοδο 35%. Οι πωλήσεις φαρμάκων στην εγχώρια αγορά έφτασαν τα 77 δις ευρώ, από το 2009 ως το 2020.

Πώς εξηγείται, λοιπόν, αυτή η αντιφατική πραγματικότητα; Πώς εξηγείται το γεγονός ότι σήμερα που η επιστήμη, η τεχνολογία και η παραγωγικότητα στη βιομηχανία σημειώνουν καθημερινά τεράστια πρόοδο, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής φαρμάκων που να καλύπτουν όλες τις ανάγκες παντού, το φαινόμενο των ελλείψεων στα φάρμακα, όχι μόνο δεν έχει αντιμετωπιστεί, αλλά αντίθετα επιδεινώνεται, στην Ελλάδα, αλλά και σε μια σειρά χώρες της ΕΕ και αλλού;

Το πρόβλημα δεν είναι ούτε πρόσκαιρο, ούτε συγκυριακό, ούτε οφείλεται σε ορισμένες στρεβλώσεις που μπορούν να διορθωθούν, ώστε να έχουμε πιο «εύρυθμη» και «υγιή» λειτουργία της αγοράς. Αντίθετα, αποτελεί γέννημα και θρέμμα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που αντιμετωπίζει όλα τα αγαθά, ανάμεσά τους και το φάρμακο, ως εμπορεύματα, τα οποία υπόκεινται στην επιχειρηματική δραστηριότητα, με κριτήριο το κέρδος.

Η παραγωγή και η διακίνηση του φαρμάκου διέπεται από τους νόμους της αγοράς, υποτάσσεται στην κερδοφορία και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων που το έχουν στα χέρια τους και το ελέγχουν, διαγράφοντας τη διαδρομή του από την παραγωγή μέχρι τη λιανική πώλησή του. Μια διαδρομή που χαράσσεται με κριτήριο το κέρδος και μόνο αυτό.

Οι περιβόητες «παράλληλες εξαγωγές» που ενοχοποιούνται κατά κύριο λόγο για τις ελλείψεις και «ξορκίζονται» από τους εκάστοτε κυβερνητικούς διαχειριστές του καπιταλιστικού κράτους είναι ένας από τους τρόπους για να επιτυγχάνεται το μέγιστο δυνατό κέρδος, αφού οι φαρμακέμποροι αποκομίζουν πολλαπλάσιο κέρδος, εξάγοντας φάρμακα σε χώρες όπου η τιμή τους είναι υψηλότερη σε σχέση με την Ελλάδα. Είναι η φυσική συνέπεια της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο φάρμακο, έχουν τη νομιμοποίηση του καπιταλιστικού κράτους, καταγράφονται επίσημα και έχουν τα ανάλογα οφέλη, εντάσσονται στα «ιερά και όσια» της Ε.Ε. που είναι η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, ανθρώπων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων, η πεμπτουσία, δηλαδή, του καπιταλισμού!

Οι «παράλληλες εξαγωγές» αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ φαρμακοβιομηχάνων και φαρμακέμπορων, αφού μέσω αυτών οι φαρμακαποθήκες αποκομίζουν ένα μέρος των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας. Οι φαρμακοβιομήχανοι, με τη σειρά τους, απαντούν, διαθέτοντας μειωμένες ποσότητες φαρμάκων σε χώρες που έχουν πιο χαμηλές τιμές, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σε αυτές ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι φαρμακέμποροι εξάγουν έτσι κι αλλιώς τις συμφωνημένες ποσότητες.

Τα μέτρα προσωρινού περιορισμού αυτών των εξαγωγών, όχι μόνο δεν δίνουν καμιά προοπτική για τη λύση του προβλήματος των ελλείψεων, αλλά, με τις εξαιρέσεις που προβλέπουν, αποτελούν άλλο ένα εργαλείο για την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων.

Τέτοιου είδους μέτρα, που προβάλλονται δεόντως από την κυβέρνηση, όπως και αυτό της υποχρεωτικής δήλωσης των αποθεμάτων από τις φαρμακαποθήκες, δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από μια προσπάθεια αντιπερισπασμού από την κυβέρνηση και τους κεφαλαιοκράτες που υπηρετεί, με στόχο τη συσκότιση της πραγματικής αιτίας του προβλήματος, της καπιταλιστικής παραγωγής και οικονομίας. Ταυτόχρονα, δείχνουν την ανησυχία τους μπροστά στα αδιέξοδα που γεννά η μήτρα αυτού του βάρβαρου εκμεταλλευτικού συστήματός τους, τις απόπειρες αντιμετώπισής τους, μέσα και από τις αντιθέσεις που εκδηλώνονται μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του κεφαλαίου, εν προκειμένω μεταξύ φαρμακοβιομηχάνων, φαρμακαποθηκαριών κ.ο.κ.

Η σήψη του καπιταλισμού, όμως, δεν θεραπεύεται, όλο και περισσότερο αποκαλύπτεται.

Οι άνθρωποι που βασανίζονται για να βρουν ένα φάρμακο, σήμερα, πληρώνουν το «μάρμαρο» για τις γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις και τους ανταγωνισμούς μεταξύ των φαρμακευτικών επιχειρηματικών ομίλων, οι οποίοι στηρίζονται από τα αντίστοιχα καπιταλιστικά κράτη. Η επιλογή των κεφαλαιοκρατών του φαρμάκου να παράγουν τις πρώτες ύλες σε Κίνα και Ινδία, ως επωφελέστερη από άποψη κερδοφορίας, λόγω του φθηνότερου εργατικού δυναμικού και του χαμηλότερου κόστους παραγωγής, σήμερα επιφέρει και μια αρνητική γι αυτούς συνέπεια, την αύξηση του κόστους μεταφοράς, που «απειλεί» το ύψος της κερδοφορίας τους. Σε αυτό έχουν επιδράσει και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και η αύξηση του ενεργειακού κόστους, αποτέλεσμα των στρατηγικών επιλογών του κεφαλαίου, που αυξάνει, εκτός από το κόστος μεταφοράς, και το κόστος παραγωγής. Κι επειδή το κριτήριο της κερδοφορίας δεν μπορεί να αλλάξει για τους επιχειρηματικούς ομίλους, ως νόμος της καπιταλιστικής παραγωγής, το φάρμακο – εμπόρευμα ή θα πάρει υψηλότερη τιμή ή θα αποσυρθεί, θα διοχετευτεί σε χώρες που είναι πιο ακριβό και θα λείψει από χώρες που είναι πιο φθηνό.

Οι ίδιοι οι φαρμακοβιομήχανοι ομολογούν ανερυθρίαστα ότι λόγω του κόστους των πρώτων υλών, δεν παράγουν μεγάλα αποθέματα από φάρμακα χαμηλότερης τιμής, αλλά προσανατολίζονται σε πιο ακριβά «καινοτόμα» φάρμακα. Να, λοιπόν, γιατί ο γονιός δε βρίσκει αντιπυρετικό σιρόπι για το παιδί του!

Αυτή η κατάσταση, ως επιλογή του μεγάλου κεφαλαίου έχει στηριχθεί και στηρίζεται από το σύνολο του πολιτικού του προσωπικού και από τους οργανισμούς του, όπως η ΕΕ. Το γεγονός ότι σήμερα η ΕΕ, μπροστά στο πρόβλημα των ελλείψεων στα φάρμακα, βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του ζητήματος της παραγωγής πρώτων υλών, προφανώς και δεν απαντά στην ανάγκη των λαών να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα φάρμακα που χρειάζονται, απρόσκοπτα και χωρίς να αναγκάζονται να τα χρυσοπληρώνουν, αφού αφήνει στο απυρόβλητο την πραγματική αιτία του προβλήματος που είναι η καπιταλιστική παραγωγή και η επιχειρηματική δραστηριότητα στο φάρμακο.

Γιατί είναι ακριβώς αυτός ο τρόπος παραγωγής και αυτή η δραστηριότητα που μετατρέπει όλα τα αγαθά σε εμπορεύματα, ανάμεσά τους και το φάρμακο, το οποίο διακινείται εκεί που φέρνει κέρδος, πληρωμένο αδρά από τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα και «εξαφανίζεται» εκεί που δε φέρνει τα αναμενόμενα κέρδη, με το λαό πάλι να πληρώνει το «μάρμαρο». Παράδειγμα, χαρακτηριστικό, είναι το γεγονός ότι μια σειρά φαρμάκων, θεραπειών και εμβολιασμών κρατιούνται στα «συρτάρια» των επιχειρηματικών ομίλων και δεν προχωρούν, παρά μόνο όταν τους εξασφαλίζουν το μέγιστο κέρδος!

Ταυτόχρονα, οι ίδιοι επιχειρηματικοί όμιλοι που εμπλέκονται σε αυτό τον κυκεώνα, είναι αυτοί που κατακρεουργούν, μαζί με τις κυβερνήσεις και τους νόμους που ψηφίζουν, τα δικαιώματα και τα μεροκάματα των εργαζόμενων!

Η κυβέρνηση της ΝΔ που προβάλλει τώρα την «αποφασιστικότητά» της να βάλει σε «τάξη» την αγορά του φαρμάκου και να «ελέγξει» τα επιχειρηματικά συμφέροντα, να αντιμετωπίσει την «ανομία», είναι και η ίδια μέρος του προβλήματος, ως διαχειρίστρια του καπιταλιστικού κράτους που έχει πάρει και συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της ανταγωνιστικότητας στο χώρο της υγείας και του φαρμάκου, νομοθετώντας την περεταίρω ιδιωτικοποίηση της υγείας, τη διεύρυνση του ωραρίου των φαρμακαποθηκών, την ενίσχυση των φαρμακοβιομηχάνων με επιστροφή rebate και claw back ως επενδυτικό κίνητρο, χρηματοδότηση επενδυτικών προγραμμάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης, εξασφάλιση φτηνού κι ευέλικτου εργατικού δυναμικού μέσα από την αντεργατική νομοθεσία. Το ίδιο ισχύει και για τους πρώην κυβερνώντες και νυν αντιπολιτευόμενους, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, με τους διθυράμβους του για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία και τις εγγυήσεις του για την ενίσχυσή της.

Όλοι τους είναι ταγμένοι στη στρατηγική των επιχειρηματικών ομίλων και ο ένας ανταγωνίζεται τον άλλο για την «αποτελεσματικότητα» στην αντιμετώπιση του προβλήματος με όρους ενίσχυσης των γενεσιουργών αιτιών του!

Σήμερα, όμως, υπάρχουν όλες οι δυνατότητες στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στην παραγωγή, το απαραίτητο εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την ανάπτυξη της έρευνας και της παραγωγής, ώστε να εξασφαλίζεται η επάρκεια φαρμάκων για όλους και δωρεάν. Γι αυτό, ο απαραίτητος καθημερινός, οργανωμένος συλλογικός αγώνας των εργαζόμενων και του λαού, για να μη μείνει κανένας χωρίς φάρμακο, η απαίτηση να ληφθούν μέτρα για την εξασφάλιση όλων των απαραίτητων φαρμάκων σε αυτούς που τα χρειάζονται, η απαίτηση της πλήρους απαγόρευσης των παράλληλων εξαγωγών, πρέπει να στοχεύει, ταυτόχρονα, τον πραγματικό αντίπαλο που εμποδίζει την επίτευξη αυτού του σκοπού: Τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτό το εμπόδιο πρέπει να φύγει από τη μέση, οι εργαζόμενοι που παράγουν τον πλούτο να πάρουν το τιμόνι της εξουσίας και της οικονομίας, ώστε αυτή να οργανώνεται με βάση τις εργατικές – λαϊκές ανάγκες και τα αγαθά να αντιμετωπίζονται ως τέτοια και όχι ως εμπορεύματα.

Αυτό τον αγώνα για το σήμερα και το αύριο της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, μόνο το ΚΚΕ μπορεί να τον υπηρετήσει μέχρι τέλους, γιατί μόνο το ΚΚΕ παλεύει για την επαναστατική ανατροπή της βαρβαρότητας του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, που λειτουργεί με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων κι όχι το κέρδος!

Από 902.gr

Διαβάστε περισσότερα

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο κοσμοκαλόγερος της πεζογραφίας

Σαν σήμερα, 3 Ιανουαρίου του 1911, έφυγε από τη ζωή ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο «κοσμοκαλόγερος» της πεζογραφίας μας γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1851 στη Σκιάθο από πατέρα ιερέα και θεοσεβούμενη μητέρα. Μεγάλωσε ανάμεσα σε εννιά αδέλφια, τα δύο εκ των οποίων πέθαναν σε μικρή ηλικία. Γοητευμένος από τα ξωκλήσια της Σκιάθου, τα συμπεριέλαβε σε πολλά έργα του, ενώ το λογοτεχνικό του έργο είναι ευρύ και από τα σημαντικότερα της νεοελληνικής πεζογραφίας.

Γράφει ο ίδιος σε ένα σύντομο βιογραφικό του: Εγεννήθην εν Σκιάθω, τη 4 Μαρτίου 1851. Εβγήκα απο το ελληνικόν Σχολείον εις τώ 1863, αλλά μόνον τώ 1867 εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδος, όπου ήκουσα την Α΄ και Β΄ τάξιν. Την Γ΄ εμαθήτευσα είς Πειραιά, είτα διέκοψα τας σπουδάς μου και έμεινα είς την πατρίδα. Κατά τον Ιούλιον του 1872 υπήγα είς το Αγιον Ορος χάριν προσκυνήσεως, 'οπου έμεινα ολίγους μήνας. Τώ 1873 ήλθα εις Αθήνας καί εφοίτησα εiς την Δ΄ του Βαρβακείου. Τώ 1874 ενεγράφην εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν, 'οπου ήκουα κατ' εκλογήν ολίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ' ιδίαν δε ησχολούμην εις τας ξένας γλώσσας. Μικρός εζωγράφιζα αγίους, είτα έγραφα στίχους, καί εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τώ 1868 επεχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Τώ 1879 εδημοσιεύθη «Η Μετανάστις» έργον μου εις το περιοδικόν «Σωτήρα». Τώ 1882 εδημοσιεύθη «Οι έμποροι των εθνών» εις τώ «Μη χάνεσαι». Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά καί εφημερίδας.

Λόγω της οικονομικής του κατάστασης, δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές του.Τα οικονομικά του Παπαδιαμάντη καλυτέρευσαν όταν άρχισε να απασχολείται στην εφημερίδα «Ακρόπολη», του Βλάση Γαβριηλίδη, με μισθό 250 δραχμών το μήνα, καθώς και να συνεργάζεται και με άλλες εφημερίδες και περιοδικά. Παρόλο που εισέπραττε αρκετά χρήματα που του επέτρεπαν αξιοπρεπή διαβίωση, τα ξόδευε εξ’ ολοκλήρου στην... ταβέρνα του Κεχριμάνη όπου σύχναζε επί 27 συναπτά έτη, έστελνε στη Σκιάθο, μοίραζε στους φτωχούς και ίσα που μπορούσε να καλύψει τα έξοδά του.

Ζούσε φτωχικά σε φτηνά δωμάτια ενώ οι περιγραφές συνθέτουν το προφίλ ενός ανθρώπου σχεδόν κουρελή, εξαρτημένου από το ποτό και το τσιγάρο, ο οποίος βυθιζόταν στη μοναξιά του και είχε ελάχιστους φίλους. Αγαπημένη του συνήθεια να ψάλλει στον Άγιο Ελισαίο στην Πλάκα.

Τον Μάρτιο του 1908 εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψε στο αγαπημένο του νησί, εξακολουθώντας να δουλεύει ως μεταφραστής έργων για λογαριασμό του Γιάννη Βλαχογιάννη. Η υγεία του άρχισε να επιδεινώνεται ώσπου στις 3 Ιανουαρίου 1911 άφησε την τελευταία του πνοή και μαζί με αυτήν, έναν λογοτεχνικό θησαυρό αποτελούμενο από 180 διηγήματα, ποιήματα, μελέτες και άρθρα.

Το έργο-σταθμός στην καριέρα του που ενέπνευσε κινηματογραφιστές και σκηνοθέτες ήταν «Η φόνισσα». Παρόλο που γράφτηκε το 1902, μοιάζει τόσο σύγχρονο όσο και διαχρονικό.

Η είδηση του θανάτου του γέμισε πένθος όχι μόνο τους συντοπίτες του, αλλά όλη την Ελλάδα. Πολλοί λογοτέχνες, που όσο ήταν εν ζωή δεν είχαν γράψει κουβέντα για το έργο του, συνέθεσαν εγκωμιαστικά κείμενα. Ο εκδοτικός Οίκος Φέξη ξεκίνησε το 1912-1913 την έκδοση 11 τόμων με τα έργα του. Μέχρι τότε, κανένας άλλος οίκος δεν είχε εκδώσει σε βιβλίο τα πεζογραφήματά του και οι αναγνώστες του τα διάβαζαν από τις εφημερίδες και τα περιοδικά.

 

Σήμερα, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης διδάσκεται στα σχολεία, σε πανεπιστήμια και σεμινάρια, ενώ εξακολουθεί να συγκινεί μικρούς και μεγάλους με το μεγαλείο της πένας του. Το έργο του, διεθνώς αναγνωρισμένο, επηρεάστηκε άμεσα από το νησί που γεννήθηκε και πέθανε, τη Σκιάθο, το νησί που αγάπησε και ύμνησε όσο κανένας άλλος, αλλά και από τους ανθρώπους του, τις πραγματικές ιστορίες των οποίων μετέφερε στα έργα του. Ο Αλέξανδρος Παπανδιαμάντης,  ο «άγιος των ελληνικών γραμμάτων» όπως συχνά αποκαλείται, υπήρξε ένας άριστος μελετητής της ανθρώπινης ψυχολογίας και των ηθών της εποχής του και έγραψε τα κορυφαία ηθογραφήματα της νεότερης Ελλάδας. 

Αποτιμώντας το έργο του ο Άγγελος Μαντάς γράφει: «Τὸ ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη κατέχει πρωτεύουσα θέση στὴ νεοελληνικὴ πεζογραφία. Ἡ διηγηματογραφία του διακρίνεται γιὰ τὸ ρεαλισμό της, ποὺ φτάνει πολλὲς φορὲς μέχρι τὸ νατουραλισμό. Ἡ αὐστηρὴ καὶ ἀκριβολόγος θεώρηση τόσο τῆς ἀγροτικῆς κοινωνίας τοῦ νησιοῦ του, ὅσο καὶ τῆς Ἀθηναϊκῆς κοινωνίας τῆς ἐποχῆς του, ἡ βαθιὰ στοχαστικὴ καὶ ἐλεγκτικὴ ματιά του πάνω στὰ κοινωνικὰ δρώμενα, ἡ ἀνάδειξη ὡς κεντρικῶν ἡρώων τοῦ ἔργου του ὄχι συνηθισμένων τύπων, ἀλλὰ ἰδιόρρυθμων καὶ περιθωριακῶν, ἀνθρώπων ναυαγισμέμων κυριολεκτικὰ ἢ μεταφορικά, καὶ ἡ συχνὴ παραπομπὴ στὴ μικρὴ ἀνθρώπινη ὁμάδα, ποὺ ὡς ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα ἀποκτᾶ καθολικὲς διαστάσεις, δίνει στὸ ρεαλισμό του ἕνα χαρακτήρα κριτικὸ καὶ θεολογικὸ ταυτόχρονα.

Ἡ ποικιλία τῶν ἀφηγηματικῶν τεχνικῶν καὶ ἡ γλώσσα του παράγουν μίαν ἔντονη ποιητικότητα. Ἡ γλώσσα του εἶναι στὴ βάση της ἡ καθαρεύουσα τῆς ἐποχῆς, ἐμπλουτισμένη ὡστόσο μὲ διαχρονικὰ στοιχεῖα τῆς ἑλληνικῆς, διαποτισμένη ἀπὸ τὴ γλώσσα τῆς Γραφῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας καὶ διανθισμένη, ἰδίως στοὺς διαλόγους, μὲ στοιχεῖα τοῦ σκιαθίτικου ἰδιώματος, «θησαυρισμένη», κατὰ τὸν Ἐλύτη, «ἀπὸ ἀπανωτὰ στρώματα παιδείας». Ἡ ἰδιαιτερότητα αὐτὴ κάνει τὸ παπαδιαμαντικὸ ἔργο νὰ ὑπερβαίνει κατὰ πολὺ τὰ ὅρια τῆς τυπικῆς ἠθογραφίας τῆς ἐποχῆς του καὶ τὸν πεζογράφο Παπαδιαμάντη νὰ ἀναδεικνύεται «ποιητὴς τοῦ πεζοῦ λόγου».

Διαβάστε περισσότερα

Είναι ακόμα ωραίο να ζεις στη Σουηδία;

 

• Violette Goarant
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Έχοντας περάσει από το 5,7% στο 20,5% των ψήφων μέσα σε δώδεκα χρόνια, το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών (ΣΔ) κατέχει πλέον προνομιακή θέση στο Κοινοβούλιο και στηρίζει τον κυβερνητικό συνασπισμό της Δεξιάς. Η επιθετική άνοδός του μπορεί να προκαλεί έκπληξη σε μια χώρα συνώνυμη της σοσιαλδημοκρατίας. Παραδόξως όμως, εξηγείται από την ανάμνηση μιας ελάχιστα γνωστής πτυχής του σουηδικού κράτους πρόνοιας.

Στη Μεντμποργιαρπλάτσεν, την «Πλατεία των Πολιτών» της Στοκχόλμης, ακούγονται δυνατές φωνές: «Όχι ρατσιστές στους δρόμους μας». Σύντομα καλύπτονται από τις σκληρές συγχορδίες της ηλεκτρικής κιθάρας, τα βαριά ντραμς και τα ροκ πλήκτρα των γεροδεμένων μουσικών με τα μαύρα μπλουζάκια. Έτσι αρχίζει η περιοδεία του Folkfest («λαϊκή γιορτή»), οργανωμένου από το κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών (Sverigedemokraterna, ΣΔ), δεκαπέντε ημέρες πριν από τις εκλογές της 11^ης του προηγούμενου Σεπτεμβρίου. Σε αυτές, οι ΣΔ αναδείχθηκαν σε δεύτερο κόμμα της χώρας, με 20,5% των ψήφων, πίσω από τους Σοσιαλδημοκράτες, που απέσπασαν μεν το 30,3%, αλλά έχασαν την εξουσία, καθώς ο κεντροαριστερός συνασπισμός του οποίου ηγούνταν δεν διαθέτει πλέον την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.

Ακολουθώντας τον ρυθμό της μουσικής, η Τζέσικα Στέγκρουντ κάνει χαμογελαστή την είσοδό της στη σκηνή, ντυμένη με ένα λευκό φόρεμα. Η ευρωβουλευτής των ΣΔ δεν αργεί να πλέξει το εγκώμιο της Σουηδίας του παλιού καιρού: «Τότε ζούσαμε πραγματικά μέσα στη φτώχεια και η ανάπτυξη ήρθε γρήγορα. Μέσα σε μονάχα δύο γενιές, η Σουηδία μετατράπηκε σε κράτος πρόνοιας. Ένας από τους κυριότερους λόγους γι’ αυτήν την εξέλιξη είναι ότι τότε είχαμε πολιτικούς ηγέτες που νοιάζονταν για τη χώρα!», βροντοφωνάζει. Εξυμνώντας τις «σοφές αποφάσεις που ελήφθησαν στο παρελθόν, με μόνο όραμα τι είναι καλύτερο για τη Σουηδία», αποδίδει έναν πραγματικό φόρο τιμής στη σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του 1930.

Από το 1932 έως το 1946. ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Περ Άλμπιν Χάνσον είχε μετατρέψει τη συντηρητική έννοια του Folkhemmet (κυριολεκτικά: «εστία του λαού») σε φορέα αλλαγής της κοινωνίας και συνώνυμο του κράτους πρόνοιας. Σύμφωνα με την ιστορικό Τζένυ Άντερσον, κάθε σουηδικό κόμμα παραμένει λίγο-πολύ προσκολλημένο σε αυτή την έννοια –και όχι μόνο οι σοσιαλδημοκράτες, που επιθυμούν να εδραιώσουν τη βεβαιότητα ότι η Σουηδία είναι μια χώρα «όπου είναι ωραίο να ζεις». Όμως, η έννοια έχει σήμερα υιοθετηθεί από την ακροδεξιά, η οποία ερμηνεύει το Folkhemmet ως «ομοιογένεια του εθνικού πληθυσμού», ως «εθνική εστία»¹.

Κατά την οικοδόμηση του σουηδικού μοντέλου του κράτους πρόνοιας διακρίθηκαν οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί Άλβα Μίρνταλ, τιμημένη με βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1982, και ο οικονομολόγος σύζυγός της Γκούναρ Μίρνταλ, τιμημένος το 1974 με το βραβείο της Τράπεζας της Σουηδίας για τις οικονομικές επιστήμες (το αποκαλούμενο και «Νόμπελ Οικονομίας»). Από το 1934, το ζεύγος παρουσίασε οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση των συχνά άθλιων συνθηκών ζωής της σουηδικής οικογένειας: ελεύθερη πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, δωρεάν σχολικά γεύματα, οικογενειακά επιδόματα, ευρύχωρες και καλής ποιότητας κατοικίες, ελεγχόμενα ενοίκια, όλα όσα εξακολουθούν να κάνουν σήμερα περήφανους τους Σουηδούς.

Ωστόσο, το ζεύγος Μίρνταλ επίσης κατακεραύνωνε τον έλεγχο των γεννήσεων, συνώνυμο της μείωσης του πληθυσμού: μια τέτοια εξέλιξη «θα επέφερε τον εκφυλισμό της φυλής και άρα την “αυτοκτονία του είδους”», έγραφαν². «Εάν η δημογραφική πίεση μειωνόταν, η χώρα θα κατακλυζόταν από μετανάστες διαφορετικών φυλών, με υψηλό δείκτη γονιμότητας. Σύμφωνα με τον νόμο του ισχυρότερου, θα έπαιρναν στα χέρια τους την πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά μας και θα την αλλοίωναν. Αυτή η εισβολή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια οπισθοδρόμηση της χώρας σε διεθνές επίπεδο και να θέσει σε κίνδυνο την ειρήνη μας.»

Το Εθνικό Ινστιτούτο Φυλετικής Βιολογίας δημιουργήθηκε το 1922 με κρατική χρηματοδότηση για να προσφέρει επιστημονική κάλυψη στις πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Καθηγητές προβαίνουν σε μετρήσεις των κρανίων των Σαάμι, του αυτόχθονα λαού της Βόρειας Ευρώπης, τους φωτογραφίζουν γυμνούς και διατηρούν τα οστά τους. Αυτοί οι Λάπωνες θεωρούνται «εξωτικοί» και «ανίκανοι να αναπτυχθούν»³. Τους υποχρεώνουν να προσηλυτιστούν στον προτεσταντισμό⁴. Το Εθνικό Ινστιτούτο Φυλετικής Βιολογίας θα αλλάξει ονομασία και αντικείμενο μελέτης μόλις το 1958.

Αποτελεσματική επένδυση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Μεταξύ 1934 και 1976, με δικαιολόγηση ταυτόχρονα ιατρική, ευγονική και ηθική, η Σουηδία εφαρμόζει μια πολιτική στείρωσης των αποκαλούμενων «αποκλινόντων» ατόμων. Το ζητούμενο είναι να αποφευχθεί η αναπαραγωγή των ψυχικά ασθενών και των «πνευματικώς ανεπαρκών»⁵, όπως οι γυναίκες χωρίς σεξουαλικές αναστολές που διάγουν «έκλυτο βίο» και θεωρούνται ακατάλληλες για μητέρες. Κατά τη διάρκεια αυτών των τεσσάρων δεκαετιών, περίπου 63.000 άτομα στειρώθηκαν διά της βίας.

Το 2022, τα τέσσερα εμβληματικά μέτρα των Σουηδών Δημοκρατών μοιάζουν να φιλοτεχνούν μια παλιά καρτ ποστάλ της Σουηδίας: «πραγματικό κράτος πρόνοιας», «ασφάλεια», «σοβαρή μεταναστευτική πολιτική» και «φθηνά καύσιμα». Το τελευταίο απευθύνεται κυρίως στο Bensinupproret 2.0, ένα κίνημα που γεννήθηκε το 2019 αντλώντας έμπνευση από τα Κίτρινα Γιλέκα. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθεί και η ανάκτηση της ενεργειακής ασφάλειας, επιμένει από βήματος η Τζέσικα Στέγκρουντ, που δραστηριοποιείται επαγγελματικά σε αυτόν τον χώρο. Ο τρέχων πληθωρισμός στις τιμές της ενέργειας εξηγεί την παρουσία της στο πλευρό του ηγέτη των Σουηδών Δημοκρατών, που ετοιμάζεται να ανέβει στη σκηνή.

«Τζίμιιιιι!», φωνάζει ένας άντρας από το πλήθος. Ο Τζίμι Άκεσον, που αναγγέλλεται από τα μεγάφωνα ως ο «πραγματικός βασιλιάς» της Σουηδίας, κάνει την εμφάνισή του με μουσική υπόκρουση και συνοδεία πυροτεχνημάτων. Φοράει μπεζ παντελόνι και λευκό πουκάμισο με ανασηκωμένα μανίκια, τα σκούρα μαλλιά του είναι φορμαρισμένα με τζελ και συνοδεύεται από έναν προσωπικό φρουρό. Πριν από εννέα χρόνια, ο ηγέτης είχε γιαουρτωθεί σε αυτήν ακριβώς την πλατεία και είχε υποχρεωθεί να την εγκαταλείψει άδοξα. Όμως, αυτή τη φορά, υπάρχουν περισσότεροι συμπαθούντες από αντιπάλοι.

«Έχει φθάσει η στιγμή να διαδεχτούμε τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση!», βροντοφωνάζει ο Άκεσον σε ένα μικρόφωνο που παραμορφώνει τη φωνή του από την ένταση, κάτω από τα χειροκροτήματα και τα σφυρίγματα του κοινού. Κάπως σαν τικ, διορθώνει και με τα δύο χέρια τη θέση των γυαλιών του και ισιώνει τα μαλλιά του. «Πολλοί Σουηδοί κουράστηκαν από την ανασφάλεια, κουράστηκαν από τη βία, κουράστηκαν…». Λάτρης των ρητορικών επαναλήψεων, δεν παύει να λέει και να ξαναλέει ότι «είναι καιρός να βάλουμε πρώτα τη Σουηδία» και ότι «η Σουηδία θα είναι ξανά καλά».

Το 2006, οι Σουηδοί Δημοκράτες εγκατέλειψαν το έμβλημα με την εθνικιστική φλόγα, καθώς θύμιζε υπερβολικά τις νεοναζιστικές απαρχές του κόμματος το 1988: ο πρώτος ηγέτης του Άντερς Κλάρστρομ ήταν προηγουμένως μαχητικό μέλος του ανοιχτά ναζιστικού Κόμματος του Σκανδιναβικού Ράιχ. Το αντικατέστησαν με την εικόνα μιας αθώας γαλάζιας και κίτρινης ανεμώνας, με τα πέταλά της λυγισμένα από τον άνεμο. «Τα λουλούδια που φωτίζουν για χάρη μας τους ανοιξιάτικους αγρούς είναι πιθανότατα το ίδιο φυτό που έδινε το σήμα της άνοιξης στους ανθρώπους που ζούσαν εδώ, την εποχή που η Σουηδία έκανε τα πρώτα της βήματα»⁶, λέει γεμάτος συγκίνηση ο Άκεσον, υπενθυμίζοντας ότι αυτό το φαρμακευτικό φυτό χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν για την περιποίηση των τραυμάτων.

Όσο κι αν το ακροδεξιό κόμμα έχει το βλέμμα του στραμμένο προς το παρελθόν, ξέρει να χρησιμοποιεί τα εργαλεία του παρόντος. Σύμφωνα με το βαρόμετρο των σουηδικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης για το 2022, ο επίσημος λογαριασμός του στο Facebook είναι ο ισχυρότερος στη Σουηδία. Η σελίδα του Άκεσον καταλαμβάνει την τρίτη θέση. Είναι μια επικερδής απόδοση μετά από μια έξυπνη επένδυση: στην τελική ευθεία πριν από τις εκλογές, ο προϋπολογισμός των Σουηδών Δημοκρατών για το Facebook και το Instagram ήταν τριπλάσιος από εκείνον του σημαντικότερου συντηρητικού πολιτικού σχηματισμού, του Μετριοπαθούς Κόμματος. Παρόλη την ελαφρά υποχώρηση που σημείωσαν οι δυνάμεις των Μετριοπαθών, ο ηγέτης τους Ουλφ Κρίστερσον έγινε πρωθυπουργός στις 18 Οκτωβρίου, επικεφαλής ενός συνασπισμού της Δεξιάς που περιλαμβάνει τους φιλελεύθερους, τους χριστιανοδημοκράτες αλλά και τους Σουηδούς Δημοκράτες, οι οποίοι αρκούνται στη στήριξη της κυβέρνησης χωρίς να συμμετέχουν σε αυτήν. Ωστόσο, έχουν βαρύνοντα ρόλο στο Κοινοβούλιο, δεδομένου ότι διαθέτουν τους 73 από τους 176 βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου όλοι διαγκωνίζονται για να τραβήξουν την προσοχή οι ΣΔ χρησιμοποιούν όλα τα κατάλληλα μέσα: ύμνος του κόμματος που θυμίζει Eurovision, βιντεοκλίπ αμερικανικού στυλ στο YouTube και φωτογραφίες όπου κοπέλες με μαγιό φορούν μπλουζάκια με πολιτικά συνθήματα. Οι ΣΔ γνωρίζουν επίσης να χειρίζονται σε εξαιρετικό βαθμό τη χαρακτηριστική εικονογραφία του Διαδικτύου, τα μιμίδια, με το ιδιαίτερο χιούμορ. Στην αφίσα του Folkfest εμφανίζεται μια αγελάδα με κράνος των Βίκινγκ να παίζει ηλεκτρική κιθάρα, ο Γκοτζίλα ξεπροβάλλει από την καμινάδα ενός παραδοσιακού σουηδικού σπιτιού και μια έκρηξη γίνεται πίσω από τον Άκεσον, ο οποίος κοιτάζει κάπου μακριά, φορώντας γυαλιά Ray-Ban. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ευνοούν μια πιο πολωτική ρητορική, απλουστευμένη και στερούμενη αποχρώσεων», υπογραμμίζει η Γκουνίλα Άλμστρομ Πέρσον, καθηγήτρια ρητορικής στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.

Η συντηρητική ψήφος κερδίζει έδαφος στους νέους. Κάθε χρόνο, ο δημόσιος οργανισμός για τη νεολαία και την αγωγή του πολίτη διοργανώνει εικονικές εκλογές, που αποτελούν μίμηση των βουλευτικών. Παιδαγωγική άσκηση αλλά ταυτόχρονα και εκλογικό βαρόμετρο, αυτές οι «εκλογές» σε γυμνάσια και λύκεια που συμμετέχουν εθελοντικά έδειξαν μια εξέλιξη η οποία προκάλεσε έκπληξη: το 2014, τα λύκεια έδιναν την πλειοψηφία στους Σοσιαλδημοκράτες, με τους ΣΔ να συγκεντρώνουν μονάχα το 11% των ψήφων. Οκτώ χρόνια αργότερα, στις προτιμήσεις των μαθητών λυκείου κυριαρχούσαν οι Μετριοπαθείς, ενώ το 20% επέλεγε τους Σουηδούς Δημοκράτες.

«Κάθε φορά που βλέπω μια ειδοποίηση στο κινητό, μιλάει για δολοφονίες, για εγκληματικές συμμορίες, για εμπόρους ναρκωτικών, για ένα σωρό πράγματα με κακή αύρα», παρατηρεί ο εικοσάχρονος τραγουδιστής Τούσε Σίζα. «Στον περίγυρό μου, πολλοί κατηγορούν την προηγούμενη κυβέρνηση για όλα αυτά. Και θέλουν να δουν τα πράγματα να αλλάζουν»⁷. Οι συμπλοκές ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες έκαναν τη Σουηδία τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου αυξάνονται οι επιθέσεις με πυροβόλα όπλα⁸. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Πρόληψης του Εγκλήματος (Brå), πρόκειται κυρίως για νεαρούς παραβατικούς από τις «ζώνες προτεραιότητας», τις λαϊκές συνοικίες όπου ζει η πλειονότητα των μεταναστών ή των ατόμων που έχουν γεννηθεί από μετανάστες γονείς⁹, γεγονός το οποίο αυξάνει τον στιγματισμό. Οι ΣΔ υποστηρίζουν ότι θα ξανακάνουν τη Σουηδία έναν ασφαλή παράδεισο: «Θέλω να κρατήσω τη χώρα μου όπως την γνώρισα όταν ήμουν παιδί», δηλώνει η Ανέτ Νύμπεργκ, βουλευτής του κόμματος. «Θέλω να προστατέψω τους ηλικιωμένους και τα παιδιά που μεγαλώνουν»¹⁰.

Πριν από δώδεκα χρόνια, αρκετά κόμματα είχαν εκδηλώσει την επιθυμία τους να αποκλείσουν την πρόσβαση των Σουηδών Δημοκρατών στις κοινοβουλευτικές επιτροπές. Η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε, όμως το 2014 και στη συνέχεια το 2018 ο πολιτικός σχηματισμός τους δεν είχε κατορθώσει να καταλάβει θέσεις ευθύνης στη Βουλή, παρόλη την εκλογική άνοδό του. Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών τούς ανοίγει διάπλατα τις θύρες του Κοινοβουλίου: εκτός από τη θέση του δεύτερου αντιπροέδρου της Βουλής, οι ΣΔ εξασφαλίζουν τέσσερις προεδρίες κοινοβουλευτικών επιτροπών (Εργασίας, Οικονομίας, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών Υποθέσεων), καθώς και τέσσερις αντιπροεδρίες (στις επιτροπές Υποθέσεων Αστικού Δικαίου, Μεταφορών και Επικοινωνιών, Άμυνας, Φορολογίας).

Προκειμένου να κατορθώσει να κυβερνήσει, ο δεξιός συνασπισμός πρέπει να περιλαμβάνει και τους ΣΔ, κάτι που το 2018 ήταν ακόμα απαράδεκτο. Οι Μετριοπαθείς αρνούνταν τότε να συνεργαστούν με αυτό το «ξενοφοβικό κόμμα» και τους «ανίκανους» βουλευτές του. Προκειμένου να προετοιμάσουν το έδαφος και να εδραιώσουν την αξιοπιστία τους, πριν αρχίσουν την προεκλογική εκστρατεία, οι ΣΔ λείαναν τη ρητορική τους και έκαναν λίφτινγκ στην ιστοσελίδα τους. Η εμφάνισή της είναι πιο «καθαρή» και τα άρθρα που παρουσίαζαν λεπτομερώς το πρόγραμμα του κόμματος καταργήθηκαν. Οι σύνδεσμοι παραπέμπουν σε προτάσεις που κατατέθηκαν στη Βουλή κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων. Ορισμένα κεντρικά σημεία του προγράμματος έχουν απαλειφθεί, όπως ο υποχρεωτικός ιατρικός έλεγχος των νεοαφιχθέντων μεταναστών, η επανεθνικοποίηση του σχολείου και η αμφισβήτηση της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση –υποστηρίζουν ότι έχουν εγκαταλείψει από το 2019 την πρότασή τους για δημοψήφισμα εξόδου από την Ε.Ε. Αντίθετα, η ιστοσελίδα αναφέρει για πρώτη φορά τη μεταστροφή του κόμματος σε σχέση με την ένταξη στο ΝΑΤΟ, με την οποία οι Σουηδοί Δημοκράτες ήταν αντίθετοι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2010.

Περιορισμός του δικαιώματος ασύλου

Διευκρινίστηκαν επίσης ορισμένα μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να προσελκύσουν ψήφους, όπως το κλείσιμο όλων των ιδιωτικών μουσουλμανικών σχολείων. Την περασμένη άνοιξη, ο Δανοσουηδός εξτρεμιστής Ράσμους Πάλουνταν που ανήκει στο κόμμα Stram Kurs («Σκληρή Γραμμή») έκαψε αντίτυπα του Κορανίου σε αρκετές σουηδικές πόλεις. Το κάψιμο βιβλίων στην πυρά, που σε όλες τις περιπτώσεις έλαβε την άδεια της σουηδικής αστυνομίας και πλαισιώθηκε από αστυνομικές δυνάμεις, προκάλεσε την αγανάκτηση των μουσουλμάνων, μέχρι του σημείου να προκληθούν ταραχές. Σε ένα πλαίσιο ένοπλων συμπλοκών μεταξύ ομάδων, το κάψιμο αυτοκινήτων και οι συγκρούσεις με την αστυνομία σόκαραν την κοινή γνώμη. Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, ο γραμματέας των ΣΔ Ρίκαρντ Γιόμσχοφ πολλαπλασίασε τις δηλώσεις, γράφοντας επιθετικά στο Twitter ότι «το Ισλάμ, αυτή η προσομοίωση θρησκείας, (…) δεν έχει καμία θέση στη χώρα μας». Ως βουλευτής, διέδωσε το μήνυμά του κάνοντας μια διακριτική τουρνέ σε ολόκληρη την χώρα, παράλληλα με τα ψυχαγωγικά Folkfest. Σήμερα, ο Γιόμσχοφ είναι πρόεδρος της Επιτροπής Δικαιοσύνης του Κοινοβουλίου.

Η συμφωνία για τον συνασπισμό των δεξιών κομμάτων (Tidӧavtalet), που ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο, αναδεικνύει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική των Σουηδών Δημοκρατών για τη μετανάστευση και την ασφάλεια. Το κυβερνητικό πρόγραμμα περιλαμβάνει για παράδειγμα τον περιορισμό του δικαιώματος ασύλου και την αυστηροποίηση των ποινών για τα μέλη συμμοριών. Προβλέπει επίσης την επέκταση της επιτήρησης με κάμερες και τη διευκόλυνση των κατ’ οίκον ερευνών από την αστυνομία.

Αν και οι Σουηδοί Δημοκράτες κατάφεραν να επιβάλουν τις απόψεις τους σε αυτά τα θέματα, από την άλλη πραγματοποίησαν στροφή προς τον φιλελευθερισμό. Αμέσως μόλις στήριξαν την κυβέρνηση, απάλειψαν τις κριτικές τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και ήδη αποδέχθηκαν την κατάργηση των ελεγχόμενων ενοικίων, καθώς και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ως κίνητρο στους εργοδότες για προσλήψεις –παρόλο που ως αντιπολίτευση απέρριπταν όλα αυτά τα μέτρα. Επίσης, εγκατέλειψαν την πρόταση για φορολόγηση των υπερκερδών των ιδιωτικών επιχειρήσεων που συνάπτουν συμβάσεις με το Δημόσιο. Απ’ ό,τι φαίνεται, από τις υποσχέσεις τους για επιστροφή στο σουηδικό κράτος πρόνοιας της παλιάς εποχής, η μόνη που εξακολουθεί να ισχύει είναι η εμμονή στην εθνική ταυτότητα.

---

1. Jenny Andersson, När framtiden redan hänt?: socialdemokratin och folkhemsnostalgin, Ordfront, Στοκχόλμη, 2009.
2. Alva Myrdal και Gunnar Myrdal, Kris i befolkningsfrågan, Bonnier, Στοκχόλμη, 1934.
3. David Naylor, «How the Sami were affected by research in “racial biology”», Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, 10 Δεκεμβρίου 2021, www.uu.se.
4. Ο νόμος για την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης χρονολογείται μόλις από το 1952. Ο χωρισμός κράτους και σουηδικής προτεσταντικής λουθηρανικής Εκκλησίας χρονολογείται από το 2000.
5. Maija Runcis, Steriliseringar i folkhemmet, Ordfront, 1998.
6. «Sverigedemokraterna byter partisymbol», δελτίο Τύπου των ΣΔ, 26 Μαΐου 2006.
7. «Unga kulturskapare om valresultatet: “Det har blivit töntigt att vara sosse”», «Dagens Nyheter», Στοκχόλμη, 30 Σεπτεμβρίου 2022.
8. «Dödligt skjutvapenvåld i Sverige och andra europeiska länder: en jämförande studie av nivåer, trender och våldsmetoder», Σουηδικό Εθνικό Συμβούλιο Πρόληψης του Εγκλήματος, Στοκχόλμη, 2021.
9. «Tydliga skillnader bland unga i särskilt utsatta områden», Εθνικό Γραφείο Στατιστικής, με στοιχεία της 19^ης Οκτωβρίου 2022.
10. «SD-väljare: Därför röstar vi på Sverigedemokraterna», «Expressen», Στοκχόλμη, 2021.

• Violette Goarant
  Δημοσιογράφος στη Στοκχόλμη
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Διαβάστε περισσότερα