Poutanique τεχνη, εσυ τα φταις ολα!

Να είναι τέχνη; Επάγγελμα ή μήπως ματαιοδοξία;

Ο μουσικός του πεζοδρόμου!!

Ξαφνικά την καλοκαιρινή ηρεμία στο μικρό μας Μεσολόγγι σκέπασε μια γλυκιά μελωδία που έρχονταν από το βάθος του πεζοδρόμου. Όσο πλησίαζε.....

Να πως γινεται το Μεσολογγι προορισμος!

αι θα αξιοποιηθεί. Ακούγονται διάφορες ιδέες και έχουν συσταθεί αρκετές ομάδες πολιτών που προτείνουν υλοποιήσιμες και μη ιδέες προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος και έμμεσα να επωφεληθούμε όλοι.....

Ποσα κτηρια ρημαζουν στο Μεσολογγι;

Ένα από τα θέματα του δημοτικού συμβούλιου στις 27/ 11 είναι η «Εκμίσθωση χώρου για κάλυψη στεγαστικών αναγκών του Δήμου». Οι πρώτες σκέψεις που μου έρχονται στο μυαλό είναι πως μετά από τόσα χρόνια και πώς μετά από τόσο κονδύλια έχουμε φτάσει ....

Μεσολόγγι - αδέσποτα ώρα μηδέν.

Αδέσποτα, ένα ευαίσθητο θέμα για όσους είναι πραγματικά φιλόζωοι* και με τις δυο έννοιες της λέξης. Ας αρχίσουμε να μιλάμε για τις αβοήθητες ψυχές που ξαφνικά βρεθήκαν απροστάτευτες στον δρόμο όχι από το τέλος δηλαδή από τα αποτελέσματα που βλέπουμε...

Facebook, φωτογραφιες με σουφρωμενα χειλη...

Κάλος ή κακός αγαπητοί φίλοι διανύουμε μια εποχή που θέλει τους περισσότερους άμεσα εξαρτημένους από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωση τύπου face book. Έρχεται λοιπόν το Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

6 Ιουλ 2018

ΝΔ και Χρυσή Αυγή ψήφισαν υπέρ της κατάργησης του 8ώρου


Στην ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τα δικαιώματα και τα ωράρια των επαγγελματιών οδηγών, η Νέα Δημοκρατία, μαζί με την Χρυσή Αυγή, ψήφισε μεταξύ άλλων υπέρ της κατάργησης του οκταώρου εργασίας ημερησίως και του εβδομαδιαίου 48ώρου.
«Η ακροδεξιά στροφή του κ. Μητσοτάκη επεκτείνεται και στα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας φαίνεται ότι ακολουθεί τον ακροδεξιό Αυστριακό καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς, που ζήτησε 12 ώρες εργασίας», δήλωσε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιος Κούλογλου.
Συγκεκριμένα, ΝΔ και Χρυσή Αυγή καταψήφισαν:
-την τροπολογία ώστε να μην ξεπερνούν ημερησίως οι ώρες εργασίας το 8ωρο
-την τροπολογία για να μην ξεπερνούν τις 48 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως
-την τροπολογία για να μην ξεπερνούν τις 80 ώρες εργασίας για δυο διαδοχικές εβδομάδες
-την τροπολογία για διάλειμμα 60 λεπτών ύστερα από 4,5 ώρες οδήγησης
Υπέρ της διατήρησης του 8ώρου και του 48ώρου ψήφισαν οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και οι ευρωβουλευτές της ομάδας των σοσιαλιστών και δημοκρατών πλην της κας Καϊλή που στην τροπολογία για το όριο των 48 ωρών εργασίας εβδομαδιαίως απείχε.
Ψηφίστηκε από την Βουλή το δωδεκάωρο ημερήσιας εργασίας
Με τις ψήφους της κυβέρνησης συνασπισμού του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος του καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς και του ακροδεξιού εθνικιστικού Κόμματος των Ελευθέρων, όπως επίσης με τις ψήφους του νεοφιλελεύθερου κόμματος της αντιπολίτευσης ΝΕΟΣ (Νέα Αυστρία), η αυστριακή Βουλή ενέκρινε σήμερα τον αμφιλεγόμενο νόμο της κυβέρνησης για την θέσπιση δωδεκάωρου ημερήσιας εργασίας ή εξηντάωρης εβδομάδας εργασίας.
Της υπερψήφισης του νομοσχεδίου, εναντίον του οποίου είχε πραγματοποιηθεί το περασμένο Σάββατο τεράστια – για τα αυστριακά δεδομένα – πορεία και διαδήλωση στο κέντρο της Βιέννης με τη συμμετοχή 100.000 ανθρώπων, προηγήθηκε πολύωρη και ιδιαίτερα έντονη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, που οξύνθηκε ακόμη περισσότερο με την τροπολογία της κυβέρνησης που προβλέπει την έναρξη ισχύος του νόμου ήδη από την 1 η Σεπτεμβρίου, αντί της 1ης Ιανουαρίου 2019, που προβλεπόταν αρχικά.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, ο «κανονικός» χρόνος εργασίας θα συνεχίσει να παραμένει στις οκτώ ώρες ημερησίως ή σαράντα ώρες εβδομαδιαίως, ενώ με την νέα παράταση του ωραρίου χαλαρώνουν οι κανόνες για την απασχόληση και οι εργαζόμενοι θα μπορούν να απασχολούνται έως και δώδεκα ώρες την ημέρα ή έως και 60 ώρες την εβδομάδα.
Αυτό, σύμφωνα με τους επικριτές της κυβέρνησης και του νόμου, «υποτίθεται» ότι θα είναι προαιρετικό και θα αφορά υπερωρίες που προβλέπονταν και στο παρελθόν, αν και είναι βέβαιο, όπως σημειώνουν πως οι εργαζόμενοι θα είναι αναγκασμένοι να υποκύπτουν στις απαιτήσεις των εργοδοτών.
Η πλειοψηφία στη Βουλή απέρριψε αίτημα που είχε καταθέσει νωρίτερα το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Σοσιαλδημοκρατικό, του πρώην καγκελάριου Κρίστιαν Κερν, για τη διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος, ενώ οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης κατήγγειλαν με δριμύτητα το γεγονός ότι πληροφορήθηκαν από τα ΜΜΕ την εμπρόθεσμη έναρξη ισχύος του νόμου ήδη από την 1η Σεπτεμβρίου.
Στην ομιλία του ο αρχηγός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών και αρχηγός του κόμματος Κρίστιαν Κερν, έκανε λόγο για την «μαζικότερη χειροτέρευση εδώ και τρεις δεκαετίες», καταγγέλλοντας τον νόμο της κυβέρνησης ως «άδικο, ανώριμο και παντελώς παράλογο», ενώ επισήμανε ότι βλέποντας κανείς τους εκπροσώπους της οικονομίας και της βιομηχανίας να πανηγυρίζουν για τον νόμο, επειδή έγινε όπως παραγγέλθηκε, καταλαβαίνει ποιος ωφελείται από αυτόν.
Πρόκειται για μία επίθεση κατά των εργαζόμενων και «εσείς θα περάσετε στην ιστορία όχι μόνον ως προδότες των εργαζομένων, αλλά γιατί κάνετε την αδικία πρόγραμμα σας», τόνισε ο Κρίστιαν Κερν, απευθυνόμενος προς τους επικεφαλής της κυβέρνησης, τον καγκελάριο Σεμπάστιαν Κουρτς και τον αντικαγκελάριο και αρχηγό των Ελευθέρων Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε.
Η πολύωρη έντονη συζήτηση συνοδεύτηκε από πινακίδια που ύψωναν οι μεν βουλευτές της συμπολίτευσης με τα συνθήματα «8 ώρες την εβδομάδα παραμένουν» ή «40 ώρες την εβδομάδα παραμένουν», οι δε βουλευτές της αντιπολίτευσης με απαγορευτικά σήματα της οδικής κυκλοφορίας στα οποία ήταν διαγραμμένοι οι αριθμοί «12» και «60».

Βάσω Κατράκη: Η Εθνική Αντίσταση με έβγαλε χαράκτρια


Η χαρακτική τέχνη αναδείχτηκε πρωταγωνίστρια στην περίοδο της κατοχής γιατί διέθετε το προνόμιο της πολλαπλής ανατύπωσης και συνεργαζόταν άμεσα με την τυπογραφία. Έτσι αρχίζει για την τέχνη μου μια πορεία αντίστασης…

Στις 5 Ιούλη 1914 γεννιέται η κορυφαία Ελληνίδα χαράκτρια Βάσω Κατράκη. Έζησε τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας και στις «πρώτες συνθέσεις της καταγράφει την ατομική και συλλογική μοίρα των μαχόμενων Ελλήνων», όπως λέει η ίδια.
Βάσω Κατράκη, Αυτοπροσωπογραφία (1977)
«Την εποχή που ήρθα στην Αθήνα να σπουδάσω στην Σχολή Καλών Τεχνών βρήκα τον κοινωνικό και πολιτικό βίο της χώρας μας όπως και το διεθνή βαθιά σπαραγμένο. Είχε γίνει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και ήδη προετοιμαζόταν πυρετωδώς ο δεύτερος.
Βάσω Κατράκη, Κορίτσια στο μπαλκόνι
Εγώ έπεσα τότε στην πλευρά της αριστεράς που μάχονταν ενάντια στη διχτατορία του Μεταξά. Μας συνέπαιρναν αυτοί οι κοινωνικοί αγώνες και οι ιδεολογίες για κοινωνική δημοκρατία και οράματα στην τέχνη κυρίως της ελευθερίας.
Βάσω Κατράκη, Για τους στρατιώτες. Το πρώτο γνωστό έργο της – Αφίσα (1941)
Κι από τότε άρχισε μια άλλη ανοδική πορεία κοινωνικών και εθνικών αγώνων μέσω της αντίστασης του ’40-’44. Μέσα απ’ αυτά διαπιστώνει κανείς φανερά και σήμερα, ανάμεσα σε ποια κοινωνική και καλλιτεχνική μοίρα βρισκόταν ο κάθε καλλιτέχνης ή στοχαστής εκείνες τις στιγμές.
Βάσω Κατράκη, Μπλόκο στην Κοκκινιά
Πρώτη φορά ίσως ξαναμπαίνουν τα μεγάλα εθνικά προβλήματα για εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες και νεότερες κοινωνικές επαναστάσεις με βάση την πλατιά λαϊκή δημοκρατία κι ακόμα μια σοσιαλιστική ελευθερία της τέχνης και της δημιουργίας.
Βάσω Κατράκη, Κηδεία στην Κατοχή
Απ’ το μαρτύριο και το τραγικό μεγαλείο της λαϊκής αντίστασης θα βγουν μερικές πρώτες μου συνθέσεις στη χαρακτική που θα καταγράψουν την ατομική και συλλογική μοίρα των μαχόμενων Ελλήνων τότε.
Βάσω Κατράκη, Δεκέμβρης 1944
Οι συνθέσεις αυτές είναι εικόνες ομαδικές και αντιστασιακές διαδηλώσεων, εκτελέσεων και πείνας στην κατοχή.
Βάασω Κατράκη, Απελευθέρωση της Αθήνας
Η χαρακτική από τα είδη της τέχνης αναδείχτηκε πρωταγωνίστρια στην περίοδο της κατοχής γιατί διέθετε το προνόμιο της πολλαπλής ανατύπωσης και συνεργαζόταν άμεσα με την τυπογραφία. Έτσι αρχίζει για την τέχνη μου μια πορεία αντίστασης και πιστεύω πως η Εθνική Αντίσταση με έβγαλε χαράκτρια.
Βάσω Κατράκη, Μεροδούλι – Μεροφάι
Επειδή κατάγομαι απ’ το Μεσολόγγι η δουλειά των ψαράδων στη λιμνοθάλασσα και η ζωή τους με συγκινούσε βαθύτατα. Νοιώθω και θυμάμαι πως σε εκείνο το στάδιο της δουλειάς μου δυο πράγματα κυριαρχούσαν. Η συμμετοχή της τέχνης μου στον αγώνα τους για μια οξύτερη κοινωνική διαμαρτυρία και μια νόμιμη κριτική της τέχνης μου ενάντια στους υπεύθυνους αυτής της τυραννίας.
Βάσω Κατράκη, Από τη γειτονιά μου
Ένα άλλο μέρος της θεματολογίας μου στην ίδια περίπου χρονική περίοδο είναι τα τοπία με τις αλυκές, τις ελιές, τις θάλασσες, με τους ψαράδες και μικρές συνθέσεις. Παρά το ότι είμαι ακόμα κοντά στις επιρροές των δασκάλων μου, εντούτοις αισθάνομαι πως έχω απελευθερωθεί αρκετά απ’ αυτές τις νόμιμες κατά τα άλλα δεσμεύσεις του παρελθόντος.
Βάσω Κατράκη, Καλαμωτές στην λιμνοθάλασσα Ε`
Με ρωτάνε να τους εξηγήσω τα διάφορα στάδια της δουλειάς μου. Το πρώτο στάδιο είναι σίγουρα το ξύλο και το δεύτερο η πέτρα. Στο ξύλο δούλεψα βασικά απ’ την παράδοση και τους δασκάλους μου.
Βάσω Κατράκη, Σκηνή από την κατοχή
Είναι το στάδιο του λαϊκού κοινωνικού ρεαλισμού με το κλίμα και τη βάση της νέας κοινωνικής ιδεολογίας μου με πλήθος από τον επικό κύκλο της κατοχικής αντίστασης.
Βάσω Κατράκη, Αθήνα 1944
Και πριν κλείσω τον κύκλο χάραξης στο ξύλο βλέπετε μερικές συνθέσεις μου από τον εμφύλιο πόλεμο ’46 – ’49 της Ελλάδας.
Βάσω Κατράκη, Μάνα
Κλείνοντας τώρα οριστικά το ξύλο με τις μικρότερες ενότητές του, ανοίγω τον κύκλο χάραξης πάνω στην πέτρα. Εκεί απελευθερώθηκε περισσότερο ο κοινωνικός μύθος και το μορφοπλαστικό περιεχόμενο της γραφής. Η κοινωνική μυθολογία παίρνει εδώ ένα θερμό χαρακτήρα και οι εικαστικές χειρονομίες μου ανάλογο αίσθημα.
Βάσω Κατράκη, Μικρός ψαράς
Οι πρώτες δοκιμές μου πάνω στην πέτρα είναι πορτρέτα από το γύρω μου περιβάλλον κι ομάδες ψαράδων.
Βάσω Κατράκη, Ψαράδες
Η πέτρα φάνηκε από τις δοκιμές που έκανα ότι δίνει επικές απελευθερώσεις στη χαρακτική τέχνη. Μπορείτε κιόλας να με παρεξηγήσετε αν θέλετε γι’ αυτόν τον ενθουσιασμό, αλλά δεν το βλέπω σκόπιμο να κλείσω στη σιωπή αυτόν τον ψυχικό ευδαιμονισμό μου.
Βάσω Κατράκη, Κορίτσι
Με την πέτρα επεδίωξα μια αναβίωση του αρχέγονου αισθήματος του μακρινού ελληνικού παρελθόντος και πρώτο στήριγμά μου σ’ αυτό ήταν οι μύθοι με τους Ίκαρους, τις Αντιγόνες. Ο αρχαϊκός κυκλαδίτικος αέρας στα ζωγραφικά μου είδωλα που αναδύουν και μια γλυπτική αίσθηση επιβάλλοντάς την στη δυναμική σχέση του διαλόγου τους με το χώρο και το χρόνο.
Βάσω Κατράκη, Το χρέος της Αντιγόνης
Ο δεύτερος κύκλος από το μέρος της πέτρας θα κλείσει με έργα νεότερων πλασμών που καταργούν σημαντικά όλες τις ιστορικές μνήμες της παραδοσιακής γραφής της χαρακτικής.
Βάσω Κατράκη, Σύνθεση
Η πάρα πέρα κατάκτηση της πέτρας σαν καινούριο υλικό γεννάει με τη σειρά των «Μανάδων» με παιδιά στα χέρια και στην κοιλιά, κατατρομαγμένες μπροστά στο δέος του πολέμου και της σύγχρονης κοινωνικής βίας.
Βάσω Κατράκη, Μανάδες
Επεδίωξα με τη χάραξη πάνω στην πέτρα να πετύχω την πολυφωνική διάσταση της χαρακτικής. Το ξύλο όσο πυκνούς πλασμούς και να κράτησε πάνω του σ’ όλη τη διαδρομή του και να χάρισε στη χαρακτική στιγμές ευτυχίας και εύνοιας θα παραμείνει για μένα δεύτερη φωνή.
Βάσω Κατράκη, Οικογένεια Κεραμιδάδων
Ο κύκλος από το φασιστικό καθεστώς της χούντας του Παπαδόπουλου το 1967, που μάζεψε χιλιάδες αριστερούς στα στρατόπεδα της Γιούρας κι άλλους δημοκρατικούς πολίτες της χώρας σε άλλους τόπους βασανιστηρίων, αυτός ο λεηλατημένος κοινωνικός κύκλος της ζωής μας από τη χούντα πήρε ιδιαίτερο μέρος στο έργο μου. Όλες οι συνθέσεις μου από αυτή την περίοδο είναι μαρτυρίες της φασιστικής επιδρομής, είναι της φασιστικής πυρπόλησης και του φασιστικού τρόμου με αγκαθωτά συρματοπλέγματα και ακρωτηριασμούς της ανθρώπινης ομορφιάς.
Βάσω Κατράκη, Κατάσταση IΙ
Τώρα επιδιώκω μια μεγαλύτερη μοναξιά της φιγούρας, για να πετύχω μια μεγαλύτερη ομαδική κατάδυση στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.
Βάσω Κατράκη, Η μοναξιά της Αντιγόνης
Μέσα απ’ αυτή τη λιτή έκφραση, μέσα από τη γυμνή και καθαρή φωνή έβγαινε νομίζω και η διάσταση της ελληνικής τραγωδίας.
Βάσω Κατράκη, Επίσκεψη IV
Αν ελπίζω σε μια νεότερη ανανέωση της δουλειάς μου αναρωτιέμαι αν συνεχίζεται και σήμερα αυτό το κοινωνικό αίτημα και αίσθημα της καλλιτεχνικής και κοινωνικής επανάστασης.
Βάσω Κατράκη, Μοναχικό
Τελευταία δουλεύω πάνω σε νέο ελεγειακό κλίμα και τα θέματά μου γυρνάνε σε θέματα θρήνων και σπαράγματα μνήμης.  Αν αυτό φέρει και μια νεότερη γραφή θα ‘μαι ευτυχής.
Βάσω Κατράκη, Συντεταγμένες
Τα ελεγεία και οι θρήνοι της δουλειάς μου σήμερα, από την πλευρά του θέματος κινούνται πια στο κλίμα του κοινωνικού λυρισμού. Πάντως όπως και να ‘χει το πράγμα μπαίνουμε σε μια βιολογική δύση και δεν έχει πια πολύ σημασία ποιο δρόμο διάλεξα στην καλλιτεχνική μου διαδρομή, κοινωνικό λυρισμό, τραγωδία, έπος, κοινωνικό ρεαλισμό στη γραφή… Στη γραφή, κυβισμό, εξπρεσιονισμό κι ότι άλλο διαθέτει ο μπαξές του ανθρώπινου αισθήματος στην τέχνη και στις άπειρες εκδοχές της γραφής για μια προσωπική έκφραση. Να λειτουργήσει πρέπει κανείς στη διαλεκτική της ιστορίας.»
Βάσω Κατράκη, Πλατυτέρα ΙΙΙ

Τα χαρακτικά προέρχονται από το paletaart.wordpress.com

«Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι» – του Νίκου Μπογιόπουλου


   Ήταν 4 Ιουλίου 1776 όταν στη συνέλευση που συγκαλείται στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ ψηφίζεται ένα κείμενο κοσμοϊστορικής σημασίας: Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
    Εκεί ήταν που οι πρωταγωνιστές στη σύνταξη της Διακήρυξης, ο Τόμας Τζέφερσον, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος και ο Τζον Άνταμς διακηρύσσουν την απεξάρτηση των ΗΠΑ από την Αγγλία και διατρανώνουν:
  • Το απαράγραπτο δικαίωμα ενός λαού «να αποκτήσει την ιδιαίτερη και ισότιµη θέση του ανάµεσα στις άλλες Δυνάµεις της γης»,
  • την αποδοχή «ως αναµφισβήτητες τις αλήθειες» ότι «όλοι οι άνθρωποι είναι πλασµένοι ίσοι»,
  • ότι στα «αναπαλλοτρίωτα»δικαιώματα των ανθρώπων «περιλαµβάνονται η ζωή, η ελευθερία και η αναζήτηση της ευτυχίας»,
  • ότι «οι κυβερνήσεις ορίστηκαν από τους ανθρώπους για να διασφαλίσουν αυτά τα δικαιώµατα και η δίκαιη εξουσία τους προέρχεται από τη συναίνεση αυτών τους οποίους κυβερνούν»,
  • πως «όταν µια κυβέρνηση αποδεικνύεται ατελέσφορη για τον σκοπό αυτό, ο λαός έχει δικαίωµα να την αλλάξει ή να την καταργήσει»,
  • ότι «όταν η κατάχρηση και ο σφετερισµός της εξουσίας οδηγεί στον απόλυτο δεσποτισµό, οι άνθρωποι έχουν δικαίωµα να την αλλάξουν(…)».
    Η 4η Ιουλίου, η εθνική γιορτή των ΗΠΑ, αποτελεί την υπόμνηση ενός κόσμου που η σπουδαία Αμερικανική Επανάσταση τον ανήγγειλε, αλλά δεν υπάρχει.
    Αυτό που έχει απομείνει από την Αμερικάνικη Επανάσταση, από την μια είναι η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας ως ανεκπλήρωτο – ακόμα – αίτημα για όλους τους λαούς της Γης.  
    Από την άλλη είναι η πραγματικότητα που ακολούθησε: Η δουλεία, η Χιροσίμα και οι ναπάλμ, ο μακαρθισμός και ο Ψυχρός Πόλεμος, τα Αμπού Γκράιμπ και τα Γκουαντάναμο, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, οι αμερικανοκίνητες χούντες, τα βασανιστήρια ακόμα και ανθρώπων – όπως αποκάλυψε το Associated Press  – που επί Ομπάμα καίγονταν δεμένοι πάνω σε σούβλες στην Υεμένη, οι Τρούμαν και οι Τραμπ, τα 50 εκατομμύρια συσσίτια επί αμερικανικού εδάφους, το ΝΑΤΟ και όσα περιγράφονται στα λόγια του θρυλικού «Born in the USA».  
    Είναι εκεί που ο σπουδαίος Bruce Springsteen τραγουδά για τον εργάτη Αμερικάνο πολίτη που τον θέλουν δούλο στα εργοστάσια τους, που τον στέλνουν στα Βιετνάμ σαν κρέας για τα κανόνια των ιμπεριαλιστικών πολέμων τους, που τον κρατούν δεσμώτη των σωφρονιστηρίων τους και που αντί της Ανεξαρτησίας του έχουν φορέσει το αφιόνι – χαλκά του κάλπικου «αμερικάνικου ονείρου»…

4 Ιουλ 2018

Μεξικό: Ο Τύπος στην υπηρεσία μιας αόρατης τυραννίας

By and
Οι εκλογές της 1ης Ιουλίου στο Μεξικό αλλάζουν το πολιτικό σκηνικό στη χώρα της Λατινικής Αμερικής, καθώς ο Λόπες Ομπραδόρ, υποψήφιος ενός συνασπισμού με αριστερό πρόσημο, ανακηρύχθηκε πρόεδρος, αποκομίζοντας περίπου το 53% των ψήφων. Εκείνο όμως που δύσκολα θα αλλάξει είναι η «αόρατη τυραννία» ενός θεσμικού πλέγματος ισχυρών συμφερόντων, το οποίο εκφράζεται μέσα από τα ΜΜΕ και τους ελάχιστους γιγαντιαίους ομίλους που τα κατέχουν.
«Αγαπητέ φίλε, εκλεκτέ και διακεκριμένε, (…) εξετάσαμε προσεκτικά τις δημοσιεύσεις μας (…) και μπορώ να βεβαιώσω ότι δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως αρνητική κριτική ενάντια στην κυβέρνηση: αντιθέτως, η γραμμή που ακολουθήσαμε ήταν ανεπιφύλακτα ευνοϊκή και υποστηρικτική του καθεστώτος». Με αυτά τα γεμάτα ανησυχία λόγια, ο Γκαμπριέλ Αλαρκόν, διευθυντής και ιδιοκτήτης της μεξικανικής εφημερίδας «El Heraldo», απευθύνεται με επιστολή του στις 24 Σεπτεμβρίου 1968 στον Μεξικανό Πρόεδρο Γκουστάβο Ντίας Ορντάς (1). Εκείνη την εποχή, το Μεξικό συνταράσσεται από τις χωρίς προηγούμενο διαδηλώσεις του φοιτητικού κινήματος και η γεμάτη ζήλο δημοσιογραφική κάλυψη της αστυνομικής καταστολής εναντίον μιας νεολαίας που περιγράφεται ως ανατρεπτική κατέληξε να ενοχλεί την κυβέρνηση, λίγες μέρες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στην πρωτεύουσα. «Κύριε Πρόεδρε», συνεχίζει η επιστολή, «αισθανόμαστε σαν να βρισκόμαστε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και μόνο εσείς μπορείτε να μας προσφέρετε το φως που χρειαζόμαστε». Στις 2 Οκτωβρίου, αστυνομικοί με πολιτικά και στρατιώτες πυροβολούν τους διαδηλωτές στην πλατεία Τλατελόλκο. Ο τραγικός απολογισμός: περισσότεροι από τριακόσιοι νεκροί και μερικές εκατοντάδες αγνοούμενοι. Την επόμενη ημέρα, η «El Heraldo» τιτλοφορεί ως εξής το πρωτοσέλιδό της: «Ελεύθεροι σκοπευτές ανοίγουν πυρ εναντίον του στρατού». Άλλες εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας κάνουν λόγο για «μάχη μεταξύ τρομοκρατών και στρατού» («El Universal») ή και ακόμα για «ξένα συμφέροντα που στόχο έχουν να βρωμίσουν το Μεξικό [για να] σαμποτάρουν τους 19ους Ολυμπιακούς αγώνες» («El Sol de México»).
Στο Μεξικό, ο αποκαλούμενος «κίτρινος» τύπος, εντυπωσιοθηρικός και πάντα πρόθυμος στην υποστήριξη της εξουσίας, έχει τις ρίζες του στη δικτατορία του στρατηγού Πορφίριο Ντίας (τρεις φορές στην εξουσία μεταξύ 1876 και 1911), ο οποίος επιβράβευε με γενναιόδωρες επιδοτήσεις τις πιστές στο καθεστώς εφημερίδες, επιφυλάσσοντας παράλληλα στους ανυπότακτους δημοσιογράφους μια θέση στις κρατικές φυλακές. Μετά την επανάσταση (1910-1920), το Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα (PNR), το οποίο θα μετεξελιχθεί στο Επαναστατικό Θεσμικό Κόμμα (PRI), αρνείται να σπάσει αυτή τη χρήσιμη συμμαχία με τα πιο πιστά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κατά τη διάρκεια των εβδομήντα έξι χρόνων διακυβέρνησης του κόμματος (από το 1929 έως το 2000 και από το 2012 ως σήμερα), «έχει δημιουργηθεί μια σχέση συνενοχής μεταξύ των ΜΜΕ και της εξουσίας», μας εξηγεί ο Γιακίντο Ροντρίγκες Μουνγκία, ιστορικός και διευθυντής της έδρας της δημοσιογραφίας στο Μητροπολιτικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο (UAM).
O όμιλος Televisa ενσαρκώνει αυτή την ακατάλυτη συμμαχία. Το τηλεοπτικό δίκτυο δημιουργήθηκε κατά τη δεκαετία του 1950 από τον Εμίλιο Ασκάραγα Βιδαορέτα, με την παρότρυνση του προέδρου Μιγκέλ Αλεμάν Βαλδές. Ο Μιγκέλ Αλεμάν Βελάσκo, γιος του τελευταίου, που εξασφάλισε τη θέση του διευθυντή ενημέρωσης στο δίκτυο, ασκώντας παράλληλα τα καθήκοντα του γερουσιαστή και του μέλους της ηγεσίας του κόμματος, προειδοποιούσε τo 1986 κατά τη διάρκεια μιας σύσκεψης της συντακτικής ομάδας: «Η επιχείρηση αυτή ανήκει στο PRI. Εάν υπάρχει κάποιος εδώ που δεν είναι υπέρ του κόμματος, ας το πει τώρα και ας φύγει. Δεν θα ξαναδουλέψει ποτέ στην Televisa». Μετά το θάνατο του ιδρυτή της Televisa, ο γιος του Εμίλιο Ασκάραγα Μίλμο θα ιδρύσει την Univision, που θα μετατραπεί στον ισχυρότερο τηλεοπτικό όμιλο του ισπανόφωνου κόσμου, κατακλύζοντας τη Λατινική Αμερική με τελενοβέλας (τηλενουβέλα, το λατινοαμερικάνικο ανάλογο της σαπουνόπερας), που συνδυάζουν το αστικό δράμα με τον πολιτικό προσηλυτισμό. Γνωστός ως El Tigre («o τίγρης»), o πλουσιότερος εκείνη την εποχή επιχειρηματίας της Λατινικής Αμερικής αυτοπροσδιορίζεται φυσικά ως «στρατιώτης του PRI». Ακολουθεί ο γιος του Εμίλιο Ασκάραγα Γιαν, ο οποίος αναλαμβάνει την προεδρία του ομίλου από το 1997. Η Televisa και μόνο παρουσιάζει ένα μερίδιο τηλεθέασης της τάξης του 65% (το 95% των Μεξικανών την παρακολουθούν τακτικά και τα βραδινά της δελτία ειδήσεων συγκεντρώνουν το ένα πέμπτο των τηλεθεατών [2]).
Τι συμβαίνει όταν οι δημοσιογράφοι «φαλτσάρουν» στους ύμνους υπέρ της εξουσίας; «Εξαφανίζονται», υποστηρίζει η Άννα Κριστίνα Ρουέλας, εκπρόσωπος στο Μεξικό της Articulo19, οργάνωσης που μάχεται υπέρ του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης. Μέσα στο 2017, έντεκα δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν. «Ο [πρόεδρος] Πένια Νιέτο διαβεβαιώνει ότι οι δημοσιογράφοι δολοφονούνται από το οργανωμένο έγκλημα. Ψέματα. Όλοι οι δημοσιογράφοι που σκοτώθηκαν έκαναν έρευνα για την πολιτική διαφθορά», ξεσπά η Ρουέλας. «Και όλες οι δολοφονίες παραμένουν ατιμώρητες». Εντούτοις, σύμφωνα με την ίδια, «η πρώτη μορφή βίας που υφίστανται οι δημοσιογράφοι είναι η οικονομική. Είναι η πλέον χρήσιμη και η λιγότερο εμφανής». Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από την οργάνωση, η χρηματοδότηση των ΜΜΕ εθνικής εμβέλειας εξαρτάται κατά 70% από την αγορά διαφημιστικού χώρου εκ μέρους δημόσιων οργανισμών. Για τις τοπικές εφημερίδες, η εξάρτηση αυτή αγγίζει ένα ποσοστό της τάξης του 90%.
Το 1982, η εβδομαδιαία εφημερίδα «Proceso», γνωστή για την ασυμβίβαστη στάση της απέναντι στη διαφθορά, είδε όλα τα διαφημιστικά συμβόλαια που είχε συνάψει με την κυβέρνηση να ακυρώνονται. Ο πρόεδρος Χοσέ Λόπεζ Πορτίγιο (1976-1982), στην ετήσια συνάντησή του με τους διευθυντές των μέσων ενημέρωσης, εξερράγη: «Εγώ να σε πληρώνω κι εσύ να με χτυπάς ύπουλα; Αποκλείεται!». Η «Proceso» παραμένει από τότε η μοναδική εφημερίδα η οποία επιβιώνει μονάχα χάρη στις πωλήσεις της. Σε μεγαλύτερο βαθμό εξαρτώμενη από τη δημόσια διαφήμιση, η ιστορική καθημερινή αριστερή εφημερίδα «La Jornada» αναγκάστηκε να κλείσει πολλές από τις τοπικές εκδόσεις της και να μαλακώσει την επικριτική εκδοτική γραμμή της.
Με την άνοδό του στην εξουσία το 2012, ο Ενρίκε Πένια Νιέτο είχε υποσχεθεί να θεσπίσει ρυθμιστικό πλαίσιο για το δημόσιο χρήμα που δαπανάται σε διαφήμιση. Εντούτοις, η κυβέρνησή του είναι εκείνη που ξόδεψε τα περισσότερα χρήματα για δημόσια επικοινωνία. Περισσότερα από 34 δισεκατομμύρια πέσος (1,6 δισ. ευρώ) δαπανήθηκαν κατά τη διάρκεια των τεσσάρων πρώτων χρόνων της θητείας του. «Οι πληροφορίες που διαθέτουμε δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου», σχολιάζει εκφράζοντας τη λύπη της η Ρουέλας. «Πολλές κρατικές επιχορηγήσεις συγκαλύπτονται πίσω από διάφορες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, από τη διοργάνωση εκδηλώσεων… από συμβάσεις που παραμένουν μυστικές. Το μόνο κρατικό χρήμα που δεν ελέγχεται στο Μεξικό είναι η δημόσια διαφήμιση. Είναι το μαύρο ταμείο της κυβέρνησης». Πρόκειται για μαζική μεταφορά κρατικού χρήματος σε λιγότερο από δέκα οικογένειες-ιδιοκτήτριες ΜΜΕ, με τους δύο γίγαντες της ραδιοτηλεόρασης να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις. Το 2016, η Televisa και η TV Azteka απορρόφησαν το 40% του προϋπολογισμού για την επικοινωνία που προβλεπόταν από την κυβέρνηση.

Διαδήλωση στο Μεξικό για τη φίμωση που επιβάλλουν στην ενημέρωση τα κυρίαρχα ΜΜΕ.

«Αποκλεισμός της πληροφόρησης»
Τρία χρόνια πριν από τις εκλογές του 2012, οι δύο όμιλοι κατασκεύασαν για τον υποψήφιο του PRI μια τηλεοπτική αφήγηση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του, που υιοθετεί τους κώδικες της μεξικανικής τηλενουβέλας. Μια αφήγηση για την ακαταμάχητη άνοδο ενός άντρα νέου, πλούσιου και φωτογενή, ο οποίος αποτελεί σύμβολο της οικονομικής επιτυχίας και υπόσχεση εκσυγχρονισμού –με όλα αυτά να συνοδεύονται από ένα σαφέστατο σλόγκαν: «Θα κερδίζετε περισσότερα!». Για τις ανάγκες της προεκλογικής σαπουνόπερας, ο όμιλος Televisa έφτασε στο σημείο να μεταδώσει ολόκληρο τον δεύτερο γάμο του υποψηφίου με μια σταρ της τηλενουβέλας, την Ανχέλικα Ριβέρα. Μια τηλεοπτική κάλυψη που αναμασιόταν επί τρία χρόνια εκθείαζε την ομόσπονδη Πολιτεία του Μέξικο –κυβερνήτης της οποίας ήταν τότε ο Πένια Νιέτο– ως πρότυπο ανάπτυξης και χρηστής διακυβέρνησης. Το 2017, αυτό το απόρθητο προπύργιο του PRI πέρασε στα χέρια του εξαδέλφου του προέδρου, ο οποίος το είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του Γκιλμπέρτο Ενρίκε Πένια Ντελ Μάσο, ομοίως κυβερνήτη με τα χρώματα του κόμματος. Ωστόσο, αυτή η βιομηχανική περιοχή των δεκαέξι εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία περιβάλλει την πρωτεύουσα, είναι μία από τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από φαινόμενα διαφθοράς και βίας, κυρίως ενάντια σε οικολόγους, δημοσιογράφους και γυναίκες (3).
Σύμφωνα με έρευνα δημοσιευμένη από την «Guardian», ο πρόεδρος Πένια Νιέτο φέρεται να κατέβαλε σημαντικά ποσά στον όμιλο Τelevisa προκειμένου να εξασφαλίσει την προώθηση των προγραμμάτων του για δημόσια έργα και τη μετάδοση συνεντεύξεων μαζί του: για παράδειγμα, περισσότερα από 340 εκατομμύρια πέσος (περισσότερα από 17 εκατ. ευρώ εκείνη την εποχή) για τον πρώτο χρόνο της θητείας του (4). Η εφημερίδα αναφέρει την εμπιστευτική διπλωματική αλληλογραφία της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών, μέσα από τις διαρροές του WikiLeaks, στην οποία η ομόσπονδη Πολιτεία του Μέξικο περιγράφεται ως «βιτρίνα», με την ευημερία της να είναι απλώς επίπλαστη. Στην αλληλογραφία επισημαίνεται ότι «οι δύο κυρίαρχες στη χώρα τηλεοπτικές εταιρείες, η Televisa και η TV Azteca, οι οποίες διαμορφώνουν ένα ολιγοπώλιο στον τομέα, εξακολουθούν να ασκούν επιρροή στη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία, καθώς και στις ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να εμποδίσουν τον ανταγωνισμό» (5). Στo εμπιστευτικό σημείωμα σημειώνεται ότι «κανείς δεν φαίνεται να θέλει να ενοχλήσει την Televisa ή την TV Azteca, από φόβο να μην χάσει φθηνό χώρο διαφήμισης κατά τις ώρες υψηλής τηλεθέασης».
Το 2012, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές, ο υποψήφιος της Αριστεράς Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ («ΑΜΛΟ») κατηγόρησε τις δύο μιντιακές αυτοκρατορίες ότι προωθούν ασύστολα τον Πένια Νιέτο, αλλά και ιδιαιτέρως τον ιδιοκτήτη της TV Azteca Ρικάρντο Σαλίνας Πλιέγο ότι διευθύνει μια «μαφία» που επιδίδεται σε «αποκλεισμό της πληροφόρησης». Ο όμιλος Salinas, ιδιοκτήτης της TV Azteca, όπως επίσης μίας τράπεζας και μίας αλυσίδας σούπερ-μάρκετ, επεκτείνει την επιρροή του χωρίς να ανησυχεί για τη νομιμότητα των ενεργειών του. Το 2002, μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια συγχώνευσης με το περιφερειακό κανάλι CNI Canal 40, o Σαλίνας Πλιέγο δεν δίστασε να στείλει μια ομάδα ενόπλων για να καταλάβει τον σταθμό. Oι ένοπλοι κράτησαν έγκλειστους για αρκετές ώρες τους εργαζομένους και διέκοψαν τη μετάδοση του προγράμματος του περιφερειακού τηλεοπτικού σταθμού προκειμένου να αναμεταδοθεί το πρόγραμμα ενός καναλιού του ομίλου Azteca (Azteca Trece).
Αμέσως μετά την εκλογή του, ο πρόεδρος Πένια Νιέτο προκάλεσε έκπληξη, επιτρέποντας τον περιορισμό των τηλεπικοινωνιακών μονοπωλίων, όπως και το άνοιγμα της αγοράς της «σύγκλισης» των οπτικοακουστικών προγραμμάτων στις οθόνες των κινητών τηλεφώνων (6) –μέχρι τότε μονοπώλιο της Telcel, εταιρείας που ανήκε στον μεγιστάνα Κάρλος Σλιμ. Οι επιχειρηματίες αποδέχθηκαν τη ρύθμιση καθώς, μακροπρόθεσμα, αυτή η σύγκλιση θα ανοίξει νέες αγορές στους μεγάλους βαρόνους των μέσων ενημέρωσης, θα ενισχύσει τα μονοπώλια και θα αποθαρρύνει τον ανταγωνισμό. Το άρθρο 9 επιτρέπει ειδικά στην Televisa να αποκτά κανάλια χωρίς την άδεια των ρυθμιστικών αρχών. Από την πλευρά του, ο Σλιμ θα μπορέσει να εισέλθει στο χώρο της τηλεοπτικής αγοράς. Οι δύο ιδιωτικές τηλεοράσεις ήδη χρησιμοποιούν δωρεάν τις δημόσιες συχνότητες.
Επιπλέον, ο νόμος επιτρέπει στους τηλεπικοινωνιακούς ομίλους να κατασκοπεύουν τα ηλεκτρονικά μηνύματα των πολιτών στο όνομα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος. Τον Ιούνιο του 2017, η κυβέρνηση κατηγορήθηκε ότι παρακολουθούσε δημοσιογράφους και τις οικογένειές τους, όπως επίσης και δικηγόρους συγγενών των εξαφανισμένων, με τη βοήθεια ενός λογισμικού κατασκοπίας που διατίθεται στο εμπόριο από την ισραηλινή εταιρεία NSO Group, η οποία μισθώνει τις υπηρεσίες της στη μεξικανική κυβέρνηση. Μέσω του λογισμικού-χαφιέ είχε στοχοποιηθεί κυρίως η δημοσιογράφος Κάρμεν Αριστεγκί και η ομάδα της, οι οποίοι το 2015 είχαν προβεί σε αποκαλύψεις σχετικά με την απόκτηση από το προεδρικό ζεύγος μιας βίλας αξίας 7 εκατομμυρίων δολαρίων, μέσω ενός μεξικανικού ομίλου που εξασφάλιζε εξαιρετικά κερδοφόρες δημόσιες συμβάσεις. Στη συνέχεια, το ραδιόφωνο MVS απέλυσε την Αριστεγκί και την ομάδα της, κρίνοντας ότι η συμμετοχή των δημοσιογράφων στην πλατφόρμα MexicoLeaks (που είχε ως αποστολή την καταγγελία πράξεων διαφθοράς), εξυπηρετούσε «ιδιωτικά συμφέροντα που δεν έχουν καμία σχέση με την έννοια της δημοσιογραφίας όπως την αντιλαμβάνεται η επιχείρηση» (7). Η διεύθυνση του MVS βρίσκονταν εκείνο το διάστημα σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση σχετικά με τη δημιουργία ενός τηλεοπτικού καναλιού.

Υποταγή των διανοουμένων
Οι παρεκτροπές του «τηλεπροέδρου» προκάλεσαν την αγανάκτηση ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού. To 2012, η φοιτητική συλλογικότητα «Yo soy 132» ξεκίνησε μια μεγάλη κινητοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενάντια στην μεροληπτική κάλυψη των εκλογών από τα ΜΜΕ. Από τον Σεπτέμβριο του 2014, και μετά την απαγωγή σαράντα τριών φοιτητών της παιδαγωγικής σχολής της Αγιοτσινάπα από τις αστυνομικές δυνάμεις στην πόλη Ιγκουάλα (8), οργανώθηκαν γιγαντιαίες διαδηλώσεις μπροστά στα κτίρια της Televisa προκειμένου να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Την ίδια χρονιά, η ενοχλητική για την κυβέρνηση κωμωδία του Λουίς Εστράδα με τίτλο La Dictadura perfecta («Η τέλεια δικτατορία») εμπνεόταν από τα σκάνδαλα και τη χειραγώγηση που αποτελούν το λαμπρότερο χαρακτηριστικό της σχέσης μεταξύ του PRI και της Televisa.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι επικείμενες προεδρικές εκλογές του Ιουλίου 2018 φαντάζουν μια δύσκολη υπόθεση για το PRI. Πόσο μάλλον που ο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, ο υποψήφιος του Εθνικού Κινήματος Αναγέννησης (MORENA), που στο παρελθόν παρουσιαζόταν ως απειλή για την ανάπτυξη της χώρας, φαίνεται να απολαμβάνει σήμερα την εύνοια των οικονομικών κύκλων. Στον «ΑΜΛΟ» προσφέρθηκε και η φιλία της TV Azteca: o Εστέμπαν Μοκτεσούμα, πρόεδρος του ιδρύματος Azteca και προστατευόμενος του Σαλίνας Πλιέγο, εντάχθηκε στην ομάδα του υποψηφίου προκειμένου να συνεισφέρει στην «κοινωνική πρότασή του» για το 2018. Ο Ροντρίγκεζ Μουνγκία φαίνεται απαισιόδοξος: «Εάν ένα άλλο κόμμα ανέλθει στην εξουσία, θα προσαρμοστούν. Το έπραξαν όταν το PRI έχασε την προεδρία το 2000, ως άξιοι απόγονοι εκείνων που, δεκαετίες πριν [στις 2 Οκτωβρίου του 1968], δεν προσπάθησαν καν να αλλάξουν την πορεία των γεγονότων. Ήταν αόρατοι και κατέστησαν εξίσου αόρατες τις τραγωδίες».
«Η τέλεια δικτατορία δεν είναι η Κούβα του Φιντέλ Κάστρο: είναι το Μεξικό, επειδή είναι μια δικτατορία τόσο καλά καμουφλαρισμένη, ώστε δεν μοιάζει με δικτατορία». Αυτή διατύπωση του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας Περουβιανού Μάριο Βάργκας Λιόσα, η οποία ειπώθηκε κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης στην Πόλη του Μεξικού το 1990, υπό τα έκπληκτα μάτια του Μεξικανού ομολόγου του Οκτάβιο Πας, περιέγραφε την επιδεξιότητα που ανέπτυξε το PRI όσον αφορά την υποταγή των διανοούμενων. Ο Ροντρίγκεζ Μουνγκία προτιμά τον όρο «αόρατη τυραννία», τον οποίο ξετρύπωσε σε ένα κείμενο του 1964, από τα αρχεία της μυστικής μεξικανικής αστυνομίας, τα οποία άνοιξαν το 2000. Το δοκίμιο, πολύ διορατικά, θεσπίζει το δόγμα που όφειλε να καθοδηγεί το PRI στη σχέση του με τα ΜΜΕ. «Η πολιτική προπαγάνδα οφείλει να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα επικοινωνίας –τα κείμενα για τους καλλιεργημένους, τις έντυπες εικόνες, τις οπτικοακουστικές χρήσεις του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου για τους λιγότερο μορφωμένους– [ώστε] να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε έναν κόσμο κυριαρχούμενο από μια αόρατη τυραννία που εξωτερικώς θα λαμβάνει τη μορφή μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης» (9).

(1) Jacinto Rodríguez Munguía, «La otra guerra secreta. Los archivos prohibidos de la prensa y el poder», Random House Mondadori’, Μεξικό, 2007.
(2) Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιών (IFT) και την εταιρεία Nielsen Ibope Mexico.
(3) Στην ομόσπονδη Πολιτεία του Μέξικο από το 1993 καταγράφονται περισσότερες δολοφονίες γυναικών απ’ ό,τι στην Πολιτεία της Τσιουάουα, όπου βρίσκεται η πόλη Σιουδάδ Χουάρες, η οποία έχει γίνει διεθνώς γνωστή ως Η πόλη των νεκρών γυναικών, εξαιτίας των βίαιων, ανεξιχνίαστων δολοφονιών νεαρών φτωχών εργατριών.
(4) «Computer files link TV dirty tricks to favourite for Mexico presidency», «The Guardian», Λονδίνο, 7 Ιουνίου 2012.
(5) «Monopolios de tv y telefonía manipulan al gobierno: EU», «La Jornada», Μεξικό, 17 Μαρτίου 2011.
(6) Βλ. Marie Bénilde, «Quand les tuyaux avalent les journaux», «Le Monde diplomatique», Σεπτέμβριος 2016.
(7) «La periodista Carmen Aristegui, despedida de la cadena MVS», «El País», Μαδρίτη, 16 Mαρτίου 2015.
(8) Βλ. Rafael Barajas και Pedro Miguel, «Au Mexique, le massacre de trop», «Le Monde diplomatique», Δεκέμβριος 2014.
(9) Γενικά αρχεία του έθνους (AGN), Τμήμα της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικών και Κοινωνικών Ερευνών (DGIPS), κιβώτιο 2998/Α.

Νερό, προϋπολογισμοί και δηλητήριο


Γιώργος Φλώρος
Οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του Michigan δεν είχαν ποτέ ξαναδεί κάτι τέτοιο μέχρι τότε και σίγουρα δεν περίμεναν να το δουν ποτέ στην ζωή τους. Μια απλή ανάρτηση στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα της υπηρεσίας κατάφερε να συγκεντρώσει περίπου 80.000 σχόλια, ένα πραγματικό ρεκόρ για τη δημόσια διαβούλευση. Η διάσημη πλέον ανάρτηση αφορούσε μια αίτηση της Nestlé για την αύξηση της ποσότητας νερού που αντλεί στις εγκαταστάσεις της στο White Pine από 250 γαλόνια/ώρα στα 400 γαλόνια/ώρα. Πολλοί ήταν αυτοί που διαμαρτυρήθηκαν εντόνως καθώς η Nestlé πληρώνει για τα δικαιώματα άντλησης στο νερό το ιλιγγιώδες ποσό των …200 δολαρίων τον χρόνο, ενώ η παραγωγή προ της αύξησης ήταν 3.5 εκ. μπουκάλια νερού την ημέρα! Πρόκειται ουσιαστικά για την δωρεάν παραχώρηση ενός αναγκαίου φυσικού πόρου σε μια ιδιωτική εταιρία η οποία αποκομίζει από αυτόν τεράστια κέρδη.
Το θέμα πήρε πολύ μεγάλες διαστάσεις, με διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες και την συντριπτική πλειοψηφία των σχολιαστών να εκφράζεται ενάντια στην έγκριση της άδειας· από τις 80 χιλιάδες σχόλια, μόλις 75 ήταν θετικά! Πέραν όμως του καθαρά οικονομικού σκανδάλου, ο λόγος για τις αντιδράσεις δεν ήταν μόνο τα χρήματα που πληρώνει (ή δεν πληρώνει) η Nestlé για το νερό που αντλεί, αλλά κυρίως είχαν να κάνουν με την τοποθεσία στην οποία γίνεται η επίμαχη άντληση. Βλέπετε, οι εγκαταστάσεις της εταιρίας βρίσκονται πολύ κοντά, μόλις 10 μίλια από την μικρή, επαρχιακή πόλη του Michigan με το σύντομο και εύηχο όνομα Flint. Μια πόλη το όνομα της οποίας, πριν από λίγα χρόνια, ξέφυγε από το επίπεδο του απλού τοπωνύμιου σε ένα χάρτη και πήρε τα χαρακτηριστικά παγκόσμιου συμβόλου μέσα από μια εμβληματική αλλά και τραγική ιστορία, βγαλμένη τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον.

Το Flint είναι μια μικρή (για τα δεδομένα των ΗΠΑ) πόλη του Michigan. Βρίσκεται σχετικά κοντά στο Detroit και γνώρισε και αυτό παλιότερα μια πρωτοφανή ανάπτυξη στην πρωτεύουσα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Όταν όμως έφυγαν οι βιομηχανίες, το Flint (όπως και το Detroit) μεταμορφώθηκε σε μια πόλη φάντασμα· η φτωχότερη πόλη αντίστοιχου μεγέθους της χώρας, σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Η ανεργία φτάνει το 41%, η φτώχεια «χτυπά» επίπεδα τρίτου κόσμου, οι υποδομές καταρρέουν, ο πληθυσμός μειώνεται ραγδαία χρόνο με τον χρόνο και η πόλη βρίσκεται στον κατάλογο των πιο επικίνδυνων πόλεων των Ηνωμένων Πολιτειών σύμφωνα με το FBI.  Το 2010 στην πολιτεία του Michigan εκλέγεται κυβερνήτης ο σκληρός Ρεπουμπλικάνος Rick Snyder, με βασική του υπόσχεση να κυβερνήσει την πολιτεία «όπως μια επιχείρηση».
Έτσι, σαν καλός νεοφιλελεύθερος,  από την μία αυξάνει τις φοροαπαλλαγές επιχειρήσεων και πλουσίων ενώ από την άλλη διατάσσει περικοπές.  Το 2011, με αφορμή τα οικονομικά προβλήματα διαφόρων δήμων στην πολιτεία, περνά τον νόμο Public Act 4, ο οποίος δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση της Πολιτείας να αναλαμβάνει ευθέως τον έλεγχο πόλεων με οικονομικά προβλήματα μέσω διορισμένων manager. Στόχος είναι να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός και, για να γίνει αυτό, ο νόμος δίνει υπερεξουσίες στους manager: μπορούν να ακυρώνουν αποφάσεις των εκλεγμένων δημοτικών αρχών, να ιδιωτικοποιούν δημόσιες υπηρεσίες και περιουσία, να μοιράζουν κατά την κρίση τους συμβόλαια δημόσιων έργων, ακόμα και να απολύουν εκλεγμένους αξιωματούχους· μπορούν δηλαδή να συμπεριφέρονται σαν μίνι δικτάτορες που αποφασίζουν και διατάσσουν.
Πολύ σύντομα στο Flint εγκαταστάθηκε ένας τέτοιος manager ο οποίος άρχισε το ευγενές έργο του κόβοντας πόρους από κάθε είδους δημόσια παροχή και λειτουργία ώστε να μειωθούν τα έξοδα. Μεταξύ άλλων, αποφασίζεται να αλλάξει η πηγή  τροφοδοσίας νερού της πόλης. Μέχρι τότε η πόλη έπαιρνε το νερό της από την λίμνη Huron, μια εκ των Μεγάλων Λιμνών, του μεγαλύτερου δηλαδή συστήματος γλυκού νερού στον κόσμο το οποίο αποθηκεύει το 18% της παγκόσμιας  προμήθειας νερού. Έτσι λοιπόν, από τον Απρίλιο του 2014 και με σκοπό την μείωση των εξόδων, η πόλη ξεκινά να παίρνει το νερό της από τον κοντινότερο ομώνυμο ποταμό Flint.Η απόφαση αυτή δεν άρεσε σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού αλλά και σε αρκετούς από τους εκλεγμένους αξιωματούχους του δήμου: ήταν γνωστό ότι ο ποταμός παρουσίαζε προβλήματα μόλυνσης,  καθώς για δεκαετίες οι βιομηχανίες της περιοχής έριχναν απόβλητα στην κοίτη του και την πρακτική αυτή συνέχιζε ένα κοντινό εργοστάσιο της General Motors. Παρά τις προειδοποιήσεις και τις ενστάσεις, η απόφαση προχώρησε και η πόλη άρχισε να πίνει κανονικά το νερό του ποταμού.
Τα αυτιά του κυβερνήτη ήταν κάπως πιο ευαίσθητα στις ενστάσεις της General Motors, η οποία τον Αύγουστο του 2014 παραπονέθηκε ότι το νερό του ποταμού διέβρωνε τον εξοπλισμό του εργοστασίου, προκαλώντας μεγάλες οικονομικές ζημιές.  Έτσι η πολιτεία έσπευσε να αλλάξει πηγή νερού για το εργοστάσιο, πληρώνοντας με δημόσιο χρήμα τα 400.000 που απαιτήθηκαν για να γίνει αυτό. Όμως την ίδια ακριβώς περίοδο αρχίζουν και τα πρώτα παράπονα των κατοίκων: το νερό έχει περίεργο χρώμα, μυρίζει άσχημα και σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρονται εξανθήματα και τριχόπτωση.
Η επίσημη απάντηση της Πολιτείας είναι ότι όλα είναι καλά και μπορούν να συνεχίσουν να το χρησιμοποιούν. Παρόλα αυτά, οι καταγγελίες για το νερό συνεχίζονται και οι κάτοικοι ανησυχούν και πιέζουν για απαντήσεις, δίχως όμως αποτέλεσμα: οι αρχές επιμένουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με το νερό. Τελικά, μια ανήσυχη μητέρα, η κ. Lee Anne Walters, μετά από πιέσεις και συνεχείς ενοχλήσεις, υποχρεώνει την περιβαλλοντική υπηρεσία του δήμου να πάρει ένα δείγμα από την βρύση της. Λίγες μέρες μετά έρχεται η απάντηση: πρέπει να σταματήσει αμέσως να χρησιμοποιεί το νερό της βρύσης, καθώς το δείγμα παρουσιάζει 400ppb μόλυβδο, όταν η μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση είναι τα 15 ppb.
Ξεκινούν γενικές δειγματοληψίες που αποκαλύπτουν μια φρικιαστική κατάσταση: η πόλη πίνει νερό με τρομακτικές συγκεντρώσεις μολύβδου. Σε κάποια σημεία, το νερό έχει 27 φορές περισσότερο μόλυβδο από τις ανώτατες επιτρεπόμενες τιμές. Σε κάποια άλλα, οι τιμές μολύβδου έφτασαν τα 13.000 ppb – σημειωτέον ότι οτιδήποτε με τιμές άνω των 5.000 ppb χαρακτηρίζεται από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ ως «επικίνδυνο απόβλητο».   Αυτό σημαίνει ότι, για κάποιο χρονικό διάστημα, μια πόλη 100.000 ανθρώπων έπινε (κυριολεκτικά), δηλητήριο.
Οι επιπτώσεις από την δηλητηρίαση με μόλυβδο είναι τεράστιες και μη αναστρέψιμες. Ο μόλυβδος μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στο συκώτι και νευρολογικές διαταραχές. Οι βασικές του επιπτώσεις όμως είναι στα παιδιά, καθώς προκαλεί μείωση του IQ, της δυνατότητας συγκέντρωσης και τελικά οδηγεί σε καθυστέρηση στην ανάπτυξη των παιδιών και εμφάνιση αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Το νερό του ποταμού Flint, λόγω των χημικών που έπεφταν σε αυτό από τις βιομηχανίες της περιοχής, είχε αποκτήσει διαβρωτικές ικανότητες. Έτσι διέβρωσε τους παλιούς μολυβένιους σωλήνες της πόλης, με αποτέλεσμα ο μόλυβδος να περάσει στο νερό. Το νερό αυτό χρησιμοποιούσαν δεκάδες χιλιάδες κάτοικοι, το σύνολο των οποίων εκτέθηκε σε δηλητηρίαση από μόλυβδο, μεταξύ των οποίων και το σύνολο των 9.000 παιδιών κάτω των 5 ετών της πόλης. Διαπιστώθηκαν επίσης και άλλες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων πέραν της δηλητηρίασης από μόλυβδο, όπως πχ η επιδημία της Νόσου των Λεγεωνάριων, τα ποσοστά της οποίας δεκαπλασιάστηκαν στην περιοχή και τελικά οδήγησε σε  10 θανάτους και σε μόνιμες βλάβες στην υγεία των ανθρώπων. Οι αποβολές αυξήθηκαν σε τέτοιο σημείο που το ποσοστό γονιμότητας μειώθηκε κατά 12% ενώ το ποσοστό θανάτων στα έμβρυα αυξήθηκε κατά 58%.
Τίποτα από αυτά δεν ήταν ένα ατύχημα, μια παράλειψη ή μια κακή στιγμή: οι αρχές της Πολιτείας γνώριζαν. Γνώριζαν ότι το νερό είναι διαβρωτικό· όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, δημόσιο χρήμα χρησιμοποιήθηκε για να αλλάξει η προμήθεια νερού μιας εταιρίας, της General Motors, ακριβώς για αυτόν τον λόγο. Γνώριζαν ότι το νερό είναι μολυσμένο και ακατάλληλο· τους είχαν προειδοποιήσει αξιωματούχοι και πολίτες του δήμου πριν παρθεί η απόφαση της αλλαγής πηγής νερού. Καταλάβαιναν ότι κάτι συμβαίνει, όταν οι κάτοικοι άρχισαν να διαμαρτύρονται, ή τουλάχιστον όφειλαν να το ερευνήσουν. Και όμως, όχι μόνο αρνήθηκαν να κάνουν το παραμικρό, αλλά προέτρεπαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να συνεχίσουν να δηλητηριάζουν τους εαυτούς τους.
Όταν άλλαξαν την πηγή τροφοδοσίας νερού, αρνήθηκαν να χρησιμοποιήσουν αντι-διαβρωτικά χημικά στο νερό που θα απέτρεπαν την καταστροφή, για να αποφύγουν το τρομακτικό κόστος των 9000 δολαρίων· μια αχρείαστη σπατάλη στην λογική της πάση θυσία μείωσης του κόστους. Όταν μάλιστα οι αρχές άρχισαν να μυρίζονται ότι κάτι άσχημο συμβαίνει, αρνήθηκαν να επαναφέρουν την τροφοδοσία από την αρχική πηγή: κάτι τέτοιο θα επιβάρυνε τον προϋπολογισμό, ο οποίος αποδείχθηκε ότι βρίσκεται σε ψηλότερη θεσή στην λίστα των προτεραιοτήτων των αρχών.
Με τον σάλο που ξέσπασε ήταν πλέον αδύνατον για τις αρχές να συνεχίσουν να καλύπτουν το τι συμβαίνει και απαγόρευσαν κάθε χρήση νερού στην περιοχή.  Σε ολόκληρη την πόλη στήθηκαν σημεία παροχής εμφιαλωμένου νερού για τους κατοίκους. Και κάπου εδώ επιστρέφουμε στην είδηση με την οποία ξεκίνησε αυτό το άρθρο: το νερό το οποίο η πολιτεία μοιράζει στους κατοίκους, έχει συσκευασθεί από την Nestlé, λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα, από νερό που αντλείται από τον ίδιο υδροφόρο που τροφοδοτούσε το Flint, πριν οι αρχές αποφασίσουν να αλλάξουν τροφοδοσία για λόγους οικονομίας. Έτσι, αντί ο φυσικός πόρος να φτάνει απευθείας στους κατοίκους, περνά πρώτα μέσω της Nestlé, η οποία τον αποκτά πρακτικά δωρεάν,   για να τον πουλήσει στην συνέχεια στους κατοίκους, δρέποντας στο μεταξύ τα κέρδη. Οι κακές γλώσσες λένε ότι ρόλο σε αυτή την κατάσταση έπαιξε και το γεγονός  ότι η εκπρόσωπος τύπου της εταιρίας είναι σύζυγος του επιτελάρχη του Κυβερνήτη Snyder.  Άλλες, πιο κακές γλώσσες, ισχυρίζονται ότι η αδιαφορία των αρχών έχει να κάνει με το γεγονός ότι υπάρχει πλειοψηφία αφροαμερικανών κατοίκων στην πόλη.
Η πολιτεία ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2018, τέσσερα χρόνια μετά δηλαδή και λίγες μέρες μετά την έγκριση της αίτησης της Nestlé ότι σταματά η διανομή συσκευασμένου νερού καθώς θεωρεί ότι στην πόλη έχει αποκατασταθεί η παροχή καθαρού νερού. Αν και τα ποσοστά μολύβδου μετά από παρεμβάσεις βρίσκονται πλέον στα επιτρεπτά όρια, οι μολύβδινοι σωλήνες δεν έχουν ακόμα αντικατασταθεί λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και τα έργα προβλέπεται να τελειώσουν μετά το 2020. Οι κάτοικοι συνεχίζουν να μην πίνουν το νερό ενώ η πόλη έχει πλέον καταστραφεί καθώς οι έμμεσες συνέπειες στην οικονομία ήταν συντριπτικές. Παρόλα αυτά, η υπηρεσία ύδρευσης της πόλης συνέχιζε να χρεώνει τους κατοίκους, οι οποίοι σήμερα χρωστούν εξωπραγματικά ποσά για το δηλητήριο που τους πάσαραν ως νερό· την ίδια ώρα, θα πρέπει πλέον να αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό, το ίδιο που έπιναν παλαιότερα και που τώρα έχει χαριστεί σε μια ιδιωτική εταιρία για να το μεταπωλεί στους κατοίκους.
Πρόκειται για μια πραγματικότητα βγαλμένη από τα υγρά όνειρα κάθε συνεπούς νεοφιλελεύθερου, μια ιστορία που κανείς δεν περίμενε να ξαναζήσει από εποχές που (υποτίθεται ότι)  έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Ή μήπως δεν είναι έτσι; Διοίκηση «σαν μια επιχείρηση», περικοπές, ιδιωτικοποίηση, βελτίωση υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα σε σχέση με το δημόσιο, μάνατζερ και κέρδος ως αυτοσκοπός: επιχειρήματα που όχι μόνο χρησιμοποιούνται αλλά και ολοένα κερδίζουν έδαφος, ως υποτιθέμενη απάντηση των νεοφιλελεύθερων στην οικονομική κρίση. Και κάπως έτσι, έρχεται το Flint απο το μέλλον, στην πλέον ισχυρή και ανεπτυγμένη χώρα του κόσμου, να προβάλλει σε όλο τον κόσμο το μέλλον μας: μια δυστοπία κοινωνιών που θα κυνηγούν ατέρμονα σύν και πλήν του προϋπολογισμού, που θα θεωρούν το δικαίωμα της ιδιωτικής κερδοφορίας πάνω από το δικαίωμα σε μια υγιεινή ζωή, που θα είναι έτοιμες να δηλητηριάσουν ακόμα και τα παιδιά τους  εάν έτσι επιτευχθεί το βέλτιστο οικονομικό αποτέλεσμα….

Πιο Τζήμερος δεν υπάρχει! – του Γεράσιμου Χολέβα

O Τζήμερος μιλά «για το μεγάλο έγκλημα της μεταπολίτευσης: την νομιμοποίηση του ΚΚΕ» και «για τους πολιτικούς και νομικούς λόγους για τους οποίους έπρεπε το ΚΚΕ να μην έχει δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές». 
Έχει αναγγείλει το γεγονός από τη σελίδα του στο facebook και τώρα το υλοποιεί.
Φανταστείτε σε τι απόγνωση βρίσκεται για λίγο δημοσιότητα ο γνωστός φασιστοτζήμερος και ανθυποκασιδιάρης.
Με λίγα λόγια:
Πιο Τζήμερος δεν υπάρχει!
Γιατί;
Διότι το ανώτατο στάδιο του Τζήμερου δεν μπορεί να είναι κανένα άλλο από τον ίδιο Τζήμερο!
Τόσο Τζήμερος δεν μπορεί να γίνει κανείς!
Ας απολαύσει, λοιπόν, τη δημοσιότητα που του αξίζει: Ως Τζήμερος!  

Ετικέττες:

Share

Facebook Digg Stumbleupon Favorites More