Γρηγόρης Κότσαρης Αύγουστος 1966 - Ιούλιος 2019.

Ο Γρηγόρης Κότσαρης  γεννήθηκε το 1966 στο Αιτωλικό. Σπούδασε Φωτογραφία Κινηματογράφου, και Στατική Φωτογραφία στην Αθήνα, στη σχολή Χατζίκου.
Από το 1996 ασχολήθηκε με την Χαρακτική στην οποία ήταν αυτοδίδακτος. Το 1998, δημιούργησε τον πρώτο εικαστικό χώρο στην πόλη του Αιτωλικού, την Αίθουσα Τέχνης "Έργω 1998", μαζί με τον αδερφό του Χαράκτη και ζωγράφο Μιχάλη Κότσαρη το οποίο είναι πάντα ανοικτό σε όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν την Χαρακτική Τέχνη. Έργα του βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.
Ήταν μέλος της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών και του Επιμελητηρίου Εκαστικών Τεχνών Ελλάδας.

Ο Γρηγόρης, ένας εξαίρετος χαράκτης, ένας πολύ καλός φίλος έφυγε από κοντά μας τον Ιούλιο του 2019.

  

Γράφει για τον Γρηγόρη Κότσαρη η Ιστορικός Τέχνης, Λήδα Καζαντζάκη:

 

"Ο Γρηγόρης Κότσαρης αντλεί την κύρια δύναμη της πνοής του από τη γλυπτική τέχνη. Ανεξάρτητα από το αν πλάθει, χαράζει ή ζωγραφίζει τα έργα του. Οι μορφές που δημιουργεί μας ξεναγούν μέσα στην ιστορία της. Περνάμε από τις στιβαρές και λείες καμπύλες τού, αποκαλούμενου «Σεζάν της γλυπτικής», Αριστίντ Μαγιόλ ή τις επίπεδες φόρμες του Ανρί Ματίς, στα αποστεωμένα σώματα του Αλμπέρτο Τζακομέτι που, καθώς έλεγε ο ίδιος, «χάνουν το βάρος τους και λεπταίνουν».
Κινούμαστε, από τις βαθιές χαρακιές και τα έντονα βαθουλώματα των προσώπων της αρχαϊκής τέχνης και του γερμανικού εξπρεσιονισμού, στα αφαιρετικά γλυπτά του Πικάσο και του Χένρι Μουρ. Και οδηγούμαστε από εκεί στα ευανάγνωστες λαϊκές φιγούρες των Ελλήνων εικονογράφων των αφισών της δεκαετίας του ‘50 και του ‘60.
Τα τοπία που φτιάχνει με τα ποδήλατά του αποτυπώνονται γραμμικά ως σύνολα και αιωρούμενες ή κυλιόμενες ρόδες, πάνω από κεκλιμένες όψεις σπιτιών ή ανάμεσα σε αριθμούς και γράμματα. Και αναδίνουν μια ονειρική αίσθηση, ανάλογη με εκείνην των έργων του Χουάν Μιρό, σε ένα παιχνίδι των σημείων -γραμμάτων και αριθμών- των λεττριστών, με τα μετουσιωμένα σε οργανικά στοιχεία κατασκευάσματα του ανθρώπου. Στην ζωγραφική του παρεμβάλλεται η ατίθαση υφή της πινελιάς του Βαν Γκόγκ.
Ο Γρηγόρης Κότσαρης σμιλεύει τις συλλογικές μορφές του, τις απαλλαγμένες από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, πάνω στα ίχνη της παράδοσης του 19ου και του 20ού αιώνα. Καταδεικνύοντας, με μια γλώσσα ποιητική, ωμή και πυκνή, τη σύνθλιψη του σύγχρονου ανθρώπου μέσα στα στεγανά τείχη που ο ίδιος έχει χτίσει και στα οποία καθρεφτίζεται."
Λήδα Καζαντζάκη - από το αφιέρωμα στον Γρηγόρη, της Κυριακάτικης Αυγής στο ένθετο "ο Ζωγράφος του μήνα" (1-5-2010)

Διαβάστε περισσότερα

Οι ψεύτικες υποσχέσεις της «Κοινωνίας του Διαδικτύου»

By Dominique Wolton and Θανάσης Κούτσης (μετάφραση)

Αν πιστέψουμε ότι τα δίκτυα επικοινωνίας φέρνουν την ειρήνη και την κατανόηση, τότε εγκαταλειπόμαστε στην τεχνολογική ιδεολογία που κυριαρχεί σήμερα στη συζήτηση για την «πρόοδο». Γιατί, αν και ορισμένες από τις πλευρές τις είναι ιδιαίτερα επιθυμητές, η κοινωνία των πολλαπλών συνδέσεων κινδυνεύει επίσης να συντρίψει την πραγματική κοινωνία, αντικαθιστώντας με τον ατομικισμό και με τις «κατά παραγγελία» σχέσεις την αλληλεγγύη που συνεπάγεται η ζωή στο ίδιο έδαφος και η συμμετοχή σε κοινές πολιτιστικές ρίζες. Το κείμενο του κοινωνιολόγου και ειδικού στα μέσα ενημέρωσης Dominique Wolton χρονολογείται ακριβώς 20 χρόνια πριν. Κι όμως, τα θέματα αυτά ούτε έχουν επαρκώς συζητηθεί ούτε ακόμα γνωρίζουμε πού και πώς βαδίζουμε στο δρόμο της τεχνολογίας.
Το Διαδίκτυο είναι άραγε μια τόσο σημαντική επανάσταση όσο το ραδιόφωνο στη δεκαετία του 1920 και η τηλεόραση στη δεκαετία του ’60; Μπορούμε να αμφιβάλλουμε. Για να αναλύσουμε τα νέα μέσα, θα πρέπει να αλλάξουμε τον κυρίαρχο λόγο, που είναι μειλίχια ευνοϊκός προς αυτά και να τα επανατοποθετήσουμε σε μια γενική θεωρία της επικοινωνίας. Είναι λοιπόν επείγον να ανοίξουμε το διάλογο υπενθυμίζοντας ιδιαίτερα ορισμένες αντιφάσεις που συνδέονται με την «επανάσταση της επικοινωνίας».
Πώς αναγνωρίζουμε την τεχνολογική ιδεολογία; Από το ότι χαρακτηρίζει ως απαισιόδοξο ή συντηρητικό, σε κάθε περίπτωση ως αντίπαλο της «προόδου», οποιονδήποτε αμφισβητεί το νόημα και τη χρησιμότητα των νέων μέσων, και ζητά ένα προβληματισμό καθώς και ρυθμίσεις. Κανένα τεχνικό σύστημα δεν γέννησε ποτέ ένα μοντέλο κοινωνίας. Αντίθετα μάλιστα: όσο περισσότερα αυτόματα συστήματα πληροφόρησης υπάρχουν, τόσο περισσότερους νόμους χρειαζόμαστε για να αποφύγουμε τις καταχρήσεις της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο. Ο νόμος δεν εμποδίζει την ελευθερία της επικοινωνίας, αλλά αντίθετα αποφεύγει να συγχέει την τεχνική επίδοση με το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων.
Με το Διαδίκτυο ξαναβρίσκουμε το ζήτημα του «παγκόσμιου χωριού». Αφού οι άνθρωποι έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τις αποστάσεις και κατέκτησαν τη φύση και την ύλη, ξαναβρίσκουν την επιθυμία για το άπειρο του οποίου η πιο τέλεια είναι η πολλαπλότητα των λέξεων, των εικόνων και των δεδομένων. Κι όμως, αν μια πληροφορία κάνει το γύρο του κόσμου σε ένα δευτερόλεπτο, η πραγματικότητα αλλάζει σε απόσταση λιγότερο από εκατό χιλιόμετρα, σε σημείο που τα άτομα δεν καταλαβαίνουν πια το ένα το άλλο. Πράγματι, οι επιδόσεις της τεχνικής δεν εξυπηρετούν πάντα τους ανθρώπους. Κυρίως γιατί οξύνουν την αδυναμία των κοινωνικών συστημάτων. Οι χρηματιστηριακές, χρηματοπιστωτικές, πολιτικές κρίσεις που ξεσπούν στην άλλη άκρη του πλανήτη αποσταθεροποιούν ακόμα πιο γρήγορα τις οικονομίες, θέτουν σε δοκιμασία την αλληλεγγύη και αποδυναμώνουν τους διεθνείς θεσμούς. Όσο και να περιορίζει τον κόσμο σε ένα μικρό χωριό, η θριαμβεύτρια επικοινωνία δεν τον κάνει περισσότερο σίγουρο. Και αν οι αρχηγοί κρατών δεν παύουν να μετακινούνται είναι γιατί η φυσική συνάντηση παραμένει ο μόνος τρόπος να ελέγξουν λίγο αυτή την αστάθεια της ιστορίας, που γίνεται πιο εμφανής μέσα από τα δίκτυα.
Η πολλαπλή σύνδεση είναι μια πρόοδος, για πιο σκοπό όμως; Η πλοήγηση στο Διαδίκτυο δεν αποτελεί ούτε απόδειξη εξυπνάδας ούτε άλλη πρόοδο, παρά τεχνολογική σε σχέση με την ανάγνωση ενός βιβλίου, τη συζήτηση, την ακρόαση του ραδιοφώνου, την παρακολούθηση της τηλεόρασης. Το χειρότερο θα ήταν να διακρίνουμε μια πρόοδο στην «κοινωνία του διαδικτύου». Η «κοινωνία του θεάματος» επικρίθηκε αρκετά για τις αυταπάτες της. Θα αντικατασταθεί, άραγε, αύριο από την κοινωνία του διαδικτύου.
Θα χρειαστεί, μήπως, ένας «Τιτανικός» της κυβερνοκουλτούρας για να μπορέσουν τα κράτη να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τις βασικές ελευθερίες από αυτά τα συστήματα πληροφόρησης; Πράγματι, υπάρχουν οι συνθήκες ενός ναυαγίου όταν βλέπουμε να θριαμβεύουν τόση ορθολογική και τεχνολογική υπεροψία. Για να μην αναφέρουμε τη μεγάλη αντίφαση: το διαδίκτυο παρουσιάζεται ως ένας χώρος επικοινωνίας τη στιγμή που συνήθως δεν είναι παρά ένας χώρος έκφρασης -κάτι που δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα- και, κυρίως ίσως, μια αγορά της πληροφορίας.
Κάποια μέρα θα πρέπει να επιλέξουμε. Ή έχουμε να κάνουμε με ένα τεράστιο εμπορικό δίκτυο -στην κλίμακα του παγκοσμίου ηλεκτρονικού εμπορίου- ή με ένα από τα στοιχεία ενός συστήματος πολιτικής επικοινωνίας και ατομικής έκφρασης για τη διεθνή κοινότητα. Οι δύο προοπτικές είναι αντιφατικές, και θα λέγαμε ψέματα αν πιστεύαμε ότι το Ίντερνετ μπορεί να τις εξυπηρετήσει ταυτόχρονα και χωρίς συγκρούσεις…
Ο δυτικός άνθρωπος χρειάστηκε αιώνες για να «απελευθερωθεί» από όλες τις κηδεμονίες: θρησκευτικές, πολιτικές, κοινωνικές, στρατιωτικές. Επιτέλους ελεύθερος να σκεφτεί, να μετακινηθεί και να εκφραστεί, αποφασίζει σήμερα να κλειστεί μέσα στα χίλια καλώδια της τεχνολογικής επικοινωνίας. Είναι συνεχώς προσκολλημένος σε αυτήν, μπορεί να επικοινωνεί συνεχώς με το φορητό υπολογιστή, το φαξ, το τηλέφωνο, το e-mail (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)… Τι έκανε προηγουμένως; Αφού μας «ιμέλιασαν» στο όνομα της ελευθερίας και της προόδου, μήπως μας χρειάζεται τώρα να μάθουμε, στο όνομα της ίδιας ελευθερίας, της ίδιας προόδου και της ίδιας νεοτερικότητας, πώς να «ξεϊμελιάζουμε»;
Ακόμα περισσότερο, ο γραμμικός χρόνος των συστημάτων πληροφόρησης δεν είναι ο ίδιος με τον ανθρώπινο και κοινωνικό χρόνο. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, από τη μία άκρη της γης ώς την άλλη, προεικάζοντας αυτό που θα είναι μια «κοινωνία στο συνεχές». Και από την άλλη μεριά; Τα άτομα, όπως οι κοινωνίες, δεν ζουν ποτέ σε ομοιογενή χρόνο. Η αντίληψη αυτού του χρόνου, για παράδειγμα, αλλάζει ριζικά ανάμεσα στη νεότητα και την ωριμότητα: δεν ενδιαφερόμαστε πια για τα ίδια πράγματα. Τα ενδιαφέροντα, τα συναισθήματα παίρνουν άλλες διαστάσεις.
Αυτή η σύγκρουση ανάμεσα σε φιλοσοφίες του χρόνου είναι ακόμα πιο έντονη στις χώρες του Νότου. Πραγματικά, για αυτές πρόκειται για αντίσταση στον τρόπο με τον οποίο η Δύση ενδυναμώνει την εισβολή του δικού της μοντέλου ορθολογικότητας, σε βάρος άλλων πολιτισμών και άλλων συστημάτων αξιών. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση είναι άραγε αξεχώριστη από αυτό το δυτικό οδοστρωτήρα και αυτή τη μονοδιαστατοποίηση του χρόνου και των αξιών; Και τι να πούμε για τη διανοητική απάτη σύμφωνα με την οποία οι νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας θα ήταν ένας σύντομος δρόμος προς την ανάπτυξη;
Ποιο θα είναι το πιθανό αποτέλεσμα αυτής της προέκτασης χωρίς τέλος της πληροφορίας; Μια εκλογίκευση της επικοινωνίας, ακριβώς όπως υπήρξε εκλογίκευση της εργασίας το 19ο αιώνα, η οποία απέφερε βεβαίως μια αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά με πολύ υψηλό ανθρώπινο, κοινωνικό και πολιτικό τίμημα.  Αν η τεχνολογία πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες ανταλλαγών, το κάνει με τίμημα την αναπόφευκτη τυποποίηση την οποία προέβλεψε η σχολή της Φρανκφούρτης. Ακόμα περισσότερο που ούτε η μετάδοση, ούτε η διάδραση, ούτε η έκφραση είναι συνώνυμα της επικοινωνίας.
Εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια, η πρόοδος έγκειται στην κατάργηση των διαμεσολαβητών που εμπόδιζαν την ελευθερία των ανθρώπων. Σήμερα αυτό είναι γεγονός και χάρη στις τεχνολογίες, ο καθένας, από το σπίτι, τη δουλειά, το σχολείο, τις διακοπές μπορεί να έχει απ’ ευθείας πρόσβαση σε όλα: είναι η βασιλεία του «Do it yourself» («Κάντο μόνο σου»). Η επανεισαγωγή των διαμεσολαβητών γίνεται λοιπόν αναγκαιότητα γιατί όσο πιο πολύπλοκη, διαδραστική ανοιχτή είναι μια κοινωνία, τόσο περισσότερο της είναι απαραίτητοι οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι καθηγητές, οι γιατροί, οι έμποροι κ.λπ.
Έτσι, είναι πολύ πιο εύκολο να εξοπλίσουμε μαζικά τα σχολεία με υπολογιστές και να τους δικτυώσουμε παρά να σκεφτούμε μια συνολική φιλοσοφία για την εκπαίδευση… Μια φυγή προς τα μπρος η οποία θυμίζει εκείνη πριν από σαράντα χρόνια όταν, στην επιχείρηση, αυτοματοποιήθηκαν η βιομηχανική εργασία και οι υπηρεσίες. Η τεχνολογία, ακόμα και αν επιτρέπει τη διαχείριση της πληροφορίας ή της επικοινωνίας δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει ένα σχέδιο.
Για πολύ καιρό παράγοντας ανοιγμάτων και προσέγγισης ανάμεσα στις ιδέες και τους λαούς, η επικοινωνία μπορεί να γίνει σήμερα αιτία ανταγωνισμού, ακόμη και μίσους, γιατί σε ένα κόσμο όπου τα πάντα κυκλοφορούν, κάνει τις διαφορές ακόμα πιο προφανείς. Και είναι πιο δύσκολο να ανεχτείς τον άλλο όταν είναι κοντινός και ορατός παρά όταν είναι μακρινός και ελάχιστα ορατός. Για να διατηρήσουμε την επικοινωνία ως αξία χειραφέτησης, θα πρέπει λοιπόν να βρούμε τις σωστές αποστάσεις που πρέπει να διατηρήσουμε. Κάτι που θα αναγκάσει τη Δύση να σεβαστεί περισσότερο άλλες ταυτότητες και άλλες ιεραρχίες αξιών, αλλιώς κινδυνεύει να απορριφθεί ταυτόχρονα με τα συστήματα πληροφόρησής της, που θα θεωρηθούν πολιτισμικός ιμπεριαλισμός.
Θα πρέπει λοιπόν να προστατέψουμε την επικοινωνία και να μην εγκαταλειφθούμε στο σημερινό στερεότυπο «Είναι αληθινό γιατί βρίσκεται στο Διαδίκτυο». Λες και το τεχνολογικό σύστημα κάνει από τη φύση του αληθινές τις πληροφορίες που κυκλοφορούν σε αυτό (1). Λες και μπορούν να γίνουν αυτομάτως οι πάροχοι υπηρεσιών και οι χρήστες τίμιοι, ειλικρινείς, με φροντίδα για το καλό του διπλανού, εχθροί του ψέματος και των κουτσομπολιών κάθε είδους. Βρισκόμαστε εδώ στην καρδιά της τεχνολογικής ιδεολογίας: το μέσο θα δημιουργήσει την αρετή. Κι όμως για να πειστεί κανείς για το αντίθετο αρκεί να κοιτάξει τις ροζ σελίδες του διαδικτύου, το ρόλο του στη διεθνή χρηματοοικονομική κερδοσκοπία ή στην εγκληματικότητα.
Το ζήτημα είναι λιγότερο η ατομική ελευθερία, η οποία είναι πράγματι πάντα εύθραυστη, αλλά αποδεκτή στο πάνθεον των δημοκρατικών αξιών, και περισσότερο η διατήρηση των όρων της συλλογικής ταυτότητας, που είναι ο κατ’ εξοχήν ρόλος του κράτους-έθνους. Όμως αυτό το κράτος-έθνος δυσφημίζεται με ευκολία προς δόξα του «ανοίγματος», χωρίς κανείς να ανησυχήσει για το σπάσιμο των κοινωνικών δεσμών που προκαλεί. Γιατί η παγκοσμιοποίηση ενθαρρύνει τον κατακερματισμό σε τόσες κοινότητες όσες και οι διαφορετικές ταυτότητες και οι δυνητικές αγορές. Αύριο, το κύριο πρόβλημα δεν θα είναι πια η έκφραση αλλά η ικανότητα να βγούμε από την επικοινωνία η οποία διαμεσολαβείται από τα μέσα ενημέρωσης για να δοκιμάσουμε μια επικοινωνία άμεση, ανθρώπινη, κοινωνική.

(1) Βλ. Ignacio Ramonet, «La Tyrannie de la communication», Galilée, Παρίσι, 1999.

Διαβάστε περισσότερα

«Άνθρακες» ο θησαυρός που πρόσφεραν οι πλούσιοι για την Παναγιά των Παρισίων

«Άνθρακες» αποδείχτηκε ο θησαυρός που οι απανταχού εκατομμυριούχοι έσπευσαν να προσφέρουν για την ανοικοδόμηση της Παναγίας των Παρισίων, βλέποντας την τυλιγμένη στις φλόγες.
Με τους καπνούς της καταστροφικής πυρκαγιάς που κατέστρεψε τη στέγη του γοτθικού ναού και γκρέμισε το καμπαναριό που έστεκε εκεί επί αιώνες, να καλύπτουν ακόμη τον ουρανό της γαλλικής πρωτεύουσας, οι ευαίσθητοι αλλά και πλούσιοι της χώρας κι όχι μόνο μπήκαν στην κούρσα μίας άτυπης δημοπρασίας που «έβγαλε στο σφυρί» το ποιος θα φανεί ότι έκανε τη μεγαλύτερη δωρεά. Ενδεικτική ήταν η αντίδραση του Μπερνάρ Αρνό που βρίσκεται πίσω από τον οίκο Louis Vuitton, ο οποίος μόλις πληροφορήθηκε ότι το αντίπαλο δέος του, ο Φρανσουά-Ανρί Πινό, που έχει στην κατοχή του μεταξύ άλλων τους οίκους Gucci και Yves Saint Laurent, δώρισε 100 εκατ. ευρώ για την ανοικοδόμηση της Νότρ Νταμ, ανέβασε τη δική του προσφορά στα 200 εκατ. ευρώ.

Και αυτοί δεν ήταν οι μόνοι που δεσμεύτηκαν να καταθέσουν τον διόλου ευκαταφρόνητο οβολό τους στο ταμείο που θα δώσει ζωή ξανά σε ένα από τα πλέον σημαντικά μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Το τεράστιο ποσό των 200 εκατ. ευρώ προσέφερε και ο όμιλος L'Oreal, ενώ άλλα 100 εκατ. δολάρια υποσχέθηκε η γαλλική πετρελαϊκή Total. Επίσης 20 εκατ. ευρώ δωρεά ανακοίνωσε ο διαφημιστικός όμιλος JCDecaux, ενώ τη διάθεσή τους να διαθέσουν από 10 εκατ. εκδήλωσαν ο επενδυτής Marc Ladreit de Lacharriere, οι μεγιστάνες των κατασκευαστικών Martin και Olivier Bouygues, η εταιρεία Fimalac και ο Henry Kravis, συνιδρυτής της KKR. Ακολούθησαν κι άλλοι πολλοί. Ακόμη και ο δήμος του Παρισιού δεσμεύτηκε για το ποσό των 50 εκατ. ευρώ και η περιφέρεια του Παρισιού για 10 εκατ. ευρώ. Στο μεταξύ, εταιρείες κολοσσοί όπως η κατασκευαστική Vinci και η Apple ανακοίνωσαν πως θα συμμετάσχουν, μη διευκρινίζοντας όμως πώς.
Η όψιμη «ευαισθησία» που έδειξαν εκθειάστηκε από τα ΜΜΕ παγκοσμίως, ωστόσο από την πρώτη στιγμή δεν έλειψαν και οι φωνές που την επέκριναν, αν και δεν ακούστηκαν ιδιαίτερα. Κάποιοι είπαν πως πολλές φορές οι πλούσιοι έχουν προσφέρει χρήματα έπειτα από καταστροφές ή για την ανακούφιση κοινωνικών ομάδων σε κρίση. Όμως πρόκειται για άπαξ βοήθεια που κουκουλώνει προς το παρόν προβλήματα και δεν τα λύνει σε βάθος χρόνου. Άλλοι αναρωτήθηκαν γιατί όλοι αυτοί δεν βάζουν το χέρι τους στην τσέπη για να βοηθήσουν τους μαστιζόμενους από τη φτώχεια ή τους πρόσφυγες. Τα «Κίτρινα Γιλέκα» που βρίσκονταν στους δρόμους ζητώντας μια καλύτερη ζωή, εστίασαν στα «ανταποδοτικά οφέλη» της φιλανθρωπίας... με δημόσιο χρήμα. Κι αυτό γιατί όπως προβλέπει ο νόμος οι δωρητές «κερδίζουν» φορολογική έκπτωση της τάξης του 66% κι έτσι μπορούν με αυτό τον τρόπο να κινήσουν χρήματα που «αναπαύονται» σε φορολογικούς παραδείσους.
Όπως και να έχει, τρεις μήνες μετά, οι περισσότεροι από αυτούς φαίνεται να έγιναν... καπνός. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του FranceInfo, από τα 850 εκατ. ευρώ που φαίνεται πως υποσχέθηκαν να δωρίσουν οι δωρητές για την αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων, μόνο τα 80 εκατ. - ήτοι 9% - έχουν κατατεθεί στους τέσσερις οργανισμούς που ανέλαβαν να συγκεντρώσουν χρήματα για τον σκοπό αυτό. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, το ίδρυμα της Γαλλίας συγκέντρωσε υποσχέσεις για 29 εκατ. ευρώ και έχει επιβεβαιώσει τα 9 εκατ. Από την πλευρά του το ίδρυμα για την Πολιτισμική Κληρονομιά έλαβε υποσχέσεις δωρεών ύψους 221 εκατ. ευρώ, με τις καταθέσεις να έχουν φτάσει μέχρι στιγμής μόνο τα 54,5 εκατ. Χειρότερη είναι η εικόνα για το Ίδρυμα της Παναγίας των Παρισίων που δέχτηκε προσφορές για δωρεές 395 εκατ. ευρώ, έχοντας συγκεντρώσει όμως μόλις 15 εκατ. μέχρι σήμερα.
Ενδεικτικό είναι ότι οι «χρυσοί χορηγοί» από τον κόσμο της μόδας, ο Φρανσουά-Ανρί Πινό και ο Μπερνάρ Αρνό, έχουν καταθέσει μόλις 10 εκατ. ευρώ. Η δε L'Oréal που στην ανακοίνωσή της ανέφερε ότι την «άγγιξε το δράμα που ενώνει τους πολιτισμούς και τις πεποιθήσεις» μέχρι τα μέσα Ιουνίου δεν είχε καταθέσει ούτε 1 σεντ. Το ίδιο και ο πετρελαϊκός γίγαντας Total. Σε μια προσπάθεια να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις, οι εκπρόσωποι του Πινό και του Αρνέ δήλωσαν μάλιστα πως θα δίνουν τα χρήματα τμηματικά και ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών αποκατάστασης της Παναγίας των Παρισίων. Οι πηγές τους ανέφεραν ότι οι εταιρίες δεν επιθυμούν το κράτος να επωφεληθεί των χρημάτων αυτών πριν καν ξεκινήσουν οι εργασίες.

Εν τω μεταξύ, οι μισθοί των 150 εργαζομένων στο εργοτάξιο που έχει στηθεί πρέπει να μπουν στους λογαριασμούς τους. Οι 300 περίπου τόνοι μολύβδου στην οροφή της εκκλησίας, αποτελούν μια τοξική βόμβα που πρέπει να απομακρυνθεί από το σημείο, πριν «εκραγεί». Οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά που ζουν σε κοντινή απόσταση υποβάλλονται συνεχώς σε εξετάσεις αίματος για πιθανή δηλητηρίαση. Ωστόσο, η χρηματοδότηση μιας τέτοιας... βρόμικης δουλειάς δεν έχει για τους δισεκατομμυριούχους την αίγλη των πολυτελών αγαθών και υπηρεσιών με τις οποίες καταπιάνονται.
«Είναι μεγαλύτερη ευλογία το να δίνεις από το να παίρνεις», είχε πει ο Ιησούς, αλλά φαίνεται πως αν ζούσε σήμερα δεν θα είχε τύχη ως μάνατζερ, καθώς οι δισεκατομμυριούχοι υποσχέθηκαν πολλά, δεν έδωσαν τίποτα και πήραν τα πάντα. Εξάλλου, στον καπιταλισμό δεν υπάρχει προφανές ασυμβίβαστο μεταξύ της γενναιοδωρίας και της επιδίωξης ή της προσδοκίας να αντληθούν οφέλη ως αντάλλαγμα.  Aντιθέτως, στην εποχή του Φιλανθρωποκαπιταλισμού, η φιλανθρωπία αναδιατυπώνεται με τους ίδιους όρους, με τους οποίους ένας διευθύνων σύμβουλος θα εξετάσει ένα οποιοδήποτε επιχειρηματικό εγχείρημα. Η φιλανθρωπική προσφορά μεταφράζεται σε επιχειρηματικό μοντέλο που χρησιμοποιεί λύσεις βασιζόμενες στην αγορά που χαρακτηρίζονται από αποτελεσματικότητα και ποσοτικοποιημένο κόστος και οφέλη. Και το να διαφημιστείς παγκοσμίως εν μία νυκτί ενδυόμενος μάλιστα τον μανδύα της κοινωνικής ευθύνης, χωρίς να χρειαστεί να δώσεις τον ένα από τους πολλούς σου χιτώνες, το λες και όφελος. Και αυτό είναι το προφανές και μικρότερο όφελος. Στην κοινωνία των CEO, η άσκηση των κοινωνικών ευθυνών δεν έχει να κάνει πλέον όμως με το αν οι επιχειρήσεις πρέπει ή δεν πρέπει να είναι υπεύθυνες για κάτι περισσότερο από το δικό τους επιχειρηματικό συμφέρον. Αντίθετα, πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο η φιλανθρωπία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση του πολιτικοοικονομικού συστήματος που επιτρέπει σε τόσο μικρό αριθμό ανθρώπων να συσσωρεύουν προκλητικά και άδικα τεράστιες ποσότητες πλούτου.
Είτε στη Γαλλία, είτε στη Βρετανία ή στις ΗΠΑ, οι πλούσιοι δίνουν χρήματα στα μεγάλα θεσμικά όργανα που βρίσκονται στην καρδιά του πολιτισμού μας για να εξασφαλίσουν την κοινωνική τους θέση σε επιγραφές δωρητών και σε φωτογραφίες. Κατά τον ίδιο τρόπο, χρηματοδοτούν και πολιτικά κόμματα και στη συνέχεια απολαμβάνουν τα «ανταποδοτικά οφέλη» όταν εκείνα βρεθούν με την εξουσία. Όπως σημειώνει ο Guardian, πολλοί από τους ανθρώπους που υποσχέθηκαν δωρεές για την ανοικοδόμηση της Παναγίας των Παρισίων, ήταν από εκείνους που χρηματοδότησαν την άνοδο του Εμανουέλ Μακρόν στην προεδρία. Όπως σημειώνει η οικονομολόγος Julia Cagé, στο βραβευμένο βιβλίο της «The Price of Democracy», 600 πλούσιοι άνθρωποι στη Γαλλία έδωσαν για την προεκλογική εκστρατεία του Μακρόν από 3 έως 4,5 εκατ. ευρώ. Με άλλα λόγια, το 2% του συνόλου των δωρητών της καμπάνιας Μακρόν, του έδωσε μεταξύ του 40% έως 60% της συνολικής χρηματοδότησης του En Marche. Μέσα σε λίγους μήνες, ο νέος πρόεδρος έκοψε φόρους στους πλούσιους, δίνοντας στους πλουσιότερους δωρητές του απόδοση σχεδόν 60.000% στην «επένδυσή» τους.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις δωρεές για τη Νότρ Νταμ. Μια μικρή κατάθεση και κερδίζεις μεγάλη επιρροή και ανυπολόγιστα οφέλη.

Διαβάστε περισσότερα

Καραβάτζιο: Απαστράπτων στο απόλυτο σκοτάδι

Ο μεγαλοφυής Καραβάτζιο, ο ζωγράφος που σφράγισε την εποχή του Μπαρόκ και στη διάρκεια της σύντομης ζωής του κατάφερε να εισάγει το ύφος του, τον «Καραβατζισμό», πέθανε σαν σήμερα στις 18 Ιουλίου του 1610, σε ηλικία 39 ετών.
Χρησιμοποίησε στα έργα του το σκοτάδι για να φορτίσει τα φωτισμένα πρόσωπα των μοντέλων του, που παρόλο που προέρχονταν από τη λαϊκή καθημερινότητα της περιόδου απέπνεαν μια έντονη αίσθηση θεατρικότητας και μυστηρίου. Το ίδιο σκοτεινός και μυστήριος ήταν και ο δημιουργός τους.
Πίνακες με επιβλητικά φωτισμένες ανθρώπινες μορφές και σε έντονη αντίθεση με το σκοτεινό, συχνά μυστηριώδες φόντο κατέκλυσαν κυριολεκτικά την Ευρώπη τις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα, καθώς ο Καραβατζισμός εξαπλωνόταν.
* Πατήστε επάνω στις εικόνες

^{Αγόρι που δαγκώνεται από σαύρα (1593-1594)}
Στα πρώιμα έργα του Καραβάτζιο κυριαρχεί η καθαρότητα των περιγραμμάτων και η σχεδιαστική ακρίβεια. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η γλυπτικότητα των αντικειμένων και των σωμάτων μέσα σε μια ατμόσφαιρα ερωτικής φόρτισης. Στα ώριμα έργα του προστίθεται ένα ουδέτερο σκοτεινό φόντο. Ο Καραβάτζιο ρίχνει πάνω σε σημεία των μορφών ένα φως πλάγιο, σχεδόν νυχτερινό που καταργεί το φως της μέρας αναδεικνύοντας την φορτισμένη ενέργεια στο εσωτερικό.

^{Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη (1598-1599)}
Πρόκειται για την τεχνική του κιαροσκούρο (των έντονων αντιθέσεων που προκαλεί το φως) και του τενεμπρισμού (ύφος που χαρακτηρίζεται από μεγάλες βαθύχρωμες ή σκοτεινές επιφάνειες που συνδυάζονται με μικρότερες περιοχές κατάλληλα φωτισμένες με τη χρήση χρώματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία δραματικών φωτοσκιάσεων) που πρώτος ο Καραβάτζιο χρησιμοποίησε με τέτοια ένταση και μαεστρία. Αυτή η επαναστατική τεχνική του, με τον επιλεκτικό φωτισμό των μορφών που προβάλουν μέσα από βαθιά σκιά,  αποτέλεσε κύριο χαρακτηριστικό της ζωγραφικής του Μπαρόκ. Εισήγαγε, επίσης, το ιδίωμα της θεατρικότητας που επίσης ακολουθήθηκε πιστά από τους μετέπειτα ζωγράφους.

^{Ο Άρρωστος Βάκχος (1593) (αυτοπροσωπογραφία)}
Ο Καραβάτζιο θεωρήθηκε νατουραλιστής, όμως ο νατουραλισμός του ήταν ασυνήθιστος. Κατήργησε εντελώς τις ρητορικές αντιθέσεις και τις υφολογικές εκλεπτύνσεις των μανιεριστών του 16ου αιώνα. Με τον Καραβάτζιο «καταργείται» ουσιαστικά ο ιδεαλισμός της Αναγέννησης. Ο μεγάλος Ιταλός ζωγράφος απομακρύνεται σχεδόν ολοκληρωτικά από την εξιδανικευμένη απόδοση των θρησκευτικών θεμάτων, μεταφέροντάς τα στο επίπεδο της λαϊκής εκδοχής της καθημερινότητας. Μάλιστα, τα μοντέλα του τα αναζήτησε στους δρόμους και τα ζωγράφισε ρεαλιστικά σαν τα βιβλικά επεισόδια να συνέβαιναν μπροστά του.

^{Η μεταστροφή του Αγίου Παύλου (1601)}

Για παράδειγμα, στο έργο του «Η Μεταστροφή του Αγίου Παύλου» (1601), ο Άγιος Παύλος είναι ένας άξεστος νεαρός στρατιώτης, ενώ ένας ρυτιδωμένος και φαλακρός χωρικός βαστάει το άλογό του. Ο πίνακας, με τις ρεαλιστικές μορφές σε φυσικό μέγεθος, αποτελεί μια ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή στο «μυστήριο της μεταστροφής». Είναι χαρακτηριστικό ότι το δραματικό στοιχείο γίνεται καλύτερα αντιληπτό αν ο θεατής παρατηρήσει τον πίνακα γονατιστός από την είσοδο του παρεκκλησίου (στη Σάντα Μαρία ντελ Πόπολο της Ρώμης).

^{Η Έκσταση της Μαρίας Μαγδαληνής (1606)}
Ωστόσο, η ιδιαίτερη αυτή απόδοση των θρησκευτικών θεμάτων από τον Καραβάτζιο, θεωρήθηκε αρκετές φορές στην εποχή του ιερόσυλη από τις θρησκευτικές αρχές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αναγκάστηκε να ζωγραφίσει δεύτερες εκδοχές των πινάκων του όπως των μορφών του Αγίου Ματθαίου (παρεκκλήσι Κονταρέλι), της Παρθένου Μαρίας κ.α.

^{Νάρκισσος (1597–1599)}
Ο Ιταλός Μικελάντζελο Μερίζι, έμεινε γνωστός ως Καραβάτζιο, ονομασία του ομώνυμου χωριού κοντά στο Μιλάνο από όπου καταγόταν. Γεννήθηκε το 1571 και έζησε μια πολυτάραχη ζωή γεμάτη με εσωτερικές αντιθέσεις και συγκρούσεις με το κοινωνικό του περιβάλλον.

^{Μέδουσα (1597)}
Ο πατέρας του, Φέρμο Μερίζι, με καταγωγή από το χωριό Καραβάτζιο, ήταν διακοσμητής-αρχιτέκτονας και εργαζόταν στην υπηρεσία του Φραγκίσκου Α' Σφόρτσα, ο οποίος ήταν δούκας του Μιλάνου και μαρκήσιος του Καραβάτζιο. Η οικογένεια Μερίζι ήταν εγκατεστημένη στο Μιλάνο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1570, τουλάχιστον μέχρι το θάνατο του Φέρμο Μερίζι από πανούκλα στις το 1577. Εξαιτίας της απώλειας τόσο του πατέρα του όσο και του θείου του, η μητέρα του μεγάλωσε τα πέντε συνολικά παιδιά της οικογένειας υπό συνθήκες οικονομικής ανέχειας. Μετά το θάνατο του Φραντσέσκο Σφόρτσα, την εξουσία ανέλαβε η οικογένεια των Κολόνα, η οποία καθόρισε την εξέλιξη του νεαρού Καραβάτζιο, καθώς φρόντισε να μαθητεύσει για τέσσερα χρόνια δίπλα στον ζωγράφο Σιμόνε Πετερτσάνο.

^{Η προδοσία του Χριστού (1602) (Στα δεξιά ο Καραβάτζιο)}
Ο Καραβάτζιο μετά τις σπουδές του στο Μιλάνο εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, ανάμεσα στα 1588-92. Την εποχή αυτή μεσουρανούσε στο καλλιτεχνικό στερέωμα ο Μιχαήλ Άγγελος και στον πνευματικό χώρο δέσποζε η Σύνοδος του Τριδέντου με την οποία εγκαινιάζεται ο καλλιτεχνικός οργασμός της περιόδου της Αντιμεταρρύθμισης. Ο Καραβάτζιο τέθηκε υπό την προστασία του καρδινάλιου Del Monte ανθρώπου με μεγάλη επιρροή στην παπική αυλή. Με τη μεσολάβηση του Del Monte πήρε το 1597 την παραγγελία για τη διακόσμηση του παρεκκλησίου Κονταρέλι στη Ρώμη. Η παραγγελία αυτή τον καθιέρωσε σε ηλικία 24 ετών ως επιφανή ζωγράφο με σημαντικούς προστάτες και πελάτες.

^{Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (Νέος με κριό) (1602)}
Ενώ βρισκόταν στο απόγειο της σταδιοδρομίας του το 1606, κατά τη διάρκεια λογομαχίας με έναν νεαρό ονόματι Ρανούτσιο Τομασσόνι, ο Καραβάτζιο τον σκότωσε – το πιθανότερο άθελά του – με μαχαίρι και αναγκάστηκε να φύγει από τη Ρώμη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στη Νάπολη, τη Μάλτα και τη Σικελία καυγαδίζοντας, μονομαχώντας αλλά και ζωγραφίζοντας.
Την περίοδο που βρισκόταν στη Σικελία, σύμφωνα με αναφορές της εποχής, η συμπεριφορά του Καραβάτζιο ήταν όλο και πιο παράξενη. Κοιμόταν με τα ρούχα του και πάνοπλος, έσκιζε τους πίνακές του με την παραμικρή υπόνοια κριτικής, ενώ χλεύαζε τους ντόπιους ζωγράφους.

^{Η Σαλώμη με το κεφάλι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (1610)}
Όσο γνωστός ήταν στην εποχή του για το ζωγραφικό του ταλέντο αλλά τόσο γνωστός ήταν εξαιτίας του φόβου που ενέπνεε λόγω της δύστροπης και ιδιόρρυθμης προσωπικότητάς του. Καυχιόταν για την πρωτοτυπία του και χλεύαζε την εξουσία. Ήταν ατρόμητος και ιδιαίτερα εριστικός.
Το ενδιαφέρον πολλών μελετητών στράφηκε πέρα από το έργο του και στη σεξουλικότητα του Καραβάτζιο. Από τη μία, υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν πως ήταν ομοφυλόφιλος και εκείνοι που προσπαθούν να αποδείξουν το αντίθετο, χωρίς όμως να μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα τι ήταν τελικά αυτό που ώθησε τον Καραβάτζιο να ζωγραφίσει πληθώρα αντρικών κορμιών με εμφανές το στοιχείο του ερωτισμού.

Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ (1610)
Στο σπαθί στο χέρι του Δαβίδ γράφεται «H-AS OS», που ερμηνεύεται ως σύντμηση της λατινικής φράσης «Humilitas occidit superbiam» («Η ταπεινότητα σκοτώνει την περηφάνια».
Όπως παρατηρεί η  Catherine Puglisi, ο Δαβίδ έχει μια έκφραση θλίψης και συμπόνιας. Η απόφαση να τον απεικονίσει σκεπτικό και όχι περιχαρή δημιουργεί ένα ασυνήθιστο ψυχολογικό δέσιμο μεταξύ του ίδιου και του Γολιάθ. Αυτό το δέσιμο περιπλέκεται περισσότερα από το γεγονός ότι ο Καραβάτζιο ζωγράφισε τον εαυτό του ως Γολιάθ ενώ ο Δαβίδ είναι «il suo Caravaggino», ο δικός τους μικρός Καραβάτζιο. Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για τον βοηθό και μαθητή του ζωγράφου, τον Cecco del Caravaggio. Από την άλλη, υπάρχει η ερμηνεία ότι ο μικρός Καραβάτζιο (ο Δαβίδ) είναι επίσης ο ζωγράφος νεώτερος που κρατά στο χέρι του το κεφάλι του μεγαλύτερου Καραβάτζιο.
******
O Καραβάτζιο πέθανε το 1610,  άρρωστος και κυνηγημένος στο Πόρτο 'Ερκολε, στο δρόμο προς τη Ρώμη, όπου ανέμενε ότι θα του δοθεί συγχώρεση από τον Πάπα.

Βρες εδώ την βιογραφία του μεγάλου Ιταλού ζωγράφου και μάθε περισσότερες πληροφορίες για την ζωή του.

^Πηγές
-Εύη Γαλατσάνου, «Caravaggio (Το κεφάλι της Μέδουσας)», 24grammata.com, Οκτώβριος 2011.
-Νίκος Γ. Ξυδάκης, «Καραβάτζιο, μεγαλοφυής επαναστάτης… με αιτία», kathimerini.gr,  Ιούνιος 2006.
-Παντελής Τσάβαλος, «Η ζωή και το έργο του Caravaggio», coconis.com, Φεβρουάριος 2005.
-Χιου Χόνορ-Τζον Φλέμινγκ, Ιστορία της Τέχνης, τόμος 3, εκδ. Υποδομή, Αθήνα 1992.
-«Καραβάτζιο (Caravaggio): Ο Νικηφόρος Ομοφυλόφιλος Έρως και η ταινία του Ντέρεκ Τζάρμαν (Derek Jarman)», gayekfansi.blogspot.gr, Απρίλιος 2011.

Διαβάστε περισσότερα