1917: Μια «αλλιώτικη» Επανάσταση!

 ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ 

mpog@imerodromos.gr

facebook.com/mpogiopoulos

    α) Tην επόμενη κιόλας μέρα της Επανάστασης (26 Οκτώβρη 1917) η σοβιετική εξουσία  υπογράφει δια χειρός Λένιν το Διάταγμα για την Ειρήνη με το οποίο έβγαζε τη Ρωσία έξω από τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και έξω από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
    β) Πάλι την ίδια μέρα (26 Οκτώβρη 1917 – την επόμενη κιόλας μέρα της Επανάστασης) δια χειρός Λένιν υπογράφεται το Διάταγμα για τη Γη με το οποίο καταργήθηκε – χωρίς καμία αποζημίωση – η ιδιοκτησία της γης από τους τσιφλικάδες, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκρατορικής και της μοναστηριακής.    
    γ) Πάλι την ίδια μέρα (26 Οκτώβρη 1917 – την επόμενη κιόλας μέρα της Επανάστασης) η σοβιετική εξουσία δια χειρός Λένιν είχε ήδη υπογράψει το Νομοσχέδιο για τον Εργατικό έλεγχο στις βιομηχανικές, εμπορικές και τραπεζικές επιχειρήσεις.
     δ) Λίγες μέρες μετά την Επανάσταση ο Λένιν είχε ήδη υπογράψει (στις 14 Δεκέμβρη 1917) τον νόμο για την Εθνικοποίηση των Τραπεζών.                                        
     ε) Λίγες μέρες μετά την Επανάσταση είχε ήδη υπογράψει (στις 18 Γενάρη 1918) την Εθνικοποίηση του εμπορικού στόλου.
     στ) Λίγες μέρες μετά την Επανάσταση ο Λένιν είχε ήδη υπογράψει (στις 9 Γενάρη 1918) το Διάταγμα Ακύρωσης όλων των Εσωτερικών και Εξωτερικών Δανείων που είχε υπογράψει η τσαρική και η προηγούμενη αστική κυβέρνηση.
    Είναι προφανές: Η Επανάσταση των λαικών μαζών με επικεφαλής το Κομμουνιστικό Κόμμα, ήταν μια «αλλιώτικη» Επανάσταση.

«(…) Η επανάσταση όμως είναι η μόνη μορφή “πολέμου” – κι αυτός είναι ένας αξιοπερίεργος νόμος της ιστορίας – στην οποία η τελική νίκη μπορεί να προετοιμαστεί μόνο με μια σειρά από “ήττες”. Tι μας δείχνει όλη η ιστορία του σοσιαλισμού και όλων των σύγχρονων επαναστάσεων; H πρώτη σπίθα ταξικής πάλης στην Ευρώπη, η εξέγερση των υφαντών μεταξιού στη Λυόν το 1831 κατέληξε σε βαριά ήττα; το κίνημα των Χαρτιστών στη Βρετανία κατέληξε σε ήττα; η εξέγερση του παρισινού προλεταριάτου τις μέρες του Ιουνίου του 1848 συνετρίβη και η Παρισινή Κομμούνα κατέληξε σε τρομερή ήττα. Ολόκληρο το μονοπάτι του σοσιαλισμού – σε ότι αφορά την επαναστατική πάλη – είναι στρωμένο με συντριπτικές ήττες και μόνο. Κι όμως, την ίδια στιγμή, η ιστορία προελαύνει χωρίς δισταγμό, βήμα το βήμα προς την τελική νίκη! Που θα ήμασταν σήμερα χωρίς αυτές τις “ήττες“, από τις οποίες αντλούμε ιστορική πείρα, κατανόηση, δύναμη και ιδεαλισμό; Σήμερα, όπως προχωράμε προς την τελευταία μάχη του προλεταριακού ταξικού πολέμου, στέκουμε πάνω στα θεμέλια αυτών ακριβώς των ήττων, και δε θα μπορούσαμε χωρίς καμία από αυτές, γιατί η καθεμία συμβάλλει στη δικιά μας δύναμη και κατανόηση (…). Μέχρι στιγμής, οι επαναστάσεις δεν μας έχουν δώσει τίποτα παρά ήττες. Αυτές οι αναπόφευκτες ήττες μας δίνουν σωρεία εγγυήσεων για την τελική νίκη. Υπάρχει μοναχά ένας όρος. Το ερώτημα του γιατί προέκυψε η κάθε ήττα πρέπει να απαντηθεί. Προέκυψε γιατί η μαχητική, ενεργητική έφοδος προς τα μπρος των μαζών συγκρούστηκε με το φραγμό ανώριμων ιστορικών συνθηκών, ή ήταν η αναποφαστικότητα, η αδράνεια και η εύθραυστη εσωτερική συγκρότηση που χαντάκωσε την ίδια την επαναστατική παρόρμηση; (…)»

(Ρόζα Λούξεμπουργκ: «Η τάξη βασιλεύει στο Βερολίνο» – μετάφραση Κώστας Αρβανίτης)

     Εκατό χρόνια μετά, στο φόντο των εξελίξεων του ’90, το ερώτημα έρχεται και επανέρχεται: Ο,τι έγινε το 1917 ήταν, πράγματι, ένα βήμα μπροστά στην ιστορία της ανθρώπινης περιπέτειας;
     Ναι! Η Οκτωβριανή Επανάσταση, τα προτάγματά της, το μήνυμά της, ο προσανατολισμός της, οι κοινωνικές δυνάμεις που έφερε στο προσκήνιο, το πολιτικό «μάθημα» που πρόσφερε για το τι σημαίνει στρατηγική και  τακτική της νίκης στον ταξικό πόλεμο υπέρ της εργατικής τάξης, ήταν και παραμένουν φάρος στο δύσκολο δρόμο του ανθρώπου να ξεφύγει από τη μοίρα του Σίσυφου.
    Βεβαίως δεχόμαστε να εξετάσουμε και να συζητήσουμε κάθε άλλη σκέψη, προσέγγιση και απάντηση. Αρκεί αυτός που την εκφέρει να διαθέτει τα στοιχειώδη εχέγγυα ώστε να έχει νόημα να ασχοληθεί και να συζητήσει κανείς μαζί του. Και αυτού του είδους τα εχέγγυα προκύπτουν από τις απαντήσεις σε μερικά προκαταρτικά ερωτήματα, όπως: 

• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως ό,τι κέρδισαν οι λαοί στην Ευρώπη και στον κόσμο μετά το 1917, είχε την σφραγίδα της επιρροής που άσκησε στην πορεία των κοινωνιών η σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία;
• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως ό,τι χάθηκε τις τελευταίες δεκαετίες κουβαλάει πάνω του τη σφραγίδα της παλινόρθωσης του καπιταλισμού, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη; 
• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως η πτώση του λεγόμενου «υπαρκτού» σοσιαλισμού, αντί της «ελευθερίας» που έταζαν οι κάθε λογής ανιστόρητοι του «Τέλους της Ιστορίας» συνοδεύτηκε από την ανελέητη επίθεση του υπαρκτού καπιταλισμού εναντίον κάθε πλευράς της ζωής όλων των λαών της υφηλίου;
• Είναι αλήθεια ή ψέματα ότι ο απαλλαγμένος από το «σιδηρούν παραπέτασμα» κόσμος είναι ένας κόσμος όπου δεν υπάρχει πια γωνιά του  που να μην έχει καταστεί συνώνυμη της ιμπεριαλιστικής θηριωδίας και της «δημοκρατίας» των λίγων, της οικονομικής εξαθλίωσης και της πιο στυγνής καταπίεσης, της αδυσώπητης εκμετάλλευσης και της φτώχειας, της ανεργίας και της ανελέητης για τους λαούς καπιταλιστικής κρίσης;
• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως αντί του «τέλους των πολέμων» που θα έφερνε το τέλος του ψυχρού πολέμου και η ήττα του σοσιαλιστικού στρατοπέδου εκείνο που είδαμε στις δεκαετίες που πέρασαν ήταν την μετατροπή του πολέμου σε μέθοδο μαζικής πλέον χρήσης και πρωτόγονης αγριότητας σε κάθε σχεδόν σημείο του πλανήτη, πρώτα και κύρια στη γειτονιά μας από τα Βαλκάνια και τη λεκάνη της Μεσογείου μέχρι τη Μέση Ανατολή και την ευρασιατική γεωστρατηγική σκακιέρα;
• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως αντί της «εξομάλυνσης» και του «ορθολογισμού» στις διεθνείς σχέσεις εκείνο που είδαμε είναι συγκρούσεις επί συγκρούσεων και τη μετατροπή του ΟΗΕ σε πειθήνιο όργανο του ΝΑΤΟ;
• Είναι αλήθεια ή ψέματα πως αντί της «ευημερίας» εκείνο που είδαμε ήταν τους ξέφρενους ρυθμούς της επίθεσης ενάντια στα εργατικά δικαιώματα, την αφαίρεση δικαιωμάτων και κοινωνικών κατακτήσεων, την εξώθηση στο περιθώριο, στην ανεργία, στη δυστυχία, στην ανασφάλεια δισεκατομμυρίων ανθρώπων; 

 Όσο σίγουρο είναι, λοιπόν, ότι το Τείχος έπεσε και μαζί του ο σοσιαλισμός του 20^ου αιώνα, όσο σίγουρο είναι ότι όχι μόνο οι κομμουνιστές που δεν βολεύονται με τα τσιτάτα αυτοικανοποίησης άλλα και κάθε σοβαρός πολιτικός νους θα αναζητούν απαντήσεις στο «γιατί» έπεσε, άλλο τόσο σαφές είναι για την ανθρωπότητα πάνω σε ποιούς έπεσαν τα συντρίμμια του: Στα κεφάλια μας.
    Δεν υπάρχει πιο αδιαμφισβήτητη αλήθεια από αυτή που βιώνουν τα δισεκατομμύρια του πλανήτη: Σήμερα, 100 χρόνια μετά, η ανθρωπότητα σέρνεται πολλά βήματα πίσω. Ο,τι κατάφεραν να αποσπάσουν οι λαοί μέσα στον αιώνα που πέρασε, η «σιδερένια φτέρνα»  του καπιταλισμού το παίρνει πίσω. Με τόκο.
    Δυστυχώς για την ανθρωπότητα, για να πιστοποιηθεί η σημασία του βήματος που έγινε το 1917, «έπρεπε» να συμβούν οι «αναποδιές» της Ιστορίας.
    «Αναποδιές» (ή μήπως «καταρρεύσεις»; ή μήπως «ανατροπές»;)  που συνοδεύτηκαν από την ανελέητη επίθεση του καπιταλισμού εναντίον κάθε πλευράς της ζωής όλων των λαών της υφηλίου.
    Αλλά εφόσον έτσι εξελίχτηκαν τα πράγματα, τότε ποιος ο λόγος να μνημονεύει κανείς σήμερα την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης; Μια Επανάσταση που «ηττήθηκε», που «ανατράπηκε», που «προδόθηκε», που «κατάρρευσε», που «απέτυχε»…
    Εδώ μια αναγκαία επισήμανση: Οι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγραφεί η ανατροπή που συντελέστηκε το 1990 στην πρώην ΕΣΣΔ και στις υπόλοιπες χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, είναι μεγάλης σημασίας. Και τούτο γιατί από τον όρο που θα χρησιμοποιηθεί πολλές φορές «εξυπακούεται» και μια συνολική αποτίμηση αυτής της εβδομηντάχρονης πορείας. Ωστόσο θέλουμε να πιστεύουμε ότι ακόμα και οι πιο κακόπιστοι όσον αφορά την ποίηση του κομμουνισμού, και οι πιο «ψαγμένοι» στην αναζήτηση του ερωτήματος αν ο σοσιαλισμός του 20^ου αιώνα ήταν «υπαρκτός ή «ανύπαρκτος»,  θα συμφωνήσουν τουλάχιστον σε τούτο:  Ότι η διερεύνηση ακόμα συνεχίζεται. Και ότι κάθε πρόωρη, «τελική» και «τελεσίδικη», αποτίμηση υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε παράρτημα του αντιεπιστημονικού «Τέλους της Ιστορίας». 
    Πριν χαθούμε, λοιπόν, και για να μη χαθούμε στους όρους, χωρίς καμία διάθεση – το αντίθετο! – να αποφύγουμε μια συνολική συζήτηση, αλλά με επίγνωση ότι τέτοιες συζητήσεις δεν ανοίγουν (και πολύ περισσότερο δεν κλείνουν)  στον περιορισμένο χώρο ενός προλογικού σημειώματος,  επιστρέφουμε στο αρχικό ερώτημα:
    Μετά τα γεγονότα του ’90, το να μνημονεύεις την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 είναι «μάταιο»; Ειδικά εκείνοι που επαναλαμβάνουν το μόνιμο τροπάρι των τελευταίων 25 χρόνων: «Τι νόημα έχει το μνημόσυνό σας για μια Επανάσταση που “κατέρρευσε”», κι αφού – όπως λένε – η υπόθεση του σοσιαλισμού είναι «τελειωμένη», γιατί ανησυχούν; Γιατί τους ενοχλούν τα «μνημόσυνα»; Γιατί καταναλώνουν χρόνο για να τα ξορκίσουν;  

    Προφανώς δεν ασχολούνται με «μάταια» πράγματα επειδή τους περισσεύει η περιφρόνηση. Γνωρίζουν, τελικά, ότι το να μνημονεύεις την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης, ούτε «μνημόσυνο» είναι, ούτε και τόσο «μάταιο», όπως ισχυρίζονται. 

• Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, κι αφού το «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» μετατράπηκε σε «σκλαβιά, ανισότητα, βαρβαρότητα», τότε θα ήταν μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Αστική Επανάσταση του 1789.
• Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, κι αφού η «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας» έχει μετατραπεί σε ένα κουρελόχαρτο στο Χαλέπι, στα Αμπού Γκράιμπ, στις Φαλούτζες και στα Γκουαντανάμο του ιμπεριαλισμού, τότε θα ήταν μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Αμερικανική Επανάσταση του 1776.
• Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, κι αφού «οι κοτζαμπάσηδες, πασάδες και σεβάσμιοι δεσποτάδες» συνεχίζουν να διοικούν τη ζωή μας,  τότε θα ήταν μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Επανάσταση του 1821. 
• Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, κι αφού από την πλουτοκρατία των δοσιλόγων του ’40 έχουμε περάσει στην πλουτοκρατία των εταίρων της τρόικας σήμερα, τότε θα ήταν μάταιο να μνημονεύει κανείς και την 28^η του Οκτώβρη.

    Δεν θεωρούμε μάταιο τίποτα απ’ όλα αυτά.
    Μάταιη είναι η προσπάθεια των «νικητών» να θέλουν να επιβάλλουν μια διαπλανητική σιγή νεκροταφείου στα θύματά τους ώστε να ξεμπερδέψουν, όπως επιθυμούν, με ό,τι θυμίζει την δυνατότητα των ανθρώπων να αντιστέκονται. Να εξεγείρονται. Και να επαναστατούν.
    Από την άλλη, μάταιο – αλλά μόνο για τους κοινωνικά συντριμμένους και πολιτικά ηττημένους από την καπιταλιστική θηριωδία – θα ήταν να στρέφουν το βλέμμα τους στις 25 Οκτώβρη του 1917, αλλά χωρίς να εξάγουν τα αναγκαία συμπεράσματα.
    Αν επιστρέφουμε στις 25 Οκτώβρη του 1917 είναι γιατί  πια καταλάβαμε – ελπίζουμε – τα λόγια του Λένιν από το μυθιστόρημα του Καζακίεβιτς:

«Η τακτική μας λοιπόν, είναι να λέμε την αλήθεια. Να λέμε την αλήθεια κι όταν ακόμη δεν μας συμφέρει, γιατί μόνο έτσι θα κάνουμε τον κόσμο να μας πιστέψει. Μόνο τότε δεν θα μπορέσει κανείς να μας βάλει κάτω, όταν λέμε την αλήθεια παντού και πάντα, σε όλες τις καμπές της, κι όταν μάθουμε να μην αποσιωπούμε τα πράγματα τάχα για “λόγους σκοπιμότητας”, αλλά να τα βροντάμε κάτω μ’ όλη τους τη γύμνια, έτσι όπως ακριβώς είναι κι όχι όπως θα τα ‘θελε η αφεντιά μας…».

    Επιστρέφουμε στις 25 Οκτώβρη του 1917 όχι ως άσκηση μνήμης αλλά ως οδηγό σε πρόσκληση μάχης αφού –  σε πείσμα των πισωγυρισμάτων της Ιστορίας – πρόκειται για μια ημερομηνία ορόσημο του παρόντος και του μέλλοντος.
    Ένα μέλλον που, όμως, δεν θα έρθει με αναπάντητα τα «γιατί» στον «Ψυχρό Πόλεμο» νικητής αναδείχτηκε τελικά ο καπιταλισμός και όχι ο σοσιαλισμός, όπως αυτός εκφράστηκε στον 20^ο αιώνα.
    Ένα μέλλον που για να έρθει πρέπει η σκληρή εμπειρία της ανατροπής να μετασχηματιστεί σε ωριμότητα ώστε να γίνει αντιληπτή εκείνη η λενινιστική παρακαταθήκη, διατυπωμένη στον κολοφώνα της επαναστατικής νίκης:
    Κανένας και τίποτα δεν μπορεί να  καταστρέψει και να ανατρέψει τον σοσιαλισμό εκτός από τα ίδια του τα λάθη. Κανένας και τίποτα στον κόσμο, έλεγε ο Λένιν στους επιγόνους του, δεν μπορεί να μας τσακίσει αν εμείς δεν κάνουμε καμιά υπερφυσική ανοησία.
    Το να χρησιμοποιείς τις μεθόδους του καπιταλισμού στο όνομα της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού» είναι προφανώς περισσότερο κι από την «υπερφυσική ανοησία», για την οποία προειδοποιούσε ο Λένιν.

    Είναι το χρέος στο παρόν και στο μέλλον που επιτάσσει να σταθούμε σε ορισμένες βασικές – κατά τη γνώμη μας – διαπιστώσεις που απορρέουν ακριβώς από τον κοσμοϊστορικής σημασίας χαρακτήρα της Οκτωβριανής Επανάστασης:
    Πρώτον, κινητήριος μοχλός της κοινωνικής εξέλιξης είναι η πολιτική δύναμη που απορρέει από την δυνατότητα της πλειοψηφίας των καταπιεσμένων να συμμαχήσουν μεταξύ τους. Ο Οκτώβρης του ’17 αποτελεί την επιβεβαίωση ότι η δύναμη που εκλύεται από την μετατροπή του κοινωνικού δίκιου σε πολιτική δράση είναι αστείρευτη. Είναι η απόδειξη πως ο μαρξισμός ισοδυναμεί με την ακατάβλητη ζωντάνια της σκέψης και της θεωρίας που όταν δεν γίνεται «πατρόν», δεν γίνεται «δόγμα», αλλά «νυστέρι» συγκεκριμένης ανάλυσης της κάθε φορά συγκεκριμένης κατάστασης, εργαλείο και καθοδήγηση για δράση, αποτελεί ακατανίκητο υλικό εφόδιο στην διεκδίκηση ενός άλλου κόσμου. Είναι η απόδειξη πως η πλειοψηφία του μόχθου, μέσα από την πολιτική της ενότητα και οργάνωση, με το Κόμμα της, με στρατηγική και τακτική επιστημονικά επεξεργασμένες, μπορεί να τα καταφέρει. Να θα δώσει υπόσταση σε αυτή την κοινωνική συμμαχία, να μετατρέψει το δίκιο της σε νόμο και να θέσει τις βάσεις για την  εγκαθίδρυση μιας πραγματικά δημοκρατικής εξουσίας.
    Δεύτερον, αυτή η εξουσία, η εξουσία των καταπιεσμένων, θα οικοδομηθεί στο έδαφος μιας θεμελιώδους διαφοράς σε σχέση με κάθε προϋπάρχουσα εξουσία: Η διαφορά είναι ότι οι «εργάτες του αμονιού και του πνεύματος», οι αγρότες, οι υπάλληλοι, τα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα, θα ξέρουν ότι όραμά τους δεν είναι ο κρατισμός άλλου τύπου, αλλά ότι αποστολή τους είναι να κρατήσουν τη δική τους εξουσία μόνο για όσο χρόνο χρειαστεί, ώστε να καταργηθεί κάθε εξουσία και κάθε εκμετάλλευση.
   Τρίτον, η οικοδόμηση αυτή, για να είναι στέρεη, όπως δεν θα παραιτηθεί ποτέ από την αρχή «ποιος ο πλούτος των άστρων όταν λείπει το ψωμί από το τραπέζι», έτσι και δεν θα πρέπει να ξεχάσει – ποτέ – πως «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος». Που σημαίνει μια κοινωνία έξω από τη σφαίρα του «γκρίζου». Οικοδομημένη στο έδαφος μιας νέας συλλογικότητας. Οπου στη θέση της αλλοτρίωσης και της αποξένωσης του παλιού καταμερισμού εργασίας οι νέες κοινωνικές σχέσεις θα έχουν ως βάση τους το «όλη η εξουσία στα Σοβιετ». Και όπου η εργατική δημοκρατία πάνω στο έδαφος της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής δεν θα υποβιβάζεται σε οικονομισμό. Δεν θα μετρά την πρόοδό της με όρους επιτευγμάτων του ανθρώπου – «στρατιώτη» ή με δείκτες κατανάλωσης του ανθρώπου – «καταναλωτή». Αλλά θα αντανακλάται και θα οξυγονώνεται από την καθημερινή δράση των μαζών σε όλους τους τομείς της ζωής. Θα αποδίδει όλες τις ελευθερίες στα μέλη της  χωρίς καμία ανοχή στο «σαράκι» των καταστροφικών παρεκτροπών που συνιστά η απομάκρυνση από την ένδειξη της σοσιαλιστικής πυξίδας: «Η ελεύθερη ανάπτυξη του καθενός είναι η προϋπόθεση για την ελεύθερη ανάπτυξη όλων».
   Τέταρτον, η οικοδόμηση αυτή δεν θα έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας αν δεν διενεργείται και αν δεν ελέγχεται, σε κάθε βήμα της, κάθε στιγμή, από αυτούς στους οποίους αναφέρεται. Αν η άνοδος του βιοτικού επιπέδου που αναμφισβήτητα εξασφαλίζει ο σοσιαλιστικός τρόπος παραγωγής δεν πηγαίνει χέρι – χέρι με την λαϊκή εγρήγορση για την προάσπισή του. Αν δεν αποτελεί προϊόν συνειδητής δράσης  σε όλα τα επίπεδα λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων που σχετίζονται με την παραγωγή και κατανομή του κοινωνικού προϊόντος. Αν δεν εξοβελιστεί οποιαδήποτε μηχανιστική πρακτική που μπρος στον άθλο της κατάργησης των ταξικών διαιρέσεων θα κάνει τα στραβά μάτια στις «αναπόφευκτες» κοινωνικές διαστρωματώσεις, γεγονός που γεννά αφενός την προνομιούχα γραφειοκρατία των «υπευθύνων» αφετέρου την παθητικοποίηση και αδιαφορία των «ανεύθυνων».  
    Πέμπτον, η οικοδόμηση αυτή δεν θα έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας αν δεν παρθούν όλα τα μέτρα που θα εγγυώνται ότι το άνοιγμα της αυλαίας ενός «άλλου» κόσμου χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, είναι η Ιστορία της ισότητας και όχι της εξομοίωσης. Της κατεύθυνσης όλων σε μια πορεία προς τα πάνω και όχι της ισοπεδωτικής εξίσωσης προς τα κάτω. Της παροχής στον καθένα ό,τι του ανήκει με βάση την προσφορά του και τις ανάγκες του, που μεταξύ άλλων σημαίνει: Όχι στην ομοιομορφία, αλλά και αμείλικτη αντιμετώπιση φαινομένων απόσπασης μιας νομενκλατούρας κρατικών ιθυνόντων από την κοινωνία στο όνομα μιας προσχηματικής «διαφορετικότητας» που επιστρατεύεται σαν άλλοθι γέννησης προνομιούχων στρωμάτων και αποτελεί την πρώτη ύλη για την ναρκοθέτηση συνολικά της ανώτερης μορφής δημοκρατίας που συνάδει με τον σοσιαλισμό.  
   Έκτον, στην οικοδόμηση μιας πραγματικά δημοκρατικής εξουσίας που αποστολή της έχει να καταργήσει κάθε εξουσία και κάθε εκμετάλλευση, δεν χωρούν ξεστρατίσματα με την παρείσφρηση «αγοραίων» λογικών που δημιουργούν έδαφος για κοινωνικές ανισότητες στο εσωτερικό. Ούτε, φυσικά, λοξοδρομίσματα που αποκοιμίζουν όπως οι  «αφελείς» παρεκκλίσεις περί «ειρηνικών συνυπάρξεων» με τον ιμπεριαλισμό, η μάχη με τον οποίον είναι διαρκής. Όχι, όμως, στο έδαφος που εκείνος θέλει, δηλαδή στο έδαφος της «οικονομίας του πολέμου», αλλά πρώτα και κύρια – με ταυτόχρονη εξασφάλιση των αναγκαίων μέσων αποτροπής της επιθετικότητάς του – στο έδαφος της κοινωνικής οικονομίας και της ειρήνης.
    Έβδομον, μια τέτοια εξουσία, μια τέτοια κοινωνία, έχει κάθε λόγο να επιδιώκει κάθε στιγμή την κοινοποίηση των επιτευγμάτων της, να επιθυμεί την σύγκρισή της με την αντιδημοκρατικότητα, την καταπίεση, την ανελευθερία και την ανέχεια που επικρατεί στον καπιταλισμό, είναι  μια ανοικτή κοινωνία που ταυτόχρονα με την οργάνωση όλων των μηχανισμών υπεράσπισης της σοσιαλιστικής πατρίδας επιτελεί το διεθνιστικό της καθήκον και έτσι: Δίνοντας την δυνατότητα σε όλους εντός και εκτός χώρας να κρίνουν και να συγκρίνουν, επί τόπου, την ανωτερότητά της σε σχέση με τον καπιταλιστικό κόσμο.
     
    Μα είναι δυνατόν να συμβούν αυτά; Είναι «ρεαλιστικό» να μιλάμε στην εποχή του φιλοτομαρισμού, της συνθηκολόγησης και του «ο καθένας για την πάρτη του» για «άλλους δρόμους», για «επαναστάσεις και κουραφέξαλα»;
    Τα λόγια του Μπάιρον, που διατυπώθηκαν εκατό χρόνια πριν από τον Μαγιακόφσκι, ηχούν – για όσους θέλουν να ακούνε – το ίδιο επίκαιρα και εκατό χρόνια μετά τον Μαγιακόφσκι: Ναι, έλεγε,

«η επανάσταση σε μερικούς μπορεί να μην αρέσει μα είναι ο μόνος σίγουρος και δίκαιος τρόπος να καθαρίσεις απ’ το ρίπος τους ανθρώπους».

    Προφανώς και αυτός ο «άλλος» δρόμος αποδείχτηκε ότι είναι κάτι παραπάνω από δύσκολος. Ότι έχει επικίνδυνα ζιγκ ζαγκ και ενίοτε δραματικά πισωγυρίσματα. Ότι αν δεν αντιμετωπίσει τις παρεκκλίσεις και τις καταστροφικές παρεκτροπές, τότε κινδυνεύει από κάτι χειρότερο: Τον εκφυλισμό.
    Πιστεύουμε, όμως, ότι λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα «κατορθώματα» των νικητών, όσο και τα λάθη αλλά και τα επιτεύγματα αυτής της 70χρονης πορείας, έχουμε κάθε λόγο να το υποστηρίξουμε:
    Απέναντι στον «ρεαλισμό», στη «δημοκρατία» και στην «κανονικότητα» που θέλει το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού να κατέχει το 99% του παγκόσμιου πλούτου, ο δρόμος που κοινωνικοποιεί τα επιτεύγματα του ανθρώπινου μόχθου και της ανθρώπινης νόησης είναι ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος που αξίζει να περπατηθεί – με την πιο ασφαλή πυξίδα που προσφέρει πια η γνώση της προηγούμενης προσπάθειας – ώστε ο άνθρωπος της εργασίας να δραπετεύσει από το «βασίλειο» της ανάγκης και να κατακτήσει το «βασίλειο» της ελευθερίας, της αλληλεγγύης και της προόδου.
   Θα πει κανείς ότι τα παραπάνω είναι μια ωδή στην «ουτοπία». Θεωρούμε ότι αυτή είναι μια καλοδεχούμενη «κατηγορία»:

«Ένας χάρτης του κόσµου που δεν περιέχει την Ουτοπία – έλεγε ο Οσκαρ Ουάιλντ – δεν αξίζει να τον κοιτάξεις καν, γιατί αφήνει έξω τη µόνη χώρα όπου η Ανθρωπότητα πάντα θα προσγειώνεται. Κι όταν προσγειωθεί, κοιτάζει πέρα και, βλέποντας µια καλύτερη χώρα, ξεκινάει για εκεί. Πρόοδος είναι η υλοποίηση της µιας µετά την άλλη Ουτοπίας»

 Παραλογισμός είναι να εμφανίζετε σαν «κανονικότητα» την δυστοπία ενός κόσμου όπου τα θησαυροφυλάκια 8 Κροίσων ξεπερνούν τα υπάρχοντα του μισού πληθυσμού της Γης!
    Σίγουρα αυτή η «ουτοπική» πορεία αναδηµιουργίας και αναγέννησης του κόσμου, η ευτοπία υπέρβασης της βαρβαρότητας που όσοι την απεύχονται πασχίζουν να την ξορκίσουν σαν ονειροφανταστική «ουτοπία», δεν είναι εύκολη.
    Είναι όµως µια πορεία απείρως ευκολότερη και από άποψη αποτελεσµάτων – όπως απέδειξε η Οκτωβριανή Επανάσταση – πρόδηλα ρεαλιστικότερη, σε αντίθεση µε τον αδιέξοδο δρόµο των ανυπολόγιστων, µάταιων και αβάσταχτων θυσιών στις οποίες υποβάλλεται ο λαοί για να βγαίνουν κερδισµένοι οι πλουτοκράτες και το σάπιο πολιτικό τους σύστηµα.
    Οι μετρ του εξυπνακισµού, φυσικά, επιμένουν: «Ναι», θα µας πουν ειρωνικά, «αλλά όση “αλήθεια” κι αν κρύβουν τα επιτεύγματα της Οκτωβριανής Επανάστασης, όση  “σοφία” κι αν κρύβουν τα λόγια του Λένιν ή του Μαρξ, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι τα “καθεστώτα’’ που δημιουργήθηκαν από τον Λένιν και τους οµοίους του κατέρρευσαν». 
    Από τέτοιες τοποθετήσεις του συρµού άλλο τίποτα. Αυτού του τύπου οι αναγνώσεις της Ιστορίας είναι τόσο «εμβριθείς», ώστε να µην προκαλείται πια καµία εντύπωση.
    Σε κάθε περίπτωση, είτε οι «νεκροθάφτες» του σοσιαλισμού παριστάνουν τους ανιστόρητους είτε όντως αγνοούν ακόµη και τα στοιχειώδη, είναι δεδομένο ότι εκατό χρόνια μετά από εκείνη την Επανάσταση, η Παλινόρθωση που έχει συντελεστεί θέλει να σβήσει τα ίχνη της, να θάψει τα επιτεύγματά της και να ελεεινολογήσει τους ηγέτες της. 
    Δεν είναι η πρώτη φορά. Συνέβη με την Γαλλική Επανάσταση και τον Ροβεσπιέρο, συνέβη με τις αστικές επαναστάσεις του 1848, συνέβη με τους Γάλλους κομμουνάρους και την Παρισινή Κομμούνα.
    Αλλά κάθε φορά που η παλινόρθωση νομίζει ότι έσβησε με την γομολάστιχά της τις πολιτικές και εξεγερτικές παρακαταθήκες των ανθρώπων, πάντα έρχεται η στιγμή που βρίσκεται ξανά αντιμέτωπη με τον γενικό νόμο κίνησης της Ιστορίας:
    Είναι αυτή η σπειροειδής ιστορική κίνηση που παρά τα πισωγυρίσματα, τα ξεστρατίσματα και τις ήττες, το κάθε προηγούμενο κοινωνικό άλμα θα αποτελεί το βατήρα και το έδαφος για το επόμενο πιο στέρεο άλμα. Διότι, όπως ορθά το διατύπωσε ο ιστορικός, ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης, κοιτώντας από εδώ που σήμερα βρισκόμαστε εκατό χρόνια πίσω, η Επανάσταση που συγκλόνισε τον κόσμο δεν άλλαξε τον κόσμο, αλλά «έδωσε όμως μια πειστική πρόγευση για το επερχόμενο αύριο».       

    Εκατό χρόνια μετά, λοιπόν, ας σταθούμε απέναντι στην Οκτωβριανή Επανάσταση, με τον τρόπο που υποδείκνυε ο μεγαλοφυής νους του Καρλ Μαρξ:

«…οι προλεταριακές επαναστάσεις, όπως οι επαναστάσεις του 19ου αιώνα κάνουν αδιάκοπη κριτική στον ίδιο τον εαυτό τους, διακόπτουν κάθε τόσο την ίδια τους την πορεία, ξαναγυρίζουν σε κείνο που φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί για να το ξαναρχίσουν από την αρχή, περιγελάνε με ωμή ακρίβεια τις μισοτελειωμένες δουλειές, τις αδυναμίες και τις ελεεινότητες των πρώτων τους προσπαθειών, φαίνονται να ξαπλώνουν χάμου τον αντίπαλό τους μόνο και μόνο για να του δώσουν την ευκαιρία ν’ αντλήσει καινούριες δυνάμεις από τη γη και να ορθωθεί πάλι πιο γιγάντιος μπροστά τους, οπισθοχωρούν συνεχώς μπροστά στην ακαθόριστη απεραντοσύνη των σκοπών τους, ώσπου να δημιουργηθεί η κατάσταση που κάνει αδύνατο κάθε ξαναγύρισμα και όπου οι ίδιες οι περιστάσεις φωνάζουν:

“Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα!”»

 (Η 18^η Μπρυμαιρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, σελ. 286-287,Μαρξ – Ενγκελς, Διαλεχτά έργα, εκδόσεις Αναγνωστόπουλος, Αθήνα 1964) 
(Το παραπάνω κείμενο εμπεριέχεται στο βιβλίο «Εμείς αρχίσαμε…, ο πάγος έσπασε…, ο δρόμος χαράχτηκε…» –  εκδόσεις ΚΨΜ)  

Διαβάστε περισσότερα

Τι πραγματικά συμβαίνει με τους γιατρούς;

Του Πάνου Χριστοδούλου

Μια ανάλυση των κατηγοριών Πολάκη και του νομοσχεδίου για το εφημεριακό καθεστώς

Προσφάτως ο υφυπουργός εργασίας Παύλος Πολάκης, μέσα στο κρεσέντο ασυναρτησιών που συνηθίζει να εκστομίζει, δήλωσε ότι το 80% των γιατρών τα παίρνουμε με μια ποσόστωση στο ποιοι τα ζητάνε και ποιοι απλά τα δέχονται. Καταρχήν το παράδοξο της συγκεκριμένης δήλωσης είναι ότι προέρχεται από έναν άνθρωπο που συνδικαλιζόταν χρόνια με τη ριζοσπαστική αντικαπιταλιστική αριστερά και προσφάτως ανέλαβε διοικητική θέση ευθύνης. Ένα πρώτο ερώτημα που εγείρεται είναι γιατί τόσα χρόνια ενεργούς συνδικαλιστικής δράσης δεν στράφηκε εναντίον αυτών των διεφθαρμένων συναδέλφων του, καταγγέλλοντας και  προσπαθώντας να αναλάβει δράση εναντίον αυτού του φαινομένου. Μια απάντηση είναι γιατί δε θα ήταν αρεστός οπότε πιθανό και να μην εκλέγονταν σε όργανα οπότε προτίμησε το δρόμο των συντεχνιακών κραυγών, μια δεύτερη απάντηση θα ήταν ότι θα ήταν και ο ίδιος διεφθαρμένος πράγμα που πιθανότατα δεν ισχύει και μια άλλη απάντηση θα ήταν ότι απλά απέτυχε. Ποια απάντηση ισχύει δε μπορούμε να γνωρίζουμε. Σε κάθε περίπτωση η δήλωση του δεν είχε ίχνος αυτοκριτικής για τη μακροχρόνια συνδικαλιστική του παρουσία. Ακόμα χειρότερα έγινε τη στιγμή που είναι πολιτικός προϊστάμενος αυτών των διεφθαρμένων συναδέλφων του, γεγονός που μια λογική αντίδραση θα ήταν εφόσον και πάλι τελικά απέτυχε να δηλώσει την παραίτησή του.
Στην ουσία της δήλωσής του ότι το 80% των γιατρών χρηματίζεται, παίρνει δηλαδή φακελάκι από τους ασθενείς. Καταρχήν το ποσοστό είναι αστείο αν συνυπολογίσουμε πως υπάρχουν ειδικότητες που ούτε για αστείο δε μπορούν ακόμα και αν ήθελαν να πάρουν φακελάκι: βιοπαθολόγοι (μικροβιολόγοι), ακτινολόγοι, ιατροδικαστές, κυτταρολόγοι, παθολογοανατόμοι, πυρηνικοί γιατροί, ακόμα και στις κλινικές ειδικότητες (παθολόγοι, παιδίατροι, πνευμονολόγοι, ρευματολόγοι, ενδοκρινολόγοι, αιματολόγοι) είναι σπάνιες οι περιπτώσεις χρηματισμού από ασθενείς. Άρα αμέσως το 80% είναι τελείως προβληματικό ως ποσοστό. Ας υποθέσουμε ότι ο υπουργός ξέχασε, χωρίς πρόθεση εντυπωσιασμού, να εστιάσει στις επεμβατικές-χειρουργικές ειδικότητες οπού όντως τα φακελάκια είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτά. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση βέβαια το 80% είναι υπερβολικό ως νούμερο. Αλλά εδώ ξεκινούν μεγαλύτερα προβλήματα που γεννούν περισσότερα ερωτήματα: αρκετές συνδικαλιστικές ενώσεις γιατρών καταδίκασαν (ορθά) τις δηλώσεις Πολάκη υπερθεματίζοντας στην τιμιότητα της πλειοψηφίας των γιατρών ιδιαίτερα υπό τις σημερινές αντίξοες συνθήκες, αλλά χωρίς να ζητούν πουθενά κάθαρση για τους υπόλοιπους γιατρούς που δεν είναι και τόσο τίμιοι. Αν συνυπολογίσουμε ότι και στις μη επεμβατικές-χειρουργικές ειδικότητες υπάρχει περιθώριο χρηματισμού, όχι από ασθενείς αλλά από φαρμακευτικές εταιρίες και εταιρίες μηχανημάτων, το ποσοστό μπορεί να μη φτάνει το 80%, αλλά σίγουρα αυξάνει σημαντικά.
Σε αντίστοιχες περιπτώσεις δύο απαντήσεις υπάρχουν. Αφενός η θεσμοθέτηση αυστηρότερης νομοθεσίας (για παράδειγμα η δήμευση περιουσίας που θα προκύπτει από το πόθεν έσχες) και συστηματικότερου ελέγχου, πράγματα που θα έπρεπε να ζητούν οι ίδιες οι συνδικαλιστικές ενώσεις των γιατρών. Αφετέρου είναι να βρεθούν τα αίτια που οδηγούν τους γιατρούς να μετατρέπουν την εργασία τους από λειτούργημα σε εμπόριο και μάλιστα παράνομο και εκτός ηθικού πλαισίου, καθώς εκμεταλλεύονται την αγωνία του ασθενή για την υγεία του. Η αρχή της συζήτησης είναι με ποια κριτήρια επιλέγει κάποιος ή κάποια να ακολουθήσει το επάγγελμα του γιατρού: το κοινωνικό status του επαγγέλματος τα προηγούμενα χρόνια, τα όνειρα για πλούσια ζωή (όπως συνηθιζόταν για γιατρούς του παρελθόντος) με ακριβά αυτοκίνητα και κοστούμια υπερίσχυσαν σε ένα βαθμό της ανθρωπιστικής πλευράς του επαγγέλματος, γεγονός που αποτυπώνεται με τη μειωμένη συμμετοχή σε εγχειρήματα αλληλεγγύης. Οι ιατρικές σχολές ενέτειναν το παραπάνω φαινόμενο με τα κηρύγματα περί αφρόκρεμας της κοινωνίας και την έμπρακτη υπόδειξη παραδείγματος εκ μέρους μερίδας των καθηγητών που αντιμετώπιζαν τον ασθενή ως φακελάκι με πόδια. Δεν είναι τυχαίο που έρευνες δείχνουν ότι οι γιατροί απευαισθητοποιούνται και απομακρύνονται από τον ασθενή όσο περνούν τα χρόνια: ξεκινούν με μεγάλα ποσοστά ευαισθησίας και θέληση επικοινωνίας στα φοιτητικά χρόνια, η οποία σταδιακά μειώνεται στα χρόνια της ειδικότητας και σχεδόν εξαφανίζεται μετά, καθώς ο γιατρός πλέον βλέπει όχι τον ασθενή ως οργανισμό αλλά ως σύνολο συμπτωμάτων. Η λεγόμενη ασθένεια των γιατρών, το γεγονός ότι γνωρίζουν πολλά για το σώμα και λίγα για την ψυχή, καθιστά πιο εύκολη τη διαφορά τους καθώς απέναντί τους έχουν ένα σύμπτωμα και όχι έναν άνθρωπο. Ακόμα και για όσους δεν επιλέγουν την εμπορευματοποίηση της ασθένειας, τα ωράρια, οι αυξημένες υποχρεώσεις και οι ευθύνες και η αδικία που νιώθουν οδηγούν εύκολα σε φαινόμενα burn out.
Η πρώτη διαπίστωση με βάση τα παραπάνω είναι ότι οι δηλώσεις Πολάκη καθώς δεν εστιάζουν στην πηγή του προβλήματος, είναι κινήσεις δημιουργίας εντυπώσεων, την ίδια χρονική περίοδο που καταθέτει το νομοσχέδιο που αλλάζει το εφημεριακό καθεστώς των νοσοκομείων και των κέντρων υγείας, γεγονός που πιθανόν δεν είναι τυχαίο. Το νομοσχέδιο από το πρώτο άρθρο του μας ενημερώνει ότι το ωράριο των εφημεριών δεν ισχύει σε περίπτωση καταστροφών, άρα θα μπορούσε χάριν αστεϊσμού να ισχυριστεί κάποιος ότι είναι εξαρχής ανεφάρμοστο καθώς τα τελευταία χρόνια ζούμε σε μια περίοδο εκτεταμένης κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής. Αφού το άρθρο 2 φροντίζει να μας ενημερώσει για το πότε είναι μέρα και πότε νύχτα, προχωρά στο άρθρο 3 επεκτείνει τη μέγιστη δυνατότητα εργασίας ανά βδομάδα από 48 ώρες σε 60 ώρες (12 ώρες ανά εργάσιμη μέρα) με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού η οποία θα κατατίθεται εγγράφως και με την ταυτόχρονη δήλωση ότι είναι ο ίδιος υπεύθυνος για ότι συμβεί στις παραπάνω ώρες εργασίας. Γνωρίζοντας την πραγματικότητα στη λειτουργία των ελληνικών νοσοκομείων, η δυνατότητα άρνησης τις περισσότερες φορές θα είναι αδύνατη και μέσου εκβιασμού και πιέσεων ο γιατρός θα οδηγείται στο να υπογράφει πιστοποιητικά μετάνοιας. Το άρθρο 4 προβλέπει την παροχή αντισταθμιστικού χρόνου ανάπαυσης σε όσους υπερβαίνουν το ημερήσιο ωράριο, δηλαδή  νομιμοποιεί την καταπάτηση του ωραρίου αντί να φροντίσει για την επαρκέστερη στελέχωση των νοσοκομείων. Τέλος τα επόμενα άρθρα καταργούν την 24ώρη εφημερία και θεσμοθετούν την 5ώρη (3-8) και 12ώρη (8-8). Είναι ένας ωραίος τρόπος για να εξαναγκάσει το ήδη υπάρχον προσωπικό να πραγματοποιεί περισσότερες εφημερίες (11 έως 14 το μήνα) με λιγότερα λεφτά, πιο σπαστά ωράριο και λιγότερα ρεπό.
Συμπερασματικά τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου φροντίζει να απαξιώσει το ιατρικό επάγγελμα ώστε να μπορεί να περάσει πιο αναίμακτα νομοσχέδια  που επιβαρύνουν το ήδη υπάρχον προσωπικά, χωρίς να μπει ούτε σε διαδικασία αλλαγής της νοοτροπίας εκπαίδευσης, ψυχολογικής στήριξης των γιατρών και πάταξης της διαφθοράς. Στόχος είναι η νομιμοποίηση της υπέρβασης ωραρίου, χωρίς την αναδιανομή ή αύξηση του προσωπικού. Ζητούμενο είναι οι συνδικαλιστικές ενώσεις να μην αρκούνται σε αιτήματα που έτσι και αλλιώς δεν πρόκειται να δεχτεί η εν λόγω κυβέρνηση, αλλά να κινήσουν μια διαδικασία εσωτερικής κάθαρσης και στήριξης έμπρακτα των εργαζομένων γιατρών με στόχο την όσο το δυνατόν πιο ολιστική αντιμετώπιση του ασθενή.
*Ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διοίκησης Μονάδων Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Ο γιος του Τεμπονέρα απαντά στον Μπακογιάννη και σε όσους ξέχνουν: Και εμείς πήγαμε σε κηδείες

Ο γιος του Νίκου Τεμπονέρα απάντησε στον Κώστα Μπακογιάννη λέγοντας πως «κι εμείς πήγαμε σε κηδείες».
Ο Διονύσης Τεμπονέρας με ανάρτηση του στο Facebook απάντησε στις δηλώσεις του Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας που με αφορμή την άδεια Κουφοντίνα, ανέφερε σήμερα πως φοβάται ότι μπορεί να χρειαστεί να πάει και σε άλλη κηδεία θύματος της τρομοκρατίας.
O γιος του δολοφονημένου καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα γράφει μεταξύ άλλων: «Δεν έδειξε ο ίδιος και η οικογένεια του την ίδια ενόχληση ούτε για την αποφυλάκιση Καλαμπόκα μόλις 7 χρόνια μετά τη δολοφονία, ούτε βέβαια για την αποφυλάκιση Ρουπακιά, ούτε βέβαια για την αποφυλάκιση των λοιπών μελών της Χρυσής Αυγής, ούτε όμως και παλιότερα για την αποφυλάκιση Παττακού».
Ολόκληρη η ανάρτηση του Διονύση Τεμπονέρα: 
«Φοβάμαι ότι θα χρειαστεί να πάω και σε μια άλλη κηδεία θύματος» δήλωσε ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Κώστας Μπακογιάννης με αφορμή την 48ωρη άδεια του Δ. Κουφοντίνα.
Ξεχνά προφανώς ότι και εμείς πήγαμε σε κηδείες. Και είδαμε μάλιστα τους πολιτικούς του συνοδοιπόρους, ως ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας Τεμπονέρα και τόσων άλλων, όλα αυτά τα χρόνια, να φροντίζουν οι φονιάδες – οι κάθε λογής Καλαμπόκες, Ρουπακιάδες, Παττακοί – να αποκαθίστανται σε θέσεις Τραπεζών, να παρελαύνουν αμετανόητοι στα κανάλια και στη βουλή και να απολαμβάνουν την θαλπωρή της κατοικίας τους, κόντρα στο κοινό αίσθημα της κοινωνίας.
Δεν έδειξε ο ίδιος και η οικογένεια του την ίδια ενόχληση ούτε για την αποφυλάκιση Καλαμπόκα μόλις 7 χρόνια μετά τη δολοφονία, ούτε βέβαια για την αποφυλάκιση Ρουπακιά, ούτε βέβαια για την αποφυλάκιση των λοιπών μελών της Χρυσής Αυγής, ούτε όμως και παλιότερα για την αποφυλάκιση Παττακού. 
Δεν βρήκαν μια λέξη να αρθρώσουν οι δήθεν υπερασπιστές της νομιμότητας, αλλά δύο μέρες τώρα εκμεταλλεύονται πολιτικά τους νεκρούς τους, για να ξεπλύνουν τα ανομήματα της εμπλοκής τους στο σκάνδαλο της Siemens που είναι σε εξέλιξη και στα Paradise Papers, στρέφοντας άλλου την προσοχή της κοινής γνώμης.
Ο ίδιος στην τοξική και νεοφιλελεύθερη σκέψη του προφανώς δεν έχει βρει ούτε τη στοιχειώδη ισορροπία που εμπεριέχει η αστική δημοκρατία. Εκείνης που επιβάλλει η συμπεριφορά μιας οργανωμένης κοινωνίας σε ανθρώπους που χρεώνονται την ευθύνη των πράξεων τους, να μην είναι εκδικητική, αλλά να προτάσσει τον ανθρωπισμό. Εκείνης που δεν αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως αιώνιο εγκληματία και του παρέχει στοιχειώδη δικαιώματα που παρέχονται από το νόμο.
Δεν είμαστε ίδιοι κ. Περιφερειάρχη. Δεν θα είμαστε ποτέ…»
Μπακογιάννης: Φοβάμαι ότι θα πάμε και σε άλλη κηδεία θύματος τρομοκρατίας 
«Εάν πραγματικά αληθεύει ότι η Αστυνομία πρέπει να έχει υπό επιτήρηση τον Κουφοντίνα και ο ίδιος έχει την υποχρέωση να παρουσιάζεται δυο φορές τη μέρα στο Α.Τ. Είναι τελικά ή δεν είναι επικίνδυνος;» διερωτήθηκε ο Κώστας Μπακογιάννης.
Ο κ. Μπακογιάννης μιλώντας στον ΣΚΑΙ είπε πως φοβάται ότι «μπορεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης για άλλους είμαι βέβαιος ότι ο ίδιος θέλει να το κάνει».
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Κώστας Μπακογιάννης Δεν θέλω να πιστέψω ότι η Κυβέρνηση το κάνει για να δείξουν κάποια δήθεν αριστεροσύνη, εξέφρασε ωστόσο την οργή του για το γεγονός ότι δεν έχει τοποθετηθεί η κυβέρνηση στο θέμα λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Το πρώτο ερώτημα είναι τι άλλαξε και παίρνει άδεια τώρα ο Κουφοντίνας, με τον ίδιο νόμο δεν έπαιρνε άδεια τόσα χρόνια και το δεύτερο είναι γιατί η κυβέρνηση δεν μιλάει ξεκάθαρα και δεν τοποθετείται. Είχαν φτάσει να καταγγείλουν και το συμβούλιο της Επικρατείας και τώρα ο Πρωθυπουργός σιωπά;»
Ο Κώστας Μπακογιάννης εξέφρασε τον φόβο πως μπορεί να χρειαστεί να πάει και σε άλλη κηδεία θύματος της τρομοκρατίας, αναφέροντας πως ο Δημήτρης Κουφοντίνας «δεν έχει δείξει ούτε ίχνος μεταμέλειας. Το αντίθετο προσπαθεί να προσδώσει σε αυτές τις πράξεις και ηρωισμούς και κάνει ό,τι μπορεί για να στρατολογήσει μια νέα γενιά τρομοκρατών. Το περίφημο 45αρι δεν το έχει παραδώσει».

Διαβάστε περισσότερα

Τσάντας ο Λόγιας, Ταμβάκης, - Χαράλαμπος (Μπάμπης) Βασιλειάδης.

Στο χώρο του λαϊκού τραγουδιού, πρωταγωνιστές που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην πορεία και εξέλιξή του, εξακολουθούν να παραμένουν εδώ και δεκαετίες αδικαίωτοι στο περιθώριο της «ιστορίας», χωρίς την ανάλογη προβολή και αναγνώριση. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην ελλιπή βιβλιογραφία και έρευνα, στην παθολογική κρυψίνοια και εμμονή των ανθρώπων που ασχολούνται με το είδος να εξαντλούν το όλο «θέμα» σε λίγες στερεότυπες παραμέτρους και ίσως στην άγνοια που «νίπτοντας τας χείρας» εξασφαλίζει στους σύγχρονους Πιλάτους τον «ύπνο του δικαίου».

Η κατηγορία των στιχουργών είναι αυτή που αναμφίβολα έχει υποστεί τα περισσότερα δεινά. Τον παλιό καλό καιρό το «Εν αρχή ην ο λόγος» δεν είχε πέραση στην τραγουδοποιία. Οι στιχουργοί - σύμφωνα με τα ήθη και έθιμα της εποχής - παρέμεναν στωικά στην αφάνεια αφού οι συνθέτες και οι ερμηνευτές είχαν τον πρώτο «λόγο». Έτσι στους περισσότερους δίσκους 78 στροφών αλλά και σε πολλά 45άρια αναγράφεται η συνήθης ένδειξη, στίχοι - μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Απόστολος Χατζηχρήστος κλπ.

Με το πέρασμα των χρόνων, αποκαλύφτηκε ότι πίσω από τις ετικέτες κρύβονταν πρόσωπα που λίγο-πολύ ήταν γνωστά για την άλλοτε έντονη κι άλλοτε αραιή και διακριτική τους παρουσία στην δισκογραφία. Ποιος να φανταζόταν ποτέ ότι ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, που επισήμως - λόγω των άτυπων συμφωνιών - φέρεται ως στιχουργός 86 τραγουδιών, θα διέθετε τελικά «μυστική» εργογραφία πολλαπλάσια της αναγραφόμενης; Σιγά-σιγά, κι αφού οι εμπλεκόμενοι έχουν φύγει πια απ’ τη ζωή, τα πράγματα αρχίζουν να μπαίνουν στην θέση τους και να λέγονται με το πραγματικό όνομά τους. Γιατί όσο ορισμένοι από τους θιασώτες των ειδικών αυτών συμφωνιών παρέμεναν στο προσκήνιο, παρατηρήθηκαν φαινόμενα, όπου το όνομα των στιχουργών - που τυπώθηκε κανονικά στους παλαιότερους δίσκους - να μην υπάρχει στις μεταγενέστερες εκδόσεις.

Μια άλλη διάσταση, στην οποία ο Τσάντας - όπως και άλλοι μάστορες του λόγου αλλά και της μελωδίας - σημείωσε αξιόλογες «επιδόσεις», ήταν το «χάρισμα» των δημιουργιών του. Όμως λίγο πριν αλλά και μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, μάλλον θα ήταν ασύλληπτο, ακόμα και για τους πιο προνοητικούς, να συλλάβουν το «ζήτημα» των πνευματικών δικαιωμάτων που διαιωνίζουν σήμερα σε «άσχετους’ απογόνους, την άδικη αλλά συνηθισμένη τότε, απλή «ανταλλαγή» ή «μοιρασιά» ή «υποχρέωση» ή απλώς «χατήρι».

Τα πρώτα χρόνια

Σύμφωνα με μαρτυρίες και πληροφορίες που συλλέξαμε από διάφορες πηγές ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης γεννήθηκε στο Τσανάκ Καλέ της Μικράς Ασίας το 1902. Με τα προσφυγικά κύματα έρχεται στην Ελλάδα. Ήταν μορφωμένος και γλωσσομαθής και για τον λόγο αυτό ασχολήθηκε με μεταφράσεις κειμένων όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιάννης Παπαϊωάννου στην αυτοβιογραφία του («Ντόμπρα και Σταράτα» επιμέλεια Κώστας Χατζηδουλής, εκδόσεις Κάκτος, 1982).

Η πρώτη του επίσημη παρουσία στην δισκογραφία, σύμφωνα με τις ετικέτες των δίσκων, καταγράφεται το Δεκέμβρη του 1946 στην Columbia, με το «Δυο καρπούζια σ’ ένα χέρι» {DG 6620} σε μουσική του Στελλάκη Περπινιάδη. Όμως ο Βασιλειάδης είχε ήδη ξεχωρίσει προπολεμικά για την στιχουργική του δεινότητα. Μια μεγάλη επιτυχία της Ιωάννας Γεωργακοπούλου, το περίφημο «Μπρος τον Άγιο Σπυρίδωνα» όπως αποκαλύφτηκε πια, φέρει την υπογραφή του.

Ο Κώστας Βίρβος στην βιογραφία του («Μια ζωή τραγούδια», εκδόσεις Ντέφι, 1985) αναφέρει ότι Βασιλειάδης γνώριζε τέσσερις γλώσσες και για ένα διάστημα εργάστηκε στο Υπουργείο Ναυτικών, αλλά σύντομα τον κέρδισε η στιχουργική εγκαταλείποντας οποιανδήποτε άλλη δραστηριότητά. Μάλιστα, ο Βίρβος, τονίζει ότι πριν την δική του εμφάνιση στην δισκογραφία οι μόνοι επαγγελματίες λαϊκοί στιχουργοί ήταν η Παπαγιαννοπούλου και ο Βασιλειάδης: «ο Μπάμπης Βασιλειάδης, ο παλιότερος, η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου που άρχισε το '47 να γράφει, εγώ και μετά ο Χρήστος Κολοκοτρώνης».

Αλλά και τα λόγια του Γιώργου Ζαμπέτας, μέσα από την αυτοβιογραφία του («Βίος και Πολιτεία - Και η βρόχα έπιπτε στρειτ θρου», επιμέλεια Ιωάννας Κλειάσιου, εκδόσεις Ντέφι, 1997) είναι ενδεικτικά της «προπολεμικής» ενασχόλησης και αναγνώρισης του Βασιλειάδη στο χώρο του τραγουδιού: «Το Μπάμπη, τον ήξερα απ’ το '45, μας είχε συστήσει ο Στράτος στο μπαράκι και με συμπάθησε και μού ‘δινε στίχους για να γράφω κάνα τραγουδάκι».

Μια τσάντα γεμάτη τραγούδια

Ο Βασιλειάδης είναι γνωστός στο κύκλωμα της τραγουδοποιίας με το παρατσούκλι Τσάντας ο λόγιας. Έτσι τον αποκαλούσε χαρακτηριστικά ο χιουμορίστας και πλακατζής Στράτος Παγιουμτζής και του... έμεινε. Το ίδιο είχε συμβεί και με το «Βλάχος» που κόλλησε στον Τσιτσάνη. Ακόμα και σήμερα αν μιλήσεις με κάποιον παλαιότερο δημιουργό ή ερμηνευτή δεν θα συνεννοηθείς ποτέ λέγοντας «Βασιλειάδης», αλλά σίγουρα θα βρεις την άκρη με το «Τσάντας» που στα χρόνια υπερίσχυσε του «Λόγιας». Το «Τσάντας» ήταν εύστοχο γιατί ο Βασιλειάδης γυρνούσε στα στέκια των μουσικών στην Ίωνος, με έναν χαρτοφύλακα γεμάτο στίχους. Οι συνθέτες τον πλησίαζαν, ζητώντας του «υλικό» κι εκείνος άνοιγε την τσάντα κι έβγαζε τα στιχάκια του. Πολλές φορές έγραφε κατά παραγγελία. Του υπαγόρευαν το θέμα κι εκείνος πίνοντας το καφεδάκι του στο μπαράκι του «Μάριου», έπαιρνε χαρτί και μολύβι και εκτελούσε «τας διαταγάς».

Γεγονός είναι ότι ο Τσάντας, τα μεταπολεμικά χρόνια κυριάρχησε με την πένα του στην δισκογραφία και γενικότερα στο χώρο του. Πολυγραφότατος, ευρηματικός και αστείρευτος κινήθηκε με άνεση και απλότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη του τραγουδιού. Από «ελαφρολαϊκά» των Άκη Σμυρναίου («Η τράτα», «Το τελευταίο γράμμα», «Ζαφείρα» με την Μαριάννα Χατζοπούλου, «Ένα φιλάκι» με την Ούλα Μπάμπα) και Νίκου Γούναρη («Σκαλί καλέ μου σκαλί», «Στο ψηλό το μπαλκονάκι», «Μαχαραγιάς αν ήμουνα») μέχρι βαριά λαϊκά όπως τα «Φέρτε μια κούπα με κρασί» σε μουσική Απόστολου Καλδάρα με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, «Όταν κοιμάται ο δυστυχής» του Βασίλη Καραπατάκη με τον Τάκη Μπίνη, «Απόψε μ’ εγκατέλειψες» του Στέλιου Χρυσίνη με την Ρένα Στάμου, «Η λαδιά» του Ανέστου Αθανασίου ή Γύφτου με τον Βαγγέλη Σοκορέλη και την Ανθούλα Αλιφραγκή, «Εσύ ‘σαι αριστοκράτισσα» του Λ. Μπουρνέλη με τον Γιώργο Ταλιούρη, «Σκαλοπάτι-σκαλοπάτι» και «Σκαλί, σκαλί κατέβηκα» του Γιώργου Λαύκα, «Σάπιο σανίδι πάτησα» του Γεράσιμου Κλουβάτου κ.α.

Ξεχωριστές και πολυαγαπημένες στιγμές τα «Η άμαξα μεσ’ την βροχή» και «Πεντάμορφη» του Χατζηχρήστου και οι θρυλικοί «Γλάροι» σε μουσική Νίκου Μεϊμάρη με το μελωδικό ντουέτο των Πάνου Γαβαλά και Βούλας Γκίκα. Ο Γαβαλάς ερμήνευσε πολλές δημιουργίες του Τσάντα. Ανάμεσά τους τον πρώτο λόγο κατέχει το «Σιγανοψιχάλισμα» με το οποίο και καθιερώθηκε στην δισκογραφία το 1956. Άλλες όμορφες καταθέσεις τους: «Για κρατήστε με πια φίλοι» σε μουσική Βαγγέλη Πρέκα, «Μην αργείς κι αργοπεθαίνω» του Χρυσίνη, «Γύρνα πάλι στο φτωχοκάλυβό μας» του Παναγιώτη Πετσά και το επιτυχημένο «Μ’ έκανε η αγάπη σου ξενύχτη» του δεξιοτέχνη μπουζουξή Αντώνη Κατινάρη.

Αλλά μήπως υστερούν σε μαγεία και χάρη οι «Σεβιλιάνες» σε μουσική του Λαύκα και το «Όλα ξεχάστηκαν» του Γιάννη Σταμούλη ή Μπιραλάχ που σφράγισε με τη φωνή της η Στέλλα Χακίλ, το «Φυσάει ο μπάτης» της Γεωργακοπούλου, η «Μαγκάλα» του Ατταλίδη, οι «Παρτίδες» του Μανώλη Χιώτη; Τι μπορεί να πει κανείς για τόσο απλές αλλά έντονα δραματικές στιγμές, όπως αυτές που ξετυλίγονται στο ανεπανάληπτο «Μη μου ξυπνάς το παρελθόν» του Κάξου και στη «Γόπα» του Φώτη Χαλουλάκου..

Ο τελευταίος είχε δηλώσει σχετικά στον Τάσο Σχορέλη («Ρεμπέτικη Ανθολογία», τόμος Δ, εκδόσεις Πλέθρον, 1981): «Στον Τσάντα χρωστάω πολλά. Κι όχι μόνο εγώ. Και ποιον δεν βοήθησε; Αυτός με πήγε στην Odeon. Για τον Τσάντα πρέπει να γραφτούνε πολλά γιατί του αξίζει. Ολόκληρο βιβλίο... Παίζαμε σ’ ένα ουζερί στη Βάθη με τον Κυριαζή. Εκεί με στίχους του Τσάντα έγραψα τη «Γόπα». Την τραγούδησε ο Γιάννης και αυτός ήταν ο πρώτος του δίσκος».

Με στίχους του Τσάντα έκανε το ντεμπούτο σαν συνθέτης στο γραμμόφωνο και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, το 1949, με το «Καντήλι τρεμοσβήνει» που ερμήνευσαν οι Στελλάκης, Σούλα Καλφοπούλου και Μάρκος Βαμβακάρης. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε με τα «Πήρα την στράτα την κακιά» που τραγούδησε η Πόλυ Πάνου και «Ξένο σπίτι, ξένες πόρτες» με τον Τσαουσάκη. Επίσης ο Σπύρος Ζαγοραίος ενώ ξεκίνησε την πορεία του στο τραγούδι το 1952 με μια δημιουργία του Τσιτσάνη, η πρώτη ουσιαστικά εγγραφή του θεωρείται αυτή που πραγματοποίησε 6 χρόνια μετά στο αθάνατο «Άναψε το τσιγάρο» των Κλουβάτου - Τσάντα στην Odeon. Το ίδιο τραγούδι ηχογράφησε λίγους μήνες αργότερα και η Καίτη Γκρέυ για λογαριασμό της «αντίπαλης» Columbia. Η Γκρέυ συνέδεσε το όνομά της με ένα μεγάλο σουξέ των Χρυσίνη - Τσάντα, το «Κάτσε στον καναπέ μου».

Στίχους του Βασιλειάδη μελοποίησε και ο Τσιτσάνης. Ανάμεσα τους περιλαμβάνεται και «Το πικραμένο αγόρι» με τη φωνή Τσαουσάκη που τόσο πολύ αγάπησε ο Μάνος Χατζιδάκις ώστε να το συμπεριλάβει στα «Πέριξ» με τη Βούλα Σαββίδη και σε οργανική μορφή στον «Σκληρό Απρίλη του '45».

Οι μεγάλες στιγμές: Παπαϊωάννου - Ζαμπέτας - Καζαντζίδης

Ο Τσάντας συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους κορυφαίους συνθέτες και ερμηνευτές. Την μεταπολεμική περίοδο η σύμπραξή του με τον Γιάννη Παπαϊωάννου έμεινε ιστορική: “Πριν το χάραμα”, “Είσαι γυναίκα του μπελά”, “Απ’ της Ζέας το λιμάνι”, “Στα πεύκα και στα έλατα”, “Άνοιξε γιατί δεν αντέχω”, “Κάνε κουράγιο καρδιά μου”, “Είμαστε φίλοι”, “Σβήσε το φως να κοιμηθούμε” “Δεν σε ρωτώ ποια ήσουνα” κ.α. Το τελευταίο τραγούδι το ερμήνευσε το 1953 ο Στέλιος Καζαντζίδης σημειώνοντας επιτυχία. Ο Καζαντζίδης μου είχε μιλήσει με κολακευτικά λόγια για την αξία και την προσωπικότητα του Τσάντα τονίζοντας ότι αυτός μεσολάβησε για την γνωριμία του με τον Χρυσίνη και την μετέπειτα ένταξή του στην δισκογραφία. Έκτοτε οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν λίγες φορές αλλά πάντα με λαμπρά αποτελέσματα: “Ένας μάγκας στο Βοτανικό” σε μουσική Σπύρου Περιστέρη (το τραγούδι είχε κυκλοφορήσει με διαφορετικούς στίχους το 1933 και ερμηνευτή τον Ζαχαρία Κασιμάτη) “Πάντα εσένα συλλογιέμαι” του Στράτου Ατταλίδη, “Κλαίει απόψε η καρδιά μου” κ.α.

Ο Καζαντζίδης στην δεύτερη -μετά το 1987- πορεία του δτην δισκογραφία επανεκτέλεσε το “Πριν το χάραμα” των Παπαιωάννου-Τσάντα που είχαν πρωτοτραγουδήσει το 1947 οι Οδυσσέας Μοσχονάς και Στελλάκης και το “Πικραμένο δειλινό” του ακορντεονίστα Σωτήρη Ζωιόπουλου που ξεχώρισε το 1955 με τον Γαβαλά.

Η πορεία του Τσάντα απ’ τα μισά περίπου της δεκαετίας του '50 μέχρι και το βιολογικό του τέλος, το Μάη του 1970, σημαδεύτηκε απ’ την μελωδική αύρα και τον συνθετικό οίστρο του Γιώργου Ζαμπέτα. Ανάμεσά τους, πανταχού παρών, και ο Καζαντζίδης. Αλλά ας αφήσουμε τον ίδιο το Ζαμπέτα να μας τα διηγηθεί καλύτερα:

«...το 1952 ηχογραφώ το πρώτο μου τραγούδι στην Columbia, τότε που ανέβαινε κι ο Καζαντζίδης, αλλά δεν μου τον δώσανε, μου δώσανε τον Τσαουσάκη. Το “Σαν σήμερα, σαν σήμερα” σε στίχους του Χαράλαμπου του Βασιλειάδη. Οικτρά αποτυχία!... Πήγαμε την επόμενη βδομάδα και γραμμοφωνήσαμε με τον Καζαντζίδη το “Αφήνω γεια στη μάνα μου” σε στίχους Βίρβου. Του βάζω πάλι μετά του Καζαντζίδη, αφού έγινε το πρώτο ανάρπαστο το “Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω” σε στίχους του Τσάντα... Έχω πελάτες που με αγαπάνε πολύ κι έρχονται στο μαγαζί μου για μένα, έχει αρχίσει πια το όνομά μου να μετράει. Κάνω τότε και το τραγούδι με τον Καζαντζίδη που γίνεται ανάρπαστο και είμαι σε πολύ καλή σειρά».

Για τα τραγούδια των Ζαμπέτα-Βασιλειάδη, έχω την εντύπωση, ότι οι τίτλοι και μόνο, μιλούν από μόνοι τους: “Ζαλούμπα”, “Μεξικάνα”, “Βραζιλιάνα μου γλυκειά”, “Στάσου στο 16”, “Ήρθα κι απόψε στα σκαλοπάτια σου”, “Ο αράπης”, “Ο πιο καλός ο μαθητής”, “Κυρ’ Αλέκο”, “Τα δειλινά”, “Πάει-πάει”, “Πατέρα κάτσε φρόνιμα”, “Ακου τ’ αηδόνια”, “Αγωνία”, “Ο ξενύχτης” “Πού ‘σαι Θανάση” κ.α. Το τελευταίο μελοποιήθηκε τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Τσάντα.

Ο Ζαμπέτας στην αυτοβιογραφία του είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός και κατατοπιστικός: «Αυτός που ήτανε τρέλα, ήτανε ο γέρος. Αυτός ήτανε μπαξές! Ερχότανε ο Μπάμπης στο σπίτι και καθόμαστε ώρες ατέλειωτες. Γράψε-σβήσε συνέχεια. Του έλεγα τη βλέψη μου για κάθε τραγούδι κι αμέσως τό ‘γραφε, μεγάλη ευχέρεια στο γράψιμο... Ήτανε αδελφός της πρώτης γυναίκας του Παπαδόπουλου, του δικτάτορα, μ’ αυτήν που είχε τα δυο παιδιά. Ο Παπαδόπουλος την είχε χωρίσει την αδελφή του Τσάντα, την είχε όμως σ’ ένα σπίτι στη Νέα Σμύρνη με φρουρά και την προστάτευε γιατί είχε τα παιδιά του. Ο Τσάντας είχε και γραφείο κοντά στο γραφείο του Παπαδόπουλου, αλλά πολύ σπάνια καθότανε εκεί. Έμενε σε μιαν οκέλα, ένα προσφυγικό χαμόσπιτο στη Νέα Φιλαδέλφεια. Εκεί πήγαινα εγώ και γράφαμε τραγούδια, γράφαμε στίχους σβήναμε. Ήτανε πολύ δυνατός, του έλεγες τι θέλεις περίπου, πέντε λέξεις κι αμέσως, τάκα-τάκα το έφτιαχνε. Ήτανε παντρεμένος με την κυρία Άννα... Μου λέει η κυρία Άννα ότι την ώρα που πέθανε άνοιξε την τσάντα του και έδωσε ένα τραγούδι για μένα. Το “Πού ‘σαι Θανάση”. Σημαδιακό τραγούδι. Με έλεγε γιο του ο Τσάντας. Δεν είχε παιδιά, άκληρος ήταν. Αφού τα ποσοστά του απ’ τα τραγούδια που κάναμε ήτανε κανονικά το 50% κι ο γέρος ήθελε το 1/3. Έλεγε πως τα άλλα ανήκουνε στα εγγόνια του, τα δικά μου παιδιά δηλαδή. Χρυσός άνθρωπος, μας αγαπούσε πάρα πολύ. Μεγάλος θησαυρός για το ελληνικό τραγούδι, απ’ τους μεγαλύτερους!».

Τα έργα του, μνημεία λόγου

Ο Τσάντας διαθέτοντας μια εκπληκτική ευκολία και άνεση στο γράψιμο, μερικές φορές για λόγους “μικροπολιτικής” ή γαλαντομίας, χάριζε τους στίχους του. Ο Παπαιωάννου στην αυτοβιογραφία τα λέει “ντόμπρα και σταράτα”: «Πολύ καλός στιχουργός, είπαμε, αλλά τα τραγούδια του τα πούλαγε 5 δεκάρες ή τα χάριζε, όπως η Παπαγιαννοπούλου. Ξέρω πολλά τραγούδια που έδωσαν αυτοί κι έγιναν μεγάλες επιτυχίες χωρίς να παίρνουνε δεκάρα. Ναι, τσάμπα!».

Ο Βίρβος συνηγορεί με τον μπάρμπα-Γιάννη: «Είχε τρομερή ευχέρεια στο γράψιμο στίχων. Πρέπει νά ‘χει γράψει γύρω στα 2000 τραγούδια. Πολλές φορές αν δεν παίρνανε στίχους δικούς του, τους έδινε με 10%, 15%, τους χάριζε ουσιαστικά, απλά και μόνο για να ακουστούν».

Ο Ζαμπέτας με την σειρά του υπογραμίζει: «Ο Τσάντας με την τσάντα του όλη μέρα γύρναγε κι έδινε στίχους και μοίραζε και στίχους, και τού ‘κλεβαν και στίχους. Του τα παίρνανε για ένα πακέτο τσιγάρα. Έχει γράψει παρα-πάρα πολλά τραγούδια, αλλά τα μισά μόνο έχουνε το όνομά του. Τον κλέβανε πολλοί διάφοροι επιτήδειοι, δεν του γράφανε το όνομα κι αυτός δεν έκανε και τίποτα, δεν τους κυνήγαγε».

Ο Τσάντας από μεράκι αλλά και για ανταγωνιστικούς λόγους προσπαθούσε να λειτουργεί “μονοπωλιακά” στην στιχουργική “πιάτσα”. Ο Θόδωρος Δερβενιώτης μου είπε χαρακτηριστικά πως η συνήθης φράση του Τσάντα ήταν: «Προκειμένου να βγει η νεκροφόρα απ’ το δικό μου σπίτι, ας βγει απ’ το δικό τους...». Ο Δερβενιώτης που πραγματοποίησε το συνθετικό ντεμπούτο πάνω σε στίχους του Τσάντα, τονίζει πως ήταν παρών σε ορισμένες στιγμές “παραγγελιάς”: «Ερχόταν κάποιος συνθέτης στου Μάριου και ζητούσε στίχους για ένα συγκεκριμένο θέμα. Ο Βασιλειάδης έπιανε αμέσως μολύβι και χαρτί και είτε ολοκλήρωνε το τραγούδι μέσα σε λίγη ώρα ή έκανε τον κατάλληλο σκελετό και το παρέδιδε την επομένη... Μάλιστα όταν έδινε ένα τραγούδι σε κάποιον συνθέτη πήγαινε και το δήλωνε αμέσως - πριν την ηχογράφησή του - στην ΑΕΠΙ για να δείξει την έντονη δραστηριότητά του και ενδεχομένως να πάρει κάποια προκαταβολή».

Το αξιοσημείωτο είναι ότι, εξετάζοντας το έργο του Τσάντα, διαπιστώνει κανείς την υψηλή ποιότητα και διαχρονικότητα του λόγου του. Όλα σχεδόν τα τραγούδια του είναι ένα κι ένα. Έχουν εντελώς προσωπικό ύφος, γραφή, φαντασία και “εικόνες” που ο χαρακτηρισμός “απέριττα” όσο κι αν ακούγεται τετριμμένος είναι 100% αντιπροσωπευτικός. Η φράση “Μην πετάξεις τίποτα” θα μπορούσε να συνοδεύει σαν υπότιτλος την εργογραφία του.

Ο Τσάντας κατάφερνε με την τέχνη του να αναδεικνύει την μελωδία και να εξευγενίζει ακόμα και τα πιο κοινότυπα θέματα. Δεν είναι τυχαίο ότι στην θρυλική “τσάντα” του και το κύρος του στηρίχτηκαν κολοσσοί αλλά και ταπεινές εταιρίες όπως οι Monte Carlo, Rca-Victor, Polydisk, Fidelity, Philips, Polydor. Τα μαθήματα στιχουργικής που παρέδωσε στους “απογόνους” του κράτησαν σε υψηλό επίπεδο το στιχουργικό μέρος δισκογραφία του Ζαμπέτα στην δεκαετία του '70. Πρόσφατα με την επιτυχία των “Απέναντι” επανήρθε στο προσκήνιο το υπέροχο “Το παρελθόν θυμήθηκα” των Στράτου Καμενίδη και Τσάντα που είχε τραγουδήσει σε πρώτη εκτέλεση η Άννα Χρυσάφη στις αρχές του '60.

Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει από μέρους των εταιριών μια κυκλοφορία που να συγκεντρώνει τουλάχιστον τις μεγαλύτερες επιτυχίες του προικισμένου στιχουργού. Ανάλογα σκέψεις πρέπει να γίνουν και για την έκδοση ενός Ανθολόγιου με τα μέχρι στιγμής “αναγνωρισμένα” τραγούδια του.

Σε μια εποχή που οι “μεγάλοι” ξεθωριάζουν από τις μεγαλόσχημες κι ολοένα επαναλαμβανόμενες φανφάρες που εστιάζουν την αξία και την προσφορά τους σε κούφια κοσμητικά επίθετα ενώ ταυτόχρονα γιγαντώνονται και μεγεθύνονται σε ενοχλητικό κι επικίνδυνο βαθμό “μετριότητες” και “σκουπίδια”, από τα βάθη μιας ταλαιπωρημένης “τσάντας”, ένας θησαυρός γεμάτος τραγούδια περιμένει υπομονητικά, να βγει στην επιφάνεια...

Ο στίχος του Μάνου Ελευθερίου που ακολουθεί - απόσπασμα από μια “συνομιλία” με την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου - είναι ο ιδανικός επίλογος.

Στα περιβόλια τώρα μες τον Άδη
θά 'χεις συντροφιές και συντροφιές
και του Τσάντα του Βασιλειάδη
θα του λες πως κλείνονται οι δουλειές.

Ο επίλογος ανήκει στον ερευνητή Κώστα Χρηστίδη: «Μια σχετικά πρόσφατη διαμάχη στα μουσικά μας πράγματα ξανάφερε το όνομα του Χαράλαμπου Βασιλειάδη, του θρυλικού Τσάντα, στην επιφάνεια. Συζητώντας καλόπιστα το θέμα με φίλους που νοιάζονται για το λαϊκό τραγούδι και τα πρόσωπα που έγραψαν την ιστορία του, παρατηρήσαμε ότι έλειψαν οι φωνές εκείνες που θα έπαιρναν το μέρος του Τσάντα τριαντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. Αξιολογώντας το έργο του Τσάντα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πέραν της ευχέρειας που είχε στο γράψιμο - ο αριθμός των τραγουδιών του πλησιάζει τα 1000 - ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης αναμόρφωσε στιχουργικά το λαϊκό μας τραγούδι. Βοήθησε συνθέτες, τραγουδιστές, τραγουδίστριες που οι περισσότεροι εξ αυτών του το ανταπέδωσαν με αχαριστία. Εξαιρώ του Γιώργο Ζαμπέτα και Στράτο Καμενίδη που τον υπεραγαπούσαν.

Έζησε μια λιτή ζωή στα προσφυγικά της Νέας Φιλαδέλφειας. Έμενε Αδριανουπόλεως και Σαρδέων γωνία, απέναντι από το γήπεδο του Ιωνικού. Έντιμος υπέρ το δέον. Δεν φρόντισε να επωφεληθεί ούτε από την συγγένεια του με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος σε πρώτο γάμο είχε παντρευτεί με την αδελφή του Τσάντα το 1943. Σε κάποια τραγούδια του χρησιμοποίησε το επίθετο “Ταμβάκης”, πατρικό όνομα της συζύγου του Άννας. Πέθανε πάμφτωχος το 1970. Από το περιοδικό “Μοντέρνο Τραγούδι” του Κώστα Μάνεση πληροφορηθήκαμε το τέλος του. Επίσης ο Άγγελος Μηλιάδης έγραψε στην Βραδυνή την 19-5-1970: Τελείωση η αγωνία του Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Θεωρούμε απαράδεκτη την τακτική των δισκογραφικών εταιριών, να μην εκδώσουν ούτε ένα αφιέρωμα στο έργο του.

Η ζωή απέδειξε ότι τα τραγούδια του Χαράλαμπου Βασιλειάδη θα τραγουδιούνται στον αιώνα τον άπαντα θυμίζοντάς μας πόσο μεγάλο κεφάλαιο υπήρξε για το ελληνικό τραγούδι».

---

Φωτογραφίες:
Νο 2: Ο Κώστας Βίρβος με τον Χαράλαμπο Βασιλειάδη στο θρυλικό Μπαράκι του Μάριου στην οδό Ίωνος. (Από το βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου, Ρεμπέτικα Τραγούδια, εκδόσεις Κέδρος)
Νο 3: Ο Στέλιος Καζαντζίδης ερμήνευσε αρκετά και σημαδιακά τραγούδια που φέραν τη σφραγίδα του Τσάντα
Νο 4: Ο Γιάννης Παπαϊωάννου μελοποίησε στίχους του Τσάντα με αποτέλεσμα τραγούδια που έκαναν πάταγο στην εποχή τους και παραμένουν διαχρονικά.
Νο 5: Ζαμπέτας-Τσάντας: δίδυμο μεγάλων επιτυχιών.

---

Δημοσιεύτηκε στην Ιστορία του Λαϊκού Τραγουδιού του Κώστα Μπαλαχούτη (εκδόσεις Victory)


 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ στην εκπομπή του «ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΜΑΣ ΦΙΛΟΙ» παρουσιάζει τον στιχουργό ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ ή ΤΣΑΝΤΑ. Προλογίζοντας την εκπομπή του, επισημαίνει το ρόλο του στιχουργού και αναφέρεται στον τρόπο που αντιμετωπιζόταν στο παρελθόν. Γνωστοί τραγουδιστές ερμηνεύουν τραγούδια σε στίχους του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ ή ΤΣΑΝΤΑ. Χρονολογία Παραγωγής / Πρώτης Εκπομπής Κυριακή, 1 Ιανουαρίου 1989

Διαβάστε περισσότερα

Οι φτωχοί έχουν “πλούσια” αισθήματα

Ικανότεροι στο να καταλαβαίνουν τον ψυχικό κόσμο των άλλων είναι οι φτωχοί, σύμφωνα με έρευνα Αμερικανών επιστημόνων. Το στοιχείο που τους διαφοροποιεί από τους ανθρώπους των ανώτερων τάξεων.

Οι άνθρωποι της ανώτερης κοινωνικο-οικονομικής τάξης είναι πιο μορφωμένοι, πιο πλούσιοι, έχουν καλύτερες δουλειές και ζουν μια πιο άνετη ζωή, όμως φαίνεται πως δεν υπερτερούν σε όλα. Μια νέα αμερικανο-καναδική επιστημονική έρευνα διαπίστωσε ότι οι φτωχότεροι και λιγότεροι μορφωμένοι είναι πιο ικανοί στο να συναισθάνονται τους άλλους και να «διαβάζουν» τα συναισθήματα τους σε σχέση με τους πλούσιους.

Οι ερευνητές, υπό τον ψυχολόγο Μάικλ Κράους του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Σαν Φρανσίσκο, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό Psychological Science- Ψυχολογική Επιστήμη, σύμφωνα με το Live Science, αποδίδουν την ανώτερη συναίσθηση των ατόμων των κατώτερων εισοδηματικών τάξεων στο ότι εξ ανάγκης συχνά υποχρεώνονται να εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους για διάφορους λόγους, πράγμα που έχει σταδιακά “ακονίσει” την ικανότητά τους να “διαβάζουν” καλύτερα τον συναισθηματικό κόσμο των γύρω τους.

Οι ερευνητές έκαναν διάφορα πειράματα με 200 εθελοντές διαφόρων επιπέδου εισοδήματος και μόρφωσης, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, κλήθηκαν να αξιολογήσουν, κοιτώντας εικόνες ορισμένων προσώπων, ποια συναισθήματα εξέφραζαν οι εικονιζόμενοι. Οι ψυχολόγοι μάλλον ξαφνιάστηκαν όταν διαπίστωσαν ότι οι πιο μορφωμένοι τα πήγαν χειρότερα στην αντίληψη των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Συγκεκριμένα οι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης ήσαν, κατά μέσο όρο, κατά 7% πιο ακριβείς στην κατανόηση της συναισθηματικής κατάστασης των άλλων, σε σχέση με τους αποφοίτους ανώτερης εκπαίδευσης.

Σε ένα άλλο πείραμα, όπου οι εθελοντές κλήθηκαν να εκτιμήσουν τα συναισθήματα που εξέφραζε ένας ξένος σε μια εικονική συνέντευξη για την πρόσληψή του σε μια εργασία, πάλι τα άτομα ανώτερου κοινωνικο-οικονομικού στάτους, παρόλο που είχαν άμεση επαφή με ένα άλλο άνθρωπο, είχαν τελικά χειρότερη επίδοση στην “ανάγνωση” των συναισθημάτων του ξένου.

Σε ένα τρίτο πείραμα, όταν οι άνθρωποι οδηγήθηκαν να πιστέψουν ότι ανήκαν σε χαμηλότερη κοινωνικο-οικονομική τάξη από αυτή που στην πραγματικότητα ανήκαν, έγιναν καλύτεροι στο να “διαβάζουν” τα συναισθήματα των άλλων.

Οι ερευνητές συμπέραναν τελικά ότι τα μέλη της ανώτερης τάξης δεν είναι πολύ ικανά στην αναγνώριση των συναισθημάτων που νιώθουν άλλοι άνθρωποι. Οι ψυχολόγοι υποθέτουν ότι οι πιο πλούσιοι και πιο μορφωμένοι υστερούν, επειδή συνήθως μπορούν να λύνουν τα καθημερινά προβλήματά τους χωρίς να χρειάζεται να έρχονται σε επαφή και να εξαρτώνται από άλλους, όπως αναγκαστικά πρέπει να κάνουν οι πιο φτωχοί.

“Αυτό δείχνει ότι δεν πρόκειται για κάτι βαθειά ριζωμένο στον άνθρωπο. Είναι το ευρύτερο πολιτιστικό πλαίσιο που οδηγεί σε αυτές τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων”, δήλωσε ο Κράους και εξέφρασε την ελπίδα ότι η νέα έρευνα θα βοηθήσει, ώστε να καταρριφθούν διάφορα στερεότυπα για τις διαφορές ανάμεσα στις κοινωνικο-οικονομικές τάξεις και κυρίως η εντύπωση ότι οι λιγότεροι μορφωμένοι και πλούσιοι είναι “από τη φύση” τους και λιγότερο έξυπνοι.

Σε μια προηγούμενη έρευνα, ο Κράους είχε διαπιστώσει ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι είναι πιο αγενείς και απότομοι, από ό,τι οι φτωχότεροι, στις συνομιλίες τους με ξένους. Έχει ακόμα ανακαλύψει ότι οι φτωχοί είναι πιο γενναιόδωροι με τα χρήματά τους από ό,τι οι πλούσιοι. Η μεγαλύτερη ικανότητα ενσυναίσθησης των άλλων είναι πολύ πιθανό ότι βρίσκεται στη ρίζα αυτής της γενναιοδωρίας των φτωχών, δήλωσε ο αμερικανός ερευνητής.

____

  ygeianews.gr

Διαβάστε περισσότερα

Ο «Μεγάλος Αδελφός» στο χώρο εργασίας

Πώς μπορεί ένας εργοδότης να σιγουρευτεί από μακριά ότι οι εργαζόμενοί του δεν αποσπώνται από τη δουλειά; Η απάντηση είναι να τραβά φωτογραφίες από αυτούς κάθε 10 λεπτά μέσω κάμερας.
Οι εικόνες λαμβάνονται από το εργαλείο παραγωγικότητας Crossover WorkSmart και συνδυάζονται με στιγμιότυπα της εργασίας τους και μαζί με άλλα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης εφαρμογών και των πλήκτρων, για να παρουσιάσουν ένα «σκορ εστίασης» και ένα «σκορ έντασης» που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση της εργασίας των μισθωτών αλλά και των ελεύθερων επαγγελματιών.
Ο Μεγάλος Αδελφός, μεγάλωσε κι άλλο
Το λογισμικό επιτήρησης στο χώρο εργασίας ξεκίνησε με παρακολούθηση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τηλεφώνου, αλλά τώρα περιλαμβάνει την παρακολούθηση περιήγησης ιστού, μηνυμάτων κειμένου, screenshots, πληκτρολογήσεων, κοινωνικών μηνυμάτων, ιδιωτικών εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το WhatsApp και ακόμη τις αλληλεπιδράσεις με τους συναδέλφους.
«Εάν είστε γονιός και έχετε έναν έφηβο γιο ή κόρη που έρχονται αργά στο σπίτι και δεν κάνουν την εργασία τους, ίσως να αναρωτηθείτε τι κάνουν. Είναι η ίδια απορία με τους υπαλλήλους», δήλωσε ο Μπραντ Μίλερ, διευθύνων σύμβουλος της Awareness Technologies, που πωλεί ένα πακέτο εργαλείων παρακολούθησης εργαζομένων με το εμπορικό σήμα Interguard.
Η επιτήρηση στην εργασία εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, οι οποίες εμπλουτίζονται συνεχώς. Ο βασικός τρόπος επιτήρησης των χώρων εργασίας είναι τα κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης (CCTV). Πλέον όμως η επιτήρηση των εργαζομένων λαμβάνει και πιο εξελιγμένες μορφές, περνώντας από την παρακολούθηση του χώρου εργασίας στην καταγραφή αυτής καθεαυτής της παραγωγικής δραστηριότητας του μεμονωμένου εργαζομένου σε όλο το μήκος του εργάσιμου χρόνου και στη δημιουργία εξατομικευμένων προφίλ παραγωγικότητας. Τέτοιες τεχνολογίες καταγραφής της παραγωγικής δραστηριότητας είναι τα προγράμματα λογισμικού, που προβαίνουν σε αυτόματη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων από τη χρήση Η/Υ και τη διαδικτυακή δραστηριότητα των υπαλλήλων γραφείου, τα καταγραφικά συστήματα των επικοινωνιών των υπαλλήλων στα τηλεφωνικά κέντρα καθώς και τα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης στόλου οχημάτων στους εργαζόμενους στις μεταφορές. Δεν είναι σπάνιος ο συνδυασμός περισσότερων τεχνολογιών επιτήρησης από εργοδότες, όπως συνδυασμός κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης και καταγραφικών σε τηλεφωνικά κέντρα, με σκοπό την ολοκληρωτική παρακολούθηση του χώρου και του χρόνου της εργασίας και την βελτιστοποίηση της εκμετάλλευσης.

Στον σύγχρονο κόσμο, οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν το προσωπικό τους ξεχωριστά και εξ ολοκλήρου. Τώρα οι εργοδότες έχουν τη δύναμη να γνωρίζουν πόσο οι εργαζόμενοι ξοδεύουν το χρόνο τους στην εργασία. Πόσο είναι παραγωγικοί; Για ποιο λόγο χρησιμοποίησαν το διαδίκτυο, τι είδους εφαρμογές χρησιμοποιούν, σε ποια καθήκοντα ασχολούνται και ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι με τους οποίους δουλεύουν για τις συσκευές ή τα gadget που τους έχουν ανατεθεί. Τώρα οι εταιρείες μπορούν να παρακολουθούν αποτελεσματικά όλες τις δραστηριότητες. Η αυξημένη δε ζήτηση για τέτοιες τεχνολογίες έχει δημιουργήσει μία αντίστοιχη αγορά προϊόντων και υπηρεσιών με εκρηκτική άνθηση, η οποία δραστηριοποιείται όχι μόνο στην εμπορική αντιπροσώπευση – μεταπώληση των τεχνολογιών αυτών αλλά και στην αυτόνομη ανάπτυξη νέων, σε ορισμένες περιπτώσεις με την εκμετάλλευση ακόμη και προγραμμάτων ελεύθερου λογισμικού.
Η πλειοψηφία των παρόχων τεχνολογίας επίβλεψης επικεντρώνουν την προσοχή τους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπου οι εταιρείες υποχρεούνται νομικά να παρακολουθούν τις επικοινωνίες του προσωπικού για να αποτρέψουν την εμπορία εμπιστευτικών πληροφοριών. Αλλά πωλούν όλο και περισσότερο την τεχνολογία τους σε ένα ευρύτερο φάσμα εταιρειών για να παρακολουθούν την παραγωγικότητα του προσωπικού, τις διαρροές δεδομένων αλλά και, ως πρόσχημα, την σεξουαλική παρενόχληση και την ακατάλληλη συμπεριφορά.
Σύμφωνα και με τα παραδείγματα τέτοιων λογισμικών που παρουσιάζει ο Guardian, πέρυσι, ένας υπάλληλος σε μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών πληροφορικής έστειλε ένα ιδιωτικό μήνυμα συνομιλίας σε έναν φίλο στη δουλειά, ανησυχώντας ότι είχε μοιραστεί τη σεξουαλική του ταυτότητα με τον διευθυντή του σε μια συνάντηση και φοβούμενος ότι θα έπληττε την καριέρα του. Το Wiretap ανίχνευσε την ανησυχία του υπαλλήλου και ειδοποίησε έναν ανώτερο υπάλληλο της εταιρείας, ο οποίος ήταν στη συνέχεια σε θέση να παρέμβει, να μιλήσει στον διευθυντή και να εκτονώσει την κατάσταση.
«Έτσι, ακόμη και αν δεν υπάρχει σοβαρό αδίκημα, μπορείτε να δείτε τις πρώτες ενδείξεις για κάποιον που κατευθύνεται σε ένα κακό μονοπάτι» δήλωσε ο Greg Moran, COO του Wiretap.
Για την παρακολούθηση της παραγωγικότητας, το λογισμικό μπορεί να μετράει τον αριθμό των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποστέλλονται από τον εργαζόμενο, τους ιστοτόπους που επισκέπτεται, τα έγγραφα και τις εφαρμογές που ανοίγει αλλά και τις πληκτρολογήσεις. Σταδιακά μπορεί να δημιουργήσει μια εικόνα της τυπικής συμπεριφοράς των εργαζομένων και στη συνέχεια να ειδοποιήσει όταν κάποιος αποκλίνει.

«Εάν είναι φυσιολογικό να στείλετε 10 μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να χτυπήσετε 5.000 πλήκτρα και να είστε ενεργός σε έναν υπολογιστή για τρεις ώρες την ημέρα, αν ξαφνικά είστε ενεργοί μόνο για μία ώρα ή κάνετε 1.000 πληκτρολογήσεις, φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα στην παραγωγικότητα», δήλωσε ο Μπραντ Μίλερ, διευθύνων σύμβουλος της Awareness Technologies.
«Ή εάν συνήθως ανοίγετε 10 έγγραφα ημερησίως και εκτυπώνετε δύο και ξαφνικά ανοίγετε 500 και εκτυπώνετε 200, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κλέβετε έγγραφα από την εταιρεία».
Η εφαρμογή παρακολούθησης, όπως το TheOneSpy, μπορεί να γνωρίσει πόσο χρόνο ξοδεύει ένας εργαζόμενος και για ποιους σκοπούς χρησιμοποιεί πλατφόρμες κοινωνικών μέσων ώστε ο εργοδότης να γνωρίζει τι ακριβώς κάνει ο εργαζόμενος στο διαδίκτυο. Το λογισμικό αυτό μπορεί να επισκεφθεί το ιστορικό περιήγησης και τις ιστοσελίδες με σελιδοδείκτες και να αναλύσει και το προφίλ του υπαλλήλου.
Σχεδόν το 40% των ιδιοκτητών επιχειρήσεων παρακολουθούν τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του προσωπικού τους. Η παρακολούθηση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι πολύ αποτελεσματική για την επίλυση των οιοδήποτε διαφορών, λένε οι ειδικοί των λογισμικών αυτών. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των εταιρειών που κατασκοπεύουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου χρησιμοποιούν λογισμικό, όπως το TOS Emails tracking app, που επιτρέπει να βλέπετε εισερχόμενα / εξερχόμενα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Μια άλλη κοινή τεχνική είναι η ανίχνευση λέξεων-κλειδιών, αντλώντας από μια λίστα προκαθορισμένων όρων που σχετίζονται με «σκιερή» συμπεριφορά. Όταν ένα franchise All State Insurance έκανε μια ζωντανή επίδειξη του λογισμικού της Interguard σε άλλους αντιπροσώπους, το λογισμικό ξεκίνησε τη σάρωση του δικτύου και βρήκε σχεδόν αμέσως ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τις λέξεις «λίστα πελατών» και «résumé». Το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποκάλυψε ότι ο καλύτερος υπάλληλος σχεδίαζε να μετακομίσει σε άλλη εταιρεία.
Εταιρείες όπως η Digital Reasoning αναζητούν πιο λεπτομερείς δείκτες πιθανών παραβιάσεων, όπως η αλλαγή περιβάλλοντος. Όταν ένας εργαζόμενος για παράδειγμα προτείνει τη μετακίνηση της συζήτησης σε κρυπτογραφημένες εφαρμογές όπως το WhatsApp ή Signal ή ακόμα και συνομιλία εκτός σύνδεσης, υποδεικνύοντας ότι το θέμα είναι υπερβολικά επικίνδυνο για το εταιρικό δίκτυο.
«Τώρα οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι πολλά από αυτά τα συστήματα παρακολούθησης επικοινωνιών γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα, γι΄αυτό μεταβαίνουν σε άλλη εφαρμογή ή συναντιούνται έξω» εξηγεί ο επικεφαλής του προϊόντος της Digital Reasoning, Marten den Haring.
«Ακόμα όμως και η WhatsApp δεν είναι ασφαλής από το λογισμικό παρακολούθησης της Qumram, το οποίο τοποθετείται στις συσκευές των εργαζομένων - με τη συγκατάθεσή τους - για να συλλαμβάνει ό, τι κάνουν, συμπεριλαμβανομένων των μηνυμάτων που στέλνουν χρησιμοποιώντας το WhatsApp.
«Είναι πραγματικά ο Big Brother», δήλωσε ο Patrick Barnett του Qumram.

Οι αμερικανικές εταιρείες γενικά δεν υποχρεούνται από το νόμο να αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούν τους εργαζόμενους, αν και έχουν την τάση να συμπεριλαμβάνουν μια ρήτρα «catch-all» στις συμβάσεις εργασίας που δηλώνει την παρακολούθηση αυτή.
«Μπορείτε να δείτε τα πάντα στις ΗΠΑ», δήλωσε ο Al Gidari, διευθυντής προστασίας προσωπικών δεδομένων στο Κέντρο Διαδικτύου και Κοινωνίας του Στάνφορντ. Ακόμη και αν δεν είστε υπάλληλος, ενδέχεται να υποβληθείτε σε επιτήρηση, χάρη στην τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση πιθανών υποψηφίων θέσεων εργασίας. Οι επιχειρήσεις, μπορούν μέσω λογισμικών να γνωρίζουν εάν κάποιος υποψήφιος για μια θέση εργασίας έχει τάσεις για φανατισμό, μισογυνισμό ή βία. Οι εργοδότες εξετάζουν τέτοιες αναφορές ώστε να λάβουν απόφαση πρόσληψης.
Ανάλυση Big Data
Με τη χρήση τέτοιων μεθόδων παραβίασης προσωπικών δεδομένων πιθανότατα γίνεται δυνατή η αύξηση της παραγωγικότητας κατά 5% στα δύο τρίτα των εργασιών, όπως δήλωνε στους Financial Times στις 17 Φεβρουαρίου 2017, στέλεχος εταιρείας που εξειδικεύεται στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων. Κι εδώ ακριβώς έγκειται ο κίνδυνος για τους εργαζόμενους: στην ανάλυση των δεδομένων τους, η οποία αφορά τον συνδυασμό διαφορετικών και φαινομενικά άσχετων πληροφοριών που συνδυασμένες όμως παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για το προφίλ του εργαζόμενου.
Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Μονάδας Πληροφοριών του βρετανικού περιοδικού Economist περισσότερα από τα μισά τμήματα Ανθρώπινων Πόρων των μεγάλων επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο καταγράφουν αύξηση στην ανάλυση δεδομένων, σε σχέση με τρία χρόνια πριν. Για παράδειγμα, στο παραπάνω ρεπορτάζ των Financial Times υπάρχει αναφορά στην εταιρεία Evolv η οποία αναλύει περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο στοιχεία εργαζομένων από 13 διαφορετικές χώρες, που ξεκινούν από τη συχνότητα των επαφών τους με τον προϊστάμενό τους και φτάνουν στο χρόνο που απαιτείται για να φτάσει κάθε εργαζόμενος στο γραφείο.

Στόχος είναι να ταυτοποιηθούν πρότυπα και συμπεριφορές στο πλαίσιο εταιρειών και κλάδων. Ξέροντας για παράδειγμα πόσος χρόνος απαιτείται για να γίνει μια συγκεκριμένη δουλειά εύκολα μπορεί ένας εργαζόμενος να απολυθεί, με το επιχείρημα ότι η αποδοτικότητά του υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου. Άλλη εταιρεία προσδιόρισε τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των πιο πετυχημένων εργαζόμενων σε τηλεφωνικό κέντρο, με αποτέλεσμα η διαδικασία των συνεντεύξεων για πρόσληψη να απλοποιηθεί στο έπακρο, καθώς αναζητούσαν ένα συγκεκριμένο είδος εργαζομένων. Υποθετικά μιλώντας, αν είχε κατ’ επανάληψη αποδειχθεί ότι διαζευγμένοι και διαζευγμένες, είχαν την μικρότερη αποδοτικότητα, κάθε αίτημα για δουλειά απ’ αυτή την κοινωνική κατηγορία απορριπτόταν πριν καν εξεταστεί.
Νόμιμη η παρακολούθηση της διαδικτυακής επικοινωνίας των εργαζομένων
Το δικαίωμα των εργοδοτών να παρακολουθούν τη διαδικτυακή επικοινωνία των εργαζομένων τους, εν ώρα εργασίας, κατοχυρώνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η ιστορική απόφαση ελήφθη μετά από προσφυγή Ρουμάνου μηχανικού εναντίον της εταιρείας που εργαζόταν μέχρι το 2007. «Συνελήφθη» να κάνει chat με την αρραβωνιαστικιά του από το γραφείο, μέσω της υπηρεσίας Yahoo messenger. Υποστήριξε ότι η παρακολούθηση των συνομιλιών του αποτελεί παραβίαση της ιδιωτικότητας του, ωστόσο οι δικαστές δικαίωσαν την εταιρεία.
Η προσφυγή απορρίφθηκε, επειδή, όπως απεφάνθη το δικαστήριο, «δεν είναι παράλογο για έναν εργοδότη να θέλει να βεβαιωθεί πως οι εργαζόμενοι επιτελούν τα καθήκοντά τους, την ώρα της εργασίας». Στο σκεπτικό αναφέρεται ρητά ότι ο εργοδότης έχει δικαίωμα να παρακολουθεί τις συνομιλίες. «Ο εργοδότης έδρασε στο πλαίσιο των πειθαρχικών δυνατοτήτων τoυ… θεωρώντας ότι η επίδικη πληροφορία αφορούσε επαγγελματική δραστηριότητα. Επομένως η πρόσβαση είναι νόμιμη…».
Ο Ρουμάνος μηχανικός χρησιμοποιούσε το Yahoo messenger τόσο για προσωπικές όσο και για επαγγελματικές επαφές. Τα μηνύματα εστάλησαν από εταιρικό λογαριασμό και από συσκευή της εταιρείας, παρόλα αυτά το δικαστήριο δεν διευκρινίζει αν η απόφαση θα ήταν διαφορετική σε περίπτωση που ο εργαζόμενος είχε χρησιμοποιήσει προσωπικό λογαριασμό ή συσκευή.

Διαβάστε περισσότερα

Η Μαριλένα Καραμολέγκου ανακάλυψε τον καρκίνο στα 33. Σήμερα, φορά την ατυχία της ως παράσημο

Στις 21 Ιανουαρίου του 2016, στο timeline μου στο Facebook εμφανιζόταν πρώτο καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας ένα στάτους από μια κοπέλα που δεν ήξερα προσωπικά μέχρι τότε. Το στάτους περιείχε ένα μακροσκελές κείμενο και ένα γράφημα με τίτλο «Know your family history». Η κοπέλα που το είχε αναρτήσει ήταν η Μαριλένα Καραμολέγκου και το κείμενο ήταν μια ειλικρινής, μετρημένη αφήγηση του πώς ανακάλυψε πως έχει καρκίνο του μαστού και πώς το αντιμετώπισε. Κυρίως, όμως, ήταν η πιο κατατοπιστική, ενημερωμένη και ψύχραιμη καταγραφή που είχα διαβάσει για το θέμα.
Η Μαριλένα διαγνώσθηκε με καρκίνο του μαστού στις 20 Οκτωβρίου του 2015 -η οποία, αρκετά ειρωνικά, είναι η παγκόσμια ημέρα κατά του συγκεκριμένου είδους καρκίνου- σε ηλικία 33 ετών. Σήμερα, ένα χρόνο, δύο χειρουργεία και έναν κύκλο χημειοθεραπειών μετά, έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο. Μέσα από αυτή τη διαδρομή, γνώρισε καλύτερα την ασθένεια αλλά κυρίως, γνώρισε καλύτερα τον εαυτό της. Και αποφάσισε από εδώ και πέρα να μεταφέρει αυτή τη γνώση, έτσι ώστε, για όσο περνά από το χέρι της, να βοηθήσει έστω και έναν ακόμα άνθρωπο στον οποίο η εμπειρία της μπορεί να φανεί χρήσιμη.

H ιστορία της Μαριλένας ανήκει στο αφιέρωμα μας για τη ζωή νέων γυναικών μετά τον καρκίνο. Διαβάστε επίσης την ιστορία της Ραφαέλα Τόρρες που ανακάλυψε πως είχε καρκίνο στα 16 της αλλά και τις απαντήσεις σε όλα όσα δεν τολμούν να ρωτήσουν οι γυναίκες για τον καρκίνο του στήθους και της μήτρας.

Αυτή είναι η ιστορία της, όπως μας τη διηγήθηκε η ίδια.

«Εργαζόμουν για χρόνια στο δημιουργικό διαφημιστικών εταιριών, δούλευα πολλές ώρες με έντονο ωράριο αλλά μπορώ να πω πως ήμουν πολύ κοινωνικό άτομο. Όταν τελείωνα το Δημοτικό, πριν 20 χρόνια περίπου, είχε περάσει καρκίνο ο πατέρας μου. Η μητέρα του είχε πεθάνει από καρκίνο ενώ και η αδερφή του, η θεία μου, είχε καρκίνο του στήθους. Ο πατέρας μου εμφάνισε καρκίνο στο φάρυγγα ενώ δεν έχει καπνίσει ποτέ και κάνει υγιεινή ζωή. Απλά προέκυψε. Ακριβώς επειδή υπήρχε αυτό το ιστορικό στην οικογένεια, ο καρκίνος ήταν κάτι που σκεφτόμουν από μικρή. Δεν μπορώ να πω πως είχα συμφιλιωθεί αλλά σίγουρα είχα εξοικειωθεί με την ιδέα πως μπορεί κάποια στιγμή να προκύψει κάτι. Δεν είχα ποτέ το φόβο πως θα πεθάνω από καρκίνο, τουλάχιστον όχι νέα.
Μέχρι τότε ήμουν πάρα πολύ τυπική στα γυναικολογικά μου, έκανα το τεστ ΠΑΠ κανονικά και έκανα και ψηλάφηση και στο γιατρό και μόνη μου. Δεν έκανα μαστογραφίες γιατί ήταν νωρίς ακόμα στα 33 μου, τότε, αλλά γενικά δεν παρέλειπα ποτέ τις εξετάσεις μου.
Πέρυσι το καλοκαίρι, ήμουν στον καναπέ και έβλεπα μια ταινία. Όπως ήμουν ξαπλωμένη,ακούμπησα το στήθος μου και έπιασα ένα πολύ συμπαγές, σκληρό και αμετακίνητο γρομπαλάκι το οποίο ήξερα πως δεν υπήρχε μέχρι πρότινος εκεί. Ξαφνιάστηκα αλλά έμεινα ψύχραιμη. Την επόμενη ημέρα πήγα κι έκανα υπέρηχο, όπου και μου είπαν πως μάλλον πρόκειται για κάποιο ακίνδυνο ινοαδένωμα. Παρόλα αυτά μου είπαν πως μπορούσα αν ήθελα να το ψάξω κι άλλο ή να κάνω έναν επανέλεγχο σε μερικούς μήνες. Επειδή όμως είχα αυτή την προϊστορία στην οικογένεια, είπα να το ψάξω παραπάνω.
Πήγα λοιπόν στον Άγιο Σάββα, επειδή είναι αντικαρκινικό νοσοκομείο. Ο μαστολόγος που με είδε εκεί μου είπε «Δεν είναι τίποτα, ένα ινοαδένωμα μόνο, αλλά επειδή είσαι άνω των 25 ας κάνουμε μια παρακέντηση». Κάναμε επί τόπου την παρακέντηση και μου είπαν πως πρόκειται για καλοήθες θήλωμα, αλλά επειδή τα θηλώματα μπορεί στο μέλλον να εξελιχθούν σε κάτι κακό, μπορούσα αν ήθελα να το αφαιρέσω για προληπτικούς λόγους. Μου είπαν πως δεν υπάρχει βιασύνη και να ξαναπάω σε 2-3 μήνες για να το αφαιρέσουμε. Χρειάστηκε να επιμείνω και να πιέσω πάρα πολύ, κι εγώ και η μητέρα μου, για να το βγάλω άμεσα και έτσι ενώ το ανακάλυψα τέλη Αυγούστου, έκανα το πρώτο χειρουργείο στις 7 Σεπτεμβρίου.
Έκανα το χειρουργείο, το αφαίρεσαν, και ο γιατρός μου είπε πως δεν υπάρχει ο παραμικρός λόγος ανησυχίας. Περίμενα λοιπόν πλέον για τυπικούς λόγους τη βιοψία, η οποία δυστυχώς στα δημόσια νοσοκομεία κάνει πολύ καιρό να βγει. Δηλαδή στον Άγιο Σάββα πήρε 40 μέρες για να βγει ενώ στα ιδιωτικά νοσοκομεία παίρνει περίπου 10 ημέρες.
Στις 18 Οκτωβρίου η μητέρα μου μου θύμισε πως σε δυο μέρες έβγαιναν τα αποτελέσματα της βιοψίας και επειδή το είχα ξεχάσει της είπα να πεταχτεί αυτή να τα πάρει -ήταν τόσο τυπικό το θέμα στο μυαλό μου. Το πρωί της 20ης Οκτωβρίου ξύπνησα και βρήκα πολλές αναπάντητες κλήσεις από την αδερφή μου. Την πήρα, δεν το σήκωσε, και μπήκα να κάνω μπάνιο. Λίγα λεπτά αργότερα ξαναπήρε, της είπα πως κάνω μπάνιο και θα την πάρω σε λίγο. «Βγες τώρα, πρέπει να σου πω κάτι», μου απάντησε. «Πες μου τι έγινε» της είπα και τότε ξέσπασε σε κλάματα και μου είπε «Είναι καρκίνος».
Ξαφνιάστηκα κυρίως επειδή με είχαν διαβεβαιώσει πως δεν διέτρεχα κανένα κίνδυνο. Από την άλλη, αυτό που με ξάφνιασε περισσότερο ήταν πως παρά το ότι πίστευα πως κάποια στιγμή μάλλον θα μου εμφανιζόταν κάτι, ήρθε πολύ νωρίτερα από όσο περίμενα.

Βγήκα από το ντους και θυμάμαι πως έβριζα για 2-3 δευτερόλεπτα. Το όλο σοκ όμως δεν κράτησε πολύ, στο λεπτό πάνω είπα, ΟΚ, πάμε. Πάμε να δούμε τι είναι, πώς αντιμετωπίζεται.

Το δεκαήμερο που ακολούθησε είναι πιστεύω και το πλέον κρίσιμο δεκαήμερο για όλους όσους ανακαλύπτουν κάτι τέτοιο, ξαφνικά βλέπεις πολλούς γιατρούς, δεν είσαι σίγουρος με ποιον θα προχωρήσεις, και οι απόψεις τους πολλές φορές διίστανται. Η πρώτη μου κίνηση ήταν να πάρω τις εξετάσεις και να πάω στον Άγιο Σάββα για να δω το γιατρό που με είχε χειρουργήσει. Πήγα με πάρα πολύ καλή διάθεση παρά το ότι είχα μάθει πως έχω καρκίνο μόλις πριν 24 ώρες. Μάλιστα το πρώτο πράγμα που του είπα ήταν «Γιατρέ καταλαβαίνω πως δεν φαινόταν, αλλά θέλω να σας ρωτήσω κάτι το οποίο θεωρώ σημαντικό. Βλέπω εδώ πως η βιοψία από το χειρουργείο της 7η Σεπτεμβρίου υπογράφηκε από τους γιατρούς στις 15 Σεπτεμβρίου κι εγώ την έλαβα 20 Οκτωβρίου. Δεν υπάρχει κάποια αξιολόγηση στα περιστατικά μεταξύ καλοήθειας και κακοήθειας ώστε να ενημερωθώ συντομότερα από κάποιον άλλο ασθενή που δεν έχει κάτι; Και μάλιστα σε περιπτώσεις με υψηλό δείκτη πολλαπλασιασμού όπως η δική μου (είχα δείκτη πολλαπλασιασμού 95%) που σημαίνει πως κάθε μέρα που περνά είναι σημαντική;».
Εκεί σοκαρίστηκα, γιατί δέχτηκα ξαφνικά μια επίθεση από τον γιατρό, ο οποίος άρχισε να μου λέει πόσα περιστατικά βλέπει την εβδομάδα και πως παίρνει μόνο 1.800€ το μήνα, τη στιγμή που είχε απέναντί του μια νέα κοπέλα 33 ετών που είχε μάθει πριν λίγες ώρες πως έχει καρκίνο. Δεν θύμωσα ωστόσο, απλά του είπα πως δεν θα προχωρήσω σε θεραπεία εκεί, κυρίως γιατί ένιωθα πως δεν είχα χρόνο για χάσιμο.
Τις επόμενες ημέρες πήγα σε πολλά νοσοκομεία και είδα διάφορους γιατρούς.Τελικά, έκανα άλλη μία εγχείρηση στις 27 Οκτωβρίου όπου και μου καθάρισαν καλύτερα τον μαστό και είδαν πως ευτυχώς δεν είχε εισχωρήσει στους λεμφαδένες, και μέσα Νοεμβρίου ξεκίνησα χημειοθεραπείες, οι οποίες και κράτησαν πεντέμισι μήνες.
Η γονιδιακή βλάβη και η παραπληροφόρηση Όταν οι γιατροί βρήκαν τον καρκίνο και επειδή ήξεραν πως το έχει περάσει η γιαγιά και η θεία μου από τη μεριά του μπαμπά μου, μου είπαν να κάνω τη γονιδιακή εξέταση για να δουν αν υπάρχει γονιδιακή βλάβη -αυτό που είχε κάνει η Angelina Jolie. Το τεστ αυτό γίνεται στο Δημόκριτο και εξετάζει δύο γονίδια, το BRCA1 και το BRCA2, τα οποία ευθύνονται για καρκίνους του μαστού.
Υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση σχετικά με αυτό, και αυτός είναι ο βασικός λόγος που θέλω να μιλάω για τη δική μου περιπέτεια.
Το 95% των καρκίνων του μαστού οφείλεται σε μια τυχαία μετάλλαξη, η οποία προκαλείται από έναν αστάθμητο παράγοντα. Το 5% των περιπτώσεων που είναι σπάνιο, οφείλεται σε μία γονιδιακή βλάβη που σημαίνει ότι στο DNA σου υπάρχει ένα γονίδιο που το έχεις κληρονομήσει μεταλλαγμένο και αν αυτό το γονίδιο βγει θετικό έχεις γύρω στις 70% πιθανότητες να νοσήσεις.
Πριν διαγνωσθώ με καρκίνο, πολλοί γιατροί και γυναικολόγοι και ο μαστολόγος στον Άγιο Σάββα, όταν τους έλεγα πως αυτό είχε συμβεί και στη γιαγιά μου και στη θεία μου, με ρωτούσαν «από ποια πλευρά;». Όταν τους έλεγα του πατέρα μου, μου απαντούσαν πως τότε δεν έχω λόγο να ανησυχώ. Όταν αργότερα μίλησα με την μοριακή βιολόγο στο Δημόκριτο, μου είπε πως αυτό είναι ψέμα και πως μπορείς να το κληρονομήσεις και από την πλευρά της μητέρας και από την πλευρά του πατέρα, και καλό είναι οι γυναίκες που έχουν πάνω από δύο άτομα στην οικογένειά τους που έχουν νοσήσει κάτω από τα 40, να κάνουν προληπτικά το γονιδιακό έλεγχο. Γιατί αν ξέρεις πως έχεις αυτό το θετικό γονίδιο, έχεις τη δυνατότητα να πάρεις μια απόφαση. Μπορείς να κάνεις προληπτικά μαστεκτομή. Υπάρχουν και γυναίκες που δεν θέλουν να ξέρουν, κάτι που εγώ θεωρώ ανόητο. Δηλαδή αν ήξερα από πέρυσι πως έχω αυτό το γονίδιο, θα είχα κάνει προληπτικά την μαστεκτομή και την ανάπλαση και θα είχα γλιτώσει έναν καρκίνο.
Εγώ το έκανα και τελικά βγήκα θετική. Αυτό σημαίνει πως το γονίδιό μου που έχει βλάβη θα είναι υπεύθυνο για μετάλλαξη στα κύτταρα που προκαλούν καρκίνο στο μαστό και στις ωοθήκες. Έτσι αφού τελείωσα και τις χημειοθεραπείες, έπρεπε υποχρεωτικά να κάνω διπλή μαστεκτομή γιατί ακόμη κι αν γινόμουν καλά μετά από αυτές, μπορεί σε δύο-τρία χρόνια να εμφάνιζα πάλι καρκίνο. Μέσα Ιουνίου λοιπόν έκανα διπλή μαστεκτομή και ανάπλαση στο ίδιο χειρουργείο. Ήμουν τυχερή γιατί είχα μικρό μαστό που δε χρειαζόταν κάποια μεγάλη αλλαγή κι έτσι οι γιατροί κατάφεραν και τα έκαναν σε ένα χειρουργείο. Κι αυτό ήταν πολύ σημαντικό γιατί κοιμήθηκα έχοντας το δικό μου στήθος και ξύπνησα μπανταρισμένη και με πολύ έντονους πόνους μεν, αλλά με στήθος.
Οι χημειοθεραπείες είναι μια δύσκολη περίοδος. Μετά την πρώτη χημειοθεραπεία σταμάτησα κάπου για να φάω και πήρα μια ψαρόσουπα. Μέχρι και σήμερα δεν μπορώ να φάω ψαρόσουπα γιατί ακόμα δεν μπορώ να ξεχάσω τη γεύση που μου άφησε τότε στο στόμα.

Η αλήθεια είναι πως τα φάρμακα έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ, όχι μόνο τα φάρμακα των χημειοθεραπειών αλλά και αυτά που παίρνεις προκειμένου να έχεις όσο το δυνατόν λιγότερες παρενέργειες. Κανείς όμως δεν μπορεί να ξέρει πώς θα ανταποκριθεί ο κάθε οργανισμός. Ο δικός μου οργανισμός ανταποκρίθηκε αρκετά καλά, αλλά κάποιες παρενέργειες είναι δεδομένες και η σημαντικότερη για μια κοπέλα, που μπορεί να φαίνεται δευτερεύουσας σημασίας αλλά είναι πολύ βασική, είναι τα μαλλιά.
Τα δικά μου μαλλιά ήταν πολύ μακριά και πυκνά και ήταν κάτι σαν σήμα κατατεθέν μου. Επειδή δεν ήθελα να βιώσω το κομμάτι που πέφτουν, είπα πως θα το πάρω πάνω μου. Στην αρχή τα κούρεψα σε ένα καρέ και τα ξύρισα όλα από μέσα και όταν στη δεύτερη θεραπεία άρχισαν να φεύγουν περισσότερες τούφες, πήγα και τα ξύρισα τελείως. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλές επιλογές για περούκες, όπως αυτή με τη φυσική τρίχα την οποία σου κολλάνε στο κεφάλι και δεν έχεις το βάλε-βγάλε, μπορείς να κάνεις μέχρι και μπάνιο φορώντας την, αλλά είναι ακριβό άθλημα, κοστίζει περίπου 1.500€.
Στις πέντε μέρες με την περούκα, δεν άντεξα και την έβγαλα. Αποφάσισα πως στο σπίτι μου, στους φίλους μου, στο νοσοκομείο κλπ θα κυκλοφορώ χωρίς αυτή και θα τη φοράω μόνο στο γραφείο, καθώς είμαι υπεύθυνη επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων και έρχομαι σε επαφή με πολύ κόσμο. Το έκανα κυρίως για τους άλλους, για να μην τους σοκάρω και να μην μπαίνω στη διαδικασία κάθε φορά να κάνω την ίδια συζήτηση.
Μέσα στα επόμενα χρόνια θα πρέπει να κάνω προληπτική υστερεκτομή. Έχω ένα περιθώριο, μικρό βέβαια, να κάνω οικογένεια, καθώς τώρα είμαι 34 και για δύο χρόνια μετά το τέλος της χημειοθεραπείας απαγορεύεται να κάνεις παιδιά γιατί πρέπει να φύγουν όλα τα φάρμακα από τον οργανισμό. Μετά, αν το θελήσω, θα πρέπει να το κάνω σχετικά γρήγορα γιατί πρέπει να αφαιρέσω τις ωοθήκες μου πριν κλείσω τα 40. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα να καταψύξεις ωάρια, ώστε αν μετά το τέλος της θεραπείας δεν επανέλθει η περίοδός σου ή η ποιότητα των ωαρίων σου, να μπορείς παρόλα αυτά να τεκνοποιήσεις.
Το αναγκαίο πένθος και η ευτυχία του να γκρινιάζεις για μικροπράγματα Το βασικότερο για εμένα από όλη αυτή την ιστορία ήταν πως κατάλαβα ότι τα πράγματα που έρχονται από το σύμπαν, από την τύχη, δεν μπορείς να τα ελέγξεις. Το μόνο που μπορείς να ελέγξεις είναι το πώς μπορείς να αντιδράσεις εσύ, πώς μπορείς να σταθείς απέναντι στην οποιαδήποτε δυστυχία. Και σε αυτό το κομμάτι αισθάνομαι πως τα κατάφερα γιατί μέσα σε όλη αυτή τη χρονιά υπήρξα πολύ δυνατή, έδινα κουράγιο στους ανθρώπους γύρω μου, στους ανθρώπους στο νοσοκομείο όπου και κατέληξα να είμαι κάτι σαν την μασκότ τους.
Tόσο η οικογένειά μου, η σχέση μου, οι φίλοι μου αλλά και το περιβάλλον, στάθηκαν όλοι στο πλευρό μου και ήταν τρομερά υποστηρικτικοί. Αυτό που είναι πραγματικά φοβερό όμως, είναι πως ο άνθρωπος που το βιώνει, πολλές φορές θέλει κυρίως να προστατέψει τους δικούς του ανθρώπους από αυτό. Ήξερα πως η μητέρα μου στην αρχή έπαιρνε λεξοτανίλ για να είναι ήρεμη, ήξερα πως ο μπαμπάς μου είχε ενοχές που είχε περάσει καρκίνο και μου το είχε κληρονομήσει.

Με ενοχλεί πάρα πολύ όταν λένε πως ένας καρκινοπαθής «έχασε την μάχη» ή πως ένας άλλος «κατάφερε και βγήκε νικητής», κυρίως γιατί βάζει μια διάσταση προσωπικής ευθύνης στο τι θα συμβεί, ενώ στον μεγαλύτερο βαθμό είναι θέμα τύχης.

Είναι πολύ άδικο γιατί είναι σαν να λες πως αυτός που τελικά πέθανε, δεν ήταν αρκετά δυνατός. Δεν σου λέω πως κι εμείς δεν βάζουμε το χεράκι μας σε κάποια πράγματα, αν για παράδειγμα κάποιος καπνίζει τρία πακέτα την ημέρα για 35 χρόνια. Αλλά αυτά τα πράγματα είναι τις περισσότερες φορές τυχερά και άτυχα.
Ο καρκίνος είναι μια χρόνια ασθένεια. Ακόμη και στις περιπτώσεις που θεραπεύεται, θα πρέπει τουλάχιστον για ένα χρόνο από τη ζωή σου να ασχολείσαι κυρίως με αυτό. Γιατί οι χημειοθεραπείες είναι μια διαδικασία που κρατά καιρό και το να επανέλθεις από αυτές -χάνεις τα μαλλιά σου, τα φρύδια σου, κάθε τρίχα στο σώμα σου, μαυρίζουν τα νύχια σου, χάνεις τα νύχια σου, έχεις έντονες αναγούλες, αλλοιώνεται η γεύση σου- κρατά καιρό, ακόμα και στις καλύτερες περιπτώσεις. Οπότε πρέπει να βάζεις ένα στόχο την εβδομάδα, δεν μπορείς να κάνεις σχέδια για μήνες μετά.
Αφού τελείωσα, αφού ξεμπέρδεψα και μου είπαν πως βρίσκομαι εκτός κινδύνου, τότε ήταν που μου βγήκε ένα πένθος. Για τα πάντα. Γιατί μόλις χαλαρώνεις, τότε είναι που λες «τι συνέβη; τι μπορούσε να είχε συμβεί; πώς τη γλίτωσα έτσι;» και θυμάσαι ανθρώπους που γνώρισες στη θεραπεία που πλέον δεν ζουν.
Τότε μου βγήκε κι ένας θυμός για τον κόσμο γύρω μου. Επειδή, όταν τελειώνει αυτή η περιπέτεια, σου λένε όλοι «Έλα, τέλειωσε, πάμε τώρα να κάνουμε ευχάριστα πράγματα!» ενώ εσύ εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιείς τι έχει συμβεί. Για εμένα τότε ήταν η στιγμή που ήθελα να αφήσω τη θλίψη να με κυριεύσει χωρίς πια να αντιστέκομαι. Πρέπει και να κλάψεις και να συμφιλιωθείς με την ιδέα πως πήγες να πεθάνεις καθώς και με την ιδέα πως μπορεί να μην έχεις ξεμπερδέψει οριστικά με αυτό, ακόμη κι αν τα προγνωστικά είναι καλά.
Όλη την περασμένη χρονιά δεν γκρίνιαζα για τίποτα, ούτε για την κίνηση, ούτε για το αν καθυστέρησε κάποιος κάπου, ούτε για τον καιρό. Όταν όμως πρόσφατα συνειδητοποίησα πως άρχισα πάλι να γκρινιάζω για πράγματα της καθημερινότητας, χάρηκα πάρα πολύ.Είναι μεγάλη ευτυχία το να μπορείς να γκρινιάζεις για μικροπράγματα, γιατί αυτό σημαίνει πως είσαι ζωντανός και υγιής.
Πλέον δεν το σκέφτομαι κάθε μέρα. Το σκέφτομαι όταν πάω να ξαπλώσω μπρούμυτα και ξαφνικά πονάω και λέω ωχ, ναι, πονάω γιατί μου έχουν κόψει το στήθος και έχουν βάλει άλλο γιατί είχα καρκίνο. Ή εκεί που οδηγώ μπορεί να φάω μια φλασιά και να βάλω τα κλάματα. Αλλά είναι λυτρωτικό το ότι μπορώ και βάζω τα κλάματα. Θεωρώ ότι ήμουν άτυχη, αλλά αυτή την περιπέτεια την κουβαλάω πια με περηφάνια, σαν παράσημο. Όχι γι' αυτό που συνέβη, αλλά για τα πράγματα που έμαθα μέσα από αυτή. Και κυρίως για το ότι μετρήθηκα με τον εαυτό μου και μου απέδειξα πως είμαι ο δυνατός άνθρωπος που ήθελα να είμαι».

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson

Διαβάστε περισσότερα