Μπάμπης Παπαδόπουλος: Απ’ τη σπηλιά του Δράκου

  Ο Μπάμπης Παπαδόπουλος ανασκευάζει ρεμπέτικα τραγούδια της δεκαετίας του 1930, αποτίοντας φόρο τιμής στους συνθέτες τους, με σεβασμό στο πνεύμα των τραγουδιών και την αξία του υλικού.

Επανέκδοση σε CD και streaming/download του άλμπουμ “Απ΄τη Σπηλιά του Δράκου” του Μπάμπη Παπαδόπουλου σε remaster από τον Τίτο Καργιωτάκη που είχε κάνει και το mastering της πρώτης έκδοσης το 2010.

Ο Παπαδόπουλος διασκευάζει (ή πιο σωστά ανασκευάζει) ρεμπέτικα τραγούδια της δεκαετίας του 1930 με φαντασία στην αρμονική γλώσσα και ευρηματικότητα στη μελωδική ανάπτυξη, αποτίοντας φόρο τιμής στους συνθέτες τους, με σεβασμό στο πνεύμα των τραγουδιών που παράλληλα αναδεικνύει  τη διαχρονικότητα και την αξία του συγκεκριμένου υλικού.

Το “Απ’ τη Σπηλιά του Δράκου” γνώρισε τόσο καλλιτεχνική όσο και εμπορική επιτυχία την περίοδο της πρώτης κυκλοφορίας του και με το πέρασμα του χρόνου έχει αποκτήσει τη θέση του κλασικού άλμπουμ της ελληνικής δισκογραφίας.

Η πρώτη έκδοση έχει εξαντληθεί από χρόνια και επανεκδίδεται τώρα με αφορμή την συμπλήρωση 15 χρόνων λειτουργίας της Puzzlemusik ως τμήμα των εορταστικών δράσεων που θα κορυφωθούν το φθινόπωρο του 2021, αλλά και την περσινή επέτειο των 10 χρόνων από την πρώτη έκδοση του άλμπουμ.

Το CD διανέμεται κατά τη διάρκεια του Μαρτίου  στα δισκοπωλεία που αν και κλειστά ως φυσικοί χώροι, λειτουργούν on-line.

Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη σε υπηρεσίες streaming & download από 12 Μαρτίου (Spotify, iTunes, Deezer, Tidal και πολλές άλλες).

Έγραψαν για το “Απ΄τη Σπηλιά του Δράκου” την περίοδο της κυκλοφορίας του:

Ο Παπαδόπουλος, λειτουργεί με σεβασμό και χωρίς να θέλει να «αλλοιώσει» το νόημα και την ουσία αυτών των τραγουδιών. Τα φέρνει πιο κοντά στη σύγχρονη εποχή, κάνοντας όλους εμάς να θυμηθούμε μια παράδοση που κυλάει στις φλέβες μας. (Νοέμβριος 2010, Ροζίνα Αράπη, ClickAtLife.gr)

O παρών δίσκος έχει τη δυναμική για να επαναπροσδιορίσει την σχέση μας με την πλούσια, αλλά ταλαιπωρημένη στο πέρασμα του χρόνου, μουσική που μας κληροδοτήθηκε. Καιρός, λοιπόν, να αναθεωρήσουμε την άποψή μας γι’ αυτήν και να την ενσωματώσουμε (μόνιμα) στα ακούσματά μας. (Μάιος 2010, Παναγιώτης Σταθόπουλος, mic.gr)

Το “Απ΄τη Σπηλιά του Δράκου” περιλαμβάνει οργανικές εκδοχές σε τραγούδια των: Γιώργος Μπάτης, Μάρκος Βαμβακάρης, Βαγγέλης Παπάζογλου, Ιωάννης Χαλικιάς, Κώστας Μπέζος, Τέτος Δημητριάδης – χρονολογική εξαίρεση αποτελεί το Ένα τραγούδι απ΄τ’Αλγέρι του Απόστολου Καλδάρα που ηχογραφήθηκε πρώτη φορά το 1948.

Το τρίο των μουσικών που παίζει στο άλμπουμ αποτελείται από τον ίδιο τον Μπάμπη Παπαδόπουλο στην κιθάρα, τον Δημήτρη Βλαχομήτρο στο μπουζούκι και τον Διονύση Μακρή στο κοντραμπάσο. Στις εμβόλιμες μινιατούρες που υπάρχουν ανάμεσα σε ορισμένα από τα κομμάτια συμμετέχει ο Γιώργος Χριστιανάκης (πιάνο).

 

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από την Puzzlemusik στις 26 Απριλίου του 2010.  Ηχογραφήθηκε τον  Οκτώβριο του 2009  στο στούντιο Royal Alzheimer Hall με μηχανικό ήχου τον Τίτο Καργιωτάκη ο οποίος έκανε και τις μίξεις. Mastering: Τίτος Καργιωτάκης, Χρήστος Χαρμπίλας.

2021 remaster: Τίτος Καργιωτάκης Σχεδιασμός εξωφύλλου & συσκευασίας: Red Creative. Παραγωγή: Μπάμπης Παπαδόπουλος.

Το Μινόρε του Τεκέ (2021 Remaster) – Μπάμπης Παπαδόπουλος YouTube link:

Ο Μπάμπης Παπαδόπουλος συνεχίζει την δημιουργική του πορεία. Πιο πρόσφατη κυκλοφορία του το άλμπουμ “Παραλογές του Άχρηστου” (Νοέμβριος 2019, Puzzlemusik)

Μπάμπης Παπαδόπουλος  Links:

  Site: http://babispapadopoulos.gr/     Facebook: www.facebook.com/PapadopoulosBabis

Διαβάστε περισσότερα

Σοκαριστικές καταγγελίες: Τις χτυπούσαν, τις τραβούσαν απ’ το αιδοίο, τις άφηναν νηστικές και έψαχναν φαΐ στα σκουπίδια”

Σοκαριστικές καταγγελίες από 22 αθλήτριες και αθλητές της ενόργανης γυμναστικής, που καταγγέλλουν τους προπονητές τους για ακραία βασανιστήρια, λεκτική και σωματική βία, ψυχολογική και σεξουαλική κακοποίηση.

Κατιούσα

 

Ήταν κοινό μυστικό για όσους είχαν επαφή με τον χώρο. Τώρα όμως ήρθε η ώρα να ανοίξουν μαζικά τα στόματα και να καταγγείλουν όσα συμβαίνουν στον χώρο του αθλητισμού. Να σπάσουν την λογική πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, ότι τα βασανιστήρια και η “σκληραγώγηση” δυναμώνουν τις αντοχές του αθλητή στις δυσκολίες και τον φέρνουν πιο κοντά στην επιτυχία.

22 αθλήτριες και αθλητές από τον χώρο της ενόργανης γυμναστικής έσπασαν το απόστημα της σιωπής και κατήγγειλαν με επιστολή τους στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον πρωθυπουργό τις προπονητικές μεθόδους που ήταν συνώνυμες με τα βασανιστήρια, την προσωπική τους ταπείνωση και τον εξευτελισμό που βίωναν τα θύματα από τους προπονητές τους.

Οι καταγγελίες που ήρθαν στο φως από το ρεπορτάζ της ΕΦΣΥΝ είναι συγκλονιστικές. Αφορούν ως επί το πλείστον μικρά ανήλικα παιδιά, που δεν είχαν τη δυνατότητα να αντιδράσουν, και περιστατικά με σωματικές τιμωρίες, υποχρεωτική νηστεία, ψυχολογική κακοποίηση και σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Οι προπονητές ένιωθαν πως είχαν απόλυτη εξουσία πάνω στους αθλητές τους, για να κάνουν ό,τι θέλουν, χωρίς τον παραμικρό έλεγχο. Και όπως τονίζεται από τους καταγγέλλοντες, δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για τον κανόνα, σε μια περίοδο που απλώνεται τουλάχιστον ως το 1985 -δηλαδή 36 χρόνια πριν.

Τα περιστατικά που καταγγέλλονται στην επιστολή των αθλητριών κι αθλητών είναι συγκλονιστικά. Λεκτική βία, σωματική βία, ψυχολογική βία, προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Οι προπονητές χτυπούσαν με σφαλιάρες και κλωτσιές τα μικρά παιδιά, τα απωθούσαν βίαια, τα τσιμπούσαν, τους πετούσαν αντικείμενα, τα άφηναν να προπονούνται τραυματισμένα, τα άφηναν νηστικά και τα βασάνιζαν για να φτάσουν το “επιθυμητό” βάρος, τα άφηναν να λιποθυμούν από την πείνα, να τρώνε οδοντόκρεμα ή να αναζητούν τροφή στους κάδους σκουπιδιών. Τραβούσαν τα μικρά κορίτσια από το αιδοίο ή το ακουμπούσαν στο σπαγγάτο (δήθεν για προπονητικούς λόγους), τα ξεγύμνωναν για να τα τιμωρήσουν.

Χρειάζεται γερό στομάχι, αλλά αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς ολόκληρη την επιστολή.

“Ως αθλητές και αθλήτριες της ενόργανης γυμναστικής απευθυνόμαστε σε εσάς με την ελπίδα της παρέμβασης σας στο πολύ σοβαρό πρόβλημα της κακοποίησης που ασκείται σε βάρος των ανήλικων αθλητών και αθλητριών μας. Η κακοποίηση αφορά στη χρήση σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής βίας, τη σεξουαλική παρενόχληση και την προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στο πλαίσιο της προπονητικής διαδικασίας αλλά και πέρα από αυτή.

Είναι σκόπιμο να επισημάνουμε πως στην ενόργανη και ρυθμική γυμναστική τα παιδιά ξεκινούν την ενασχόλησή τους με το άθλημα από την πολύ μικρή ηλικία των 5 περίπου ετών ενώ από την ηλικία των 9 ετών αρχίζουν να συμμετέχουν σε αγώνες είτε σε συλλογικό επίπεδο είτε σε επίπεδο εθνικής ομάδας εκπροσωπώντας τη χώρα σε διεθνείς διοργανώσεις. Πίσω όμως από την τιμή του να φοράει ένας αθλητής – τρια τη φόρμα με το Εθνόσημο και να πανηγυρίζει ένα μετάλλιο, τις περισσότερες φορές κρύβεται ένα κακοποιημένο παιδί. Ένας κακοποιημένος άνθρωπος.

Η χρονική περίοδος που θα αναφερθούμε είναι μεγάλη και περιλαμβάνει τα περισσότερα χρόνια ζωής της γυμναστικής στην Ελλάδα (1985 και έπειτα) αφού κάθε μία από εμάς ήταν αθλήτρια σε διαφορετική εποχή. Τα περιστατικά λοιπόν σε ένα τόσο ευρύ χρονικό διάστημα είναι πάρα πολλά καθώς ήταν πάντα ένα είδος κοινού μυστικού ότι οι προπονητές είχαν την απόλυτη δικαιοδοσία επάνω στους αθλητές τους χωρίς να υπάρχει κανένας ουσιαστικός έλεγχος επί της προπονητικής τους μεθόδου από τις διοικήσεις των συλλόγων ή της ομοσπονδίας. Φυσικά δεν μιλάμε για την αυτονόητη καθημερινή κόπωση και εξάντληση λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για εξέλιξη και βελτίωση των επιδόσεων. Αναφερόμαστε στον τρόπο και τις μεθόδους που ακολούθησε μεγάλη μερίδα προπονητών ως προπονητικό μέσο και που όπως θα διαπιστώσετε έφτασαν στο όριο του βασανισμού και κάθε είδους εκβιασμού μέσω του φόβου που προκαλούσαν.

Ο τρόπος της υποτιθέμενης διόρθωσης των ασκήσεων συχνά ήταν η σωματική κακοποίηση – ξυλοδαρμός των παιδιών. Διαδραματίζονταν καθημερινά 2 περιστατικά στα οποία οι προπονητές για να συνετίσουν τους αθλητές-τριες τους χτυπούσαν με σφαλιάρες στο πρόσωπο και στο σώμα καθώς επίσης και με κλωτσιές, σπρωξίματα και κάθε είδους άλλα χτυπήματα. Άρπαζαν από τα μαλλιά τα κοριτσάκια και τα έσερναν από το σημείο προσγείωσης της άσκησης μέχρι το σημείο εκκίνησης για να επαναλάβουν το πρόγραμμα τους ενώ αυτά έκλαιγαν ασταμάτητα. Πετούσαν αντικείμενα στους αθλητές (καρέκλες, παπούτσια κ.α.) την ώρα που εκτελούσαν τις ασκήσεις τους με αποτέλεσμα να τους χτυπούν στον αέρα και να κινδυνεύουν με πολύ σοβαρούς τραυματισμούς.

Τσιμπούσαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια των ασκήσεων ενώ αυτά βρίσκονταν σε στάσεις εξαιρετικά επικίνδυνες (κατακόρυφο σε δοκό ή δίζυγο). Αφαιρούσαν τα προστατευτικά στρώματα κατά τη διάρκεια της άσκησης έτσι ώστε ο αθλητής χτυπήσει όταν προσγειωθεί. Κάποιοι προπονητές μάλιστα ανάγκαζαν τους αθλητές να χτυπούν τους συναθλητές τους αντί να το κάνουν οι ίδιοι. Επίσης για σκληρότερες μορφές βίας οδηγούσαν τους «ανυπάκουους αθλητές-τριες» σε χώρους όπου δεν τους έβλεπαν άλλοι για να τους χτυπήσουν και να τους απειλήσουν χωρίς να υπάρχουν μάρτυρες. Πολλές φορές ένας αθλητής που τραυματιζόταν είχε να αντιμετωπίσει την οργή του προπονητή ο οποίος δεν τον άφηνε να πάει σε γιατρό και τον ανάγκαζε να συνεχίζει την προπόνηση ή τον αγώνα. Πολλοί από εμάς φτάσαμε στο σημείο να εκτελούμε ασκήσεις ακόμα και με σπασμένα πόδια και χέρια γεγονός που μας οδήγησε σε μεγαλύτερους τραυματισμούς και πολύ σοβαρά προβλήματα.

* Ένα ακόμη ζήτημα είναι ο τρόπος που γινόταν ο έλεγχος του σωματικού βάρους των αθλητών και ιδιαίτερα των αθλητριών. Φυσικά η διαδικασία δεν περ καμία επιστημονική παρακολούθηση και συμβουλευτική ιατρού ή διαιτολόγου. Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου υπήρχε η δυνατότητα παρακολούθησης από ειδικό, δεν γινόταν χρήση αυτής. Οι προπονητές ως άλλοι Θεοί αποφάσιζαν ποσά κιλά έπρεπε να ζυγίζει η κάθε αθλήτρια σύμφωνα με το γούστο και τις όποιες γνώσεις διέθεταν και όχι εννοείται σύμφωνα με τις βιολογικές ανάγκες ή τις απαιτήσεις της προπόνησης. Ο τρόπος ήταν το καθημερινό ζύγισμα και η ανακοίνωση από τον προπονητή του βάρους που επιθυμεί να έχει ο αθλητής την επομένη ημέρα, για παράδειγμα αύριο θα είσαι δυο κιλά λιγότερο. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν τα παιδιά να βιώνουν τεράστιο άγχος και πίεση σχετικά με τη διατροφή τους και να καταφεύγουν σε επικίνδυνες μεθόδους απώλειας βάρους (πρόκληση εμετού, διουρητικά χάπια, πολύωρη σάουνα κ.α.).

Οι τιμωρίες που τους περίμεναν αν δεν τα κατάφερναν ήταν πολύ σκληρές ενώ απειλούνταν και με αποκλεισμό από την ομάδα. Κάποιοι προπονητές επέβαλαν στις αθλήτριες που δεν είχαν το επιθυμητό βάρος κατά το καθημερινό ζύγισμα ακόμα και χρηματική ποινή (η αθλήτρια έπρεπε να βάζει ένα ποσό που όριζε ο προπονητής σε ένα κουμπαρά που κρατούσε ο ίδιος). Επίσης όταν οι αθλητές διέμεναν σε προπονητικά κέντρα ή ήταν σε περιόδους αγώνων, οι προπονητές έλεγχαν πλήρως τη διατροφή τους με αποτέλεσμα να υποσιτίζονται. Τα παιδιά έφταναν στα όρια της λιποθυμίας από την αφαγία , την εξάντληση και την καταπόνηση του οργανισμού τους. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι αθλήτριες έχουν φτάσει στο σημείο να τρώνε την οδοντόκρεμα διότι δεν άντεχαν την πείνα καθώς και να ψάχνουν στους κάδους των σκουπιδιών στα ξενοδοχεία όπου διέμεναν και στα στάδια που αγωνίζονταν. Πολλοί αθλητές και αθλήτριες απέκτησαν μόνιμα σοβαρά διατροφικά προβλήματα εξαιτίας αυτών των ακραίων τακτικών καθώς υπέμεναν όλη αυτή την ταλαιπωρία στην πολύ ευαίσθητη ηλικία της ανάπτυξης.

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό ένα τέτοιο περιβάλλον απόλυτης εξουσίας και εκφοβισμού αφήνει το περιθώριο να παρουσιαστούν και περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης – κακοποίησης σε βάρος των ανήλικων αθλητών-τριών. Υπήρξαν περιπτώσεις που κάποιοι εκμεταλλευόμενοι τη θέση και την ιδιότητα τους χρησιμοποιούσαν την εξουσία που είχαν με σκοπό τη σεξουαλική τους ικανοποίηση. Οι αθλήτριες υποχρεώνονταν να κάνουν σπαγγάτο ακουμπώντας με το γεννητικό τους όργανο την παλάμη του προπονητή, με πρόσχημα τη βελτίωση της ευλυγισίας. Τραβούσαν τα μικρά κορίτσια από το αιδοίο με δύναμη για να τους δείξουν «πώς να κάνουν σωστά την άσκηση».

Υπήρξαν επίσης περιπτώσεις που η παρενόχληση ήταν έξω από τα όρια της προπονητικής διαδικασίας. Πρόσωπα εκμεταλλευόμενα το γεγονός ότι τα ανήλικα παιδιά βρίσκονταν μόνα μακριά από τα σπίτια τους, (περίοδοι αγώνων και προετοιμασιών) τα παρενοχλούσαν σεξουαλικά και κατόπιν τα «συμβούλευαν» να το κρατήσουν μυστικό. Η παρενόχληση έφτανε ακόμη και στο σημείο εμμονής με τα παιδιά να κρύβονται και να κλειδώνονται όπου μπορούσαν για να αποφύγουν τα άτομα 4 αυτά. Επίσης δεν ήταν λίγες οι φορές που γίνονταν σεξιστικά σχόλια στις αθλήτριες για το στυλ, την εμφάνιση και τον τρόπο που εκτελούσαν τις ασκήσεις τους.

Πολύ μεγάλο μέρος αυτού του συστήματος ήταν επίσης και οι τιμωρίες οι οποίες τις περισσότερες φορές ουδεμία σχέση είχαν με την εκμάθηση των ασκήσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας τιμωρίας είναι η έκθεση των αθλητών-τριών χωρίς ρούχα μέσα στο γυμναστήριο. Ο προπονητής υποχρέωνε τον αθλητή-τρία να βγάλει τα ρούχα του και να παραμείνει με τα εσώρουχα για το υπόλοιπο της προπόνησης ή έως ότου βελτιωθεί, έτσι ώστε να «ξεφτιλίζονται» όπως χαρακτηριστικά έλεγαν μπροστά στους άλλους αθλητές και προπονητές. Εξανάγκαζαν επίσης τους αθλητές-τριες να προπονούνται φορώντας μόνο το κορμάκι τους σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα ή να τρέχουν κάτω από τον ήλιο σε περιόδους καύσωνα υπό μορφή τιμωρίας.

Δεν επέτρεπαν σε μικρά παιδιά να πάνε για την ανάγκη τους με αποτέλεσμα να τα κάνουν επάνω τους και τα αφήναν έτσι σε όλη τη διάρκεια της προπόνησης για να συνετιστούν. Έβριζαν χυδαία και απειλούσαν επί καθημερινής βάσης τα παιδιά αλλά και τις οικογένειες τους. Κάθε στιγμή ήταν αφορμή για κάποια νέα τιμωρία, ξέσπασμα και απειλή και αυτό φυσικά δημιουργούσε μια αίσθηση άγχους, φόβου, και στενοχώριας αντί για ένα περιβάλλον υψηλών στόχων, ήθους και ιδανικών σαν αυτά που πρεσβεύει ο αθλητισμός.

• Όλα αυτά δεν ήταν «μεμονωμένα περιστατικά» αλλά μάλλον ο κύριος τρόπος προπόνησης ο οποίος όπως προαναφέραμε ήταν ένα «κοινό μυστικό» ανάμεσα στους «ενήλικες» τους αθλήματος. Ασφαλώς και δεν πρέπει να παραλείψουμε το γεγονός ότι υπήρχαν και υπάρχουν άνθρωποι στη γυμναστική που απέχουν από τέτοιες μεθόδους προπόνησης και συμπεριφοράς, αποτελούν όμως τη μειοψηφία στο άθλημα. Το χειρότερο όμως είναι ότι τα παιδιά δεν έχουν κανένα άλλο τρόπο αντίδρασης σε ένα τέτοιο σύστημα παρά μόνο να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό και μάλιστα με τις χειρότερες αναμνήσεις, κάτι που συνέβη σε πολλούς αθλητές και αθλήτριες που δεν μπόρεσαν να αντέξουν αυτή την κακοποίηση.

Επιπλέον δεν ήταν λίγες οι φορές που ακόμη και αθλητές υψηλού επιπέδου αποκλείστηκαν από αγώνες και εκδιώχθηκαν από τις εθνικές ομάδες χωρίς να δώσουν οι ίδιοι καμία αφορμή και ενώ είχαν υψηλές επιδόσεις. Άλλοι 5 τραυματίστηκαν πολύ σοβαρά λόγω αυτών των μεθόδων και διέκοψαν την καριέρα τους αφού ούτε και τότε βρήκαν κάποια υποστήριξη. Δυστυχώς αυτά γινόταν με πλήρη επίγνωση της εκάστοτε διοίκησης και αφού οι αθλητές-τριες είχαν υπομείνει για χρόνια την κακοποίηση που σας περιγράψαμε. Πολλοί από εμάς αποκτήσαμε για το υπόλοιπο της ζωής μας σοβαρά σωματικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα τα οποία προσπαθούμε να ξεπεράσουμε.

Εδώ θα θέλαμε να τονίσουμε ότι γνωρίζουμε πολύ καλά τη φύση του αθλήματος που είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς, το έχουμε υπηρετήσει αρχικά σαν αθλητές αλλά και μετέπειτα σαν γυμναστές, κριτές, προπονητές και γονείς. Γνωρίζουμε ότι είναι ένα δύσκολο άθλημα, πόσο μάλλον όταν γίνεται σε επίπεδο πρωταθλητισμού, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν απαιτεί ούτε δικαιολογεί τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οι μέθοδοι που περιγράψαμε, δεν εφαρμόζονται μόνο στις ομάδες και τους αθλητές που κάνουν υψηλό πρωταθλητισμό αλλά και σε αρχικά στάδια εκμάθησης του αθλήματος σε συλλόγους, γεγονός που αποδεικνύει πως ουδεμία σχέση έχει η κακοποίηση με τις απαιτήσεις του πρωταθλητισμού.

Τα αγωνιστικά αποτελέσματα παρόλο που υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις μεμονωμένων υψηλών διακρίσεων, δείχνουν ότι αυτό το σύστημα δεν έφερε στο άθλημα τις επιτυχίες και την εξέλιξη που θα μπορούσε να έχει. Στόχος μας δεν είναι η τιμωρία αλλά η αναγνώριση των σφαλμάτων και η αναμόρφωση του αθλήματος μέσω ενός σοβαρού συστήματος επιλογής, ελέγχου και αξιολόγησης προπονητών και στελεχών της γυμναστικής σε κάθε επίπεδο. Αυτό το πανέμορφο άθλημα αξίζει να βγει από τη σκιά της σκληρότητας και της κακοποίησης όπου βρίσκεται όχι άδικα όλα αυτά τα χρόνια. Η ενόργανη γυμναστική ανήκει στα αθλήματα που αποτελούν τη βάση του αθλητισμού και της ανθρώπινης φύσης και είναι απαράδεκτο να παραμένει εργαλείο άλλων σκοπών. Θέλουμε και πρέπει να γεμίσουν τα γυμναστήρια με παιδιά που έρχονται με χαμόγελο και όχι με παιδιά που φεύγουν κλαίγοντας. Λυπόμαστε πραγματικά που έπρεπε να περάσουν τόσα χρόνια σιωπής και συνενοχής για να καταφέρει να μιλήσει μια γυναίκα, η Σοφία Μπεκατώρου, και να πυροδοτήσει μέσα σε όλους μας τη φλόγα της δύναμης και της ευσυνειδησίας.

Αναμένουμε να δώσετε την απαιτουμένη βαρύτητα στο ζήτημα που σας. εκθέσαμε διότι είναι καθήκον όλων μας να προστατέψουμε τα παιδιά αλλά και τις 6 αξίες που εκπροσωπεί ο αθλητισμός. Προς διευκόλυνση οποιασδήποτε διερεύνησης είμαστε στη διάθεση των αρμόδιων φορέων για την παροχή περισσότερων στοιχείων”.

Η επιστολή αναμένεται να πυροδοτήσει ραγδαίες εξελίξεις, καθώς ήδη ξεκίνησε εισαγγελική παρέμβαση, ενώ η ΕΓΟ (η Ομοσπονδία του χώρου) προχωρά σε έκτακτο ΔΣ.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικό έγκλημα στα «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου»

 Είκοσι τρεις νησίδες του νοτιοανατολικού Αιγαίου -μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων- με αμύθητη περιβαλλοντική αξία βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο καταστροφής από το φαραωνικό έργο εγκατάστασης αιολικών με όνομα «Aigaio Project», το οποίο όχι μόνο καταπατά περιοχές Natura 2000 αλλά… αυξάνεται και πληθύνεται όσο περνάει ο χρόνος! Αρνητικά έχει γνωμοδοτήσει η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Ενέργειας.

• του Τάσου Σαράντη

Νέα τροπή παίρνει η απόπειρα εγκατάστασης γιγαντιαίων αιολικών στο σύμπλεγμα των προστατευόμενων, στην πλειονότητά τους ακατοίκητων, νησίδων του νοτιοανατολικού Αιγαίου, στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων, γνωστών στην επιστημονική κοινότητα ως «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου».

Κι αυτό διότι, αν και το φαραωνικό έργο «Aigaio Project» έχει λάβει αρνητικές γνωμοδοτήσεις και έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις που κάνουν λόγο για ολοσχερή καταστροφή περιοχών του πανευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, είναι υποψήφιο για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση και, μάλιστα, επεκτεινόμενο σε ακόμη περισσότερες νησίδες, αντίθετα απ’ ό,τι προέβλεπαν ο αρχικός του σχεδιασμός και η αδειοδότησή του.

Ο αρχικός σχεδιασμός του έργου αφορούσε τη δημιουργία τριών Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) με την εγκατάσταση 106 ανεμογεννητριών, ύψους 150 έως 198,5 μ., σε 14 νησίδες στο Νότιο Αιγαίο με εγκατεστημένη ισχύ 486 MW από την εταιρεία Κυκλαδικά Μελτέμια Α.Ε., που ανήκει στον ελληνικών συμφερόντων όμιλο EUNICE ENERGY GROUP (EEG).

Το πρότζεκτ όπως παρουσιάζεται έως και σήμερα στην ιστοσελίδα της εταιρείας αφορά την τοποθέτηση ανεμογεννητριών σε 14 και όχι 23 νησίδες

Το έργο χωροθετείται εξ ολοκλήρου σε 10 περιοχές του δικτύου Natura 2000, 4 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης και 6 Ζώνες Ειδικής Προστασίας. Για την υλοποίησή του απαιτούνται συνοδευτικά έργα, μεταξύ άλλων η κατασκευή 70 χιλιομέτρων οδικού δικτύου, 14 λιμανιών, 14 ελικοδρομίων, πλήθους κτιρίων, δεξαμενών κ.λπ. και η εγκατάσταση μόνιμου έντονου φωτισμού τη νύχτα. Οι εργασίες κατασκευής αναμένεται να διαρκέσουν πέντε ολόκληρα χρόνια.

«Κόκκινη κάρτα»

Εξαιτίας της ανυπέρβλητης καταστροφής που αναμένεται να προκληθεί στις τελευταίες παρθένες και -κατά τα λοιπά- προστατευόμενες νησίδες του Αιγαίου, η αδειοδότηση του έργου έλαβε αρνητική γνωμοδότηση από την αρμόδια Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ (25/6/2020).

Μεταξύ άλλων, η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου κρίνει σημαντικές και βλαπτικές για τα οικοσυστήματα των νησίδων τις πιθανές επιπτώσεις από την υλοποίηση του έργου, αξιολογώντας τον πιθανό αντίκτυπό του ως σημαντικό και βλαβερό για τις νησίδες και γενικότερα για την ακεραιότητα των τοποθεσιών Natura 2000. Παράλληλα, διαπιστώνει σοβαρότατες ελλείψεις στη Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης που κατέθεσε η εταιρεία.

Είχαν προηγηθεί αρνητικές γνωμοδοτήσεις για το έργο από τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Δωδεκανήσων (22/2/2019) και Κυκλάδων (3/4/2019). Ενδεικτική της διάστασης και των επιπτώσεων του έργου είναι η διαπίστωση του ΦΔΠΠ Κυκλάδων, στην οποία σημειώνεται ότι είναι «μοναδικό πανευρωπαϊκά ένα αναπτυξιακό έργο να αντιστρατεύεται τόσο εμφατικά την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία της φύσης» και ότι πρόκειται «για πραγματική ιεροσυλία, για ενέργεια που υποθηκεύει την αξία της χώρας μας για τη φυσική κληρονομιά ολόκληρης της Ευρώπης και που προφανώς δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι συμβατή με την ύπαρξη του δικτύου Natura 2000», αλλά και για «πρόβλημα που δεν έχει άλλη λύση παρά μόνο τη μηδενική».

Την καθολική εναντίωση στο «Aigaio Project» έχουν διατυπώσει 14 περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστημονικοί φορείς, που με επιστολή τους στον πρωθυπουργό και τα αρμόδια υπουργεία (7/11/2019) έκαναν λόγο «για ένα φαραωνικό έργο που θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική βλάβη και θα αλλοιώσει οριστικά τον χαρακτήρα των νησίδων, θα καταστρέψει προστατευόμενους οικότοπους και θα οδηγήσει στην εξαφάνιση ολόκληρες αποικίες από προστατευόμενα είδη πουλιών και άλλα σπάνια ή/και ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας, κάποια από τα οποία ζουν αποκλειστικά στις νησίδες».

Επιπλέον, το ΓΕΕΘΑ έχει απορρίψει την εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε 7 από τις 14 νησίδες για λόγους εθνικής ασφάλειας. Κατά του έργου τάχθηκε και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, που επισήμανε ότι η αιτούμενη εγκατάσταση θα έχει άμεσες επιπτώσεις και «στα ανέγγιχτα ώς τώρα αρχαιολογικά κατάλοιπα τα οποία εντόπισαν η ΕΦΑ Δωδεκανήσου, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας και η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (…) από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τους βυζαντινούς χρόνους, ενάλια μνημεία αλλά και αρχιτεκτονικά σύνολα της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς» που βρίσκονται στις νησίδες.

Μεγεθυσμένο έργο

Εν τούτοις, παρά τις αρνητικές γνωμοδοτήσεις και τις έντονες αντιδράσεις που έχουν προκληθεί για το έργο, οι διαδικασίες για την υλοποίησή του συνεχίζονται, καθώς το κομμάτι του που αφορά τη διασύνδεση μεταξύ των νησίδων και με Λαύριο-Κρήτη είναι υποψήφιο για ένταξη και χρηματοδότηση στα «Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος» (Projects of Common Interest – PCI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, η λίστα των οποίων έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 8/4/2021.

Με μια σημαντική διαφορά σε σχέση με την αρχική του αδειοδότηση, αφού η περιγραφή που γίνεται από την εταιρεία προκειμένου να ενταχθεί στα PCI αφορά την τοποθέτηση επιπλέον ανεμογεννητριών σε περισσότερες νησίδες και συγκεκριμένα 138 ανεμογεννητριών σε 23 νησίδες.

Φωτορεαλιστική απεικόνιση των σχεδιαζόμενων έργων στα Λέβιθα

Το εντυπωσιακό είναι ότι πρόκειται για έναν μεγεθυσμένο σε κλίμακα σχεδιασμό του έργου, που όμως είχε απορριφθεί, λόγω σοβαρών συνεπειών στο περιβάλλον, στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που έχει καταθέσει η ίδια η εταιρεία, λόγος για τον οποίο ο τελικός σχεδιασμός αφορούσε την εγκατάσταση σε 14 νησίδες.

«Ετσι στον τελικό σχεδιασμό (14 νησίδες) δεν περιλαμβάνονται 9 νησίδες του αρχικά εξεταζόμενου σχεδιασμού (23 νησίδες) λόγω του ότι παρουσίασαν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον», αναφέρεται χαρακτηριστικά στη ΜΠΕ της εταιρείας. Τι να άλλαξε, άραγε, στην πορεία και το φαραωνικό έργο γιγαντώθηκε ακόμη περισσότερο εν όψει της ένταξής του για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση;

Σημειώνεται ότι τα «Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος» (PCI) είναι έργα διασυνοριακών υποδομών που συνδέουν τα ενεργειακά συστήματα των χωρών της Ε.Ε., δηλαδή τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Ενέργειας. Το αίτημα της εταιρείας για τη χρηματοδότηση του έργου με το ποσό του 1,83 δισ. ευρώ αφορά μόνο τις διασυνδέσεις με καλώδια μεταξύ των νησίδων και στη συνέχεια με το Λαύριο και την Κρήτη. Ωστόσο, κατά τις παρουσιάσεις του έργου στα μέσα ενημέρωσης η εταιρεία κάνει λόγο για «συνολική επένδυση 1,5 δισ. ευρώ».

Εξίσου εντυπωσιακός είναι και ο ισχυρισμός της εταιρείας στη λίστα των υπό ένταξη έργων ότι «εντός του τρέχοντος έτους (2021) θα εγκριθεί η ΜΠΕ ολόκληρου του έργου από το ΥΠΕΝ, καθώς και οι τελικοί όροι διασύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, με αποτέλεσμα την ολοκλήρωση της αδειοδοτικής διαδικασίας και την έναρξη της υλοποίησης του έργου». Αν μη τι άλλο, είναι τουλάχιστον απορίας άξιο το πώς προκαταλαμβάνει μια εταιρεία την έγκριση του σχεδιαζόμενου έργου της.

«Σβήστε μ’ απ’ τον χάρτη»

Επιπλέον ερωτήματα προκαλεί και η εξαφάνιση από τον χάρτη των λιγοστών κατοίκων που ζουν σε δύο από τις νησίδες όπου σχεδιάζεται το έργο, καθώς σε όλες τις αναφορές της η εταιρεία χαρακτηρίζει όλες ανεξαιρέτως τις νησίδες ακατοίκητες.

Δεν είναι ακατοίκητα! Οι μόνιμοι κάτοικοι των Λεβίθων φωτογραφίζονται με μέλη της Κίνησης Πολιτών για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου

Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό όταν είναι ευρέως γνωστό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι στην Κίναρο κατοικεί η κυρα-Ρηνιώ (Ειρήνη Κατσοτούρχη) και στα Λέβιθα η οικογένεια Καμπόσου; Το τι ακριβώς διαδραματίστηκε εξηγεί σε επιστολή της προς τον υπουργό Εθνικής Αμυνας (2/2/2021) η Κίνηση Πολιτών για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου, που δημιουργήθηκε σε μια προσπάθεια αποτροπής της υλοποίησης του «Aigaio Project» στις νησίδες του νοτιοανατολικού Αιγαίου.

Το 2011, η Ελληνική Στατιστική Αρχή για πρώτη φορά δεν απέγραψε τους κατοίκους των νησιών Κίναρος και Λέβιθα που διοικητικά υπάγονται στον Δήμο Λέρου, «εξαφανίζοντάς» τους από τον χάρτη. Μόλις δύο μήνες αργότερα, η εταιρεία «Κυκλαδικά Μελτέμια» λαμβάνει άδεια παραγωγής από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για τεράστιες βιομηχανικές εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας στην Κίναρο, στα Λέβιθα και ακόμα 12 νησίδες.

Στις 30/12/2013, η ΡΑΕ τροποποιεί την άδεια παραγωγής, αποδεχόμενη πλήθος στοιχείων που αποδεικνύουν την κατοίκηση στα Λέβιθα και μειώνει τον αριθμό των ανεμογεννητριών σε 12 και στα δύο νησιά. Ωστόσο, στις 4/12/2014, έπειτα από αίτηση αναθεώρησης της εταιρείας, η ΡΑΕ επαναφέρει την ισχύ της αρχικής άδειας παραγωγής, που προβλέπει την εγκατάσταση 40 Α/Γ στα νησιά Κίναρος και Λέβιθα, αποδεχόμενη στην τακτική της συνεδρίαση (17/7/2014) ως μόνο αποδεικτικό στοιχείο τη (μη) απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, εξηγεί η Κίνηση. Πάντως, αυτή η περίεργη παράλειψη λογικά θα διορθωθεί στην προσεχή απογραφή που θα πραγματοποιηθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021.

Αρνητικά ως προς την υλοποίηση του έργου τοποθετήθηκαν εκ νέου και από κοινού 12 περιβαλλοντικές οργανώσεις και η Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου στη διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καταθέτοντας λεπτομερή τεκμηρίωση σύμφωνα με την οποία το προτεινόμενο έργο δεν είναι περιβαλλοντικά βιώσιμο σύμφωνα με τον Κανονισμό 2020/852/ΕΕ για τις Βιώσιμες Επενδύσεις, καθώς θα είναι επιζήμιο για το φυσικό περιβάλλον και την πολύτιμη βιοποικιλότητα των νησίδων.

Φωτορεαλιστική απεικόνιση των σχεδιαζόμενων έργων στην Κίναρο

Εάν το έργο λάβει το πράσινο φως σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα, η Ευρώπη και ολόκληρος ο κόσμος θα χάσουν ένα μοναδικό οικοσύστημα, το οποίο θεωρείται ένα από τα τελευταία αυθεντικά «εξελικτικά εργαστήρια», όπου τα οικοσυστήματα και τα είδη εξακολουθούν να λειτουργούν υπό φυσικές διαδικασίες, ανεπηρέαστα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αναφέρουν.

Επιπλέον, επισημαίνουν ότι το προτεινόμενο έργο διαπιστώνεται πως είναι περιττό λόγω άλλων, αλληλεπικαλυπτόμενων έργων διασύνδεσης που αναμένεται να ολοκληρωθούν σύντομα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου και τη διασύνδεση Κρήτης-Αττικής. Ομως, πέρα από περιττό, το έργο αυτό είναι και ιδιαίτερα κοστοβόρο καθώς θα απαιτήσει σχεδόν 50% περισσότερο καλώδιο μεταφοράς από τη λύση που ήδη εφαρμόζεται από τον ΑΔΜΗΕ για την ίδια διασύνδεση.

Η άρνηση της εταιρείας

Ακολουθώντας τη δεοντολογία, αποστείλαμε σε εκπρόσωπο της εταιρείας EUNICE ENERGY GROUP, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία, οκτώ συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες ερωτήσεις οι οποίες αφορούσαν όλα τα ζητήματα που θίγονται στο ρεπορτάζ. Αν και μια εταιρεία οφείλει να ενημερώνει τους πολίτες στο πλαίσιο της διαφάνειας που αφορά ζητήματα τα οποία συνδέονται με το περιβάλλον και το δημόσιο συμφέρον, αντί απαντήσεων η εταιρεία απέστειλε στον συντάκτη το ακόλουθο μήνυμα:

«Σχετικά με το κείμενο που αποστείλατε, το οποίο όπως καλά γνωρίζετε αποτελεί στο σύνολό του μονομερή παράθεση ψευδών, παραπλανητικών, συκοφαντικών και ατεκμηρίωτων θέσεών σας, με τη μορφή δήθεν δημοσιογραφικών ερωτήσεων, αντί άλλης απάντησης σας αποστέλλω σύνδεσμο του Καταστατικού της Ενώσεως Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ),εφιστώντας την προσοχή σας στο “ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΛΩΝ Αρθρο 7 1.

Τα δόκιμα, τακτικά και αντεπιστέλλοντα μέλη έχουν την υποχρέωση: α) Να ασκούν τη δημοσιογραφία ευσυνείδητα και με καλή πίστη, να τηρούν την επαγγελματική αλληλεγγύη και να δείχνουν διαγωγή, συμπεριφορά και ήθος ανάλογες με το λειτούργημα που ασκούν”».

efsyn

Διαβάστε περισσότερα

'Ένας στους τρεις ασθενείς Covid-19 εμφανίζει ψυχικά ή νευρολογικά προβλήματα έξι μήνες μετά

 

Τουλάχιστον ο ένας στους τρεις ανθρώπους που περνάνε Covid-19, εμφανίζουν κάποια ψυχική ή νευρολογική διαταραχή σχετική με τον κορονοϊό μέσα στο επόμενο εξάμηνο από την αρχική λοίμωξη, σύμφωνα με μια νέα βρετανο-αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Η πιθανότητα ψυχιατρικής ή νευρολογικής διάγνωσης -είτε για πρώτη φορά είτε λόγω υποτροπής- είναι μεγαλύτερη σε όσους πέρασαν βαριά Covid-19, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτούς. Επίσης μια τέτοια διάγνωση είναι συχνότερη μετά από λοίμωξη κορονοϊού, από ό,τι μετά από γρίπη ή άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού. Αυτό, κατά τους επιστήμονες, δείχνει ότι η Covid-19 αφήνει μεγαλύτερο ψυχικό-νευρολογικό αποτύπωμα λόγω πιθανώς του αυξημένου στρες που η νόσος προκαλεί, αλλά και της άμεσης επίπτωσης του κορονοϊού στον εγκέφαλο.

Το συνηθέστερο ψυχολογικό σύμπτωμα μετά από Covid-19 είναι η αγχώδης διαταραχή (στο 17% των ασθενών γενικά και στο 19% όσων εισήχθησαν σε ΜΕΘ) και ακολουθούν η κατάθλιψη (14%), ο εθισμός-κατάχρηση ουσιών (7%) και η αϋπνία (5%). Στο νευρολογικό πεδίο, το 2% των ασθενών έπαθαν ισχαιμικό εγκεφαλικό, ποσοστό που αυξάνει σε 7% μετά από νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και σε 9% για όσους είχαν εμφανίσει ντελίριο. Σχεδόν το 1% των ασθενών διαγνώσθηκε με άνοια μέσα στους επόμενους έξι μήνες από το εξιτήριο τους, ποσοστό που αυξάνει σε 2% για όσους χρειάστηκαν νοσηλεία σε ΜΕΘ. Η συχνότητα ψυχωτικής διαταραχής ήταν σχεδόν 3% για όσους είχαν περάσει από ΜΕΘ.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Πολ Χάρισον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό ψυχιατρικής «The Lancet Psychiatry», ανέλυσαν στοιχεία για 236.379 ασθενείς Covid-19 στις ΗΠΑ με ηλικία άνω των δέκα ετών, συγκρίνοντας την πιθανότητα εκδήλωσης 14 νευρολογικών και ψυχικών διαταραχών σε αυτούς, σε σχέση με 106.000 ανθρώπους που πέρασαν γρίπη και 236.000 που αρρώστησαν από άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις.

Διαπιστώθηκε ότι, ένα εξάμηνο μετά την λοίμωξη Covid-19, το 34% των ασθενών είχαν εμφανίσει κάποια ψυχική ή νευρολογική διαταραχή, εκ των οποίων το 13% για πρώτη φορά. Το ποσοστό ήταν κάπως μεγαλύτερο (38%) για όσους είχαν νοσηλευθεί και ακόμη υψηλότερο (46%), δηλαδή σχεδόν οι μισοί, για όσους είχαν νοσηλευθεί σε ΜΕΘ.

 Οι ερευνητές εκτιμούν ότι υπάρχει 44% μεγαλύτερος κίνδυνος νευρολογικής ή ψυχικής διαταραχής μετά από Covid-19 από ό,τι μετά από γρίπη και 16% μεγαλύτερος κίνδυνος σε σχέση με άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις.

«Μολονότι οι ατομικοί κίνδυνοι μετά από Covid-19 για τις περισσότερες διαταραχές είναι μικροί, η επίπτωση σε επίπεδο ολόκληρου πληθυσμού μπορεί να είναι σημαντική για τη δημόσια υγεία και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας, αν ληφθεί υπόψη η κλίμακα της πανδημίας και το γεγονός ότι πολλές από αυτές τις παθήσεις είναι χρόνιες», δήλωσε ο δρ Χάρισον.

Ο καθηγητής νευρολογίας Μασούντ Χουσάιν της Οξφόρδης δήλωσε στο BBC πως υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κορονοϊός διεισδύει στον εγκέφαλο όπου προκαλεί άμεση βλάβη, αλλά μπορεί να έχει επίσης έμμεσες επιπτώσεις, όπως να αυξήσει τον κίνδυνο θρόμβωσης και εγκεφαλικού ή να εντείνει τη γενική φλεγμονή στο σώμα, κάτι που έχει συνέπειες και για τον εγκέφαλο.

Η καθηγήτρια Τιλ Γουάικς του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του Βασιλικού Κολλεγίου του Λονδίνου (King's) ανέφερε ότι «η μελέτη επιβεβαιώνει τις υποψίες μας πως η διάγνωση Covid-19 δεν σχετίζεται μόνο με αναπνευστικά συμπτώματα, αλλά επίσης με ψυχιατρικά και νευρολογικά προβλήματα. Οι κατοπινές αυτές επιπτώσεις μπορούν να εμφανισθούν πολύ αργότερα του αναμενομένου, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη για όσους πάσχουν από τη "μακρά Covid-19". Αν και, όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιπτώσεις είναι σοβαρότερες για όσους εισήχθησαν σε νοσοκομείο, η μελέτη δείχνει επίσης ότι σοβαρά προβλήματα μπορούν να υπάρξουν και σε όσους δεν νοσηλεύθηκαν».

Νικόλ Λειβαδάρη

 

Διαβάστε περισσότερα

Η αμερικανική Δύση απειλείται απ’ το τσιμέντο

 

• Danièle Stewart

Η άναρχη δόμηση κάθε είδους κατασκευών, η οποία εν μέρει οφείλεται στην απουσία σωστών μέσων μαζικής μεταφοράς (που θα οργάνωναν τους τόπους κατοικίας), στην ιδιωτικοποίηση της γης και στη φυγή από τα αστικά κέντρα που θεωρούνται ανεπαρκώς ασφαλή, απειλεί κάθε χρόνο και περισσότερο το περιβάλλον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ιδιαίτερα απειλείται η πρώην Άγρια Δύση, όπου τα δάση και οι έρημοι υποχωρούν μπροστά στα πλήγματα των εργολάβων ακινήτων, τους δρόμους και τους χώρους στάθμευσης. Στο εξής, δεν είναι μόνο οι οικολόγοι που αναρωτιούνται για την αξία -και το τίμημα- μιας «ανάπτυξης» αυτού του τύπου.

Από το αρχείο μας, Ιούλιος 2020

Σαν Χοσέ, Καλιφόρνια. Τέσσερις αυτοκινητόδρομοι που διαθέτουν πλήθος εξόδων, τρεις ή τέσσερις δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας και πολλές λεωφόροι με έξι λωρίδες διασχίζουν την τεράστια περιοχή που απλώνεται σε 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα με οκτακόσιες πενήντα χιλιάδες κατοίκους. Τα δύο τρίτα του νότιου τμήματος του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο δεν είναι πια, εδώ και δέκα χρόνια, παρά ένα τεράστιο πολεοδομικό σύμπλεγμα με σχήμα χεριού: Στα δυτικά ο δείκτης, του οποίου το νύχι καταλαμβάνει η πόλη του Σαν Φρανσίσκο, μέχρι την άκρη της χερσονήσου -γεωγραφική ιδιαιτερότητα που της επιτρέπει να αριθμεί μόνο εφτακόσιες χιλιάδες κατοίκους- και στα ανατολικά ο αντίχειρας που, από το Όκλαντ και το Μπέρκλεϊ απλώνεται προς το βόρειο τμήμα του κόλπου. Ένα τρίτο δάχτυλο, στα βορειοανατολικά, απειλεί τις πλαγιές του όρους Ντιάμπλο, ενώ στα νοτιοανατολικά το Σαν Χοσέ συνεχίζει διακριτικά να επεκτείνεται κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου 101 που ξετυλίγεται προς το Νότο.

Βέβαια, ακόμη δεν είμαστε ακριβώς στο Λος Άντζελες, αλλά ο εντυπωσιακός ρυθμός ανάπτυξης της Σίλικον Βάλεϊ, από τη δεκαετία του ’70, έχει σαρώσει τους μαγευτικούς οπωρώνες της πεδιάδας της Σάντα Κλάρα, που άλλοτε αποκαλούνταν «η κοιλάδα που γοητεύει την καρδιά»… Πρέπει να σκαρφαλώσει κανείς πολύ ψηλά στους λόφους από έναν -ω του θαύματος!- μικρό δρόμο για να συναντήσει ένα επιβλητικό τοπίο όπου ωστόσο πολλά κομμάτια γης είναι ήδη προς πώληση. Παντού αλλού ολόκληροι συνοικισμοί προβάλλουν από τη γη, εδώ και εκεί, ανάλογα με τη βούληση των εργολάβων, σαν ζάρια που έχουν ριχτεί στην τύχη.

Η «ζωνοποίηση»¹ επιβάλλει έναν αυστηρό διαχωρισμό κατοικημένων ζωνών -τετραγωνισμός δρόμων χωρίς ζωή κατά μήκος των οποίων είναι ευθυγραμμισμένα τα διάσημα «μικρά κουτιά» των προαστίων -και εμπορικών ζωνών- τα εμπορικά κέντρα, ή malls, τα οποία συναγωνίζονται σε γιγαντισμό. Ο τρίτος πόλος (ο χώρος εργασίας) στην πλειονότητά του δεν βρίσκεται πια στο κέντρο τη πόλης, αφού ο πολλαπλασιασμός των εργοστασίων ηλεκτρονικών έχει ως συνέπεια τη γεωγραφική διασπορά τους.

Το αυτοκίνητο είναι ο μεγάλος κερδισμένος αυτής της έκρηξης της καθημερινής ζωής, όπου τίποτα -εργασία, σχολείο, εμπόριο, ψυχαγωγία- δεν γίνεται περπατώντας και όπου το τσιμέντο είναι βασιλιάς, σε τέτοιο σημείο που έγινε δυνατό να επινοηθούν, στη θέση της λέξης landscape (τοπίο), νεολογισμοί όπως streetscape (τοπίο δρόμων) και ακόμη carscape (τοπίο αυτοκινήτων): το αυτοκίνητο δεν είναι πια ένα στοιχείο αλλά το ίδιο το κέντρο του αστικού τοπίου, ο λόγος ύπαρξής του, ενώ τα μέσα μαζικής μεταφοράς λειτουργούν άσχημα και είναι υποβαθμισμένα.

Το πρόβλημα της «άγριας εξάπλωσης των πόλεων και των προαστίων» (urban sprawl) έχει ήδη κάνει να χυθεί πολύ μελάνι. Όμως, αντί να επιλύεται, δεν παύει να επιδεινώνεται. Μπορεί να εκφραστεί μ’ ένα απλό τρίπτυχο, όπου οι αμερικανικοί δείκτες πυκνότητας του αστικού πληθυσμού (14 άτομα ανά εκτάριο), μετακίνησης με τα πόδια ή με το ποδήλατο (5% των κατοίκων των πόλεων) και χρήσης μαζικής μεταφοράς (3%) είναι σχεδόν οι πιο χαμηλοί του κόσμου, ενώ ο τελευταίος δείκτης έχει μειωθεί σε δέκα χρόνια².

Έτσι, μπορέσαμε να διαπιστώσουμε στα νοτιοδυτικά, σε μερικές δεκαετίες, την εντυπωσιακή εξάπλωση του Φοίνιξ της Αριζόνας, με ρυθμό, όπως λέγεται, μισού εκταρίου την ώρα, για να καλύψει μια επιφάνεια 1.200 τετραγωνικών χιλιομέτρων³. Έξι από τις μητροπόλεις με την πιο ταχεία ανάπτυξη βρίσκονται στα δυτικά. Σε γενικές γραμμές, ο πληθυσμός τους αυξάνεται κατά πενήντα χιλιάδες κατοίκους το χρόνο χάρη στη βιομηχανία των ηλεκτρονικών, εκείνη των τηλεπικοινωνιών, αλλά και την αντίστοιχη του τουρισμού -και των υποσχέσεων για χαμηλούς τοπικούς φόρους. Όμως, αυτοί οι ίδιοι τοπικοί φόροι χρηματοδοτούν την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών -δρόμοι, αποχέτευση, αγωγοί- σε βάρος των πάρκων, των σχολείων και των δημόσιων χώρων (για να μην αναφερθούμε στα κοινωνικά επιδόματα), πράγμα που, στην πραγματικότητα, επιχορηγεί τους εργολάβους. Στο όνομα του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, αυτοί οι εργολάβοι αντιστέκονται με επιτυχία σε κάθε προσπάθεια διατήρησης παρθένων χώρων.

Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στο Ντέιβις, στα βόρεια της Καλιφόρνιας, όπου, μετά από ένα πάγωμα στην οικοδόμηση που επιβλήθηκε από μια προοδευτική δημοτική αρχή, η έκρηξη της αγοράς της οικοδομής κάνει να προβάλλει από τη γη εδώ και δεκατρία χρόνια το ένα οικόπεδο μετά το άλλο: πρόσφατα κατασκευάστηκαν ταυτόχρονα 861 σπίτια, καθένα από τα οποία καταλαμβάνει σχεδόν τη συνολική έκταση οικοπέδου 500 τετραγωνικών μέτρων. Ποιο είναι, άραγε, το τίμημα αυτής της άγριας ανάπτυξης; Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι κανένας δεν το γνωρίζει ή δεν θέλει να το μάθει. Η τελευταία ομοσπονδιακή μελέτη ανάγεται στο 1974… και είχε υπολογίσει ότι το κόστος της «συμπαγούς» ανάπτυξης ανέρχεται στο 40% της αποκεντρωμένης ανάπτυξης. Μπορούμε να υποθέσουμε άφοβα ότι η κατάσταση έχει χειροτερεύσει, με την οικοδομική πρακτική που αποκαλείται «βαρελάκι»⁴: 500.000 εκτάρια καλλιεργήσιμης γης χάνονται κάθε χρόνο.

Ωστόσο, οι προειδοποιητικές φωνές δεν λείπουν: «Δεν μπορούμε πια να επιτρέψουμε στον εαυτό μας την πολυτέλεια πολυπλόκαμων προαστίων», είχε διαβεβαιώσει καθαρά και ξάστερα για την Καλιφόρνια μια εντυπωσιακή μελέτη της Τράπεζας της Αμερικής το 1995. Σήμερα, εισβάλλοντας στην έρημο, μητροπόλεις όπως το Φοίνιξ, το Λας Βέγκας και το Σολτ Λέικ Σίτι καταρρίπτουν τα ρεκόρ μόλυνσης της ατμόσφαιρας. Σε μια περιοχή που δεν δέχεται παρά 100 χιλιοστά βροχής το χρόνο, τα αποθέματα νερού θα μπορούσαν να φτάσουν τα όριά τους μέσα σε μια δεκαετία.

Δρόμοι και χώροι στάθμευσης

Το τοπίο και η φύση για τα οποία οι άνθρωποι είχαν έρθει να εγκατασταθούν εδώ, έχουν ασχημύνει. Τελικά, οι δρόμοι και η κίνηση των αυτοκινήτων αφήνουν να προμηνύεται μιας «λος-αντζελοποίηση» του τοπίου: η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στο Ντένβερ του Κολοράντο αυξάνεται με διπλάσια ταχύτητα από τον πληθυσμό. Ωστόσο, «θα συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε δρόμους, πολλούς δρόμους», δηλώνει ο Ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης της Γιούτα. «Λέμε ότι δεν θέλουμε να γίνουμε σαν το Λος Άντζελες, και όμως έχουμε γίνει», ομολογεί μια γυναίκα, κάτοικος του Φοίνιξ⁵. Ακόμη και στα βορειοδυτικά, που έχουν ωστόσο τη φήμη ενός οικολογικού παραδείσου, ο πληθυσμός των προαστίων του Σιάτλ έχει αυξηθεί κατά 22% σε δέκα χρόνια και ο αριθμός των χιλιομέτρων που διανύει κανείς με αυτοκίνητο έχει τετραπλασιαστεί.

Περισσότερα αυτοκίνητα σημαίνουν περισσότερους χώρους στάθμευσης, και αυτό σε μια κλίμακα που δεν έχει πια τίποτα το ανθρώπινο. Κάθε όχημα θα χρειαστεί επτά θέσεις στάθμευσης για να σταθμεύσει τους τρεις «πόλους» που αναφέρθηκαν πιο πάνω και για να κάνει ελιγμούς. Γνωρίζοντας ότι ένα εμπορικό κέντρο πρέπει να διαθέτει 150 τετραγωνικά μέτρα χώρων στάθμευσης για 100 τετραγωνικά μέτρα καταστήματος, μπορούμε να υπολογίσουμε το τεράστιο μέγεθος του τελικού αποτελέσματος, όπως προδιαγράφεται από τους νόμους της «ζωνοποίησης».

Το κόστος είναι εντυπωσιακό, είτε πρόκειται για το μέσο οικογενειακό προϋπολογισμό (από τον οποίο το ένα πέμπτο δαπανάται για το αυτοκίνητο) είτε για τους δημόσιους προϋπολογισμούς, τον ομοσπονδιακό⁶ και τον τοπικό, για την κατασκευή και τη διατήρηση δρόμων που στοιχίζουν ολοένα και πιο ακριβά (20 εκατομμύρια δολάρια το χιλιόμετρο κατά μέσο όρο) και οι οποίοι, αντί να μειώνουν την ασφυξία από την κίνηση, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να την αυξάνουν: γιατί, περισσότεροι δρόμοι, σε τελευταία ανάλυση, σημαίνει περισσότερα αυτοκίνητα. Συνολικά, η μισή επιφάνεια των αμερικανικών πόλεων καταλαμβάνεται από δρόμους, γκαράζ και χώρους στάθμευσης (65% στο Λος Άντζελες) και ο χώρος που αφιερώνεται στο αυτοκίνητο είναι μεγαλύτερος από αυτόν που καταλαμβάνουν οι κατοικίες⁷.

Το κλειδί όλων αυτών είναι η τιμή της βενζίνης, που είναι τρεις φορές φθηνότερη από την Ευρώπη. Γιατί να γίνει οικονομία; Είκοσι πέντε χρόνια μετά το πρώτο εμπάργκο που επιβλήθηκε από τις χώρες του οργανισμού των χωρών-εξαγωγέων πετρελαίου (ΟΠΕΚ), το οποίο άνοιξε μια περίοδο εξοικονόμησης ενέργειας που διήρκεσε δέκα χρόνια, σήμερα κανείς δεν δίνει σημασία. Οι αγορές σπορ αυτοκινήτων και οχημάτων για κάθε δρόμο πολλαπλασιάζονται και η κατανάλωση βενζίνης ανά χιλιόμετρο διαρκώς αυξάνεται. Γενικά, η κατανάλωση ενέργειας είναι η πιο υψηλή τον κόσμο (350 εκατομμύρια θερμικές μονάδες ανά άτομο, έναντι 150 ώς 180 για την Ιαπωνία και την Ευρώπη). Η μισή από αυτή την κατανάλωση εξαρτάται σήμερα από τις εισαγωγές πετρελαίου -πρόκειται για ρεκόρ- και οι εκκλήσεις του προέδρου Νίξον, και στη συνέχεια του Κάρτερ, να σταματήσει η εξάρτηση από ξένες πηγές ενέργειας έχουν ξεχαστεί εντελώς⁸.

Μήπως, κατά βάθος, η εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή και γύρω από την Κασπία Θάλασσα στόχευε στη διατήρηση ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής που ταυτίζεται με το προάστιο και το αυτοκίνητο; Πάντοτε το αμερικανικό όνειρο, θα έλεγε κάποιος. Όμως, οι παρεκκλίσεις είναι προφανείς: κατασκευάζονται ολοένα και μεγαλύτερα κτίρια σ’ αυτά τα προάστια, που είναι όλο και πιο απομακρυσμένα. Μολονότι το μέγεθος της μέσης οικογένειας έχει μειωθεί κατά ένα έκτο, το μέγεθος των νέων κατοικιών έχει μεγαλώσει κατά ένα τρίτο, ενώ ο αριθμός των συσκευών σπιτιού και γραφείου αυξάνεται επίσης.

Η συσσώρευση καταναλωτικών αγαθών συνδυάζεται στο εξής με μια ιδεολογία γιγαντισμού, ενώ ονομάζεται ελευθερία η πλήρης εξάρτηση από το αυτοκίνητο. «Δεν πρόκειται να υποβαθμίσουμε έτσι απλά το επίπεδο ζωής μας», είπε ο Τσακ Χέιγκελ, Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της Νεμπράσκα, επιστρέφοντας από τη Διάσκεψη του Κιότο, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό για να μειώσουν τη μόλυνση⁹. «Οι οικονομίες στην ενέργεια, για το ένα τρίτο των Αμερικανών, είναι συνώνυμες με στερήσεις, με έλλειψη ανέσεων και με απαγορεύσεις», εξηγεί ένας υπερασπιστής του περιβάλλοντος. «Αν αυξήσουμε το κόστος της ενέργειας, θα υποχρεώσουμε τους ανθρώπους να παίρνουν το λεωφορείο», διαμαρτύρεται ένας επιχειρηματίας¹⁰, λες και του είπαν να φωτίζεται με το κερί…

Γιατί, άραγε, τα μέσα μαζικής μεταφοράς έχουν τόσο κακή φήμη στις Ηνωμένες Πολιτείες; Στη δεκαετία του ’30 και του ’40, μια κοινοπραξία που αποτελείτο από τη Τζένεραλ Μότορς, τη Standard Oil, την εταιρεία Firestone και μια επιχείρηση φορτηγών κατάφερε να αντικαταστήσει με λεωφορεία τα τραμ και τα τρόλεϊ σαράντα πέντε πόλεων, από τη Βαλτιμόρη μέχρι το Λος Άντζελες και από τη Φιλαδέλφεια μέχρι το Σολτ Λέικ Σίτι. Τότε, υπήρχε η επιχειρηματολογία ότι τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα γίνονταν πιο ακριβά, ότι ο αριθμός των γραμμών θα μειωνόταν. Η προπαγάνδα ενάντια στη διαφθορά των τοπικών κυβερνήσεων από τη μια πλευρά, οι σιδηροδρομικές εταιρείες από την άλλη, θα τα συνέτριβαν.

Κυρίως χρησιμοποιείται με ευκολία η παραδοσιακή αντίσταση των Αμερικανών να χρηματοδοτήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες με τους φόρους τους. Αυτές παρουσιάζονται σαν μια ολιγαρχία, ενώ το αυτοκίνητο συμβολίζει την ατομική ελευθερία και τη δημοκρατία (ένας άνθρωπος = μία ψήφος = ένα αυτοκίνητο;).

Πρόκειται για ωραίο κόλπο, όπου δεν αναφέρεται η σωρεία άμεσων ή έμμεσων επιδοτήσεων στο αυτοκίνητο, μέσω της κατασκευής εθνικών δρόμων και αυτοκινητόδρομων με ομοσπονδιακά κεφάλαια, καθώς επίσης και η τεχνητή διατήρηση της χαμηλής τιμής της βενζίνης¹¹.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέχουν πολύ από το να έχουν πλήρως ασφαλτοστρωθεί και τσιμεντοποιηθεί, και η γοητεία των μικρών πόλεών τους, όπου κατοικεί η πλειονότητα του πληθυσμού, παραμένει ζωντανή¹². Όμως, ακόμη και αυτές βρίσκονται στο έλεος άναρχων οικοπεδοποιήσεων και της διάνοιξης αυτοκινητόδρομων. Η εξουσία των εργολάβων και των κολοσσών του αυτοκινήτου είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Απόδειξη είναι οι δυσκολίες της πόλης του Σαν Χοσέ να εφαρμόσει «ένα όριο στην αστική ανάπτυξη» (Urban Growth Boundary) ώστε να εμποδίσει τους εργολάβους οικοδομών να ανέβουν ακόμη πιο ψηλά, καταλαμβάνοντας τους λόφους.

1. Ken Norwood, Kathleen Smith, «Rebuilding Community in America», Shared Living Ressource Center, Μπέρκλεϊ, 1995.
2. Jeff Kenworthy, «City Building and Transportation Around the World», «Village Wisdom/Future Cities», Third International Conference (Γιοφ, Σενεγάλη), που δημοσιεύθηκε από τον Richard Register, Ecocity Builders, Μπέρκλεϊ, 1997.
3. Timothy Egan, «Urban sprawl Western States», «The New York Times», 29 Δεκεμβρίου 1996. Jerry Adler, «Bye-bye, suburban dream», «Newsweek», Νέα Υόρκη, 15 Μαΐου 1995.
4. Αντί να οικοπεδοποιήσουν συνεχόμενα κομμάτια γης, οι εργολάβοι επιδιώκουν να οικοδομήσουν πιο μακριά, στην εξοχή.
5. «The New York Times», 29 Δεκεμβρίου 1996.
6. Οι ομοσπονδιακοί νόμοι του 1944 και του 1956 επέτρεψαν τη μαζική ανάπτυξη αυτοκινητοδρόμων και προαστίων. Βλέπε Sophie Body-Gendrot, «Les Villes Americaines», Hachette, Παρίσι, 1997, σ. 68.
7. «The Environmetanl Impact of the Car», έκθεση της Greenpeace, Σιάτλ, 1992.
8. Allen R. Myerson, «U.S. Splurging on Energy after Falling off its Diet», «The New York Times», 22 Οκτωβρίου 1998.
9. Βλέπε Dominique Frommel «Coupe de chaleur sur la planète», «Le Monde diplomatique», Δεκέμβριος 1999, και Helene Connor, «L’ air n’ appartient pas à ceux qui peuvent l’ acheter», «Manière de voir», («Soulager la planète»), τ. 50, Μάρτιος-Απρίλιος 2000.
10. Allen R. Myerson, όπ.π.
11. Mark Roseland, «Toward Sustainable Communities: Resources for Citizens and their Governments», New Society Publishers, Βανκούβερ, Καναδάς, 1998, σ. 129.
12. «America’s Ten most Enlightened Towns», «Utne Reader», Μινεάπολις, Μάιος-Ιούνιος 1997.

Διαβάστε περισσότερα

Η βρετανική ηθική τάξη εναντίον των φτωχών

• Owen Jones
• Θανάσης Κούτσης (μετάφραση)

Ο Τζέρεμι Κόρμπιν βρέθηκε στο τιμόνι των Εργατικών από το 2015 ως το 2020, παίρνοντας την σκυτάλη από τον Εντ Μίλιμπαντ, ο οποίος με τη σειρά του είχε διαδεχθεί τον τελευταίο πρωθυπουργό των Εργατικών, Γκόρντον Μπράουν (2007-2010).  Επιστρέφουμε μέσα από το αρχείο μας στο 2011 μετά τις ταραχές του Αυγούστου, οι οποίες άνοιξαν έναν νέο πολιτικό κύκλο που τελικά οδήγησε στην αλλαγή στροφής προς μια ριζοσπαστική στροφή των Εργατικών. Μια καλή ευκαιρία για συγκρίσεις με την σημερινή, ανάποδη στροφή.

 

Από το αρχείο, Σεπτέμβριος 2011

Τον Αύγουστο του 2011, τέσσερις ημέρες άγριων ταραχών και λεηλασιών τρομοκράτησαν πόλεις σε ολόκληρη την Αγγλία. Η ειρήνη σύντομα αποκαταστάθηκε στους δρόμους, η χώρα όμως κυριεύθηκε από οργισμένες αντιδράσεις. Στην ημερήσια διάταξη βρέθηκε ο επιθετικός προσδιορισμός «feral» (κτηνώδης, άγριος, πρωτόγονος): «κτηνώδης νεολαία», «κτηνώδη αποβράσματα», «η κτηνώδης κατώτερη τάξη». Στην «Daily Mail» της 12^ης Αυγούστου 2011, ο Ρίτσαρντ Λίτλετζον περιέγραφε τους ταραξίες ως «μια αγέλη λύκων σχηματισμένη από αδέσποτα αλητάκια του υποβαθμισμένου κέντρου της πόλης», τα οποία απαιτούσε να σκοτώσουν με ροπαλιές, «όπως τις μικρές φώκιες».

Μέσα σε ένα τόσο τεταμένο κλίμα, η υπό τους Συντηρητικούς κυβέρνηση συνασπισμού του Ντέιβιντ Κάμερον πρότεινε εκείνοι που καταδικάζονται για ταραχές και λεηλασίες να εκδιώκονται από τα διαμερίσματα των Δήμων, όπου στεγάζονται με χαμηλό ενοίκιο (μαζί με τις οικογένειές τους, κάτι που ξεκάθαρα αποτελεί συλλογική τιμωρία), και να χάνουν κάθε κοινωνικό επίδομα. Η πρόταση αυτή σύνδεσε την κοινωνική αναταραχή με το κοινωνικό υπόβαθρο και έθεσε ένα προηγούμενο: αν είσαι φτωχός και διαπράξεις αδίκημα, θα τιμωρηθείς δύο φορές.

Μέσα σε ατμόσφαιρα όπου επικρατούσε ένας κατανοητός, αλλά διάχυτος φόβος, όσοι πρότειναν δημοσίως την εξέταση των κοινωνικών και οικονομικών αιτίων της βίας αποδοκιμάζονταν ως απολογητές της. Οι διώξεις προωθούνταν, και συνεχίζουν να προωθούνται, με συνοπτικές διαδικασίες στα πλημμελειοδικεία, τα οποία επέβαλαν δυσανάλογες ποινές. «Μητέρα δύο παιδιών, που δεν ενεπλάκη στις ταραχές, καταδικάστηκε σε ποινή ΠΕΝΤΕ μηνών για αποδοχή σορτς, προϊόντος λεηλασίας από κατάστημα», θριαμβολογούσε μήνυμα στον λογαριασμό Twitter της Αστυνομίας του Ευρύτερου Μάντσεστερ. «Δεν υπάρχουν δικαιολογίες!» (Η ποινή της αργότερα ακυρώθηκε). Δύο νεαροί καταδικάστηκαν σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης – περισσότερα από όσα επιβάλλονται σε κάποιες περιπτώσεις δολοφονιών– για τη μέσω Facebook υποκίνηση ταραχών σε εστιατόριο, οι οποίες όμως ποτέ δεν έλαβαν χώρα.

Το 2009, το βρετανικό πολιτικό κατεστημένο κλονίστηκε όταν αποκαλύφθηκε ότι κάποιοι βουλευτές συστηματικά υπεξαιρούσαν δημόσιο χρήμα, όμως μόλις τρεις κατέληξαν στη φυλακή. Μερικοί είχαν καταχραστεί ποσά προκειμένου να αγοράσουν τηλεοράσεις ευρείας οθόνης, ακριβώς σαν εκείνες που κουβαλούσαν με καροτσάκια όσοι είχαν λεηλατήσει καταστήματα. Όταν αποκαλύφθηκε ότι ο βουλευτής των Εργατικών Τζέραλντ Κάουφμαν είχε απαιτήσει και λάβει 8.750 λίρες στερλίνες για μια τηλεόραση Bang & Olufsen, του ζητήθηκε η επιστροφή του ποσού. Όταν ο Νίκολας Ρόμπινσον, 23 ετών, χωρίς προηγούμενες καταδίκες, έκλεψε από ένα λεηλατημένο κατάστημα ένα κιβώτιο με εμφιαλωμένα νερά, αξίας 3,50 λιρών στερλινών (περίπου 4 ευρώ), καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι μηνών.

Μία από τις αρχικές δηλώσεις του Κάμερον έμοιαζε διατυπωμένη στη γλώσσα της Αριστεράς: «Τα κοινωνικά προβλήματα, που επί δεκαετίες είχαν αφεθεί να κακοφορμίσουν, εξερράγησαν στα χέρια μας». Δεν αναφερόταν όμως στη φτώχεια ή στην ανεργία. Μεμφόταν μια «μακρόσυρτη ηθική κατάπτωση». Με την αντίδραση στις ταραχές να του προσφέρει ένα ακροατήριο πιο δεκτικό απ’ ό,τι συνήθως, ισχυρίστηκε ότι η ρίζα του προβλήματος ήταν «παιδιά χωρίς πατεράδες, σχολεία χωρίς πειθαρχία και επιβραβεύσεις χωρίς προσπάθεια». Μία από τις λύσεις θα ήταν η οικοδόμηση ενός κράτους προνοίας «που δεν θα επιβραβεύει την οκνηρία».

Η δαιμονοποίηση των «τσαβών»

Οι ταραχές έδωσαν την ευκαιρία να μεσουρανήσει η καρικατούρα του «τσαβού» (ο Φραν Χίλι, τραγουδιστής του ροκ συγκροτήματος Τράβις, αποκάλεσε την αναταραχή «Τσαβική Άνοιξη», παραπέμποντας στην «Αραβική Άνοιξη»). Ο όρος «τσαβός» (chav) –πιθανώς από τη λέξη των Ρομά για το παιδί: chaavi (1) διαδόθηκε ευρέως στη Βρετανία μετά το 2004. Η πρώτη του είσοδος στα λεξικά έγινε με τον ορισμό «νεαρός της εργατικής τάξης ντυμένος με αθλητικές φόρμες», σύντομα όμως απέκτησε εμπαθή τόνο και ταξική προκατάληψη, υποδηλώνοντας αντικοινωνική συμπεριφορά, αναξιοπρέπεια, βλακεία, φτηνό γούστο και ανεξέλεγκτα μεθύσια.

Επινοήθηκαν αρκτικόλεξα, όπως «Council Housed Associated Vermin» (αποβράσματα που στεγάζονται σε δημοτικά διαμερίσματα) και η ιστοσελίδα ChavTowns απέρριπτε ολόκληρες κοινότητες της εργατικής τάξης ως «τσαβικές». Οι θετικές αναπαραστάσεις των μελών της εργατικής τάξης εξαφανίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τα ΜΜΕ και την τηλεόραση, ενόσω οι καρικατούρες των «τσαβών» ευδοκιμούσαν: η πιο διάσημη ήταν η Βίκι Πόλαρντ της κωμικής σειράς Little Britain, λευκή ανύπαντρη μητέρα από την εργατική τάξη και τόσο ανόητη ώστε ανταλλάσσει ένα από τα πολλά παιδιά της με ένα cd του συγκροτήματος Westlife.

Η διακωμώδηση των «τσαβών» ήρθε στο προσκήνιο αφότου δημοσιογράφοι και πολιτικοί άρχισαν να ισχυρίζονται ότι όλοι οι Βρετανοί ανήκουν πλέον στη μεσαία τάξη, με μία μεγάλη εξαίρεση. Καθώς το φιλόδοξο κομμάτι της εργατικής τάξης υποθετικώς αστικοποιήθηκε, ό,τι απόμεινε από την παλιά εργατική τάξη μετατράπηκε σε άχρηστο κατακάθι. Ο επιφανής δεξιός δημοσιογράφος Σάιμον Χέφερ το έθετε κάπως έτσι: «Κάτι που αποκαλούνταν ευυπόληπτη εργατική τάξη έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Εκείνο που οι κοινωνιολόγοι αποκαλούσαν εργατική τάξη, στις μέρες μας συνήθως δεν εργάζεται καθόλου, αλλά συντηρείται από το κράτος πρόνοιας» (2). Όταν είχα συνομιλήσει μαζί του, την περιέγραφε ως την ίδια «κτηνώδη κατώτερη τάξη» που θεωρήθηκε υπεύθυνη για τις ταραχές. Ο Χέφερ δεν πέταξε τη λέξη «τσαβός» στη συζήτηση, επικαλέστηκε όμως όλα τα στοιχεία της καρικατούρας.

Ήταν μια θεωρία που υιοθετήθηκε ευρέως από τη βρετανική ελίτ. Για τη Δεξιά, η εξαίρεση στη Βρετανία της μεσαίας τάξης ήταν η κατώτερη τάξη. Βασική πηγή έμπνευσης ήταν οι θεωρίες του Αμερικανού πολιτικού ψευδο-επιστήμονα Τσαρλς Μάρεϊ: η κατώτερη τάξη προέκυψε από τα πολλά παιδιά που γεννούν οι ανύπαντρες μητέρες (με τις οικογένειες χωρίς πατέρα να θεωρούνται υπεύθυνες για τις πρόσφατες ταραχές, η θεωρία αυτή επανέκαμψε). Όταν ο Τόνι Μπλερ διακήρυττε «όλοι ανήκουμε πια στη μεσαία τάξη», η εξαίρεση για τους Νέους Εργατικούς ήταν οι «κοινωνικά αποκλεισμένοι». Όπως μου το είχε θέσει ο Μάθιου Τέιλορ, πρώην επικεφαλής στρατηγικού σχεδιασμού του Μπλερ, η έννοια υποδήλωνε «ότι “εγώ αποκλείω τον εαυτό μου”, ότι υπάρχει μια διαδικασία, ότι η συμπεριφορά μου αντανακλάται στην κοινωνική μου κατάσταση». Όσοι βρέθηκαν αποκλεισμένοι από τη Βρετανία της μεσαίας τάξης δεν είχαν κανέναν να κατηγορήσουν πέρα από τον εαυτό τους.

Η κληρονομιά της Θάτσερ

Είναι ένας θρίαμβος για τις Συντηρητικές κυβερνήσεις της Μάργκαρετ Θάτσερ της δεκαετίας του 1980, οι οποίες εξαπέλυσαν μια επανάσταση της ελεύθερης αγοράς που μετασχημάτισε τη Βρετανία. Η Θάτσερ κάποτε ισχυρίστηκε ότι «στην πραγματικότητα δεν έχει απομείνει πρωτογενής φτώχεια σε αυτή τη χώρα»· όπου υπήρχε φτώχεια, υπήρχε επειδή οι άνθρωποι «δεν ξέρουν πώς να προϋπολογίσουν την οικονομική τους δραστηριότητα, δεν ξέρουν πώς να ξοδέψουν τα κέρδη τους, και έτσι το μόνο που τους απομένει είναι το πραγματικά σκληρό, δομικό ελάττωμα του χαρακτήρα και της προσωπικότητας»(3) Ο θατσερισμός εδραίωσε πολιτική ομοφωνία όσον αφορά την παραδοχή ότι όλοι θα πρέπει να φιλοδοξούν να ενσωματωθούν στη μεσαία τάξη: όσοι υπολείπονταν, τιμωρούνταν. Οι παραδοσιακοί πυλώνες της Βρετανίας της εργατικής τάξης βρέθηκαν στο στόχαστρο: βιομηχανίες που συντηρούσαν ολόκληρες κοινότητες (όπως ανθρακωρυχεία, ναυπηγεία και εργοστάσια), θεσμοί (όπως τα εργατικά σωματεία και η δημοτικά επιδοτούμενη στέγαση) και αξίες (όπως η αλληλεγγύη) απορρίφθηκαν συλλήβδην για χάρη ενός άγριου ατομικισμού. Η υπερηφάνεια και η ταυτότητα της εργατικής τάξης σφυροκοπήθηκαν άγρια.

Ο αντίκτυπος στις ευρύτερες κοινωνικές στάσεις είναι έκτοτε σημαντικός. Σε μια πρόσφατη έρευνα της εταιρείας συμβούλων BritainThinks, το 71% των ερωτηθέντων θεώρησε ότι ανήκει στη μεσαία τάξη (4). «Για πρώτη φορά είδα τον χαρακτηρισμό “εργατική τάξη” να χρησιμοποιείται ως στίγμα, εξομοιωμένον με άλλες ταξικά θεμελιωμένες υβριστικές εκφράσεις όπως τσαβός», ανέφερε η δημοσκόπος Ντέμπορα Μάτινσον. Το ποσοστό αυτό συμπεριλάμβανε πολλούς που, με βάση τα περισσότερα αντικειμενικά κριτήρια, θα κατατάσσονταν στην εργατική τάξη, οι οποίοι όμως δεν επιθυμούσαν να συσχετιστούν με μια δαιμονοποιημένη κοινωνική κατηγορία και έτσι αντ’ αυτής επέλεξαν την πιο «κομψή» μεσαία τάξη. Μεταξύ της μικρής μειοψηφίας –μόλις 24%– που αυτοπροσδιορίστηκε ως ανήκουσα στην εργατική τάξη, διάχυτη ήταν η αίσθηση ότι δεν υπήρχαν και πολλά που τους έκαναν να αισθάνονται υπερήφανοι: σήμαινε απλώς ότι ήταν φτωχοί. Η κατάταξη στην εργατική τάξη ήταν κάτι από το οποίο οι περισσότεροι ήθελαν να απομακρυνθούν ή να ξεφύγουν.

Αυτή η ψευδής διχοτόμηση μεταξύ «μεσαίας τάξης» και «τσαβών» έχει τεχνητά αφαιρέσει από την εικόνα την πραγματική εργατική τάξη. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι η εργατική τάξη δεν έχει αλλάξει. Πάνω από επτά εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονταν στον τομέα της μεταποίησης το 1979· σήμερα είναι μόλις πάνω από 2,5 εκατομμύρια. Πλέον, είναι πολύ λιγότερο πιθανό κάποιος να δουλεύει σε ναυπηγείο, ανθρακωρυχείο ή εργοστάσιο· σήμερα υπάρχουν τηλεφωνικά κέντρα, σούπερ μάρκετ και γραφεία. Η δουλειά είναι πιο καθαρή, λιγότερο επίπονη και εμποδίζει λιγότερο την απασχόληση των γυναικών· όμως είναι πιο επισφαλής, συχνά με χαμηλότερη υπόληψη και με συγκριτικά χαμηλότερη αμοιβή. Ένα σούπερ μάρκετ δεν μπορεί να μετατραπεί στην καρδιά μιας κοινότητας, όπως συνέβαινε κάποτε με τα εργοστάσια ή τα ανθρακωρυχεία.

Η κατάρρευση της βιομηχανίας είχε σαρωτικές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό της Βρετανίας. Καθώς υπήρχε έλλειψη σταθερών θέσεων εργασίας που θα γέμιζαν το κενό, πολλές κοινότητες της εργατικής τάξης ποτέ δεν ανέκαμψαν. Ο αριθμός των εκτός εργασίας –με επίδομα ανεργίας ή αναπηρίας– παρέμεινε σταθερά υψηλός στις πρώην βιομηχανικές περιοχές. Οι νεαροί άνδρες της εργατικής τάξης κάποτε μπορούσαν να παρατήσουν το σχολείο στα 16 τους και να ξεκινήσουν μια αξιοπρεπώς αμειβόμενη μαθητεία σε κάποιο εργοστάσιο. Ήταν η πύλη προς μια αξιοσέβαστη εργασία και μια πηγή αυτοεκτίμησης, που βοηθούσε το χτίσιμο μιας ολοκληρωμένης ζωής. Αυτά ακριβώς σκότωσε η θατσερική αποβιομηχάνιση. Η νεανική ανεργία σήμερα βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ: περισσότεροι από ένας στους πέντε νέους ηλικίας 18 έως 25 βρίσκεται εκτός εργασίας. Ακόμη και πολλοί από εκείνους που στάθηκαν αρκετά τυχεροί ώστε να βρουν δουλειά, υποφέρουν από βαθιά οικονομική ανασφάλεια, εξαιτίας της ελαστικοποίησης της βρετανικής αγοράς εργασίας: αυτή τη στιγμή υπάρχουν 1,26 εκατομμύρια άνθρωποι που, αδυνατώντας να βρουν δουλειά με κανονικό ωράριο, αναγκάστηκαν να συμβιβαστούν με τη μερική απασχόληση. Υπάρχουν επιπλέον 1,5 εκατομμύριο προσωρινά απασχολούμενοι, οι οποίοι μπορούν να προσληφθούν και να απολυθούν με διορία μίας ώρας, πληρώνονται λιγότερα για να κάνουν την ίδια δουλειά και στερούνται δικαιώματα όπως επίδομα αδείας και αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης.

Ακόμη και πριν από τις ταραχές, οι νεαροί της εργατικής τάξης διακινδύνευαν να χαρακτηριστούν «κτηνώδεις». Γνωρίζουμε ότι είναι πιο πιθανό να εκδηλωθεί αντικοινωνική συμπεριφορά και εγκληματική δραστηριότητα σε φτωχότερες κοινότητες (5). Έτσι, καθώς τόσοι πολλοί άνθρωποι στερούνται ένα ασφαλές μέλλον, δεν είναι να απορεί κανείς πως μια μειοψηφία θα αντιδράσει αρνητικά. Μια έρευνα που έγινε το 2009 για λογαριασμό του Prince’s Trust, του φιλανθρωπικού ιδρύματος που ίδρυσε ο πρίγκιπας Κάρολος, διαπίστωσε ότι οι νεαροί άνεργοι είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και τάσεις αυτοκτονίας.

Οι περισσότεροι από εκείνους που δικάστηκαν μετά τις ταραχές ήταν κάτω των 24 ετών· η συντριπτική πλειοψηφία τους είναι άνεργοι· οι περισσότεροι είναι άρρενες. Στο Τότεναμ, όπου ξέσπασαν οι πρώτες ταραχές, υπάρχουν 34 άνεργοι για κάθε θέση εργασίας. Οι ταραξίες αντιπροσωπεύουν μια πολύ μικρή μερίδα των νεαρών φτωχών της Βρετανίας. Οι επικριτές ανταπαντούν ότι οι περισσότεροι άνεργοι και φτωχοί ούτε που θα σκέπτονταν ποτέ να προκαλέσουν ταραχές και λεηλασίες –και έχουν δίκιο. Το μόνο όμως που απαιτείται προκειμένου να προκληθεί χάος είναι μια μικρή μειοψηφία η οποία να αισθάνεται ότι δεν έχει κανένα μέλλον.

Οι ταραχές του Αυγούστου δεν ήταν κάποια μεγαλειώδης εξέγερση των φτωχών και των απόκληρων: πιο πολύ υπέφεραν εξαιτίας τους όσοι ζουν στις φτωχότερες κοινότητες της εργατικής τάξης. Οι φτωχοί εναντίον των φτωχών; Χρήσιμος αυτός ο διχασμός για την όποια εξουσία –και δεν πρόκειται για καινούργια ιδέα. Οι αποκαλύψεις του σκανδαλοθηρικού Τύπου για μετανάστες που ζούσαν σε συνθήκες πολυτέλειας εδώ και πολύ καιρό υποδαυλίζουν τον θυμό και τη δυσφορία, ειδικά μεταξύ των πέντε εκατομμυρίων ανθρώπων που βρίσκονται στις λίστες αναμονής για τα φθηνά δημοτικά διαμερίσματα. Είναι εύκολο να εξοργίσεις όσους είναι σε χαμηλά αμειβόμενες, άχαρες δουλειές με ισχυρισμούς ότι υπάρχουν απατεώνες που παίρνουν επιδόματα για να ζουν χωρίς να δουλεύουν –ακόμη και σε μια χώρα όπου οι σχετικές με την πρόνοια απάτες κοστίζουν 1,2 δισ. λίρες στερλίνες, έναντι των 70 δισ. της φοροδιαφυγής, εφικτής κυρίως εκ μέρους των μεγάλων επιχειρήσεων. Όμως αυτές οι ταραχές θα προκαλέσουν ακόμα βαθύτερους διχασμούς στις κοινότητες της εργατικής τάξης, αποσπώντας την προσοχή από τα ολοένα διογκούμενα πακέτα αμοιβών των πλουσίων (6).

Τα άμεσα επακόλουθα κάθε άλλο παρά ευοίωνα είναι. Ο φόβος και το μίσος απέναντι σε μια «κτηνώδη κατώτερη τάξη» ανέβηκαν κατά αρκετές βαθμίδες. Η όποια συμπάθεια για τους φτωχούς και τους άνεργους υπονομεύεται σε μια εποχή οικονομικής κρίσης. Τα κοινωνικά προβλήματα που δημιούργησαν πρόσφορο έδαφος για τις ταραχές όχι μόνο θα παραμείνουν άλυτα: με τις επικείμενες περικοπές, υπάρχει ο κίνδυνος να χειροτερέψουν. Η βία ήταν τρομακτική.  Όμως ίσως μόλις να γίναμε μάρτυρες ενός σκοτεινού προμηνύματος πολύ χειρότερων γεγονότων.

1. (Σ.τ.Μ) Και στη διάλεκτο των Ελλήνων Ρομά παρόμοια είναι η λέξη για το παιδί (ειδικά το αγόρι): τσχαβό (Ι.Γ. Αλεξίου: Λεξικό της Ρομάνι Γλώσσας). Έτσι, κατ’ αναλογία, προτιμήσαμε τον εξελληνισμό του όρου σε «τσαβός», που στη γλώσσα μας ακούγεται όσο υποτιμητικό ακούγεται στα αγγλικά το «chav».
2. «We pay to have an underclass», «Daily Telegraph», Λονδίνο, 29 Αυγούστου 2007.
3. «Catholic Herald», Λονδίνο, 22 Δεκεμβρίου 1978.
4. «The Independent», Λονδίνο, 20 Μαρτίου 2011.
5. Julia Griggs και Robert Walker, «The costs of child poverty for individuals and society», Joseph Rowntree Foundation, Οκτώβριος 2008.
6. Βλ. Graeme Wearden, «UK boardroom pay leaps 55% in a year», «The Guardian», Λονδίνο, 28 Οκτωβρίου 2010.

Διαβάστε περισσότερα

Ας μιλήσουμε λοιπόν για την Marfin

 

Η χθεσινή ανακοίνωση (σημ. 31/3) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ότι ανοίγει πάλι ο φάκελος Marfin ξαναφέρνει στην επικαιρότητα μια υπόθεση που εργαλειοποιήθηκε για να ταυτιστεί η δημόσια διαμαρτυρία με τη βία, αλλά της οποίας ο αστυνομικός χειρισμός δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστός, παρά τις μνημειώδεις ελλείψεις και τις αμφιλεγόμενες επιλογές του.

• Της Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου και του Αυγουστίνου Ζενάκου
  

---

Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ανακοίνωσε πως “από την Εισαγγελία Αθηνών διετάχθη προκαταρκτική διερεύνηση αδικημάτων για την υπόθεση της Μαρφίν, κατόπιν νέων στοιχείων που προσκομίσθηκαν από την ΕΛ.ΑΣ.”. Πριν από έναν χρόνο περίπου, μετά την τελετή τοποθέτησης αναμνηστικής πλακέτας στην οδό Σταδίου, πληροφορίες για “νέα στοιχεία”, που οδηγούν μάλιστα σε κατηγορίες για “τρομοκρατική οργάνωση”, είχαν εμφανιστεί σε κάποια μέσα ενημέρωσης, αλλά, όπως συμβαίνει συχνά με τέτοιες διαρροές, δεν δόθηκε συνέχεια. Για την τρέχουσα ηγεσία του υπουργείου, ωστόσο, αυτή θα είναι η δεύτερη φορά που προΐσταται της απόπειρας της ΕΛ.ΑΣ. να εξιχνιάσει την υπόθεση: ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ήταν υπουργός και το 2010, όπως και τώρα, ενώ ο Λευτέρης Οικονόμου, σημερινός υφυπουργός, ήταν τότε αρχηγός της αστυνομίας.

Παρά τη βαρύτητα της υπόθεσης και της ογκωδέστατης αρθρογραφίας γύρω από αυτήν, ελάχιστες πτυχές της πρώτης απόπειρας της ΕΛ.ΑΣ. να την εξιχνιάσει έχουν γίνει ευρέως γνωστές. Και όσο επιμένει κανείς να εξετάζει ποιες αποφάσεις ελήφθησαν και ποια διαδικασία ακολουθήθηκε από τις αρμόδιες αρχές, ενώ παράλληλα ο εμπρησμός αυτός γινόταν ένα από τα κυριότερα όπλα των δημοσιολόγων και των πολιτικών που ξιφουλκούσαν στη δημόσια σφαίρα, τόσο περισσότερο οι απορίες πληθαίνουν.

Προσαγωγές, προληπτικές και μη

Στις 5 Μαΐου 2010, το κέντρο της Αθήνας κατακλύστηκε από διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για τα τότε επικείμενα μέτρα που θα λάμβανε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου στο πλαίσιο της υπαγωγής της Ελλάδας σε “πρόγραμμα σταθερότητας”.

Μολονότι είχε κηρυχθεί γενική απεργία, στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin στην οδό Σταδίου, την ώρα της διαδήλωσης οι υπάλληλοι εργάζονταν. Εξαιτίας της διαδήλωσης, το υποκατάστημα ήταν κλειστό για το κοινό και, όπως έγινε γνωστό αργότερα, οι υπάλληλοι είχε συμβεί και άλλες φορές να εργάζονται σε μέρες απεργιών και διαδηλώσεων – ακόμη και διαδηλώσεων στις οποίες είχαν σημειωθεί ταραχές.

Εκείνη την ημέρα, δυστυχώς, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Άγνωστοι πυρπόλησαν το υποκατάστημα της Marfin, το βιβλιοπωλείο “Ιανός”, καθώς και άλλα κτήρια στη Σταδίου. Οι περισσότεροι υπάλληλοι κατόρθωσαν να βγουν ζωντανοί από τη φωτιά στη τράπεζα, κάποιοι από τα μπαλκόνια, κάποιοι από το διπλανό κτήριο, ένας τουλάχιστον από την κύρια είσοδο. Τρεις, η Παρασκευή Ζούλια, ο Επαμεινώνδας Τσακάλης και η Αγγελική Παπαθανασοπούλου (η οποία, όπως δημοσιοποιήθηκε, ήταν έγκυος) έχασαν τη ζωή τους από τις αναθυμιάσεις.

Λίγες ώρες μετά τον εμπρησμό, η αστυνομία πραγματοποιεί εφόδους σε καταλήψεις και στέκια του αντιεξουσιαστικού χώρου και προσάγει δεκάδες άτομα. Μετά από μια αναμονή περίπου επτά ωρών σε έναν διάδρομο της ΓΑΔΑ (Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής), όλοι οι προσαχθέντες αφήνονται ελεύθεροι. Δεν συλλαμβάνεται κανένας και κανένας δεν παραπέμπεται στον ανακριτή.

Ύστερα, η αστυνομία μοιάζει να μην κάνει τίποτε άλλο για την υπόθεση, για έναν ολόκληρο χρόνο. Ωστόσο, με αφορμή τον εμπρησμό της Marfin, ενεργοποιείται εκ νέου το περίφημο δόγμα της “προληπτικής προσαγωγής”. Βάσει αυτού, όλα τα επόμενα χρόνια, η αστυνομία θα εγκαταστήσει ομάδες της κυρίως έξω από σταθμούς του μετρό και θα προσάγει όποιον δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεται καθ’ οδόν προς μια διαδήλωση. Οι προσαχθέντες κατά κανόνα θα κρατούνται για μερικές ώρες, ως το πέρας της διαδήλωσης, και στη συνέχεια θα αφήνονται ελεύθεροι.

Ένα ανώνυμο σημείωμα

Τον Απρίλιο του 2011, λίγο πριν την πρώτη επέτειο του εμπρησμού της Marfin, αστυνομικοί με πολιτικά εμφανίζονται μπροστά στο σπίτι του Θ. και του ζητούν να τους ακολουθήσει. “Μια απλή προσαγωγή” του λένε, δίχως άλλες διευκρινίσεις. Αναγκαστικά, επιβιβάζεται στο αυτοκίνητό τους και τον οδηγούν στη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής. Δεν του λένε ποτέ γιατί βρίσκεται εκεί, παρά μόνο του ζητούν να φορέσει διάφορα πράγματα: ένα τζόκεϊ, ένα ζευγάρι γυαλιά. Ο Θ. αντιλαμβάνεται ότι συμμετέχει σε μια διαδικασία αναγνώρισης, όμως ποτέ δεν του αναφέρουν για ποιο θέμα. Δεν του επιτρέπουν να ειδοποιήσει κανέναν ούτε έχει πρόσβαση σε δικηγόρο. Τον κρατούν συνολικά οκτώ ώρες.

Παράλληλα, η εισαγγελία έχει ήδη ζητήσει προκαταρκτική εξέταση. Προτού φύγει από τη ΓΑΔΑ, ο Θ. παραλαμβάνει κλήση να παράσχει, πλέον, “έγγραφες εξηγήσεις”. Για ποιο πράγμα τις οφείλει αυτές τις εξηγήσεις το μαθαίνει τις αμέσως επόμενες μέρες, όταν ο δικηγόρος του, Δημήτρης Κατσαρής, παραλαμβάνει τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί.

Ο Θ., μαζί με δύο ακόμη άτομα, τον Λ. και τον Τ., θεωρείται ύποπτος για τον εμπρησμό της Marfin. Ο λόγος για τον οποίον η Ελληνική Αστυνομία έχει καταλήξει σε αυτούς τους υπόπτους είναι ένα ανώνυμο σημείωμα που ισχυρίζεται ότι έχει λάβει λίγες μέρες νωρίτερα, από άγνωστο αποστολέα. Το σημείωμα γράφει επί λέξει τα εξής (παραλείπουμε ονόματα, διευθύνσεις και τηλέφωνα και διατηρούμε ορθογραφία και στίξη):

Δεν θέλω να πω όνομα ειμαι ενας πολιτης και θέλω να πω μόνο ότι οι αναρχικοι απ τα εξαρχεια πάνε στην κερατατέα μολότοφ για να πετάνε στους αστυνομικους στις φασαρίες που γινονται για το χυτα

Τρεις από αυτούς που κάνουν κουμαντό είναι ο […] μένει στην […] και εχει τηλεφωνο […], ο […] ΕΧΕΙ ΈΝΑ […] και […] το τηλεφωνο αυτού είναι […] […] Αυτος μένει […] Αυτοί και άλλοι είναι μπλεγμένοι στα επισοδια στην αθήνα, πάνττα πάνε ήταν και στο κάψιμο στην ΜΑΡΦΙΝ ΤΗΝ 5 ΜΑΗ 2010 μπροσταρηδες.

Από τη δικογραφία, ο Θ. και η υπεράσπισή του μαθαίνουν ότι, σύμφωνα με την αστυνομία, ο ίδιος μαζί με άλλα άτομα έκαψαν την τράπεζα προκαλώντας τον θάνατο των τριών θυμάτων, ενώ ο ίδιος ο Θ. φέρεται να πέταξε τη μοιραία μολότοφ.

Ωστόσο, από το στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης, για τους δύο άλλους “υπόπτους” που αναφέρονται στο ανώνυμο σημείωμα της αστυνομίας, προκύπτουν στοιχεία πως δεν εμπλέκονται στον εμπρησμό. Για τον μεν Λ. προκύπτει 100% αναγνώριση από αυτόπτη μάρτυρα πως όχι μόνο δεν συμμετείχε στην επίθεση στην τράπεζα, αλλά ότι προσπαθούσε να αποτρέψει την επίθεση στον “Ιανό”. Για τον δε Τ., προκύπτει ότι ακριβώς τη στιγμή του εμπρησμού, μολονότι βρισκόταν κοντά στην τράπεζα, είχε μια άσχετη τηλεφωνική συνομιλία, συνεπώς ήταν αδύνατον ταυτόχρονα να συμμετέχει στην επίθεση.

Από τους τρεις αναφερόμενους στο σημείωμα, μόνο ο Θ. παραμένει υπό ανάκριση. Όμως, από τη δικογραφία προκύπτει επίσης ότι υπάρχει και άλλο ένα άτομο, ο Π., που δεν αναφέρεται στο ανώνυμο σημείωμα, και κατηγορείται για τον εμπρησμό του “Ιανού”, με βάση αναγνώριση μιας φωτογραφίας κατά 70% από αυτόπτη μάρτυρα.

Η εμφάνιση του Θ. στον ανακριτή ορίζεται για τις 5 Μαΐου 2011, ανήμερα της επετείου του εμπρησμού. Ήδη ορισμένα μέσα ενημέρωσης δημοσιεύουν διαρροές ότι υπήρξαν “συλλήψεις” για τη Marfin και τον “Ιανό”, φωτογραφίζοντας τους προσαχθέντες.

Στο υπόμνημα που καταθέτει ο δικηγόρος του Θ. επισημαίνονται με σαφήνεια τα προβλήματα της δικογραφίας. Λόγου χάρη, στη δικογραφία περιλαμβάνεται σειρά φωτογραφιών, τις οποίες είχε τραβήξει φωτογράφος πίσω από τη τζαμαρία του “Ιανού”, όπου φαίνεται η ομάδα ατόμων για την οποία αυτόπτες μάρτυρες έχουν υποστηρίξει πως την είδαν να βάζει φωτιά στη Marfin. Σε αυτήν πρωτοστατεί ένας νεαρός με καλυμμένο πρόσωπο, γυαλιά και τζόκεϊ, μαύρη μπλούζα, τζιν παντελόνι και αθλητικά παπούτσια. Οι φωτογραφίες είναι πράγματι τραβηγμένες ακριβώς λίγο πριν και λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι, όταν ξέσπασε η φωτιά. Το ίδιο άτομο με την ίδια αμφίεση εμφανίζεται και σε άλλη σειρά φωτογραφιών, από κάμερα κοντά στη Συγγρού, λίγο μετά τον εμπρησμό.

Ωστόσο, στην ίδια τη δικογραφία, περιλαμβάνονται και φωτογραφίες από κάμερα της τράπεζας Eurobank, στη γωνία Αιόλου και Σταδίου, στην οποία φαίνεται ξεκάθαρα ο Θ., δεκαπέντε λεπτά περίπου πριν τον εμπρησμό, να ακολουθεί την πορεία. Από τις φωτογραφίες της κάμερας της τράπεζας προκύπτει ότι φορούσε διαφορετικού χρώματος τζόκεϊ και διαφορετικά ρούχα από το άτομο που αυτόπτες αναγνώρισαν ως εμπρηστή της Marfin.

Συγχαρητήρια για τον πελάτη σας!

Θα περάσει σχεδόν ενάμισης χρόνος από την προκαταρκτική εξέταση και την υποβολή του υπομνήματος, ωσότου να διεξαχθεί η ανάκριση. Μόνοι ύποπτοι πια απομένουν ο Θ. για τον εμπρησμό της Marfin και ο Π. για τον εμπρησμό του Ιανού.

Όταν ο Θ. καλείται να απολογηθεί στον ανακριτή, η υπεράσπισή του, που πια εκτός από τον Δημήτρη Κατσαρή περιλαμβάνει και την Βούλα Γιαννακοπούλου, ξαναθέτει το ζήτημα ότι από τις ίδιες τις φωτογραφίες της δικογραφίας προκύπτει πως ο Θ. δεν είναι το άτομο στο οποίο οι αυτόπτες αποδίδουν τον εμπρησμό. Ο ανακριτής γνωμοδοτεί ότι ο Θ. δεν πρέπει να προφυλακιστεί. Η εισαγγελέας, όμως, στην οποία ο Θ. και οι δικηγόροι του εμφανίζονται ακολούθως, έχει διαφορετική άποψη. Στην πραγματικότητα, απορρίπτει όλο τον ισχυρισμό του Θ. πως δεν πρόκειται για τον ίδιο, αφού φορούσε διαφορετικά ρούχα, με επιχείρημα την κατάθεση ενός αστυνομικού πως “συχνά όσοι προκαλούν επεισόδια αλλάζουν ρούχα για να μην αναγνωρίζονται”.

Ο Θ. οδηγείται στο κρατητήριο της Ευελπίδων, ώσπου το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών να συνεδριάσει σχετικά με τη διαφωνία μεταξύ ανακριτή και εισαγγελέα. Όσο οι δικηγόροι του περιμένουν, δέχονται τηλεφωνήματα από δημοσιογράφους μεγάλων μέσων ενημέρωσης: “Συγχαρητήρια για τον πελάτη σας!” “Μα, πού ξέρετε το αποτέλεσμα; Το Συμβούλιο συνεδριάζει ακόμη” αναρωτιούνται οι δικηγόροι. Πράγματι, λίγο αργότερα τους ανακοινώνεται πως το Συμβούλιο αποφασίζει να άρει τη διαφωνία υπέρ του ανακριτή και ο Θ. αφήνεται ελεύθερος, με όρους την απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και την εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα μία φορά τον μήνα. Παράλληλα, δεν προφυλακίζεται ούτε ο κατηγορούμενος για τον εμπρησμό του “Ιανού”.

Λίγους μήνες αργότερα, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών εκδίδει το βούλευμά του και παραπέμπει και τους δύο σε δίκη. Μοιάζει σαν οι μείζονες κινήσεις των διωκτικών και δικαστικών αρχών σε αυτή την υπόθεση να γίνονται, κατά περίεργη σύμπτωση, πάντοτε γύρω από την επέτειο του εμπρησμού.

Αυτοί έκαψαν τη Marfin

Μολονότι, ως εκείνη τη στιγμή, είχαν υπάρξει πάμπολλες διαρροές στα μέσα ενημέρωσης που κάνουν λόγο για ακλόνητα στοιχεία της αστυνομίας, αδιαμφισβήτητες αναγνωρίσεις των κατηγορουμένων από αυτόπτες κ.ο.κ., όλα απολύτως αναληθή, η ταυτότητα των υπόπτων είχε τουλάχιστον παραμείνει εκτός δημοσιότητας. Η εφημερίδα που το αλλάζει αυτό είναι η Real News, στην οποία διαρρέει το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών. Το δημοσιεύει στο πρωτοσέλιδό της με τίτλο “Αυτοί έκαψαν τη Marfin”. Μέσω της αναπαραγωγής του δημοσιεύματος, οι δύο κατηγορούμενοι διαπομπεύονται στο πανελλήνιο. Αλλά το δημοσίευμα κάνει και κάτι άλλο: αναφέρει δίχως καμία επιφύλαξη, και μάλιστα σε τονισμένο χωριστό πλαίσιο υπό τον τίτλο “’Σκληροί’ αντιεξουσιαστές με δεκάδες προσαγωγές”, ότι “μέλη του πλέον σκληρού πυρήνα των αντιεξουσιαστών είναι και οι δύο κατηγορούμενοι. Έχουν προσαχθεί δεκάδες φορές στην Κρατική Ασφάλεια κατά τη διάρκεια επεισοδίων μεταξύ ‘μπαχαλάκηδων‘ και δυνάμεων των ΜΑΤ στο κέντρο της Αθήνας, ως ύποπτοι για εκτόξευση βομβών μολότωφ και άλλων αντικειμένων εναντίον αστυνομικών. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύκλου ερευνών σχετικά με τη δράση της οργάνωσης Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς, τα ονόματά τους κατεγράφησαν σε πληροφοριακό σημείωμα της Αντιτρομοκρατικής, γιατί είχαν στενές σχέσεις με τρεις από τους μετέπειτα προφυλακισμένους για συμμετοχή στην οργάνωση αυτή, όμως ποτέ δεν προέκυψε κανένα στοιχείο ότι οι κατηγορούμενοι για τον εμπρησμό της Marfin είχαν σχέση με τους Πυρήνες της Φωτιάς”.

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτού που σήμερα πια είναι της μόδας να ονομάζουμε fake news, είναι προφανές ότι το απόσπασμα αυτό στοχεύει απλώς να παραθέσει τα ονόματα των κατηγορουμένων δίπλα στη φράση “Πυρήνες της Φωτιάς”. Καμία τέτοια σύνδεση δεν σημειώνεται στην πραγματικότητα.

Οι κατηγορούμενοι παραπέμπονται σε δίκη με κατηγορίες για ανθρωποκτονία και απόπειρα ανθρωποκτονίας, κατασκευή εκρηκτικών μηχανισμών και φθορά ξένης περιουσίας.

Η δίκη του Θ. και του Π. αναβάλλεται πολλές φορές και καταλήγει να ξεκινήσει στις 19 Σεπτεμβρίου του 2016. Η μόνη πολιτική αγωγή που παραστάθηκε ήταν της οικογένειας της Αγγελικής Παπαθανασοπούλου. Οι άλλες οικογένειες θυμάτων, οι υπάλληλοι της τράπεζας αλλά και η ίδια η τράπεζα, μολονότι κατά την ανάκριση είχαν δηλώσει ότι θα παρασταθούν, δεν παραστάθηκαν.

Στη δίκη δεν υπάρχει καμία αναγνώριση από κανέναν μάρτυρα για κανέναν από τους δύο κατηγορουμένους. Επιπλέον, η υπεράσπιση του Θ. επαναλαμβάνει το επιχείρημά της ότι ο Θ. εμφανίζεται με διαφορετικά ρούχα σε φωτογραφία σε άλλο σημείο, δεκαπέντε λεπτά πριν τον εμπρησμό. Και φέρνει στο δικαστήριο έναν εμπειρογνώμονα, ο οποίος συγκρίνοντας τις δύο ομάδες φωτογραφιών και εστιάζοντας στα αυτιά του φερόμενου ως δράστη και του κατηγορουμένου, αποδεικνύει πως πρόκειται για αυτιά με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά και συνεπώς για δύο διαφορετικούς ανθρώπους.

Η εισαγγελέας προτείνει στο δικαστήριο να κριθούν αθώοι οι κατηγορούμενοι. Το δικαστήριο κρίνει τα στοιχεία ανεπαρκή και, αποφεύγοντας στην απόφασή του οποιαδήποτε κρίση για την αστυνομική ή την ανακριτική διαδικασία, αθωώνει ομόφωνα τους κατηγορούμενους. Η απόφαση εκφωνείται στις 31 Οκτωβρίου 2016.

Αναρχικοί, διαδηλώσεις και τέτοια

Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί την υπόθεση χειρίζεται εξαρχής και καθόλη τη διάρκειά της η Κρατική Ασφάλεια, της οποίας το αντικείμενο είναι, σύμφωνα με κατάθεση αστυνομικού στο δικαστήριο, “οι αναρχικοί, οι διαδηλώσεις και τέτοια” και όχι οι ανθρωποκτονίες; Γιατί δεν εμπλέκεται ποτέ το Τμήμα Εγκλημάτων Κατά Ζωής, το οποίο στο κάτω κάτω είναι το αρμόδιο για την εξιχνίαση ανθρωποκτονιών;

Δεύτερον, τι ήταν αυτό το περίφημο ανώνυμο σημείωμα, που τόσο βολικά ανέφερε τρία άτομα με το ονοματεπώνυμό τους; Πώς περιήλθε στην κατοχή της αστυνομίας; Ήρθε με το ταχυδρομείο; Αν ναι, πού ήταν ο φάκελος; Γιατί δεν εξετάστηκε ποτέ για αποτυπώματα; Γιατί δεν έγινε καμία απόπειρα να βρεθεί ο αποστολέας του; Αυτά και άλλα ερωτήματα που τέθηκαν επιμόνως και επί μακρόν, ουδέποτε απαντήθηκαν από την αστυνομία στο δικαστήριο. Εντούτοις, παρά το άλυτο μυστήριο της προέλευσής του και παρότι δύο στα τρία ονόματα που ανέφερε αποδείχτηκαν αμέσως άστοχα, γεγονός που προδιέθετε μάλλον αρνητικά για την εγκυρότητά του, αυτό το ουρανοκατέβατο, επιτηδευμένα ανορθόγραφο, παράξενα δακτυλογραφημένο σημείωμα από κάποιον άγνωστο στην “Κερατατέα” συνέχισε να χρησιμοποιείται από την αστυνομία ως ακράδαντο πειστήριο για την ενοχή του Θ. Η αστυνομία δεν αναφέρει την εξέταση κανενός άλλου ενδεχομένου.

Τρίτον, παρά τις αιτιάσεις της υπεράσπισης του Θ. ότι φαίνεται σε φωτογραφίες να φορά ρούχα διαφορετικά από αυτά που φορά ο φερόμενος ως δράστης, οι ανακριτικές και εισαγγελικές αρχές δίνουν βάση στην κατάθεση αστυνομικού που υποστηρίζει ότι “συχνά όσοι προκαλούν επεισόδια αλλάζουν ρούχα για να μην αναγνωρίζονται”. Η αστυνομία λοιπόν επιχειρηματολογεί ότι ο Θ. είναι ο πρώτος μπαχαλάκιας της Ιστορίας ο οποίος άλλαξε ρούχα προτού προκαλέσει τα επεισόδια αλλά δεν τα άλλαξε μετά. Πώς γίνεται οι εισαγγελικές αρχές να δέχονται αυτό το επιχείρημα ως επαρκές για να παραπεμφθεί σε δίκη;

Τέταρτον, ο μάρτυρας που είχε αναγνωρίσει από φωτογραφίες κατά 70% τον Π. ως τον δράστη της επίθεσης στον “Ιανό”, στη συνέχεια διαβεβαιώνει ότι κατά 100% δεν τον αναγνωρίζει. Στην περίπτωση αυτή, μάλιστα, δεν υπάρχει ούτε καν ένα παράξενο, αγνώστου προέλευσης, ανώνυμο σημείωμα. Παρόλα αυτά, ο Π. παραπέμπεται σε δίκη. Πώς είναι δυνατόν μια τέτοια ισχνή αστυνομική επιχειρηματολογία να περνάει τόσο εύκολα όλα τα στάδια ανακριτικών και εισαγγελικών ελέγχων;

Πέμπτον, κατά την εξέταση της δικογραφίας προέκυψε, όπως αναφέρθηκε στην ακροαματική διαδικασία, ότι η ΕΛ.ΑΣ. είχε κατάσχει από τον Θ. ένα κινητό τηλέφωνο. Ο αριθμός, ωστόσο, που ανέφερε η ΕΛ.ΑΣ. στην έκθεσή της, όπως και πάλι προέκυψε από την ακροαματική διαδικασία, ότι αντιστοιχούσε στην κάρτα sim που βρέθηκε στο εν λόγω κινητό, δεν αντιστοιχούσε σε αυτή αλλά επρόκειτο για αριθμό που χρησιμοποιούσε ο κατηγορούμενος δύο χρόνια πριν τα συμβάντα στη Marfin και είχε έκτοτε καταργήσει. Μολονότι ερωτήθηκαν κατά την ακροαματική διαδικασία, οι μάρτυρες αστυνομικοί ουδέποτε απάντησαν στο εξής προφανές ερώτημα: δεδομένου ότι ο Θ. δεν είχε στο παρελθόν απασχολήσει την ΕΛ.ΑΣ. με τρόπο ώστε να κατασχεθεί το τηλέφωνό του, γιατί ήταν γνωστός ο προγενέστερος και καταργημένος αριθμός του στην ΕΛ.ΑΣ., έτσι ώστε εκ παραδρομής, όπως φαίνεται, να εμφανιστεί αντί για για τον τρέχοντα και ενεργό αριθμό;

Έκτον, γιατί επί έναν χρόνο μετά τον εμπρησμό δεν έκανε η αστυνομία καμία ενέργεια για τον εντοπισμό των δραστών; Και γιατί επί άλλα έξι χρόνια, παρά την προφανή αδυναμία των στοιχείων που συγκεντρώνονταν κατά του Θ. και του Π., δεν εξέτασε ποτέ κανένα άλλο ενδεχόμενο;

Προσαγωγές, ξανά

Από τον χειρισμό της υπόθεσης του εμπρησμού της Marfin δεν προκύπτει η παραμικρή γνώση για την ταυτότητα των πραγματικών δραστών. Προκύπτουν όμως ισχυρές ενδείξεις ότι η αστυνομία κατέφυγε στην, γνωστή σε όσους μελετούν ανάλογες υποθέσεις, τακτική της αναζήτησης βολικών υποψηφίων ανάμεσα σε παλαιότερους προσαχθέντες.

Αν και η “προσαγωγή” είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως, σπάνια γίνεται λόγος για το πόσο ανορθόδοξη πρακτική αποτελεί. Νομικό έρεισμα βρίσκει κατά κύριο λόγο στο άρθρο 74 του Προεδρικού Διατάγματος 141 του 1991. Εκεί περιγράφεται η υποχρέωση του αστυνομικού να “οδηγεί στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξαιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας”.

Η προσαγωγή διαφέρει από τη σύλληψη, βάσει μιας λογικής ακροβασίας που περιγράφεται στις αστυνομικές εγκυκλίους: σύλληψη νοείται η αστυνομική πράξη που έχει ως αποτέλεσμα τη στέρηση, έστω και προσωρινή, της προσωπικής ελευθερίας, ενώ η προσαγωγή είναι η μετάβαση στο αστυνομικό τμήμα στο πλαίσιο ενός “ελέγχου” και συνεπώς δεν περιορίζει, σύμφωνα με την αστυνομία, την “προσωπική ελευθερία”, αλλά μόνο την “ελευθερία κίνησης”. Την ίδια στιγμή, βέβαια, κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί την προσαγωγή του, διότι τότε απλώς θα τον συλλάβουν για “αντίσταση”. Ουσιαστικά, η προσαγωγή είναι μια σύλληψη δίχως τα δικαιώματα του συλληφθέντα, όπως το να έχει δικηγόρο.

Σε αντίθεση με τη σύλληψη, ωστόσο, η προσαγωγή υποτίθεται ότι δεν αφήνει “ίχνος”: αν κάποιος προσαχθεί και στη συνέχεια αφεθεί ελεύθερος, δεν πρέπει να υπάρχει καμία καταγραφή του γεγονότος της προσαγωγής του. Μολοντούτο, η αστυνομία τηρεί “αρχεία προσαγωγών”. Το παραδέχτηκε άλλωστε, κατά την ακροαματική διαδικασία της υπόθεσης Μαρφίν, ανθυπαστυνόμος της υποδιεύθυνσης Κρατικής Ασφάλειας, ο οποίος, δίχως να αντιλαμβάνεται κάποιο πρόβλημα, είπε στο ακροατήριο: “…συμβαίνει η υπηρεσία να κάνει μαζικές προσαγωγές, κρατάμε αρχείο προσαχθέντων για να αποδεικνύεται ότι κάποιος ήταν εκεί και όχι αλλού”.

Το αρχείο αυτό στην πράξη συνιστά μια δεξαμενή υπόπτων. Στην πρώτη της μορφή, η δεξαμενή αυτή χρονολογείται από το 1995, όταν περιέλαβε τα στοιχεία όσων προσήχθησαν μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Έκτοτε, επεκτείνεται με τα στοιχεία όσων προσάγονται μαζικά σε επιχειρήσεις της αστυνομίας.

Υπάρχουν λόγοι να πιστέψει κανείς ότι τόσο ο Θ. όσο και ο Π. είχαν βρεθεί σε τέτοια δεξαμενή. Ο Θ. επειδή είναι αναρχικός και είχε συνδικαλιστική δράση. Ο Π. επειδή πριν από χρόνια είχε προσαχθεί μετά από ένα συλλαλητήριο όπου είχε συμμετάσχει.

Το ότι αντλήθηκαν από δεξαμενή υπόπτων θα μπορούσε να εξηγήσει την εμπλοκή της Κρατικής Ασφάλειας αντί του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής. Θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει τόσο το γιατί η αστυνομία γνώριζε τον προ διετίας καταργημένο αριθμό τηλεφώνου του Θ., και τον μπέρδεψε με τον τρέχοντα, όσο και γιατί η κλήση να απολογηθεί ο Π. στον ανακριτή ανέφερε τη διεύθυνση που είχε καταγραφεί στην προ ετών προσαγωγή του και όχι την τρέχουσα.

Όσο για το ανώνυμο σημείωμα, δεν φαίνεται ότι θα μάθουμε ποτέ την αλήθεια. Μοιάζει, ωστόσο, εξόχως πρόσφορο μέσο για να παραπεμφθεί στη Δικαιοσύνη κάποιος που ήταν οιονεί σεσημασμένος από την αστυνομία, αλλά δεν πρέπει να γίνει δημοσίως γνωστή η διαδικασία με την οποία σημάνθηκε.

Ας πούμε λοιπόν ότι όσο κι αν τα μέσα ενημέρωσης, από χθες, γεμίζουν διαρροές για “τρία”, “τέσσερα” ή “πέντε άτομα” των οποίων η εμπλοκή στην υπόθεση Marfin διερευνάται, είναι προφανώς νωρίς ακόμη να μιλήσει κανείς γι’ αυτή τη δεύτερη απόπειρα της αστυνομίας να διαλευκάνει το έγκλημα που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο εργαλειοποιήθηκε για να στιγματίσει ως βίαιη κάθε αντίδραση εναντίον των μέτρων λιτότητας και να απονομιμοποιήσει το ίδιο το δικαίωμα της δημόσιας διαμαρτυρίας. Μελετώντας την πρώτη της απόπειρα, ωστόσο, κάθε δημοκρατικός πολίτης δικαιούται να είναι καχύποπτος.

Διαβάστε περισσότερα