Ο μουσικός του πεζοδρόμου!!
Ξαφνικά την καλοκαιρινή ηρεμία στο μικρό μας Μεσολόγγι σκέπασε μια γλυκιά μελωδία που έρχονταν από το βάθος του πεζοδρόμου. Όσο πλησίαζε.....
Να πως γινεται το Μεσολογγι προορισμος!
αι θα αξιοποιηθεί. Ακούγονται διάφορες ιδέες και έχουν συσταθεί αρκετές ομάδες πολιτών που προτείνουν υλοποιήσιμες και μη ιδέες προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος και έμμεσα να επωφεληθούμε όλοι.....
Ποσα κτηρια ρημαζουν στο Μεσολογγι;
Ένα από τα θέματα του δημοτικού συμβούλιου στις 27/ 11 είναι η «Εκμίσθωση χώρου για κάλυψη στεγαστικών αναγκών του Δήμου». Οι πρώτες σκέψεις που μου έρχονται στο μυαλό είναι πως μετά από τόσα χρόνια και πώς μετά από τόσο κονδύλια έχουμε φτάσει ....
Μεσολόγγι - αδέσποτα ώρα μηδέν.
Αδέσποτα, ένα ευαίσθητο θέμα για όσους είναι πραγματικά φιλόζωοι* και με τις δυο έννοιες της λέξης. Ας αρχίσουμε να μιλάμε για τις αβοήθητες ψυχές που ξαφνικά βρεθήκαν απροστάτευτες στον δρόμο όχι από το τέλος δηλαδή από τα αποτελέσματα που βλέπουμε...
Facebook, φωτογραφιες με σουφρωμενα χειλη...
Κάλος ή κακός αγαπητοί φίλοι διανύουμε μια εποχή που θέλει τους περισσότερους άμεσα εξαρτημένους από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωση τύπου face book. Έρχεται λοιπόν το Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
3 Νοε 2018
Αναγνωρίζουν το έγκλημα αλλά αρνούνται να το σταματήσουν
Ο Λένιν για τον κοινοβουλευτισμό. Απόσπασμα από το «Κράτος και Επανάσταση»
Ν’ αποφασίζεις μια φορά σε κάμποσα χρόνια ποιο μέλος της κυρίαρχης τάξης θα τσαλαπατά, θα καταπνίγει το λαό στη βουλή – να ποια είναι η αληθινή ουσία του αστικού κοινοβουλευτισμού όχι μόνο στις κοινοβουλευτικές – συνταγματικές μοναρχίες, αλλά και στα πιο δημοκρατικά πολιτεύματα.
2 Νοε 2018
Πως να διαχειριστείτε προκλητικές συμπεριφορές των παιδιών;
Ελπίδα Μπουγιούρη
Για να επιτευχθεί η αλλαγή της εκάστοτε δυσλειτουργικής συμπεριφοράς, χρειάζεται προσπάθεια από όλα τα μέλη της οικογένειας, καθώς συχνά η διατήρηση και εγκαθίδρυση μια τέτοιας συμπεριφοράς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ως απόρροια, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, από τη δίνη του οποίου, είναι δύσκολο να βγει κανείς αν δεν κατανοήσει τα δυναμικά που την ενισχύουν και δεν καταβάλλει προσπάθεια να αλλάξει τις συνθήκες που τη διατηρούν.
Παρακάτω παραθέτονται ορισμένες στρατηγικές που λειτουργούν βοηθητικά στη μείωση των εναντιωματικών και προκλητικών συμπεριφορών. Επιπλέον, όταν μια συμπεριφορά τείνει να εμφανίζεται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η συμβολή ενός ειδικού ψυχικής υγείας μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στην οικογένεια.
Αποκριθείτε χωρίς θυμό
Είναι σημαντικό να προσπαθείτε να αποφεύγετε τις διαμάχες με το παιδί και όσο είναι εφικτό, τις έντονες αντιδράσεις ως απάντηση στην προκλητική του συμπεριφορά (American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2012).
Αξιολογείστε κάθε φορά τι είναι σημαντικό για εσάς και εκείνο. Επιλέξτε τις μάχες σας (Lehman, 2011).
Εξηγείστε χωρίς να μπείτε σε διαπραγματεύσεις και συγκρούσεις ποια συμπεριφορά θεωρείτε αποδεκτή (Lehman, 2011).
Αν αποκρίνεστε με θυμό και ένταση είναι πολύ πιθανό να ακολουθεί έπειτα και το παιδί το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς (Webster-Stratton, 1993).
Επιπλέον, πολλές φορές η έντονη αντίδραση των γονέων, ως επακόλουθο της προκλητικής συμπεριφοράς του παιδιού, είναι πιθανό να ενισχύσει τη διατήρηση της εκάστοτε εναντιωματικής συμπεριφοράς, καθώς αντιλαμβάνεται ότι είναι ένας ακόμη τρόπος να κερδίζει την προσοχή σας (American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2012).
Να είστε συγκεκριμένοι και συνεπείς
Μέσω της προκλητικής συμπεριφοράς, το παιδί, συχνά έχει ως στόχο να σας φτάσει στα όρια σας ώστε να παραιτηθείτε από την προσπάθεια οριοθέτησης του, με επακόλουθο να καταφέρει τελικά να κερδίσει αυτό που επιθυμεί (Lehman, 2011).
Χρειάζεται να είστε συνεπείς και σαφείς στη συμπεριφορά σας απέναντί του. Εξηγείτε με ξεκάθαρο τρόπο ποιες θα είναι οι φυσικές συνέπειες που θα επωμιστεί λόγω της συμπεριφοράς του και μείνετε συνεπείς σε ό,τι έχετε πει (Dinkmeyer & McKay, 2011).
Διαφορετικά αν λυγίσετε και αθετήσετε τον λόγο σας του δίνεται το μήνυμα ότι τα όρια είναι ελαστικά και μπορούν να διαταραχθούν, αρά θα προσπαθεί με ό,τι μέσα διαθέτει να σας κάνει να λυγίσετε (Rogge, 2011).
Μην παίρνετε τα πράγματα προσωπικά
Προσπαθήστε να είστε όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικοί στον τρόπο που αξιολογείτε τη συμπεριφορά του παιδιού απέναντί σας (Webster-Stratton, 1993). Μη μπαίνετε στη διαδικασία επιβολής εξουσίας, διότι πολλές φορές αυτό πυροδοτεί ή και διατηρεί μια προκλητική συμπεριφορά (Lehman, 2011).
Προσπαθήστε να μείνετε ήρεμοι, όσο αυτό είναι εφικτό. Σκοπός είναι να κατανοήσει ποια είναι η θεμιτή συμπεριφορά με την οποία μπορεί να συνδιαλέγεται μαζί σας και να διεκδικεί αυτό που θέλει και όχι ποιος έχει εξουσιαστικό ρόλο (Dinkmeyer & McKay, 2011).
Διαφυλάξτε τον ρόλο σας ως γονέας
Το παιδί χρειάζεται να κατανοεί τη διαφορά των ρόλων και να υπολογίζει τον λόγο σας (Dinkmeyer & McKay, 2011). Διατηρήστε τα όρια (Rogge, 2011). Χρειάζεται να κατανοήσει ότι είναι σημαντικό να σας σέβεται (Dinkmeyer & McKay, 2011).
Επιβραβεύετε τις προσπάθειες
Είναι σημαντικό να επιβραβεύονται οι προσπάθειες του παιδιού να επικοινωνεί μαζί σας με ηρεμία και να συμπεριφέρεται με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο (Webster-Stratton, 1993). Αναγνωρίστε του πράγματα που καταφέρνει, ακόμη κι αν δεν θεωρείτε ότι είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό.
Θεωρείται αρκετά βοηθητικό να νιώθει ενθάρρυνση, έτσι θα ενισχύεται η αυτοεκτίμησή του και θα κατανοήσει, σταδιακά, ότι μπορεί να κερδίζει την προσοχή σας και με πιο θετικές συμπεριφορές (Dreikurs & Dinkmeyer, 2012; Dinkmeyer & McKay, 2011).
Φτιάξτε πρόγραμμα με τις καθημερινές υποχρεώσεις και δραστηριότητες
Λειτούργει αρκετά βοηθητικά στη μείωση των διαπραγματεύσεων και των διαμαχών όταν έχετε οργανώσει, μαζί με το παιδί, οπτικοποιημένο το καθημερινό του πρόγραμμα (American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2012).
Έτσι, θα έχει τον χρόνο να προετοιμάζεται έγκαιρα πριν από κάθε δραστηριότητα, ώστε να μη χρονοτριβεί και να μην μπαίνετε σε καταστάσεις διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων.
Είναι σημαντικό να έχει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του προγράμματος ώστε να νιώθει ότι παίρνει πρωτοβουλίες και ότι λαμβάνετε υπόψη τη γνώμη του.
Για να δεσμευτεί καλύτερα στην τήρηση του προγράμματος είναι σημαντικό να έχει επιλέξει και ευχάριστες δραστηριότητες (π.χ παιχνίδι με το tablet, βόλτα, παρακολούθηση αγαπημένου τηλεοπτικού προγράμματος, επιτραπέζιο παιχνίδι) για να ξεκουράζεται, τη διάρκεια των οποίων θα έχετε ορίσει μαζί.
Σε περίπτωση που δεν ακολουθεί συνεργάσιμα το πρόγραμμα, ως φυσική συνέπεια θα χάνει χρόνο από τις δραστηριότητες που θα έχει επιλέξει για την ξεκούραση του.
Πηγή: ekpaideytikos.gr
Νότης Σφακιανάκης – Του Ρουπακιά σου η μαχαιριά
«Μαζί για το παιδί»: Ημερίδα από το ΕΨΥΠΕΑ και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ι.Π. Μεσολογγίου.
31 Οκτ 2018
Φεντερίκο Φελίνι: Ο μάγος του κινηματογράφου
Μια σκηνή από την ταινία του Φελίνι «Λα Στράντα» με τους Άντονι Κουϊν και Τζουλιέτα Μασίνα
Γιατί οι Αμερικανοί θέλουν την ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ
Τα επιχειρήματα που διατυπώνουν οι κυβερνητικοί αβανταδόροι αλλά και οι επαγγελματίες κλακαδόροι των αμερικανικών διπλωματικών κινήσεων συνοψίζονται σε γενικές γραμμές ως εξής:
● Οι ΗΠΑ δεν καίγονται να εντάξουν την ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ για να πιέσουν (και) στρατιωτικά τη Ρωσία.
● Το ΝΑΤΟ έχει ήδη βάσεις στα Βαλκάνια που βρίσκονται (Βουλγαρία- Ρουμανία) ακόμη πιο κοντά στη Ρωσία.
● Μέλη του ΝΑΤΟ έχουν επίσης γίνει πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, οι οποίες επίσης βρίσκονται δίπλα στη Ρωσία.
● Επίσης, η ίδια επιχειρηματολογία αναδεικνύει το γεγονός ότι σε διμερές επίπεδο οι ΗΠΑ βρίσκονται στρατιωτικά στην καρδιά των Βαλκανίων, καθώς σε κοινό έδαφος Κοσόβου και ΠΓΔΜ έχουν εγκαταστήσει μια από τις μεγαλύτερες βάσεις τους στον κόσμο.
Άρα, συμπεραίνουν οι… κυβερνητικοί αναλυτές, η ιστορία της ΠΓΔΜ είναι ήσσονος σημασίας για τους Αμερικανούς αφού έτσι κι αλλιώς είναι στα Βαλκάνια.
Οι απολογητές των κυβερνητικών επιλογών ωστόσο φαίνεται να αγνοούν πως:
● Για τις ΗΠΑ το ΝΑΤΟ αποτελεί – εκτός των άλλων – τον μηχανισμό ρυμούλκησης των συμμάχων τους (Γερμανών, Γάλλων, κ.λπ.) στην αντιρωσική (στην προκειμένη περίπτωση) ατζέντα τους. Για τους Αμερικανούς η νομιμοποίηση της δράσης τους μέσα από τη συμμετοχή των συμμάχων είναι μείζονος σημασίας για την εικόνα τους και για τη διαχείριση της αμερικανικής κοινής γνώμης.
● Πράγματι το ΝΑΤΟ αφομοίωσε στις δομές τους τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας αγγίζοντας τα ρωσικά σύνορα. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε την αντίδραση της Ρωσίας στην Κριμαία και τη (διχοτομημένη) Ουκρανία.
Κατά τα λοιπά, οι …κυβερνητικοί αναλυτές, για να εξηγήσουν τα ανεξήγητα, αποδίδουν την πρωτοφανή αμερικανική (και δυτική) ανάμειξη στα εσωτερικά της ΠΓΔΜ ώστε να περάσει με κάθε τρόπο και κάθε μέσον η Συμφωνία των Πρεσπών στο ειλικρινές ενδιαφέρον τους για τη δημοκρατία, την πρόοδο και την ειρήνη…
30 Οκτ 2018
Το μεγαλύτερο έγκλημα της Σαουδικής Αραβίας δεν είναι ο Κασόγκι
Την ώρα που ο Τραμπ δηλώνει από τη μια ότι δεν πιστεύει τις δικαιολογίες του Ριάντ και από την άλλη ξεκαθαρίζει ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται τη Σαουδική Αραβία και βέβαια το συμβόλαιο – μαμούθ των 110 δις δολαρίων. Την ώρα που η ΕΕ αρκείται σε εκκλήσεις για εξιχνίαση του εγκλήματος και μόνο η Γερμανία ανακοίνωσε «πάγωμα» της πώλησης όπλων, διευκρινίζοντας βέβαια ότι αυτό θα ισχύσει για όσο διαρκεί η διερεύνηση της δολοφονίας και χωρίς να επηρεάζονται οι ήδη εγκριθείσες εξαγωγές, μια άλλη ακόμη μεγαλύτερη ανοχή και υποκρισία κυριαρχεί στον αναπτυγμένο δυτικό κόσμο απέναντι σε μια μαζική δολοφονία.
«Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Υεμένη είναι η χειρότερη στον κόσμο. Το 75% του πληθυσμού, δηλαδή 22 εκατομμύρια άνθρωποι, χρειάζονται βοήθεια και προστασία, από τους οποίους 8,4 εκατομμύρια βρίσκονται σε κατάσταση οξείας διατροφικής ανασφάλειας και εξαρτώνται από την επείγουσα διανομή τροφής», υπογραμμίζει ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αρμόδιος για τις Ανθρωπιστικές Υποθέσεις, Μαρκ Λόουκοκ, σε εσωτερικό σημείωμά του, το οποίο φέρει ημερομηνία 18η Οκτωβρίου και διανεμήθηκε στους πρεσβευτές των χωρών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Μάλιστα προειδοποιεί ότι «στη χειρότερη περίπτωση, ο αριθμός αυτός ενδέχεται να μεγεθυνθεί κατά 5,6 εκατομμύρια, αυξάνοντας τον συνολικό αριθμό των ανθρώπων στην Υεμένη που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο του λιμού στα 14 εκατομμύρια [...] Η Υεμένη μπορεί να αντιμετωπίσει τον χειρότερο λιμό στον κόσμο τα τελευταία 100 χρόνια ενώ ήδη υπόκειται στη χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή του πλανήτη».
Διαβάστε επίσης: Σιωπή για τον «χειρότερο λιμό του κόσμου τα τελευταία 100 χρόνια»
Εικόνες «γροθιά στο στομάχι»
Παρόλα αυτά η σιωπή των μεγάλων δυτικών ΜΜΕ είναι εκκωφαντική. «Φωτεινή» εξαίρεση αποτέλεσε το άρθρο-ρεπορτάζ των New York Times σχετικά με τις πολεμικές συγκρούσεις και την πείνα στην Υεμένη. Εικόνες φρίκης, με αποστεωμένα παιδιά που λιμοκτονούν, όπως η φωτογραφία της 7χρονης Αμάλ με σάρκα τόσο λεπτή ώστε να διαγράφονται τα οστά του θώρακά της, είναι «γροθιά στο στομάχι». «Είναι σκληρές, αλλά είναι επίσης ωμά ειλικρινείς. Αποκαλύπτουν τη φρίκη στην Υεμένη σήμερα. Μπορείτε να επιλέξετε να μην τις δείτε. Αλλά σκεφτήκαμε ότι πρέπει να είστε εσείς που θα πάρετε την απόφαση αυτή» έγραψαν οι συντάκτες του άρθρου.
«Είμαστε συντετριμμένοι», δήλωσε ο Δρ. Mekkia Mahdi από το νοσοκομείο του Aslam, μιας φτωχής βορειοδυτικής πόλης. Κοιτάζοντας μάλιστα γύρω του, ο Δρ Mahdi αναρωτιέται για την δυτική εμμονή με τη δολοφονία του Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη. «Είμαστε έκπληκτοι ότι η υπόθεση Κασόγκι τραβάει τόση προσοχή ενώ την ίδια ώρα εκατομμύρια παιδιά της Υεμένης υποφέρουν και πεθαίνουν», είπε. «Κανείς δεν τους δίνει τίποτα» τονίζει, δείχνοντας το χαλαρό δέρμα γεμάτο ραβδώσεις ενός 7χρονου κοριτσιού. «Κοιτάξτε» λέει «Δεν έχει κρέας. Μόνο οστά».
Το χρονικό του εγκλήματος
Από το 2015 ο στρατιωτικός συνασπισμός, με επικεφαλής τη Σ. Αραβία και με την υποστήριξη των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας, βομβαρδίζει την Υεμένη με σκοπό την επαναφορά του φιλοσαουδάραβα Αμπντ Ράμπου Μανσούρ Χάντι στην εξουσία και την εξόντωση των ανταρτών Χούτι που υποστηρίζονται από το Ιράν. Εν μέσω αυτού του καταστρεπτικού πολέμου, ο συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας διεξάγει μια αδυσώπητη εκστρατεία αεροπορικών επιθέσεων με νεκρούς χιλιάδες πολίτες. Ταυτόχρονα, ο οικονομικός πόλεμος έχει επιδεινώσει την απελπισία των οικογενειών της Υεμένης και η χώρα οδηγείται σε θανάσιμο λιμό.
Στον πόλεμο έχουν σκοτωθεί μέχρι τώρα τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι, στην πλειονότητα τους άμαχοι, και πάνω από 65.000 άλλοι έχουν τραυματιστεί, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας· όμως ο πραγματικός απολογισμός των θυμάτων είναι αναμφίβολα πολύ πιο βαρύς, υπογραμμίζουν στελέχη ανθρωπιστικών οργανώσεων. Οι Σαουδάραβες από την πλευρά τους επισημαίνουν ότι, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είναι από τους πιο γενναιόδωρους δωρητές της προσπάθειας ανθρωπιστικής βοήθειας της Υεμένης. Τον Ιανουάριο, η Σαουδική Αραβία κατέθεσε 2 δισεκατομμύρια δολάρια στην κεντρική τράπεζα της Υεμένης για να στηρίξει το νόμισμά της.
Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες έχουν επισκιασθεί από τις επιθέσεις του συνασπισμού στην οικονομία της Υεμένης, όπως η άρνηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, ο μερικός αποκλεισμός που οδήγησε στις τιμές των τροφίμων και η εκτύπωση τεράστιων ποσών τραπεζογραμματίων, γεγονός που προκάλεσε την πτώση του νομίσματος. Ο ίδιος ο ανώτατος αξιωματούχος του ΟΗΕ επισημαίνει ότι η τιμή των καυσίμων έχει αυξηθεί κατά «45%» και ότι το ριάλ, το υεμενίτικο νόμισμα, έχει «υποτιμηθεί κατά 47% έναντι του δολαρίου». Από τον Σεπτέμβριο «έχει απολέσει το 20% της αξίας του» και «οι συνέπειες αυτής της υποτίμησης πλήττουν κάθε οικογένεια στην Υεμένη», συμπληρώνει.
Το Facebook κατέβασε τις φωτογραφίες
Εν τω μεταξύ σάλο προκάλεσε η είδηση ότι το Facebook διέγραψε τις αναρτήσεις αναγνωστών που είχαν προσπαθήσει να αναδημοσιεύσουν στα προφίλ τους τις φωτογραφίες που δημοσίευσαν οι New York Times. Συγκεκριμένα, λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση του επίμαχου άρθρου της αμερικανικής εφημερίδας που περιελάμβανε αρκετές εικόνες αποστεωμένων παιδιών, το Facebook διέγραψε τις αναρτήσεις αναγνωστών που είχαν προσπαθήσει να μοιραστούν στα προφίλ τους το άρθρο. Χιλιάδες αναγνώστες έλαβαν ένα μήνυμα που τους ενημέρωνε ότι το ποστ δεν ήταν σύμφωνο με τα πρότυπα της κοινότητας του Facebook.
Ένας εκπρόσωπος του Facebook λίγη ώρα μετά τον «σάλο» που προκάλεσε η είδηση του αποκλεισμού των εικόνων δήλωσε: «Όπως εξηγείται στα κοινωνικά μας πρότυπα, δεν επιτρέπουμε γυμνές εικόνες παιδιών στο Facebook, ωστόσο γνωρίζουμε ότι αυτή είναι μια σημαντική εικόνα παγκόσμιας σημασίας», «επαναφέρουμε τις δημοσιεύσεις που καταργήσαμε σε αυτή τη βάση», συμπλήρωσε στο τέλος.
«Το Facebook άλλαξε γνώμη», δήλωσε η Eileen Murphy, εκπρόσωπος των New York Times. «Είναι απίστευτα απογοητευτικό να πιστεύουμε ότι αυτή η ιστορία θα αποκλειστεί ως εικόνα που παραβιάζει τις οδηγίες της κοινότητας. Η δουλειά των δημοσιογράφων είναι να μαρτυρούν και να δίνουν φωνή σε όσους διαφορετικά δεν ακούγονται».
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΚΛΗΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Σχολείο και Ρομά: Ένα «στοίχημα» που πρέπει να κερδηθεί
Ελένη Μπέλλου
Πέρυσι τον Ιούνιο, εννέα 15χρονοι Ρομά και άλλα δεκαεπτά 12χρονα παιδιά πήραν το απολυτήριο τους από το 5ο Διαπολιτισμικό Σχολείο Μενεμενης. Την ίδια στιγμή ολοκλήρωσαν τη φοίτησή τους στο τμήμα γραμματισμού ενηλίκων δεκαπέντε Ρομά γονείς των μαθητών του σχολείου και όχι μόνο, οι οποίοι για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όταν έπρεπε.
Το σχολείο τους βρίσκεται στον Δενδροπόταμο Μενεμένης, στην πιο υποβαθμισμένη περιοχή της Θεσσαλονίκης, από πλευράς αναπτυξιακών δομών. Από το 2000 έχει χαρακτηριστεί «Διαπολιτισμικό» λόγω της σύνθεσης του μαθητικού πληθυσμού. Στην πλειονότητά τους οι μαθητές μας είναι Ρομά και Παλιννοστούντες. Οι υπόλοιποι είναι γηγενείς, των οποίων η οικονομική κατάσταση βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας, αγγίζοντας, πολλές φορές, την απόλυτη εξαθλίωση. Οι συνθήκες διαβίωσης μεγάλου αριθμού παιδιών είναι εξαιρετικά δύσκολες, καθώς ζουν ακόμη και σε παράγκες. Οι γονείς των περισσότερων παιδιών είναι αναλφάβητοι και δεν μπορούν να βοηθήσουν στην προσπάθεια εκπαίδευσής τους. Πολλά παιδιά, μάλιστα, αναγκάζονται να εργαστούν, προκειμένου να ενισχύσουν το οικογενειακό εισόδημα. Κατά συνέπεια, η φοίτησή τους στο σχολείο είναι ελλιπής, ενώ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας να φοιτούν σε μικρότερες τάξεις.
Παρά την αγωνία επιβίωσης -και όχι απλώς διαβίωσης- όμως δεν το έβαλαν κάτω και τα κατάφεραν. Ένας από τους μαθητές, ο Νεκτάριος, λίγες μέρες πριν την γιορτή αποφοίτησης έγραψε ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα προς τους δασκάλους του. Ένα γράμμα που περιέχει την προσπάθεια, που έκαναν οι μαθητές και οι μαθήτριες Ρομά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Περιέχει την παιδαγωγική πρόταση εκπαιδευτικής παρέμβασης και δράσης.. Ένα γράμμα που αναδεικνύει τη σημασία της εκπαίδευσης για τις κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες .
Ο Νεκτάριος έγραψε λοιπόν:
Πρωταγωνιστής και αγωνιστής στην προσπάθεια αυτή είναι ο Άγγελος Χατζηνικολάου, δάσκαλος στον Δενδροπόταμο αλλά και διδάκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, του ΑΠΘ. O κ. Χατζηνικολάου, μίλησε στο Tvxs.gr, λέγοντας πως πρέπει να χτίσουμε «ένα σχολείο της υπόσχεσης και της ελπίδας. Ένα σχολείο δημοκρατικό, ανθρώπινο, ανοιχτό στην κοινωνία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ένα σχολείο ευαίσθητο στην αγωνία των ανθρώπων για μόρφωση, παρόλο που ξέρουμε ότι η υπόσχεση αυτή εξακολουθεί να είναι για πολλούς Ρομά μια ανεκπλήρωτη υπόσχεση».
Όπως υπενθυμίζει ο κ. Χατζηνικολάου, «ο αναλφαβητισμός των Ρομά και κατ’ επέκταση ο αποκλεισμός τους από τις εκπαιδευτικές δομές δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας δικής τους επιλογής, αλλά αποτέλεσμα θεσμικών μέτρων και πολιτικών αποφάσεων. Οι παρεμβάσεις που αφορούσαν την υποχρεωτικότητα της εκπαίδευσης για τα Ελληνόπουλα ή για τα παιδιά Ελλήνων πολιτών από την ίδρυση του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους δεν ίσχυε για πολιτισμικές και γλωσσικές ομάδες, όπως οι Ρομά, που διέφεραν από την κυρίαρχη εθνοκεντρική ομάδα. Άλλωστε για χρόνια οι Ρομά δεν θεωρούνται Έλληνες πολίτες. Αφού δεν ήταν καταγεγραμμένοι πολίτες, δεν είχαν πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα λόγο της απλουστευτικής απαίτησης δημόσιου πιστοποιητικού γέννησης, ενός εγγράφου απαραίτητου και υποχρεωτικού προκειμένου ένα παιδί να εγγραφεί σε κάποιο σχολείο της ελληνικής επικράτειας. Μια ομάδα με 1000ετή ιστορική παρουσία στον ελλαδικό χώρο στερήθηκε λοιπόν πολιτικών δικαιωμάτων με επιπτώσεις στην εκπαίδευση των χιλιάδων παιδιών της».
Η παιδική ηλικία των Ρομά επιβαρύνεται καθημερινά με εμπειρίες φτώχειας, κοινωνικών αποκλεισμών, ρατσισμών κι ανάληψης ευθυνών ενηλίκων. «Η παιδική ηλικία για παιδιά αποκλεισμένα από την παιδική ηλικία είναι μια σύγχρονη κοινωνική αδικία, που επιζητά όμως άμεσα δικαίωση», τονίζει ο κ. Χατζηνικολάου. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα πώς τα παιδιά Ρομά ως αφανή-ανύπαρκτα όντα στην εκπαιδευτική πραγματικότητα για χρόνια θα μπορέσουν να καλύψουν και σε πόσο χρονικό διάστημα τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος.
«Φαίνεται πως για το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα των νεοφιλελεύθερων αγορών τα παιδιά Ρομά κατατάσσονται στην κατηγορία των αποτυχημένων. Στην πραγματικότητα καταγράφονται ως οι αόρατοι μαθητές τους δεν έβλεπε για χρόνια το σχολείο μιας και στις στατιστικές καταγράφονται στην κατηγορία της σχολικής διαρροής. Αυτό που έχει παραβλέψει όμως το σχολείο, είναι ότι το ταξίδι τους από την κούνια, που πολλές φορές φτάνει ως τον τάφο, το συνοδεύει συνήθως η πείνα και η εξαθλίωση σε κάποια παράγκα», σημειώνει ο δάσκαλος του Διαπολιτισμικού Σχολείου Δενδροποτάμου. «Οι καταγραφές αυτές θα συνεχίσουν να εμφανίζονται όσο οι όποιες παρεμβάσεις για την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά, δεν θα συνοδεύονται με ολιστικού τύπου παρεμβάσεις δηλαδή οικονομικού και κοινωνικού τύπου πολιτικές για τον περιορισμό, αν όχι την εξάλειψη, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού», συμπληρώνει.
«Επίσης το σχολείο για χρόνια παρέβλεψε τα παιδιά Ρομά, γιατί έχει ενστερνιστεί ως αυτονόητο ότι οι ζωή των Ρομά- Τσιγγάνων είναι ένα διαρκές ταξίδι κάποιων φολκλόρ συμπεριφορών ταξιδευτών, γητευτών, μουσικών κλπ και αυτή η αποδοχή ως ερμηνεία βολεύει. Και σαν να μην έφτανε αυτό για χρόνια το παιδιά Ρομά θεωρούνταν στο σχολείο ως η δημόσια απειλή με αντικοινωνική συμπεριφορά», λέει. «Γύρω από αυτό το λόγο πλέκεται ένας μύθος ασυμβατότητας των παιδιών Ρομά με το σχολείο. Επιστέγασμα αυτού του μύθου είναι η δήθεν πτώση του επιπέδου μόρφωσης του σχολείου, η δήθεν πολιτισμική τους συμβατότητα των Ρομά με παραβατικές στην αρχή και στη συνέχεια βίαιες συμπεριφορές στο σχολείο. Ο μύθος αυτός διαμορφώνει συμπεριφορές της σχολικής κοινότητας με κύριο χαρακτηριστικό τη λήψη προληπτικών μέτρων, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν διαδικασίες μη αποδοχής των παιδιών αυτών στα σχολεία και έμμεσης ή και άμεσης αποπομπής τους», θα σημειώσει ο κ. Χατζηνικολάου.
«Όλα τα παιδιά μπορούν και πρέπει να μάθουν γράμματα για ένα καλύτερο και δικαιότερο μέλλον χωρίς αποκλεισμούς», είναι το μήνυμα που στέλνει ο δάσκαλος του 5ου Διαπολιτισμικού Σχολείου Δεδροποτάμου, και υπενθυμίζει ότι αυτή είναι και η βασική υπόσχεση και υποχρέωση κάθε εκπαιδευτικού. «Για μας η παρουσία των παιδιών Ρομά και των γονιών τους, των μεταναστών παλαιότερα και των προσφύγων πιο πρόσφατα στο σχολείο δεν πρόβλημα, αλλά πλούτος. Οι εμπειρίες όλων ως πολιτισμικός πλούτος και ταυτόχρονα μαθησιακό υλικό αφορά το σύνολο της σχολικής κοινότητας και από αυτό όλοι κερδίζουν: παιδιά, γονείς και δάσκαλοι», θα καταλήξει.
Για κάθε μαθητή του που πετυχαίνει να ολοκληρώσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανατρέχει στο «Πρώτο Σκαλί» του Καβάφη:
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
Τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα
Τι κάνει σήμερα η Πολιτεία για την ένταξη των Ρομά στην εκπαίδευση
1. Το ΥΠ.Π.Ε.Θ. για τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών μάθησης προς τους μαθητές της χώρας ανέλαβε θεσμικές πρωτοβουλίες για τη εκπαιδευτική υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, με την Ίδρυση των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ). Στις Τάξεις Υποδοχής ΖΕΠ οι μαθητές που δεν έχουν την απαιτούμενη γνώση της γλώσσας, υποστηρίζονται με τις κατάλληλες διδακτικές παρεμβάσεις ώστε να προσαρμοστούν και να ενταχθούν πλήρως στις κανονικές τάξεις στις οποίες είναι εγγεγραμμένοι.
2. Για την εγγραφή και την υποστήριξη της φοίτησης των παιδιών Ρομά οι προϊστάμενοι και οι διευθυντές των σχολικών μονάδων ενθαρρύνουν την προσέλευση των μαθητών Ρομά στο σχολείο διευκολύνοντας την εγγραφή και φοίτησή τους.
3. Το τρέχον σχολικό έτος, σε 46 σχολικές μονάδες της χώρας στις οποίες φοιτούν και μαθητές Ρομά, έχουν τοποθετηθεί κοινωνικοί λειτουργοί με σκοπό την ψυχοκοινωνική υποστήριξη και την αποτροπή της σχολικής διαρροής των μαθητών.
4. Το Υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υλοποιεί σε 61 δήμους της χώρας το πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων. Σκοπός του προγράμματος είναι η αντιμετώπιση των αναγκών σίτισης των μαθητών που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού καθώς και η αντιμετώπιση των φαινομένων της σχολικής διαρροής.
5. Με την ψήφιση του νόμου για τη δίχρονη προσχολική εκπαίδευση, σταδιακά γίνεται υποχρεωτική η φοίτηση στο νηπιαγωγείο για όλα τα παιδιά από την ηλικία των 4 ετών. Από το Σεπτέμβριο του 2018 σε 184 δήμους της χώρας εφαρμόζεται η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση ενώ σε βάθος τριετίας θα εφαρμοστεί σε όλους τους δήμους της χώρας.
Τάσος Λειβαδίτης: Όταν η ποίηση αναιρεί τη ματαιότητα της ζωής
Όταν η ποίηση αναιρεί τη ματαιότητα της ζωής
Η μεταουτοπική εποχή που βιώνουμε, παρ’ όλα τα ξαφνιάσματα που ζήσαμε στην πρώτη φάση της, δεν ξέσπασε απροειδοποίητα – τουλάχιστον (ας θυμηθούμε τον Καβάφη) για τους σοφούς που εκ των μελλόντων…τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται. Ασκημένη στον ήχο της ιστορίας, η ακοή του ποιητή συλλαμβάνει τη μυστική βοή…των πλησιαζόντων γεγονότων, διεισδύει στις πηγές τους, στη λογική τους. Οι εσωτερικές διεργασίες, σε σχετικά ανύποπτο χρόνο, αρχίζουν να εξοστρακίζουν τις μονοδιάστατες, μανιχαϊκές αντιλήψεις με ανοίγματα προς το πολυσήμαντο, το περίπλοκο και αντιθετικό. Σε αρκετά ποιήματα του Λειβαδίτη της ενότητας 1958 – 1964 η αίσθηση και το αίτημα της πολλαπλότητας προβάλλει ως κυρίαρχο στίγμα του ανανεωμένου ποιητικού κόσμου του – αρχίζοντας από το πρώτο, το «Υπόγειο», και κλείνοντας με το καταληκτήριο, προγραμματικό «Τέχνη», ενώ το ενδιάμεσο παίρνει τον δηλωτικό τίτλο «Και αιώνας πολλαπλότητας». Στην παράλληλη Καντάτα δίπλα στους χώρους παρουσιάζεται η πολυφωνία ατομικών περιπτώσεων με το πολυπρόσωπο ανθρώπινο δράμα – αναζητήσεων, διαψεύσεων, πολύμορφων διλημμάτων, δοκιμασίας δίχως τέλος. Στους μεταιχμιακούς «Τελευταίους» η πάντοτε έντονη στον Λειβαδίτη αίσθηση του τραγικού μετατοπίζεται από το πεδίο των καταστάσεων στο μόνιμο τραγικό στοιχείο της ανθρώπινης μοίρας.
Οι απώλειες δίνουν τον τόνο
Παρακολουθώντας, μέσα από την ποίηση του Λειβαδίτη, τη ροή από καταστάσεις και απώλειες που συνθέτουν τον ανθρώπινο βίο, διαπιστώνουμε πως στην ώριμη δημιουργία του τον κυρίαρχο τόνο δίνουν οι απώλειες με το πιο μόνιμο, το πιο επίμονο μοτίβο – την περιπέτεια του οράματος, την τύχη που είχαν τα «όνειρα της νεότητας».
…Τόσα φθινόπωρα και δε γνωρίσαμε ακόμα την ψυχή μας
κι ω συντριβή του ονείρου μας:
μας έκλεισες όλους τους δρόμους
για να μας ανοίξεις ένα μονοπάτι στο άγνωστο
(«Το ακαθόριστο πρόσωπο»)
Είναι μια εξομολόγηση. Με την ύστερη, τέλεια ειλικρίνεια. Ωστόσο η πολυφωνία των καταθέσεων δημιουργεί ατμόσφαιρα διαλόγου· η κατάργηση της όποιας κατηγορηματικότητας λειτουργεί ως μια απαράβατη ηθική αρχή· η ενιαία εικόνα συντίθεται από πολλές και συχνά συγκρουόμενες – την αποκομίζουμε από το σύνολο ενός κύκλου, μιας συλλογής. Και ακόμη καλύτερα – από opera omnia. Επιλέγω ένα παράδειγμα όπου η σύγκρουση, αν και απαλή (υπάρχουν άλλες πιο δραματικές), είναι ωστόσο ενδεικτική χάρη στις ταυτόσημες αρχικές διατυπώσεις και τη φανερή διακλάδωση της συνέχειας. Πρόκειται για τα ποιήματα «Το άστρο του ταξιδιώτη» και «Θύελλες» της συλλογής Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου, που στέκονται άλλωστε πολύ κοντά, παραλλαγές στο ίδιο θέμα του θυελλώδους ταξιδιού της ζωής.
Ω ελπίδες της νιότης μας μείνατε στη μέση του δρόμου.
Εμείς συνεχίσαμε
και να που φτάσαμε απόψε εδώ,
σ’ αυτόν τον άγνωστο τόπο, χωρίς αποσκευές,
μα μ’ ένα τόσο ωραίο φεγγάρι.
(« Το άστρο του ταξιδιώτη»)
Και:
Όνειρα της νεότητάς μου που δεν πραγματοποιηθήκατε
και με συντροφεύετε ακόμα
κι οι φίλοι μας δεν πέθαναν, απλώς
τώρα κατοικούν στο φθινόπωρο…
(« Θύελλες»)
Τελικά η βίωση του απραγματοποίητου, κάποιες στιγμές τραγική, φθάνει σε μια κάθαρση, όπου η εμπνευσμένη προσπάθεια κρίνεται και δικαιωμένη και νομοτελειακή της ίδιας της ζωής. Προσέξετε πώς τελειώνει το ποίημα «Θύελλες»:
κι ω παιδικά βλέφαρα που πεταρίζετε
άξαφνα στον ύπνο σας σα να σας άγγιξαν
οι θύελλες που έρχονται απ’ το μέλλον βιαστικά.
Η ίδια κίνηση και στο ποίημα «Δειλινό». Ας επισημάνουμε όμως παράλληλα και μια χαρακτηριστική διαφοροποίηση: η εικόνα του παιδιού που προαισθάνεται τις μελλοντικές θύελλες μάς δίνεται εδώ όχι με προσωπική πια αναφορά, αλλά με μια μορφή καθολικής εμβέλειας.
ένας τρελός για επαναστάσεις κι άλλα πράγματα χαμένα
και κάθε που χτυπούσαν οι καμπάνες
ένιωθα να κινδυνεύει η ανθρωπότητα
κι έτρεχα να τη σώσω.
Κι όταν ένα παιδί κοιτάει μ’ έκσταση το δειλινό,
είναι που αποθηκεύει θλίψεις για το μέλλον.
Απαισιοδοξία ή επίγνωση;
Μπορεί να πει κανείς: απαισιοδοξία. Θα αντιπρότεινα: επίγνωση. Του αναπόφευκτου πόνου (άλλων «τόσων τόμων δυστυχίας»), της αδυναμίας να επιτευχθεί το απόλυτο, όμως και της αστείρευτης δύναμης που κινεί την ανθρώπινη προσπάθεια όχι μόνο από μια θεωρία, μια ιδέα, αλλά και από την αθάνατη αγάπη για τον άνθρωπο, για την ομορφιά, τη δικαιοσύνη και την καλοσύνη.
…Ω αιώνα μου, είμαι χρεωμένος τόσες σκληρότητες,
μα εγώ φεύγοντας θ’ αφήσω ένα γράμμα τρυφερό
γι’ αυτούς που θα’ ρθουν…
(«Το θλιμμένο γραμματοκιβώτιο»)
Ο ελεγειακός τόνος που δεσπόζει στην τελευταία δουλειά του Λειβαδίτη (έχει αντικαταστήσει την απαρηγόρητη κραυγή όσων δεν εκπληρώθηκαν ποτέ στον κόσμο που ακούσαμε στους Τελευταίους) συνοδεύει τη μετάβαση σε ένα άλλο πεδίο ενόρασης με μεταφυσικές προεκτάσεις. Μέσα από το στρώμα του παρόντος, που διατηρεί την παλλόμενη ζωντάνια του, γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές το μόνιμο, το διαχρονικό, το αιώνιο. Η καθολικότερη διάσταση του «εγώ» κατορθώνεται τώρα όχι μόνο μέσω του «εμείς» (που και αυτό δεν εγκαταλείπεται και εξακολουθεί να κρατά το νήμα της συνέχειας) αλλά και με γενικότερες παραπομπές στον άνθρωπο, με εξόδους πέρα από τον συγκεκριμένο χρονότοπο, στο πεδίο του Μεγάλου Χρόνου. Το μερικό, τυχαίο, ασήμαντο αποκαλύπτεται ως νομοτελειακό – στα πιο κοινά, απλά, πρωταρχικά, στην οντολογική υπόστασή του.
Κατανόηση των ορίων
Στη συγκινημένη οικειότητα με τον κόσμο των πραγμάτων διαφαίνεται η διάθεση κατανόησης που απλώνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Η ατμόσφαιρα του λυκόφωτος, η συναίσθηση του κοντινού πια ορίου δίνει ιδιαίτερη προσοχή στα πιο ταπεινά, που συνθέτουν, παρ’ όλα τα ναυάγια, το θαύμα της ζωής.
Ω λυκόφως, δίκαιη ώρα, που και στα πιο ταπεινά πράγματα
δίνεις μια σημασία πριν έρθει η νύχτα.
(«Ώρα του λυκόφωτος»)
Τα σεμνά αυτά πράγματα «αισθηματοποιούνται» (όπως έλεγε ο Καβάφης για το «οικίας περιβάλλον, κέντρων, συνοικίας») αποπνέουν πόνο και αγάπη, ζουν ταυτόχρονα και στη χειροπιαστή διάστασή τους και στη μεταφορική, υψωμένη πάνω από το εφήμερο, απεριόριστη σε χώρο και χρόνο. Ο διάλογος με το σημερινό αγγίζει το αιώνιο με την
…ωραία απάντηση που δίνει σε όλα
με τη σιωπή του ο έναστρος ουρανός.
(«Ελεγείο για μια μικρή υπηρέτρια που μεγάλωσε»)
Με «μια παράξενη μουσική»:
σα να’ θελε να μας πείσει
ότι όλα είναι δυνατά
κι ότι δεν τελειώνειπουθενά ο κόσμος.
(«Ο μουσικός με το φαρδύ καπέλο»)
Ξαναδιαβάζοντας τώρα Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου σταμάτησα στο πρώτο ποίημα, «Τραγούδι στο δρόμο». Με σταμάτησε ο παραλληλισμός με το «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον» του Καβάφη. Η στάση μπροστά στο παράθυρο, το μαγεμένο άκουσμα, όταν
…η νοσταλγία όλων όσων ονειρεύτηκες
τρέμει μες στο τραγούδι…
…Κι έξαφνα σε κάποια στροφή του δρόμου
το τραγούδι σβήνει. Όλα χάνονται. Ησυχία.
Πρόκειται για τον ίδιο σεβασμό στη χαρά, στην αξία της ζωής και για την ίδια στωική ετοιμότητα απέναντι στο αναπότρεπτο, που είναι επίσης μέσα στη φύση της ζωής, στον νομοτελειακό της κύκλο ανανέωσης και αθανασίας. Η συναίσθηση της απεραντοσύνης, το θρόισμα της αιωνιότητας, που ενυπάρχει σε κάθε θνητή στιγμή, κατορθώνουν να αναιρούν τη ματαιότητα. Της ζωής και της τέχνης. Κι η ποίηση είναι σαν να ανεβαίνεις μια φανταστική σκάλα για να κόψεις ένα ρόδο αληθινό. Έτσι, παρ’ όλες τις απώλειες, δεν παραλύει η εμπιστοσύνη στη δημιουργία, και είναι μια στέρεη μορφή αντίστασης στον χρόνο και στις απώλειες του.
Προσπάθεια για το ανεκπλήρωτο
Όταν ο κόσμος κόβεται στα δύο, η ρωγμή περνά μέσα από την καρδιά του ποιητή. Η φράση ανήκει στον Heine. Κάτι ήξεραν από αυτά και σε προγενέστερες εποχές, αλλά καθένα τέτοιο γεγονός είναι γραφτό να φαντάζει ανεπανάληπτο, κοσμογονικό. Και να βιώνεται – ιδιαίτερα από τους ποιητές – με τη μέγιστη ψυχική ένταση. Στους κατακερματισμένους μας καιρούς ο Λειβαδίτης πρόλαβε να ολοκληρώσει την πονεμένη πορεία του με την αποδοχή και της τραγικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης και της αστείρευτης πληρότητας της ζωής, που θα παραμείνει πάντοτε μια πρόκληση, ένα κάλεσμα:
…ένα φλάουτο κάπου ή ένα άστρο
συνηγορούν για όλη την ανθρωπότητα…
(«Τραγούδι στο δρόμο»)
Κάλεσμα για μια συνεχή προσπάθεια – έστω για το «ανεκπλήρωτο»: Αν υπήρξαμε, είναι μόνο από τη νοσταλγία για κάτι που δεν υπήρξε ποτέ.
Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ. Η γνωριμία με τον συγγραφέα σύζυγό της, πολιτικό πρόσφυγα στην ΕΣΣΔ, Μήτσο Αλεξανδρόπουλο, την ώθησε να σπουδάσει και Νεοελληνική και Ρωσική Λογοτεχνία και να αφοσιωθεί στη μελέτη, μετάφραση και κριτική της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Μέχρι το 1983, οπότε εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, διατέλεσε ερευνήτρια του Ινστιτούτου Σλαβικών και Βαλκανικών Μελετών της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, με ειδίκευση στη νεοελληνική γραμματεία. Υπήρξε εκλεγμένο τακτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της ΕΣΣΔ. Για τις φημισμένες καβαφικές μελέτες της, η Ρωσική Ακαδημία Επιστημών της απένειμε τον τίτλο «Doctorat d’Etat».
28 Οκτ 2018
28η Οκτωβρίου: Ο Μύθος ως Γεγονός
Τα προπολεμικά χρόνια ο Γερμανικός φασισμός με τον σατανικό «εβραιομπολσεβικισμό» που τον συνόδευε φαινόταν σε έναν οποιονδήποτε παρατηρητή ένα στιβαρό πολίτευμα, που είχε δημιουργήσει μια ανθούσα οικονομία και που πολλά από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της φαίνονταν ιδιαίτερα ελκυστικά, κυρίως όσα αφορούσαν στο τσάκισμα του εργατικού γερμανικού κινήματος. Ακόμα και στο Λονδίνο υπήρχαν ναζιστικές λέσχες, ενώ μερίδα της άρχουσας τάξης της Βρετανίας υποστήριξε ανοικτά το φασιστικό πολιτικό σύστημα. Είχαν φτάσει μάλιστα στο σημείο να κάνουν και παρελάσεις στους δρόμους του Λονδίνου στα πρότυπα των Γερμανικών ταγμάτων ασφαλείας.
Έτσι κι αλλιώς, ο κοινοβουλευτισμός στην Αγγλία χρησιμοποιούσε ξεχασμένους μεσαιωνικούς νόμους ενάντια στην συνδικαλιστική δραστηριότητα, μα και στο ισχυρό αντιμιλιταριστικό κίνημα που δρούσε εκείνη την εποχή στην χώρα της Γηραιάς Αλβιώνας.
Από το 1936 που η Ελλάδα ζούσε κάτω από ένα φασιστικό πολιτικό καθεστώς, αναζητούσε την ομοίωση με τα καθεστώτα του ναζισμού και του φασισμού που κυριαρχούσαν στην κεντρική, την νότια και την ανατολική Ευρώπη: από την Φιλανδία ως την Ιταλία, την «υγειονομική ζώνη», δηλαδή, απέναντι στην ΕΣΣΔ σύμφωνα με τον Τσώρτσιλ. Λογικό, καθώς ο κοινοβουλευτισμός μοιραζόταν το βασικό επιχείρημα για την ύπαρξη των καθεστώτων αυτών: Την αντιμετώπιση του κουμμουνιστικού κινδύνου.
Όταν, με συναίνεση της Βουλής, επιβλήθηκε από το παλάτι το φασιστικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω ήταν κάτοχος των τίτλων του πρώτου «Έλληνα εργάτη» και του πρώτου «Έλληνα αγρότη», τις ίδιες ακριβώς μέρες ξεκινούσε στην Ισπανία ο εμφύλιος πόλεμος. Κάτι που βοήθησε την κυβέρνηση να διακηρύσσει ότι η Ελλάδα δεν έγινε Ισπανία και ότι στον ηγέτη Μεταξά οφείλεται η σωτηρία της χώρας από παρόμοια δεινά. Άλλωστε, κεντρικό άξονα δράσης η 4η Αυγούστου είχε την καταπολέμηση του κομμουνισμού, ο οποίος εθεωρείτο μέρος μιας συνωμοσίας άθεων που θα ανέτρεπε την Παγκόσμια τάξη. Σε ραδιοφωνικό του διάγγελμα ο φασίστας Μεταξάς αναφέρει: «Ολίγον έλειψε να καταποντισθώμεν μέσα εις τον πλέον ανόσιον εμφύλιον σπαραγμόν. Γνωρίζετε τι παρασκευάζουν οι τρελοί ανατροπείς (σ.σ κομμουνιστές) του κοινωνικού μας καθεστώτος[…] Κανείς σας πλην των γνωστών δημαγωγών και των παραφρόνων ανατροπέων δεν θέλει να ιδή τον τόπο μας να πέση εις την τύχην της δυστυχούς Ισπανίας[…].
Η προπαγάνδα αυτή συνοδευόταν από καθημερινά άρθρα στις εφημερίδες, με προμετωπίδα την «Καθημερινή», με πλούσιο φωτογραφικό ρεπορτάζ από την τραγωδία της Ισπανίας και με σενάρια συνωμοσίας, όπου μέσα από δαιδαλώδη σενάρια περιέγραφαν πως οι μπολσεβίκοι, για να αποφύγουν εσωτερικά προβλήματα, αποφάσισαν να επεκτείνουν τον άθεο και διαβολικό κομμουνισμού σε όλη την Ευρώπη.
Έτσι, με τα σενάρια τρόμου να κυριαρχούν, με την ανοικτή βία του καθεστώτος που προκαλούσε φόβο, μα και με λίγο παντεσπάνι που μοίρασε η φασιστική κυβέρνηση, η μεγάλη μάζα του λαού παρέμεινε απαθής. (Διάβασε Κώστας Λουλουδάκης: Περί Φασισμού και Δυσάρεστων Υπενθυμίσεων )
Όπως γράφει και ο Ιστορικός της εποχής Γρηγόρης Δαφνής στο έργο του «Η Ελλάς μεταξύ δυο πολέμων»: «…αί λαϊκαί μάζαι παρέμειναν απαθείς και διότι η δικτατορία τους πρόσφερε υλικά ανταλλάγματα, ως την απόσβεσιν των αγροτικών χρεών την βελτίωσιν των ημερομισθίων, την οικονομικήν σταθερότητα, και διότι τα, από του 1932 μέχρι του 1936, πολιτικά γεγονότα είχαν προκαλέσει δυσφορίαν εναντίον των κομμάτων». Και πράγματι, καθιερώθηκε ελάχιστο μεροκάματο, ανεξαρτήτως ημερών απασχόλησης. Νομοθετήθηκαν οι κλαδικές συμβάσεις εργασίας και η άρχισε δειλά η εφαρμογή του οκταώρου. Βέβαια, οι εργοδότες δεν συμφωνούσαν και έβρισκαν «δαπανηρή» την πολιτική αυτή. Το φασιστικό καθεστώς όμως, τους πρόσφερε ως αντάλλαγμα την κατάργηση των απεργιών, απαγόρευσε τη σύσταση σωματείων και επέβαλε τον κρατικό και εργοδοτικό έλεγχο του συνδικαλισμού. Όμως, για να μην είμαστε άδικοι, είχαν φροντίσει «[…]να εξασφαλίσουμε στους ενδεείς και στους πτωχούς τουλάχιστον ένα πιάτο ζεστό φαγητό και ένα κρεβάτι στο νοσοκομείο, αν αρρωστήσουν», όπως έλεγε ο φασίστας Μεταξάς.
Τα φαινόμενα όμως απατούσαν. Η απάθεια του κόσμου σιγά- σιγά εγκαταλείπεται και παραχωρεί την θέση της στην παθητική και στην ενεργητική αντίσταση. Στην Κρήτη, το καλοκαίρι του 1938 ξέσπασε ένοπλος αγώνας ενάντια στους φασίστες, που όμως πνίγηκε γρήγορα στο αίμα από τον στρατό που έστειλε ο βασιλιάς Γεώργιος στο νησί, και βέβαια ξεσπούν και οι σκληρές διώξεις εναντίον των κομμουνιστών, μα και όσων ο υπουργός Ασφαλείας Κωνσταντίνος Μανιαδάκης θεωρούσε ότι αλληθωρίζουν προς τα αριστερά-μιας και στις μεγάλες πόλεις αναπτύσσονται αντιφασιστικά κινήματα κυρίως μέσα στις τάξεις των φοιτητών-με σκοπό τον εξοβελισμό όλων αυτών των δαιμονικών και αντιχριστιανικών δυνάμεων από την πολιτική ζωή.
Ωστόσο, την ιδία ανοικτή βία ενάντια στις εργατικές διεκδικήσεις χρησιμοποιούσαν με αύξοντα ρυθμό και οι κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα το κόμμα των φιλελευθέρων, δηλαδή, οι Βενιζελικοί. Η πρωτοτυπία του Μεταξά ήταν ότι κατήργησε τα κοινοβουλευτικά κόμματα, επέβαλε λογοκρισία στις εφημερίδες, απαγορεύοντας μάλιστα να δημοσιεύουν οτιδήποτε αρνητικό για τα φασιστικά καθεστώτα της Ευρώπης που ανθούσαν, και κατήργησε τα υπολείμματα των ατομικών ελευθεριών.
Εκεί που διέπρεψε, όμως, η κυβέρνηση Μεταξά, ήταν στο σύστημα των δηλώσεων αποκηρύξεως του κομμουνισμού και των πολιτικών φρονημάτων. Οι δηλώσεις αυτές στόχευαν στην ηθική καταρράκωση όσων αντιδρούσαν και στην κατάργηση της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Ευφυής ιδέα, είναι η αλήθεια, και συνέχεια του βενιζελικού Ιδιωνύμου, γιατί έφερε τον διχασμό στην Αριστερά και χώρισε τους ανθρώπους της σε δυο κατηγορίες: αυτή των δηλωσιών και αυτή των μη δηλωσιών.
Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του μεταξικού καθεστώτος είναι ότι οδηγούσε στην κατάσχεση και στη συνέχεια στην πυρά βιβλία και έντυπα που δεν ήταν αρεστά στο παλάτι και στους φασιστές. Το άρθρο 10 του νόμου 117/1936 γράφει επί λέξει: «Οι εν γένει εκδόται και βιβλιοπώλαι, κάτοχοι βιβλίων ή άλλων εντύπων των οποίων το περιεχόμενο εκδήλως αντίκειται προς τας διατάξεις του παρόντος Νόμου ως αναφερόμενον εις θεωρίας, ιδέας και συστήματα περί ων το άρθρο 1 του παρόντος υποχρεούνται εντός προθεσμίας 20 ημερών από της δημοσιεύσεως του παρόντος Νόμου να προσαγάγωσι και παραδώσωσι τα έντυπα ταύτα εις τας κατά τόπους αρμοδίας Αστυνομικάς Αρχάς συντασσομένου πρωτοκόλλου παραδόσεως. Οι μη συμμορφούμενοι[…] τιμωρούνται διά φυλακίσεως τριών μηνών μέχρι ενός έτους και ισοχρόνου εκτοπίσεως. Υφισταμένης αμφιβολίας παρά τω κατόχω περί του κατά τ’ ανωτέρω επιτρεπτού ή μη της κατοχής και εμπορίας εντύπου τινός, αποφαίνεται οριστικώς και αμετακλήτως τριμελής Επιτροπή αποτελούμενη υπό του νομάρχου, του Εισαγγελέως, των Πρωτοδικών και του Αστυνομικού Διευθυντού ένθα τα κατεχόμενα έντυπα».
Με αυτόν τον τρόπο, νομιμοποιήθηκε ένα άγριο κυνηγητό όλων των γραπτών τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού που η δικτατορία όχι μόνο απαγόρευε, αλλά ήθελε και να εξαφανίσει αφού οργάνωνε τελετές, όπου καίγονταν δημόσια όλα τα βιβλία και τα έντυπα που είχαν κατασχεθεί. Βέβαια, όλα αυτά είχαν ξεκινήσει προτού θεσπιστεί η μεταξική αντικομμουνιστική νομοθεσία. Για παράδειγμα, λίγες μέρες μετά την επιβολή της δικτατορίας, στις εφημερίδες υπήρχε η εξής ανακοίνωση: «Η Εθνική Φοιτητική Νεολαία Πειραιώς προβαίνουσα εις την εξαφάνισιν διά της πυράς ολοκλήρου σειράς κομμουνιστικών εντύπων την προσεχήν Κυριακήν ώραν 8 μ.μ. εν τη πλατεία Πασαλιμανίου Πειραιώς, προσκαλεί άπαντας τους εθνικόφρονας νέους, όπως προσέλθουν εν τη πλατεία Τερψιθέας 7 μ.μ. ίνα εν σώματι μεταβούν και συμμετάσχουν εις την τελετήν».
Τέτοιες ανακοινώσεις ήταν συχνό φαινόμενο κι όπως εύκολα μπορεί ν’ αντιληφθεί κάποιος, ο χαρακτηρισμός ενός εντύπου ως κομμουνιστικού ή ως ανατρεπτικού είχε πολύ ευρύ περιεχόμενο. Σχεδόν απροσδιόριστο. Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Σπύρος Λιναρδάτος γράφει χαρακτηριστικά γι’ αυτό το θέμα: «Μέλη φασιστικών οργανώσεων και διάφοροι τραμπούκοι ή πληρωμένοι αλήτες, με άγριους αλαλαγμούς χαράς, άναψαν σε δημόσιους χώρους μεγάλες φωτιές κι έκαψαν εκατοντάδες τόμους βιβλίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Ανάμεσα στα βιβλία που κάηκαν δεν ήταν μόνον του Μαρξ, του Ενγκελς, του Λένιν, του Πλεχάνωφ και των άλλων κλασικών του Μαρξισμού, αλλά και του Χάινε, του Μπέρναρ Σω, του Φρόυντ, του Τσβάιχ, του Ανατόλ Φρανς, του Γκόρκι, του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι, του Γκαίτε, του Φίχτε, του Δαρβίνου, του Παπαδιαμάντη, του Καρκαβίτσα κλπ.».
Μερικοί άνθρωποι του πνεύματος που έκαναν καριέρα στο φασιστικό καθεστώς ως λογοκριτές βιβλίων ήταν οι: Κλέων Παράσχος, Ειρήνη Δημητρακοπούλου – Αθηναία πιο γνωστή ως Ειρήνη Μεγαπάνου, Γεώργιος Πράτσικας, Γρηγόριος Στεφάνου, Γεράσιμος Άννινος…
Σύμφωνα με τον σπουδαίο στοχαστή της εφημερίδας «Καθημερινής», Στέφανο Κασιμάτη: «[…]φασίστας, με την έννοια που έχει ο όρος στην Ιστορία και στην Πολιτική Επιστήμη, δεν ήταν. «Φασίστας» με την έννοια του καφενείου είναι άλλη υπόθεση […] ο θεσμός του καφενείου, τελικά, πάντα επιβάλλει τις αξίες του (και μαζί τους διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες που συμπορεύονται), έχει καταβληθεί προσπάθεια για να μειωθεί ο προσωπικός ρόλος του Ι. Μεταξά στην 28η Οκτωβρίου. Ωστόσο, η σοβαρή ιστορική έρευνα οδηγεί στην αντίθετη κατεύθυνση και μάλλον ενισχύει την εικόνα του ως εθνικής προσωπικότητας. Διότι ο Μεταξάς, ουσιαστικά, συνέχισε την εξωτερική πολιτική της τελευταίας τετραετίας του Βενιζέλου[…]».
Ασφαλώς, σεβόμαστε την άποψη του κυρίου Κασιμάτη, όμως νομίζουμε πως είναι απαραίτητο να καταθέσουμε και την γνώμη του «καφενόβιου» Βρετανού στρατηγού Χένρι Μέτλαντ Ουίλσον ο οποίος διετέλεσε Γενικός διοικητής όλων των βρετανικών στρατευμάτων στην Αίγυπτο και, αργότερα, διοικητής των βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα: «κάτω από την δικτατορία του Μεταξά, είχαν υιοθετήσει ορισμένες ναζιστικές ιδέες.[…]Η θέσις μας στην Ελλάδα ήταν πραγματικά παράδοξη: Αγωνιζόμαστε εναντίον του ολοκληρωτισμού ενισχύοντας μια φασιστική κυβέρνηση εναντίον μιας άλλης».
Ενώ ο ποιητής, πεζογράφος, δημοσιογράφος και πολιτικός, Ασημάκης Πανσέληνος (1903- 1984), στο αυτοβιογραφικό πεζογράφημα του με τίτλο «Τότε που ζούσαμε» μας χαρίζει το πορτρέτο του φασίστα Μεταξά: «[…]Κλειστός στις μονομανίες του και στο σπίτι του με την αυταρέσκεια παρανοϊκού, αυτοεροτεύεται και παλεύει σκληρά με τον εαυτό του.[…]Από την Αθήνα βρέθηκε ξαφνικά στο Βερολίνο να φοιτά στην Πολεμική Ακαδημία. Το μουλαρίσιο πρώσικο πνεύμα έδωσε απάντηση στο μεγαλομανιακό παραλήρημα του. Όταν κατασταλάζει διαπιστώνει οριστικά το προσωπικό του ιδανικό και το εθνικό όραμα του-γράφει: “πατρίς δι’εμέ δεν είναι η από του 1821 γεννηθείσα, διότι ως Μεταξάς ανήκω εις το γένος όπερ υπήρξεν πρότερον της πατρίδας ταύτης”. Απερίγραπτα πράγματα. Συχνά θα τον δούμε να αντιπαραθέτει με νοσηρή βεβαιότητα τον εαυτό του στο έθνος[…].Ο Μεταξάς ήταν ένα άνθρωπος κακός και δυστυχισμένος και για το λόγο τούτο παραπάνω δειλός[…]».
Ωστόσο, το σπουδαίο πνεύμα του Κασιμάτη έχει ένα δίκιο όσο αφορά την άποψη πως ο Μεταξάς ήταν ο συνεχιστής της εξωτερικής πολιτικής του Βενιζέλου. Πράγματι, η ιδεολογία του φασιστικού «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού», εκτός τον αντικομμουνισμό, είχε ως βασικό χαρακτηριστικό, την ανασυγκρότηση από τα ερείπια της βενιζελικής «Μεγάλης Ιδέας» και ως περίζωμα τον «ελληνοχριστιανικό πολιτισμό», που τον παρουσίαζαν ως συνεχιστή της αρχαίας Σπάρτης και του Βυζαντίου. Όμως, όλο αυτό το εθνικό μεγαλείο ήταν πιστό στις «υποχρεώσεις» του απέναντι στις απαιτήσεις της αγγλοκινούμενης μοναρχίας και του αγγλικού παγκόσμιου στρατηγικού συστήματος. (Όπως ακριβώς και η Ελλάδα των πέντε ηπείρων και των δυο θαλασσών του Βενιζέλου η οποία όμως δεν συμπεριελάμβανε στα εθνικά σύνορα της ούτε την Ρόδο και τα Δωδεκάνησα που ήταν υπό Ιταλική κατοχή, ούτε την Κύπρο που ήταν υπό βρετανική κυριαρχία. Εκεί ο Βενιζέλος το έπαιζε καφενόβιος…)
Εν τούτοις όσο διαβόητος Γερμανόφιλος και να ήταν ο Μεταξάς, ήδη από την περίοδο του λεγόμενου «Εθνικού Διχασμού» 1915-1917, τις πολιτικές και τις εξωτερικές συμμαχίες δεν τις καθορίζουν ούτε οι προσωπικές συμπάθειες ούτε οι αντιπάθειες του κάθε προσώπου. Ο σπουδαίος Ιστορικός συγγραφέας Ι. Γ. Κορωνάκης στο βιβλίο του «Η Πολιτεία της 4ης Αυγούστου, Φως εις μίαν πλαστογραφημένην περίοδον της Ιστορίας μας», για το θέμα αναφέρει: οι Βρετανοί «[…]κατέφυγαν είς την προσφιλή των μέθοδον: έβαλαν τους ονόματι μόνον Έλληνας να κηρύξουν την χώραν των έν κινδύνω, να φωνάξουν αναιδώς, ότι τα εθνικά συμφέροντα δήθεν διακυβεύονται από την ύπαρξιν δημοκρατικών ελευθεριών και κοινωνικής δικαιοσύνης[…] και εγκατέστησαν μίαν ειδεχθή ολιγαρχίαν του τύπου της παλαιάς αθηναϊκής ολιγαρχίας[…] η οποία εκυβέρνα διά λογαριασμόν των με κύριον άξονα τον βασιλέα Γεώργιον, ο οποίος αυτοχρήμα και είς την πραγματικότητα ήτο τοποτηρητής ή μάλλον αντιβασιλεύς, κυβερνών εξ ονόματος της Α.Μ του βασιλέως της Αγγλίας».
Ρυθμιστικό ρόλο στις πολιτικές και στρατιωτικές συμμαχίες παίζει η οικονομική κυριαρχία και το μονοπωλιακό κεφάλαιο, ντόπιο και ξένο. Το ελληνικό μονοπωλιακό κεφάλαιο και κυρίως το ναυτιλιακό ήταν στενά συνδεδεμένο μόνο με την Αγγλία. Και το πιο ισχυρό κεφάλαιο στην Ελλάδα ήταν το αγγλικό, έπειτα το γαλλικό και αμερικανικό. Η Γερμανία, εκείνα τα χρόνια, δεν διέθετε καμία αξιόλογη θέση πέρα από ένα 4% στις ξένες επενδύσεις. Εμπνευστής, λοιπόν, και θεμελιωτής του φασιστικού καθεστώτος της Ελλάδας ήταν ο αγγλικός ιμπεριαλισμός, με τοπάρχη τον Άγγλο βασιλιά της χώρας Γεώργιο τον Β΄. Γι’ αυτό και ο Μεταξάς δεν έκανε βήμα πριν συμβουλευτεί τον Γεώργιο, μα και τον τότε πρέσβη της Αγγλίας Μάικλ Πάλαιρετ.
Ωστόσο, η φασιστική Μεταξική δικτατορία και ο θαυμασμός της προς τα άλλα φασιστικά καθεστώτα διευκόλυνε την διείσδυση της γερμανικής πέμπτης φάλαγγας στην Ελλάδα, διαβρώνοντας κυρίως τις ένοπλες δυνάμεις. Αυτό, όμως, ήταν κάτι που είχε γίνει και σε άλλες χώρες μη εξαιρουμένης της Αγγλίας και της Γαλλίας. Ο αντικομμουνισμός ή καλύτερα ο «σατανικός εβραιομπολσεβικισμός» ήταν ο ελκυστικότερος και αποτελεσματικότερος σύμμαχος της φασιστικής γερμανικής κατασκοπίας, ώστε να προσεταιρίζεται τους πάντες…
Όταν δε έπεσε και η Γαλλία και μετά ακολούθησε η κυβέρνηση του Βισύ, η οποία στηρίχτηκε σε μια μεγάλη μερίδα πολιτών, που έτρεφαν φασιστικά «αισθήματα», φαινόταν ότι η μοναχική και τραυματισμένη Αγγλία δεν μπορούσε επαρκώς να καλύψει τα κενά και να διατηρήσει την προηγούμενη προ του πολέμου αποικιακή ισορροπία.
Ακολούθως, η Ιταλία θεώρησε ότι η λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου αποτελούσε ένα απάνεμο λιμάνι. Μια ευκαιρία συσχετισμών που εκείνη την εποχή της έδιναν άπειρες δυνατότητες να παρουσιαστεί ως ισότιμος εταίρος της ναζιστικής Γερμανίας. Η κυρίαρχος, όμως, των ανοιχτών θαλασσών Αγγλία ουδεμία πρόθεση είχε να αφήσει ελεύθερο το πεδίο, κάτι που εκδηλώθηκε με εξαιρετικά βίαιο τρόπο και συμβολικά, όταν ο βρετανικός στόλος επιτέθηκε και βύθισε τον Γαλλικό στόλο των νέων συμμάχων των Γερμανών. Η Ιταλία των ρητορικών εξάρσεων του Μουσολίνι δεν πήρε το μήνυμα και επιτέθηκε στην βόρειο Αφρική και στην Ελλάδα.
Οι Ιταλοί, που από τον Απρίλιο του 1939 είχαν καταλάβει την Αλβανία, προσπάθησαν και έκαναν σαφείς τις προθέσεις τους όσον αφορά στην Ελλάδα. Στις 12 Ιούλη 1940 ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδισαν ένα αντιτορπιλικό και ένα βοηθητικό σκάφος του ελληνικού στόλου. Στις 30 Ιούλη βομβάρδισαν δύο αντιτορπιλικά και στις 2 Αυγούστου ένα περιπολικό. Στις εφημερίδες, όμως, επικρατούσε όπως και στην κυβέρνηση, σιγή ασυρμάτου. Ακόμα και όταν στις 15 Αυγούστου 1940 μία τορπίλη του ιταλικού υποβρυχίου Nτελφίνο βύθισε ξαφνικά το ελαφρύ καταδρομικό «Έλλη», που βρισκόταν έξω από το λιμάνι της Τήνου, η κυβέρνηση εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία επισήμαινε, ότι το «Έλλη» βυθίστηκε από υποβρύχιο αγνώστου εθνικότητας.
Γι’ αυτό και όταν στις 25 Οκτωβρίου το ελληνικό Εθνικό Θέατρο εγκαινίαζε τη χειμερινή του περίοδο με την παράσταση «Μαντάμ Μπατερφλάι» του Πουτσίνι από τη Λυρική Σκηνή, καλεσμένοι του Μεταξά και του Γεωργίου ήταν η ηγεσία της ιταλικής πρεσβείας, και ο γιος του Πουτσίνι με τη σύζυγό του. Το επόμενο βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, η ιταλική πρεσβεία έδωσε δεξίωση προς τιμήν του ζεύγους Πουτσίνι, στην οποία είχε προσκληθεί σχεδόν όλος ο «καλός κόσμος» της προηγούμενης βραδιάς και φυσικά η ελληνική κυβέρνηση και η βασιλική οικογένεια. Εντούτοις, η πολιτική εκπροσώπηση της χώρας περιορίστηκε στις παρουσίες του μόνιμου υφυπουργού Εξωτερικών Νικ. Μαυρουδή και του υφυπουργού Τύπου και Τουρισμού Θ. Νικολούδη. Τα τραπέζια ήταν διακοσμημένα με ελληνικές και ιταλικές σημαίες, ενώ η τούρτα έφερε πάνω τη φράση «Ζήτω η Ελλάς».
Μετά τις 5 το πρωί της 27ης Οκτωβρίου του 1940, όταν έφυγαν και οι τελευταίοι καλεσμένοι από την ιταλική πρεσβεία, ο πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι πήρε το αποκρυπτογραφημένο τηλεγράφημα. Επρόκειτο για μια τελεσιγραφική διακοίνωση της ιταλικής προς την ελληνική κυβέρνηση.
«… η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξεν εις την απόφασιν να ζητήση από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν – ως εγγύησιν διά την ουδετερότητα της Ελλάδος και ως εγγύησιν διά την ασφάλειαν της Ιταλίας – το δικαίωμα να καταλάβη διά των ενόπλων αυτής δυνάμεων, διά την διάρκειαν της σημερινής προς την Αγγλίαν ρήξεως, ορισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθή εις την κατάληψιν ταύτην και όπως μη παρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιν των στρατευμάτων των προοριζομένων να την πραγματοποιήσωσι…» Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου βρήκε τον πρέσβη Γκράτσι να παραδίδει το τελεσίγραφο στον Μεταξά. «Όταν τελείωσε την ανάγνωση, με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή: «Alors, c’ est la querre» (σ.σ. ώστε έχουμε πόλεμο)», γράφει ο Γκράτσι. Το «ΟΧΙ» δεν το είπε ποτέ ο Μεταξάς. Ήταν τίτλος της εφημερίδας «Ελληνικόν Μέλλον της 30ης Οκτωβρίου 1940. Έκτοτε καθιερώθηκε ο μύθος ως γεγονός…
Ο Μεταξάς, βέβαια, όσο αφορά στην ουδετερότητα της Ελλάδας είχε γράψει: «Είμεθα ουδέτεροι εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης». Εντούτοις, ο Μεταξάς μπροστά στο ενδεχόμενο πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας με την Ιταλία, επιχείρησε να διερευνήσει τη δυνατότητα απεμπλοκής από την Αγγλία και συμβιβασμού με τις απαιτήσεις του φασιστικού μπλοκ της Ευρώπης. Να πώς ο ίδιος περιέγραψε αυτό το θέμα: «Μη νομίσητε ότι η απόφασις του ΟΧΙ πάρθηκε έτσι, σε μια στιγμή. Μην φαντασθήτε ότι εμπήκαμε στον πόλεμο αιφνιδιαστικά. ‘Η ότι δεν έγινε παν ό,τι επετρέπετο και μπορούσε να γίνει διά να τον αποφύγωμε… Εις σχετικάς βολιδοσκοπήσεις προς την κατεύθυνσιν τον Αξονος, μου εδόθη να εννοήσω σαφώς ότι μόνη λύσις θα μπορούσε να είναι μία εκουσία προσχώρησις της Ελλάδος εις τη «Νέαν Τάξιν». Προσχώρησις που θα εγένετο όλως ευχαρίστως δεκτή από τον Χίτλερ «ως εραστήν του Ελληνικού πνεύματος». Φυσικά δεν ήτο δύσκολον να προβλέψη κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν οι Αγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των… Θα εδημιουργούντο έτσι όχι δύο, όπως το 1916, αλλά τρεις αυτήν τη φοράν Ελλάδες.»
Ο Γεώργιος Καφαντάρης είχε πει με δεικτικό τρόπο για τη στάση του Μεταξά απέναντι στο ιταλικό τελεσίγραφο: «Είπε το ΟΧΙ, ο μόνος Έλληνας που θα μπορούσε να πει το ΝΑΙ», ενώ ο Γιώργος Σεφέρης έγραψε για το Μεταξικό καθεστώς: «Μικρά μυαλά, μικρές λεπτομέρειες και φόβος, φόβος Θεέ μου, όλους τους συνέχει ο φόβος. Ευνουχισμένοι άνθρωποι. Αντίθετα το ηθικό του μετώπου και του λαού καταπληκτικό. Ζούμε μεγάλες στιγμές».
Εν κατακλείδι, έχουμε να πούμε πως τις αποφάσεις δεν τις επιβάλλουν οι ιδεολογικές και πολιτικές προτιμήσεις των ηγετών, αλλά τα γενικότερα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων στην εσωτερική και διεθνή τους διάσταση.
«Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από την 5ην π.μ σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνο-αλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πάτριου εδάφους», ανακοίνωσε νωρίς το πρωί της 28ης Οκτώβρη το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Η αντίδραση άμεση. Ο λαός πλημμύρισε τους δρόμους της Αθήνας και σχημάτιζε μεγαλειώδεις διαδηλώσεις. «Θάνατος στο φασισμό», φώναζαν ρυθμικά οι διαδηλωτές μπροστά στα μάτια των αστυνομικών. Και όσο και αν φαίνεται απρόσμενο ή αφύσικο, ο λαός με χαμόγελο έγραψε την ιστορία του.
Την μέρα που ξεκίνησε ο φασιστικός πόλεμος.
Βιβλιογραφία- αναφορές:
Νίκος Ψυρούκης: Ο Φασισμός και η 4η Αυγούστου.
Γιώργος Μαργαρίτης: Προαγγελία Θυελλωδών Ανέμων.
1936 Ελλάδα Ισπανία, Συλλογικό Έργο.
Ιωάννου Μεταξά: «Ημερολόγιο».
Άλκης Ρήγος: «Το Νέον Κράτος Του Μεταξά» «Ε Ιστορικά» Τόμος 5
Φοίβος Οικονομίδης: «Η ΕΟΝ ο Μεταξάς και η Γερμανία» «Ε Ιστορικά» Τόμος 5
«Ο Ιωάννης πίσω από τον Μεταξά» Πρόλογος: «Γιατί ο Μεταξάς» του Στέφανου Κασιμάτη (εφημερίδα «Καθημερινή» http://www.kathimerini.gr/807579/interactive/epikairothta/hgetes/iwannhs-meta3as)