Η ιστορία της προπαγάνδας: Virus of the Mind

 

Γιώργος Στάμκος

Όταν τα ρόπαλα του ολοκληρωτισμού δεν σφυροκοπούν στα κεφάλια μας, επικίνδυνες σκέψεις αναβλύζουν μέσα μας. Μια από αυτές τις σκέψεις είναι ότι μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς τον έλεγχο, χωρίς τεχνητές απαγορεύσεις και χωρίς να είμαστε αναγκασμένοι να υποτασσόμαστε στην εκάστοτε εξουσία. Πρόκειται όντως για «επικίνδυνες» σκέψεις, όχι όμως για μας, αλλά για την ελίτ που διαχειρίζεται την εξουσία. Η δύναμη της είναι η δική μας απάθεια, παθητικότητα και υποταγή. Γι’ αυτήν θα είμαστε πάντα η «κοιμισμένη μάζα», που είναι ανίκανη να σκεφτεί και να αποφασίσει «για το καλό της». Ένα «κοπάδι που τα ‘χει χαμένα» (Γουόλτερ Λίπμαν) και που πρέπει να τιθασευτεί, γιατί διαφορετικά μπορεί να αφηνιάσει και να καταστρέψει τα πάντα...

Προπαγάνδα: propagare σημαίνει στα λατινικά διαδίδω

Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα είναι πιο ειλικρινή με τον εαυτό τους. Υποταγμένα στο άμετρο της δύναμής τους επιλέγουν αδίστακτα την ωμή βία ως μέσο πειθαναγκασμού, προκειμένου να ελέγξουν και να οδηγήσουν τις μάζες σε συντεταγμένη πορεία. Οι δημοκρατικές κυβερνήσεις όμως, επειδή δεν νομιμοποιούνται να χρησιμοποιούν απροκάλυπτη βία σε βάρος των πολιτών τους, καταφεύγουν σε πιο “ύπουλες” μεθόδους και στη χρήση πιο εκλεπτυσμένων τεχνικών ελέγχου και χειραγώγησης των μαζών, δηλαδή στην προπαγάνδα. Ο όρος προπαγάνδα (propagare σημαίνει στα λατινικά διαδίδω) αντανακλά την πολιτική χρήση των μέσων μαζικής επικοινωνίας ως όργανα της κυβερνητικής πολιτικής, και όχι ως οχήματα της αλήθειας. Η προπαγάνδα έχει ως στόχο να κατευθύνει τις σκέψεις του κόσμου και να τις καταστήσει ευνοϊκές απέναντι στις όποιες κυβερνητικές επιλογές και πολιτικές.

Στις δημοκρατικές χώρες διεξάγεται μια πολυεπίπεδη επιχείρηση ελέγχου της συμπεριφοράς του κοινού, η οποία κατευθύνεται από μια ειδικευμένη τάξη πολιτικών, επιστημόνων, επιχειρηματιών, διαφημιστών και διανοούμενων: όλοι μαζί σε μια ανίερη συμμαχία για την υποταγή του κοινού στην κυριαρχία του κράτους, της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων.

Η δύναμη της προπαγάνδας: Από τους Ναζί στον αντικομουνισμό του Μακάρθι

Οι συμβατικές τεχνικές κινητοποίησης των μαζών ξεκίνησαν από τα πατριωτικά συνθήματα της Γαλλικής Επανάστασης, όταν για πρώτη φορά κινητοποιήθηκαν και επιστρατεύτηκαν σε τέτοιο βαθμό οι πολίτες μιας βιομηχανικής χώρας. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το βρετανικό υπουργείο Προπαγάνδας προσπάθησε να κατεύθυνε τις σκέψεις των μαζών και στις ΗΠΑ η περιβόητη Επιτροπή Κριλ κατόρθωσε μέσα σε λίγους μήνες να αφηνιάσει τους απαθείς Αμερικανούς κατά των «Ούννων» Γερμανών.

Πραγματικός μαέστρος της προπαγάνδας αναδείχθηκε ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος αξιοποίησε από την αρχή την δύναμη του ραδιοφώνου ως μέσου διάδοσης της ιδεολογίας του σε μαζικού επίπεδο. Ο ίδιος παραδέχτηκε πως η δύναμη της προπαγάνδας τον βοήθησε καθοριστικά για να αναρριχηθεί στην εξουσία: «Χάρη στην προπαγάνδα πήραμε την εξουσία. Αυτή μας επέτρεψε να τη διατηρήσουμε. Και αυτή θα μας δώσει τη δυνατότητα να κατακτήσουμε τον κόσμο. Η προπαγάνδα είναι το τρομερότερο πολεμικό όπλο στα χέρια εκείνου που ξέρει να τη χρησιμοποιεί». Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνταν και ο Γιόζεφ Γκαίμπελς, ο Υπουργός Προπαγάνδας της χιτλερικής Γερμανίας: «Αν θέλουμε να κάνουμε μια ιδέα να διεισδύσει στις μάζες, πρέπει να την επαναλαμβάνουμε συνεχώς και πάντα. Η προπαγάνδα δεν γνωρίζει περιορισμούς στην ικανότητα προσαρμογής της». Με τη βοήθεια της προπαγάνδας ο Γκαίμπελς, κατασκεύαζε εσωτερικούς εχθρούς (π.χ. αξιοποίησε στο έπακρο κατά των Εβραίων τα κατασκευασμένα από την τσαρική Οχράνα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών) και κρατούσε μονίμως τις μάζες της Γερμανίας σε κατάσταση αποπληροφόρηρησης και σύγχυσης.

Ενώ στη Σοβιετική Ρωσία ο λαός είχε υποστεί μια κανονική «πλύση εγκεφάλου» –ονομαζόταν από τους κομισάριους «ιδεολογική κατήχηση»– προκειμένου να εργαστεί για την επίτευξη της «σοσιαλιστικής ουτοπίας», στις ΗΠΑ, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί εργάζονταν συστηματικά για τη δαιμονοποίηση της «κόκκινης απειλής» και για την ανάληψη από τη χώρα μιας σταυροφορίας για να σωθεί ο ελεύθερος κόσμος από τη επελαύνουσα λαίλαπα του κομμουνισμού!

Οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν τότε είχαν τέτοια επιτυχία, ώστε διέγειραν έναν υστερικό «κόκκινο φόβο», οδήγησαν στο μακαρθικό «κυνήγι των μαγισσών» κι έκαναν τους Αμερικανούς να αντιδρούν παβλοφιανά στο άκουσμα και μόνο της λέξης κομμουνισμός καθώς και να χάσουν τον ύπνο τους στη σκέψη και μόνον ότι μπορούσαν να ξυπνήσουν κάτω από τη σκιά ενός «κομμουνιστικού φεγγαριού»! Αφού σημείωσε μια τέτοια απρόσμενη επιτυχία, διεγείροντας στις μάζες μια αντικομουνιστική υστερία, ο προπαγανδιστικός μηχανισμός των ΗΠΑ στράφηκε στη συνέχεια σε πιο «ήπιους» στόχους, όπως η «κατασκευή συναίνεσης», η διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η ενστάλαξη σ’ αυτήν «σωστών» αξιών και η διαχείριση των μαζικών φοβιών.

Το «υπερόπλο» που λέγεται τηλεόραση

Οι Αμερικανοί διαφημιστές, αρκετοί εκ των οποίων υπήρξαν πρώην έμμισθοι κρατικοί προπαγανδιστές, αξιοποίησαν και μετεξέλιξαν τις τεχνικές της προπαγάνδας για την προώθηση μιας σειράς καταναλωτικών προϊόντων στα πλαίσια μιας κοινωνίας που είχε εθιστεί στην τηλεόραση. Άλλωστε και ο κινηματογράφος, με τη μαγική δύναμη της εικόνας, είχε προ πολλού δημιουργήσει το κατάλληλο έδαφος: «Τι υπέροχο εργαλείο προπαγάνδας για την πώληση προϊόντων κάθε είδους!», είχε αποφανθεί για την δύναμη του κινηματογράφου ο Ζορζ Μελιές, ήδη από το μακρινό 1898.

Σε αντίθεση πάντως με τον κινηματογράφο, που ήταν μια κοινωνική συνήθεια, η τηλεόραση εισχωρούσε στα άδυτα της ιδιωτικότητας, μέσα στον ίδιο τον σπίτι του τηλεθεατή-καταναλωτή και τον «εκτελούσε εκ του συστάδην». Όπως γράφει και ο Νόαμ Τσόμσκι: «Ο καθένας μόνος του μπροστά στην τηλεόραση και να του τρυπούν το μυαλό με το μήνυμα που λέει πως η μόνη αξία στη ζωή είναι να έχει όλο και περισσότερα εμπορεύματα ή να ζει όπως η πλούσια οικογένεια της μεσαίας τάξης που βλέπει στην τηλεόραση και να έχει τέτοιες ‘’ευγενικές αξίες’’, όπως η αρμονία και ο αμερικανισμός. Όλα αυτά είναι η ζωή;»

Όταν το 1947 οι τηλεοπτικές διαφημίσεις εισχώρησαν για πρώτη φορά στην νεότευκτη αμερικανική τηλεόραση, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την εκρηκτική εξέλιξη που θα ακολουθούσε. Λίγοι μπορούσαν να φανταστούν την καταπληκτική ευκαιρία, η οποία ανοίγονταν στους διαφημιστές και στις επιχειρήσεις που εκπροσωπούσαν, για να διαμορφώσουν και να υποτάξουν τις καταναλωτικές συνήθειες του πλουσιότερου λαού στον κόσμο. Ενός λαού που απέκτησε στη συνέχεια τη βδελυρή ικανοποίηση ενός γουρουνιού που κυλιέται μέσα στα τηλεοπτικά μικροαστικά κατακάθια μιας κοινωνίας παραδομένης άνευ όρων στην κατανάλωση. Αιχμαλωτίζοντας την προσοχή του κοινού η τηλεόραση ομογενοποίησε τις δομές και τις αισθητικές μορφές που χρησιμοποιούσε η αμερικανική κοινωνία, προσαρμόζοντας τες στις κυρίαρχες επιθυμίες των επιχειρήσεων, οι οποίες στόχευαν αποκλειστικά στην μεγέθυνση των κερδών μέσω των μαζικών πωλήσεων.

Ως εργαλείο προώθησης της κυρίαρχης τάσης η τηλεόραση υπέταξε τους δημιουργούς και, αποκλείοντας τους πιο «ευαίσθητους» από αυτούς, καταπολέμησε την ιδιαιτερότητα προωθώντας ομοιογενή και μαζικά καταναλωτικά πρότυπα. Το αποτέλεσμα ήταν η διαμόρφωση ενός ομοιογενούς κοπαδιού καταναλωτών, μια μάζα φρενιασμένων καταναλωτών, που κατευθύνονται από εφήμερες μόδες και τάσεις που προωθούνται από τις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Έτσι, οι Αμερικανοί, και στη συνέχεια όλοι οι πλούσιοι λαοί της Δύσης, υποβιβάστηκαν από ανθρώπινα όντα με ζωή σε καταναλωτές με Life Style. Υποβιβάστηκαν σε «κατατεμαχισμένες υπάρξεις», καθώς η υπεραφθονία των αγαθών αποσπά την προσοχή, σπαταλά την ενέργεια και εξασθενεί την ικανότητα να ελέγχει κανείς της ζωή του.

Παρασυνειδησιακές εικόνες- «νοητικά παράσιτα»

Ο μέσος Αμερικανός σφυροκοπείται ανελέητα από τηλεοπτικές διαφημίσεις σε σημείο ώστε το φαντασιακό του να κυριαρχείται από ήρωες τηλεοπτικών σποτ και το μυαλό του να έχει πλημμυρίσει από «νοητικά παράσιτα», τα οποία του προκαλούν εθισμό στην κατανάλωση. Υπολογίζεται πως μέχρι την ηλικία των 18 ετών ένας κάτοικος της Νέας Υόρκης στις αρχές του 21ου αιώνα είχε παρακολουθήσει στην τηλεόραση 350.000 διαφημιστικά σποτ, τα οποία και του έχουν δημιουργήσει μια ψυχαναγκαστική παρόρμηση να καταναλώνει ένα πλήθος άχρηστων πραγμάτων.

Οι τηλεοπτικές σειρές στην Αμερική, παθαίνουν συχνά ένα είδος «αφηγηματικού λόξυγκα», προκειμένου ν’ αφήσουν περιθώριο για ομοβροντίες διαφημίσεων κατά των θεατών. Τα τηλεοπτικά σποτ, που απευθύνονται στα παιδιά, είναι κίνηση «Σαχ-Ματ» εκ μέρους των διαφημιστικών εταιριών, καθώς τα παιδιά δεν διαθέτουν κανενός είδους άμυνας απέναντι στα διαφημιστικά μηνύματα. Συνήθως αντιλαμβάνονται τις διαφημίσεις ως αληθινές και όχι ως σκηνοθετημένες. Επίσης, στον παρθενικό εγκέφαλό των παιδιών τα διαφημιστικά μηνύματα εντυπώνονται για πάντα.

Οι διαφημιστικές τεχνικές έχουν ως στόχο τον εγκλωβισμό της προσοχής του υποψήφιου καταναλωτή. Με μια «αιχμαλωτισμένη προσοχή» ο καταναλωτής έχει τη μνήμη του εκτεθειμένη στην εγγραφή του διαφημιστικού μηνύματος. Υπάρχουν βεβαίως και οι αόρατες, ασυνείδητες διαφημίσεις που είναι και οι πιο ύπουλες. Οι διαφημίσεις αυτές μπορεί να γίνουν με εικόνες-«νοητικά παράσιτα» που παρεμβάλλονται ταχύτατα στην προβολή μιας ταινίας, έτσι ώστε το μάτι να μην μπορεί ν’ αντιληφθεί την ύπαρξη τους, τη στιγμή που ο εγκέφαλος λαμβάνει ασυνείδητα την πληροφορία.

 

Advertising Virus: διαφημιστικοί «ιοί»

Εκτός από τις εικόνες-παράσιτα οι διαφημιστικές επιχειρήσεις προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα κατασκευάζοντας κι εξαπολύοντας τους λεγόμενους «διαφημιστικούς ιούς» (Advertising Virus). Οι «διαφημιστικοί ιοί» είναι εξειδικευμένα πακέτα πληροφορίας που στοχεύουν σε κομβικά άτομα μιας ομάδας π.χ. στα πιο δημοφιλή άτομα-πρότυπα μιας παρέας, τα οποία και καθιστούν «φορείς» μετάδοσης των καταναλωτικών συνηθειών που επιδιώκει η βιομηχανία της κατανάλωσης.

Στο μανιφεστιακό της βιβλίο No Logo, η συγγραφέας Ναόμι Κλάιν περιέγραψε τη μονοπωλιακή μέθοδο των πολυεθνικών εταιρειών: «Ό,τι μετρά πραγματικά είναι μόνον η πολιτιστική ταυτότητα της μάρκας, η οποία αναπτύσσει μια ληστρική σχέση με τους καταναλωτές μέχρι να τους κάνει εξαρτημένους από αυτή. Για να πουλήσουν ακόμη περισσότερο, οι πολυεθνικές σφετερίζονται τις ιδέες μας και τις επαναπροωθούν μέσα από τις διαφημίσεις».

Οι διαφημιστές προτιμούν να πουλούν και όνειρα μαζί με επώνυμα προϊόντα (brands). Έτσι η Coca Cola είναι «στιγμές ζωής» και ο Nescafe «ατέλειωτη ευχαρίστηση». Οι διαφημιστές –αυτοί οι «καλλιτέχνες» που συντονίζονται με τις διαθέσεις του εγκεφάλου του κοινού τους– εκμεταλλεύονται τις ενδόμυχες επιθυμίες, τη ματαιοδοξία, την απληστία και τα τρελά όνειρα του μέσου ανθρώπου, προκειμένου να τον εξαπατήσουν, να τον παραπλανήσουν και να του πουλήσουν οτιδήποτε άχρηστο καταναλωτικό προϊόν είναι σε θέση να αγοράσει. Όλα αυτά βέβαια με πολύ έξυπνες, μελετημένες, προσεκτικές και μινιμαλιστικές διαφημίσεις. Έτσι οι διαφημίσεις καταλήγουν μικρά «έργα τέχνης» –εξού και η μανία με τις «Νύχτες των Διαφημιστοφάγων»– με το απαραίτητο «happy end: την ανακάλυψη του θαυματουργού προϊόντος το οποίο μας οδηγεί στην ευτυχία» (Ιγνάσιο Ραμονέ).

Αυτό που επιδιώκουν οι διαφημιστές είναι η αποτύπωση των προϊόντων που προωθούν σ’ ένα μικρό τμήμα του εγκεφάλου των υποψήφιων καταναλωτών. Η μάρκα του προϊόντος πρέπει να εντυπωθεί στη μνήμη του καταναλωτή, ώστε αυτός να λειτουργήσει παβλοφιανά όταν δει το προϊόν αυτό στο ράφι του σούπερ μάρκετ. Κι αυτό επιτυγχάνεται με τη συχνότητα επανάληψης και έντασης διαφημιστικού μηνύματος. Όπως έλεγε και ο Άλντους Χάξλεϊ: «Εξήντα χιλιάδες επαναλήψεις κάνουν την αλήθεια».

Memes και Μιμητική

Εκτός από τους «διαφημιστικούς ιούς» οι προπαγανδιστικοί και διαφημιστικοί μηχανισμοί χρησιμοποιούν και τη νέα επιστήμη της Μιμητικής (memetics), ως εργαλείο ερμηνείας της διασποράς της λαϊκής κουλτούρας και διαμόρφωσης του μελλοντικού μάρκετινγκ. Αν στο μυαλό σας έχει αποτυπωθεί οποιοδήποτε διαφημιστικό σποτ ή αν ακολουθείτε άθελα σας τα ρεύματα της μόδας, τότε ίσως έχετε έρθει σε απροσδόκητη επαφή μ’ ένα μιμ (meme). Επινοημένο από τον ζωολόγο Richard Dawkins, συγγραφέα του αμφιλεγόμενου βιβλίο Το Εγωιστικό Γονίδιο (1976) το μιμ (κάτι ανάλογο με το γονίδιο) είναι μια πολιτιστική μονάδα πληροφορίας, μια «νοητική οντότητα», που έχει την ιδιότητα να αυτοαναπαράγεται χρησιμοποιώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο ως ξενιστή.

Ο Richard Dawkins επινόησε τη λέξη μιμ συνδυάζοντας δύο ελληνικές λέξεις: τη λέξη μνήμη (memory) και τη λέξη μίμηση (mimesis). Ο Dawkins ορίζει το μιμ ως εξής: «Μίμ είναι ένα μεταδοτικό ‘’σχήμα’’ πληροφορίας που αναπαραγάγεται με παρασιτική ‘’μόλυνση’’ των ανθρώπινων εγκεφάλων και αλλάζει τις συμπεριφορές τους, κάνοντας τους να ‘’εκπέμψουν’’ κι αυτοί το ίδιο σχήμα πληροφορίας. Τα σλόγκαν, οι ‘’έξυπνες εκφράσεις’’, οι μελωδίες, οι εικόνες, οι εφευρέσεις και οι μόδες είναι τυπικά μιμς. Μια ιδέα ή ένα σχήμα δεν είναι μιμ μέχρι να αναγκάσει κάποιον να την αναπαράγει με οποιοδήποτε τρόπο, να την επαναλάβει και να μολύνει έτσι κάποιον άλλον εγκέφαλο. Κάθε μεταδιδόμενη γνώση είναι μιμητική».

Τα μιμς μεταπηδούν από μυαλό σε μυαλό μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζουμε μίμηση (memesis). Σύμφωνα με τον δρ. Don Beck «τα μιμ είναι κρυφά σχήματα εντός της ροής και του αναβρασμού της κουλτούρας μας». Στη δεκαετία του 1980, με την ανάπτυξη και της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence), δημιουργήθηκε κι ο νέος επιστημονικός κλάδος της Μιμητικής. Η μιμητική μηχανική, χάρη στους σχεδιαστές των «πολιτιστικών ιών», εφαρμόζεται ήδη στη διάδοση της κουλτούρας αλλά και της θρησκείας, όπως κατέδειξε και ο Richard Brodie στο βιβλίο του Virus of the Mind (1996). Ο συγγραφέας, πρώην ανώτερο στέλεχος της Microsoft, υποστηρίζει πως έγραψε το βιβλίο του για να «εξηγήσει στο ανυποψίαστο κοινό πως λειτουργεί ήδη η μιμητική μηχανική».

Σκλάβοι της διαφήμισης και της προπαγάνδας;

Η θεωρία της Μιμητικής εξηγεί πως κυριαρχεί σε μαζικό επίπεδο ένα κοινωνικο-πολιτικό ρεύμα (π.χ. η υστερία του τέλους της χιλιετίας) και ταυτόχρονα μια πολιτιστική σημειολογία, η οποία επιτρέπει τους μαρκετίστες να στοχεύσουν το κατάλληλο αγοραστικό κοινό τους. Ο Neil Stephenson, στην κυβερνοπάνκ σάτιρα του Snowcrash (1995), διακωμωδεί πολλές τάσεις του μάρκετινγκ στη σύγχρονη αμερικανική κοινωνία, διαγράφοντας ένα μέλλον όπου το μυαλό θα καταλήξει πεδίο μάχης μιας παγκόσμιας αλυσίδας εμπορίου: «Οι ειδικοί των αγορών μπορούν πλέον να εξαπολύσουν σε πλήρη έκταση σχεδιασμένους ‘’εγκεφαλικούς ιούς’’ προκειμένου να προωθήσουν τις διαφημίσεις τους. Το αποτέλεσμα είναι τρομακτικό και απρόβλεπτο: οι άνθρωποι μπορούν κυριολεκτικά να σκλαβωθούν στις διαφημιστικές εταιρείες... Οι πληροφοριακοί ξενιστές, όπως τα ταμπλόιντ μήντια, η καλωδιακή τηλεόραση και το Ίντερνετ είναι ιδανικά μέσα για τη διάδοση τους πάνω σε ανυποψίαστους πληθυσμούς».

Meme-«Δούρειος Ίππος»

Μια από τις πιο συνηθισμένες διαφημιστικές τεχνικές είναι η χρησιμοποίηση ενός μιμ-«Δούρειου Ίππου», το οποίο είναι πακεταρισμένο μέσα άλλα σε λιγότερο ελκυστικά μιμς. Χρησιμοποιώντας την επανάληψη καταφέρνουν να εμφυτεύσουν το βασικό μιμ στο μυαλό σας μέχρι να σας γίνει οικείο και τμήμα του «προγραμματισμού» σας. Κατόπιν αυτό απελευθερώνεται και αναπαράγεται, κατευθύνοντας τελικά την καταναλωτική σας συμπεριφορά.

Είναι γνωστό πως τα διαφημιζόμενα προϊόντα μπορεί να στοιχίζουν ακόμη και διπλά απ’ ότι τα υπόλοιπα, αλλά στο τέλος οι καταναλωτές θα τα αγοράσουν. Η πραγματική αξία ενός διαφημιζόμενου προϊόντος είναι η μισή από αυτή με την οποία πωλείται στην αγορά. Τα επιπλέον χρήματα πηγαίνουν στις διαφημιστικές εταιρείες, στους “γενίτσαρους-επιστήμονες” που εργάζονται γι' αυτές, και στα τηλεοπτικά σποτ που διασπείρουν όλο και πιο διεισδυτικά τους «νοητικούς ιούς», οι οποίοι κυριολεκτικά αναλαμβάνουν τον έλεγχο του μυαλού μας και μας ωθούν να παραφουσκώσουμε με χρέη τις πιστωτικές μας κάρτες.

Η μάχη για το μυαλό μας

Το μυαλό του μέσου ανθρώπου είναι ένα «στραγγισμένο σφουγγάρι», που ρουφά άκριτα κατασκευασμένες πληροφορίες και νοητικά παράσιτα, τα οποία και το καθιστούν ανίκανο να ελέγξει τη ζωή του, άρα εύκολο στη χειραγώγηση. Είναι ένα νέο πεδίο μάχης στο οποίο διεξάγεται ήδη ένας αόρατος πόλεμος για το έλεγχο του μέλλοντος. Πρόκειται για τον πρώτο αναίμακτο παγκόσμιο πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έναν πόλεμο που διεξάγεται όχι στα παραδοσιακά πεδία των μαχών, αλλά ταυτόχρονα μέσα στα ηλεκτρονικά δίκτυα, στις κονσόλες των υπολογιστών, στις ενοποιημένες χρηματαγορές, στα ΜΜΕ, στα ράφια των σούπερ μάρκετ, μέσα στο σώμα μας και, κυρίως, μέσα στο μυαλό μας. Χρησιμοποιούνται επιδέξια κομβικοί άνθρωποι, «δεξαμενές σκέψης», πληροφορίες και fake news που δρουν ως “Σιωπηλά Όπλα”, «νοητικοί ιοί» και σκόπιμα διοχετευμένες ροές πληροφοριών, για να προκληθεί διανοητική σύγχυση και υπνωτική ευχαρίστηση στις στοχευόμενες μάζες, ώστε να ξεχάσουν την επερχόμενη βελούδινη σκλαβιά τους.

Αμείλικτο συμπέρασμα: ο εγκέφαλος μας είναι το επόμενο πεδίο μάχης. Αντικείμενο διεκδίκησης είναι η διάθεσή μας. Πρέπει να μεταστραφεί, ώστε γίνει ευνοϊκή προς προϊόντα, πολιτικές και ιδέες, που σε τελική ανάλυση στρέφονται εναντίον του ίδιου μας του εαυτού. Πρέπει να συμφιλιωθεί με την ιδέα της υποταγής χωρίς αντίρρηση -πάντα για το “δικό μας καλό”, υποτίθεται. Υπάρχει πάντως ελπίδα: «Αφού η Σπάρτη και η Ρώμη έπεσαν, ποιο κράτος ελπίζει να διαρκέσει για πάντα;» (Ζαν Ζακ Ρουσό).

*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος

Διαβάστε περισσότερα

Ελεύθερο εμπόριο: μια σελίδα που πρέπει να γυρίσει

By Lori Wallach and Γιάννης Κυπαρισσιάδης (μετάφραση)

 

Μέσα στους κλειστούς κύκλους των φιλελεύθερων υπάρχει μόνο ένα σύνθημα: άπαξ και τελειώσει η πανδημία, τα πάντα να ξαναγίνουν όπως πριν. Κι αν, αντιθέτως, η κρίση παρείχε την ευκαιρία να απαλλαγούμε από το μοντέλο που ευνόησε την εμφάνιση του κορωνοϊού και την εξάπλωσή του;

Η πανδημία της νόσου Covid-19 θα μπορούσε να θέσει ένα τέλος στην εποχή του ξέφρενου ελεύθερου εμπορίου, ένα οικονομικό καθεστώς κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του ιδιωτικού τομέα το οποίο, εδώ και χρόνια, δημιουργεί σημαντικά οικονομικά βάρη για τους πληθυσμούς και τον πλανήτη. Σε αυτό το ενδεχόμενο θα αντιτεθούν ισχυρά συμφέροντα: θα συνηγορήσουν υπέρ της ανάδυσης ενός «καπιταλισμού της κρίσης», ούτως ώστε να βεβαιωθούν ότι, την επομένη, τα πάντα θα ξαναρχίσουν όπως πριν. Πολλοί πολιτικοί αρχηγοί αποδεικνύεται ότι στερούνται το θάρρος ή τη φαντασία που είναι απαραίτητα προκειμένου να εργαστούν για αυτή τη μετατροπή –όταν δεν θέτουν τους εαυτούς τους κατευθείαν στην υπηρεσία της εργοδοσίας. Κι όμως, είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τέσσερις λόγους για τους οποίους η κρίση της Covid-19 θα μπορούσε να προσφέρει μια πρωτοφανή ευκαιρία. Κι έπειτα, ίσως έχει έρθει η κατάλληλη στιγμή για μια θετική εκδοχή του δόγματος του σοκ, του μηχανισμού που περιέγραψε η Ναόμι Κλάιν και που πολλές φορές επέτρεψε στους κρατούντες να επωφεληθούν από τις κρίσεις ώστε να αναδιοργανώσουν τον κόσμο σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους.

Πρώτη πηγή ελπίδας: η πανδημία ανάγκασε την πλειοψηφία των κατοίκων των ανεπτυγμένων χωρών να νιώσει στο πετσί της τον πόνο και την αγωνία που προκαλεί η φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Σε έναν κόσμο διαμορφωμένο έτσι ώστε να υπηρετεί τις πολυεθνικές, ακόμη και οι πλουσιότερες χώρες αδυνατούν να παράγουν ή να αποκτήσουν τους αναπνευστήρες, τις μάσκες και τα ιατρικά μέσα που είναι απαραίτητα για τη θεραπεία των ασθενών. Το σταμάτημα της παραγωγής σε μία χώρα προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση που γονάτισε τα οικονομικά και τα υγειονομικά συστήματα ολόκληρου του κόσμου. Κάτι που επιδείνωσε περαιτέρω τις ζημιές που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός.

Σήμερα, πολλά βασικά αγαθά παράγονται σε μία, κάποιες φορές σε δύο χώρες. Ένα σημαντικό ποσοστό προέρχεται από την Κίνα και φαίνεται πως είναι πολύ δύσκολο η παραγωγή να επεκταθεί αλλού. Με τη διαμόρφωση παγκοσμιοποιημένων και εξαιρετικά άκαμπτων αλυσίδων παραγωγής, οι επιχειρήσεις που θα ήθελαν να αρχίσουν να παράγουν ό,τι είναι σε έλλειψη δεν καταφέρνουν να εφοδιαστούν με πρώτες ύλες, με εξαρτήματα, με ενδιάμεσα προϊόντα. Δύο παραδείγματα: τα περισσότερα από τα εκατό κομμάτια τα οποία χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ενός αναπνευστήρα δεν παράγονται στις χώρες όπου συναρμολογούνται οι συσκευές. Και το 90% των δραστικών ουσιών των φαρμακευτικών προϊόντων παράγονται σε δύο μόνο χώρες.

Η αφοσίωση στον «θεό της αποδοτικότητας» που είναι θρονιασμένος στην κορυφή του Ολύμπου του ελεύθερου εμπορίου οδήγησε στο κυνήγι της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ολόκληρη η αλυσίδα διακόπτεται εάν ένας από τους εκατοντάδες κρίκους της –κάποια εταιρεία, κάπου στον πλανήτη– δεν είναι σε θέση να λειτουργήσει. Όταν σε μια χώρα ασθενούν εργαζόμενοι, όταν εφαρμόζονται μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης προκειμένου να μειωθεί η μετάδοση ενός ιού, όταν οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στις ανάγκες του πληθυσμού της χώρας τους έναντι των εξαγωγών τους, οι ελλείψεις βασικών αγαθών προκύπτουν ταχύτατα.

Αυτό σημαίνει πως πολλοί άνθρωποι βιώνουν πλέον την καταστροφή που ζούσαν ήδη εκατομμύρια εργάτες, μικροκαλλιεργητές και κοινότητες εγκαταλελειμμένες στο περιθώριο της λεωφόρου της παγκοσμιοποίησης.

Ο βάτραχος που βρίσκεται μέσα σε μια κατσαρόλα με νερό δεν αντιλαμβάνεται ότι η θερμοκρασία του νερού ανεβαίνει. Μόνο μια αιφνίδια καταστροφή κατάφερε να αφυπνίσει όλους όσους, έως τώρα, μπορούσαν να θεωρούν ότι η απειλή ήταν μακρινή. Ακόμη κι εκείνοι που είχαν αποκτήσει ειδικότητα στην εξύμνηση των ευεργετημάτων της παγκοσμιοποίησης προκειμένου να υπερασπιστούν τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου παραδέχονται τώρα πια ότι τα πράγματα σίγουρα έχουν ξεπεράσει τα όρια κι ότι ένα μοντέλο παραγωγής με πιο τοπικό χαρακτήρα θα προσέφερε πολλά πλεονεκτήματα. Δεν προλαβαίνουμε να μετράμε πλέον τα άρθρα που κάνουν μια τέτοια μεταστροφή στις στήλες του «The Economist» ή των «Financial Times», των «ιερών βιβλίων» των ευαγγελιστών της αγοράς.

Δεύτερη πηγή ελπίδας: τα όρια του «πλαισίου της λογικής» έχουν κομματιαστεί. Καμία κυβέρνηση δεν εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο να εξηγήσει: «Λυπούμαστε, αλλά αδυνατούμε να λάβουμε τα δέοντα μέτρα, καθώς αντίκεινται στους κανόνες των μεγάλων οργανισμών του διεθνούς εμπορίου». Οι αντιδράσεις που απαιτεί η απειλή της Covid-2 οδηγούν τις κυβερνήσεις να ρίξουν στον καταστροφέα εγγράφων τις κύριες αρχές που αποτελούσαν τις βάσεις της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Μας είναι δύσκολο να φανταστούμε μια γρήγορη επάνοδο στην αρχική κατάσταση, αν μη τι άλλο λόγω του νέου ρόλου που η πανδημία υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να επωμιστούν.

«Δεν μπορούμε να αφήσουμε την αγορά να διαχειρίζεται μόνη της την κατανομή σπάνιων πόρων»

Πολλά κράτη πληρώνουν το τίμημα εκείνου που μέχρι τώρα αποτελούσε την καρδιά της πολιτικής τους: της παραβίασης της υποχρέωσης να προστατέψουν τους λαούς τους. Αντί να αφήσουν τον ιδιωτικό τομέα να υπαγορεύει την πορεία τους, ορισμένα κράτη αποφασίζουν επιτέλους να κάνουν εκείνο που περιμένουν από αυτά οι ψηφοφόροι τους: να δώσουν προτεραιότητα στις ανάγκες του πληθυσμού και να επέμβουν όπου υπάρχει η ανάγκη τους.

Μόλις πριν από λίγους μήνες θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κάποιος μια παρόμοια επιφοίτηση από το στόμα της Ζαμπίνε Βάιαντ, Γενικής Διευθύντριας Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό συνέβη στη διάρκεια ενός σεμιναρίου που είχε οργανώσει η Διεθνής Ένωση Εμπορίου της Ουάσιγκτον (Washington International Trade Association, WITA), στις 9 Απριλίου: «Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι στην καρδιά της καταιγίδας δεν μπορούμε να αφήσουμε την αγορά να διαχειρίζεται μόνη της την κατανομή σπάνιων πόρων. Πρέπει να αποδεχτούμε την ιδέα ότι οφείλουμε να τους κατευθύνουμε προς τον τομέα της υγείας αντί να αφήσουμε τους κερδοσκόπους να αποσπάσουν ό,τι μπορούν».

Όμως, η κυρία Βάιαντ τάσσεται υπέρ μιας επιστροφής στο business as usual το συντομότερο δυνατό. Ο Επίτροπος Εμπορίου Φιλ Χόγκαν αποδεικνύεται πιο τολμηρός: προτείνει την έναρξη διαπραγματεύσεων με στόχο την εξάλειψη όλων των περιορισμών στο εμπόριο ιατρικού εξοπλισμού «ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι οι αλυσίδες της παγκόσμιας παραγωγής θα είναι σε θέση να λειτουργούν ελεύθερα» (ομιλία της 16^ης Απριλίου). Ο Χόγκαν και οι ζηλωτές της παγκοσμιοποίησης εναντιώνονται σε κάθε προσπάθεια μετεγκατάστασης της παραγωγής, την οποία γελοιοποιούν ως μάταιη αναζήτηση «αυτάρκειας». Το ζήτημα, ωστόσο, δεν είναι η επιλογή μεταξύ παγκοσμιοποίησης και αυτάρκειας. Είναι η διαπίστωση ότι πολλοί άνθρωποι έχουν καταλάβει πως, υπό καθεστώς ελεύθερου εμπορίου, η χώρα τους δεν ήταν σε θέση να τους προστατέψει. Αυτό δεν θα το ξεχάσουν.

Ομοίως, οι αυτάρεσκοι λόγοι που επαινούν τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης παράδοσης και της «μέγιστης αποδοτικότητας» εφόσον «όλοι επωφελούνται» τώρα πια στερούνται ουσίας: ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι το σύστημα αυτό στοχεύει κυρίως στη μεγιστοποίηση των κερδών εις βάρος της υγείας, της ισονομίας, ακόμη και τις εθνικής ασφάλειας.

Σημάδι πως κάτι έχει αλλάξει είναι ότι οι υπουργοί εμπορίου των χωρών του G20 δημοσίευσαν στις 30 Μαρτίου μια δήλωση όπου διευκρινίζεται ότι τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως νόμιμες εξαιρέσεις στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσες διατάξεις που παραβιάζουν την υποταγή στον ζυγό του θεσμού φανερώνει τελικά τον τρόπο με τον οποίο ο τελευταίος εμποδίζει τις κυβερνήσεις να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πολιτών τους.

«Ένα ρήγμα μεγέθους Γκραν Κάνυον στο σύστημά μας»

Τρίτη πηγή ελπίδας: η κρίση μετατόπισε τις διαχωριστικές γραμμές της πολιτικής σχετικά με το ζήτημα του ελεύθερου εμπορίου, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντί του διαχωρισμού Αριστεράς-Δεξιάς, η πανδημία φανερώνει έναν διαφορετικό διχασμό: εκείνον μεταξύ λαϊκιστών και λόμπι του ιδιωτικού τομέα. Ο Μπέρνι Σάντερς και η Ελίζαμπεθ Γουόρεν είναι λαϊκιστές της Αριστεράς. Τάσσονται υπέρ του τέλους αυτής της παγκοσμιοποίησης, διαμορφωμένης σύμφωνα με τις προτιμήσεις της εργοδοσίας.

Ωστόσο, μια τέτοια θεώρηση του κόσμου έχει πλέον απήχηση και στους λαϊκιστές της Δεξιάς: «Η πανδημία αυτή αποκάλυψε ένα ρήγμα μεγέθους Γκραν Κάνυον στις αλυσίδες ανεφοδιασμού μας. Δεν παράγουμε πια σε αμερικανικό έδαφος ορισμένα βασικά προϊόντα. Αυτό συνιστά απειλή για την υγεία, την εθνική ασφάλεια και την οικονομία μας. Οι Αμερικανοί δεν αντιλαμβάνονται αυτό το πρόβλημα, η Ουάσινγκτον όμως ναι. Η Γουόλ Στριτ, πάλι, ήλπιζε ότι δεν θα πιανόταν με το χέρι στο μέλι». Τα λόγια αυτά δεν ειπώθηκαν από τον Σάντερς ή τη Γουόρεν, αλλά από τον Ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Τζος Χόλεϊ, στις 3 Απριλίου.

Τέταρτη πηγή ελπίδας: η επιτάχυνση μιας γενικευμένης αναθεώρησης –από τις κυβερνήσεις αλλά και από τον λαό– των μύθων γύρω από την οικονομική οργάνωση του κόσμου και του ρόλου που έχει ανατεθεί στην Κίνα ως εργαστήρι του πλανήτη. Απόδειξη της μεταστροφής: η Ιαπωνία μόλις ανήγγειλε ένα πρόγραμμα ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (1,8 δισ. ευρώ) που αποσκοπεί να βοηθήσει τις πολυεθνικές της να εγκαταλείψουν την Κίνα (1). Πριν από την πανδημία, πολλές χώρες έψαχναν έναν τρόπο να δώσουν ώθηση στις δικές τους δυνατότητες έρευνας και παραγωγής ούτως ώστε να αντιμετωπίσουν το «Made in China 2025», το σχέδιο που έχει αναπτύξει το Πεκίνο προκειμένου να κυριαρχήσει στις βιομηχανίες του μέλλοντος (τεχνητή νοημοσύνη, «πράσινα» οχήματα, αεροδιαστημικός τομέας, ιατρικές τεχνολογίες κ.λπ.). Η αυξανόμενη ανησυχία για τις προσπάθειες του Πεκίνου να προωθήσει μια μορφή αυταρχισμού υψηλής τεχνολογίας, η άσκηση από μέρους του τού αποκαλούμενου από ορισμένους σχολιαστές «μερκαντιλισμού της καινοτομίας» (2) και η ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων του χρηματοδοτούμενη από ένα τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα, όλα αυτά έφεραν μια ανατροπή στις θέσεις της πολιτικής ελίτ και των υπευθύνων εθνικής ασφάλειας πολλών χωρών στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.

Αυτοί οι τέσσερις λόγοι υποδηλώνουν ότι η κρίση της νόσου Covid-19 θα μπορούσε να αναδιαρθρώσει τη δυναμική των συζητήσεων γύρω από την οργάνωση της παγκόσμιας οικονομίας. Κι αυτό, σε μια στιγμή όπου η έγνοια για το ποιος παράγει τι, πού και πώς καθίσταται ζήτημα ζωής ή θανάτου.

Εάν καταφέρναμε η κρίση να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές, θα ήμασταν σε θέση να ξαναχτίσουμε ισχυρότερες τοπικές, εθνικές και περιφερειακές οικονομίες, σχεδιασμένες να λειτουργούν με ποικίλους οικονομικούς συντελεστές, ικανούς να παράγουν τα απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες σε προσιτές τιμές, δημιουργώντας αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, στηρίζοντας τη γεωργία μικρής κλίμακας και προστατεύοντας το περιβάλλον. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι η κλιματική κρίση απαιτεί τις ίδιες εξελίξεις.

Μια γνωστή εργαλειοθήκη που απέδειξε την επιτυχία της στην Κίνα

Θυμάται άραγε κανείς ότι, έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου θεωρούσαν πως η τροφή δεν είναι ένα εμπόρευμα όπως τα άλλα; Γιατί; Επειδή όλοι έχουν ανάγκη την τροφή για να επιβιώσουν. Συνεπώς, τα κράτη απαιτούσαν να έχουν στη διάθεσή τους ένα περιθώριο ελιγμών που θα τους επέτρεπε να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίον θα εφοδίαζαν τον πληθυσμό τους, συμπεριλαμβανομένης και της δημιουργίας αποθεμάτων ή της επιδότησης της παραγωγής ορισμένων ειδών. Η λογική εξακολουθεί να ισχύει και θα έπρεπε να επεκταθεί και σε άλλους τομείς-κλειδιά, όπως τα φάρμακα και ο ιατρικός εξοπλισμός, όπου οι ελλείψεις σε επίπεδο εθνικής και τοπικής παραγωγής καθιστούν ορισμένες χώρες εξαιρετικά τρωτές.

Γνωρίζουμε καλά το περιεχόμενο της εργαλειοθήκης των εθνικών βιομηχανικών πολιτικών, η οποία συνοδεύεται από κακή φήμη παντού εκτός της Κίνας, όπου απέδειξε την επιτυχία της. Μέσα της βρίσκουμε: φορολογικά μέτρα που ευνοούν την εθνική παραγωγή και τις «πράσινες» βιομηχανίες, όχι όμως τις μετεγκαταστάσεις· μέτρα επιβολής δημοσιονομικών κανόνων που ευνοούν τις παραγωγικές επενδύσεις και όχι την κερδοσκοπία· προστασία των εθνικού και περιφερειακού περιεχομένου σε ποικίλους τομείς· προσκλήσεις υποβολής προσφορών που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη τοπικών αλυσίδων παραγωγής· κανονισμούς πνευματικής ιδιοκτησίας που επιτρέπουν την πρόσβαση σε φθηνά φάρμακα και τεχνολογίες, ενθαρρύνοντας παράλληλα την καινοτομία· προώθηση της έρευνας και της κατάρτισης των εργαζομένων και των μαθητευομένων… Αν οι πολιτικές αυτές θα εφαρμοστούν ή όχι δεν θα είναι θέμα έλλειψης ιδεών, αλλά πολιτικής αποφασιστικότητας.

1. Kenneth Rapoza, «Japan ditches China in multi-billion dollar coronavirus shakeout», Forbes, Νέα Υόρκη, 9 Απριλίου 2020, www.forbes.com
2. (Σ.τ.Μ.) Μερκαντιλισμός (εμποροκρατία ή εμποροκρατισμός): παλαιότερη οικονομική θεωρία και πρακτική που υποστηρίζει ότι ο πλούτος μιας χώρας συνίσταται στη συγκέντρωση χρήματος και πολύτιμων μετάλλων και ότι η οικονομική ευημερία του κράτους διασφαλίζεται με κυβερνητικές ρυθμίσεις εθνικιστικού χαρακτήρα. Ο «μερκαντιλισμός της καινοτομίας» αναφέρεται στο: Robert D. Atkinson, «The case for a national industrial strategy to counter China’s technological rise», Information Technology & Innovation Foundation, 13 Απριλίου 2020, www.itif.org

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες είναι οι οδηγίες ΕΟΔΥ για τη λειτουργία των γυμναστηρίων

Τους νέους κανόνες λειτουργίας των γυμναστηρίων της χώρας έδωσε στη δημοσιότητα ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, καθορίζοντας σαφείς οδηγίες για επιχειρήσεις, προσωπικό και αθλούμενους.

Με βάση τις ανακοινώσεις του υφυπουργού Ανάπτυξης, τα γυμναστήρια είναι προγραμματισμένο να ανοίξουν στις 29 Ιουνίου.

Ο ΕΟΔΥ προβλέπει ότι ο αριθμός των ατόμων που θα βρίσκονται μέσα στον χώρο του γυμναστηρίου θα καθορίζεται από τα τετραγωνικά μέτρα της κάθε επιχείρησης, ενώ ο κάθε αθλούμενος θα πρέπει να ενημερώνει προηγουμένως τους υπεύθυνους του γυμναστηρίου ότι θα πάει για προπόνηση.

Καθορίζεται, επίσης, η απόσταση ανάμεσα στα όργανα γυμναστικής.

Αναλυτικά οι οδηγίες του ΕΟΔΥ

Α. ΧΩΡΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟΥ

• Υποχρεωτική ανάρτηση, στην είσοδο και σε εμφανή σημεία εσωτερικά του γυμναστηρίου, οδηγιών που αφορούν στους κανόνες αναπνευστικής υγιεινής και στην εφαρμογή της υγιεινής των χεριών.
• Η παρουσία των αθλούμενων να είναι ανάλογα με τα τετραγωνικά (αθλούμενοι και προσωπικό)
• Είσοδος των αθλουμένων με προ συνεννόηση και με πλήρη καταγραφή των προσωπικών στοιχείων (ονοματεπώνυμο, τηλέφωνο) καθώς και του είδους και της διάρκειας της άσκησης
• Πρόβλεψη για επάρκεια υγειονομικού υλικού
• Αλκοολούχο αντισηπτικό, γάντια μιας χρήσης και χειρουργικές μάσκες
• Στα 2 μέτρα η απόσταση μεταξύ των οργάνων
• Καθαρισμός /απολύμανση των οργάνων με καθαριστικό/απολυμαντικό έπειτα από κάθε χρήση
• Σύστημα αυτόματης απελευθέρωσης χλωρίου ταυτόχρονα με τον καταιωνισμό του νερού
• Νιπτήρας με υγρό σαπούνι με αντλία
• Απαγόρευση χρήσης αποδυτηρίων, ντους, σάουνας
• Χρήση της τουαλέτας με προδιαγραφές
• Κλείσιμο της λεκάνης και στη συνέχεια ο συνήθης καταιωνισμός νερού
• Τήρηση μέτρων φυσικής απόστασης (στην είσοδο της τουαλέτας)
• Χειροπετσέτες στο χώρο
• Ποδοκίνητος κλειστός κάδος απορριμμάτων
• Συχνός καθαρισμός/απολύμανση για μη υγειονομικούς χώρους
• Λειτουργία εγκαταστάσεων κλιματισμού σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΥ, «Λήψη μέτρων διασφάλισης της Δημόσιας Υγείας από ιογενείς και άλλες λοιμώξεις κατά τη χρήση κλιματιστικών μονάδων»
• Απαγόρευση χρήσης μηχανημάτων αυτόματων πωλήσεων
• Πώληση μόνο εμφιαλωμένου νερού

 

Β. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

• Υποχρεωτική χρήση μάσκας από το προσωπικό σε όλη τη διάρκεια της εργασίας τους
• Αμεση απομάκρυνση από το χώρο άτομα που μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα (πυρετό, βήχα, δύσπνοια) συμβατά με COVID-10 λοίμωξη
• Εκπαίδευση και συχνή εφαρμογή της υγιεινής των χεριών
• Αποχή από την εργασία σε περίπτωση ασθένειας

Γ. ΑΘΛΟΥΜΕΝΟΙ

• Χρήση προσωπικών ειδών υγιεινής (πχ πετσέτα)
• Εφαρμογή κανόνων φυσικής απόστασης
• Χρήση ατομικών οργάνων γυμναστικής εάν είναι εφικτό από το μέγεθός τους (πχ μπάλες, λάστιχα, στρώματα)
• Πλύσιμο των ρούχων, πετσετών που χρησιμοποιήθηκαν στο γυμναστήριο στο πλυντήριο με κοινό απορρυπαντικό, σε υψηλή θερμοκρασία (60 βαθμοί C)
• Αποφυγή της γυμναστικής σε κλειστό χώρο, την τρέχουσα φάση της επιδημίας, εάν το άτομο ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου
• Χρήση του κοντινότερου στον τόπο κατοικίας γυμναστηρίου και μετακίνηση κατά προτίμηση με τα πόδια ή με προσωπικό μεταφορικό μέσο
• Χρήση αλκοολούχου αντισηπτικού ή/και πλύσιμο των χεριών πριν την έναρξη και στο τέλος της άσκησης καθώς και πριν από κάθε μετακίνηση σε άλλο όργανο γυμναστικής

Διαβάστε περισσότερα

Εθνική διχασμού

Του Δημήτρη Κούλαλη

Γνωρίζετε τον Ντ. Φαλντ και τον Τζ. Τεν; Τον Τσάρλς Πρινς και τον Πίτερ Γούλφι; Μήπως τον Φαμπρίς Τουρέ; Τον Χέκτορ Σαντς και τον Ντ. Μπουτόν; Όχι; Κακώς. Γιατί, αυτοί οι τύποι καθόρισαν τους όρους διαβίωσής μας από το 2008 και μετά.

Πρώην στελέχη του «αμαρτωλού» χρηματοπιστωτικού τομέα, τα οποία, αφού φόρτωσαν τα βάρη των επενδυτικών τους ρίσκων στις πλάτες των πολιτών, με τις ευλογίες φυσικά των πολιτικών τους εταίρων, συνέχισαν την καριέρα τους ως παχυλά αμειβόμενοι ακαδημαϊκοί, ως σύμβουλοι τραπεζικών κολοσσών επιπέδου Rothschild κ.ο.κ.

Βλέπεις, το σύστημα έχει τον τρόπο να προστατεύει (ενίοτε και να επιβραβεύει) τους… αποσυνάγωγους.

Δέκα χρόνια μετά, ο κόσμος μας βρίσκεται εκ νέου στο χείλος του οικονομικού βαράθρου. Με την πανδημία να ανάβει το φιτίλι μιας βόμβας που ήταν έτοιμη να εκραγεί από καιρό.

Στους Ιερούς Τόπους του νεοφιλελευθερισμού, ναι για τη χώρα του προέδρου-απορρυπαντικό ο λόγος, που από τη μία υπόσχεται το μεγάλο σαπούνισμα για να γίνουν οι ΗΠΑ και πάλι λευκές κι από την άλλη προτείνει στους εξοβελισμένους από το ιδιωτικοποιημένο εν πολλοίς σύστημα περίθαλψης την κατάποση χλωρίνης ως μέτρο καταπολέμησης του κοροναϊού, η κατάσταση είναι εκρηκτική. Εκατομμύρια πολίτες προστέθηκαν στις λίστες ανεργίας, την ίδια ώρα που ομαδικοί τάφοι χώνευαν τα θύματα μιας –από πολλές απόψεις– άνισης μάχης.

Φυσικά, η μέγγενη του οικονομικού ζόφου δεν απειλεί τους πάντες.

Τρανό παράδειγμα η Disney. Με τα θεματικά της πάρκα κλειστά λόγω του COVID-19, η επιχείρηση του «κομμουνιστοφάγου» Walt Disney έστειλε στα σπίτια τους,  άνευ αποδοχών,  περισσότερους από 100 χιλ. εργαζομένους της. Την ίδια ώρα όμως που μοίραζε μπόνους στα παιδιά των υψηλών μισθολογικά κλιμακίων.

Την υπόθεση δημοσίευσαν οι Financial Times, σχολιάζοντας ότι η περίπτωση της εταιρείας του Μίκι Μάους φέρνει στο φως την «άνιση πραγματικότητα της Αμερικής».

Φυσικά, η επενδυτική κοινότητα, με πρώτη και καλύτερη την JPMorgan, καλωσόρισε την απόφαση του ομίλου για παύση πληρωμών του προσωπικού του. Αφού, ακόμη κι εν μέσω πανδημίας, οι κανόνες παραμένουν οι ίδιοι: Στα «πάνω ράφια» στρογγυλοκάθεται μια χούφτα κομψά ντυμένων στελεχών, ενώ, από κάτω, μια λεγεώνα από χαμηλόμισθους υπαλλήλους στηρίζει τη ζωή και την επιβίωσή της στα κυβερνητικά ψίχουλα της κεφαλαιοκρατικής αφθονίας.

Η Disney, πάντως, δεν έχει έλλειψη πόρων. Μπορεί τρείς από τις τέσσερεις κύριες πηγές εσόδων της να έχουν χτυπηθεί, εξαιτίας του καθολικού lockdown, όμως το «brand name» του γίγαντα της διασκέδασης συνέχισε να αποφέρει ιλιγγιώδη ποσά στο ταμείο ($20 δισ.).

Σε όλα τα πάρκα της, στην Καλιφόρνια, τη Φλόριντα, τη Γαλλία, η Disney θα συνεχίσει να εισπράττει τον μηνιαίο κρατικό μποναμά των $400 εκατ. Πράγμα που σημαίνει, υπολογίζουν οι FT, ότι η κρατική στήριξη στην πολυεθνική θα ξεπερνούσε το $1δισ. ακόμη κι αν οι εγκαταστάσεις της παραμείνουν κλειστές μέχρι τον Ιούλιο.

Η Σταχτοπούτα της εργατικής τάξης

Ο κύριος λόγος για τον οποίο η Disney δέχεται σφοδρή κριτική, όπως προείπαμε, είναι τα «χρυσά» χαρτζιλίκια για τύπους σαν τον Bob Iger, επί 15ετία ηγέτη της και πρόσφατα αναδειχθέντα ως τον καταλληλότερο για τη θέση του εκτελεστικού διευθυντή. Ο κ. Iger, από το 2005 που βρίσκεται στη Disney έχει καθαρίσει $ 716 εκατ. σε μετοχές και δικαιώματα προαίρεσης (stock options). Όπως και οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι στα διοικητικά συμβούλια της εταιρείας, οι τσέπες των οποίων, μόνο το 2019, γέμισαν με $ 3 δισ. προερχόμενα από μερίσματα. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι το ποσό αυτό είναι ισοδύναμο με την εξαμηνιαία καταβολή μισθών των εργαζομένων στις κατά τόπους Disneyland. Των ανθρώπων, δηλαδή που βρίσκονται στον αντίποδα των γενναίων φιλοδωρημάτων των μετόχων της Disney, που εργάζονται για $ 13/ώρα και κάνουν υπερωρίες προκειμένου να έχουν κυριολεκτικά «ένα πιάτο φαγητό στο τραπέζι τους». Ανθρώπων όπως η κ. Villadiego, διασκεδάστρια στο Disneyworld του Ορλάντο που βρίσκεται κλεισμένη στο σπίτι της, χωρίς αποδοχές, αναμένοντας την απάντηση για το αν τελικά δικαιούται κρατική βοήθεια από τον διαλυμένο ΟΑΕΔ της Φλόριντα. Πάντως, μέχρι αυτή τη στιγμή, μόνο ένα μέρος των αιτούντων έχει λάβει την πολυπόθητη επιταγή επιβίωσης, σύμφωνα με τον Jeremy Haicken, πρόεδρο του σωματείου Unite Here Local 737, το οποίο εκπροσωπεί πολλούς εργαζομένους στη Disney.

E, και ΤΙΝΑ κάνουμε αν η εταιρεία δεν έχει χρήματα, λόγω της πανδημίας και της παρατεταμένης καραντίνας; Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε, θα πει ίσως κάποιος που δεν πείστηκε από τα στοιχεία που ήδη παρουσιάσαμε. Αγνοώντας, άθελά του, ελπίζουμε, ότι τα αποθεματικά ποσά, η πιστωτική διευκόλυνση και η συγκέντρωση κεφαλαίων αποφέρουν στην πρωτοπόρα δύναμη της βιομηχανίας του θεάματος περίπου $30 δισ. σε μετρητά, ενώ άλλα $12,5 δισ. τρέχουν σε διετείς εξυπηρετήσεις δανείων. Πράγμα που σημαίνει, τονίζει ο Neil Begley, κορυφαίος αναλυτής της Moody’s, ότι έχουν ρευστότητα κοντά στα $17,5 δισ. Θυμηθείτε, η μισθοδοσία των υπαλλήλων στα θεματικά πάρκα, για ένα εξάμηνο, δεν ξεπερνά τα $3 δισ…

«Υπάρχει μια κουλτούρα στη Disney που επιτρέπει τη δημιουργία ενός τεράστιου –μισθολογικού– χάσματος μεταξύ στελεχών και εργατικού δυναμικού», επισημαίνει ο Yo Takatsuki της AXA Investment Managers, δείχνοντας, ενδεχομένως, όχι μόνο τον εταιρικό γίγαντα πίσω από εκατομμύρια παιδικά χαμόγελα, μα και τη Seaworld Parks & Entertainment, τη Volkswagen, τη ΒΜW, την Daimler κ.ά. που έβαλαν το χέρι στο βάζο με το μέλι της κρατικής βοήθειας, ενώ συνέχισαν να τρέχουν το πρόγραμμα διανομής μερισμάτων στους CEO και τους μετόχους.

Ο κ. Iger, είπαμε πριν, παραιτήθηκε του μισθού του για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους. Ομοίως έπραξαν και οι CEO των Bed Bath & Beyond, Αrcadia, Gap, Ralph Lauren κ.ά, περικόπτοντας το 30-100% του μισθού τους. Xαμηλώνοντας –ή τουλάχιστον έτσι πίστευαν– τη φλόγα στο καζάνι όπου κοχλάζει ο… διχασμός και η «κακία» όσων αναγκάζονται να ακουμπήσουν τις οικονομίες μιας ζωής για να τα βγάλουν πέρα, τους πρώτους μήνες της ένταξής τους στις νέες ταξιαρχίες των ανέργων.

Όπως όμως εξηγούσε το περιοδικό Forbes, η περικοπή του μισθού των CEO δεν αφορά τους οικονομικούς δείκτες, αλλά τις δημόσιες σχέσεις, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο μέρος της αμοιβής ενός εταιρικού διευθυντή προέρχεται από μπόνους και άλλα προνόμια. Προνόμια, που επιτρέπουν σε έναν CEO να αμείβεται στα χαρτιά με $1,7 εκατ/χρόνο, εισπράττοντας, παρόλα αυτά περίπου $48 εκατ.μέσα σε μια τριετία. Ο λόγος, φυσικά, για τον επικεφαλής της σοβαρά πληττόμενης από τον COVID-19 Boeing.

Προσοχή στο κενό… αέρος

Θα μας επιτρέψετε, μιας και πιάσαμε τις υψηλές πτήσεις των εταιρικών μπόνους, να επιχειρήσουμε μια σύντομη βουτιά στο χάος της εν Ελλάδι οικονομικής πραγματικότητας.

Πριν λίγες μέρες, ο πρόεδρος της Aegean, κ. Βασιλάκης δήλωσε ότι ο όμιλος-σύμβολο του σύγχρονου ελληνικού επιχειρείν βρίσκεται σε δεινή θέση, έχοντας απολέσει το 99,95% των εσόδων του. Σε έναν μήνα πήγαμε «από το ρετιρέ στο υπόγειο» είπε χαρακτηριστικά, προμηνύοντας μείωση του προσωπικού.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο συζητείται η κρατική επιδότηση της εταιρείας, προς απογοήτευση ίσως των νεοφιλελεύθερων ταγών των σαρωτικών ιδιωτικοποιήσεων. Σύμφωνα με το Sofokleousin.gr, η ενίσχυση μπορεί να λάβει τη μορφή μετοχών ή δανείου μετατρέψιμου σε μετοχές. Ουσιαστικά, συνέχιζε το ίδιο ρεπορτάζ, με τη βοήθεια τραπεζιτών και χρηματοοικονομικών συμβούλων επιχειρείται η διαμόρφωση μιας φόρμουλας έμμεσης κρατικοποίησης που θα «ελαχιστοποιεί την παρουσία του Δημοσίου στην εταιρεία, χωρίς όμως να έχει χαρακτηριστικά οικονομικού-επιχειρηματικού σκανδάλου». Μια λύση, δηλαδή, λίγο καλύτερη για την Aegean από αυτή που υιοθετήθηκε για παρόμοιες περιπτώσεις στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Λύση που άνοιξε την όρεξη και στις εταιρείες διαχείρισης των ελληνικών περιφερειακών αεροδρομίων –εκείνες που «επένδυσαν» στις υποδομές της χώρας με χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων, τις οποίες μάλιστα εκθείαζε σε συνέντευξή του προ μηνών ο κ. Βασιλάκης– ζητώντας από τα Υπουργεία Υποδομών και Οικονομικών να τις στηρίξουν. Με λύσεις, όπως η αναστολή των αμοιβών παραχώρησης, η μετάθεση της πληρωμής ΦΠΑ ή ακόμη και η παράταση των συμβάσεων παραχώρησης.

Νιώθετε ότι δεν θα δρέψετε εσείς πρώτοι τους καρπούς των κρατικών «λεφτόδεντρων»;

Σωστά, νιώθετε.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Aegean.

Σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκη, ακόμη και αν η τουριστική κίνηση αρχίσει να ζωντανεύει στις αρχές του ερχόμενου Ιούνη, οι απώλειες είναι αδύνατο να αναπληρωθούν. Ωστόσο, μια ματιά στις οικονομικές καταστάσεις του μονοπωλιακού ομίλου αρκεί για να κατανοήσει και ο πλέον ανίδεος ότι λεφτά υπάρχουν.

Όπως σημείωνε σε πρόσφατο άρθρο του ο οικονομολόγος Λ. Βατικιώτης, από το 2005 μέχρι και την περασμένη χρονιά, έχοντας αφαιρεθεί η ζημία της περιόδου 2010-12, τα «μετά φόρων κέρδη της εταιρείας έφτασαν τα 522,9 εκατ. ευρώ», με τα ποσά που δόθηκαν σε μερίσματα να αγγίζουν τα 210,7 εκατ. ευρώ, αποκλειστικά για το διάστημα 2015-2019.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να στοιχηθεί κάποιος πίσω από το αίτημα «κανένα ευρώ από τον δημόσιο κορβανά για τη διάσωση ιδιωτικών εταιρειών». Ένας απ’ αυτούς είναι η παλαιότερη θέση του υπουργού που πραγματοποίησε την ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής, του κ. Χατζηδάκη, περί τερματισμού της αίσθησης ότι «πετιούνται» τα λεφτά των φορολογουμένων. Στην περίπτωση της Aegean, προς χάριν ενός ιδιωτικού μονοπωλίου, το οποίο ο ίδιος –έπειτα κι από την καίρια, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, μεσολάβηση του αείμνηστου Κ. Μητσοτάκη– βοήθησε να δημιουργηθεί.

Τι, να μη μιλάμε για ιδιωτικό μονοπώλιο; Όχι, δα. Το καμπανάκι του κινδύνου για το χτήσιμο ενός μονοπωλιακού τείχους –τουλάχιστον στις πτήσεις εσωτερικού– είχε επισημάνει ήδη από το 2009 η ΜIG του εκλιπόντος Α. Βγενόπουλου, του ομίλου που τελικά έκανε το «deal» με την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, αγοράζοντας τις Ολυμπιακές Αερογραμμές, τις οποίες τέσσερα χρόνια αργότερα μεταβίβασε στην Αegean του κ. Βασιλάκη.

Άραγε, τι θα είχε συμβεί αν το «πρόβλημα της Ολυμπιακής δεν είχε ολοκληρωθεί το 2009»; αναρωτιόταν πριν μερικά χρόνια ο υπουργός ειδικών αποστολών, κ. Χατζηδάκης. Για να απαντήσει ο ίδιος: «(…) οι φορολογούμενοι θα είχαν φορτωθεί πρόσθετα ελλείμματα πολλών εκατομμυρίων στις πλάτες τους»…

Χρειάζεται να πούμε επ’ αυτού κάτι άλλο;

Αφήστε. Ρητορικό το ερώτημα.

***

Οι έχοντες του καιρού μας ομνύουν στην εθνική ενότητα.  Αρκεί αυτή η ενότητα να μην διαταράσσει την εκμεταλλευτική κανονικότητα του υπάρχοντος συστήματος παραγωγής. Γιατί, τότε, η φανέλα με το εθνόσημο βγαίνει, ο κόσμος χωρίζεται και πάλι στα δύο, με τους υποτελείς  να αποτελούν απλά ένα νούμερο στη χασούρα και τα κέρδη εταιρικών και κρατικών ισολογισμών. Όποιος αντιστέκεται στη βαρβαρότητα βαφτίζεται διχαστής. Εκείνος που την επιβάλλει, όμως,  πώς ακριβώς λέγεται; Κι αυτό το ερώτημα δεν είναι καθόλου ρητορικό…

thepressproject.gr

Διαβάστε περισσότερα

Μια πρόγευση του κλιματικού σοκ

By Philippe Descamps, Thierry Lebel and Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

 

Η άβυσσος στην οποία ένας κορωνοϊός βύθισε πολλές χώρες αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του ανθρώπινου κόστους εξαιτίας της αμέλειας απέναντι σε έναν κίνδυνο, απολύτως αναγνωρισμένο ωστόσο. Η επίκληση ενός «μοιραίου γεγονότος» δεν μπορεί να κρύψει την αυτονόητη αλήθεια: καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις. Η σημερινή αναβλητικότητα στον αγώνα ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ πιο δραματικά φαινόμενα.

---

Τον Μάρτιο του 2020, η υγειονομική κρίση εξοβέλισε από τα πρωτοσέλιδα του Τύπου τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, στη Γαλλία, αυτός ο μήνας υπήρξε ο δέκατος στη σειρά με μέσες θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές. «Παρόμοια σειρά δέκα συνεχόμενων “θερμών” μηνών σε ολόκληρη τη χώρα είναι πρωτοφανής», παρατηρεί η Γαλλική Μετεωρολογική Υπηρεσία, της οποίας τα στοιχεία μάς επιτρέπουν να ανατρέξουμε μέχρι το 1900. Ο χειμώνας που πέρασε κατέρριψε όλα τα ρεκόρ, με θερμοκρασίες ανώτερες από τις κανονικές κατά 2°C τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, και στη συνέχεια κατά 3°C τον Φεβρουάριο. Για να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας, προτιμήσαμε να επικεντρωθούμε στη θεαματική βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στην καθαρότητα του ουρανού. Πραγματική αναλαμπή αισιοδοξίας: τα Ιμαλάια ξανάγιναν ορατά από τις πόλεις της Βόρειας Ινδίας και το Μον Μπλαν των Άλπεων από τις πεδιάδες γύρω από τη Λυόν.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η διακοπή ενός σημαντικού τμήματος της παραγωγής θα προκαλέσει φέτος μια πρωτοφανή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (1). Μπορεί όμως να πιστεύουμε στ’ αλήθεια ότι θα πυροδοτηθεί μια μείωσή τους σε βάθος χρόνου; Θα προκαλέσει άραγε η νόσος Covid-19 ένα σωτήριο σοκ, αποκαλύπτοντας πόσο ευάλωτος είναι ο πολιτισμός μας και πόσο πολυάριθμα είναι τα τρωτά σημεία του μοντέλου της παγκοσμιοποιημένης οικονομικής μεγέθυνσης, βασισμένου στην υπερεξειδίκευση και στις ακατάπαυστες ροές προσώπων, εμπορευμάτων και κεφαλαίων; Η οικονομική και χρηματοοικονομική κρίση του 2008 δημιούργησε και αυτή μια αισθητή πτώση των εκπομπών αερίων, οι οποίες ωστόσο σύντομα ακολούθησαν ανοδική πορεία, καταρρίπτοντας νέα ρεκόρ…

Το σημερινό υγειονομικό ναυάγιο, πιθανός προάγγελος σοβαρότερων καταρρεύσεων, μπορεί να ειδωθεί ταυτόχρονα ως μικρογραφία αλλά και ως συμπύκνωση στον χρόνο του επερχόμενου κλιματικού χάους. Πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί υγειονομικό πρόβλημα, ο πολλαπλασιασμός των παθογόνων ιών παραπέμπει και σε ένα οικολογικό ζήτημα: την επιβολή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων πάνω στη φύση (2). Η αδιάκοπη εκμετάλλευση νέων εκτάσεων γης ανατρέπει την ισορροπία του άγριου κόσμου, ενώ η συγκέντρωση ζώων στις κτηνοτροφικές μονάδες ευνοεί τις επιδημίες.

Ο ιός έπληξε κατά κύριο λόγο τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες, καθώς η ταχύτητα της εξάπλωσής του είναι στενά συνδεδεμένη με τους θαλάσσιους και κυρίως τους εναέριους δρόμους μεταφορών, των οποίων η ανάπτυξη αποτελεί επίσης μία από τις ολοένα σημαντικότερες αιτίες εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Και στις δύο περιπτώσεις, η λογική της επίτευξης βραχυπρόθεσμων στόχων και της κατάργησης των μέτρων προφύλαξης αποδεικνύει τις αυτοκαταστροφικές συνέπειες που συνεπάγεται για τους ανθρώπους η πρωτοκαθεδρία του ατομικού κέρδους, του συγκριτικού πλεονεκτήματος και του ανταγωνισμού. Αν και ορισμένοι πληθυσμοί ή περιφέρειες αποδεικνύονται πιο ευάλωτοι από κάποιους άλλους, η πανδημία προσβάλλει σταδιακά ολόκληρο τον πλανήτη, ακριβώς όπως και η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν περιορίζεται μονάχα στις χώρες που εκπέμπουν μεγαλύτερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.

Έτσι, η διεθνής συνεργασία μετατρέπεται σε ζήτημα υψίστης σημασίας: ο περιορισμός του ιού ή των αερίων θα αποδειχθεί μάταιος εάν και ο γείτονας δεν κάνει το ίδιο.

Δύσκολο να προσποιηθούμε άγνοια μπροστά στη συσσώρευση των διαγνώσεων. Χάρη στον δυναμισμό της έρευνας στα πεδία της ιολογίας και της κλιματολογίας, η ακρίβεια των διαθέσιμων πληροφοριών γίνεται ολοένα μεγαλύτερη. Στην περίπτωση της Covid-19, πολλοί ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και χρόνια. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Φιλίπ Σανσονετί, καθηγητή στο Κολλέγιο της Γαλλίας, που προειδοποιεί ότι η εμφάνιση μολυσματικών ασθενειών θα αποτελέσει μία από τις μείζονες προκλήσεις του 21^ου αιώνα. Οι χειροπιαστοί συναγερμοί δεν έλειψαν: ιοί γρίπης όπως ο Η5Ν1 το 1997 ή ο Η1Ν1 το 2009, κορωνοϊοί όπως το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS-CoV-1) το 2003, και ύστερα το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS-CoV) το 2012. Μάλιστα, η έκθεση Τσάρνεϋ, που παραδόθηκε πριν από σαράντα χρόνια στην αμερικανική Γερουσία, προειδοποιούσε ήδη για τις δυνητικές συνέπειες της αύξησης της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε αέρια του θερμοκηπίου. Εδώ και τριάντα χρόνια υπάρχουν πολυμερείς μηχανισμοί για τη διάδοση των σχετικών γνώσεων και για τον συντονισμό της δράσης: η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ (IPCC) και, στη συνέχεια, η Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCCC). Τέλος, οι επιστήμονες αγωνίζονται ακατάπαυστα για να ενημερώσουν τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων και τις κοινωνίες σχετικά με τη διαρκώς εντεινόμενη απειλή της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Τα σενάρια που οφείλουν να εφαρμοστούν σε περίπτωση κρίσης είναι επίσης γνωστά. Αμέσως μόλις εμφανίστηκε η νόσος Covid-19, πολλοί ερευνητές και υγειονομικές αρχές προειδοποίησαν για τον κίνδυνο να ξεσπάσει πανδημία (3). Κατά παράδοξο τρόπο, οι περιοχές που επλήγησαν λιγότερο, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Απριλίου 2020, είναι οι άμεσοι γείτονες της Κίνας: Ταϊβάν (6 νεκροί), Χονγκ Κονγκ (4 νεκροί), Μακάο και Βιετνάμ (κανείς νεκρός) (4). «Ζεματισμένες» από το επεισόδιο του SARS το 2003 και έχοντας συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο της επιδημίας, εφάρμοσαν αμέσως τα αναγκαία μέτρα για τον περιορισμό της: υγειονομικοί έλεγχοι στην είσοδο της επικράτειάς τους, προσφυγή σε μαζικά τεστ, απομόνωση των ασθενών και καραντίνα των ατόμων που ενδέχεται να είχαν μολυνθεί, υποχρεωτική χρήση μάσκας κ.λπ.

Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις συνέχισαν να διαχειρίζονται εκείνα που θεωρούσαν προτεραιότητά τους: στη Γαλλία τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, στην απέναντι πλευρά της Μάγχης το Brexit, στην Ιταλία τη σχεδόν αδιάκοπη πολιτική κρίση… Ύστερα, υποσχέθηκαν ότι τις επόμενες εβδομάδες θα προέβαιναν σε δράσεις και θα ελάμβαναν μέτρα που θα έπρεπε να είχαν εφαρμόσει μήνες πριν! Αυτή η αμέλεια τις οδήγησε να λάβουν μέτρα πολύ αυστηρότερα από εκείνα που θα είχαν αποδειχθεί αποτελεσματικά εάν είχαν ληφθεί στον κατάλληλο χρόνο. Επιπλέον, τα μέτρα είχαν σοβαρότατες συνέπειες για την οικονομία και την κοινωνία, αλλά και για τις δημόσιες ελευθερίες. Αναβάλλοντας διαρκώς για αύριο τον σεβασμό των δεσμεύσεων που ανέλαβαν το 2015 στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Παρισιού για το Κλίμα –ή και αποσύροντας την υπογραφή της χώρας τους, όπως έπραξε ο Αμερικανός πρόεδρος– αυτά ακριβώς τα κράτη νομίζουν ότι κερδίζουν χρόνο. Στην πραγματικότητα χάνουν.

Οι καθυστερήσεις και οι υπαναχωρήσεις αυξάνουν το περιβαλλοντικό χρέος μας

Η ξαφνική επιτάχυνση της εξάπλωσης του ιού στην Ευρώπη πριν από την επιβολή των περιορισμών στην κυκλοφορία θα πρέπει να μείνει βαθιά χαραγμένη στο μυαλό μας. Τα φυσικά συστήματα σπανιότατα εξελίσσονται με γραμμικό τρόπο όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με μεγάλης έκτασης διαταραχές. Σε αυτό το είδος καταστάσεων, είναι σημαντικό να εντοπίζεις και να λαμβάνεις υπόψη τις πρώτες ενδείξεις της απώλειας ισορροπίας, πριν βρεθείς αντιμέτωπος με ανεξέλεγκτες επιταχύνσεις των φαινομένων, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Όταν οι νοσηλευτές ή το προσωπικό των οίκων ευγηρίας αφήνονται δίχως προστατευτικό εξοπλισμό ή τεστ και μετατρέπονται και οι ίδιοι σε φορείς του ιού, τότε δημιουργούνται εστίες μόλυνσης σε εξαιρετικά ευαίσθητα περιβάλλοντα, που οδηγούν στην κατάρρευση των συστημάτων υγείας και στην επιβολή γενικευμένων περιορισμών στην κυκλοφορία. Κατά παρόμοιο τρόπο, όσον αφορά το κλίμα, οι συνέπειες των καθυστερήσεων και οι θετικές ανατροφοδοτήσεις (οι δευτερογενείς συνέπειες που εντείνουν την αρχική αιτία) μεγαλώνουν το οικολογικό χρέος μας, ακριβώς όπως στην περίπτωση ενός άπορου δανειολήπτη που, για να αποπληρώσει τα παλαιότερα δάνειά του, συνάπτει νέα δάνεια με ολοένα υψηλότερο επιτόκιο. Η μείωση της κάλυψης με χιόνι και το λιώσιμο των παγετώνων συνεπάγονται την εξαφάνιση επιφανειών που αντανακλούν με φυσικό τρόπο την ηλιακή ακτινοβολία. Έτσι, δημιουργούνται συνθήκες επιτάχυνσης της αύξησης της θερμοκρασίας στις συγκεκριμένες περιοχές, με αποτέλεσμα την περαιτέρω ενίσχυση της τήξης των πάγων, που τροφοδοτεί εκ νέου το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Κατά τον ίδιο τρόπο, η τήξη του αρκτικού περμαφρόστ –του μόνιμα παγωμένου εδάφους που έχει έκταση διπλάσια της Ευρώπης– ενδέχεται να προκαλέσει μαζικές εκπομπές μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, γεγονός που θα εντείνει την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ένα ολοένα μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού νιώθει την επείγουσα ανάγκη ανάληψης δράσης, κατασκευάζει τις δικές του μάσκες, οργανώνει την παροχή βοήθειας στους ηλικιωμένους. Όμως, τι νόημα έχει να μετακινείσαι με ποδήλατο, να μετατρέπεις σε κομπόστ τα απορρίμματά σου ή να περιορίζεις την ατομική κατανάλωση ενέργειας, όταν η προσφυγή στα ορυκτά καύσιμα εξακολουθεί να επιδοτείται ευρύτατα, όταν η εξόρυξή τους τροφοδοτεί την παραγωγική μηχανή και τους αριθμούς της «ανάπτυξης»; Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από τον επαναληπτικό κύκλο των κρίσεων, που μεγεθύνεται από τον λόγο των πολιτικών και των μέσων ενημέρωσης και οδηγεί σε μια σταθερή διαδοχή άσκοπων αντιδράσεων: αμέλεια, αγωνία, τρόμος και ύστερα λήθη;

Διότι υπάρχουν δύο θεμελιώδεις διαφορές ανάμεσα στη νόσο Covid-19 και στην απορρύθμιση του κλίματος. Η μία συνίσταται στις δυνατότητες ρύθμισης του σοκ που υφιστάμεθα και η δεύτερη στις δυνατότητες που διαθέτουμε για να προσαρμοστούμε σε αυτό. Η δυνατότητα αυτορρύθμισης των επιδημιών μέσω της απόκτησης συλλογικής ανοσίας σημαίνει ότι η Covid-19 δεν αποτελεί απειλή για την ύπαρξη της ανθρωπότητας, η οποία έχει ήδη υπερνικήσει την πανούκλα, τη χολέρα ή την ισπανική γρίπη, και μάλιστα κάτω από πολύ δυσκολότερες υγειονομικές συνθήκες. Δεδομένου ότι ο ιός έχει πιθανώς θνητότητα μικρότερη του 1% –δηλαδή πολύ χαμηλότερη από πολλές άλλες λοιμώξεις– δεν απειλεί τον παγκόσμιο πληθυσμό με εξαφάνιση. Επιπλέον, όσο κι αν αγνόησαν τα πρώτα σημάδια, οι κυβερνήσεις διαθέτουν τις ενδεδειγμένες γνώσεις και τα εργαλεία για να μειώσουν το σοκ που θα προκαλέσει αυτή η φυσική αυτορρύθμιση.

Σχετικά περιορισμένη, η δυναμική της κρίσης της νόσου Covid-19 μπορεί να συγκριθεί με τις πυρκαγιές που κατέκαψαν τα αυστραλιανά δάση το 2019. Υπάρχει μια αρχή και ένα τέλος, όσο κι αν στην προκειμένη περίπτωση αυτό είναι δυσδιάκριτο και δεν αποκλείεται μια εποχιακή αναζωπύρωση της επιδημίας. Τα μέτρα που ελήφθησαν για την προσαρμογή στην επιδημία ήταν μάλλον καλοδεχούμενα από τον πληθυσμό, στον βαθμό που εκλαμβάνονται ως προσωρινά.

Αντίθετα, η αδράνεια που επιδεικνύεται στο ζήτημα του κλίματος θα μας θέσει εκτός των μηχανισμών ρύθμισης του συστήματος και θα προκαλέσει μείζονες και μη αναστρέψιμες βλάβες. Μπορούμε να περιμένουμε μια αλληλοδιαδοχή ποικίλων σοκ, ολοένα ισχυρότερων και με ολοένα μικρότερο χρονικό διάστημα να μεσολαβεί ανάμεσά τους: καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες, κυκλώνες, αναδυόμενες ασθένειες. Η διαχείριση καθενός από αυτά τα σοκ θα μοιάζει με τις υγειονομικές κρίσεις τύπου Covid-19, με τη διαφορά ότι η επαναληπτικότητά τους θα σημάνει την είσοδό μας σε έναν κόσμο όπου τα διαστήματα νηνεμίας θα αποδεικνύονται ανεπαρκή για να συνέλθουμε και για να επαναφέρουμε τα πράγματα στην αρχική κατάσταση. Τεράστιες εκτάσεις, που φιλοξενούν μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού, θα γίνουν αβίωτες ή και θα πάψουν ακόμα και να υπάρχουν, καθώς θα κατακλυστούν εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Με λίγα λόγια, απειλείται με κατάρρευση ολόκληρο το οικοδόμημα των κοινωνιών μας. Η συσσώρευση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρά μας καθίσταται ακόμα πιο επιβλαβής από το γεγονός ότι το διοξείδιο του άνθρακα, το πιο διαδεδομένο ανάμεσά τους, διασπάται με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς το 40% παραμένει στην ατμόσφαιρα μετά από εκατό χρόνια και το 20% μετά από χίλια χρόνια. Έτσι, κάθε χαμένη ημέρα στον αγώνα για τη μείωση της εξάρτησής μας από τις ορυκτές μορφές ενέργειας καθιστά πιο δαπανηρές τις δράσεις που θα κληθούμε να αναλάβουμε αύριο. Κάθε απόφαση που απορρίπτεται σήμερα ως «δύσκολη» θα μας οδηγήσει να λάβουμε ακόμα πιο «δύσκολες» αποφάσεις αύριο –και χωρίς άλλη επιλογή πέρα από την προσαρμογή, κακήν κακώς, σε ένα νέο περιβάλλον, του οποίου θα δυσκολευόμαστε να ελέγξουμε τη λειτουργία.

Μήπως λοιπόν πρέπει να βυθιστούμε στην απελπισία περιμένοντας την Αποκάλυψη; Η κρίση της Covid-19 διδάσκει αντίθετα την τεράστια χρησιμότητα της δημόσιας δράσης, αλλά και την αναγκαιότητα της ρήξης με τη μέχρι τώρα πορεία. Μετά από μια αρπακτική χρηματοοικονομική και τεχνολογική επιτάχυνση, ο σημερινός μετέωρος χρόνος μετατρέπεται σε μια στιγμή συλλογικής συνειδητοποίησης και αμφισβήτησης του τρόπου ζωής μας, αλλά και των συστημάτων σκέψης μας. Ο ιός SARS-CoV-2 και το μόριο του CΟ2 μετριούνται στη νανοκλίμακα και είναι αόρατα από τους κοινούς θνητούς. Ωστόσο, η ύπαρξή τους και οι επιπτώσεις τους (παθογόνες στην πρώτη περίπτωση, δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου στη δεύτερη) αποτελούν αντικείμενο συναίνεσης, τόσο από τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων όσο και από τους πολίτες. Παρόλη την έλλειψη συνοχής των συστάσεων που απευθύνουν οι κυβερνήσεις, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού κατανόησε πολύ γρήγορα τα διακυβεύματα και την αναγκαιότητα ορισμένων μέτρων προφύλαξης απέναντι στην ασθένεια. Σε τέτοιους καιρούς, η επιστήμη αποτελεί πολύτιμο οδηγό για τη λήψη αποφάσεων, υπό τον όρο ότι δεν θα μετατραπεί σε θρησκεία απαλλαγμένη από την ανάγκη της απόδειξης και της εξέτασης του αντιλόγου. Και η ορθολογικότητα οφείλει όσο ποτέ άλλοτε να παραμερίζει τα ειδικά συμφέροντα.

Να μην συγχέουμε την οικονομική ύφεση με την αποκλιμάκωση της μη αειφόρου παραγωγής μας

Όλες οι χώρες διαθέτουν στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου, όχι όμως και μασκών προστασίας… Η υγειονομική κρίση ξαναφέρνει στο προσκήνιο την προτεραιότητα που πρέπει να δίνεται στα μέσα διατήρησης της ύπαρξής μας: τροφή, υγεία, κατοικία, περιβάλλον, πολιτισμός. Υπενθυμίζει επίσης την ικανότητα των πολλών να κατανοούν τι συμβαίνει, συχνά πιο γρήγορα και από όσους είναι επιφορτισμένοι με τη λήψη αποφάσεων. Έτσι, οι πρώτες χειροποίητες μάσκες έκαναν την εμφάνισή τους όταν ακόμα η Σιμπέτ Ντιάιγ, η Γαλλίδα κυβερνητική εκπρόσωπος, θεωρούσε τη χρήση τους περιττή… Αντίθετα, φαίνεται ότι είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι όταν πρόκειται να αντιδράσουμε απέναντι σε άμεσες χειροπιαστές απειλές και λιγότερο ικανοί να εκπονούμε στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων που θα εμφανιστούν σε ένα απώτερο μέλλον και των οποίων τις επιπτώσεις ελάχιστα αντιλαμβανόμαστε ακόμη (5). Με βάση όλα αυτά, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος τη σημασία μιας συλλογικής οργάνωσης που θα έχει ως μόνο κίνητρο το συλλογικό συμφέρον και ενός σχεδιασμού που θα θέτει σε προτεραιότητα τις ανάγκες (6).

Πολύ περισσότερο κι από τη νόσο Covid-19, η κλιματική πρόκληση οδηγεί στην αμφισβήτηση του κοινωνικοοικονομικού συστήματός μας. Πώς είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή μια τόσο ριζοσπαστική εξέλιξη, μια αλλαγή ταυτόχρονα στο κοινωνικό και στο ατομικό επίπεδο; Καταρχάς με το να μην συγχέουμε την σημερινή δηλητηριώδη οικονομική ύφεση με την ωφέλιμη αποανάπτυξη (7) στη μη αειφόρο παραγωγή μας: λιγότερα εξωτικά προϊόντα, ενεργοβόρα κτίρια, καμιόνια, αυτοκίνητα, ασφάλειες. Περισσότερα τραίνα και ποδήλατα, περισσότεροι αγρότες, νοσοκόμες, ερευνητές, ποιητές κ.ο.κ. Οι χειροπιαστές συνέπειες της αποανάπτυξης θα γίνουν δεκτές από την πλειονότητα του πληθυσμού μονάχα εάν μετατραπεί σε προτεραιότητα η κοινωνική δικαιοσύνη και εάν ευνοηθεί η αυτονομία των συλλογικοτήτων σε όλα τα επίπεδα.

Ένα πολύ χειροπιαστό και γρήγορο τεστ για την ικανότητα των κυβερνήσεων να ανατρέψουν τα δόγματα του χθες θα αποτελέσει η στάση τους απέναντι στη Συνθήκη για τη Χάρτα της Ενέργειας. Αυτή η συμφωνία, που τέθηκε σε ισχύ το 1998 και τελεί υπό αναδιαπραγμάτευση από τον Νοέμβριο του 2017, δημιουργεί μια «ελεύθερη» διεθνή αγορά ενέργειας μεταξύ 53 χωρών. Δεδομένου ότι στόχος της είναι η διασφάλιση των ιδιωτών επενδυτών, τους παρέχει τη δυνατότητα να ενάγουν ενώπιον διαιτητικών δικαστηρίων, με εξοργιστικά εκτεταμένες εξουσίες, οποιοδήποτε κράτος θα μπορούσε να λάβει αποφάσεις που δεν συμβαδίζουν με την προστασία των συμφερόντων τους (αποφασίζοντας για παράδειγμα τη διακοπή του πυρηνικού προγράμματός του όπως η Γερμανία, το πάγωμα των γεωτρήσεων όπως η Ιταλία ή το κλείσιμο σταθμών παραγωγής ενέργειας από άνθρακα όπως η Ολλανδία). Και, φυσικά, οι επιχειρήσεις δεν χάνουν την ευκαιρία: μέχρι τα τέλη Μαρτίου, τουλάχιστον 129 υποθέσεις αυτού του τύπου αποτέλεσαν αντικείμενο μιας «επίλυσης διαφορών» (8) –αριθμός-ρεκόρ όσον αφορά τις συνθήκες ελεύθερου εμπορίου– οδηγώντας σε καταδίκες τα κράτη και καλώντας τα να καταβάλουν αποζημιώσεις που υπερβαίνουν τα 51 δισ. δολάρια (46 δισ. ευρώ) (9). Τον περασμένο Δεκέμβριο, 278 συνδικάτα και οργανώσεις ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποχωρήσει από αυτή τη συνθήκη, την οποία θεωρούν μη συμβατή με την υλοποίηση της συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα (10).

Όταν θα ξεπεράσουν την υγειονομική κρίση, οι βιομηχανικές χώρες θα χρειάζονται λιγότερο ένα σχέδιο ανάκαμψης της «οικονομίας του χθες» απ’ ό,τι ένα σχέδιο μετασχηματισμού, το οποίο θα οδηγεί σε μια κοινωνία όπου κάθε άτομο θα μπορεί να ζει αξιοπρεπώς χωρίς να βάζει σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα. Η έκταση της αναγκαίας προσφυγής στο δημόσιο χρήμα –η οποία θα ξεπεράσει όλα όσα έχουμε γνωρίσει έως τώρα– προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία: να εξαρτηθούν οι κρατικές ενισχύσεις και οι επενδύσεις από τη συμβατότητά τους με τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και με την προσαρμογή σε αυτήν.

1) Βλ. Christian de Perthuis, «Comment le Covid-19 modifie les perspectives de l’action», «Information et débats», τ. 63, Παρίσι, Απρίλιος 2020.

2) Βλ. Sonia Shah, «Από πού έρχονται οι κορωνοϊοί;» 22 Μαρτίου 2020, «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», https://monde-diplomatique.gr/?p=4114

3) Βλ. Pascal Marichalar, «Savoir et prévoir, première chronologie de l’émergence du Covid-19», La Vie des idées, 25 Μαρτίου 2020, https://viedesidees.fr

4) Ιστοσελίδα του πανεπιστημίου Johns Hopkins, 17 Απριλίου 2020, www.arcgis.com

5) Βλ. Daniel Gilbert, «If only gay sex caused global warming», «Los Angeles Times», 2 Ιουλίου 2006.

6) Cédric Durand και Razmig Keucheyan, «L’heure de la planification écologique», «Le monde diplomatique», Μάιος 2020.

7) (Σ.τ.Μ.) Λόγω του γεγονότος ότι στην ελληνική γλώσσα συνηθίζουμε να συγχέουμε την «ανάπτυξη» και την «οικονομική μεγέθυνση», δύο εντελώς διαφορετικούς όρους, ο όρος «décroissance/degrowth», που προέρχεται από τη δεύτερη, μεταφράζεται ως «αποανάπτυξη», δημιουργώντας συχνά σύγχυση και αρνητικά αισθήματα στον Έλληνα αναγνώστη. Στην πραγματικότητα, σημαίνει την αποκλιμάκωση της κούρσας για διαρκή οικονομική μεγέθυνση και κερδοφορία προς όφελος της ανάπτυξης, τόσο της πραγματικής οικονομίας όσο και της κοινωνίας.

8) Ιστοσελίδα της Συνθήκης για τη Χάρτα της ενέργειας, www.energychartatreaty.org

9) «One treaty to rull them all», Corporate Europe Observatory – Transnational Institute, Βρυξέλλες-Άμστερνταμ, Ιούνιος 2018.

10) «Lettre ouverte sur le traité de la charte de l’énergie», 9 Δεκεμβρίου 2019, www.collectifstptafta.org

Διαβάστε περισσότερα

Αρχική Edito Θεματολογία Αφιερώματα Τελεία gr Podcasts Είμαστε όλοι παιδιά

By Serge Halimi and Βάλια Καϊμάκη (μετάφραση)

 

Για μία ακόμη φορά, ο κόσμος τους διαλύθηκε. Και δεν είμαστε εμείς που τον σπάσαμε. Τώρα, πολλοί αναθυμούνται το οικονομικό και κοινωνικό πρόγραμμα του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου (1) ή την κατάκτηση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και τα μεγάλα έργα του Νιου Ντιλ. Τότε όμως, πολλοί Γάλλοι μαχητές της αντίστασης είχαν κρατήσει τα όπλα τους και στον δρόμο ένας λαός προσδοκούσε να γίνει το βήμα «από την αντίσταση στην επανάσταση». Αυτός ήταν άλλωστε ο υπότιτλος μιας καθημερινής εφημερίδας της εποχής που ονομαζόταν «Μάχη» (Combat) (2). Όσο για τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ, κατάφερε να κάνει ένα μέρος των αφεντικών της Αμερικής να κατανοήσουν ότι ο αγαπημένος τους καπιταλισμός κινδύνευε να ανατραπεί από τις εργατικές εξεγέρσεις και το κοινωνικό χάος. Έπρεπε λοιπόν να συμφωνήσουν σε μια λύση που θα περιείχε τη σύνθεση.

Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Περιορισμένοι, υποβιβασμένοι σε παιδιά, έκπληκτοι όσο και τρομοκρατημένοι από τα τηλεοπτικά κανάλια με 24ωρη ενημερωτική κάλυψη, οι λαοί έχουν γίνει θεατές, παθητικοί και εξαφανισμένοι. Εκ των πραγμάτων, οι δρόμοι είναι αδειανοί. Δεν υπάρχουν πια ούτε «κίτρινα γιλέκα» στη Γαλλία ούτε Χιράκ στην Αλγερία ούτε διαδηλώσεις στη Βηρυτό ή τη Βαρκελώνη. Σαν παιδί φοβισμένο από το μουγκρητό της καταιγίδας, καθένας περιμένει να μάθει τη μοίρα που του επιφυλάσσει η εξουσία. Γιατί τα νοσοκομεία είναι η εξουσία, οι μάσκες, τα τεστ είναι η εξουσία, οι επιδοτήσεις που μπορεί να του επιτρέψουν να αντέξει λίγες μέρες ακόμα είναι η εξουσία (3). Το δικαίωμα να βγει ή να μην βγει έξω –ποιος; πώς; πότε; με ποιον;– είναι και πάλι και πάντα η εξουσία. Η εξουσία έχει όλες τις εξουσίες. Γιατρός και εργοδότης, είναι επίσης και ο κριτής της εφαρμογής των ποινών, που αποφασίζει για τη διάρκεια όσο και για τη σκληρότητα του περιορισμού μας. Γιατί λοιπόν να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι 37 εκατομμύρια Γάλλοι, αριθμός ρεκόρ, «δύο φορές περισσότεροι από τους θεατές του Μουντιάλ», παρακολούθησαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις 13 Απριλίου όταν απηύθυνε διάγγελμα σε έντεκα κανάλια ταυτόχρονα; Τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν εκείνο το βράδυ;

Η παραζάλη αυξάνεται από το γεγονός ότι η εξουσία δεν ξέρει πού πηγαίνει. Οι αποφάσεις της έχουν αυστηρό τόνο, ακόμα κι όταν είναι αντιφατικές. Οι μάσκες; Δεν χρησίμευαν σε τίποτα, ήταν σίγουρο όσο δεν είχαμε. Ξανάγιναν χρήσιμες –δηλαδή ικανές να σώζουν ζωές– από τότε που ξαναεμφανίστηκαν στην αγορά. Η «κοινωνική αποστασιοποίηση» επιβάλλεται, είναι αυτονόητο, αλλά η απόσταση ασφαλείας αυξάνεται κατά 50% όταν ένας Γάλλος πάει στο Βέλγιο ή διασχίσει τον Ρήνο και διπλασιάζεται αν καταφέρει να περάσει τον Ατλαντικό. Τελικά, σε λίγο θα μας πουν άνθρωποι ποιας ηλικίας και με ποιο σωματότυπο θα απαγορεύεται ακόμα να βγουν από το σπίτι τους. Ήταν καλύτερα κάποτε να είσαι γέρος και χοντρός παρά σήμερα «ηλικιωμένος» και «υπέρβαρος»: οι πρώτοι ήταν τουλάχιστον ελεύθεροι να πάνε όπου ήθελαν. Θα μάθουμε επίσης γιατί οι μαθητές σταμάτησαν να είναι μεταδοτικοί για τους εκπαιδευτικούς που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, τους οποίους όμως ακόμα συμβουλεύουμε να κρατήσουν αποστάσεις από τα εγγόνια τους.

Μια μέρα θα ξαναγίνουμε ενήλικοι. Ικανοί να κατανοήσουμε αλλά και να επιβάλλουμε άλλες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και των κοινωνικών. Για την ώρα υπομένουμε χτυπήματα χωρίς να μπορούμε να τα ανταποδώσουμε: μιλάμε στο κενό και το ξέρουμε. Εξ ου και αυτό το βαρύ κλίμα, αυτή η υποβόσκουσα οργή. Ένα βαρέλι μπαρούτι στο μέσον ενός δωματίου, που περιμένει το σπίρτο. Μετά την παιδική ηλικία έρχεται η άχαρη εφηβεία…

(1) (Σ.τ.Μ.) Το Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο ήταν ο οργανισμός που διηύθυνε και συντόνιζε τα κινήματα της Γαλλικής Αντίστασης Εσωτερικού, όλων των τάσεων και πολιτικών αποχρώσεων, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέλη του ήταν εκπρόσωποι του Τύπου, των συνδικάτων και των κομμάτων εχθρικών προς την κυβέρνηση του Βισύ.

(2) (Σ.τ.Μ.) «Combat»: Παράνομη εφημερίδα της Αντίστασης, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1941. Το 1943 διευθυντής της ανέλαβε ο Αλμπέρ Καμύ. Μετά την Απελευθέρωση, συνέχισε την κυκλοφορία της έως το 1974.

(3) Στις ΗΠΑ, το όνομα του Ντόναλντ Τραμπ θα βρίσκεται στις επιταγές των περίπου 1.200 δολαρίων κατ’ άτομο που το κράτος θα αποστείλει σε δεκάδες εκατομμύρια πολίτες.

Διαβάστε περισσότερα

Το τέρας που έφτασε στην πόρτα μας

Του Μάικ Ντέιβις

Ο COVID-19 είναι ένα τέρας που μας χτυπά την πόρτα. Ερευνητές δουλεύουν νυχθημερόν για να το αναλύσουν αλλά έρχονται αντιμέτωποι με  μεγάλες προκλήσεις.

Κατά πρωτον, οι μεγάλες ελλείψεις (ή και  η απόκρυψη ) των testkits περιόρισαν την ελπίδα γνώσης σχετικά με την εξάπλωση. Δεν επέτρεψαν ακριβείς μετρήσεις κρίσιμων παραμέτρων όπως ο ρυθμός της εξάπλωσης, το ποσοστό του πληθυσμού που έχει  πράγματι νοσήσει και το ποσοστό των ήπιων μολύνσεων. Το αποτέλεσμα είναι ένα χάος, μια άβυσσος αριθμών.

Υπάρχουν, παρ’ όλα αυτά, κάποια αξιόπιστα δεδομένα ως προς τις επιπτώσεις του ιού σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες εντός ορισμένων άλλων χωρών. Αυτά είναι πολύ τρομακτικά. Η Ιταλία και η Βρετανία, για παράδειγμα, καταγράφουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά θνητότητας για όσους βρίσκονται άνω των 65. Η «κορωνογρίπη»( την οποία ο Trump αποκαλούσε  μιαν απάτη ) αποτελεί μια άνευ προηγουμένου απειλή για τους ηλικιωμένους ανθρώπους, με πιθανό τον κίνδυνο οι απώλειες ανάμεσά τους να φτάσουν στα εκατομμύρια.

Κατά δεύτερον, όπως η εποχική γρίπη κάθε μορφής, έτσι και αυτός ο ιός μεταλάσσεται καθώς έρχεται σε επαφή με πληθυσμούς διαφορετικών ηλικιών  και διαφορετικής ανάπτυξης αντισωμάτων. Η «εκδοχή» από την οποία οι Αμερικανοί είναι μάλλον πιθανό ότι θα προσβληθούν, είναι ήδη ελαφρώς διαφορετική από εκείνη του αρχικού ξεσπάσματος στη Wuhan.  Περαιτέρω μεταλλάξεις μπορεί να είναι ασήμαντες, όμως μπορεί να μετατρέψουν την τρέχουσα κατανομή της λοιμογόνου ικανότητας η οποία προς το παρόν αυξάνεται προοδευτικά σε σχέση με την ηλικία, με τα βρέφη και τα μικρά παιδιά  να μοιάζει ότι έχουν ελάχιστο κίνδυνο σοβαρής μόλυνσης ενώ οι ανω των 80 αντιμετωπίζουν μια θανάσιμη απειλή από ιογενή πνευμονία.

Τρίτον, ακόμα και αν ο ιός παραμείνει σταθερός και δεν μεταλλαχθεί σημαντικά, οι συνέπειες στον πληθυσμό κάτω των 65 μπορεί να διαφέρουν δραματικά στις φτωχές χώρες, αλλά και σε όλους όσους ζουν σε ακραία φτώχεια. Ας αναλογιστούμε την παγκόσμια εμπειρία της «Ισπανικής» γρίπης η οποία εκτιμάται ότι αφάνισε στο διάστημα 1918-1919 το 1%-2% της ανθρωπότητας. Σε αντίθεση με τον κορωναϊό, ήταν περισσότερο θανατηφόρα στους νεαρούς ενήλικες, κάτι το οποίο ερμηνεύεται συνήθως ως αποτέλεσμα των σχετικά ισχυρότερων ανοσοποιητικών τους συστημάτων, τα οποία υπερ-αντιδρούσαν στη μόλυνση εξαπολύοντας φονικές «καταιγίδες κυτοκινών («cytokinestorms») οι οποίες κατέστρεφαν τα πνευμονικά κύτταρα.  Εκείνος ο  αρχικός H1N1 ήταν διαβόητος για την «προτίμησή του» να διαδίδεται μέσα στα στρατόπεδα και στα χαρακώματα όπου και θέριζε τους νεαρούς στρατιώτες κατά δεκάδες χιλιάδες. Η κατάρρευση της μεγάλης  προέλασης της Άνοιξης του 1918 και η συνεπακόλουθη έκβαση του πολέμου, έχει αποδοθεί στο γεγονός ότι οι Σύμμαχοι, σε αντίθεση με τον εχθρό τους, μπορούσαν να αντικαθιστούν τους ασθενείς  με νεοαφιχθέντες Αμερικάνους στρατιώτες.

Σπανίως, όμως, υπενθυμίζεται ότι  το 60% της συνολικής παγκόσμιας θνητότητας έλαβε χώρα στη Δυτική Ινδία όπου οι υποχρεωτικές εξαγωγές σιτηρών προς τη Βρετανία και οι βίαιες επιτάξεις συνέπεσαν με μια μεγάλη ξηρασία. Οι συνεπακόλουθες ελλείψεις στην τροφή οδήγησαν εκατομμύρια φτωχών ανθρώπων στα όρια της λιμοκτονίας. Έγιναν έτσι θύματα μιας καταχθόνιας συνέργιας μεταξύ υποσιτισμού – ο οποίος συμπίεσε την δυνατότητα αντίδρασης του ανοσοποιητικού τους συστήματος – και καλπάζουσας βακτηριακής και ιογενούς πνευμονίας. Σε μιαν άλλη περίπτωση, στο κατεχόμενο από τους Βρετανούς Ιράν, αρκετά χρόνια ξηρασίας, χολέρας και ελλείψεων στα τρόφιμα «προετοίμασαν», σύμφωνα με τις ιατρικές εκτιμήσεις,  το θάνατο για το ένα πέμπτο του πληθυσμού.

Αυτή η ιστορία – ειδικά σχετικά με τις συνέπειες της αλληλεπίδρασης με τον υποσιτισμό και τις προϋπάρχουσες ασθένειες – θα έπρεπε να μας προειδοποιεί ότι ο  COVID-19 πιθανώς θα ακολουθήσει μια διαφορετική, και πιο θανατηφόρα, πορεία στις παραγκουπόλεις της Αφρικής και Νότιας Ασίας. Ο κίνδυνος για τους φτωχούς της υφηλίου έχει σχεδόν πλήρως υποβαθμιστεί από τον Τύπο και τις Δυτικές Κυβερνήσεις. Το μόνο αναλυτικό άρθρο που έχω δει, ισχυρίζεται ότι η πανδημία θα έχει μικρό αντίκτυπο στον αστικό πληθυσμό της Δυτικής Αφρικής, καθώς αυτός είναι ο νεότερος ηλικιακά παγκοσμίως. Υπό το πρίσμα της εμπειρίας , πρόκειται για ένα βλακώδες συμπέρασμα. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί τις επόμενες εβδομάδες στο Λάγος, το Ναϊρόμπι, το Καράτσι ή την Καλκούτα. Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι οι πλούσιες χώρες θα εστιάσουν στο να σώσουν τον εαυτό τους  αποφεύγοντας την διεθνή αλληλεγγύη και την ιατροφαρμακευτική βοήθεια: «Τείχη, όχι εμβόλια!»: δεν θα μπορούσε να υπάρξει ένα πιο μοχθηρό μοντέλο για το μέλλον.

Σε ένα χρόνο από σήμερα, ίσως να απολογίζουμε με θαυμασμό την επιτυχία της Κίνας να περιορίσει την πανδημία, αλλά με τρόμο μπροστά στην ανάλογη αποτυχία των ΗΠΑ. (Εν προκειμένω, δέχομαι την «τραβηγμένη» υπόθεση ότι η δήλωση της Κίνας για ραγδαία ύφεση στην εξάπλωση είναι λίγο-πολύ ακριβής.) Η αδυναμία των θεσμών στις ΗΠΑ να κρατήσουν κλειστό το κουτί της καταστροφής δεν αποτελεί, προφανώς, έκπληξη. Από το 2000 και έπειτα έχουμε γίνει  μάρτυρες της κατάρρευσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

 

Η περίοδος της γρίπης του 2018, για παράδειγμα, βραχυκύκλωσε τα νοσοκομεία σε όλη τη χώρα, φέρνοντας στην επιφάνεια τις σοκαριστικές ελλείψεις σε νοσοκομειακές κλίνες μετά από 20 χρόνια περικοπών δαπανών και υποταγής στη, μανατζερίστικη «φιλοσοφία», διαχείρισης αποθεμάτων just-in-time – (ΣτΜ σύμφωνα με την οποία , καμία δραστηριότητα δεν πρέπει να λαμβάνει χώρα σε ένα σύστημα πριν να εμφανιστεί η ανάγκη για αυτό). Οι συνθήκες στις ΜΕΘ  είναι αδύνατον να αντιμετωπίσουν τις εποχικές μολύνσεις, οπότε πως είναι δυνατόν να τα βγάλουν πέρα με την επερχόμενη υπερφόρτωση  κρίσιμων περιστατικών;

Βρισκόμαστε στα πρώιμα στάδια ενός υγειονομικού τυφώνα Κατρίνα. Παρά τις προειδοποιήσεις σχετικά με την γρίπη των πτηνών και άλλες επιδημίες, το απόθεμα σε βασικό εξοπλισμό έκτακτης ανάγκης( όπως οι αναπνευστήρες στις ΜΕΘ)  δεν είναι επαρκές για  την αντιμετώπιση της επερχόμενης πλημμύρας επειγόντων περιστατικών. Μαχητικές ενώσεις νοσηλευτριών στην Καλιφόρνια και άλλες πολιτείες αγωνίζονται για να κατανοήσουμε τους θανάσιμους κινδύνους που δημιουργούν οι ελλείψεις σε απαραίτητα είδη, όπως  οι μάσκες τύπου N95. Ακόμα πιο ευάλωτοι είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες  χαμηλόμισθοι και ξεθεωμένοι εργαζόμενοι στην κατ’ οίκον φροντίδα, όπως και το νοσηλευτικό προσωπικό. Σύμφωνα με τους New York Times, κάθε χρόνο πεθαίνουν 380.000 ασθενείς σε γηροκομεία λόγω παραβίασης σε βασικές διαδικασίες περιορισμού των μολύνσεων. Πολλοί « οίκοι» – ειδικά στις Νότιες Πολιτείες – το βρίσκουν φθηνότερο να πληρώνουν τα πρόστιμα για παραβιάσεις των υγειονομικών διατάξεων από τα να προσλαμβάνουν το αναγκαίο προσωπικό και να του παρέχουν την απαραίτητη εκπαίδευση. Τώρα,, δεκάδες και ίσως και εκατοντάδες  γηροκομεία θα γίνουν hotspot για τον κορωνοϊό, ενώ οι οικογένειες  των εγκλείστων, που ζουν με τον κατώτατο μισθό, θα επιλέξουν ορθολογικά να προστατέψουν τον εαυτό τους μένοντας σπίτι.

Η επιδημία φανέρωσε μεμιάς τον ακραίο ταξικό διαχωρισμό στην φροντίδα υγείας: όσοι έχουν την κάλυψη καλών προγραμμάτων ασφάλισης και μπορούν επίσης να εργάζονται  από το σπίτι, θα μπορούν να είναι ασφαλώς απομονωμένοι, υπό την προϋπόθεση ότι θα ακολουθούν συνετά τα προστατευτικά μέτρα. Οι δημόσιοι υπάλληλοι και άλλες ομάδες συνδικαλισμένων εργατών με αξιοπρεπή ασφάλιση, θα χρειαστεί να πάρουν δύσκολες αποφάσεις μεταξύ εισοδήματος και προστασίας. Ταυτόχρονα, εκατομμύρια χαμηλόμισθων εργατών, άνεργοι και ανασφάλιστοι θα πεταχθούν στον Καιάδα… Οι συνολικοί οικογενειακοί λογαριασμοί για  τις δαπάνες υγείας θα εκτοξευθούν την ώρα που εκατομμύρια εργάτες θα χάνουν την δουλειά και λόγω αυτής, και την ασφάλισή τους. Θα μπορούσε να υπάρξει μια ισχυρότερη, πιο επείγουσα έκκληση υπέρ ενός δημόσιου συστήματος υγείας για όλους;

Αλλά η συνολική κάλυψη του πληθυσμού είναι μόλις το πρώτο βήμα. Είναι απογοητευτικό, τουλάχιστον, ότι στα debates στο πλαίσιο της κούρσας για το χρίσμα των Δημοκρατικών, ούτε ο Sanders ούτε η Warren ανέδειξαν την παραίτηση των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών από την έρευνα και την ανάπτυξη νέων αντιβιωτικών και αντι-ιικών. Από τις 18 μεγαλύτερες φαρμακευτικές, οι 15 εγκατέλειψαν εντελώς το πεδίο. Φάρμακα για την καρδιά, ηρεμιστικά που προκαλούν εθισμό και σκευάσματα για την ανδρική ανικανότητα, αυτά αποτελούν τους «ηγέτες» στην κερδοφορία, όχι οι άμυνες ενάντια στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, τις αναδυόμενες ασθένειες και τους γνωστούς φονικούς τροπικούς ιούς. Ένα παγκόσμιο εμβόλιο για τη γρίπη – δηλαδή ένα εμβόλιο το οποίο στοχεύει στην καταστροφή του πρωτεϊνικού περιβλήματος του ιου – έχει υπάρξει ως πιθανότητα για δεκαετίες αλλά ποτέ ως μια επικερδής πιθανότητα.

Καθώς η επανάσταση στα αντιβιοτικά υποχωρεί, παλαιές ασθένειες θα επανεμφανιστούν μαζί με νέες μολύνσεις και τα νοσοκομεία θα γίνουν νεκροφυλάκεια. ...»

Η τρέχουσα πανδημία επεκτείνει το επιχείρημα: η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση δείχνει να είναι βιολογικά μη-διατηρήσιμη εν τη απουσία μιας πραγματικά παγκόσμιας δομής δημόσιας υγείας. Αλλά αυτή η δομή δεν θα υπάρξει ποτέ, μέχρις τα κινήματα των πολιτών να τσακίσουν την ισχύ των μεγάλων φαρμακευτικών και της κερδοσκοπικής Φροντίδας Υγείας.

Πηγή: Εργατική Αριστερά - Ολόκληρο στα αγγλικά στο links.org.au

Διαβάστε περισσότερα

Αυξάνονται οι περιπτώσεις παιδιών με σπάνιο φλεγμονώδες σύνδρομο σε Ιταλία και Γαλλία

Γιατροί στη βόρεια Ιταλία, μια από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον νέο κορονοϊό, και στη Γαλλία αναφέρουν ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων ενός σπάνιου φλεγμονώδους συνδρόμου σε μικρά παιδιά που μοιάζει με εκείνο που αναφέρθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και την Ισπανία, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύει η ιατρική επιθεώρηση The Lancet.

Η πάθηση "Pediatric Multi-System Inflammatory Syndrome Potentially Associated with COVID-19" (Παιδιατρικό φλεγμονώδες σύνδρομο πολλαπλών συστημάτων που συνδέεται ενδεχομένως με την COVID-19), όπως αποκαλείται στην έρευνα, έχει κοινά συμπτώματα με το τοξικό σοκ και την νόσο Καβασάκι, όπως πυρετό, εξανθήματα, πρησμένους αδένες και, σε σοβαρές περιπτώσεις, καρδιακή φλεγμονή.

Αναφορές περιπτώσεων έχουν προκαλέσει ανησυχίες ότι η COVID-19, η ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορονοϊό, μπορεί να θέτει ένα μεγαλύτερο κίνδυνο  για τα παιδιά από ό,τι είχε γίνει κατανοητό. Μέχρι στιγμής η COVID-19 έχει επηρεάσει σημαντικά τους ηλικιωμένους και τους ανθρώπους με χρόνιες παθήσεις.

Η Νέα Υόρκη ανέφερε την Κυριακή ότι διερευνά έως και 85 περιπτώσεις παιδιών με το σύνδρομο. Μέχρι στιγμής τρία από αυτά τα παιδιά, τα οποία επίσης είχαν διαγνωστεί με την COVID-19, πέθαναν, και δύο ακόμη θάνατοι βρίσκονται υπό εξέταση, δήλωσε ο κυβερνήτης Άντριου Κουόμο.

Στο Μπέργκαμο της Ιταλίας, μεταξύ 18 Φεβρουαρίου και 20 Απριλίου, το νοσοκομείο Papa Giovanni XXIII νοσήλευσε 10 παιδιά με το σύνδρομο, συμπεριλαμβανομένων οκτώ που είχαν θετικά τεστ αντισωμάτων κορονοϊού. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι γιατροί σε αυτό το νοσοκομείο νοσήλευσαν συνολικά μόνο 19 παιδιά με την νόσο Καβασάκι, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσίευσε το The Lancet αργά την Τετάρτη.

 

Σε σύγκριση με τα παιδιά με την νόσο Καβασάκι στο παρελθόν, αυτά που εξέτασαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν μεγαλύτερα και σε σοβαρότερη κατάσταση υγείας, ανέφερε η ιατρική επιθεώρηση, με το 60% να υποφέρει από καρδιακές επιπλοκές και τα μισά να έχουν συμπτώματα συνδρόμου τοξικού σοκ.

Επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να προσδιορίσουν αν το σύνδρομο συνδέεται με τον νέο κορονοϊό, διότι όλα τα παιδιά με αυτό δεν διαγνώστηκαν θετικά στον ιό.

Ορισμένοι ερευνητές τονίζουν ότι η «οικογένεια» του κορονοϊού μπορεί να προκαλεί τη νόσο Καβασάκι.

«Τα συμπτώματα στα παιδιά διαφέρουν από αυτά στους ενήλικες με COVID-19 στους οποίους η ασθένεια είναι περισσότερο μια αναπνευστική πάθηση», δήλωσε ο γιατρός Τζορτζ Οφόρι Αμάνφο, επικεφαλής του τμήματος Παιδιατρικής Μονάδας Εντατικής Θεραπείας στο Νοσοκομείο Παίδων Mount Sinai Kravis, στην Νέα Υόρκη.

Παιδιά με το σπάνιο φλεγμονώδες σύνδρομο συχνά έχουν σοβαρό κοιλιακό άλγος και εμετό που εξελίσσεται σε σοκ, δήλωσε ο Οφόρι Αμάνφο στο Reuters.

Πρόσθεσε ότι κανένα από τα παιδιά που εξέτασε πρόσφατα με αυτό το σύνδρομο δεν είχαν υποκείμενο νόσημα, αλλά όλα είχαν αντισώματα στον κορονοϊό.

Διαβάστε περισσότερα

Ο καπιταλισμός σκοτώνει…

Έτσι και οι αξιότιμοι Τσιόδρας και Χαρδαλιάς, εμφορούμενοι από αστική (ο Τσιόδρας και χριστιανίζουσα) ιδεολογία και στηριζόμενοι πάνω στο υπαρκτό και μεγάλο πρόβλημα τού  Covid-19, χρησιμοποιούν μια «ουδέτερη» και υπερταξική γλώσσα που εξισώνει όλους τους ανθρώπους απέναντι στην ασθένεια και που, αφαιρώντας τα οποιαδήποτε κοινωνικο-οικονομικά και ταξικά τους χαρακτηριστικά…

Δημήτρης Καντ.

Ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, ο αστικός τύπος και η τηλεόραση, καθώς και όλο το πολιτικό, επιστημονικό και δημοσιογραφικό σινάφι της ελληνικής αστικής τάξης προσπάθησαν και συνεχίζουν να προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο κορονοϊός δεν κάνει διακρίσεις και σκοτώνει ισότιμα πλούσιους και φτωχούς, δεξιούς και αριστερούς, αστούς και προλετάριους, καπιταλιστές και εργάτες, ακόμα και άνδρες και γυναίκες, με ελάχιστες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. 

Προφανώς, όλοι οι παραπάνω πολιτικοί, γιατροί και δημοσιογράφοι της αστικής τάξης αφήνουν να εννοηθεί πως οι αποκλίσεις από την «ισότητα των δύο φύλων» στην τελευταία περίπτωση οφείλονται σε φυσικά αίτια, κι έτερο ουδέν. Το να προχωρήσουν περαιτέρω σε κοινωνικές αναφορές και διακρίσεις, όπως, για παράδειγμα, πόσοι πλούσιοι, πλούσιες και πόσοι φτωχοί, φτωχές είναι ανάμεσα σ’ αυτούς που ασθενούν και πεθαίνουν, ποια ήταν τα επαγγέλματά τους, αν ήταν εργοστασιάρχες, εφοπλιστές, εργάτες, υπάλληλοι, υψηλόμισθοι ή χαμηλόμισθοι, χαμηλοσυνταξιούχοι, άνεργοι κ.λπ., δεν το γνωρίζουν (κι αν το γνωρίζουν δεν το ανακοινώνουν) ή γενικότερα αδιαφορούν να το μάθουν, παρότι κάτι τέτοιο θα ήταν σχετικά εύκολο να  βρεθεί, δεδομένου ότι τα σχετικά στοιχεία υπάρχουν και μπορεί να προσδιοριστεί το κοινωνικο-οικονομικό στάτους των πληγέντων και των θανόντων από τον κορονοϊό ανδρών και γυναικών. 

Έτσι και οι αξιότιμοι Τσιόδρας και Χαρδαλιάς, εμφορούμενοι από αστική (ο Τσιόδρας και χριστιανίζουσα) ιδεολογία και στηριζόμενοι πάνω στο υπαρκτό και μεγάλο πρόβλημα τού  Covid-19, χρησιμοποιούν μια «ουδέτερη» και υπερταξική γλώσσα που εξισώνει όλους τους ανθρώπους απέναντι στην ασθένεια και που, αφαιρώντας τα οποιαδήποτε κοινωνικο-οικονομικά και ταξικά τους χαρακτηριστικά, προσφέρει ένα και το ίδιο πληκτικό μοτίβο αριθμών από όλο τον κόσμο, με μοναδικό στόχο να μεταδώσει πόσοι  «συνάνθρωποί μας» από όλο τον κόσμο κι από την Ευρώπη αρρώστησαν και πέθαναν από τον νέο κορονοϊό, ώστε να τους αντιπαραθέσει με τους ελάχιστους αριθμούς των ανθρώπων που αρρώστησαν και πέθαναν στη χώρα μας. Ρητορικός τρόπος αφήγησης, από τη μια η τεράστια τραγωδία που συμβαίνει σε όλο τον άλλο κόσμο και από την άλλη η καλότυχη χώρα μας που έχει τη σωστή κυβέρνηση και που ακολούθησε τη σωστή συνταγή του σωτήρα  Σωτήρη Τσιόδρα. «Τι θα συνέβαινε αν είχαμε μιά άλλη κυβέρνηση, σαν εκείνες στις σοσιαλιστικές χώρες;» ρώτησαν δημοσίως κάποιοι υπουργοί και δημοσιογραφικοί εκπρόσωποι της κυβέρνησης. 

Οι πολλοί το πιάνουν το σιωπηρό μήνυμα που θέλει να μεταδώσει ο Τσιόδρας (βλ. η κυβέρνηση ) με όλους τους αντιπαρατιθέμενους αριθμούς: «τρομάξτε μαθαίνοντας πόσοι αρρωσταίνουν και πεθαίνουν σε όλο τον προηγμένο κόσμο και πόσο λίγοι σ’ εμάς, και νιώσετε υπερήφανοι και χαρούμενοι που η μικρή μας χώρα έγινε υπόδειγμα σε όλη τη γη!» Το περί υποδείγματος, άλλωστε, το είπαν και το προπαγάνδισαν αρκετές φορές.

Γι’ αυτόν, λοιπόν, τον κύριο Τσιόδρα, όπως και για τον κύριο Χαρδαλιά και για όλη την κουστωδία των εκπροσώπων της κυβέρνησης και των παπαγαλακίων της, οι άρρωστοι και οι νεκροί από τον κορονοϊό χωρίζονται υπερταξικά σε «άνδρες» και «γυναίκες», «νέους» και «ηλικιωμένους άνω των εβδομήντα», «με υποκείμενα ή όχι νοσήματα» και άλλα τέτοια αφαιρετικά και εξισωτικά, χωρίς σάρκα και οστά. [Να δείτε που η ΝΔ θα τον κάνει υπουργό τον Τσιόδρα. Κι απόκοντα, θ’ ακολουθήσει η πλειονότητα των «άνω των εβδομήντα», γιατί θα πούν «ποιος άλλος υπουργός εμφανίστηκε να κλάψει για τους παππούδες και τις γιαγιάδες “μας”;»] Έτσι και χειρότερα. 

Στις καπιταλιστικές χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και γενικά σε όλες τις χώρες όπου επικρατεί η αρχή της κυριαρχίας των καπιταλιστικών οικονομικών συμφερόντων πάνω στην ανθρώπινη ζωή (αυτή που προκαλεί και τους πολέμους!), η πλειονότητα των ασθενειών και των επιδημιών πλήττει τους φτωχότερους: αυτούς που αρρωσταίνει καθημερινά η κοινωνικο-οικονομική ανισότητα, η εκμετάλλευση και η καταπίεση. Αυτό συνέβαινε πάντα με τις αρρώστιες και τις πανδημίες, αυτό συμβαίνει και τώρα με τον κορονοϊό. Κι είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί πλήττονται και πεθαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις οι φτωχότεροι σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο:

Τρέφονται ανεπαρκώς και έχουν λιγότερη ικανότητα να αντιστέκονται στον ιό.

Για να επιβιώσουν, πρέπει να εργάζονται καθημερινά, χρησιμοποιώντας πολυσύχναστα  μέσα μαζικής μεταφοράς.

Ο εγκλεισμός τους γίνεται συχνά σε μικρά, υποβαθμισμένα και εξαιρετικά ανθυγιεινά σπίτια.

Η πρόσβαση στο νερό για συχνό πλύσιμο των χεριών είναι περιορισμένη, ιδιαιτέρως στις φτωχότερες χώρες του τρίτου κόσμου. 

Έχουν μικρή οικονομική δυνατότητα για αγορά προστατευτικού εξοπλισμού και κατάλληλων φαρμάκων.

Οι ηλικιωμένοι συσσωρεύονται σε σπίτια με κακές συνθήκες και περιορισμένη ιατρική υποστήριξη.
Σ’ αυτή την κοινωνία, ό,τι δεν προσφέρεται ως κοινωνικό αγαθό, ώστε να τ’ αποκτήσουν και οι φτωχότεροι, είναι ακριβό εμπόρευμα.

Τελικά, αυτοί είναι που στερήθηκαν στην καπιταλιστική κοινωνία τόσα πολλά κι αυτοί είναι που αποστερούνται και από τον κορονοϊό το τελευταίο που τους απομένει: τη ζωή. 

Και τώρα που τελειώνουν τα περιοριστικά μέτρα και επιστρέφουμε στην «κανονικότητα» της νεοφιλελεύθερης πραγματικότητας, θα προστεθούν στους παραπάνω φτωχότερους και τα εκατομμύρια των νέων ανέργων όλου του κόσμου και οι χιλιάδες των χιλιάδων της χώρας μας. Αυτούς όλους, όμως, τους «συνανθρώπους μας» δεν θα τους μετρήσει κανένας Τσιόδρας κι ούτε θα κλάψει για την απώλεια της εργασίας και την καταστροφή της ζωής τους καμιά αστική και νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση. Άλλωστε, οι δολοφόνοι δεν κλαίνε πάνω στα μνήματα των θυμάτων τους.

Διαβάστε περισσότερα