Ανατομία της Ιταλικής ακροδεξιάς

 

• Λευτέρης Στουκογιώργος

Οι ιταλικές δικαστικές αρχές προχώρησαν στην κατάσχεση του ιστότοπου του νεοφασιστικού κόμματος Forza Nuova μετά την εισβολή μελών και ιθυνόντων του κόμματος στα γραφεία του συνδικάτου CGIL, το Σάββατο 9 Οκτωβρίου. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας ζητά την απαγόρευση του κόμματος. Ποια είναι η Forza Nuova, ποιες οι σχέσεις της με τα άλλα ακροδεξιά και νεοφασιστικά μορφώματα της Ιταλίας και της «Μαύρης Διεθνούς»; Τα όσα συμβαίνουν στην γειτονική Ιταλία, ο πολυκερματισμός της ακροδεξιάς αλλά και η σύναψη συμμαχιών μεταξύ των συνιστωσών της, δεν είναι ασύνδετα με όσα συμβαίνουν στην υπόλοιπη Ευρώπη.

H Ιταλική Δημοκρατία περνάει τη μεγαλύτερη κρίση από την ίδρυση της. Πρόκειται για μια κρίση οργανική και ολική. Οι νεοφιλελεύθερες συνταγές των Βρυξελλών, οι οποίες εφαρμόστηκαν, ειδικά μετά την έναρξη της παγκόσμιας κρίσης (2008), είναι στη ρίζα του κακού, αλλά οι κυβερνήσεις Μόντι, Μπερλουσκόνι με Lega και Ρέντσι φέρουν τη πολιτική ευθύνη. Η κρίση της πολιτικής και των πολιτικών κομμάτων αποτελεί συνέπεια του συνολικού αδιεξόδου. Το «πραξικόπημα» Σαλβίνι (8 Αυγούστου 2019), που έριξε την πρώτη κυβέρνηση Κόντε, απέτυχε λόγω της αποφασιστικότητας του Προέδρου Ματαρέλα, ήταν όμως ένα σήμα ότι η ακροδεξιά βρίσκεται προ των πυλών της κυβερνητικής εξουσίας.

Η Lega του Ματέο Σαλβίνι, με χαρακτηριστικά alt.right, και το ακροδεξιό κόμμα Fratelli d’Italia της Τζιόρτζια Μελόνι δημοσκοπικά αθροίζουν πλέον ένα ποσοστό (40%), με το οποίο οριακά σχηματίζεται ακροδεξιά κυβέρνηση. Με την προσθήκη της κεντροδεξιάς Forza Italia του Μπερλουσκόνι, το σχήμα θα διέθετε απόλυτη πλειοψηφία. Αρχές Ιουλίου, Σαλβίνι και Μελόνι συνυπέγραψαν με ακροδεξιά κόμματα (συνολικά δεκαπέντε κόμματα, ανάμεσά τους το Fidesz του Όρμπαν, το πολωνικό PiS, το ισπανικό Vox, τo Rassemblement Νational της Λεπέν) ένα κείμενο για το μέλλον της Ευρώπης. Ένα προπαγανδιστικό κείμενο ιστορικού αναθεωρητισμού, με χαρακτηριστική την αποφυγή αναφοράς σε ναζισμό, φασισμό και τους συμμάχους τους. Όσο για την Μελόνι, δηλώνει ότι απορρίπτει τους νοσταλγούς του φασισμού, αλλά το κόμμα της δεν καταδικάζει τη φασιστική περίοδο Μουσολίνι (ventennio).

Με το αντιφασιστικό μέτωπο που κτίστηκε το 1948, στην Α’ Ιταλική Δημοκρατία, ο φασισμός περιθωριοποιήθηκε πολιτικά (η Democrazia Cristiana, που κυβέρνησε για μια τεσσαρακονταετία, ήταν δεξιά, αλλά αντιφασιστική). Όμως, ο φασισμός, ως πολιτικό ρεύμα παρέμεινε πολύ κοντά στην επιφάνεια, για δύο κυρίως λόγους. Κατ’ αρχάς γιατί η εμπειρία του φασισμού ήταν ακόμη νωπή και κάποιες πλευρές του είχαν υπάρξει μαζικές. Κυρίως όμως γιατί η πολιτική και εκλογική δύναμη του ΙΚΚ, αλλά και ο ριζοσπαστισμός των κινημάτων (όπως το φθινόπωρο του 1969) δημιουργούσε την ανάγκη μόνιμης επιφυλακής στο «βαθύ ιταλικό κράτος» και παρακράτος, καθώς και στα ευρύτερα ψυχροπολεμικά δίκτυα με τα οποία ήταν συνδεδεμένο.

Ο μπερλουσκονισμός και οι ακροδεξιοί σύμμαχοι του κατάφεραν να απαξιώσουν σταδιακά το αντιφασιστικό μέτωπο της μεταπολεμικής περιόδου. Είναι γνωστό ότι στελέχη των νεοφασιστικών οργανώσεων «ξεπλύθηκαν» ως υποψήφιοι (ειδικά σε Ρώμη και Μιλάνο) της Lega και των Fratelli d’Italia.

Σήμερα, ο Μάριο Ντράγκι κυβερνά με μια αναγκαστική πλειοψηφία όλων των κοινοβουλευτικών δυνάμεων, εκτός της Μελόνι και της αριστερής Sinistra Italiana. Αυτή είναι η κυβέρνηση που θα διεξαγάγει τις Προεδρικές εκλογές τον ερχόμενο Φεβρουάριο και βάσει νόμου θα παραμείνει για τουλάχιστον ένα ακόμα εξάμηνο. Ουσιαστική αντιπολίτευση γίνεται μόνο από συνδικάτα και κινήματα.

Η επίθεση στα κεντρικά γραφεία της Cgil (Ιταλική Γενική Συνομοσπονδία Εργατών), στη Ρώμη, από μια ομάδα νεοφασιστών της Forza Nuova με επικεφαλής τον Ρομπέρτο Φιόρε, κατά τη διάρκεια της πορείας «No Green Pass» (9/10), απαντήθηκε από μια μεγάλη αντιφασιστική διαδήλωση μια εβδομάδα αργότερα. Η επίθεση, όμως, ήταν πολιτικά στοχευμένη στους κεντρικούς δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας, πάγια φασιστική θέση και πρακτική.

Oι τρεις ηγέτες της Forza Nuova, Τζιουλιάνο Καστελίνο, Ρομπέρτο Φιόρε και Λουίτζι Αρονίκα (πρώην Ένοπλοι Επαναστατικοί Πυρήνες), είναι υπό έρευνα για κατηγορίες υποκίνησης εγκλήματος, καταστροφές και λεηλασίες, με στόχο το Κοινοβούλιο και το Παλάτσο Κίτζι (κατοικία πρωθυπουργού).

Η προέλευση του νεοφασισμού

Η μήτρα του ιταλικού νεοφασισμού είναι το κόμμα του Τζιόρτζιο Αλμιράντε, το Movimento Sociale Italiano-MSI (1946-1995), που εμπεριείχε όλο το φάσμα του φασισμού. To MSI είχε ως καλύτερη στιγμή του τις εκλογές του 1972 (8,7%), δημιουργώντας με μοναρχικούς και νεοφασίστες (Ordine Nuovo, Avanguardia Nazionale) τον συνασπισμό Destra Nazionale. Στη συνέχεια το 1994, υπό την καθοδήγηση του Τζιανφράνκο Φίνι, ονομάστηκε Alleanza Nazionale, συμμετέχοντας ενεργά στους κυβερνητικούς συνασπισμούς του Μπερλουσκόνι (1994-1995, 2001-2005, 2008-2011). Όμως, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια σύνθεσης νέου σχηματισμού με τον Καβαλιέρε, το κόμμα διαλύθηκε και τα μέλη του διασκορπίστηκαν σε διάφορους σχηματισμούς (Lega, FdI, Casa Ρound, Forza Nuova).

Την τελευταία εικοσαετία, ο νεοφασισμός είχε δύο φάσεις αναδιοργάνωσης: την περίοδο 1998-1999 (γέννηση και ανάπτυξη της Forza Nuova) και την περίοδο 2005-2008 με την εξάπλωση, σε εθνικό επίπεδο , της CasaΡound d’Italia.

Oι δύο αυτές νεοφασιστικές ομάδες, διαφορετικές μεταξύ τους, γεννήθηκαν από δύο πρώην στελέχη της Τρίτης Θέσης (Terza Posizione): τον Ρομπέρτο Φιόρε και τον Γκαμπριέλε Αντινόλφι, οι οποίοι αρχικά διέφυγαν στο εξωτερικό (Αγγλία και Γαλλία αντίστοιχα) για να αποφύγουν τη φυλάκιση (1980), και κατόπιν επέστρεψαν στην Ιταλία την περίοδο 1999 – 2002.

Η Τρίτη Θέση ήταν μια νεοφασιστική εξωκοινοβουλευτική ομάδα που, ειδικά στη Ρώμη στα μέσα της δεκαετίας του ‘70, αντιπροσώπευε τη σκληρή γραμμή, σε συνεργασία με τη φασιστική ομάδα «Ένοπλοι Επαναστατικοί Πυρήνες» (Nuclei Armati Revoluzionari, NAR, 1977-81, υπεύθυνοι για 33 δολοφονίες). Το 1980, ο Εισαγγελέας της Μπολόνια συμπεριέλαβε τους Φιόρε και Αντινόλφι στους καταζητούμενους για τη σφαγή στο σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, ενώ, ταυτόχρονα, η Εισαγγελία της Ρώμης, διέλυσε ουσιαστικά την οργάνωση, κατηγορώντας την για μια σειρά ληστειών, τραυματισμών, επιθέσεων και δολοφονιών. Όπως προέκυψε από τις μετέπειτα έρευνες, ο αρχηγός της παράνομης μασονικής στοάς Propaganda Due (P2), Λίτσιο Γκέλι (γνωστός από το σκάνδαλο της κατάρρευσης της Τράπεζας Bancο Ambrosiano), είχε πληρώσει στους νεοφασίστες 5 εκ. δολάρια, μέσω Ελβετίας, ως αμοιβή για τη βόμβα με τους 85 νεκρούς της Μπολόνια.

Ο Φιόρε στο Λονδίνο απέκτησε οικονομική δύναμη και οργάνωσε, με Βρετανούς νεοναζί, τη «Διεθνή Τρίτη Θέση». Το 1985 καταδικάστηκε ερήμην στην Ιταλία, αλλά η βρετανική κυβέρνηση απαγόρευσε την έκδοσή του. Mία «προστασία» που, σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η εφημερίδα «The Guardian» και το αγγλικό αντιφασιστικό περιοδικό «Searchlight», οφείλεται στη σχέση του με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (MI6). Οι έρευνες επιβεβαιώθηκαν, λίγα χρόνια αργότερα, από επιτροπή που ερευνούσε τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Ο Φιόρε δημιούργησε την εταιρεία Easy London, όπως και εστιατόρια, δισκογραφική εταιρεία, σχολές ξένων γλωσσών και αλυσίδα καταστημάτων (Charity Shop). Η Meeting Point, πρόγονος της Easy London ήταν μια χρηματοοικονομική εταιρεία που υποτίθεται ότι βοηθούσε φοιτητές να ζήσουν και να βρουν δουλειά στο Λονδίνο, προσφέροντας στέγη και εργασία όμως από πίσω εργάζονταν για την ενίσχυση της μαύρης διεθνούς και του ηγετικού ρόλου του ίδιου του Φιόρε.

Ο Αντινόλφι, από την πλευρά του, ήρθε σε επαφή με ομάδες Γάλλων φασιστών διανοουμένων και άσκησε εκδοτική δραστηριότητα.

Μετά το πέρας της 20ετίας και την παραγραφή των πιθανών εγκλημάτων τους και οι δύο επέστρεψαν στην Ιταλία  και δημιούργησαν τη Forza Nuova και την CasaPound, αντίστοιχα.

Ο ρόλος της Forza Nuova

Η Forza Nuova (FN) ιδρύθηκε στα τέλη του 1997 από τους Μάσιμο Μορσέλο (πρώην NAR) και Ρομπέρτο Φιόρε (γραμματέας και ηγέτης της). Το πολιτικό-οργανωτικό μοντέλο είναι πυραμιδικό, παρόμοιο με του γερμανικού NPD, του αγγλικού BNP και της Χρυσής Αυγής. Ιδεολογικά είναι ξενοφοβική, ρατσιστική, εθνικιστική και υπερσυντηρητικά καθολική. Εμπνέεται από το φασιστικό ρουμάνικο κόμμα του Κορνέλιου Κοντρεάνου «Σιδερένια Φρουρά» της δεκαετίας του ‘30.

Η Forza Nuova είναι πεδίο νεοφασιστικής εκπαίδευσης της νεολαίας με κύρια δράση στη ΒΑ Ιταλία, τη Ρώμη και τη Ν. Ιταλία. Το κεντρικά σημεία του προγράμματός της είναι: όχι στις αμβλώσεις, απαγόρευση της μασονίας, μπλοκάρισμα των μεταναστών/προσφύγων και επαναπατρισμός τους, υπεράσπιση των παραδόσεων. Βασικό αίτημα, η κατάργηση των νόμων περί εγκλημάτων υποκίνησης φυλετικού μίσους και εγκλημάτων απολογίας και ανασύστασης του φασισμού. Δραστηριοποιείτε κατά του GayPride και των Ρομά, κατά των μουσουλμάνων μεταναστών και της κατασκευής τζαμιών. Παίρνει πρωτοβουλίες εναντίον της Ε.Ε. και του «οικονομικού συστήματος», είναι υπέρ της εθνικοποίησης τραπεζών και στρατηγικών εταιρειών και δεν θέλει την Τουρκία στην ΕΕ.

Πολλά μέλη της Forza Nuova έχουν εμπλακεί σε συγκρούσεις, επιθέσεις και βίαια επεισόδια στον δρόμο (ειδικά εναντίον πολιτικών αντιπάλων), με πιο σημαντικό την τοποθέτηση βόμβας στα γραφεία της εφημερίδας «Il Manifesto», τον Δεκέμβριο του 2000.

Στο εσωτερικό μέτωπο, η Forza Nuova διατήρησε επαφές με τη Lega, αργότερα και με τη Μελόνι, ενώ έχει στενές σχέσεις με τους αντιδραστικούς κύκλους του καθολικισμού και καθολικού κινήματος Comunione e Liberazione. Την πρόσφατη διαδήλωση στη Ρώμη -με τη φασιστική επίθεση- χαιρέτησε ο Monsignor Viganò , πρώην Nuncio του Βατικανού στην Ουάσιγκτον και σφοδρός αντίπαλος του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος μάλιστα ευλόγησε την επίθεση στο Καπιτώλιο.

Η Forza Nuova ήταν πάντα πολύ ενεργή σε διεθνές επίπεδο, διοργανώνοντας δεκάδες συνέδρια (συχνά στο Μιλάνο) με τα κύρια ευρωπαϊκά νεοφασιστικά και νεοναζιστικά κόμματα (από το NPD και το FPO έως τη Χρυσή Αυγή). Το 2014 δημιούργησαν το νεοφασιστικό και εθνικιστικό ευρωπαϊκό μπλόκ «Alliance for Peace and Fredom», στο οποίο ο Φιόρε Προεδρεύει. Έχει επίσης προνομιακές σχέσεις με την Λεπέν, ενώ ο Φιόρε έχει δηλώσει την υποστήριξή του στον Πούτιν.

O σημερινός νεοφασισμός, μέσω του Φιόρε, απέκτησε σοβαρή στρατηγική, όπως απέδειξε πρόσφατα η έρευνα του «Lobby Nera», η οποία αποκάλυψε τις σχέσεις του νεοφασισμού με το ξέπλυμα «μαύρου χρήματος». Ο Φιόρε αναπτύσσει έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα εντός Ιταλίας, όπως εξαγωγές ιταλικών προϊόντων στο Ηνωμένο Βασίλειο και καταστήματα ενδυμάτων για skinheads. Έτσι μέσα σε τρία χρόνια, η Forza Nuova άνοιξε γραφεία σε τουλάχιστον 30 πόλεις και επίσης μπορεί να προσελκύσει ομάδες skinheads. Οι θύρες των γηπέδων είναι ένα από τα προνομιακά της πεδία. Όσο για τις σχέσεις της με τα ΜΜΕ χαρακτηρίζονται από αμοιβαία εχθρότητα, σε αντίθεση με την CasaPound.

Φιόρε και Μορσέλο αγόρασαν, επίσης, ένα παλιό χωριό στο Los Pedriches, κοντά στη Βαλένθια, για να το μετατρέψουν σε σταθερό σημείο αναφοράς για τη Μαύρη Διεθνή. Αντίστοιχα σχέδια υπάρχουν για το Χαμσάιρ, τη Νορμανδία και την Ιρλανδία.

Καθώς από μέρα σε μέρα ελοχεύει ο κίνδυνος, το κοινοβούλιο να ζητήσει τη διάλυση της οργάνωσης υπάρχουν ήδη σκέψεις μετασχηματισμού της. Το στρατηγικό σχέδιο του Φιόρε είναι να ηγεμονεύσει ο νεοφασισμός στο ακέφαλο κίνημα Νo-Vax (αντιεμβολιαστών). Ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο με αμερικάνικη και ευρωπαϊκή διάσταση.

Δεν είδαν όλοι όμως με το ίδιο μάτι την «μονοκρατορία» του Φιόρε. Τον Οκτώβριο του 2020 μια ομάδα διασπάστηκε και ίδρυσε το Movimento Nazionale-Rete dei Patrioti.

Ο ρόλος της CasaPound d‘Italia

Η CasaPound d’Italia (CPI) ιδρύθηκε από τους Αντινόλφι και Ιανόνε (επικεφαλής), ως δεξιό Κοινωνικό Κέντρο, στη Ρώμη, στα τέλη του 2003, και απέκτησε εθνική δομή πέντε χρόνια αργότερα. Είναι η νεοφασιστική οργάνωση που ηγεμόνευσε στον χώρο της ακροδεξιάς/φασιστικής νεολαίας και που μιμήθηκαν πολλά αντίστοιχα ευρωπαϊκά μορφώματα. Τα μέλη της αυτοπροσδιορίζονται ως «οι φασίστες της τρίτης χιλιετίας», απορρίπτοντας το μοντέλο της παραδοσιακής κομματικής ζωής. Εμπνέονται από την ιστορία των πρώτων φασιστικών ομάδων και το κίνημα του φουτουρισμού, ενώ δραστηριοποιούνται και στα σχολεία (Blocco studentesco). Η CPI είναι γνωστή για τις συγκρούσεις στους δρόμους και τις επιθέσεις σε αντιφασίστες και πρόσφυγες, ενώ μέλη της εμπλέκονται σε διάφορες δολοφονίες. Στόχος της η ευημερία, αλλά μόνο για τους «αυθεντικούς» Ιταλούς. Η δράση της είναι ξενοφοβική και ισλαμοφοβική.

Το θεωρητικό και πρακτικό μοντέλο της ανάγεται στο αρχικό φασιστικό κίνημα του Μουσολίνι του 1919. Οι αναφορές σε Έζρα Πάουντ, Νίτσε, Κέρουακ, Φάντε, Πεσόα, Πιραντέλο Ezra Pound, Friedrich Nietzsche , Kerouac, Fante, Pessoa, Pirandello είναι χαρακτηριστικές τη διαφοροποίησής της από άλλα φασιστικά δίκτυα. Οι δράσεις των «ομάδων ΜΜΕ» , η προσεκτική χρήση του διαδικτύου, οι καταλήψεις σπιτιών (μόνο για Ιταλούς) και, κυρίως, η επίσημη σύνδεση της Casapound με τη Lega, της έδωσε μεγάλη δημοσιότητα και σημαντική υποστήριξη στο θεσμικό επίπεδο. Έχει στενές επαφές με φασιστικά κόμματα και ομάδες διεθνώς και ειδικά σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Στην κατοχή της βρίσκονται η εφημερίδα «Il Primato Nazionale», ο εκδοτικός οίκος Altaforte, το ράδιο Bandiera Nera, η αλυσίδα εστιατορίων (Osteria Angelino) και καταστήματα ενδυμάτων και παπουτσιών (Pivert, Stolen). O Ιανόνε έχει και δικό του μουσικό συγκρότημα (ZetaZeroAlfa).

Η βασική διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες είναι ότι η Forza Nuova ανήκει στο σκοταδιστικό Καθολικό κίνημα, σε αντίθεση με την CasaPound που είναι επίσημα κοσμική οργάνωση. Όμως σιγά σιγά η δύναμή της υποχωρεί και στο νεοφασιστικό μέτωπο, πλέον κυριαρχεί η Forza Nuova.

H Lealtà Azione γεννήθηκε στη ζώνη του Μιλάνο (Brianza) ως ιταλική έδρα των Hammerskin (ομάδα υπέρ της Λευκής Ανωτερότητας, που δημιουργήθηκε στο Ντάλας του Τέξας το 1988). Λειτουργεί ομοσπονδιακά με άλλες φασιστικές ομάδες και έχει καλές σχέσεις με Σαλβίνι και Μελόνι.Έντονη δραστηριότητα παρουσιάζουν επίσης το ακροδεξιό Κοινωνικό Κέντρο Casaggì της Φλωρεντίας, το Fronte Skinheads στο Βένετο και ειδικά στην κερκίδα της Βερόνα, το Manipolo d’Avanguardia στο Μπέργκαμο και το νεοναζιστικό Comunità Militante dei 12Raggi στο Βαρέζε.Περαιτέρω φασιστικές ομάδες λειτουργούν στις κερκίδες αρκετών ομάδων (κυρίως Τσεζένα, Ίντερ, Λάτσιο και Ρόμα). Κατέβηκαν μάλιστα σε κοινή διαδήλωση στη Ρώμη (6 Ιουνίου 2020) με το όνομα «Παιδιά της Ιταλίας», υπό την καθοδήγηση του επικεφαλής της Forza Nuova, Τζιουλιάνο Καστελίνο.

Η «Μαύρη Διεθνής»

Τον Μάρτιο του 2015, δέκα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα (συμπεριλαμβανομένης και της Χρυσής Αυγής) κλήθηκαν στην Αγία Πετρούπολη στο «Ρωσικό Συντηρητικό Διεθνές Φόρουμ», με πρωτοβουλία του ακροδεξιού κόμματος Rodina, φιλικά προσκείμενου στον Πούτιν. Παρόντες 150 εκπρόσωποι ευρωπαϊκών ακροδεξιών και νεοναζιστικών οργανώσεων. Από την Ιταλία συμμετείχαν ο Ρομπέρτο Φιόρε, ο έμπιστος του Σαλβίνι Λούκα Μπερτόνι και η Ιρίνα Οσίποβα, αυτοδιοικητικό στέλεχος της Μελόνι .

Στις 26 του περασμένου Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι μια ακόμα συνάντηση ευρωπαϊκών ακροδεξιών κομμάτων, με το όνομα «Συμμαχία για την Ειρήνη και την Ελευθερία» υπό την προεδρία του Φιόρε . Μεταξύ άλλων, παρευρέθηκαν ο πρώην πρόεδρος του Βρετανικού Εθνικού Κόμματος Νικ Γκρίφιν (στενός φίλιος και πρώην συγκάτοικος του Φιόρε), το Γαλλικό Εθνικιστικό Κόμμα (πρώην L’Œuvre Francaise), το Γερμανικό Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα (NPD), το Falange Spagnola, το Ελασυν του χρυσαυγίτη Λαγού, το ρουμανικό Noua Dreapta, Ρώσοι ακροδεξιοί και ο αρχηγός της σέρβικης ακροδεξιάς Μίσα Βάτσικ. Συμφώνησαν στη δημιουργία πλατφόρμας ευρωπαϊκού κινήματος «ενάντια στις υγειονομικές δικτατορίες που επιδιώκουν να καταστρέψουν την αξιοπρέπεια και την υγεία των λαών» καθώς και στο ότι.. το Κόσοβο είναι σερβικό.

Ο ιταλικός νεοφασισμός εμπλέκεται διαχρονικά στο διεθνές εμπόριο όπλων, όπως έχει αποδειχθεί από πολλαπλές έρευνες. Το 2019 κατασχέθηκε ολόκληρο οπλοστάσιο (έως και πύραυλος), ενώ είναι πολλές οι αστυνομικές έρευνες που έχουν αποδείξει την παραπάνω συσχέτιση, από την Οrdine Νuovo του Πίνο Ράουτι (1969) και τις σχέσεις με τις μαφίες, έως τη Forza Nuova σήμερα.

Μια «λεπτή μαύρη γραμμή» σύνδεσε το νεοφασισμό με τις μυστικές υπηρεσίες στην περίοδο της «στρατηγικής της έντασης». Οι τραγωδίες με φασιστικές βόμβες στην Piazza Fontana (Μιλάνο , Δεκέμβρης του ‘69) με 17 νεκρούς και στην Piazza della Loggia, στην Μπρέσια τον Μάη του ’74 είχαν πολιτικό στόχο, καθότι οι δύο πόλεις, μαζί με το Τορίνο, ήταν το κέντρο της συνδικαλιστικής και κινηματικής δράσης. Η σφαγή της Μπολόνια ήταν το τελευταίο μεγάλο αιματηρό επεισόδιο της πρώτης φάσης του νεοφασισμού που κράτησε πάνω από μια δεκαετία. Οι νεοφασιστικές ομάδες Ordine Νuovo και Avanguardia Νazionale είχαν δεσμούς με κρατικούς και παρακρατικούς θεσμούς, όπως «όριζε» το ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Σήμερα, όμως, η έκθεση των ιταλικών μυστικών υπηρεσιών περιγράφει το νεοφασισμό ως κίνδυνο για την ασφάλεια όλων (1). H εμφάνιση και η ίδρυση νεοναζιστικών και νεοφασιστικών δικτύων και κινημάτων στην Ιταλία μοιάζει πολύ με τα φαινόμενα της τζιχαντιστικής ριζοσπαστικοποίησης. Ένα φαινόμενο επομένως πολύ διαφορετικό απ’ ό,τι απεικονίζεται: όχι μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά ένας κατακερματισμένος μαχητικός γαλαξίας κοινής οπτικής που πλαισιώνεται από πολύ πιο δομημένους σχηματισμούς.

Οι στενές σχέσεις του Στιβ Μπάνον με ολόκληρο τον γαλαξία της ιταλικής ακροδεξιάς έχουν στόχο τη δημιουργία αξιόπιστης διεθνούς του φασισμού. Οι θεωρίες συνωμοσίας του QAnon βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην Ευρώπη, κυρίως σε Ιταλία, (τρίτη παγκόσμια) Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Γερμανία, έχοντας ήδη διαχυθεί σε 85 χώρες. Οι Ιταλοί QAnon χρησιμοποιούν την πλατφόρμα επικοινωνίας Telegram, με ρατσιστικές, ομοφοβικές και αντισημιτικές αφηγήσεις, εμπνευσμένες από την υπεροχή των λευκών, τον ναζισμό και διάφορες θεωρίες συνωμοσίας.

Εδώ και χρόνια στην Ιταλία διεξάγεται μια άγρια ακροδεξιά πολιτισμική επίθεση, στην οποία η Δεξιά κλείνει τα μάτια -όταν δεν κλείνει το μάτι- με στόχο την επίσημη αναθεώρηση της Ιστορίας για το τι ήταν πραγματικά ο φασισμός και ο εγκληματικός νεοφασισμός του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Όπως έγραψε πρόσφατα, η μεγαλύτερη εν ζωή αριστερή διανοούμενη της Ιταλίας, η Λουτσιάνα Καστελίνα: «Αν πάμε στην ουσία του φασισμού, σίγουρα βρίσκουμε την ίδια ουσία με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο: αδιαφορία για την ανθρωπότητα και, συνεπώς, αδιαφορία για τις ανισότητες και για την ελευθερία. Εξάλλου, η στενή σχέση μεταξύ οικονομικής εξουσίας και φασισμού δεν είναι μια νέα ανακάλυψη. Σήμερα, μαζί με το αίτημα να καταστούν παράνομοι οι νεοφασιστικοί σχηματισμοί, θα πρέπει να αναζωπυρώσουμε την επιθυμία για μια εναλλακτική λύση. Το να είμαστε επαναστάτες και όχι ρεφορμιστές σήμερα έχει να κάνει με την ποιότητα της προτεινόμενης εναλλακτικής λύσης» (2).

---

1. Βλ. «Servizi segreti, la relazione: “Rigurgiti neonazisti favoriti da strisciante propaganda virtuale. Jihadisti non arrivano coi migranti», «Il Fatto Quotidiano», 2 Μαρτίου 2020, https://www.ilfattoquotidiano.it/2020/03/02/servizi-segreti-la-relazione-rigurgiti-neonazisti-favoriti-da-strisciante-propaganda-virtuale-jihadisti-non-arrivano-coi-migranti/5722665/ Επίσης «L’allarme dei Servizi segreti: “Il rischio dei neonazi e la tenuta democratica minacciata dalla propaganda istigatoria”», «La Repubblica»,  2 Μαρτίου 2020, https://www.repubblica.it/cronaca/2020/03/02/news/l_allarme_dei_servizi_segreti_la_tenuta_democratica_minacciata_da_estremismi_e_propaganda_istigatoria_-250020718/ και τέλος Mimmo Franzinelli, «La sottile linea nera. Neofascismo e servizi segreti da Piazza Fontana a Piazza della Loggia» di, εκδόσεις Rizzoli, 2008.
2. Βλ. Luciana Castellina, «Dall’antifascismo all’alternativa il passo non è breve», «Il Manifesto », 16 Οκτωβρίου 2021, https://ilmanifesto.it/dallantifascismo-allalternativa-il-passo-non-e-breve/

Λευτέρης Στουκογιώργος

Διαβάστε περισσότερα

Τα διαφημιστικά λόμπι εναντίον του νόμου για το κλίμα

 

• Marie Bénilde
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Με τα φώτα της δημοσιότητας στις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις στη Γλασκώβη και σε όσα αποφάσισε (ή όχι) το COP26 που τελείωσε προχθές, παραβλέπουμε τις μάχες που κερδίζονται ή χάνονται σε τοπικό επίπεδο. Μια τέτοια μάχη αφορά και την απαγόρευση διαφήμισης για τα ρυπογόνα προϊόντα. Στην Γαλλία τα διαφημιστικά λόμπι ενώθηκαν με τους μεγάλους ομίλους μέσων ενημέρωσης, που φοβούνται την μείωση τον εσόδων τους, ώστε να αποφύγουν μια τέτοια εξέλιξη. Και το πέτυχαν.

Στις 27 Νοεμβρίου 2020, στις εγκαταστάσεις του δημόσιου τηλεοπτικού ομίλου France Télévisions γυρίζεται μια κάπως ειδική εκπομπή με τίτλο «Συνελεύσεις Επικοινωνίας». Διακεκριμένες προσωπικότητες της βιομηχανίας της διαφήμισης –από τη Μερσέντες Έρα, γενική διευθύντρια της Havas Wolrdwide, ώς τον Φρανκ Ζερβαί, πρώην αντιπρόεδρο του ξενοδοχειακού ομίλου Accor και νυν πρόεδρο της Ένωσης Εμπορικών Σημάτων (πρώην Ένωσης Διαφημιστών) και τον Γκωτιέ Πικέ, πρόεδρο της Publicis Média– έχουν συγκεντρωθεί στο πλατό της εκπομπής «C à vous» για ένα στρογγυλό τραπέζι που δεν μεταδίδεται από το (δημόσιο) κανάλι France 5, αλλά από τις ιστοσελίδες των επαγγελματικών οργανισμών των συμμετεχόντων. Η δημοσιογράφος του (δημόσιου) καναλιού France 2 Μαρί Ντρυκέρ συντονίζει την εκδήλωση υπό το άγρυπνο βλέμμα της Μαριάν Σιπρουντίς, της διευθύντριας επικοινωνίας του ομίλου France Télévisions και, παράλληλα, διευθύντριας του διαφημιστικού τμήματος του ομίλου, η οποία είναι επίσης καλεσμένη στο τηλεοπτικό πλατό.

Η ανησυχία είναι διάχυτη, αν και πολύ διακριτική: κυκλοφορεί η φήμη ότι το νομοσχέδιο που ετοιμάζει η Μπαρμπαρά Πομπιλί¹, η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, θα υιοθετήσει όλες ή μέρος των 149 προτάσεων της Συνέλευσης των Πολιτών για το Κλίμα (CCC)², από τις οποίες οι 146 οφείλουν να διαβιβαστούν «χωρίς φίλτρο στο Κοινοβούλιο, στην κυβέρνηση ή στον γαλλικό λαό», όπως είχε υποσχεθεί ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν στα τέλη Ιουνίου 2020. Ωστόσο, στις 7 Δεκεμβρίου, η Πομπιλί θα ανακοινώσει στον ραδιοφωνικό σταθμό Europe 1 ότι μονάχα «σχεδόν το 40%» αυτών των μέτρων θα ενταχθούν στο νομοσχέδιό της. Ξεχάστηκε η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στα εισιτήρια του τραίνου, η φορολόγηση των ΙΧ αυτοκινήτων άνω του 1,4 τόνου και η παρακράτηση 4% επί των μερισμάτων, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η μετάβαση σε ένα οικολογικότερο μοντέλο. Και φυσικά, θάφτηκε εντελώς το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη διαφήμιση των πλέον ρυπογόνων προϊόντων.

Τι συνέβη μέσα σε μόλις δέκα ημέρες; Ένα στρογγυλό τραπέζι, διοργανωμένο τον Οκτώβριο του 2020 από την Ένωση Επιχειρήσεων Συμβουλευτικής και Αγοράς Διαφημιστικού Χρόνου (Udecam), μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ιδέα για την ένταση των πιέσεων που ασκήθηκαν στον νομοθέτη³. Εκείνη την ημέρα, ο Ματιέ Ορφελέν, πρόεδρος της εφήμερης κοινοβουλευτικής ομάδας Οικολογία Δημοκρατία Αλληλεγγύη (η οποία διαλύθηκε τον Οκτώβριο 2020, έξι μόνο μήνες μετά την δημιουργία της), παρουσίαζε διεξοδικά ένα μέτρο με στόχο «τον περιορισμό της διαφήμισης των πλέον ρυπογόνων προϊόντων», με αφετηρία το 2022 και δεκαετή διάρκεια. «Ξεκινούσαμε με τα μεγαλύτερα 4×4, με τα μεγαλύτερα SUV. Επιδιώξαμε αυτήν τη συζήτηση στη Βουλή και εκεί δεχθήκαμε κατά μέτωπο επίθεση από τα λόμπι που δουλεύουν με τον πιο πεπαλαιωμένο, τον πιο συντηρητικό τρόπο», αναφέρει στη συζήτηση. Λες και ήθελαν να επιβεβαιώσουν τα λεγόμενά του, οι υπόλοιποι προσκεκλημένοι τού απαντούν αντιτάσσοντας επιχειρήματα που δεν διακρίνονται ακριβώς για την ευστροφία και τη λεπτότητά τους: «Δεν πρέπει να απαγορεύουμε λες και είμαστε στη Βόρεια Κορέα. Θα οδηγήσετε σε ακόμα μεγαλύτερη εκπτώχευση τα ήδη εξαιρετικά ευάλωτα μέσα ενημέρωσης. Αυτά τα μέσα ενημέρωσης προσφέρουν δωρεάν πρόσβαση σε άτομα που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν γι’ αυτήν», επιμένει ο Πιερ Καλμάρ, πρόεδρος της Dentsu Aegis Network France, μίας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις αγοράς διαφημιστικού χώρου, πιθανότατα έχοντας αθροίσει στο μυαλό του τα λειτουργικά έσοδα των ομίλων ενημέρωσης M6 και TF1 (460 εκατομμύρια ευρώ), οι οποίοι μάλιστα προγραμματίζουν τη συγχώνευσή τους⁴.

Παρόμοια φιλολαϊκή ρητορική και από τον Ολιβιέ Αλτμάν, πρόεδρο της διαφημιστικής εταιρίας Altmann + Pacreau: «Θα αυξήσουμε τις κοινωνικές εντάσεις εάν μετατρέψουμε την οικολογία σε ένα σύνολο κυρώσεων. Προτιμώ να με παροτρύνουν να αγοράσω ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο με φορολογικά κίνητρα παρά να μου απαγορεύουν να αγοράζω, να σκέφτομαι, να καταναλώνω». Ο μετανθρωπιστής δοκιμιογράφος Λοράν Αλεξάντρ, ιδρυτής του Doctissimo⁵, επίσης προσκεκλημένος της Udecam, με τη σειρά του επιδεικνύει μια εξαίρετη κατανόηση των σύγχρονων ζητημάτων: «Οι οικολόγοι αμφισβητούν την οικονομία της αγοράς. Το μόνο που κάνουν είναι να πρασινίζουν τη σοβιετική ρητορική. Προτείνουν έναν κόσμο γκρίζο, χωρίς λαϊκή κατανάλωση, πραγματικά απάνθρωπο. (…) Το επόμενο στάδιο θα είναι να απαγορεύσουν τις ταινίες και τα βιβλία που δεν είναι οικολογικά. Η διαφήμιση δεν πρέπει να εμπλακεί στην αποαναπυξιακή λογική».

Περίπου δύο μήνες αργότερα, στις «Συνελεύσεις Επικοινωνίας», η Ορόρ Μπερζέ⁶, εισηγήτρια του νομοσχεδίου για την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική ανθεκτικότητα, χαιρετίζει την «την οικονομική ισχύ, την ελκυστικότητα και τη δύναμη πειθούς» της διαφήμισης. «Εφιστώ την προσοχή όσων θα ήθελαν να απαγορεύσουν αυτό ή εκείνο το είδος διαφήμισης στους κινδύνους που θα μπορούσε να εγκυμονεί κάτι τέτοιο. Δεν θα μπορούσαν να έχουν όλοι οι Γάλλοι πρόσβαση στον πλουραλισμό απόψεων που εκφράζονται από τα ΜΜΕ», προειδοποιεί καθώς αγωνιά να διαφυλάξει τη δημοσιογραφική παρρησία την οποία –όπως είναι πασίγνωστο– επιτρέπει η εξάρτηση από τους διαφημιζόμενους.

Όχι μόνο η διαφήμιση δεν πυροδοτεί επιθυμίες για άχρηστα και ρυπογόνα μπιχλιμπίδια, αλλά «αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο της οικολογικής μετάβασης», διαβεβαιώνει ο Πιερ Καλμάρ. Ωστόσο, σε μια μαρτυρία που κινηματογραφήθηκε στις 17 Ιουνίου για το διαφημιστικό τμήμα του μιντιακού ομίλου Canal+, η Εμμανουέλα Σουέν, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Omnicom Media Group Γαλλίας, είχε προβεί σε μια εύγλωττη ομολογία: «Για να είμαστε ειλικρινείς, η διαφήμιση δεν θα αφαιρέσει ποτέ διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και θα συνεχίσει να συμβάλλει στην εκπομπή του. Δεν θα είμαστε εμείς οι κήρυκες της πορείας προς ένα οικολογικό μέλλον» –πριν διαβεβαιώσει ότι το επάγγελμά της συνίσταται στην προώθηση της μετάβασης σε μια βιομηχανία απαλλαγμένη από τον άνθρακα. Μια επιφανειακή εξομολόγηση, κι όμως υπερβολικά τολμηρή: στο βίντεο της παρέμβασής της, το Canal Plus αφαίρεσε κομψά το επίμαχο απόσπασμα.

Η Συνέλευση των Πολιτών για το Κλίμα συμπέραινε ότι η «διαφημιστική υπερέκθεση δεν είναι συμβατή με τους στόχους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% μέχρι το 2030». Πριν από την τελική ψηφοφορία για τον νόμο, τον Ιούλιο του 2021, στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου προβλεπόταν η θέσπιση κινήτρων με στόχο «τη μείωση της παρακίνησης σε κατανάλωση, μέσω ενός ρυθμιστικού πλαισίου για τον κλάδο της διαφήμισης» και «τον περιορισμό της έκθεσης των Γάλλων στη διαφήμιση», απαγορεύοντάς την για «ορυκτές μορφές ενέργειας που ευθύνονται άμεσα για την κλιματική αλλαγή». Ωστόσο, η επικοινωνιακή προώθηση των ρυπογόνων προϊόντων συνεχίζει να επιτρέπεται στο κείμενο που υποβλήθηκε στη Βουλή, έστω κι αν η Γερουσία πέτυχε την απαγόρευση της διαφήμισης αυτοκινήτων που εκπέμπουν περισσότερα από 95 γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα ανά χιλιόμετρο… μετά το 2028. Έτσι, οι αεροπορικές εταιρείες και οι κρουαζιέρες θα μπορούν να συνεχίσουν να εκπέμπουν τα διαφημιστικά μηνύματά τους⁷, ενώ οι πετρελαϊκές εταιρείες θα αρκεί να εκθειάζουν τις δικές τους «πράσινες» μορφές ενέργειας για να προωθούν τα δίκτυα των πρατηρίων τους. Οι μεγάλες ψηφιακές οθόνες στις βιτρίνες των καταστημάτων δεν θα απαγορευτούν, αλλά θα απαιτείται άδεια από τη δημοτική αρχή: ένας έξυπνος τρόπος να εμποδιστούν οι νομάρχες να ενεργήσουν σε περίπτωση προσφυγής μιας ένωσης πολιτών ενάντια σε αυτές.

Όσον αφορά τα SUV (Sport Utility Vehicles), που αντιπροσωπεύουν το 38% της γαλλικής ζήτησης αυτοκινήτων, το 63% της διαφήμισης αυτοκινήτων στον Τύπο και τη δεύτερη πηγή αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο σύμφωνα με το WWF, θα αποφύγουν την επιβολή ασφαλιστικής επιβάρυνσης εφόσον το βάρος τους δεν ξεπερνάει τον 1,8 τόνο. Τα θηριώδη αμαξώματά τους θα φιγουράρουν επιδεικτικά για πολύ καιρό ακόμα στις οθόνες και στον Τύπο, συνοδευόμενα από όλα τα κόλπα του «οικολογικού ξεπλύματος», με τον υβριδικό τους χαρακτήρα να χρησιμεύει ως προπέτασμα για ένα όχημα διψασμένο για καύσιμα και με αυξημένη κατανάλωση εξαιτίας του βάρους του διπλού κινητήρα (ηλεκτροκίνηση-βενζινοκίνηση).

Και έτσι θριάμβευσε το λόμπι της διαφήμισης. Προκειμένου να εξασφαλίσει την ευμένεια των μέσων ενημέρωσης, διέδωσε μερικά εξωφρενικά ποσά. Ο Αντουάν Γκαν, εκπρόσωπος του Εθνικού Σωματείου Τηλεοπτικής Διαφήμισης, εκτίμησε ότι τα μέτρα της CCC θα συνεπάγονταν μια μείωση εσόδων«από 20% έως 30% για τα μέσα ενημέρωσης» η οποία, μονάχα για την τηλεόραση, θα ανερχόταν στο ένα δισ. ευρώ⁸. Στο μεταξύ, ο οργανισμός Kantar έχει υπολογίσει ότι τα μεικτά διαφημιστικά έξοδα για τα SUV στη Γαλλία ανέρχονται σε 1,8 δισ. ευρώ, έναντι 1,2 δισ. για τα μικρότερα αυτοκίνητα πόλης.

Έτσι, η κυβέρνηση, φοβούμενη ότι θα συσπειρώσει εναντίον της τον Τύπο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, προτίμησε τους «καταστατικούς χάρτες ορθής συμπεριφοράς» και τις εκούσιες δεσμεύσεις των διαφημιστικών τμημάτων, υπό τη μορφή «συμβολαίων για το κλίμα» τα οποία θα υπογράφονται με τους διαφημιζόμενους, υπό την εποπτεία του Ανώτατου Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου (CSA). Στόχος τους είναι η μείωση της «εμπορικής επικοινωνίας» προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν πιστοποίηση αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. «Κανείς σοβαρός έλεγχος και καμία αποτρεπτική ποινή δεν θα υιοθετηθούν σε περίπτωση παραβίασης αυτών των δεσμεύσεων», υπογραμμίζει η Greenpeace, η οποία υπενθυμίζει ότι απορρίφθηκε το σύνολο των τροπολογιών που αποσκοπούσαν στη δημιουργία ενός περιοριστικού πλαισίου για τις εκπομπές άνθρακα των επιχειρήσεων⁹. Ωστόσο, το Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας έχουν αποδείξει ότι παρόμοιες «συμβάσεις», οι οποίες ήδη εφαρμόζονται για την καταπολέμηση της ανθυγιεινής διατροφής, είχαν μονάχα περιορισμένα αποτελέσματα. Παρ’ όλο που το Συμβούλιο Επικρατείας έκρινε, την 1^η Ιουλίου 2021, ότι τέτοιου είδους οι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν θα επιτρέψουν στην Γαλλία να επιτύχει τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι οπαδοί του Μακρόν θα παρηγορηθούν όταν θα κοιτάζουν τον ουρανό. Πράγματι, οι διακοπές τους στις παραλίες δεν θα διαταράσσονται πλέον από αεροπλάνα που σέρνουν διαφημιστικά μηνύματα: αυτό είναι το μοναδικό αυστηρό μέτρο που θεσπίστηκε με τον νόμο για το κλίμα.

---

1. (Σ.τ.Μ.)Μία από τις μεταγραφές προσωπικοτήτων από τον οικολογικό χώρο και το Κόμμα των Πρασίνων που έχει κάνει ο Μακρόν.
2. (Σ.τ.Μ.) Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν άνωθεν για την απονεύρωση της πρωτοβουλίας, η Συνέλευση των Πολιτών για το Κλίμα κατέληξε σε σχετικά ριζοσπαστικές προτάσεις. Βλ. σχετικά Anne-Cécile Robert, «Η εργαλειοποίηση του οικολογικού ζητήματος», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», 19 Απριλίου 2020, monde-diplomatique.gr.
3. «Les rencontres de l’Udecam», Altmann + Pacreau, Facebook Watch, 7 Οκτωβρίου 2020.
4. Βλ. Serge Halimi, «La publicité, c’est la liberté», «Le Monde diplomatique», Ιούνιος 1997. Επίσης σύντομα θα δημοσιεύσουμε στα ελληνικά άρθρο της Marie Bénilde για το συγκεκριμένο θέμα.
5. (Σ.τ.Μ.) Εξαιρετικά δημοφιλές γαλλικό πόρταλ εκλαΐκευσης ζητημάτων υγείας. Ιδρύθηκε το 2000 και πλέον ανήκει στο κανάλι TF1. Έχει κατηγορηθεί ότι πωλεί παράνομα τα προσωπικά δεδομένα των επισκεπτών.
6. (Σ.τ.Μ.) Η Aurore Bergé είναι νεαρή ανερχόμενη πολιτικός. Ξεκίνησε την καριέρα της στη Δεξιά και στη συνέχεια εντάχθηκε στο LREM του Μακρόν.
7. Μονάχα οι διαφημίσεις για εσωτερικές πτήσεις που μπορούν να αντικατασταθούν από διαδρομές με τραίνο διάρκειας μικρότερης των δυόμιση ωρών θα απαγορευθούν το 2022.
8. Κατά τη διάρκεια του 2020, τα διαφημιστικά έσοδα των ομίλων TF1 και M6 μειώθηκαν αντίστοιχα κατά 10,2% και 11,5%.
9. «Loi climat: le rendez-vous manqué du quinquennat Macron», Greenpeace, 17 Απριλίου 2021, www.greenpeace.fr.

• Marie Bénilde
  Δημοσιογράφος, συγγραφέας του «On achète bien les cerveaux. La publicité et les médias» Raisons d’agir, Παρίσι, 2007.
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Διαβάστε περισσότερα

Κι έτσι η Ελλάδα ξανάγινε υπόδειγμα

 

• Serge Halimi
• Βάλια Καϊμάκη (μετάφραση)

Η Αθήνα έκανε νωρίτερα το χριστουγεννιάτικο δώρο στα στρατεύματα της: είκοσι τέσσερα μαχητικά αεροσκάφη Rafale και τρεις υπερσύγχρονες φρεγάτες, ενώ περιμένουν ακόμα ελικόπτερα F-35 και Sikorsky, για να μην αναφέρουμε τους δρόνους, τις τορπίλες και τους πυραύλους.

Οι Έλληνες αξιωματικοί δεν θα γιορτάσουν μόνοι τους, θα έχουν παρέα τις γαλλικές εταιρίες όπλων, και ιδιαίτερα τη Dassault, τους κύριους προμηθευτές της Αθήνας.

Κι όμως, πριν από έξι χρόνια, οι ευρωπαϊκές αρχές και το ΔΝΤ -η τρόικα επέβαλαν την τιμωρία τους σε μια χώρα κατεστραμμένη, σε ασφυξία, υποβαθμισμένη στο επίπεδο του προτεκτοράτου. Περνούσαν από κρησάρα και το παραμικρό δημόσιο έξοδο για να υποχρεώσουν την Ελλάδα να εξυπηρετήσει ένα χρέος που ακόμα και το ΔΝΤ παραδεχόταν ότι ήταν «αβάσταχτο». Ενθαρρυμένη από την Γερμανία, η τρόικα, είχε βάλεις το στόχαστρό της τις κοινωνικές δαπάνες. Ακολούθησαν τεράστιες αυξήσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, αύξηση στα 67 έτη της ηλικίας συνταξιοδότησης (με το ποσό των συντάξεων να μειώνεται επί δεκατέσσερις συνεχείς φορές), μείωση του επιδόματος ανεργίας και του κατώτατου μισθού (κατά 32% για τους νέους κάτω των 25 ετών), έλλειψη μέσων και φαρμάκων στα κατάμεστα νοσοκομεία.

Οι στρατιωτικές δαπάνες δεν υποβλήθηκαν σε παρόμοια αυστηρή επίβλεψη. Πράγματι, το μερίδιό τους αυξήθηκε από το 2,46% του ΑΕΠ της χώρας το 2015, στο 2,79% πέρυσι. Αποτελεί το ρεκόρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν θέλουν ειρήνη, οι Έλληνες πρέπει να ετοιμαστούν για πόλεμο… Στην πραγματικότητα, η χώρα κρίνει ότι απειλείται από την Τουρκία, η οποία αυξάνει τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και η οποία εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια κατέχει παράνομα μέρος της Κύπρου. Αυτό δεν εμποδίζει τα δύο αντίπαλα κράτη να ανήκουν στην ίδια στρατιωτική συμμαχία. Ούτε το Βερολίνο να συγκαταλέγεται μεταξύ των κυριότερων εμπόρων όπλων της Άγκυρας.

Το 2015, όταν η «άνοιξη της Αθήνας», συντρίφτηκε από τις ευρωπαϊκές τράπεζες, η εφημερίδα «Le Figaro» ξεχώρισε για τους υψηλούς τόνους της. Θεωρούσε ότι, ακόμα και αφαιμαγμένη η Ελλάδα, ένας «ασθενής που προτιμά να χαστουκίζει τον γιατρό του», έπρεπε να ξεπληρώσει πλήρως και άμεσα τους πιστωτές της. Αλλιώς, έγραφε σε αγανακτισμένο τόνο η εφημερίδα, «κάθε Γάλλος θα πλήρωνε 735 ευρώ για την ακύρωση του ελληνικού χρέους»¹. Την εποχή εκείνη, το χρέος έφτανε στο 177% του ΑΕΠ της χώρας. Τον περασμένο Δεκέμβριο ξεπέρασε το 205%. Αλλά η «Le Figaro» σταμάτησε ν’ ανησυχεί για τους ευρωπαίους πιστωτές της χώρας; Γιατί άραγε; Ποιος θα τολμούσε να φανταστεί ότι κάτι τέτοιο οφείλεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα είχε την ιδέα να κάνει τα ψώνια της στο οπλοστάσιο του ομίλου Dassault, ιδιοκτήτη της «Le Figaro»²;

Ωστόσο, το happy end δεν θα ολοκληρωθεί παρά την μέρα που τα, αγορασμένα στη Γερμανία, τουρκικά υποβρύχια θα βυθίσουν τις made in France ελληνικές φρεγάτες. Χωρίς αμφιβολία, η Αθήνα θ’ αναγκαστεί τότε να ξαναγοράσει από τους Κινέζους, στους οποίους υποχρεώθηκε να πουλήσει με διαταγή της Τρόικας, τα ελληνικά λιμάνια για να προφυλάξει τα καράβια της. Και καθώς το γαλλο-γερμανικό δίδυμο θα έχει αποδείξει την ευελιξία του, η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης θα έχει σχεδόν υλοποιηθεί.

1. «Le Figaro», Παρίσι, 8 Ιανουαρίου 2015. Το ίδιο βράδυ, τα δύο μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια TF1 και France 2, αναπαρήγαγαν το θέμα, λίγες ώρες μετά τη νίκη της Αριστεράς στις βουλευτικές εκλογές.
2. Βλ. «Cet avion qui émerveille Le Figaro», «Le Monde diplomatique», Απρίλιος 2016.

• Serge Halimi
  Διευθυντής της "Le Monde diplomatique"
• Βάλια Καϊμάκη (μετάφραση)

Διαβάστε περισσότερα

Μπροστά σε έναν εφιάλτη;

Κώστας Λουλουδάκης

Το καλό σενάριο:

Η εργατική αναδιάρθρωση που επιλέγεται σήμερα από την κυβέρνηση: κατάργηση του οκταώρου, θεσμοθέτηση δεκάωρης εργασίας, ευελιξία στο χρόνο της εργασίας, κατάργηση του επιπλέον εισοδήματος από υπερωρίες, αποδυνάμωση της δυνατότητας συλλογικοποίησης των εργατικών διεκδικήσεων, παγίωση της τηλεργασίας δηλαδή το ηλεκτρονικό φασόν, μεταβάλλει τους μηχανισμούς κοινωνικοποίησης της εργασίας, απομονώνοντας τον εργαζόμενο από τον κοινωνικό του περίγυρο, γεγονός που θα συρρικνώσει την ανθρώπινη επικοινωνία καθώς ο εργαζόμενος δε θα είναι σε θέση να προσδιορίσει τα όρια ανάμεσα στην προσωπική του ζωή και στην εργασία του. Ενώ οι αυτοαπασχολούμενοι τηλεργαζόμενοι ή όχι χάνουν μια σειρά δικαιώματα όπως κοινωνική ασφάλιση, δώρα, άδειες μετ΄ αποδοχών επίδομα ανεργίας κ.λπ.  Περνάμε δηλαδή σε μια νέα φάση αυξανόμενης πλαστικοποίησης της εργασίας ως μέσου μείωσης του αμέσου και έμμεσου κόστους της εργασίας (μισθός, επιδόματα, κοινωνική ασφάλιση) με ταυτόχρονη αύξηση του μεριδίου των κερδών σε σχέση με το μερίδιο των μισθών των εισφορών και των φόρων.

Εάν δεχτούμε αυτές τις «υποχρεώσεις», δηλαδή την νέα πραγματικότητα στην αγορά εργασίας, που αναπτύσσει ένα ευέλικτο χωρίς δικαιώματα και νομαδικό, όσο αφορά την αναζήτηση εργασίας, εργατικό δυναμικό τότε αυτόματα έχουμε επιδεινώσει την ανεργία, την φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τον κοινωνικό αυτοματισμό, οδηγώντας σε ένα ανθρωποφάγο δίπολο: απασχολούμενοι και αποκλεισμένοι!

Αυτός ο παροξυσμός «εξορθολογισμού» που διήλθε στην φύσης της εργασίας,  θα μεταλλάξει περαιτέρω προς το χειρότερο τις εργασιακές σχέσεις, με το βάρος της μετάλλαξης να πέφτει στον εργαζόμενο. Σε συνδυασμό με τα ιστορικά υψηλά επίπεδα ανεργίας, την εργασιακή εφεδρεία δηλαδή, και εκμεταλλευόμενοι την ετερογένεια στην κοινωνική σύνθεση, θα δημιουργήσουν έναν αλληλοσυμπλεκόμενο αυτόματο μηχανισμό φόβου, ανασφάλειας και μοιρολατρίας. Πλέον η ζωή του εργαζόμενου, ενός μισθοσυντήρητου, θα κυβερνάται από τους ρυθμούς και τις απαιτήσεις της κερδοφορίας των εταιρειών… Εθελοντική σκλαβιά!

***

Το εφιαλτικό σενάριο:

Τα επερχόμενα χρόνια θα κλονίσουν συθέμελα ακόμα και τον παροξυσμό «εξορθολογισμού» της εργασίας. Αίρεται ο παραδοσιακός σαφής καταµερισµός της εργασίας και διαµορφώνεται ένα πολύ πιο πολύπλοκο περιβάλλον. Ένα κύμα νέων τεχνολογιών θα προκαλέσει τεχνική διαίρεση της εργασίας: οι ειδικότητες και η οργάνωση της εργασίας θα καθορίζονται στενά από τις τεχνολογικές επιλογές των εταιρειών. Η τεχνολογία, αν και χρειάζεται την αλληλεπίδραση με την ανθρώπινη δράση για να «εκπαιδευτεί», δεν καθορίζει µε αυστηρό τρόπο την οργάνωση της εργασίας αλλά δίνει προτεραιότητα στη µείωση της ζωντανής εργασίας,  ή ακόμα και στην εξαφάνιση της εργασίας χαμηλού κόστους.

Ουσιαστικά οι κυρίαρχες καπιταλιστικές στρατηγικές της αυτοµατοποίησης έχουν σαν συνέπεια τον αποκλεισμό, και την υποκατάσταση της ανθρώπινης εργασίας. Η εργασία ωστόσο σε ένα εργοστασιο αυξηµένης ψηφιοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας δεν θα εξαφανιστεί εντελώς αλλά θα επικεντρώνεται κυρίως στους χειρισµούς ελέγχου, εκμάθησης και επίβλεψης των αυτοµατοποιηµένων γραµµών παραγωγής.

Ας δούμε πως έθεσε το θέμα ο πρόεδρος του εργοληπτικού κολοσσού Foxconn, Terry Gou: αηδιασμένος προφανώς από τις απαιτήσεις των εργατών, ανακοίνωσε πως θα θέσει σε λειτουργία την πρώτη πλήρως αυτοματοποιημένη μονάδα παραγωγής: «επειδή οι άνθρωποι είναι ζώα, η διαχείριση ενός εκατομμυρίου ζώων μου προκαλεί πονοκέφαλο». (New York Times: Skilled Work, Without the Worker http://www.nytimes.com/2012/08/19/business/new-wave-of-adept-robots-is-changing-global-industry.html )

Η τεχνολογική καινοτομία, και το νέο µοντέλο εργασίας στο αυτοµατοποιηµένο βιοµηχανικό εργαστήριο θα κλυδωνίσει όχι μόνο τους μισθοσυντήρητους χαµηλής εξειδίκευσης εργαζοµένους και τα μεσαία κοινωνικά στρώματα αλλά και όσους νομίζουν σήμερα πως διαθέτουν διευρυμένη και εξειδικευμένη γνώση: οι τωρινές τους δεξιότητες ως το 2030 θα τους είναι άχρηστες, θα έχουν απαξιωθεί καθώς η νέα ψηφιακή εποχή απαιτεί ολοένα ανανεούµενες δεξιότητες και ακατάπαυστη  μάθηση με προσωπική ευθύνη των ίδιων των ατόμων.

Κάποιος μπορεί να χαρακτηρίσει όλα τα παραπάνω από «εκφοβιστικά» -κάποιες φορές ακόμη και υστερικά, ιδεοληπτικά ή τεχνοφοβικά.

Ίσως…

Ιστορικά μιλώντας οι επιπτώσεις της βιομηχανικής και τεχνολογικής αλλαγής, τόσο γενικά στην κοινωνία όσο και στο πεδίο των δεξιοτήτων, αναμένεται να είναι πολύπλοκες γιατί θα έχουν εφαρμογή σε οποιαδήποτε σφαίρα της ανθρώπινης δραστηριότητας, ακόμα και την διανοητικής.  Ωστόσο σε ένα περιβάλλον που επίκεινται δοµικές αλλαγές στην παγκόσµια κατάταξη των εθνικών οικονοµιών, τη διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου και την αποϋλοποίηση της εργασίας, δεν γνωρίζουμε τι δυνάμεις μπορεί να απελευθερώσουνε: Δυνάμεις που θα επιβληθούν μονομερείς και θα δημιουργούν αυτοματοποιημένη νόηση ; Δυνάμεις ιδιοτελείς που θα αυξήσουν, αντί να μειώσουν, τις ταξικές ανισότητες; Δυνάμεις που θα εξάλειψουν τα ορία µεταξύ οικογενειακή, προσωπικής και επαγγελµατικής ζωής; Δυνάμεις που θα επιβάλουν μορφωτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές ανισορροπίες;

Ή, ουτοπικά μιλώντας, δυνάμεις που θα μπορούν να εξυπηρετήσουν ανθρώπινες αξίες, να αναλάβουν κομμάτια δουλειάς που ίσως είναι επικίνδυνα για τη ζωή των εργαζόμενων και να βελτιώσουν τη θέση και τις προοπτικές της εργατικής τάξης, προλειαίνοντας το έδαφος για την ανάδυση του σοσιαλισµού;

Πάντα οι απαντήσεις είναι δυσκολότερες από τις ερωτήσεις…

Ο συγγραφέας Peter Frase στο άρθρο του «One thing we can be certain of is that capitalism will end» αναφέρει: «ο µεγάλος κίνδυνος της αυτοµατοποίησης της παραγωγής σε µια ιεραρχικά διαρθρωµένη κοινωνία στην οποία οι πόροι σπανίζουν είναι ότι καθιστά τη µεγάλη µάζα των ανθρώπων περιττή για την κυβερνώσα ελίτ» (https://www.jacobinmag.com/2011/12/four-futures/)

Λέτε;

Μήπως έχετε αμφιβολίες;

Θα καταφύγω στην διάνοια του Stephen Hawking «Η ανάπτυξη πλήρους τεχνητής νοηµοσύνης θα µπορούσε να σηµάνει το τέλος της ανθρώπινης φυλής» (BBC: Stephen Hawking warns artificial intelligence could end mankind https://www.bbc.com/news/technology-30290540)

Μήπως λοιπόν έρχεται ένας κόσµος εξαρτώµενος απο µηχανές, που θα βασίζονται στα δεδοµένα και στους αλγόριθµους;

Ο δισεκατομμυριούχος διευθύνων σύμβουλος της Tesla και της διαστημικής εταιρείας SpaceX Elon Musk δήλωσε και ότι «οι εργαζόµενοι θα πρέπει να αυξήσουν τις δεξιότητές τους µέσω µιας συγχώνευσης της βιολογικής και της µηχανικής νοηµοσύνης» (Τheguardian: Neurotechnology, Elon Musk and the goal of human enhancement https://www.theguardian.com/technology/2018/jan/01/elon-musk-neurotechnology-human-enhancement-brain-computer-interfaces)

Δηλαδή: οι άνθρωποι στο άμεσο μέλλον αν θέλουν δουλειά πρέπει να ανταγωνιστούν τα ρομπότ!

Μην τρομάζετε όμως γιατί υπάρχει φιλάνθρωπη λύση για την μεγάλη μάζα πετριτών ανθρώπων που δεν διαθέτουν “προσωπική ικανότητα”, ή κάποια “δεξιότητα”: Ο Bill Gates, προτείνει τη φορολόγηση των ροµπότ για τη χρηµατοδότηση ενός βασικού εγγυηµένου εισοδήµατος για όλους όσοι θα εξωθούνται στην ανεργία. (marketwatch: Bill Gates says robots should pay taxes if they take your job https://www.marketwatch.com/story/bill-gates-says-robots-should-pay-taxes-if-they-take-your-job-2017-02-17)

Σύμφωνα με κάποιους η κατάσταση του κόσμου σε μια ορισμένη ιστορική στιγμή, είναι δεδομένη από προηγούμενες καταστάσεις, ανώτερες δυνάμεις και φυσικούς νόμους. Αν δεχθούμε ότι ισχύει αυτό τότε οι επιπτώσεις είναι τρομακτικές: δεν υπάρχει αυθυπέρβαση και διαφυγή καθώς φαίνεται να μην είμαστε τελικώς εμείς οι ίδιοι που δημιουργούμε τις συνθήκες της ζωής μας, από τη στιγμή που εξωτερικά αίτια τα οποία δεν γνωρίζουμε, προδιαγράφουν την μοίρα μας.

Αυτό θέλουμε;

Να μην είμαστε πλέον σε θέση να ερμηνεύσουμε τον κόσµο γύρω μας ούτε να τον αλλάξουμε;

Ένα είναι σίγουρο: πως είναι απαραίτητη η διασφάλιση της συµµετοχής του κοινωνικού συνόλου στον µετασχηµατισµό που αναμφίβολα θα επιφέρει η τεχνολογική επανάσταση που ήδη συμβαίνει.

Ημεροδρόμος

Διαβάστε περισσότερα