Όταν το διαδίκτυο καταπίνει τις εφημερίδες

By Marie Bénilde and Θανάσης Κούτσης (μετάφραση)

Το μέλλον των εφημερίδων βασίζεται, άραγε, στην συνέργειά τους τους με τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών; Τον περασμένο Μάιο, η εξαγορά από την SFR της εφημερίδας «Libération» και των περιοδικών «L’Express», «L’Expansion», «Lire» και «L’Etudiant», παράλληλα με την απόκτηση ποσοστού 49% του τηλεοπτικού σταθμού BFM TV και του ραδιοφωνικού σταθμού RMC, ξανάφερε στην επικαιρότητα μια ιδέα που ήταν πολύ της μόδας στη δεκαετία του 2000, όταν ο Ζαν-Μαρί Μεσιέ ήταν στο τιμόνι της Vivendi Universal: τη σύγκλιση μεταξύ τηλεφώνου και μέσων ενημέρωσης. Χάρη στην εξαγορά αυτή, η εφαρμογή SFR Presse προτείνει εφημερίδες -για την ώρα, δωρεάν- στα 18 εκατομμύρια συνδρομητές του τηλεπικοινωνιακού φορέα ιδιοκτησίας Πατρίκ Ντραχί. Στην αρχή τον αγόραζαν οι αναγνώστες, όταν αυτοί μειώθηκαν οι διαφημιστές, σήμερα ο Τύπος θα οφείλει, άραγε, τη διάσωσή του σε διανομείς που προσπαθούν να κρατήσουν την πελατεία τους ή να δημιουργήσουν καινούργια;

Στα τέλη Ιουνίου 2016, τρία εκατομμύρια πελατών της SFR είχαν κατεβάσει την εφαρμογή, η οποία διευρύνθηκε και με νέες εφημερίδες, όπως η «Le Journal du Dimanche», η «Le Parisien», η «Midi Libre». Θα μπορούσαμε να δούμε σε αυτό μόνο έναν ελιγμό για φορολογικούς λόγους. Στον λογαριασμό του συνδρομητή, η αξία αυτής της ποικιλίας, 19,90 ευρώ, αντιστοιχεί με τα δύο τρίτα της μέσης τιμής ενός πακέτου που συνδυάζει τηλεφωνία, διαδίκτυο και τηλεόραση. Αυτό δίνει στην SFR τη δυνατότητα να εκδίδει στα εκατομμύρια των πελατών της για αυτά τα δύο τρίτα απόδειξη με τον ειδικό ΦΠΑ του Τύπου: 2,1% αντί για 20%. Ένα κόλπο που επιτρέπει την εξοικονόμηση κάθε χρόνο, πολλών δεκάδων, ακόμα και εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Η σύγκλιση των ΜΜΕ κάτω από την ομπρέλα εταιρειών τηλεπικοινωνιών υποβαθμίζει τις εφημερίδες σε απλούς παρόχους περιεχομένου που συγκεντρώνουν χρήμα και εξουσία για τους γιγαντιαίους ομίλους.

Αλλά η σύγκλιση είναι επίσης ο ευφημισμός, μιας ευθείας εξάρτησης από έναν φορέα τηλεπικοινωνιών. Η SFR κακομαθαίνει τους συνδρομητές της με τα μέσα ενημέρωσης για να τους κρατά και για να αναβαθμίζει τις προσφορές της. Από την πλευρά τους, οι εκδότες του τύπου προδίδουν ακόμα περισσότερο τα συμφέροντα των αναγνωστών τους με την ελπίδα να στοχεύσουν σε ένα κοινό που θα προσελκύσει διαφήμιση. Ως αντάλλαγμα, οι εφημερίδες δεν μπορούν παρά να ελπίζουν σε μερικά λεπτά του ευρώ ανά τεύχος που «κατεβάζεται».

Διαφαίνεται επίσης η συγχώνευση των διαφημιστικών τμημάτων της SFR, της Altice Media και του NextRadioTV (BFM TV, RMC…) σε έναν ενιαίο φορέα. Ένας τρόπος ν’ ανταγωνιστούν την Google και το Facebook, που κατέχουν τα δύο τρίτα της ψηφιακής διαφήμισης στη Γαλλία: «Η SFR αποφάσισε να επεκταθεί στα μέσα ενημέρωσης όχι μόνο για να διαφοροποιηθεί, αλλά επίσης για να ανακτήσει μέρος της διαφήμισης που κατέχουν οι GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon)», δηλώνει ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, Μισέλ Κομπ (1). Η πρόσβαση στη λίστα των συνδρομητών της SFR επιτρέπει πλέον την αποστολή εξατομικευμένων διαφημίσεων, κάτι που ενέπνευσε τον Αλάν Βέιλ, πρόεδρο του NextRadio TV και Διευθύνοντα Σύμβουλο της SFR Media, σε έναν διεισδυτικό προβληματισμό σχετικά με τα σύγχρονα διακυβεύματα της δημοσιογραφίας: «Εκείνοι που γνωρίζουμε ότι έχουν σκύλο θα δουν τη διαφήμιση για το Canigou στις οθόνες τους ενώ αυτοί που έχουν γάτα θα δουν το Ronron» (2). Η εταιρεία, χρησιμοποιώντας τις βάσεις δεδομένος μπορεί, επίσης, να καθορίσει τον τύπο των άρθρων ή των βίντεος που θα πρέπει να αναπτύξει ώστε να κερδίσει την προτίμηση των χρηστών και άρα και την τσέπη των διαφημιστών.

Πριν από το 2019, ο κ. Ντραχί έχει το δικαίωμα προτίμησης για να εξαγοράσει το σύνολο του κεφαλαίου του NextRadio TV. Κατά παράβαση του κανόνα κατά της συγκέντρωσης που είναι γνωστός ως «τα δύο από τα τρία» του νόμου για την Επικοινωνία του 1986, ο οποίος απαγορεύει την κατοχή πάνω από δύο εθνικών Μέσων Ενημέρωσης, θα μπορούσε να ελέγξει σε εθνικό επίπεδο μια καθημερινή εφημερίδα (Libération), ένα εβδομαδιαίο έντυπο (L‘ Express), δύο τηλεοπτικά κανάλια (BFM TV και RMC Découverte) καθώς και δύο ραδιόφωνα (RMC και BFM Business). Σε αυτά προστίθενται αθλητικά κανάλια καθώς και το i24News, το φιλο-ισραηλινό ενημερωτικό κανάλι του ομίλου.

Για τον Μισέλ Κομπ η σύγκλιση αυτή συμβαδίζει με την ιστορία. Οι μεγάλοι ελιγμοί δεν ξεκίνησαν, μήπως, στο εξωτερικό; Στο Ηνωμένο Βασίλειο η British Telecom (BT) έχει αποκτήσει τα δικαιώματα του βρετανικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου και διανέμει τα δικά της αθλητικά κανάλια στα δίκτυά της, ενώ αντίθετα το Sky, το δορυφορικό πακέτο του Ρούπερτ Μέρντοχ προσφέρει Internet με πολύ υψηλές ταχύτητες.

Στις ΗΠΑ, η εταιρεία καλωδιακής τηλεόρασης Comcast αγόρασε το στούντιο κινουμένων σχεδίων DreamWorks, που έχει συνιδρυτή τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, αφού πρώτα εξαγόρασε την NBC Universal, το 2011. Από την πλευρά τους, η εταιρεία τηλεπικοινωνιών AT&T απέκτησε το 2015 το δορυφορικό πακέτο Direct TV ενώ η Verizon την AOL, πριν να «καταπιεί» τη Yahoo, τον περασμένο Ιουλιο. Όσο για τον Τζεφ Μπέζος, τον ιδρυτή του Amazon, που αγόρασε την «Washington Post» για 250 εκατ. δολάρια το 2013, η συνδρομητική προσφορά «Prime» (99 δολάρια ετησίως) περιλαμβάνει πλέον δωρεάν την εφημερίδα για έξι μήνες (και στη συνέχεια με 3,99 δολάρια τον μήνα).

«Το να παρέχεται δωρεάν πρόσβαση σε νέους πελάτες μέσω της “Prime”, μας επιτρέπει τη σύνδεση με εκατομμύρια μέλη σε όλη τη χώρα, τα οποία ίσως να μην γνώριζαν την “Post” στο παρελθόν», δήλωσε ο πρόεδρος της «Washington Post», Στιβ Χιλς (3). Το 2014 μία δωρεάν εφαρμογή της εφημερίδας αναπτύχθηκε για την ταμπλέτα της Amazon, το Kindle Fire. Με άνοδο 63% σε ένα χρόνο, το ψηφιακό της κοινό ξεπέρασε αυτό των «New York Times», με πάνω από 70 εκατ. μοναδικούς επισκέπτες κάθε μήνα. Παράλληλα, ο κ. Μπέζος προσέλαβε περίπου 80 πληροφορικάριους. Με την εξαγορά της «Washington Post», απέκτησε ένα εργαλείο επιρροής προς την ομοσπονδιακή εξουσία, ενώ ο όμιλός του βρέθηκε στο στόχαστρο των αντιμονοπωλιακών και των φορολογικών αρχών για μονοπωλιακές πρακτικές και φοροδιαφυγή. Τον Δεκέμβριο του 2015 ήταν η σειρά του κινεζικού γίγαντα του online εμπορίου, Alibaba, να γίνει αρεστός στη νέα νομενκλατούρας που έχει επιβληθεί από τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, με την εξαγορά της «South China Morning Post», της αγγλόφωνης εφημερίδας του Χονγκ Κονγκ.

«Δεν υπάρχει τόσο μεγάλη σύγκλιση μεταξύ του Τύπου και του κινητού τηλεφώνου», εκτιμούσε τον Μάιο του 2015 ο κ. Ντραχί ενώπιον της Επιτροπής οικονομικών υποθέσεων της Βουλής. Ο ιδιοκτήτης της SFR και της Numericable στη Γαλλία, της Hot Telecom στο Ισραήλ, της Portugal Telecom και της Suddenlink Communications στις ΗΠΑ, παρουσίαζε τότε στους βουλευτές τους λόγους της επένδυσής του στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με τα όσα είπε, έγινε μέτοχος της Libération μετά από αίτημα μιας δημοσιογράφου, επενδύοντας 14 εκ ευρώ, δηλαδή «ένα προς χίλια» του ποσού που επένδυε στην SFR, προκειμένου να σώσει την εφημερίδα. Στην πραγματικότητα, ο πρόεδρος και γενικός διευθυντής της Altice, ενδιαφέρθηκε για το ζήτημα, μετά από αίτημα του Φρανσουά Ολάντ.

Προηγουμένως, ήταν αναμφίβολα μεγιστάνας των τηλεπικοινωνιών, αλλά επίσης «κάτοικος Ελβετίας», η «προσωπική περιουσία» του οποίου βρισκόταν στο Γκέρνσεϊ, σύμφωνα με τη φρασεολογία του Αρνό Μοντεμπούρ, που όταν ήταν υπουργός παραγωγικής ανασυγκρότησης διατείνονταν ότι είχε να του θέσει «φορολογικά ερωτήματα». Ο κ. Ντραχί κατάλαβε γρήγορα ότι δεν είναι ανόητο να σώσει μια εφημερίδα φιλική προς την κυβέρνηση τη στιγμή που προετοιμαζόταν η ενοποίηση των τηλεπικοινωνιών στη Γαλλία υπό το άγρυπνο μάτι του ιστορικού φορέα Orange, το 23% του οποίου ανήκει στο κράτος. Οι ιδιωτικές εταιρείες τηλεφωνίας επιθυμούν διακαώς να αποτρέψουν το δημόσιο από το να επιβάλει μια δέσμη σχολαστικών κανονισμών, που, για παράδειγμα, θα τους υποχρέωνε να παρέχουν ευρυζωνική κάλυψη των λιγότερο κερδοφόρων περιοχών προκειμένου να καταπολεμηθεί το «ψηφιακό χάσμα».

Η σύγκλιση δεν επιβλήθηκε με το ζόρι στον κ Ντράχι. Ωστόσο, η αναγγελθείσα απόκτηση του NextRadio TV και στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο του 2015, της εταιρείας Cablevision που μεταδίδει στη Νέα Υόρκη το κανάλι News 12 και της περιφερειακής καθημερινής εφημερίδας «Newsday», δίνουν το έναυσμα για το ωραίο παραμύθι των διαύλων που συναντούν τα περιεχόμενα. «Τα μέσα ενημέρωσης επιτρέπουν στις εταιρείες τηλεπικοινωνιών να διαφοροποιούνται και να γίνονται ελκυστικότερες, ενώ οι εταιρείες επιτρέπουν στα μέσα να επωφεληθούν από το εύρος της μετάδοσής τους, να επιταχύνουν την ψηφιακή ανάπτυξή τους και χάρη στα δεδομένα στα οποία οι πελάτες επιτρέπουν την πρόσβαση, να προσφέρουν στον κάθε πελάτη υλικό προσαρμοσμένο στις προσωπικές του ανάγκες», λέει με υπερηφάνεια ο κ. Κόμπς (4). Αυτά τα θεωρητικά πυροτεχνήματα δεν καταφέρνουν να κρύψουν μια πραγματικότητα πολύ πιο προσγειωμένη, την πραγματικότητα του σύγχρονου τεχνοκαπιταλισμού: τη συγχώνευση – απορρόφηση για τη διόγκωση του μεγέθους και κατά συνέπεια την αύξηση της ικανότητας δανειοληψίας. Για τον κ. Ντραχί σημαίνει ότι θα λάβει ένα δάνειο το οποίο θα αποπληρώσει στη συνέχεια με τα κέρδη των εξαγορασμένων εταιρειών. Οι πιστωτές του, κυρίως τράπεζες όπως η BNP Parisbas και η Goldman Sachs, δεν είναι αδιάφορες έναντι της ικανότητας που έχει να επηρεάζει ένας τόσο μεγάλος πελάτης, υψηλού ρίσκου, ο κ. Ντραχί δανείστηκε τον περασμένο Απρίλιο με επιτόκιο που ξεπέρασε το 7%. «40 δισ. ευρώ, το τρελό χρέος του Πατρίκ Ντραχί”, διαβάζαμε στην ιστοσελίδα του BFM Business τον Ιούνιο του 2015, λίγο πριν την ανακοίνωση της μερικής εξαγοράς του από τον κ. Ντραχί. «Altice: ο Drahi κυνηγά το αμερικάνικο όνειρο», είχε τίτλο η ίδια ιστοσελίδα ένα μήνα αργότερα…

Ο μεγαλοεπιχειρηματίας αφήνει επίσης το αποτύπωμά του στα ΜΜΕ προβαίνοντας σε περικοπές προσωπικού, διευθύνοντας το καθένα με επιθετικές μεθόδους και ευνοώντας τις οικονομίες κλίμακας, όπως μαρτυρά η αναγγελία, τον Ιούλιο, 5000 απολύσεων στην SFR. Παρεμπιπτόντως, η απορρόφηση των καναλιών, των ραδιοφώνων και των εφημερίδων από την SFR αντισταθμίζει την απώλεια του τζίρου εξαιτίας της αποχώρησης ενός εκατομμυρίου συνδρομητών, και στην Altice, να βάλει 980 εκατ. ευρώ στα ταμεία της.

Η στρατηγική αυτή δεν αρέσει σε εκείνους που έχουν «κάψει τα φτερά τους», όπως η Orange. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Orange, Στεφάν Ρισάρ, γύρισε την πλάτη στην πολιτική του προκατόχου του, ο οποίος είχε αγοράσει με υψηλό κόστος -20 εκατ. ευρώ τη χρονιά- ένα μέρος των δικαιωμάτων του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου της Γαλλίας για την περίοδο 2008-2012 και ισχυρίστηκε ότι ανταγωνίζεται το Canal Plus χρηματοδοτώντας κινηματογραφικές ταινίες. Το 2009, η Αρχή Ανταγωνισμού υποχρέωσε την Orange να μην δεσμεύει για τους δικούς της συνδρομητές τα αθλητικά κανάλια, τις ταινίες και τις σειρές της. Η εταιρεία τηλεπικοινωνιών εξακολουθεί να επενδύει 550 εκατ. ευρώ ετησίως στο περιεχόμενο, κυρίως όμως, για την παραγωγή 20 ταινιών καθώς και τη διανομή των σειρών.

Από την πλευρά του, ο όμιλος Iliad (Free), που ιδρύθηκε από τον Ξαβιέ Νιλ, συνιδιοκτήτη του ομίλου Le Monde και του «L’Observateur», δεν συμμερίζεται την στρατηγική της σύγκλισης των μέσων με τις τηλεπικοινωνίες. Θεωρεί ότι η εν λόγω στρατηγική αξίζει μόνο εάν διαθέτει κάποιος αποκλειστικό περιεχόμενο. Όμως οι αποκλειστικότητες αυτές βάζουν τις εταιρείες στο στόχαστρο των αρχών ρύθμισης της αγοράς, όπως αποδεικνύεται από την απόφαση της Αρχής Ανταγωνισμού να αρνηθεί στο Canal Plus να διανέμει κατ’ αποκλειστικότητα το κανάλι του Κατάρ, beIN Sports. Ο όμιλος Telefónica, ο οποίος ήθελε μία παρόμοια αποκλειστικότητα του ραδιοτηλεοπτικού ομίλου Mediapro, επλήγη πρόσφατα κατά τον ίδιο τρόπο, στην Ισπανία.

Για την Free, είναι καλύτερα να συνάπτεις συμφωνίες με τους παρόχους περιεχομένου. Και να βασίζεται κανείς στη δύναμή του στα ΜΜΕ για να προωθεί θέματα που θεωρεί σημαντικά, όπως το μπλοκάρισμα διαφημίσεων του YouTube ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το υπερβολικό κόστος του εύρους ζώνης που η μετάδοση των βίντεο επιφέρει στους παρόχους τηλεπικοινωνιών. «Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι εάν η δημοσιογραφία δημιουργεί προστιθέμενη αξία ή όχι» εκτιμά ο κ. Νιλ (5). Το άλλο ζήτημα, το οποίο δεν θα τεθεί, αφορά στην πολιτική επιρροή που επιφέρει ο έλεγχος ενός μεγάλου μέσου ενημέρωσης σε μια βιομηχανία που ρυθμίζεται από το κράτος…

Ο όμιλος Bouygues τηρεί την ίδια γραμμή: δεν προσπάθησε να εκμεταλλευθεί ιδιαίτερα τα προγράμματα του TF1 στις τηλεπικοινωνίες. Όμως, η τηλεοπτική ισχύς του, του επιτρέπει να διατηρεί σχέσεις με τον πολιτικό κόσμο και να βαραίνει έτσι έμμεσα τη νομοθεσία για τις τηλεπικοινωνίες. Σε ότι αφορά τον όμιλο Bolloré, που πήρε τον έλεγχο της Vivendi (Canal Plus, Dailymotion, Universal Music) και προέβη στη σύναψη συμφωνίας με την Mediaset για να αναλάβει τη δέσμη της των συνδρομητικών καναλιών στην Ιταλία, έγινε φυσικά πάροχος της Τelecom Italia, με το 24,9% του μετοχικού κεφαλαίου, και κάτοχος μειοψηφικού πακέτου μετόχων της ισπανικής Telefonica. Ωστόσο η πολυπλοκότητα των εθνικών κανονισμών εμποδίζει τη μετάδοση του ίδιου περιεχομένου σε δίκτυα τηλεπικοινωνιών που υπόκεινται σε διαφορετικές τοπικές αρχές.

Κατά συνέπεια, είναι στο πλαίσιο μιας οπτικής υπέρ της προώθησης συμφωνιών εταιρικής σχέσης για τη διανομή των προγραμμάτων του Canal Plus και της Universal, που η Vivendi εξακολουθεί να συμμετάσχει στον τομέα των τηλεπικοινωνιών μετά την αποχώρησή της από την SFR και την GVT Βραζιλίας. Σύμφωνα με τον Βανσάν Μπολορέ, οι συνέργειες είναι πολύ περιορισμένες… ακόμη κι αν αφορούν τις Vivendi, Canal Plus, Dailymotion και Universal. Επιπλέον, ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της Vivendi βλέπει από εδώ και στο εξής τα όρια μιας τέτοιας προσέγγισης. «Εκτιμώ ότι η συζήτηση για τη σύγκλιση είναι σήμερα παρωχημένη χάρη εξαιτίας της εμφάνισης των κοινωνικών δικτύων», δήλωσε ο κ. Μεσιέ στις 3 Σεπτεμβρίου 2015. «Η ουσία της σύγκλισης, είναι να είναι κανείς πανταχού παρών. Αυτό που παραμένει αληθινό είναι αυτό που θέλω, όπου το θέλω, όταν το θέλω». Με λίγα λόγια, ο άνεμος έχει αλλάξει: θα είχε λιγότερη σημασία να διοχετεύει κανείς τα δικά του προγράμματα στα δικά του δίκτυα από το να ικανοποιεί τη ζήτηση κινητών συσκευών που επιτρέπουν την προβολή βίντεο ή την ανάγνωση εφημερίδων στιγμιαία και οπουδήποτε. Ποιάς ποιότητας, όμως; Στο συγκεκριμένο ζήτημα, όλα συγκλίνουν: οι βιομηχανίες του κλάδου δεν ενδιαφέρονται καθόλου γι’ αυτό.

1. «Le Figaro», 1η Ιουνίου 2016.
2. Συνέντευξη Τύπου στις 17 Απριλίου 2016. (Σ.τ.Μ.): Τροφή για σκύλους και γάτες, αντίστοιχα.
3. Europe 1, 14 Μαρτίου 2014. (Σ.τ.Μ.): Η βρετανική νήσος Γκέρνσεϊ συγκαταλέγεται στους πιο δημοφιλείς φορολογικούς παραδείσους.
4. «H SFR ξεκινά την σύγκλιση», εντιτόριαλ στο newsletter εταιρικής επικοινωνίας της SFR «La fibre des territoires», Ιούλιος 2016, http://communication.sfr.com/2016/07/Newsletter–LaFibre.html
5. «Polka», Παρίσι, Φεβρουάριος 2014.

Διαβάστε περισσότερα

Μαλβίνα Κάραλη: Αγάπη χωρίς προστακτική

Από τον Γιώργο Μουργή
Η Μαίρη «έχασε την τύχη» να ακούει μετά τους πρώτους έξι μήνες της.
Μια παιδική ασθένεια, στην εποχή που τα γιατρικά δεν έφταναν, ήταν αρκετή για να χάσει την ακοή της. Η ζωή την κατέταξε στους μη ακούοντες, σε αυτούς που άλλοι από λάθος τους ονομάζουν κωφάλαλους και άλλοι από χλεύη, τους αποκαλούν μουγκούς.
Μιλάγαμε λιγότερο στη νοηματική και περισσότερο με τα χείλια. Τελείωσε το σχολείο κωφών με άριστα, δούλευε σκληρά και υπερασπίζονταν με σθένος τα δικαιώματα των κωφών μέσα από τις δικές τους συλλογικότητες.
Μόνιμα είχε απορίες για λέξεις και έννοιες και σαν το διάολο όλο και πήγαινε πιο βαθιά σε ορισμούς που ήθελε να της εξηγώ. Δυο πράγματα δεν κατάφερα ποτέ να της δώσω να κατανοήσει.
Τι είναι η μελωδία στη μουσική και τι σημαίνει η λέξη προστακτική.
Πώς να εξηγήσεις σε έναν κωφό την έννοια της μελωδίας;
Κάπου διαβάζοντας για μουσική κόλλησε στη μελωδία. Καμιά μου απάντηση δεν την ικανοποιούσε, κανένα  λεξικό, καμιά εγκυκλοπαίδεια.
Βρεθήκαμε σε ένα παλαιοπωλείο μια μέρα στο Μοναστηράκι. Πλησιάσαμε ένα πιάνο και με ξαναρώτησε.
«Άντε πάλι τα ίδια» μουρμούρισα και εκείνη με παράτησε, αφού «διάβασε» τα χείλια μου και την έκφραση δυσφορίας μου.
Το μόνο που κατάφερα τελικά να της εξηγήσω ήταν, ότι όπως εκείνη κατά ένα μαγικό τρόπο μπορεί να διαβάζει τα χείλια και να μεταφράζει τις εκφράσεις κάθε προσώπου, χωρίς να μπορεί να δώσει εξήγηση αν την ρώταγαν πώς τα καταφέρνει, έτσι και γω δεν μπορούσα να της δώσω να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στη μουσική και τη μελωδία.
Ήμουν σίγουρος, παρόλο πως δεν την είχα πείσει, ότι είχε αντιληφθεί τουλάχιστον τη διαφορά.
Με την προστακτική πάλι νόμιζα πως θα ξεμπέρδευα εύκολα. Χρησιμοποιούσα λόγια, χέρια, γκριμάτσες αλλά πάλι η Μαίρη επέμενε πως δεν καταλαβαίνει.
Έφερνα ανάποδα παραδείγματα, αντίθετες έννοιες, της διάβαζα ρήματα, λέξεις σε διάφορους χρόνους σε διάφορες κλίσεις μα τίποτα δεν βοηθούσε.
Ώσπου μια μέρα, βλέποντας τη Μαλβίνα στην τηλεόραση, ενώ το μάτι μου παρατηρούσε τη Μαίρη πώς διάβαζε τα χείλια της και το αυτί μου άκουγε τη φωνή της Μαλβίνας, έτοιμος να εξηγήσω τις δύσκολες λέξεις που δεν προλάβαινε να «μεταφράσει», μου ήρθε στο μυαλό εκείνο το «Αγάπη χωρίς προστακτική».
Άρχισα να ψάχνω πού μπορεί να το είχα διαβάσει. Έφαγα τον τόπο μα δεν έβρισκα τίποτα. Η Μαίρη ρωτούσε συνέχεια για αυτή τη ξαφνική αναστάτωσή και αφού επέμενε εκνευριστικά για άλλη μια φορά, εξήγησα ότι ψάχνω ένα απόσπασμα από ένα κείμενο της Μαλβίνας. Έκανε μια κίνηση με το κεφάλι σαν κάτι να μου έδειχνε. Κοίταξα προς το σημείο που σημάδευαν τα μάτια της αλλά δεν υπήρχαν ούτε βιβλία ούτε περιοδικά.
Ρώτησα τι μου έδειχνε και με μια φυσικότητα σήκωσε το χέρι της προς τον υπολογιστή.
«Μα τι μαλάκας είμαι…» είπα κι αμέσως η Μαίρη μετέφρασε μαζί με τη γκριμάτσα μου πάλι, συμφωνώντας καταφατικά.
Βρήκα το κείμενο στο πρώτο κλικάρισμα, το εκτύπωσα και πριν της δώσω να το διαβάσει, εξήγησα ότι εδώ μέσα μπορεί να βρει αυτό που δεν κατάφερα να της διευκρινίσω ποτέ.
Την προστακτική…
Το πήρε στα χέρια της, διαβάζοντας μονορούφι όλες τις λέξεις. Άναψα ένα τσιγάρο περιμένοντας να την ρωτήσω. Το επεξεργάστηκε δεύτερη φορά και με κοίταξε στα μάτια.

• «Κατάλαβες;» την ρώτησα με αγωνία.
• «Κατάλαβα…» απάντησε με δισταγμό. «Αυτή τη φορά κατάλαβα. Αλλά τώρα θέλω να ρωτήσω κάτι άλλο».
• «Πες μου…Μαίρη»
• «Γιώργο, τελικά τι είναι Αγάπη;..»

Μαλβίνα Κάραλη, Αγάπη χωρίς προστακτική:
Όλα συγχωρούνται, αλλά το να θέλεις να μεταλλάξεις το κατ’ εξοχήν απρόβλεπτο, τον έρωτα, σε κάτι προβλέψιμο, είναι η μεγαλύτερη Ύβρις.
Χάζευα στην τηλεόραση και σκεφτόμουν πως τη μόνη ατάκα που με αντιπροσωπεύει απόλυτα τα τελευταία δυο-τρία χρόνια, πρόλαβε και την είπε η Ντενέβ (και ούτε καν μια μελαψή πιτσιρίκα απ’ αυτές που μ’ αρέσουν…): «Στα ερωτικά μου είμαι σαν την κατσίκα: ήσυχη, φτάνει να μην επιχειρήσουν να με δέσουν».
Και ξαφνικά στην οθόνη εμφανίστηκε το είδωλο των ειδώλων κι έλεγε κουβέντες γνωστές από παλιά… Πως κάθε φορά που βλέπει άνθρωπο αγκαλιά με ζώο, ξέρει πως ο άνθρωπος ζητάει συγγνώμη από το ζώο για λογαριασμό της ανθρωπότητας. Ντυμένος όπως πάντα με το χρώμα των ειδώλων – μαύρο και μαύρο – αγκαλιά με το άσπρο σκυλί, έλαμπε από ταλέντο. Και πίσω από τη συγγνώμη του διακρινόταν μια προφορά σλαβική, με πολλή ”Λίτοστ” που στα τσέχικα θα πει Μελαγχολία.
Ο Μιλάν μιλούσε για Αθανασία – το θέμα τον νέου του βιβλίου – και δεν μιλούσε διόλου για αγάπη. ”Μα επιτέλους. κύριε Κούντερα”, είπε ο παρουσιαστής με τα άψογα, άθλια παστέλ, «η αγάπη δεν είναι και για σας, αυτό που είναι για όλους τους υπόλοιπους θνητούς; Δεν είναι θυσία, αυταπάρνηση, δόσιμο, εγκατάλειψη, αδυναμία ;»
Το είδωλο απάντησε:
«Λόγια, κύριέ μου. Πολλά λόγια. Η αγάπη, όπως την εκτιμά και την βιώνει η πλειοψηφία των ανθρώπων, δεν είναι παρά μια μίζερη υπόθεση που με θλίβει. Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν πως αγαπάνε, αλλά οι άνθρωποι. έτσι κι αλλιώς, δεν είναι σχεδόν ποτέ αυτό που νομίζουν πως είναι. αλλά κάτι πολύ φτηνότερο, πολύ λιγότερο ευαίσθητο και συνήθως εξαιρετικά αδιάφορο.
Η ”αγάπη” τους είναι το ίδιο άκυρη με την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους. Λυτοί οι παραφουσκωμένοι διάνοι – και όσο πιο ασήμαντος ο άνθρωπος, τόσο πιο Σπουδαίος και Αχτινοβόλος νιώθει, με τον τρόπο που ο ετοιμοθάνατος τις τελευταίες του ώρες νιώθει ξαφνικά υγιής – μεταφράζουν όλη την ασημαντότητα και την κοινοτοπία του κούφιου τους συναισθήματος, στο ιδίωμα της ωραιότητας, της δήθεν αγάπης. της συγκίνησης. ”Αγαπάνε”, παράγοντας κιτς, γιατί τι άλλο είναι η εύκολη, δηλώσιμη, καταγράψιμη αγάπη τους, παρά η προσπάθεια να αρέσουν με κάθε τρόπο σε όσους πιστεύουν πιο φτάνει να δηλώνεις πως αγαπάς για να εξυψώνεσαι.
Σας παραπέμπω σ’ έναν ήρωά μου, για να πάρετε μια ιδέα περί του τί είναι η αγάπη για τα κοπάδια που αποτελούν το μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας. Και συγκεκριμένα, στη σκηνή όπου ο Φραντς, ο ήρωάς μου, ανίκανος να μιλήσει μετά   το ατύχημα, κοιτάζει τη γυναίκα του. Την Μαρί Κλωντ με μίσος, ικετεύοντάς την, αν μπορεί να λεχθεί αυτό, με το βλέμμα του, να εξαφανιστεί, να μην τη βλέπει στα μάτια του.
Κι όμως, το μίσος του αυτή το εκλαμβάνει σαν υπέρτατη μορφή αγάπης, κολακεύεται μάλιστα πιστεύοντας πως πέθανε ευτυχισμένος, αφού έβλεπε σας τελευταίες του στιγμές την εικόνα της.
Αυτό το Αστείο, δεν σημαίνει παρά, πόσο λίγο μπαίνει στον κόπο του ”αγαπημένου” προσώπου, ένας εκπρόσωπος του ”κοπαδιού”. Πόσο λίγο οι άνθρωποι που λένε πως αγαπάνε, γνωρίζουν ο ένας τον άλλο.
Σημαίνει ακόμη, πως υπάρχει ένα ειδικό αισθητήριο περί αγάπης – κι αυτό είναι Προνόμιο που, δυστυχώς ή ευτυχώς, ανήκει στους λίγους».
”Η αγάπη”, συνέχισε το είδωλό μου. ”Είναι πράξη Δημιουργίας και μόνο”. Συντελείται μέσα στον χρόνο, έτσι, ώστε ο άλλος μέσα από την πράξη της αγάπης μας. Να καταφέρει να πραγματώσει το ”Εs muss sein” του. Το Πρέπει του. Αυτό για το οποίο ετάχθη».
Έκλεισα την τηλεόραση με αίσθημα ανείπωτης ευτυχίας και κάλεσα αμέσως τις δυο φίλες μου. Αυτή που. όπως βλέπετε στη φωτογραφία, επιδίδεται σε παιχνίδια με μαχαίρια και την άλλη, που προτιμά να ασκεί την ανδρική τέχνη του χειροφιλήματος. Και οι δύο, σαν Κυρίες Ψεύτικο Παρόν, έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους – σημάδι πως τα ονόματα τους δεν θα τα μάθετε ποτέ.
Αυτές οι δυο Εκ Γενετής Ανώνυμες υπάρξεις, τοποθετήθηκαν – από μένα φυσικά – σ’ ένα δωμάτιο με τζάμι – καθρέφτη κι εγώ με τον Δ.Μ. την στήσαμε στο διπλανό δωμάτιο, καιροφυλακτώντας α λα Τζην Χάκμαν και εμπεδώνοντας τις κουβέντες του Ειδώλου μας…
Μαλβίνα Κάραλη: «Επ’ αυτοφώρω», 1991

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣ «ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ»: «Κατεβάστε» τις φωτογραφίες μας!

Έξι αθλητές που διακρίθηκαν και πήραν μετάλλια στους Παραολυμπιακούς Αγώνες καταγγέλλουν την προσπάθεια εκμετάλλευσης τους.

 ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 

Την προσπάθεια εκμετάλλευσης τους, για πολιτικούς λόγους, από τη «Χρυσή Αυγή», καταγγέλλουν με επιστολή τους έξι Έλληνες αθλητές που διακρίθηκαν και πήραν μετάλλια στους πρόσφατους Παραολυμπιακούς Αγώνες, στο Ρίο ντε Τζανέιρο.
Οι Ολυμπιονίκες ζητούν να αποσυρθούν οι φωτογραφίες τους από το site της «Χρυσής Αυγής» και τονίζουν ότι «η Χρυσή Αυγή ουδέποτε μας εξέφραζε ως πολιτικό κόμμα με δεδομένες τις ρατσιστικές αντιλήψεις τους πάνω στο θέμα αναπηρία».
Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:
«Οι φωτογραφίες μας που αναρτήθηκαν στους επίσημους δικτυακούς τόπους της Χρυσής Αυγής, έγιναν αντικείμενο συζήτησης και παραφιλολογίας. Κάποιοι προσπάθησαν να το εκμεταλλευτούν, προφανώς για τους δικούς τους σκοπούς. Εμείς όμως δεν είμαστε διατεθειμένοι να παίξουμε το παιχνίδι τους.
Άλλωστε η Χρυσή Αυγή ουδέποτε μας εξέφραζε ως πολιτικό κόμμα με δεδομένες τις ρατσιστικές αντιλήψεις τους πάνω στο θέμα αναπηρία.
Ζητάμε τα φωτογραφικά στιγμιότυπα που αναρτήθηκαν στο επίσημο site της Χρυσής Αυγής να αποσυρθούν, προκειμένου να αποκατασταθεί το όνομα και η λάμψη ολόκληρου του Παραολυμπιακού Κινήματος».
Οι αθλητές που υπογράφουν την επιστολή είναι οι:
Παύλος Μάμαλος
Δημοσθένης Μιχαλεντζάκης
Δημήτρης Μπακοχρήστος
Πασχάλης Κουλούμογλου
Γκρέμισλαβ Μωϋσιάδης
Γεράσιμος Λιγνός.

Διαβάστε περισσότερα

Το Λυκόφως των Ελίτ

 

e-cynical

 

Η αξιοκρατία είναι μια πραγματικά συναρπαστική λέξη. Παραπέμπει στο ευγενές ιδανικό μιας κοινωνίας το οποίο δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, και τούτο διότι η κοινωνία δεν λειτουργεί αξιοκρατικά. Πείτε ότι λειτουργεί πελατειακά και ρουσφετολογικά, πείτε το με όρους οικογενειοκρατίας και τζακιών, πείτε το με όποιον τρόπο θέλετε, αλλά, αν η κοινωνία αφηνόταν να αναδείξει και να οδηγηθεί από τους καλύτερους, από τους εξυπνότερους και από τους πλέον ταλαντούχους, τότε δεν θα αντιμετώπιζε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, και όλα θα λειτουργούσαν εύρυθμα και άψογα.

Αυτά λέει η επίσημη αφήγηση, η οποία εδώ και καιρό έχει βρει το κόλπο να χρησιμοποιεί σαν δούρειους ίππους λέξεις, (αφού πρώτα τις ανασκολοπίσει), του ευγενούς λεξιλογίου, της ηθικής και των υψηλών ιδεών, για να διασπαρθεί, να νεκρώσει τις κριτικές αντιστάσεις και να εγκατασταθεί στο νου και το θυμικό των κοινωνιών. Το πρότυπο μιας κοινωνίας που θα κυβερνάται από αυτούς που θα αναδεικνύουν αξιοκρατικοί μηχανισμοί, είτε μέσω της εκπαίδευσης, είτε μέσω ανοιχτών συστημάτων επιλογής (βλ. open government), εύκολα συγχέεται με την ανάγκη που έχει ο καθένας να επιλέγει τον καλύτερο μηχανικό, καλύτερο τεχνίτη, καλύτερο γιατρό, αδυνατώντας ως εκ τούτου να κάνει τη διάκριση ότι πρόκειται για δυο τελείως διαφορετικής τάξης ζητήματα. Ότι δηλαδή, η αξιοκρατική κοινωνία όπως την οραματίζεται και την εμπεδώνει η σύγχρονη νεοφιλελεύθερη σκέψη κάθε άλλο έχει να κάνει με τους καλύτερους γιατρούς, τεχνικούς κλπ, αλλά με την εμπέδωση της ανισότητας και τη νομιμοποίηση της κυριαρχίας των πάσης φύσεως ελίτ, της διακυβέρνησης και του πλούτου, αν και οι διαχωριστικές γραμμές αυτών των δυο έχουν πάψει πλέον να υφίστανται.

 

Το «Λυκόφως των Ελίτ: Η Αμερική μετά την Αξιοκρατία» είναι ένα νέο βιβλίο του Chris Hayes, ενός εκ των εκδοτών του αριστερού αμερικανικού περιοδικού «The Nation», το οποίο έρχεται να βάλει τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων του ιδεολογήματος της αξιοκρατίας και των συνεπειών αυτής. Εν ολίγοις, ο κεντρικός άξονας του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από το γιατί η πυραμίδα που οικοδομείται πάνω στην αξία, έχει φτάσει να καθρεφτίζει την πυραμίδα του πλούτου και του κεφαλαίου.  Η επιχειρηματολογία του Hayes βασίζεται στο ότι η Αξιοκρατία για να είναι λειτουργική χρειάζεται την Αρχή της Διαφοράς (την ιδέα δηλαδή ύπαρξης φυσικών ιεραρχιών του ταλέντου) και την Αρχή της Κινητικότητας, (την αναγκαιότητα δηλαδή ύπαρξης διαδικασιών επιλογής οι οποίες θα ανταμείβουν την αξία και θα τιμωρούν την αποτυχία). Αυτό, όμως, που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι η ανισότητα που παράγεται σε μια αξιοκρατική κοινωνία, μεγαλώνει τόσο, ώστε να υπονομεύει τους μηχανισμούς της κινητικότητας, πάνω στους οποίους υποτίθεται ότι στηρίζεται. Και μιας και αυτό συμβεί, αυτοί που κατόρθωσαν ήδη να αναρριχηθούν, βρίσκουν πάντα τρόπους ώστε να τραβήξουν και τη σκάλα που τους ανέβασε, ή να την αφήσουν μόνο για τους συγγενείς και φίλους, για τους δικούς τους ανθρώπους, δηλαδή. Έτσι, η ήδη υπάρχουσα ανισότητα παράγει ακόμα μεγαλύτερη ανισότητα, είτε μέσω της φορολογίας, είτε μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, από το οποίο ωφελούνται όλο και περισσότερο όσοι μπορούν να πληρώνουν τα ιδιαίτερα μαθήματα για να περάσουν τα τεστ εισαγωγής στα καλά σχολεία, ή τα υψηλά δίδακτρα για την εισαγωγή στα περίβλεπτα πανεπιστήμια.

 

Ο Hayes επικαλείται πολλά παραδείγματα από τη σύγχρονη αμερικανική πραγματικότητα  για να φωτίσει τον τρόπο, που, υψηλών αμοιβών και άκρως ανταγωνιστικά, περιβάλλοντα γίνονται επιρρεπή σε απάτες, δολοπλοκίες και νόθευση των κανόνων του παιχνιδιού, προς ίδιον όφελος. Οι σύγχρονες ελίτ δεν έχουν μόνο αποτύχει στο ρόλο τους, αλλά επιπλέον έχουν μονώσει τους εαυτούς τους από τη λογοδοσία, την κριτική και την τιμωρία τις οποίες, όμως, απαιτούν και εφαρμόζουν στους λαούς. Η εξυπνάδα και η ικανότητα, τις οποίες οι σύγχρονες ελίτ λατρεύουν με πάθος, στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν παρά την ικανότητα παράκαμψης των κανόνων, για την ορθή εφαρμογή των οποίων επίσης υποκριτικά κόπτονται, ή τη θέσπιση νέων, που θα τις επιτρέπουν να διατηρούν την ισχύ που απέκτησαν και συνεπώς να διαιωνίζονται. Ο σφοδρός ανταγωνισμός, ο οποίος είναι σύμφυτος με την «αξιοκρατική κοινωνία», εμπεριέχει ταυτόχρονα και τα κίνητρα για κάθε ανομία και απάτη, ενώ ενθαρρύνει και νομιμοποιεί συμπεριφορές που αναλώνονται στο κυνήγι της επιτυχίας, αρκεί στο τέλος το κυνήγι αυτό να αποβεί νικηφόρο και να αποφέρει κέρδος. Δεν είναι τυχαίο ότι κεντρικά συνθήματα στο λεξιλόγιο της αξιοκρατίας αποτελούν η «Επιτυχία» και ο «Ανταγωνισμός». Και τούτο, γιατί τα καλά πράγματα στη ζωή, όπως μια καλή και σταθερή εργασία, γίνονται ολοένα και σπανιότερα, επομένως, πρέπει κάποιος να πιστέψει στον συνεχή και ανηλεή ανταγωνισμό για να τ’ αποκτήσει. Σε μια διαφορετική κοινωνία, όμως, όπου ο καθένας θα μπορούσε να έχει μια ικανοποιητική δουλειά και ζωή, δεν θα χρειαζόταν να κολυμπήσει στα βρώμικα νερά της αξιοκρατίας για να τα γευτεί.

 

Το συμπέρασμα του βιβλίου είναι ότι η Αξιοκρατία είναι όχι μόνο υποκριτική, αλλά και οι ελίτ που παράγει, στο τέλος τέλος,  κάθε άλλο παρά ικανές είναι. Οι κήρυκες της αξιοκρατίας αποδέχονται κατ’ ουσίαν την ανάγκη ύπαρξης και διαιώνισης των κοινωνικών ανισοτήτων, αποδίδοντάς τις στη φυσική ανισότητα των προσώπων, και όχι στην ανισότητα των ευκαιριών. Έχοντας δε τραβήξει τη σκάλα που οδηγεί προς τα πάνω πατώματα, και μένοντας απομονωμένες στους μύθους και το ναρκισσισμό τους,  έχουν χάσει κάθε επαφή με την κοινωνία και τα προβλήματά της.

Και καταλήγει: «Αν θέλουμε Αξιοκρατία, ας εργαστούμε για την Ισότητα, καθ’ ότι στη ρίζα της ανισότητας της ισχύος και των ευκαιριών, κατοικοεδρεύει η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου».

 

Το αστείο είναι ότι ο όρος αξιοκρατία, σαν κοινωνικός θεσμός, περιγράφεται για πρώτη φορά από τον Michael Young σε σατιρικό βιβλίο της δεκαετίας του 1950, υπό τον τίτλο «Η Άνοδος της Αξιοκρατίας». Το βιβλίο είναι του είδους του Οργουελιανού «Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου», και αναφέρεται σε ένα δυστοπικό μέλλον, στο οποίο η επιλογή των ταγών της κοινωνίας γίνεται ανάμεσα στους πιο έξυπνους, τους πιο παραγωγικούς και τους πιο δουλευταράδες. Όταν πολύ αργότερα, ο Young, ανακάλυψε ότι η λέξη «αξιοκρατία», την οποία είχε χρησιμοποιήσει σκωπτικά, είχε υιοθετηθεί σαν πραγματικό κοινωνικό μοντέλο, θορυβήθηκε τόσο, ώστε να αναφωνήσει:  ‘Όχι, όχι, όχι, δεν το εννοούσα έτσι. Το εννοούσα σαν τι φοβερό όραμα θα ήταν για μια κοινωνία να αθετήσει τη δημοκρατική δέσμευση της ισότητας και να εκχωρήσει τις σπουδαίες αποφάσεις σε ανθρώπους επιλεγμένους για το μυαλό τους και οποιαδήποτε άλλα χαρακτηριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

Ένα animation μας εξηγεί γιατί ονειρευόμαστε [BINTEO]

Το ερώτημα γιατί ονειρευόμαστε απασχολεί τους ανθρώπους από την αρχή της ύπαρξης τους.

Την 3η χιλιετία π.Χ. οι βασιλιάδες της Μεσοποταμίας, κατέγραψαν και εξήγησαν τα όνειρά τους γράφοντας τα σε πινακίδες για να μείνουν στην ιστορία.
Από τότε η ανθρωπότητα δεν σταμάτησε ποτέ ωστόσο να προσπαθεί να κατανοήσει το μηχανισμό που μας κάνει να ονειρευόμαστε.
Κι αν και ξεκάθαρες απαντήσεις δεν έχουμε ακόμα, έχουμε τουλάχιστον αναπτύξει πολλές θεωρίες.
Από τον Φρόιντ μέχρι τη νευροβιολογία της μνήμης και την λήθης, οι πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες παρουσιάζονται σε ένα ενδιαφέρον animation.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΤΑΡΙΟ ΦΟ: « Η εξουσία φοβάται όποιον ανεβάζει στη σκηνή το σκοτεινό της πρόσωπο»

 ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 

Πέθανε σε ηλικία 90 ετών, ο Ντάριο Φο, θρύλος στο χώρο του στρατευμένου Θεάτρου.
Ο Φο ενσάρκωνε ένα θέατρο ταυτόχρονα λαϊκό και στρατευμένο, που τοποθετείται ηθελημένα εκτός συστήματος, ένα πραγματικά ελεύθερο και ανεξάρτητο θέατρο. Για πολλά χρόνια ήταν ανεπιθύμητος σε πολλές χώρες και οι ΗΠΑ για χρόνια δεν του επέτρεπαν την είσοδο. Στις μέρες μας θεωρείται  ο διασημότερος πολιτικός σχολιαστής και οι παραστάσεις των έργων του ξεπερνούν σε συχνότητα πολλούς άλλους μεγάλους θεατρικούς συγγραφείς. Το έργο του χαρακτηρίζεται ως: «μια μαστιγωτική, τραγικής υφής καταγγελία των συνθηκών ζωής της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ως ένα ρωμαλέο, καθαρά και άμεσα προοδευτικό, λαϊκό και αγωνιστικό θέατρο». Ο υπέροχος αυτός Ιταλός παραμυθάς και θεατράνθρωπος πίστευε πως «ό,τι μας έχει γίνει κατά καιρούς βραχνάς και φόβητρο στη ζωή από την εξουσία, είναι γιατί δεν γελάσαμε όσο πρέπει με τα χάλια της…. Η εξουσία φοβάται όποιον ανεβάζει στη σκηνή το σκοτεινό της πρόσωπο και καλά κάνει. «Ενα δυνατό γέλιο, τη σωστή στιγμή, μπορεί πράγματι να τους θάψει όλους».
Από το 1952, ο Ντάριο Φο, μαζί με τη γυναίκα του ηθοποιό Φράνκα Ράμε, έγραφε, σκηνοθετούσε και ερμήνευε, στο δικό του θέατρο, και την τηλεόραση, αμέτρητα θεατρικά έργα και μικρά σατιρικά κείμενα. Το Σεπτέμβρη του 1997, καταξιωμένος πια σε όλο τον κόσμο, πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, από τη Σουηδική Ακαδημία, με μια σπάνια και πολυσήμαντη αιτιολογία: «Το βραβείο Νόμπελ, απονέμεται στο Ντάριο Φο, γιατί, μαζί με τη Φράνκα Ράμε, ηθοποιό και συγγραφέα, συνεχίζοντας την παράδοση των μεσαιωνικών giullari, περιγελά και καυτηριάζει την εξουσία, αποκαθιστώντας έτσι την αξιοπρέπεια των καταπιεσμένων ταπεινών ανθρώπων…».
Απόφαση που, όπως είπε ο ίδιος στην ομιλία του, προκάλεσε αναταραχή, τόσο στους κύκλους του Πάπα, όσο και στους ιταλικούς κύκλους των «εκλεκτών». Η ομιλία του Ντάριο Φο συνοδευόταν από 25 σκίτσα του, γιατί «μ΄ αυτό μου δίνεται η ευκαιρία να αυτοσχεδιάσω, να εξασκήσω την φαντασία μου και να σας αναγκάσω να χρησιμοποιήσετε και τη δική σας φαντασία…». Η ομιλία του ενώπιον της Σουηδικής Ακαδημίας, δεν ήταν μια τυπική ομιλία παραλαβής ενός βραβείου. Ήταν ουσιαστικά μια θεατρική παράσταση που περιλάμβανε καλαμπούρια, κίνηση, παντομίμα, αφήγηση.
Ο Ντάριο Φο και πριν και μετά το Νόμπελ διατηρούσε μια ολόφρεσκη ματιά και επιθυμία να οργανώνει, με όπλο του τη σάτιρα, την ειρωνεία και τη χρήση του παράδοξου στη θεατρική του γλώσσα, την υγιή αντίδραση του κοινού αισθήματος απέναντι σε ό,τι το καταπιέζει. Εάν θυμηθούμε τους τίτλους από τα έργα του θα δούμε πόσες φορές μας έχει καθρεφτίσει… «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», «Κλέψε λιγότερο», «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού», «Η μεγάλη Παντομίμα», κ.λπ.
«Σε όλη την ζωή μου» -έλεγε- «δεν έγραψα ποτέ κάτι μόνο και μόνο για να διασκεδάσω (τους θεατές). Πάντα προσπάθησα να βάλω μέσα στα γραπτά μου αυτή την ρωγμή την ικανή να θέσει σε κρίση τις σιγουριές (βεβαιότητες), να θέσω υπό αμφισβήτηση τις απόψεις, να ανοίξω λίγο τα μυαλά. Ολα τα άλλα, η ομορφιά για την ομορφιά, δεν με ενδιαφέρουν. Το σταμάτημα της εξάπλωσης της γνώσης είναι ένα εργαλείο ελέγχου για την εξουσία γιατί το να γνωρίζεις είναι να ξέρεις να διαβάζεις, να ερμηνεύεις, να ελέγχεις προσωπικά και να μην εμπιστεύεσαι σε αυτά που σου λένε».
Περισσότερα για τη ζωή και το έργο του μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Διαβάστε περισσότερα

Τα φούμαρα των χουνταίων για την οικονομία που παρέδωσαν...

Του Βασίλη Γαλούπη

Με αφορμή το θάνατο του δικτάτορα Παττακού, ένα παλιότερο άρθρο από το Ποντίκι.

Κρατάει τέσσερις δεκαετίες το σλόγκαν των φιλοχουντικών, φιλοβασιλικών και χρυσαυγιτών ότι η δικτατορία των Συνταγµαταρχών παρέδωσε µια «παρθένα» οικονοµία, δίχως κανένα χρέος.

Το ίδιο πολυφορεµένο παραµύθι ακούστηκε και στο τελευταίο βίντεο, µε πρωταγωνιστή τον προφυλακισµένο Νίκο Μιχαλολιάκο, όταν σε µια ταβέρνα παραληρούσε ως συνήθως: «Επί 21ης Απριλίου τούς άφησε µε µηδέν χρέος και κατάντησαν τα πράγµατα… εκεί τα κατάντησαν. Τα λένε οι ίδιοι…, τα οµολογούν, η γενιά του Πολυτεχνείου».

Φυσικά, ο οποιοσδήποτε άνθρωπος µε στοιχειώδη λογική και την ελάχιστη κατάρτιση θα µπορούσε να υποθέσει, δίχως να γνωρίζει καν τίποτα παραπάνω, ότι θα ήταν αδύνατο ένα χρέος που τρέχει κι αυξάνεται από καταβολής ελληνικού κράτους να εξαφανιστεί ή έστω να φρεναριστεί και να µειωθεί για µια εφταετία, ειδικά από µια χούντα ασυδοσίας και ασχετοσύνης. Η αλήθεια, λοιπόν, είναι ότι η χούντα τα έκανε µαντάρα και στα οικονοµικά. Με το δηµόσιο ταµείο να πηγαίνει κατά διαόλου. Χειρότερα από πριν και µετά. Και ο µεγαλύτερος µύθος απ’ όλους ήταν αυτός της ανάπτυξης. Ουδεµία χειροπιαστή ανάπτυξη υπήρξε επί εφταετίας.

Το αντίθετο…

Εκτός κι αν µπορεί να θεωρηθεί επίτευγµα το (απογοητευτικό) +0,9%, τη στιγµή που όλη η Αθήνα χτιζόταν, οι Έλληνες µετανάστες και οι ναυτικοί τόνωναν τις καταθέσεις µε δεκάδες χιλιάδες εµβάσµατα από το εξωτερικό, ενώ η Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 προσπαθούσε να σηκώσει για πρώτη φορά κεφάλι, ύστερα από την Κατοχή, τον Εµφύλιο και την κατάµαυρη δεκαετία του ’50. Μόνο οι υπερεργολάβοι και οι ρουφιάνοι πλούτισαν, λοιπόν, στην οδυνηρή εφταετία σκανδάλων…
  Χουντικοί µύθοι

Το «Π» ρίχνει κλοτσιά µια για πάντα σ’ αυτές τις µυθοπλασίες περί «καλής» οικονοµίας επί χούντας. Και, µάλιστα, µε ντοκουµέντα. Με δηµοσιεύµατα ακριβώς απ’ αυτήν την εποχή. Επί δικτατορίας! Τότε, δηλαδή, που η λογοκρισία έδινε κι έπαιρνε. Και τα παρουσιάζουµε αυτά τα δηµοσιεύµατα της επταετίας, ακριβώς επειδή σίγουρα υπάρχουν ακόµα άπιστοι Θωµάδες.

Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λοιπόν, το 1974 το δηµόσιο χρέος είχε ανέβει στο 20,8% επί του ΑΕΠ, στα 114 δισ. δρχ. εκείνη τη χρονιά, µε τον εσωτερικό κι εξωτερικό δανεισµό να γιγαντώνονται. Το χρέος ξεκίνησε από 37,8 δισ. δρχ. το 1967, ενώ το 1973 ήταν ήδη στα 87 δισ., µε το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο να είναι 4,5 φορές ψηλότερο και τις καταθέσεις, παρά τις διαρκείς τονωτικές ενέσεις των Ελλήνων µεταναστών, να µειώνονται δραµατικά µετά το 1970. Ο πληθωρισµός κάλπαζε, το πραγµατικό εισόδηµα µειωνόταν, οι φόροι έκαναν επέλαση, το ίδιο και η ακρίβεια.
 

Τζάµπα… εργολάβοι

Ακόµα και µια ελαφριά µείωση του εξωτερικού δανεισµού ήταν τεχνητή, αφού οι εργοληπτικές εταιρείες έπαιρναν τα δάνεια από το εξωτερικό µε εγγύηση ελληνικού ∆ηµοσίου και στη συνέχεια γίνονταν ανάδοχες των δηµόσιων έργων, µε παραχώρηση των δανείων στο ελληνικό κράτος. ∆εκάδες τέτοια δάνεια - συµβάσεις έγιναν και µ’ αυτήν την πατέντα - µετατροπή και το χρέος φαινόταν ως «εσωτερικό». Καραµπινάτη δηµιουργική λογιστική, δηλαδή, του «µυστράκια» Παττακού και τον οµοϊδεατών του.

Από το 1971, λοιπόν, η κατάσταση στην οικονοµία δεν µπορούσε να κρυφτεί άλλο. ∆εν θα ήταν, µάλιστα, υπερβολή να πούµε ότι τότε άρχιζε να χτίζεται πια για τα καλά η λερναία ύδρα του χρέους.

Στις 6.4.1971 οι εφηµερίδες δηµοσιεύουν: «Αύξηση κατά 23,5% σηµείωσε το δηµόσιο χρέος εντός του πρώτου 5µήνου του 1970, έναντι του 1969, κι έφθασε τα 58,3 δισεκατοµµύρια δρχ. τον Μάιο του περασµένου έτους, έναντι 47,2 που ήταν τον Μάιο του 1969, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ».

Στις 22.9.1971 υπάρχει στα «Νέα» οικονοµική ανάλυση του Κωνσταντίνου Κόλµερ, όπου διαβάζουµε ότι «ναι µεν σηµειώθηκε το 1970 µια επιβράδυνση στην αύξηση του ρυθµού αυξήσεως του χρέους στο 12% έναντι 25% του 1969 (σ.σ.: πάλι επί χούντας είχε εκτιναχθεί, δηλαδή), όµως σηµειώθηκε µια ουσιώδης αύξηση του κρατικού δανεισµού µε έντοκα γραµµάτια και διπλασιασµός του δανεισµού σε συνάλλαγµα». Παρατίθενται, µάλιστα, και αποκαλυπτικά στοιχεία για το δηµόσιο χρέος από το 1958, µε πηγή πάντα τη στατιστική υπηρεσία:

∆ΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΣΕ ∆ΙΣ. ∆ΡΧ.
1958........................................................3,5
1959........................................................8,0
1960........................................................9,7
1961......................................................11,6
1962......................................................13,1
1963......................................................17,6
1964......................................................21,4
1965......................................................25,4
1966......................................................32,0
1967......................................................37,8
1968......................................................45,3
1969......................................................56,7
1970......................................................63,7

Από το 1966, δηλαδή, που το χρέος ήταν 32 δισ., διπλασιάστηκε µέχρι το 1970 στα 63,7 δισ.

Σύµφωνα, εξάλλου, µε στοιχεία του ∆εκεµβρίου του 1971, υπήρξε «αύξηση των εισαγωγών µ’ έναν ρυθµό 15% περίπου, µε ταυτόχρονη µείωση των εξαγωγών κατά 5%, διαφορά που διεύρυνε το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου». Πάτωναν οι εξαγωγές, θέριευαν οι εισαγωγές…

Το 1972 ο Τύπος βοούσε πια για την τραγική κατάσταση της οικονοµίας. Στις 13.9.1972 τα «Νέα» έγραφαν στον τίτλο του ρεπορτάζ τους: «Κατά 7,7 δισ. αυξήθηκε το 1971 το δηµόσιο χρέος». Και συνέχιζαν:

«Αυξήθηκε κατά 7,7 δισεκατοµµύρια δραχµές το δηµόσιο χρέος της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 1971. Σύµφωνα µε τα στατιστικά στοιχεία του τελευταίου τεύχους του ∆ελτίου Στατιστικής ∆ηµοσίων Οικονοµικών, κατά το τέλος του 1971 το συνολικό δηµόσιο χρέος ανήλθε σε 71,4 δισ. δραχµές». Από 63,7 που ήταν το 1970!

Με τη σηµείωση ότι µειώθηκε κατά 600 εκατ. δρχ. το χρέος σε ξένο νόµισµα και αυξήθηκε κατά 1,8 δισ. το χρέος σε εγχώριο νόµισµα. Με την πατέντα, που λέγαµε.
Στον «Οικονοµικό Ταχυδρόµο», στις 15.2.1973, τα σηµάδια κατρακύλας της οικονοµίας συνεχίζονται: «Μεταξύ Μαΐου 1971 και 1972 το δηµόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 7.118 εκατ. δρχ. ή σε ποσοστό 10% κι έφθασε στο ύψος των 73.806 εκατ. δρχ.».

  «Θυσίες και κόστος»

Το πιο ενδιαφέρον άρθρο όλης εκείνης της εποχής το ξετρυπώσαµε στο «Βήµα». Στις 20.10.1973 υπήρχε πρωτοσέλιδη ανάλυση µε τίτλο «Ο απολογισµός µιας εξαετίας, θυσίες και κόστος». Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτά τα περί «µηδενικών χρεών» δεν µπορούν να λέγονται ούτε γι’ αστείο. Πιο τρανταχτή διαπίστωση; Ότι στην εξαετία της δικτατορίας το εξωτερικό χρέος έγινε 1,5 φορά µεγαλύτερο απ’ όσο είχε φθάσει σε διάστηµα 145 χρόνων. Από καταβολής ελληνικού κράτους! Ιδού τα σηµαντικότερα αποσπάσµατα:

♦  «∆ιαπιστώθηκε στο προηγούµενο σηµείωµα ότι από τα προβαλλόµενα σαν επιτεύγµατα της οικονοµικής της εξαετίας, η µεν οικονοµική σταθερότητα όχι µόνο δεν εξασφαλίστηκε, αλλά αντίθετα διαταράχθηκε κατά τρόπο επικίνδυνο, η αύξηση του συναλλαγµατικού αποθέµατος είναι εικονική και οφείλεται στο δανεισµό από το εξωτερικό, ο δε ρυθµός αναδιάρθρωσης της οικονοµίας υπήρξε κατώτερος των δαπανών και δυσαναλόγως µικρότερος σε σχέση µε το παρελθόν».

♦ «Η µόνη διαφορά έναντι του παρελθόντος είναι η αποκληθείσα µε µετριοφροσύνη «ταχύρρυθµη ανάπτυξη», δηλαδή η επίτευξη πρόσθετου ρυθµού ανάπτυξης έναντι του παρελθόντος κατά 0,9% τον χρόνο, σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία. Ποιες όµως υπήρξαν οι θυσίες για να καταλήξουµε σ’ αυτό το ασήµαντο ποσοτικά και ανεπαρκές ποιοτικά ποσοστό ετήσιας αύξησης του εισοδήµατος;».

♦ «Μια από τις σπουδαιότερες θυσίες της εξαετούς περιόδου που προορίζεται να επηρεάσει δυσµενώς τις εξελίξεις της οικονοµίας στο µέλλον είναι η αύξηση του εξωτερικού χρέους της οικονοµίας. Το συνολικό εξωτερικό χρέος της Ελλάδας όπως είχε διαµορφωθεί µε τις ρυθµίσεις των προπολεµικών χρεών ανερχόταν από το 1821 µέχρι και το 1966 σε 1.110 εκατ. δολάρια περίπου».

♦ «Μέσα σε έξι χρόνια το χρέος αυτό ξεπέρασε τα 2.700 εκατ. δολάρια, χωρίς να υπολογίζονται οι καταθέσεις σε συνάλλαγµα από το εξωτερικό. Ήρκεσαν, δηλαδή, έξι χρόνια για να γίνει το εξωτερικό χρέος της χώρας 1,5 φορά µεγαλύτερο απ’ όσο είχε φθάσει σε διάστηµα 145 χρόνων. Και αυτό για έναν πρόσθετο ρυθµό ετήσιας αύξησης 0,9%».

♦ «Ακόµα και το δηµόσιο εξωτερικό χρέος που από την εθνική ανεξαρτησία ως το 1966 δεν ξεπερνούσε τα 300 εκατοµµύρια δολάρια έφθασε κατά την τελευταία εξαετία τα 700 εκατ. δολάρια, το δε εσωτερικό δηµόσιο χρέος από 32 δισ. δρχ. φθάνει τώρα περίπου τα 80 δισ. Ας σηµειωθεί ότι τώρα µέρος των δανείων του κεντρικού προϋπολογισµού πραγµατοποιείται µέσω Τραπέζης Ελλάδος και δεν εµφανίζεται στους λογαριασµούς του δηµόσιου χρέους»!

  Οι πλούσιοι, πλουσιότεροι

Και συνέχιζε η εφηµερίδα στον απολογισµό που έκανε τον Οκτώβριο του 1973 µε το εµπορικό ισοζύγιο: «Η δεύτερη µεγάλη θυσία της ελληνικής οικονοµίας κατά την περίοδο αυτήν υπήρξε η θεαµατική διόγκωση του εµπορικού ισοζυγίου. Το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου από 745 εκατ. δολάρια προβλέπεται ότι θα φτάσει τελικά το τέλος του 1973 τα 2.600 εκατ. δολάρια, δηλαδή περίπου θα τετραπλασιασθεί. Εκείνο πάντως που είναι άκρως ανησυχητικό είναι η αλµατική αύξηση των εισαγωγών που από 1.150 δισ. το 1966 προβλέπεται να φθάσει τα 3.500 τουλάχιστον το 1973. Η αύξηση αυτή των εισαγωγών αντανακλά αφενός µεν τον χαµηλό βαθµό ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας, αφετέρου δε την ανεπάρκεια της εγχώριας παραγωγής».

Στη συνέχεια διαβάζουµε ότι οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι: «Ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας της οικονοµίας περιορίστηκε. Τα συµπτώµατα κερδοσκοπίας εντάθηκαν. Έχει ήδη σηµειωθεί ένταση στην ανισοκατανοµή µε την αύξηση της µερίδας των κερδών έναντι της µερίδας των µισθών στο εθνικό εισόδηµα. Πρέπει να προστεθεί ότι η τελευταία πληθωριστική διαδικασία δεν έθιξε τα υπέρογκα κέρδη της περιόδου αυτής».

Μόλις λίγες εβδοµάδες µετά την πτώση της χούντας, ο οικονοµολόγος Αδαµάντιος Πεπελάσης δηµοσιεύει άρθρο του (2.8.1974), στο οποίο κάνει λόγο για ξεπούληµα της Ελλάδας στα ξένα κεφάλαια από τους Συνταγµατάρχες:

«Η ανάπτυξη της επταετίας είχε αντιλαϊκό χαρακτήρα. Η µεγάλη µάζα δηλαδή επωµίσθηκε το βάρος της ανάπτυξης, καρπώθηκε τα λιγότερα ωφελήµατα κι έφερε το κόστος των διάφορων αντιφατικών και συγκυριακών µέτρων για την προσπάθεια επαναφοράς της οικονοµίας σε σχετική σταθερότητα και ισορροπία. Ιδιαίτερα τα µέτρα των τελευταίων 12 µηνών ήταν εξοντωτικά για τα µικρά εισοδήµατα.

Η άνοδος των τιµών κατά 40%-45% το 1973 (και κατά 9% για το πρώτο εξάµηνο του 1974) υπερκάλυψε την αύξηση των αστικών εισοδηµάτων ενώ το αγροτι κό εισόδηµα άρχισε να συρρικνώνεται σηµαντικά. Οι ξένες παραγωγικές επενδύσεις µειώνονται εντυπωσιακά. Ενώ στην περίοδο 1965-66 εισάγονται 200 εκατ. δολάρια για παραγωγικές επενδύσεις, σ’ όλη την επταετία 1967-1973 εισάγεται πραγµατικά το µισό περίπου της προηγούµενης επταετίας. Τα άλλα ξένα κεφάλαια που εισέρρευσαν ήταν ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ - αγορά γης, οικοπέδων και παρόµοια».

Τελικά, αυτά τα περί «οικονοµικού θαύµατος της χούντας» δεν είναι απλά παραµύθια της Χαλιµάς, αλλά όσοι τα λένε προσπαθούν να βγάλουν λάδι, γκεµπελικά και προκλητικά, µια καταστροφική οικονοµική περίοδο που βάλτωσε τη χώρα σε όλα τα επίπεδα… Και το ότι κάποιοι θέλουνε να ξεχνάνε τόσο εύκολα, είτε επειδή είναι ωφεληµένοι από σκοτεινές περιόδους σαν την εφταετία είτε επειδή έστω είναι ανιστόρητοι, δεν πάει να πει ότι όλοι έχουµε πάθει µαζικό Αλτσχάιµερ και οµαδική τύφλωση…

Πηγή: Το Ποντίκι

Διαβάστε περισσότερα

Αϊτή: Ο «Μάθιου» σαρώνει, ο καπιταλισμός σκοτώνει

Η ισοπέδωση της Αϊτής, οι νεκροί της Ν. Καρολίνας και η αντοχή της Κούβας από τον πρόσφατο τυφώνα

 ΗΛΙΑΣ ΣΚΥΛΛΑΚΟΣ

skyllakos@imerodromos.gr

Ας ξεκινήσουμε με ένα ερώτημα. Είναι μη αναστρέψιμο γεγονός, μια μερίδα του πληθυσμού του πλανήτη να σκοτώνεται από τα φυσικά φαινόμενα στην σημερινή εποχή;

Η απάντηση στο ερώτημα γίνεται αντιληπτή αν καταφέρουμε να δώσουμε μια άλλη απάντηση στο ερώτημα ποιοι είναι αυτοί πλήττονται;
Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε γιατί σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή κάποιες χώρες μετράνε τις πληγές τους με νεκρούς και τραυματίες από το χτύπημα των ακραίων φυσικών φαινομένων και κάποιες άλλες χώρες προστατεύονται.
Αντίστοιχα, αν μελετήσουμε σε μικρότερη κλίμακα και δούμε τι συμβαίνει στο εσωτερικό μιας χώρας θα καταλάβουμε γιατί ορισμένες περιοχές -συνοικίες βρίσκονται στο έλεος της καταστροφής και κάποιες άλλες περιοχές, διασφαλίζουν το μέγιστο της προστασίας.
Τα παραπάνω γίνονται αντιληπτά και οι απαντήσεις δίδονται από τα παραδείγματα που καταγράφονται παρακάτω και επιβεβαιώνουν καταρχήν το εξής :
Επιβεβαιώνουν πως οι κοινωνικές ανισότητες, η φτώχεια και η έλλειψη κρατικών υποδομών που παρατηρείται στις χώρες όπου το κεφάλαιο κυριαρχεί, είναι η αιτία σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι των φτωχών συνοικιών, αλλά ακόμα και ολόκληρες χώρες, γίνονται τα εύκολα θύματα των ακραίων φυσικών φαινομένων.
Ας δούμε όμως πως απαντούν τα ίδια τα γεγονότα, με αφορμή τον τυφώνα «Μάθιου» που χτύπησε πριν λίγες μέρες την Καραϊβική.

Η Αϊτή σαρώθηκε – 1.000 νεκροί

Ο τυφώνας «Μάθιου» που χτύπησε πρόσφατα την Αϊτή προκάλεσε χάος. Σύμφωνα με τους επιστήμονες πρόκειται για ένα τυφώνα που συνοδευόταν από καταρρακτώδεις βροχές και ανέμους ταχύτητας 220 χιλιομέτρων την ώρα.
 Όμως αξίζει κανείς να επισημάνει, πως ο συγκεκριμένος τυφώνας δεν χτύπησε μόνο εκεί.
Στο πέρασμα του «επιτέθηκε» την γειτονική Κούβα, ενώ συνέχισε και χτύπησε τις ακτές των ΗΠΑ. Στις ακτές των ΗΠΑ ο τυφώνας χτύπησε, αν και εξασθενισμένος τα τελευταία 24 ώρα, με αποτέλεσμα ήδη να καταγράφονται 23 νεκροί, με τους 11 να βρίσκονται στη Νότια Καρολίνα.
Στην περίπτωση όμως της Αϊτής ο τυφώνας οδήγησε στον θάνατο περίπου 1.000 ανθρώπους, ενώ υπάρχουν εκτιμήσεις για αύξηση των νεκρών μόλις γίνει ολοκληρωτική καταγραφή της καταστροφής.

Στην η Αϊτή λοιπόν, στη φτωχότερη χώρα στο δυτικό ημισφαίριο, η οποία δεν διαθέτει ούτε καν σύστημα σύγχρονης επεξεργασίας νερού, το πέρασμα του τυφώνα «Μάθιου» ήταν καταστροφικό.
Με το χτύπημα του τυφώνα στην Αιτή, όλες οι λαϊκές περιοχές της χώρας έγιναν ερείπια, ενώ η χολέρα φαίνεται πως απλώνεται ως επιδημία. Σε ορισμένες βέβαια συνοικίες αναγκάζονται να θάψουν τους νεκρούς σε μαζικούς τάφους για λόγους δημόσιας υγείας, όπως δηλώνουν οι επίσημες αρχές.
Ανήσυχοι βέβαια είναι οι επιστήμονες οι οποίοι μετά τον θανατηφόρο τυφώνα «Μάθιου» επισημαίνουν πως είναι πολύ πιθανό το ξέσπασμα λιμού.
Σύμφωνα με το euronews.gr ο Πιερ Αντρέ Ντινμπάρ, μόνιμος πρέσβης της Αϊτής στα Ηνωμένα Έθνη επισήμανε πως «Η πόλη Τζέρεμι συστηματικά καταστρέφεται και το 80% των σπιτιών έχουν καταστραφεί, όπως και η σοδειά. Η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρό λιμό καθώς η νοτιοδυτική χερσόνησος είναι η τροφοδότρια ολόκληρης της Αϊτής»,
Το ζήτημα αναδείχθηκε επίσημα και από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Μπαν Κι-Μουν τις τελευταίες μέρες, αναφέροντας πως 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν.

Η ανωτερότητα της Κούβας

Από την άλλη όμως η γειτονική Κούβα δεν βρέθηκε σε καμία περίπτωση σε αυτή την κατάσταση. Ακόμα και τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων καταγράφουν μια οργανωμένη αντιμετώπιση της έκτατης ανάγκης από τη κυβέρνησης της Κούβας, αφού υπήρξε πρόβλεψη και υψηλή οργάνωση μετακίνησης των πληθυσμών για την προστασία τους.
Έτσι σύμφωνα με τα ξένα πρακτορεία δεν έχει καταγραφεί ούτε ένας νεκρός στην Κούβα, καθώς πραγματοποιήθηκε επιχείρηση μετακίνησης πάνω από 310.000 Κουβανών σε ασφαλή καταφύγια.

Το εντυπωσιακό είναι πως αυτή η μετακίνηση πραγματοποιήθηκε αστραπιαία , (1 – 2 ημέρες). Αξίζει να σημειωθεί πως η επιτυχία αυτή οφείλεται στο γενικό κρατικό επιχειρησιακό σχέδιο που μπήκε σε εφαρμογή, αλλά και στην τεράστια βοήθεια που προσφέρουν σε αυτές τις περιπτώσεις οι (Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης) CDR , οι οποίες έχουν την αρμοδιότητα της καθολικής οργάνωσης και προστασίας των κατοίκων. Πρόκειται δηλαδή για ομάδες ανθρώπων που αναλαμβάνουν καθήκοντα προστασίας των συνοικιών, εντάσσοντας τις γειτονιές στο κεντρικό επιχειρησιακό σχεδιασμό.
Να θυμίσουμε πως με τον ίδιο ακριβώς τρόπο αντιμετωπίστηκε η κατάσταση και παλαιότερα στην Κούβα, όταν ο τυφώνας «Κατρίνα» σάρωσε την περιοχή και οδήγησε στο θάνατο πάνω από 1.800 ανθρώπους στην υποβαθμισμένη περιοχής της Ν. Ορλεάνης των ΗΠΑ.

Ούτε τα υποτυπώδη έργα στην Αϊτή

Αν και σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε ο λαός της πάμφτωχης Αιτής να βρεθεί στην ίδια θέση με τον λαό της Κούβας, μετά τον πρόσφατο τυφώνα, εντούτοις το «έγκλημα» που διαπράχθηκε εκεί θα μπορούσε να είχε λιγότερα θύματα.
Και αναφερόμαστε σε έγκλημα, διότι όπως διαπιστώνεται με βάση τα ρεπορτάζ υπήρξε σοβαρότατη κρατική ευθύνη για αυτήν την εξέλιξη.
Η υπόθεση βέβαια ξεκινάει παλαιότερα και συνδέεται με τον καταστροφικό σεισμό του 2010. Ο επίσημος απολογισμός τότε ήταν τουλάχιστον 230.000 νεκροί άνθρωποι. Μετά τον σεισμό η επιδημία χολέρας χτύπησε την χώρα με περίπου 30.000 νεκρούς, γεγονός που οφειλόταν στο σύστημα ύδρευσης που μετά τον σεισμό καταστράφηκε ολοσχερώς.
Φαίνεται όμως πως τα πράγματα ήταν γνωστά μετέπειτα, με την επιστημονική κοινότητα να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και να προτείνει την κατασκευή συγκεκριμένων μέτρων υποδομής, για την προστασία της χώρας από μελλοντικούς τυφώνες.
Συγκεκριμένα το 2012 -δύο χρόνια δηλαδή μετά τον φονικό σεισμό- πραγματοποιήθηκε επιστημονική Σύνοδος με την συμμετοχή 30 χωρών, με στόχο να εξηγηθεί πως η βελτίωση των μετεωρολογικών υπηρεσιών της Αϊτής είναι απαραίτητη ώστε να αποφευχθούν νέες μεγάλες καταστροφές, όπως τυφώνες κτλ.

Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι η Αϊτή χρειάζεται ένα νέο σύστημα ειδοποίησης για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, ώστε να καταφέρει να αντιμετωπίσει τους επόμενους τυφώνες, μετά το σεισμό της 12ης Ιανουαρίου που κατέστρεψε τα δίκτυα επικοινωνιών.
Όπως είχε δηλώσει ο Ρόμπερτ Μάστερς, του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας (ΟΜΜ).  «Το ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν είναι η βελτίωση των επικοινωνιών»,
Όπως είχε πει, υπό φυσιολογικές συνθήκες 8 στους 10 Αϊτινούς θα μπορούσαν να ενημερωθούν εγκαίρως για κάποιον επικείμενο τυφώνα. Μετά το σεισμό όμως το ποσοστό έπεσε στο 20%, επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον ηλεκτρικό ρεύμα, τηλεοράσεις και ραδιόφωνα. «Είναι επομένως σημαντικό να βρούμε νέους τρόπους για την πληροφόρησή τους», πρόσθεσε.
Παρ όλα αυτά δεν υπήρξε τίποτα ουσιαστικό τα επόμενα χρόνια και η Αϊτή δέχθηκε τη μανία του τυφώνα «Μάθιου» χωρίς καμία προστασία.

Από την «Ισπανιόλα» στην Αϊτή

Ας κάνουμε όμως μια μικρή «ακτινογράφηση» της κοινωνικής -οικονομικής δομής της χώρας, στην ιστορική της πορεία, ώστε να δούμε ποια είναι αυτή η χώρα που ο τυφώνας «Μάθιου» πέρασε πάνω από το «πληγωμένο» σώμα , αλλά και γιατί σήμερα θεωρείται μια από τις πιο φτωχές σε όλη την Καραϊβική.
Η Αϊτή είναι το νησί που ο Κολόμβος είχε δώσει τότε το όνομα Ισπανιόλα. Για χρόνια βέβαια οι Ισπανοί αποικιοκράτες λεηλάτησαν την χώρα και το χρυσάφι που υπήρχε, ενώ τους ντόπιους ινδιάνους τους χρησιμοποιούσαν ως δούλους στα καταναγκαστικά έργα της εξόρυξης των πολύτιμων λίθων.
Βέβαια ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού οδηγήθηκε στην σφαγή όπως σημειώθηκε σε όλες τις χώρες της περιοχής.

Ο Βαρθολομαίος ντε λας Κάζας, ένας δομινικανός ιερέας, ο οποίος έγινε ευρέως γνωστός λόγω της αναφοράς που έκανε προς τον διάδοχο του ισπανικού θρόνου, τον «Υψηλότατο και Παντοδύναμο κύριο, τον πρίγκιπα της Ισπανίας, δον Φίλιππο», σχετικά με τις θηριωδίες των Ισπανών κατακτητών της Αμερικής (γνωστοί και ως «κονκισταδόρες»), αναφέρει στο βιβλίο του «Η καταστροφή των Ινδιάνων» [ …]«Οι Ισπανοί των Ινδιών, έχουν σκυλιά πολύ άγρια και πολύ αιμοχαρή, εκπαιδευμένα και γυμνασμένα για να σκοτώνουν και κατακομματιάζουν τους Ινδιάνους. Όλοι οι αληθινοί χριστιανοί, και ακόμα αυτοί που δεν είναι, γνωρίζουν αυτά που θα εκθέσω, και αν άκουσε ποτέ κανείς παρόμοια πράματα! Για να τραφούν αυτά τα σκυλιά, οι Ισπανοί φέρνουν στους δρόμους πολλούς Ινδιάνους αλυσοδεμένους που βαδίζουν σαν κοπάδια από χοίρους. Οι Ισπανοί σκοτώνουν μερικούς και γίνεται μια δημόσια σφαγή από ανθρώπινη σάρκα. Και λένε ο ένας στον άλλο: “Δώσε μου ένα τέταρτο από ‘κείνον εκεί τον χαμένο για να φάνε τα σκυλιά μου, ωσότου να σκοτώσω έναν άλλο”. Σαν να ήταν για τέταρτα από γουρούνι ή πρόβατο…».
Για την περίπτωση της Ισπανιόλας (Αϊτή) αναφέρει μεταξύ άλλων «Το νησί Εσπανιόλ είναι το πρώτο όπου ήρθαν οι χριστιανοί και όπου άρχισαν οι μεγάλες καταστροφές και οι μεγάλοι αφανισμοί αυτών των λαών. Είναι το πρώτο που κατέστρεψαν και ερήμωσαν. Άρχισαν με το να παίρνουν από τους Ινδιάνους τις γυναίκες και τα παιδιά τους για να τους πάρουν στην υπηρεσία τους, αλλά και για να κάνουν κακή χρήση, και με το να τους τρώνε την τροφή που ερχόταν με το ιδρώτα της εργασίας τους. Δεν έμεναν ευχαριστημένοι με τα όσα οι Ινδιάνοι τους έδιναν καλοπροαίρετα, ανάλογα ο καθένας με τις δυνατότητές του. […] Ό,τι είναι αρκετό σε τρεις οικογένειες, με δέκα πρόσωπα η καθεμιά, για ένα μήνα, ένας χριστιανός το τρώει και το εξαφανίζει σε μια μέρα. Μετά και από άλλες βιαιότητες και καταπιέσεις οι Ινδιάνοι άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν έρθει από τον ουρανό.
Λοιπόν, μερικοί έκρυβαν τα τρόφιμά τους, άλλοι τις γυναίκες και τα παιδιά τους, άλλοι έφευγαν στα δάση, για να απομακρυνθούν από ανθρώπους με τέτοια σκληρά και φοβερά φυσικά. Οι χριστιανοί τούς χαστούκιζαν, τους γρονθοκοπούσαν, τους ξυλοφόρτωναν, έφταναν μέχρι ν’ αρπάζουν από τα χωριά τούς άρχοντες. Η θρασύτητα και η αναισχυντία τους ήταν τόση, ώστε ένας χριστιανός αρχηγός βίασε την ίδια τη σύζυγο του πιο μεγάλου βασιλιά, του άρχοντα όλου του νησιού. Τότε ήταν πια που οι Ινδιάνοι άρχισαν να ζητούν, τρόπους, ώστε να διώξουν τους χριστιανούς από τον τόπο. Οπλίστηκαν. Μα αυτοί είναι μάλλον ανίσχυροι, μη επιθετικοί, δεν έχουν ανθεκτικότητα, ελάχιστα αμυντικοί —κι έτσι είναι, που όλοι τους οι πόλεμοι μοιάζουν κάπως περισσότερο σαν παιδειές με μπαστούνια ή καλύτερα με παιδικό παιχνίδι. Οι χριστιανοί με τ’ άλογά τους, τα σπαθιά τους και τ’ ακόντια, άρχισαν τους σκοτωμούς και αγριότητες, άγνωστες στους Ινδιάνους.
Έμπαιναν στα χωριά και δεν άφηναν ούτε παιδιά, ούτε γέρους, ούτε γυναίκες σ’ ενδιαφέρουσα κατάσταση ή ετοιμόγεννες που δεν ξεκοίλιαζαν και κατακομμάτιαζαν, σαν να είχαν να κάνουν με πρόβατα που είχαν καταφύγει στις μάντρες τους. Στοιχημάτιζαν ποιος θ’ άνοιγε έναν άντρα μ’ ένα και μόνο χτύπημα του μαχαιριού ή ποιος θα του έκοβε το κεφάλι μ’ ένα χτύπημα της λόγχης ή θα του έβγαζε τα σπλάχνα. Αρπούσαν τα νήπια από τις μανάδες τους που τα θήλαζαν, τα έπιαναν από τα πόδια και χτυπούσαν το κεφάλι τους στα βράχια. Άλλοι τα σφεντόνιζαν στα ποτάμια, με γέλια και χωρατά, και όταν τα παιδιά έπεφταν στο νερό, έλεγαν: «Τρέμεις, κατεργαράκο». Σούβλιζαν σ’ ένα σπαθί παιδιά και μανάδες, αλλά και όποιον άλλον έβρισκαν μπροστά του.»…

Υπό ιμπεριαλιστικό κλοιό

Και κάπως έτσι τράβηξε η ιστορία της τότε Ισπανιόλας μέχρι και την ανεξαρτησία της το 1804 (με την επανάσταση των δούλων) όπου και ονομάστηκε Αϊτή, προς τιμή Ινδιάνων Ταΐνο.
Βέβαια αν και ο λαός της πέταξε από πάνω του τον αποικιοκρατικό κλοιό, εντούτοις τα επόμενα χρόνια βρέθηκε υπό την δεσμά των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ, με τα πραξικοπήματα να διαδέχονται το ένα μετά το άλλο ενώ η Αϊτή μετατράπηκε τελικά το 1915 σε ένα συγκαλυμμένο προτεκτοράτο.
Όταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Γούντροου Γουίλσον έστελνε τους πεζοναύτες να εισβάλλουν στην Αϊτή, ο Σμέντλεϋ Μπάτλερ (μετέπειτα στρατηγός), είχε εκφράσει τις σκέψεις του για τις «επιτυχίες» του στην χώρα. «Ξόδεψα 33 χρόνια και 4 μήνες σε ενεργό στρατιωτική υπηρεσία, περνώντας τον περισσότερο καιρό μου σαν μπράβος πολυτελείας για τις Μεγάλες Επιχειρήσεις, την Γουόλ Στρητ και τους τραπεζίτες. Εν συντομία ήμουν ένας απατεώνας, ένας γκάνγκστερ του καπιταλισμού… Βοήθησα να γίνει η Αϊτή και η Κούβα αξιοπρεπές μέρος να μαζεύουν έσοδα τα αγόρια της National City Bank. Βοήθησα να βιασθεί μισή ντουζίνα Κεντροαμερικανικές δημοκρατίες προς όφελος της Γουόλ Στρητ … Αναπολώντας, νιώθω ότι θα μπορούσα να είχα δώσει μερικές συμβουλές στον Αλ Καπόνε. Στα καλύτερά του μπορούσε να λειτουργεί την κομπίνα του σε τρεις γειτονιές. Εγώ δρούσα σε τρεις ηπείρους.


Τέλος, χαρακτηριστική είναι και η περιγραφή που δίνει ο Ορουγουανός συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Οι ανοιχτές φλέβες της λατινικής Αμερικής» σελ. 160-161, όπου καταγράφει με μοναδικό τρόπο πως η πολύπαθη Αϊτή βρίσκεται υπό οικονομική – πολιτική κηδεμονία από τις ΗΠΑ. […] « Η Αϊτή είναι η πιο φτωχή χώρα του δυτικού ημισφαί ριου. Εδώ, μετρά κανείς περισσότερους ποδονίφτες από λούστρους: με μια δεκάρα, τα παιδιά πλένουν τα γυμνά πόδια των πελατών-τους, που δεν έχουν παπούτσια για λουστράρισμα. Η διάρκεια του μέσου όρου ζωής ενός Αϊτινού, μόλις και μετά βίας ξεπερνά τα τριάντα χρόνια. Εννέα στους δέκα Αϊτινούς δεν ξέρουν μήτε να διαβάζουν, μήτε να γράφουν. Καλλιεργούν τις ανώμαλες και τραχιές πλαγιές των βουνών για την εσωτερική κατανάλωση και τις γόνιμες πεδιάδες για την εξαγωγή.
Ο καφές, το ζαχαροκά λαμο, το κακάο και άλλα προϊόντα που διαφημίζει η βόρειο- αμερικάνικη αγορά, καταλαμβάνουν τα καλλίτερα εδάφη. Κανείς δεν παίζει μπέηζ-μπολ στην Αϊτή, αλλά η Αϊτή είναι ο βασικός στον κόσμο παραγωγός σε μπάλες του μπέηζ- μπολ. Υπάρχουν εργαστήρια όπου τα παιδιά, για ένα δολά ριο την ημέρα, μοντάρουν κασέττες και συναρμολογούν ηλεκτρονικά αντικείμενα.
Πρόκειται, εννοείται, για προϊόντα εξαγωγής. Και, εννοείται, τα κέρδη εξάγονται κι αυτά, αφ’ής στιγμής καταβληθεί το ποσό που αναλογεί στους εντολοδόχους της τρομοκρατίας.»
Σε αυτή την κατάσταση όπως περιγράφηκε και παραπάνω βρίσκεται ακόμα και σήμερα η πολύπαθη Αϊτή, σε αντίθεση βέβαια με την Κούβα που κατάφερε και έδιωξε από τον σβέρκο της τους Γιάνκηδες και ακολούθησε άλλη πορεία.
Η φτώχεια, ή έλλειψη πόσιμου νερού και οι αρρώστιες είναι κανόνας στην σύγχρονη Ισπανιόλα. Μια χώρα απροστάτευτη από τις φυσικές καταστροφές και συγχρόνως λεηλατημένη. Κάποτε από τους Ευρωπαίους αποικιοκράτες, μετέπειτα από τους οικονομικούς κολοσσούς των Ηνωμένων Πολιτειών, που συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να κερδίζουν δισεκατομμύρια από την διαχείριση της φτώχειας και των έλεγχο της παραγωγής της χώρας.

Διαβάστε περισσότερα