Πανευρωπαϊκό Δημοψήφισμα ενάντια στην ΕΕ

ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Οι εκλογές της 25 Μάη θα μείνουν ιστορικές για το πανευρωπαϊκό κύμα ενάντια στην ΕΕ που, σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, θα βγάλουν ως αποτέλεσμα. Εάν, παρά τον πακτωλό κονδυλίων που ξόδεψε η ΕΕ και τον μαζικό και απόλυτο έλεγχο των ΜΜΕ, τελικά, σχεδόν το 1/3 των Ευρωπαίων πολιτών καταφέρει να ρίξει καθαρή ψήφο ενάντια στην ΕΕ ―που αποτελεί τον κύριο εκφραστή της Νέας Διεθνούς Τάξης (ΝΔΤ) στον γεωγραφικό χώρο μας― αυτό θα είναι μια ιστορική επιτυχία των λαών της Ευρώπης. Μιλώ για «καθαρή» ψήφο ενάντια στην ΕΕ, (σαν αυτή που φαίνεται θα ρίξουν οι ψηφοφόροι στη Γαλλία, όπου μόνο το 39% θεωρεί θετική τη συμμετοχή στην ΕΕ!) για να την διακρίνω από τις απατηλές απομιμήσεις της. Δηλαδή, τη ψήφο σε κόμματα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, όπου ανήκει και ο ΣΥΡΙΖΑ, που καταδικάζουν την «ΕΕ της Μέρκελ», λες και θα μπορούσε να υπάρξει και άλλη ΕΕ που θα εφάρμοζε διαφορετικές πολιτικές από αυτές που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Όμως, τότε, γιατί άραγε η ΕΕ, πολύ πριν την Μέρκελ, επέβαλλε με τις συμφωνίες Μάαστριχτ, Λισσαβόνας κ.λπ. τις ίδιες αυτές πολιτικές που εφάρμοσαν πιστά οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ήδη από την δεκαετία του ’90, δηλαδή:

• την δραστική συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, με τον διαρκή στραγγαλισμό των κοινωνικών δαπανών (Υγεία, Παιδεία, συντάξεις κ.λπ.);
• την ριζική αποδιάρθρωση του ευρύτερου δημοσίου τομέα μέσα από το ξεπούλημα κάθε εθνικοποιημένης επιχείρησης;
• την απελευθέρωση (δηλαδή την ελαστικοποίηση) της αγοράς εργασίας, μέσα από την ουσιαστική κατάργηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων;
• το άνοιγμα της ίδιας αγοράς που έχει δημιουργήσει μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα από την περιφέρεια της ΕΕ προς τα μητροπολιτικά κέντρα, τα οποία συμπιέζουν τους μισθούς παντού προς όφελος των κερδών;
• την γενική απελευθέρωση των αγορών κεφαλαίου που επιτρέπει στις πολυεθνικές, που κυβερνούν σήμερα την παγκόσμια οικονομία, να επιβάλλουν τον σημερινό εργασιακό Μεσαίωνα και το πετσόκομμα των μισθών, με την απειλή να μετακομίσουν σε άλλους επενδυτικούς «παραδείσους» (τύπου Ινδίας, Κίνας κ.λπ.);
• την απελευθέρωση των αγορών εμπορευμάτων (αγαθών και υπηρεσιών), δήθεν για να βοηθήσουν τους καταναλωτές, κατακλύζοντας τις αγορές με εισαγόμενα προϊόντα από επενδυτικούς «παραδείσους» ―πράγμα που σημαίνει μαζική ανεργία, (ή την συγκάλυψή της με «συμβόλαια μηδενικών ωρών», όπου ο εργαζόμενος είναι στο απόλυτο έλεος του εργοδότη αν και πότε θα εργαστεί) και φτώχεια για τους πολλούς, προς όφελος των λίγων ευνοημένων από την παγκοσμιοποίηση;

Και για να έλθουμε στην Ελλάδα, είναι αλήθεια ή ψέματα ότι οι παραπάνω «ελευθερίες» που μας επέβαλλε η ΕΕ οδήγησαν:

• στην αποδιάρθρωση του αγροτικού τομέα, όπου είχαμε αυτοδυναμία σε πολλά βασικά προϊόντα πριν από την ένταξή μας, και στην μαζική ερήμωση της υπαίθρου, καθώς και στο κλείσιμο της δασμοβίωτης βιομηχανίας μας, με αποτέλεσμα να εισάγουμε σήμερα σχεδόν τα πάντα;
• στην «παγίδα του Χρέους» στην οποία μπήκε η Ελλάδα ήδη από την πρώτη δεκαετία της ένταξής μας, εφόσον η αυξανόμενη κατανάλωση, χωρίς αντίστοιχη παραγωγική δομή, αναγκαστικά καλυπτόταν από τις φθηνές εισαγωγές;
• στην Χρεοκοπία, όταν την προηγούμενη δεκαετία πολλαπλασιάσαμε τον δανεισμό μας, χάρη στο ισχυρό νόμισμα που μας έδωσαν οι «εταίροι» μας, παίρνοντας για αντάλλαγμα κάθε ίχνος οικονομικής και επομένως εθνικής κυριαρχίας μας, με αποτέλεσμα σήμερα η χώρα μας να είναι ένα καθαρό προτεκτοράτο της ΕΕ και της Υ/Ε;

Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και αν αύριο μας χάριζε κάποια «καλή» Μέρκελ όλο το Χρέος, θα ήταν ζήτημα ελαχίστου χρόνου να επανέλθουμε στην ίδια παγίδα του Χρέους, όσο οι αγορές μας είναι ανοικτές και απελευθερωμένες και η παραγωγική δομή κατεστραμμένη. Απλώς τότε οι νέες πολιτικές λιτότητας θα είχαν στόχο την αναγκαστική προσαρμογή των καταναλωτικών δαπανών στα τουριστικά έσοδα, την μόνη, σχετικά σίγουρη, πηγή εσόδων μας.

Για όλους αυτούς τους λόγους αποτελεί εξαπάτηση του λαού να αποκρύπτει σύσσωμη η Αριστερά μας, (εκτός του ΚΚΕ), την πραγματική αιτία της σημερινής καταστροφής ―δηλαδή την ίδια την ένταξή μας στην ΕΕ― και να μέμφεται απλώς τις πολιτικές λιτότητας, τα Μνημόνια, το Χρέος, την κακή διαχείριση του κ.λπ. Άλλοι πάλι (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΕΠΑΜ κ.λπ.), αντί να εξηγούν στον λαό ότι η βασική αιτία της καταστροφής είναι η ένταξή μας στην ΕΕ και η παγκοσμιοποίηση, μιλούν απλά για έξοδο από το Ευρώ (που από μόνη της, τελικά, θα ήταν επίσης καταστροφική, όπως άλλωστε και η δραχμή στο παρελθόν), και για «απεμπλοκή» ή «ρήξη» με την ΕΕ, σε τρία τέρμινα, χωρίς βέβαια να αναφέρονται καν στην παγκοσμιοποίηση που είναι η απώτερη αιτία των πολιτικών της ΕΕ! Τέλος, οι διάφοροι οικολόγοι οδύρονται για το ξεπούλημα των παραλιών μας, λες και δεν είναι οι ίδιες οι πολιτικές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που υλοποιεί η ΕΕ (στο όνομα της οποίας οι ίδιοι πίνουν αγιασμό!) που επιβάλλει το γενικό ξεπούλημα, όχι βέβαια μόνο σε εμάς αλλά και σε κάθε Ευρωπαϊκό λαό που διαθέτει «εκμεταλλεύσιμες» παραλίες (Ιταλία, Ισπανία κ.λπ.)

Είναι αυτή ακριβώς η χρεοκοπία της Αριστεράς, καθώς και το γεγονός ότι ακόμη δεν έχουν οργανωθεί «από κάτω» παλλαϊκά Μέτωπα Κοινωνικής και Εθνικής Απελευθέρωσης (με στόχο την έξοδο από την ΕΕ και την οικονομική αυτοδυναμία, στο πλαίσιο νέων οικονομικών Ενώσεων, εθνικά και οικονομικά, κυρίαρχων λαών), αυτό που οδηγεί τα λαϊκά στρώματα σε κόμματα που υιοθετούν άμεσα ή έμμεσα αντί-ΕΕ στάση. Οι ελίτ, μαζί με την «Αριστερά», ονομάζουν τα κόμματα αυτά «λαϊκίστικα» , ακροδεξιά κ.λπ., αλλά τα λαϊκά στρώματα που στρέφονται σε αυτά δεν το κάνουν βέβαια γιατί ξαφνικά έγιναν «φασίστες», όπως βολεμένοι «αριστεροί» θρασύτατα τους χαρακτηρίζουν. Μολονότι σε κάποια από τα κόμματα αυτά υπάρχουν Ισλαμοφοβικές και ρατσιστικές τάσεις, τα λαϊκά στρώματα έλκονται βασικά από αυτά γιατί αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης στη ΝΔΤ και την ΕΕ, στην οποία η Αριστερά (που κάποτε τα εκπροσωπούσε) είναι σήμερα πλήρως ενσωματωμένη…

​​

​

Πηγή: http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2014/2014_05_25.html 

Αρχείο Τάκη Φωτόπουλου: http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

Διαβάστε περισσότερα

Αποδέσμευση!

   Αυτή κι αν ήταν «ιστορική» στιγμή! Ήταν το βράδυ της έλευσης του ευρώ στην Ελλάδα. Με τον κύριο Σημίτη, πρωθυπουργό τότε, να ποζάρει πανευτυχής, αφού είχε ήδη κάνει την πρώτη ανάληψη μέσω ΑΤΜ και με τον κύριο Παπαδήμο, τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, να χειροκροτεί για το... επίτευγμα.
   Το γεγονός εκείνο αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως αφορμή ώστε ο δημόσιος βίος να κατακλυσθεί από μια ανελέητη προπαγάνδα που ως συνήθως επιδιώκει να παρουσιάσει το συμφέρον του τραπεζίτη και του εργολάβου σαν «εθνικό» και πολύ περισσότερο σαν «λαϊκό» συμφέρον...
   Το τι ειπώθηκε εκείνες τις ημέρες από τα κόμματα και απ' όλο το θίασο των «αστέρων» του «ευρωμονόδρομου», δεν περιγράφεται. Μεγαλοστομίες. Ψέματα. Υποσχέσεις για ανθόσπαρτο βίο που ανέμενε τάχα τον ελληνικό λαό. Ένας θίασος που περιφερόταν μεταξύ γελοιότητας και ρηχότητας. Η αντιεπιστημονικότητα των «φωστήρων» με τις αναλύσεις τους περί «θαλερής ΕΕ» και ο δημαγωγικός μαυρογιαλουρισμός, εις σάρκαν μίαν.
   Το τι συνέβη πραγματικά στην ΕΕ, στην Ευρωζώνη και στον καπιταλιστικό κόσμο εν γένει, το τι έχει υποστεί ειδικά ο ελληνικός λαός στα πάνω από δέκα χρόνια που πέρασαν από τότε, το πού κατέληξαν εκείνα τα «ευρω-παραμύθια» είναι σε όλους γνωστό:

• Είναι μέσα σε αυτόν τον «υπέροχο» κόσμο, τον κόσμο της ΕΕ, της ΟΝΕ και του ευρώ, όπου η Ελλάδα χρεοκοπεί «ελεγχόμενα» και όπου ο λαός της πτωχεύει ανεξέλεγκτα!
• Είναι μέσα στον κόσμο του ευρώ, τον κόσμο των αέναων, των μάταιων, των αβάσταχτων και πάντοτε άνωθεν επιβαλλόμενων «θυσιών», που η Ελλάδα παρομοιάζεται με τον «Τιτανικό» και που ο λαός της, στοιβαγμένος μονίμως στη «τρίτη» θέση, οδηγείται σε πνιγμό.
• Η Ελλάδα της ευρω-φτώχειας και της τρόικας, είναι η Ελλάδα της ΕΕ, της Ευρωζώνης και του ευρώ.
• Η Ελλάδα των χαρατσιών, των συσσιτίων, της διαλυμένης Υγείας, είναι η Ελλάδα της ΕΕ.
• Η Ελλάδα των μισθών και συντάξεων πείνας, των Μνημονίων, του ΔΝΤ, του «καλό κουράγιο Έλληνες», της επιτήρησης, της ευρω-λιτότητας είναι η Ελλάδα της ΕΕ.  
• Η Ελλάδα των αστέγων, των «λουκέτων», των μαγκαλιών, των απολύσεων, της νέας μετανάστευσης, της αγροτικής και βιομηχανικής αποσάθρωσης, η Ελλάδα που εισάγει σπίρτα από την Τουρκία και λεμόνια από την Αργεντινή, είναι η Ελλάδα της ΕΕ.

• Είναι μέσα σε αυτόν τον κόσμο, τον κόσμο του ευρώ, της ΕΕ και της Ευρωζώνης, που πάνω από 1,5 εκατομμύριο Ελληνες βουλιάζουν στην ανεργία, που τα εκατομμύρια των εργαζομένων και των συνταξιούχων παλεύουν καθημερινά με τη φτώχεια τους.

   Αυτή είναι η Ελλάδα της ΕΕ. Κι αυτή είναι η ΕΕ των 30 εκατομμυρίων άνεργων και των 120 εκατομμυρίων (!) φτωχοποιημένων. Αυτή είναι η ΕΕ όπου βρικολακιάζει ο φασισμός.  Επειδή, λοιπόν, την Κυριακή (εκτός από… κυβέρνηση) ψηφίζουμε και για την ΕΕ, επιβάλλεται να τονίσουμε:
   Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπήρξε και δε θα γίνει ποτέ η λέσχη των τάχα «ισότιμων εταίρων», το κλαμπ της αγάπης και της συναλληλίας μεταξύ «φίλων». Το μόνο είδος «φιλίας» που ευδοκιμεί στο εσωτερικό της ΕΕ είναι η λυκοφιλία. Η Ευρωζώνη δεν σχεδιάστηκε και δεν πρόκειται να λειτουργήσει ποτέ σαν το φανταστικό εκείνο «απάνεμο λιμάνι» που έταζαν οι αρχιτέκτονές της στους λαούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωζώνη της και όλη η δομή του ευρωενωσιακού ιμπεριαλισμού (είτε βομβαρδίζει τη Γιουγκοσλαβία, το Ιρακ και τη Λιβύη, είτε «βομβαρδίζει» τα Ασφαλιστικά Ταμεία και τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα) αποτελεί μια αρένα βαρβαρότητας. Είναι ένα Κολοσσαίο εκμετάλλευσης των εργαζομένων, κατάλυσης των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών που στέκονται εμπόδιο στην «ανταγωνιστικότητα» των μονοπωλίων.
   Δεν είναι μόνο η Ελλάδα και ο λαός της, δεν είναι μόνο οι λαοί της λεγόμενης «περιφέρειας» και των Μνημονίων, από την Πορτογαλία μέχρι την Κύπρο, που βιώνουν την ΕΕ ως κόλαση. Είναι και οι λαοί στα κράτη - ατμομηχανές της ΕΕ: Στη Γερμανία δεκάδες εκατομμύρια εργαζομένων ζουν με «παγωμένους» μισθούς για πάνω από μια δεκαετία. Πάνω από 7,5 εκατομμύρια Γερμανοί εργαζόμενοι αμείβονται με 400 ευρώ το μήνα. Από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια, από το Βορρά μέχρι το Νότο, οι λαοί βιώνουν αυτό ακριβώς που τόνιζε ο Λένιν: «... το σύνθημα των "Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης" δεν είναι σωστό από οικονομική άποψη. Είτε αυτό το σύνθημα είναι απραγματοποίητο στον καπιταλισμό (...). Είτε είναι ένα σύνθημα αντιδραστικό, που σημαίνει προσωρινή συμμαχία των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης (...) για την καταλήστευση...».
   Μέσα στην ΕΕ εκείνο που βασιλεύει δεν είναι η «ισοτιμία» και η «κοινωνική δικαιοσύνη». Είναι η ανισομετρία και το «δίκαιο» του ισχυρού, είναι οι αντιθέσεις μεταξύ των κεφαλαιοκρατών. Και όσο πιο οξείες είναι οι αντιθέσεις συμφερόντων ανάμεσα στις άρχουσες τάξεις του κάθε κράτους – μέλους της ΕΕ, τόσο βαθύτερα σμιλεύεται η ενότητά τους ως προς την επιβολή νέων  βαρών στα λαϊκά στρώματα.
   Είναι καραμπινάτη απάτη, λοιπόν, να συνεχίζουν να εμφανίζουν οι κκ.Σαμαράς – Βενιζέλος το θυσιαστήριο των Βρυξελλών σαν «μονόδρομο» και πολύ περισσότερο σαν «παράδεισο». Και είναι ασύγγνωστη αφέλεια η θέση πως η ΕΕ μπορεί να μετατραπεί σε «Ευρώπη των λαών». Όταν δεν είναι πολιτική αφέλεια, είναι καραμπινάτη απάτη η προπαγάνδα πως υπάρχουν περιθώρια «βελτίωσης» της ΕΕ. Είναι καραμπινάτη απάτη ή ουρανομήκης αφέλεια ότι η ΕΕ αποτελεί πεδίο «διαπραγμάτευσης», αρκεί να βρεθεί ένας καλός διαπραγματευτής... Η ΕΕ είναι, ήταν και θα είναι ο «λάκκος των λεόντων», όπως ακριβώς την αποκαλούσε η ΕΔΑ από τη δεκαετία του '50.
   Το ζητούμενο για το λαό δεν είναι η προσδοκία μιας λιτότητας με «ανθρώπινο πρόσωπο» μέσα στο λάκκο, περιμένοντας τον επόμενο κατακλυσμό. Να κινείται μεταξύ των εκβιαστικών «θυσιών για να μπει στο ευρώ», των εκβιαστικών «θυσιών για να παραμείνει στο ευρώ» και των εκβιαστικών «θυσιών για να μη βγει από το ευρώ». Το ζητούμενο δεν είναι να περιμένει ότι τα λιοντάρια θα δείξουν επιείκεια ή ότι θα τον φάνε τελευταίο... Ομοίως: Το ζητούμενο δεν είναι η έξοδος από αυτό το λάκκο να οδηγήσει σε έναν άλλον, σε έναν τάχα «καλύτερο» λάκκο, εξίσου καπιταλιστικό και εκμεταλλευτικό, όπως θα ήθελαν κάποια τμήματα της άρχουσας τάξης και τα φασιστικά - εθνικιστικά τους τσιράκια. Για παράδειγμα, η Βρετανία δεν είναι στο ευρώ και στην Ευρωζώνη. Η Τουρκία δεν είναι στην ΕΕ. Αλλά αυτό δεν κάνει αξιοζήλευτα ούτε τα βάσανα του τούρκικου λαού, ούτε το «δάκρυα και αίμα» με το οποίο πληρώνει τη λιτότητα ο βρετανικός λαός.
   Με άλλα λόγια: Μετά από την εμπειρία σχεδόν 35 χρόνων παραμονής στην ΕΕ, η έξοδος από την ΕΕ προκύπτει ως αναγκαία προϋπόθεση αναδημιουργίας της Ελλάδας προς όφελος του λαού της. Δεν μιλάμε, βέβαια, για μια έξοδο σαν την «έξοδο από το ΝΑΤΟ», όπως την πλάσαρε το 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ως αναγκαστική επιλογή του κατεστημένου και ως «τρίπλα» ανασύνθεσης του συστήματος. Μιλάμε για έξοδο από την ΕΕ με όρους ανατροπής όλου του συστήματος της κυριαρχίας των μονοπωλίων. Για την έξοδο και την αποδέσμευση από την ΕΕ με προοπτική να πάρει στα χέρια του την εξουσία ο λαός. Το επισημαίνουμε γιατί υπάρχουν και εκείνοι που όταν «βάλλουν» κατά της ΕΕ, εξαναγκασμένοι από το γεγονός ότι έχουν πέσει πλέον οι μάσκες της ευρωκοροιδίας, το κάνουν προσβλέποντας ακριβώς σε αυτό: Σε μια ανασύνθεση του υφιστάμενου συστήματος και μάλιστα σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση.
   Με αυτή την έννοια: Η λυδία λίθος της πολιτικής κάθε κόμματος, είτε αφορά στους μισθούς και στις συντάξεις, είτε στις εργασιακές σχέσεις, είτε έχει να κάνει με την οικονομία, είτε με την εξωτερική πολιτική, είτε με τις δημοκρατικές ελευθερίες, είτε αναφέρεται στα «μικρά» είτε στα «μεγάλα», η λυδία λίθος για να κρίνουμε όχι μόνο το τι λέει, αλλά και το τι στην πραγματικότητα εννοεί το κάθε κόμμα, είναι μία και μόνη: Η στάση του απέναντι στην ΕΕ. Είναι η θέση απέναντι στην ΕΕ που καθορίζει και ξεκαθαρίζει την (πραγματική) θέση σου, τελικά, στο ερώτημα: Με τους πολλούς ή με τους λίγους; Με τον κόσμο της εργασίας ή με τις «ελίτ» της εργοδοσίας;
   Στην τοποθέτηση αυτή δεν υπάρχει «τρίτος δρόμος». Όπως δεν υπάρχει το «ολίγον έγκυος». Ειδικά, μάλιστα, στις σημερινές συνθήκες. Σε συνθήκες τρόικας όπου τα 2/3 της τρόικας είναι η ΕΕ (Κομισιόν και ΕΚΤ). Σε συνθήκες μνημονίων και δανειακών συμβάσεων. Σε συνθήκες βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης που τόσο σε παγκόσμιο όσο και - ειδικότερα - στο ευρωπαϊκό επίπεδο σαρώνει με τη σφραγίδα των Βρυξελλών ό,τι έχει απομείνει να θυμίζει λαϊκό δικαίωμα, το να μην αναγνωρίζεις αυτήν την αυτονόητη αλήθεια, τον καθοριστικό ρόλο, δηλαδή, της ΕΕ και το πώς το κάθε κόμμα τοποθετείται απέναντί της, συνιστά είτε πολιτική αυταπάτη είτε ξεκάθαρη πολιτική απάτη.

    Ψηφίζοντας, επομένως, την Κυριακή, τοποθετούμαστε και σε αυτό: Επιβραβεύουμε τη θεωρία ότι «δεν υπάρχει ζωή έξω από την ΕΕ»; Επιβραβεύουμε τη θεωρία των ανόητων που μιλούν λες και η τρισχιλιόχρονη Ελλάδα γεννήθηκε το… 1981 (όταν μπήκαμε στην ΕΟΚ) ή μόλις το… 2002 (όταν μπήκαμε στο ευρώ); Επιβραβεύουμε τα ανδρείκελα των Καννών που με την ευρωενωσιακών προδιαγραφών πολιτική τους, κάνουν ακριβώς αυτό με το οποίο μας απειλούν ότι «θα πάθουμε» αν βγούμε από την ΕΕ: Διαλύουν τη ζωή εκατομμυρίων Ελλήνων. Επιβραβεύουμε τους μηχανισμούς όπου Έλληνες, Γερμανοί, Άγγλοι, Γάλλοι και Πορτογάλοι ολιγάρχες εξυφαίνουν τα σχέδια σφαγιασμού του λαού, περιμένοντας «σωτηρία» (!) από εκεί;
   Η’ μήπως, όμως, ισχύει το άλλο: Αποδεχόμενος και υποκλινόμενος στο πλαίσιο της ΕΕ, μπορείς να «διαπραγματευτείς», να «συνεννοηθείς», να «λύσεις» τα προβλήματα επιβίωσης του λαού; Ο ισχυρισμός αυτός έχει την εξής «αξία»:  Είναι σαν να λες ότι θα πάω στο ΝΑΤΟ να διαπραγματευτώ για να λειτουργεί - το ΝΑΤΟ - ως παράγοντας ειρήνης, φιλίας και συναδέλφωσης των λαών... Είναι σαν να λες ότι θα πάω να διαπραγματευτώ στο ΔΝΤ ώστε από βαμπίρ και αιμοσταγή οργανισμό στην υπηρεσία των τοκογλύφων να το μετατρέψω - το ΔΝΤ - σε φιλόπτωχο ταμείο... Είναι σαν να λες, τελικά, ότι θα πάω στην Ιπποκράτους και στη Συγγρού για να διαπραγματευτώ με το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ ώστε να πάψουν - το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ - να είναι κόμματα των τραπεζιτών, των βιομηχάνων και των εργολάβων…
   Την Κυριακή, λοιπόν, τίθεται και αυτό το κομβικό ζήτημα ως κριτήριο ψήφου: Που βρίσκεται η ελπίδα; Εντός της ευρωενωσιακής αρένας, στην συμβίωση ή στην «διαπραγμάτευση» με τα σαρκοβόρα της αρένας; Η’ στην απαλλαγή από τα δεσμά και στην απόδραση από την αρένα;

***

ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ

   Έλεγε ο Χαρίλαος:
«Οι ζευγάδες φεύγουν, μωρέ! Η σπορά μένει. Και φουντώνει. Και μεγαλώνει. Και καρπίζει. Και ρίχνει νέους σπόρους στη γη. Και οι κύκλοι επαναλαμβάνονται. Ετσι νόμιζε και η γενιά του 1912-1913 ότι είναι η τελευταία ηρωική γενιά. Και τι θα γίνει ο τόπος μόλις φύγει. Μα ήρθε η γενιά του '40, η νέα σπορά, και ανέβασε πιο ψηλά τη σημαία του αγώνα. Έτσι λέει κάθε γενιά - ταυτίζοντας τον εαυτό της με την ιστορία. Και λησμονά τη σπορά. Που έρχεται πολύ βαθιά από το παρελθόν και πηγαίνει πολύ βαθιά στο μέλλον. Βλέπεις, μωρέ, αυτά τα νιάτα γύρω σου, που νομίζεις πως είναι ξεστρατισμένα και συμβιβασμένα; Κούνια που σε κούναγε. Μόλις υπάρξει μια σπίθα, αυτά τα νιάτα θα γίνουν πυρκαγιά, θα γίνουν ηφαίστειο. Και θα αποδειχθούν καλύτερα από τη γενιά των πατεράδων τους και των παππούδων τους. Και θα σηκώσουν τη σημαία του αγώνα μέχρι τον ήλιο. Είναι η σπορά, σου λέω...». («ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ - Ο Λαϊκός Ηγέτης», τόμος Β΄, Χρήστου Θεοχαράτου).

Χτες συμπληρώθηκαν 9 χρόνια από το «πέταγμα» του Χαρίλαου Φλωράκη στο τελευταίο του αγνάντιο, στον Αη-Λιά. Ο Χαρίλαος λείπει. Αλλά είναι πάντα εδώ. Στο πρόσωπό του κομμουνιστή ηγέτη σκύβουμε ευλαβικά το κεφάλι. Τιμάμε μια ολόκληρη γενιά ζευγάδων, που με τη σπορά τους σφράγισαν ανεξίτηλα την ιστορία του τόπου

email: mpog@enikos.gr

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιωτικά Κολλέγια-ΑΤΜs

cynical

Ένα χρόνο πριν, ο υπουργός Πανεπιστημίων της Βρετανίας, David Willetts, υπέγραφε ένα υψιπετές άρθρο στην Telegraph στο οποίο εξυμνούσε τις δικής του έμπνευσης ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που θα έφερναν τα πάνω-κάτω στην ανώτατη εκπαίδευση. Τα κύρια σημεία ήταν η ενσωμάτωση στο σύστημα κρατικής δανειοδότησης και φοιτητών σε ιδιωτικά κολλέγια και πανεπιστήμια, (κερδοσκοπικά ή μη-κερδοσκοπικά, αδιάφορο), καθώς και η άρση προϋπαρχόντων περιορισμών βάσει των οποίων ένα ίδρυμα δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πανεπιστήμιο, και συνεπώς να δανειοδοτηθεί ως τέτοιο, αν ο αριθμός των φοιτητών του ήταν κατώτερος των 4000. Το σκεπτικό της μεταρρύθμισης ήταν ότι η αύξηση του ανταγωνισμού εξ αιτίας της διεύρυνσης των παρόχων ανώτατης εκπαίδευσης, θα αποτυπωνόταν και στην ποιότητα του εκπαιδευτικού προϊόντος.

Ως ανεμένετο, τα “πάνω-κάτω” ήρθαν, και μάλιστα γρηγορότερα απ’ ότι υπολόγιζε ο κύριος υπουργός, ο οποίος δεν παρέλειπε συνάμα, να λοιδωρεί ως “εύκολη κριτική” τις ανησυχίες πολλών για την ενδεχόμενη πτώση της ποιότητας. 

Πράγματι, πριν αλέκτωρ λαλήσαι, η ιδιωτική πρωτοβουλία, μη χάνοντας καιρό, ανταποκρίθηκε τάχιστα στην πρόσκληση ιδιοποίησης κρατικών πόρων, ιδρύοντας, μέσα σε μια νύχτα που λένε, 674 ιδιωτικά κολλέγια, προσελκύοντας ταυτόχρονα 160,000 φοιτητές. Μέσα δε, στον ίδιο χρόνο τα κρατικά ταμεία είδαν να φεύγουν προς αυτά πόροι £900 εκατ. για το 2013, από μόλις £40 εκατ. που ήταν το 2010. 

Οι λόγοι της ραγδαίας αυτής άνθισης ήταν αφ’ ενός τα χαμηλότερα δίδακτρα, 5000 λίρες κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με τις 8000 λίρες των δημοσίων και αφ’ ετέρου αυτό πού έφερε σήμερα στο φως ο Guardian μετά από ενδελεχείς έρευνες αρκετών μηνών. 

…Κάποια από τα νεοπαγή ιδιωτικά κολλέγια λειτουργούσαν απλά ως ATMs!

To London School of Science and Technology (LSST) είναι ένα συμπαγές συγκρότημα γραφείων κάπου στο Wembley, το οποίο μέσα σε δυο χρόνια τριπλασίασε τον αριθμό των φοιτητών του, σε 1500 και θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το πρότυπο που ο κ. Willetts ονειρευόταν. Το ίδιο και το London School of Business and Finance, το οποίο δεν πίστευε στα μάτια του, όταν από 50 μόλις φοιτητές, σε χρόνο ρεκόρ βρέθηκε να κουμαντάρει 6000. Κι όλοι αυτοί με τα δανειάκια τους στην τσέπη, ένεκα της ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης, ντε, του κ. Υπουργού.

 

Κάθε νορμάλ φοιτητής στη Βρετανία δικαιούται μέχρι 11,000 λίρες δάνειο το χρόνο για δίδακτρα και έξοδα διαβίωσης. Το δάνειο αυτό υποχρεούται να το αποπληρώσει σε 30 χρόνια και εφ’ όσον ο ετήσιος μισθός του ξεπερνάει τις 21,000 λίρες. Σήμερα, με τη στενότητα στην αγορά εργασίας και τη χαμηλή ποιότητα των προσφερόμενων θέσεων, πολλοί απόφοιτοι αδυνατούν είτε να βρουν δουλειά, είτε όσοι βρίσκουν είναι με μισθό λίγο πάνω από το όριο των 21,000, γεγονός που τους δυσκολεύει στην εξόφληση των δόσεων. Υπολογίζεται ότι το 45% των αποφοίτων δεν θα καταφέρουν να αποπληρώσουν το δάνειό τους, αλλά αυτό είναι μια μακριά κουβέντα, απλά την αναφερουμε μιας και ο δικός μας Σαμαράς, όπως παλιότερα κι ο ΓΑΠ, τα ανέσυρε στη διακαναλική ως τη λύση στο πρόβλημα της χρηματοδότησης των ΑΕΙ. Αλλά, να ήταν μόνο αυτή μια από τις ανοησίες που για ώρες ξεστόμιζε…

 

Τι συνέβη λοιπόν και τα ιδιωτικά κολλέγια άρχισαν να φυτρώνουν σαν μανιτάρια; Εντάξει, ήταν τα δάνεια των φοιτητών που έμπαιναν στον κορβανά των κολλεγίων, αλλά ήταν και κάτι άλλο που αύξανε τις ροές. Και προφανώς, δεν ήταν ο ανταγωνισμός και το καλύτερο εκπαιδευτικό προϊόν που προσέφεραν. 

Αυτό που στηνόταν από κάτω, ήταν μια ανομολόγητη συμφωνία σύμφωνα με την οποία, τα μεν κολλέγια έκαναν σκόντο στην ποιότητα των φοιτητών που εγγράφονταν, και τα στραβά μάτια ως προς την παρακολούθηση και την παρουσία τους στο ίδρυμα, οι δε φοιτητές εισέπρατταν το δάνειο και εξαφανίζονταν πίσω στις πατρίδες τους όπου τα χρήματα αυτά είχαν πολύ μεγαλύτερη αξία απ’ ότι στη Βρετανία.

 

Και όλα φαίνονταν να κυλάνε ρολόι, ώσπου, προσέξτε, μια εφημερίδα άρχισε να μυρίζεται ότι κάτι πήγαινε στραβά.

 

Ο κ. Υπουργός περί άλλων ετύρβαζε απόλυτα σίγουρος ότι το αλάθητο δόγμα της αγοράς και πάλι θα θριάμβευε.

YΓ: Πριν από 2 ακριβώς χρόνια γράφαμε για τη Βόμβα των Φοιτητικών Δανείων στις ΗΠΑ.

Διαβάστε περισσότερα

ΨΑΧΝΟΥΝ ΝΑ ΒΡΟΥΝ ΛΕΦΤΑ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΕ

Του Γ. ΔΕΛΑΣΤΙΚ*

Αναρωτιέται και στενάζει όλη η αγορά της πραγματικής οικονομίας: «Γιατί οι τράπεζες δεν δανείζουν λεφτά πια, απειλώντας με καταστροφή ακόμη και συνεπείς στις δανειακές τους υποχρεώσεις επιχειρηματίες;». Η απάντηση είναι τραγικά σαφής: απλούστατα, επειδή δεν έχουν λεφτά! Γιατί η κατάσταση διαρκώς επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται στον τομέα αυτόν; Υπάρχει επιπρόσθετη αιτία γι’ αυτό. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή ελέγχουν ήδη και θα γνωστοποιήσουν τον Οκτώβριο τα αποτελέσματα αντοχής των 124 μεγαλύτερων τραπεζών της ΕΕ, όπως ανακοίνωσαν επισήμως την Τρίτη, 29 Απριλίου. Αυτό το τεστ αντοχής έχει σαφώς σκληρότερες προϋποθέσεις από εκείνο που είχε γίνει σε όλη την ΕΕ το 2011, το οποίο σκοπίμως ήθελε να δείξει ότι δήθεν δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τις ευρωπαϊκές τράπεζες για να μην πανικοβληθεί ο κόσμος.

Το υποτιθέμενο «τεστ αντοχής» του 2011 θεωρείται πραγματικά φαιδρό. «Το τεστ αντοχής που έγινε τότε, σήμερα θεωρείται ως εκτεταμένη αποτυχία» ομολογεί με σοβαροφάνεια η «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε», η κατεξοχήν εφημερίδα των επιχειρηματικών κύκλων της Γερμανίας. Οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» του Λονδίνου, ως εφημερίδα πρωτίστως του χρηματοπιστωτικού κατεστημένου της Βρετανίας αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης, σε μια μεγάλη ανάλυσή τους προ δέκα ημερών προσπαθούσαν με τέχνη να ελαφρύνουν το θέμα. «Οι τράπεζες της ΕΕ ψάχνουν αδηφάγα για κεφάλαια πριν από τα τεστ» ήταν ο τίτλος του άρθρου της βρετανικής εφημερίδας. «Οι τράπεζες μαζεύουν 35,5 δισ. ευρώ για να αποτρέψουν το στίγμα της αποτυχίας» ανέφερε ο υπότιτλος των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς».

Μία εβδομάδα νωρίτερα, η γερμανική «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» έθετε πολύ πιο ωμά τα ζητήματα: «Το τεστ αντοχής ανησυχεί τις τράπεζες της Ευρώπης» έγραφε στον τίτλο της δικής της ανάλυσης. Δεν έδειχνε διάθεση συγκάλυψης: «Αντέχουν οι τράπεζες βαριά οικονομική κρίση;» αναρωτιόταν στον υπότιτλο. «Η Ντόιτσε Μπανκ παραδέχεται ότι πιθανόν χρειάζεται περισσότερα κεφάλαια», προσέθετε στον υπότιτλό της ρίχνοντας οικονομική… «πυρηνική βόμβα»! Η Ντόιτσε Μπανκ είναι η κατά πολύ μεγαλύτερη τράπεζα της κατά πολύ μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης. Αν ακόμη και αυτή χρειάζεται πρόσθετα κεφάλαια για να αντέξει τα τεστ αντοχής, υπάρχει περίπτωση άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα να είναι σε θέση να περάσει τα τεστ; Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ αναλαμβάνει από τον Νοέμβριο την επίβλεψη και τον έλεγχο των τραπεζών όλων των χωρών της ΕΕ, οπότε αφού η ΕΚΤ θα έχει από εδώ και πέρα την ευθύνη του ελέγχου, τα τεστ αντοχής των τραπεζών αυτήν τη φορά δεν είναι στημένα για να τα περάσουν όλα ανεξαιρέτως τα πιστωτικά ιδρύματα.

Οσες από τις 124 μεγάλες τράπεζες της ΕΕ αποτύχουν στις εξετάσεις, θα έχουν στη διάθεσή τους από έξι έως εννέα μήνες για να βρουν λεφτά προκειμένου να καλύψουν τις τρύπες που θα αποκαλύψουν τα τεστ. «Οι πραγματικές εκπλήξεις θα είναι μερικές από τις μεγάλες τράπεζες που θεωρούνται ασφαλείς, αλλά δεν είναι», δήλωσε στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ένας αναλυτής της βρετανικής τράπεζας Ρόγιαλ Μπανκ οφ Σκότλαντ (RBS). Από πέρυσι τον Ιούλιο μέχρι φέτος τον Απρίλιο, οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν αυξήσει τα κεφάλαιά τους κατά 35,5 δισ. ευρώ, όπως υπολογίζουν οι αναλυτές της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Μόργκαν Στάνλεϊ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πίνακας της ίδιας εφημερίδας, σχεδιασμένος βάσει των στοιχείων της ίδιας πηγής. Εκεί διαπιστώνουμε ότι από αυτά τα 35,5 δισ. ευρώ, πάνω από το ένα τέταρτο -το 28% για να είμαστε συγκεκριμένοι- το έχουν μαζέψει οι ελληνικές τράπεζες, με τις ιταλικές να έχουν συγκεντρώσει το 31% του ποσού αυτού. Πολύ πιο πίσω οι Ισπανοί με το 19% και οι Αυστριακοί με το 11%.

Εντύπωση προξενεί η παντελής απουσία των ιρλανδικών τραπεζών από τον σχετικό πίνακα, πράγμα που θεωρείται πολύ παράξενο. Μεγάλα «κόλπα» πάντως αναμένεται να στηθούν τους αμέσως επόμενους μήνες, μέσα στο καλοκαίρι και φυσικά οπωσδήποτε πριν ολοκληρωθούν τα τεστ αντοχής των τραπεζών από την ΕΚΤ. Πόσω μάλλον που η «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» υπογραμμίζει στο προαναφερθέν άρθρο της ότι «πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι από τις τράπεζες λείπουν ίδια κεφάλαια ύψους τριψήφιου αριθμού δισεκατομμυρίων»! Τους λείπουν δηλαδή εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να περάσουν τα τεστ αντοχής! Είναι βέβαιο ότι οι Γερμανοί μόνο τυχαία δεν αναφέρουν ότι λείπουν από τις ευρωπαϊκές τράπεζες εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, έχουν σίγουρα στοιχεία στη διάθεσή τους. «Οικονομολόγοι βλέπουν την αδυναμία των πιστωτικών ιδρυμάτων ως κύριο εμπόδιο για την επειγόντως αναγκαία ανάκαμψη της οικονομίας στην Ευρώπη», τονίζει η γερμανική εφημερίδα – και έχει απόλυτο δίκιο, όπως είναι εξόφθαλμο.

*Δημοσιεύθηκε στο “ΕΘΝΟΣ” την Παρασκευή 23 Μαίου 2014

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί οι έντιμοι και ικανοί συνήθως δεν ασχολούνται με την Πολιτική;

Ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων (427-347 π.Χ.) γύρω στο 374 π.Χ. έγραψε  το κορυφαίο έργο του Πολιτεία, μέσω του οποίου σχεδίασε την εικόνα του ιδανικού πολιτεύματος, με επίγνωση του πόσο δύσκολη είναι η πραγματοποίησή του.

Στο έργο αυτό μέσα από την αφήγηση του Σωκράτη αναφέρεται και η συζήτηση που έγινε με θέμα τη φύση της δικαιοσύνης, αλλά κυρίως για τη δημιουργία ενός ιδανικού κράτους, στο οποίο θα κυριαρχεί η ιδέα του αγαθού και το οποίο κράτος θα υφίσταται  για να παρέχει την αληθινή ευτυχία στους πολίτες του. Για να επιτευχθεί όμως αυτό οι άρχοντες πρέπει να εργάζονται για το καλό των άλλων (των αρχομένων) και όχι το δικό τους! Ένα τέτοιο κράτος όμως βρίσκεται στη σφαίρα της ουτοπίας.

Ας δούμε τι ακριβώς γράφει ο Πλάτων για την εξουσία (άρχοντες - πολιτικούς) και τους εξουσιαζόμενους (αρχόμενους - πολίτες) [Πολιτεία, Βιβλίο Α, 346-347].

Αφηγείται ο Σωκράτης:

«Καμιά τέχνη και καμιά εξουσία δεν έχει ως αντικείμενο της ασχολίας της την δική της προσωπική ωφέλεια, αλλά […] το αντικείμενο της εξουσίας και των προσταγών της είναι η ωφέλεια του εξουσιαζομένου, και το κάνει αυτό έχοντας εμπρός στα μάτια της το συμφέρον του εξουσιαζομένου που είναι ασθενέστερος και όχι το συμφέρον του ισχυροτέρου.

Γι’ αυτό ακριβώς […] κανένας δεν αποφασίζει με τη θέλησή του να γίνεται άρχων [μηδένα ἐθέλειν  ἑκόντα ἄρχειν] και να έχει στα χέρια του την ξένη αθλιότητα, προσπαθώντας να τη διορθώσει, αλλά ζητά μισθό, επειδή όποιος έχει την πρόθεση να δουλέψει ως σωστός τεχνίτης,  όταν οι προσταγές του είναι σύμφωνες με την τέχνη, δεν πράττει ούτε προστάζει ό,τι συμφέρει αυτόν τον ίδιον, αλλά ό,τι συμφέρει τον αρχόμενο. Γι’ αυτήν ακριβώς την αιτία, για όσους πρόκειται να αποφασίσουν να γίνουν άρχοντες, πρέπει να εξασφαλιστεί ως μισθός, ή χρήματα ή τιμή ή τιμωρία, εάν κανένας δεν θέλει να αναλάβει την εξουσία [μισθὸν δεῖν ὑπάρχειν τοῖς μέλλουσιν ἐθελήσειν ἄρχειν, ἢ ἀργύριον ἢ τιμήν, ἢ ζημίαν ἐὰν μὴ ἄρχῃ]».

Τι θέλεις να ειπείς μ’ αυτό Σωκράτη; είπε ο Γλαύκων. Τα δύο είδη του μισθού που ανέφερες μπορώ να τα καταλάβω• δεν αντιλαμβάνομαι όμως πώς εννοείς την τιμωρία και πώς την έχεις βάζεις στην ίδια μοίρα με τον μισθό.

Από την ερώτησή σου εικάζεται ότι δεν μπορείς να καταλάβεις ποιος είναι ο μισθός των εντίμων ανθρώπων, αυτός δηλαδή που παρακινεί τους ενάρετους ανθρώπους να φορτώνονται τα βάρη της εξουσίας, όταν αποφασίζουν να γίνονται άρχοντες, Μήπως δεν γνωρίζεις πως το να αγαπά κάποιος τις τιμές και τα χρήματα, όχι μόνο κατά την γνώμη του λαού, αλλά και στην πραγματικότητα είναι όνειδος;

Αυτό τουλάχιστον το γνωρίζω, είπε.

Γι’ αυτό ακριβώς, είπα εγώ, οι καλοί δεν παρακινούνται ούτε από χρήματα ούτε από τιμές να γίνονται άρχοντες [οὔτε χρημάτων ἕνεκα ἐθέλειν ἄρχειν οἱ ἀγαθοί οὔτε τιμῆς]• γιατί δεν τους αρέσει ούτε λαμβάνοντας φανερά τον μισθό του αξιώματός τους να χαρακτηρίζονται ως έμμισθοι, ούτε να στιγματίζονται ως κλέφτες επωφελούμενοι κρυφά από την άσκηση της εξουσίας [οὔτε γὰρ φανερῶς πραττόμενοι τῆς ἀρχῆς ἕνεκα μισθὸν μισθωτοὶ βούλονται κεκλῆσθαι, οὔτε λάθρᾳ αὐτοὶ ἐκ τῆς ἀρχῆς λαμβάνοντες κλέπται], ούτε πάλι η δόξα μπορεί να είναι κίνητρο γι’ αυτούς, αφού δεν αγαπούν τη δόξα. Δεν πρόκειται λοιπόν αυτοί να αποφασίσουν να γίνουν άρχοντες, αν δεν αναγκαστούν και απειληθούν με τιμωρία. Εξ αιτίας αυτού έχει επικρατήσει σχεδόν η γνώμη ότι είναι ντροπή να θέλει κανείς από μόνος του να αναλάβει εξουσία,  χωρίς να υπάρχει η απειλή του εξαναγκασμού. Και η πιο βαριά τιμωρία (για κάποιον έντιμο) είναι το να εξουσιάζεται από κάποιον χειρότερό του, στην περίπτωση που δεν αποφασίζει ο ίδιος να αναλάβει την εξουσία. Επειδή αυτή την τιμωρία, πιστεύω ότι φοβούνται οι ενάρετοι άνθρωποι, δέχονται να αναλάβουν την εξουσία, όταν γίνονται άρχοντες, και ασκούν τότε την εξουσία, όχι με την ιδέα ότι κάνουν κάτι καλό ούτε για να τους δοθεί μέσω των αξιωμάτων η ευκαιρία να περάσουν καλά, αλλά ενεργούν από ανάγκη, αφού δεν θα βρίσκεται καλύτερό τους ή όμοιός τους, για να παραλάβει την εξουσία. Γιατί υπάρχει κίνδυνος πως, αν υπήρχε μια πόλη κατοικημένη από εναρέτους (έντιμους) ανθρώπους, θα ήταν μέσα σ’ αυτή περιζήτητο πράγμα η μη ανάληψη της εξουσίας, σε όσο βαθμό είναι σήμερα (περιζήτητο) η ανάληψή της [ἐπεὶ κινδυνεύει πόλις ἀνδρῶν ἀγαθῶν εἰ γένοιτο, περιμάχητον ἂν εἶναι τὸ μὴ ἄρχειν ὥσπερ νυνὶ τὸ ἄρχειν]. Και στην περίπτωση αυτή θα γινόταν ολοφάνερο ότι πραγματικά στον χαρακτήρα του σωστού άρχοντα δεν είναι να επιδιώκει το συμφέρον του, αλλά το συμφέρον των αρχομένων (δηλ. των πολιτών). Έτσι κάθε γνωστικός άνθρωπος θα προτιμούσε να ωφελείται αυτός από άλλον και να μην έχει σκοτούρες εργαζόμενος προς όφελος των άλλων”.

Το ανωτέρω κείμενο του Πλάτωνα είναι πολύ επίκαιρο σήμερα.

Οι έντιμοι και ικανοί συνήθως απέχουν από τα κοινά και δεν επιδιώκουν να αναλάβουν εξουσίες για τους ίδιους ακριβώς λόγους που αναφέρει ο Πλάτων. Όσοι το επιχείρησαν ή αφομοιώθηκαν από το κρατούν σάπιο πολιτικό σύστημα ή τα παράτησαν γρήγορα. Αλλά έως τώρα τουλάχιστον και ο πολύς λαός δεν προτιμά τους έντιμους και ικανούς.

Οι έντιμοι (αγαθοί - ενάρετοι, κατά τον Πλάτωνα) δεν επιδιώκουν τα αξιώματα και τις τιμές, ούτε έχουν ανάγκη από την εφήμερη δόξα που προσφέρει η ανάληψη εξουσίας. Ούτε φυσικά θα καταδεχτούν να γυρίζουν στην αγορά και στα καφενεία, ή και στα μνη-μόσυνα ακόμα, για να ζητήσουν την ψήφο του οποιουδήποτε. Οι ικανοί, επίσης, δεν αφήνουν την εργασία τους για να ασχοληθούν με την πολιτική για να λάβουν διάφορα αξιώματα, τα οποία φέρνουν εύκολο χρήμα και πρόσκαιρες τιμές. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τον καταργηθέντα, ευτυχώς, νόμο για το ασυμβίβαστο του βουλευτικού αξιώμα-τος και της ασκήσεως επαγγέλματος εισηγήθηκαν και υποστήριξαν επαγγελματίες πολιτικοί, οι οποίοι δεν άσκησαν  ποτέ οποιοδήποτε επάγγελμα στη ζωή τους!

   Θεόδωρος Νημάς 

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΛΗΣ ΧΑΡΜΑΣ (ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΑΡΜΑΝΤΑΣ) 1918 – 2008

ΤΟΛΗΣ ΧΑΡΜΑΣ (ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΑΡΜΑΝΤΑΣ)
1918 – 2008
(Συνθέτης – Στιχουργός – Ερμηνευτής)
Του Σάκη Πάπιστα
(Ερευνητής – Συλλέκτης – Συγγραφέας)
Ο Τόλης Χάρμας ανήκει κι αυτός στην τελευταία γενιά των μεταπολεμικών συνθετών του ρεμπέτικου, αν και η εν γένει μουσική πορεία του τον έφερε πιο κοντά στον ελαφρό, επιθεωρησιακό και θεατρικό χώρο, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1918 στο Λεωνίδιο της Κυνουρίας του νομού Αρκαδίας και ήταν το μικρότερο από τα οκτώ παιδιά του Παναγιώτη Χαρμαντά και της Ιωάννας Παπουτσή.
Ο Απόστολος πέρασε τα μαθητικά του χρόνια στο Λεωνίδιο και τελείωσε το γυμνάσιο σαν ένας από τους καλύτερους μαθητές της τάξης του. Εμφανώς επηρεασμένος από τον πατέρα του που έπαιζε λαούτο και τραγουδούσε, αλλά και από τις μουσικές της εποχής που άκουγε στα πανηγύρια και στα γραμμόφωνα, άρχισε γύρω στο 1930 να ασχολείται με την μουσική, με αφορμή ένα μαντολίνο που βρέθηκε στο σπίτι, παίζοντας αρχικά οπερέτες. Οι δύσκολες όμως οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής οδήγησαν τον νεαρό Απόστολο το 1935 στην αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης στην πρωτεύουσα. Αργότερα έμαθε κιθάρα (λέγεται πως άρχισε μαθήματα με τον Δ. Φάμπα) και έπαιζε σε χορούς «για το χαρτζιλίκι του». Έμαθε επίσης καλό μπαγλαμά και πολύ αργότερα έμαθε και μπουζούκι. Στην διάρκεια της Κατοχής, για να μη πεθάνει από την πείνα που θέριζε ιδιαίτερα την Αθήνα, έπαιζε σε ταβέρνες για ένα πιάτο φαγητό! Επαγγελματίας μουσικός έγινε το 1947 και ξεκίνησε σαν επαγγελματίας τραγουδιστής το 1948, με 8 δραχμές μεροκάματο, σ' ένα αναψυκτήριο της πλατείας Κουμουνδούρου, όπου έλεγε Χαιρόπουλο, Αττίκ, ελαφρά τραγούδια. Ύστερα από δύο χρόνια πέρασε στο λαϊκό τραγούδι.
Ο Χάρμας υπήρξε ιδιαίτερο μουσικό ταλέντο και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιούργησε δεκάδες λαϊκών συνθέσεων, οι περισσότερες από τις οποίες έγιναν επιτυχίες και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα. Ως στιχουργός έγραψε τους στίχους στα περισσότερα από τα τραγούδια του και σε κάποιες περιπτώσεις έντυσε με τους στίχους του και τραγούδια άλλων συνθετών.
Παντρεμένος με την Θηβαία φιλόλογο Λίτσα (Γαρυφαλιά) Ζέρβα (1917-1978), απετέλεσαν ένα ωραίο ντουέτο που έγινε γνωστό ως «Ντούο Χάρμα». Ανάδοχος του καλλιτεχνικού ονόματος του ζευγαριού υπήρξε ο γνωστός κιθαρίστας και συνθέτης Γιώργος Μαλλίδης, το καλοκαίρι του 1947.
Αργότερα, το ζεύγος Χάρμα απόκτησε δύο παιδιά, την Ιωάννα (Νανά) το 1950 και τον Αριστείδη (Άρη) το 1951, που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τη μουσική. Η Νανά με το τραγούδι (έχει υπέροχη λαϊκή φωνή) και ο Αριστείδης είναι κιθαρίστας.
Ο ίδιος ο Τόλης Χάρμας, σε συνέντευξή του στον συγχωρεμένο δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Πάνο Γεραμάνη, αφηγείται για τη ζωή του:
«Μόλις τελείωσα το γυμνάσιο, με προτροπή των δικών μου έφυγα για τον Πειραιά όπου έμεινα στο σπίτι ενός εύπορου θείου μου. Στην αρχή περνούσα καλά, αλλά μετά από λίγους μήνες άρχισα να νοιώθω ανασφάλεια. Ήθελα να αποκτήσω την ανεξαρτησία μου και άρχισα να ψάχνω για δουλειά. Έκανα πολλές δουλειές του ποδαριού τότε. Σερβιτόρος, λούστρος, μέχρι και επισκευαστής καζανιών στα βαπόρια έκανα για να ζήσω. Δύσκολες συνθήκες αλλά δεν το έβαζα κάτω. Η αλλαγή στην ζωή μου έγινε γύρω στα 1938 όταν γνώρισα τον Γιώργο Μουζάκη. Γίναμε φίλοι και αυτός ήταν που με βοήθησε να στραφώ στην μουσική. Μετακόμισα στο Μεταξουργείο και με κάτι οικονομίες που είχα αγόρασα μια κιθάρα. Άρχισα σιγά-σιγά να μαθαίνω τα τραγούδια της εποχής και παρέα με τον Μουζάκη (σ.σ. έπαιζε κορνέτα) και κάτι φίλους, άρχισα τις πρώτες μου δημόσιες εμφανίσεις».
...Το 1939 πήγα στρατιώτης. Με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκα να πολεμώ στην Αλβανία, από όπου επέστρεψα το 1941 και εγκαταστάθηκα στην Αθήνα. Στην γειτονιά μου έμενε ο στιχουργός Κώστας Μάνεσης και έτυχε να γνωριστούμε. Μέσω αυτού συνάντησα και γνώρισα πολλούς δημιουργούς του ρεμπέτικου, τον Γεράσιμο Κλουβάτο, Απόστολο Χατζηχρήστο, Γιώργο Μητσάκη, Μάρκο Βαμβακάρη, Στέφανο Σπιτάμπελο, Φώτη Μιχαλόπουλο και άλλους. Από αυτούς άρχισα σιγά-σιγά να ακούω τα ρεμπέτικα. Μετά τα Δεκεμβριανά του 1944 υπηρέτησα στην εθνοφρουρά στην Θήβα. Λίγο πριν απολυθώ γνώρισα την Γαρυφαλιά Ζέρβα και λίγο αργότερα παντρευτήκαμε. Μας πάντρεψε η σπουδαία τραγουδίστρια της εποχής Κούλα Νικολαΐδου. Με την Γαρυφαλιά (Λίτσα) αποτελέσαμε αργότερα το πρώτο λαϊκό ντουέτο της εποχής, το «Ντούο Χάρμα». Δεν υπήρχαν ακόμη λαϊκά ντουέτα. Το «Τρίο Κιτάρα» βγήκε μετά από μας. Τότε ήμουν ακόμη του ελαφρού ρεπερτορίου. Άλλωστε, τα πρώτα μου ακούσματα ήταν οπερέτες. Τραγουδούσα τότε πολύ τα τραγούδια του Χρήστου Χαιρόπουλου καθώς και άλλων πολλών συνθετών του ελαφρού. Στο λαϊκό τραγούδι μπήκαμε με μεγάλο ενθουσιασμό γιατί θεώρησα ότι είχε περιεχόμενο και μέλλον. Είχε ποιότητα το λαϊκό τότε, δεν ήταν όπως τα σημερινά».
Αριστοκράτης και φινετσάτος λαϊκός καλλιτέχνης, αυτοδίδακτος, αλλά ιδιαίτερα ταλαντούχος, ήταν περιποιημένος και ντυμένος πάντα στην πέννα και είχε αρκετά στοιχεία που θυμίζανε τον Μανώλη Χιώτη.
Από το 1947 ο Τ. Χάρμας ξεκινάει μια μεγάλη καλλιτεχνική πορεία εμφανιζό-μενος αρχικά στο «Χρυσό Βαρέλι» της οδού Αγ. Μελετίου και στην συνέχεια στο «Αλκαζάρ», στον σταθμό Λαρίσης, σε μουσικές παραστάσεις «βαριετέ». Εκείνη την περίοδο γράφει και τα πρώτα του τραγούδια. Η κορύφωση της επιτυχίας έρχεται ακριβώς μετά, στο θέατρο «Σαμαρτζή».

Η πρώτη του δισκογραφική παρουσία, με συμμετοχή της γυναίκας του, γίνεται με το τραγούδι του «Μπλε και άσπρο» (στίχοι και μουσική), το 1947 (DG 6650), ερμηνευμένο υπέροχα από το «Ντούο Χάρμα», με μια εντυπωσιακή ταύτηση των φωνών του ζεύγους Λίτσας και Τόλη Χάρμα. Το τραγούδι αυτό γράφτηκε από τον Τόλη Χάρμα αμέσως μετά το τέλος του πολέμου και τη νίκη των συμμάχων (γύρω στο ’44 ή αρχές ’45). Αν και εν πρώτοις φαίνεται ερωτικό, παραπέμπει σαφώς στα χρώματα της Ελληνικής σημαίας, μέσα στο γενικότερο μεταπολεμικό κλίμα ενθουσιασμού (που δυστυχώς όμως δεν κράτησε πολύ, αφού σύντομα ακολούθησε ο τρομερός αδελφοκτόνος Εμφύλιος Πόλεμος, που ρήμαξε τη χώρα για δεκαετίες).
Το 1949 το ζευγάρι εμφανίζεται με επιτυχία στο θέατρο «Σαμαρτζή», με μόλις 60 δρχ. μεροκάματο. Τότε δέχονται μια μεγάλη πρόταση για εμφανίσεις στην Πόλη, στα αριστοκρατικότερα κέντρα, με 2.500 δρχ μεροκάματο! Τα επόμενα τέσσερα χρόνια ουσιαστικά μετακομίζουν στην Κωνσταντινούπολη και πηγαινοέρχονται στην Αθήνα για ηχογραφήσεις, συμμετοχή σε ελληνικές ταινίες, κλπ.
- Στη συνέχεια της συνέντευξής του, ο Χάρμας, λέει στον Πάνο Γεραμάνη:
«...Στο θέατρο “Σαμαρτζή” δουλέψαμε με πολύ μεγάλη επιτυχία. Τραγουδούσαμε λαϊκά αλλά και δικά μας τραγούδια για τις ανάγκες της παράστασης. Παίζαμε στην “Γαλανόλευκη” του Τραϊφόρου μαζί με τον Φωτόπουλο την Βασιλειάδου, την Ρένα Ντόρ και άλλους μεγάλους ηθοποιούς. Λίγο αργότερα δεχτήκαμε μια πολύ καλή οικονομική πρόταση και πήγαμε στην Κωνσταντινούπολη σε ένα αριστοκρατικό κέντρο που λεγόταν «Σεμίραμις». Από μεροκάματο 60 δραχμών στο θέατρο βρεθήκαμε να παίρνουμε πάνω από 2000 δρχ. τότε. Πριν από μας στο κέντρο αυτό τραγουδούσε ο Νίκος Γούναρης. Εμείς αναλάβαμε κυρίως το λαϊκό πρόγραμμα. Εκεί μείναμε πάνω από τρία χρόνια και κάναμε τεράστιο σουξέ».
Η μεγάλη επιτυχία του ζεύγους Χάρμα δεν άργησε να τους οδηγήσει και στον κινηματογράφο. Πρωτοεμφανίστηκαν το 1950 στην ταινία του Νίκου Τσιφόρου “Έλα στο θείο”, στο “Αγάπη και θύελλα” του Σωκράτη Καψάσκη και ακολούθησαν άλλες 16 ταινίες, με κορυφαία το “Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο” των Φιλήμονος Φίνου και Αλέκου Σακελλάριου, με τη Τζένη Καρέζη, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, το Μίμη Φωτόπουλο, τον Βασίλη Αυλωνίτη, κ.α.
Στην ταινία αυτή πρωτοακούστηκαν τα τραγούδια “Είμαι άντρας” και “Γαρύφαλο στ’ αυτί”. Και μάλιστα με τον ίδιο τον Τόλη Χάρμα να χορεύει στην ταινία το “Είμαι άντρας”, διαγράφοντας μάγκικες φιγούρες πάνω στον ζεϊμπέκικο ρυθμό του τραγουδιού. Για όσους έχουν δει την ταινία αυτή (ή πρόκειται να την ξαναδούνε), είναι ο λεβέντης με μαύρο παντελόνι, άσπρο πουκάμισο και μουστάκι «ντούγκλα»!
- Ο Χάρμας, στη συνέχεια της συνέντευξής του, το επιβεβαιώνει:
«....Πράγματι πρωτοεμφανιστήκαμε στην ταινία “Έλα στον θείο” το 1950, όπου λέγαμε με την Λίτσα το τραγούδι «Ώιντε Μπρε». Λίγα χρόνια αργότερα παίξαμε σαν ηθοποιοί στην κορυφαία ταινία του Αλ. Σακελλάριου “Λατέρνα Φτώχια και Φιλότιμο” το 1955. Είχα τον ρόλο ενός μάγκα μερακλή που του άρεσε να τα πίνει και να χορεύει ζεϊμπέκικο. Η Λίτσα έπαιζε κι αυτή στην ταινία και είχε τον ρόλο της σκληρής συζύγου που δεν σήκωνε πολλά-πολλά. Περάσαμε 15 αξέχαστες μέρες στα γυρίσματα. Ο Σακελλάριος ήξερε καλά τον κινηματογράφο και έκανε σπουδαίες ταινίες».
– Έχω ξαναγράψει παλαιότερα ότι τα τραγούδια «Γαρύφαλλο στ’ αφτί» (με τους Ελένη Λαμπίρη, Τόλη Χάρμα και Χορωδία) και «Είμαι άντρας» (με τους Πάνο Γαβαλά και Ελένη Λαμπίρη), στις πρώτες τους εκτελέσεις, είναι δημιουργίες του Τόλη Χάρμα και όχι του Μάνου Χατζηδάκι, παρόλο που στο δίσκο των 78 στρο-φών (1955, ODEON GA 7898), και για τα δύο αυτά τραγούδια, σαν συνθέτης εμφανίζεται ο Μάνος Χατζηδάκις. Συνστιχουργοί εμφανίζονται ότι είναι ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος.
Μάλιστα δε, ως απόδειξη των όσων καταγράφω και καταθέτω είναι ότι, ειδικά το τραγούδι «Είμαι άντρας», είχε προηγηθεί σε κυκλοφορία, πάλι από την ODEON, την ίδια χρονιά, αποκλειστικά στο όνομα του Τόλη Χάρμα (του πραγματικού δηλ. συνθέτη και στιχουργού), με τους ίδιους ερμηνευτές και αριθμό κυκλοφορίας GA 7886, αλλά με τον ίδιο αριθμό μήτρας GO 5253 και στις δύο περιπτώσεις!!
Ακούγεται κάπως περίεργο, αλλά να τι ακριβώς συνέβη:
Ο Τόλης Χάρμας (για δικούς του προσωπικούς λόγους, οικονομικούς ή άλλους) πούλησε τα πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού στον κινηματογραφικό παρα-γωγό Φιλήμονα Φίνο και αυτός, με τη σειρά του, τα μεταβίβασε –για δικούς του, επίσης, λόγους– στον Μάνο Χατζηδάκι την σύνθεση και στον Αλέκο Σακελλάριο τους στίχους (κατά ομολογία του ίδιου Τόλη Χάρμα στον ρεμπετολόγο Παναγιώτη Κουνάδη το 1996).
Ο Τ. Χάρμας δεν θέλησε ποτέ να μιλήσει για το επίμαχο θέμα της πατρότητας των τραγουδιών της ταινίας θρύλος “Λατέρνα Φτώχια και Φιλότιμο”. Πάντα σεμνός και αξιοπρεπής αρκέστηκε να πει στον Πάνο Γεραμάνη το εξής:
«...Ήμουν πάντα άνθρωπος που βαίνει στον κανόνα και δεν παραστρατεί εύκολα. Αυτό που γράφει αυτό είναι». Εξυπονοόντας ότι δεν είναι δικά του, αλλά του Μ.Χ.
Όμως, παρόλα αυτά, πολλά χρόνια αργότερα, σχετικά με αυτή την περί πολλού πατρότητα των δύο αυτών τραγουδιών (που είχαν γίνει μεγάλες εμπορικές επιτυχί-ες), έτυχε πριν πέντε χρόνια –κατά διαβολική, θα έλεγα, σύμπτωση, να γίνω ο ίδιος προσωπικά αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς ακριβώς του αντίθετου και οι δηλώσεις του Τόλη να ανατραπούν!! Καταθέτω εδώ αυτή την προσωπική μου μαρτυρία:
– Πιο συγκεκριμένα, το 2006, βρέθηκα με την παρέα μου ένα βράδυ στο νυχτερινό κέντρο «Βάρδια» της συμπρωτεύουσας, όπου ο 90χρονος σχεδόν Απόστολος Χάρμας, ζωντανό ακόμα «μνημείο» και μύθος του Ρεμπέτικου (ο τελευταίος των λεγόμενων «Μοϊκανών»), εμφανίστηκε για δυο βραδιές με τον Δημήτρη Κοντογιάννη και το συγκρότημά τους στη Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς όμως ενώπιον πολύ μικρού –αλλά και τυχερού!– ακροατηρίου, όπου (ο ίδιος ο Τ. Χάρμας) τον άκουσα να μου λέει με πολύ παράπονο –δύο λεπτά μετά τη γνωριμία μας στο διάλειμμα– ότι είναι πολύ λυπημένος που δεν ήρθε πολύς κόσμος να τον ακούσει και να τον δει!! Μάλιστα δε, τον άκουσα με σχεδόν σβησμένη φωνή να μου λέει παραπονεμένα: «Θα έχουν άραγε την ευκαιρία να με ξαναδούν; Πότε θα με ξαναδούν; Ίσως ποτέ!», με τα μάτια του γεμάτα δάκρυα, κάνοντάς με να αισθανθώ ιδιαίτερα άβολα και αμήχανα... Είχε δίκιο.
Ο γερορεμπέτης Τόλης, με ασυνήθιστη για την ηλικία του δύναμη, ορμή και σφρίγος, έπαιξε όλη τη νύχτα το μπαγλαμαδάκι του και ερμήνευσε υπέροχα (με πολύ δυνατή και καθαρή φωνή!!) πολλές από τις προσωπικές του επιτυχίες, καταχειροκροτούμενος από τους λίγους θαμώνες της «Βάρδιας»!!
Στην έναρξη λοιπόν του προγράμματος, ακούσαμε οι παρόντες θαμώνες, με τα ίδια μας τα αυτιά τον Δημήτρη Κοντογιάννη, κιθαρίστα και τραγουδιστή, να προλογίζει και να παρουσιάζει τον παρακαθήμενο του γέροντα και Μύθο, λέγοντας ότι:
«Ο Τόλης Χάρμας υπήρξε σπουδαίος συνθέτης, με πολλά τραγούδια-δημιουργίες στο ενεργητικό του, μεταξύ των οποίων –πρώτα, πρώτα! – το «ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΦΙ ΜΟΥ ΘΑ ΚΑΝΩ» και το «ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ ΣΤ' ΑΥΤΙ», που υπή-ρξαν τεράστιες επιτυχίες, και άλλα πολλά».
Μετά και από το άκουσμα αυτό, με τον κύριο Απόστολο να ακούει τα λόγια του Κοντογιάννη με χαμόγελο και να κουνάει το κεφάλι του με νόημα, ε!, μπορεί να υπάρχει καμιά αμφιβολία για την πατρότητα και των δύο αυτών τραγουδιών;
Προσωπικά πιστεύω ακράδαντα πως είναι αποκλειστικές δημιουργίες δικές του!
Με τον Μάνο Χατζηδάκι τους συνέδεσε μεγάλη φιλία και επαγγελματική συν-εργασία. Συνεργάστηκαν στη μουσική των ταινιών «Η Χώρα των Ονείρων» και «Ποτέ την Κυριακή». Το 1960 βρέθηκαν πάλι μαζί στις Κάννες, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, όπου ο Μ. Χατζηδάκις βραβεύτηκε με Όσκαρ. Το τραγούδι του «Τα παιδιά του Πειραιά» (στίχοι και σύνθεση δικοί του) του χάρησαν το Όσκαρ, ως το καλύτερο πρωτότυπο τραγούδι ταινίας. Ο Τ. Χάρμας έπαιξε κιθάρα στην ορχήστρα των Γεράσιμου και Νίκου Λαβράνου, στη μεγάλη δεξίωση του Φεστιβάλ των Καν-νών, που έγινε στο «Κάρλτον», για την βράβευση της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» του Ζύλ Ντασσέν.
Εκτός του Τ. Χάρμα, στη μουσική αποστολή που έπαιξε εκεί -μεταξύ άλλων- ήταν, και οι Κώστας Σεϊτανίδης, Γιώργος Ζαμπέτας, Άννα Χρυσάφη, Σπύρος Καλφό-πουλος, Γιώργος Κουλαξίζης, Σταμάτης Χατζηδάκης, κ.α.
Ο Τόλης Χάρμας σαν συνθέτης και στιχουργός έγραψε πολύ ωραία τραγούδια, που έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Μεταξύ αυτών να αναφέρουμε και τα ακόλουθα:
- Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΜΑΓΚΑ (Σ. Μπέλλου – Στελ. Περπινιάδης) (1948, AO 2844), -Η ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ (Σ. Μπέλλου – Μ. Χιώτης] (1948, COLUMBIA DG 6767),
- ΔΕΝ ΥΠΟΦΕΡΕΣΑΙ (ΕΙΝΑΙ ΩΡΑΙΟ Ν' ΑΓΑΠΑΣ) (Σ. Μπέλλου – Μ. Χιώτης) (1948, COLUMBIA DG 6766),
- ΝΑ ΠΑΣ ΝΑ ΠΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΓΚΑ ΣΟΥ (Πάνος Γαβαλάς – Τ. Χάρμας) (1958, ODEON GA 8007),
- ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (ΑΣΧΗΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ) (Σωτ. Μπέλλου – Στελλάκης Περπινιάδης) (1948, COLUMBIA DG 6766),
- ΤΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ (Σωτ. Μπέλλου – Στελλάκης Περπινιάδης) (1948, COLUMBIA DG 6767),
- ΓΚΙΟΥΛ ΤΖΑΜΑΛ (Ντούο Χάρμα) (1949, ODEON GA 7464),
- ΠΑΠΑΤΖΗΔΕΣ (ΗΡΘΑΝ ΤΑ ΜΑΝΤΑΤΑ ΣΟΥ) (Τ. Μπίνης – Ντούο Χάρμα) (1952, PARLOPHONE B.74253),
- ΤΟ ΣΦΑΛΜΑ (Ελένη Λαμπίρη) (1955, ODEON GA 7874),
- ΘΑ ΣΟΥ ΦΥΓΩ (Λέλα Μαρτίνη – Τόλης Χάρμας) (1957, ODEON GA 7941),
- Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ (Ντούο Χάρμα) (1957, ODEON GA 7970),
- Ο ΑΝΤΡΑΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (Πάνος Γαβαλάς – Τόλης Χάρμας) (1957, ODEON GA 7926), κ.α., που θα δούμε στη συνέχεια στη δισκογραφία του.
Η δισκογραφία των 78 στροφών (γραμμοφώνου) του Τόλη Χάρμα περιλαμβά-νει περί τα 70 δικά του τραγούδια (κάποια δωρισμένα από τον Βασ. Τσιτσάνη, για άγνωστους λόγους) και άλλες περίπου 30 φωνητικές συμμετοχές του ζεύγους, σε τραγούδια άλλων συνθετών. Συνολικά 100 τραγούδια και κάποιες επανεκτελέσεις. Ως «Ντούο Χάρμα», το αγαπημένο ζεύγος Τόλης και Λίτσα Χάρμα, τραγουδήσανε μαζί και πέρασαν για πάντα στα αυλάκια των δίσκων γραμμοφώνου, συνολικά 51 τραγούδια (τα περισσότερα δικά τους και μερικά άλλων δημιουργών).
Η ερμηνευτική δεινότητα του ζεύγους Χάρμα έκανε πολλούς λαϊκούς συνθέτες της εποχής να τους εμπιστευθούν σπουδαία τραγούδια τους.
Έχουν ερμηνεύσει, σε πρώτη εκτέλεση, ανεπανάληπτα και αξέχαστα τραγούδια, όπως: το «Κάποια μάνα αναστενάζει» του Βασίλη Τσιτσάνη, το «Ένα τραγούδι απ' το Αλγέρι» του Απόστολου Καλδάρα, το «Πάλι εχτές στις τρεις ήρθες να κοιμη-θείς» του Μανώλη Χίωτη, τον «Ναύτη (Ένα καράβι απ' τον Περαία)» του Γιώργου Μητσάκη, κ.α. - Ο Χάρμας, στη συνέχεια της συνέντευξής του στον Π.Γ. το επιβεβαιώνει:
«Τραγουδήσαμε τραγούδια πολλών μεγάλων συνθετών. Του Τσιτσάνη, του Μητ-σάκη, του Μπακάλη, του Χιώτη. Ο Χιώτης, ήταν από το Λεωνίδιο και ήταν δεύτε-ρος ξάδερφος μου, αλλά νομίζω ότι γεννήθηκε στην Θεσσσαλονίκη. Ο πατέρας του είχε ένα μαγαζί στο Λεωνίδιο και τον θυμάμαι εκεί πιτσιρικά (εγώ ήμουν δυο χρόνια μεγαλύτερος), με κοντά παντελονάκια να γρατζουνάει με το μπουζουκάκι του. Του Χιώτη του τραγουδήσαμε “Το τρελό κορίτσι” με μεγάλη επιτυχία. Πολύ μεγάλο ταλέντο ο Μανώλης κι έφυγε τόσο νέος... Πιο πολύ συνεργάστηκα με τον Απόστολο Καλδάρα. Του “Καλδαράκου” μου του είπα πολλά τραγούδια. “Ο εργά-της”, “η Ξενιτιά”, “Μπαρμπαριά”, κ.ά... Ήμασταν πολύ φίλοι με τον Απόστολο. Σπάνια περίπτωση μορφωμένου καλλιτέχνη για εκείνα τα χρόνια. Ήταν ακέραιος άνθρωπος και θα τον θυμάμαι πάντα με πολλή συγκίνηση».
Από το «Ντούο Χάρμα» ξεκίνησε τη μεγάλη της καριέρα το 1956 η Μαρινέλλα, η οποία πήρε το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο από το ομώνυμο τραγούδι του Τόλη Χάρμα. Την ίδια χρονιά, η γυναίκα του εγκατέλειψε τα το τραγούδι για να αφιερω-θεί στην ανατροφή των δύο παιδιών τους, του Αριστείδη και της Ιωάννας (Νανάς).
- Ο Τ. Χάρμας, στη συνέχεια, αφηγείται την συνάντηση του με την Μαρινέλλα:
«...Το 1952 συνεργάστηκα αποκλειστικά με την εταιρεία Odeon και εκείνη την εποχή έγραψα μεγάλες επιτυχίες όπως «Οι Παπατζήδες» «Το καντήλι», «Το σφάλμα» κ.ά. Το καλοκαίρι του 1956 δούλεψα στην Θεσσαλονίκη στο οικογενεια-κό κέντρο, «Πανόραμα» μόνος μου. Η Λίτσα δεν τραγουδούσε πια, γιατί στο μετα-ξύ είχαμε αποκτήσει δυο παιδιά. Τον Αριστείδη και την Νανά. Το μαγαζί είχε μια ορχήστρα 5-6 ατόμων από την Θεσσαλονίκη. Ο Νίκος Ρέγκος στο βιολί, κάποιος Παναγιωτάκης πιάνο και αν θυμάμαι καλά ο ντραμίστας λεγόταν Γκρέγκορυ. Στην αρχή δεν είχαμε μπουζούκι, αλλά αργότερα βάλαμε τον νεαρό τότε Στέλιο Ζαφει-ρίου. Από τραγουδίστριες ήτανε η Λάγια Κρίς (από το τρίο Κρίς) και Ζωζώ Κυριαζοπούλου. Πηγαίναμε πολύ καλά όταν ξαφνικά για κάποιο λόγο φύγανε και οι δύο και ξεμείναμε από γυναικείες φωνές. Για καλή μου τύχη στο θέατρο Χατζώκου της Θεσσαλονίκης τραγουδούσε μια πολύ καλή τραγουδίστρια, η Ιωάννα Άλβα και μαζί της εκεί δούλευε ως ηθοποιός στα πρώτα της βήματα η Κυριακή Παπαδοπούλου. Ένα βράδυ που έτυχε να είμαι στην παράσταση, η Άλβα ήτανε άρρωστη και βάλανε την μικρή Κυριακή να τραγουδήσει. Είπε δύο-τρία τραγούδια, ίσα-ίσα για να σωθεί η παράσταση και τα πήγε υπέροχα. Εγώ εντυπωσιάστηκα από την φωνή της και την άλλη μέρα πήγα και την βρήκα. Της έκανα πρόταση να δουλέψει μαζί μας. Αυτή δέχτηκε και την πήρα μαζί μου. Της έδωσα το όνομα Μαρινέλλα, από ένα τραγούδι που είχα γράψει εκείνη την εποχή. Οι στίχοι μιλούσαν για την ιστο-ρία μιας μικρής και όμορφης τσιγγάνας. Είναι καρσιλαμάς, έχει εισαγωγή με κλαρίνο και τραγουδώ εγώ. Όταν βγήκε σε δίσκο το 1957 έγινε τεράστια επιτυχία. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε η Μαρινέλλα, και σιγά-σιγά άρχισε να κάνει μεγάλο σουξέ στο πάλκο και τα πηγαίναμε φίνα. Μέχρι που έγινε η μεγάλη συνάντηση με τον Καζαντζίδη. Ο έρωτας ανάμεσα τους υπήρξε κεραυνοβόλος και σε λίγο καιρό τα παράτησε όλα και κατέβηκε στην Αθήνα μαζί με τον Στέλιο. Πριν φύγει προσπά-θησα να την συμβουλεύσω να συνεχίσει την καριέρα της στο στυλ που ξεκίνησε, αλλά δεν με άκουσε. Παρόλο που για δέκα χρόνια έμεινε στην σκιά του Καζαντζί-δη, οι δυο τους αποτέλεσαν το μεγαλύτερο λαϊκό ντουέτο όλων των εποχών. Όταν αργότερα χώρισε και άρχισε την δεύτερη της καριέρα μόνη της, φάνηκε καθαρά ότι ήταν γεννημένη για άλλα πράγματα. Δεν ήταν για το λαϊκό η “Κίτσα”. Μερικά χρόνια αργότερα που συναντηθήκαμε μου ομολόγησε ότι είχα δίκιο».
Μετά τη διακοπή της καλλιτεχνικής δράσης της Λίτσας Χάρμα το 1956, ο Τόλης συνέχισε αναγκαστικά μόνος ως το 1967. Είχε πολλές προτάσεις από το εξωτερικό. Λίγα χρόνια μετά την επιτυχία της Κωνσταντινούπολης έκανε τουρνέ σε Κύπρο και Ισραήλ. Το διάστημα 1956-1958 εργάστηκε στο Ισραήλ, εμφανιζό-μενος σε νυχτερινά κέντρα με Ισραηλινούς αλλά και Έλληνες μουσικούς, όπως τον Ζακ Ιακωβίδη, το Τρίο Κιτάρα, τη Λέλα Παπαδοπούλου κ.ά. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 δούλεψε σε μικρά μαγαζιά της Αθήνας, ηχογραφόντας παράλληλα και μερικά τραγούδια του στις 45 στροφές («Όπου κι αν πας», «Το φιλότιμο», «Έφυγε το παλληκάρι», κ.α.), με σημαντικότερο από αυτά το «Θα πάρω πια τα μάτια μου να φύγω». Το τραγούδι αυτό είναι του 1960 και αποδεικνύεται μάλλον ...προφητικό! Το 1967, μετά την επιβολή της δικτατορίας από τη Χούντα στην Ελλά-δα, ο Τόλης Χάρμας αναγκάζεται να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ και τον Καναδά, μένοντας εκεί συνολικά 13 χρόνια. Μετά το 1971 συνεργάζεται με τον κιθαρίστα και τραγουδιστή Γιώργο Κεφαλά, του «Τρίο Κιτάρα». Στη διάρκεια της παραμονής του στην Αμερική, έκανε εμφα-νίσεις σε κοσμικά κέντρα, σε διάφορα μέρη της Β. Αμερικής, όπως: Καλιφόρνια, Νέα Υόρκη, Ινδιανάπολη, Σακραμέντο, Βανκούβερ, Τορόντο, κ.α., παίζοντας μόνο ελληνική μουσική και έχοντας κοινό κυρίως αμερικάνικο. Το 1978 φεύγει από την ζωή η σύντροφός του Λίτσα και τα χρόνια που ακολουθούν ζει σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση.
Το 1981, γεμάτος νοσταλγία, επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα, ελπίζοντας σε ένα νέο ξεκίνημα, όμως δεν βρίσκει τα πράγματα όπως τα άφησε.
Ο Τόλης Χάρμας, σύντομα αντιλαμβάνεται ότι τα πάντα άλλαξαν στο μουσικό στερέωμα, ακόμα και οι προτιμήσεις των περισσοτέρων ακροατών. Το γνήσιο λαϊκό τραγούδι -ως συνέχεια του παλαιότερου- όπως τουλάχιστο αυτός το γνώριζε, είναι σχεδόν ανύπαρκτο, οπότε περιορίζεται σε επιλεγμένες εμφανίσεις σε μικρά και παραδοσιακά ταβερνάκια, με ολιγομελή μουσικά σχήματα, αποφεύγοντας τις μετακινήσεις, μέχρι το 2007. Τα τελευταία χρόνια τραγουδούσε στο μικρό ταβερνάκι της «κυρα-Ντίνας» στον Κολωνό, με ένα μικρό διάλειμα, όπου ξανανέβηκε στο πάλκο σε ηλικία 88 ετών, τραγουδώντας με τον Δημ. Κοντογιάννη στο γνωστό ρεμπετάδικο «Απτάλικο».
Τον Απρίλιο του 1995, σε ηλικία 77 ετών, έλαβε μέρος στο συνέδριο του «Ρεμπέτικου Τραγουδιού» στο Ρέθυμνο, όπου έπαιξε, τραγούδησε και χόρεψε -όπως λέγεται- σαν έφηβος. Το 2004 συμμετείχε αφιλοκερδώς στην εκδήλωση, που έγινε στον Βόλο, προς τιμή των αδελφών Νίκου και Κάρολου Μιλάνου, για τα 87 χρόνια της θρυλικής «Σκάλας του Μιλάνου».
Ο Πάνος Γεραμάνης, ο οποίος παρουσίασε την εκδήλωση στο Θέατρο του Βόλου, έγραψε αργότερα:
«Με το μπουζούκι παραμάσχαλα, ανέβηκε στη σκηνή και πήρε την πρώτηθέση πλάι στον Κάρολο και τον Νίκο Μιλάνο με τους οποίους είχε να συναντηθεί 51 ολόκληρα χρόνια. Δεν πρόλαβε να ρίξει δυο γλυκές πενιές και να πει τα πρώτα λό-για του τραγουδιού “Έκανα σφάλματα πολλά μες στη ζωή” και ο 87χρονος Τόλης Χάρμας γνώρισε την αποθέωση».
Ένα χρόνο αργότερα, το 2005, σε μια ανάλογη εκδήλωση για τον Γιώργο Λαύκα στην Σπάρτη, ο Χάρμας έδωσε πάλι το παρόν του, χορεύοντας μάλιστα ζεμπέκικο μάγκικα, όπως στα νειάτα του, με τον τρόπο που γνώριζε πολύ καλά...
Ως το τέλος της ζωής του, ο Τόλης Χάρμας, έγραφε λαϊκή μουσική ασταμάτητα, με δικούς του στίχους τα περισσότερα. Ο ίδιος, σε τηλεοπτική εκπομπή το 2007, ισχυρίζεται ότι γράφει τραγούδια σε καθημερινή βάση! Ένα χρόνο νωρίτερα, το 2006, όταν είχα την τύχη να τον γνωρίσω από κοντά, συζητώντας μου είχε πει ότι έχει γραμμένα πολλά ωραία νέα τραγούδια, που είναι ανέκδοτα. Ίσως τα παιδιά του τα δισκογραφήσουν κάποτε. Μακάρι, για να μη χαθεί όλος αυτός ο λαϊκός θησαυρός, κληροδότημα ενός ταλαντούχου και ακαταπόνητου δημιουργού!
Ο Τόλης Χάρμας, αριστοκράτης ρεμπέτης μέχρι τα βαθειά του γεράματα, έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, στις 22 Μαΐου 2008.
Ο γεροντόμαγκας Τόλης, ο τελευταίος των «Μοϊκανών» της κάστας του, πήγε στον άλλο κόσμο, μόνιμη παρέα με τη γυναίκα του Λίτσα, που τον περίμενε να ξαναστήσουν το θρυλικό και γλυκοκέλαδο «Ντούο Χάρμα» εκεί πάνω! Εγκαταστάθηκε στο «Πάνθεο των Αθανάτων», στο τεράστιο λαϊκό παλκοσένικο που είναι στημένο στους Ουρανούς, παρέα με τους άλλους λαϊκούς δημιουργούς και ερμηνευτές, που ήδη έφυγαν για πάντα από κοντά μας, αλλά θα παραμένουν διαρκώς στη καρδιά μας!
Αντάμα με τους παλαιότερούς του (Βαμβακάρης, Μπάτης, Δελιάς, Παγιουμτζής, Παπάζογλου, Σκαρβέλης, Γιοβάν Τσαούς, Μπαγιαντέρας, Παπαϊωάννου, Χατζηχρήστος, Περιστέρης, Τούντας, Σέμσης-Σαλονικιός, Τσιτσάνης, Κερομύτης, Γενίτσαρης, Χρυσίνης, Χιώτης, Καλφόπουλος, Τσάντας, Μάνεσης, Ρούτσος, κ.α.), αλλά και αντάμα με τους νεότερους (Μητσάκης, Πετσάς, Κλουβάτος, Καπλάνης, Τζουανάκος, Τατασόπουλος, Καλδάρας, Κυριαζής, Λαύκας, Μπακάλης, Τσαουσάκης, Μπίνης, Δερβενιώτης, Καραπατάκης, Κολοκοτρώνης, Νταράλας, Παπαγιαν-νοπούλου κ.α.), μαζί με όλα τα άλλα δερβίσια του σιναφιού τους (Νταλγκάς, Κάβουρας, Στελλάκης, Κασιμάτης, Περδικόπουλος, Μοσχονάς, Ευγενικός, Ρόζα, Ρίτα, Σταυροπούλου, Μιττάκη, Χασκίλ, Γεωργακοπούλου, Νίνου, Μπέλλου, Καζαντζίδης, Γκρέϋ, Ντάλλια, Γαβάλας, Μπιθικώτσης, Αγγελόπουλος, Διονυσίου και άλλοι πολλοί)...
Για να είμαι όμως απόλυτα σωστός, θα πρέπει να πω ότι, όλοι αυτοί οι μεγάλοι δημιουργοί και οι ανεπανάληπτοι ερμηνευτές τους, που έφυγαν ένας-ένας από κοντά μας, στην πραγματικότητα είναι και θα είναι για πάντα μαζί μας, παρόντες, μια και θα ζουν για πάντα μέσα από το μουσικοπολιτιστικό κληροδότημα που μας άφησαν, μέσα από τα υπέροχα λαϊκά τους τραγούδια. Τραγούδια στ’ αλήθεια αθά-νατα, που όσο υπάρχουν Έλληνες, θα παίζονται από τις σύγχρονες λαϊκές ορχή-στρες και συγκροτήματα, από ερασιτεχνικές μουσικές παρέες, από νεότερους μου-σικούς (και ευτυχώς είναι πάρα πολλοί).

Διαβάστε περισσότερα