Αναζητώντας νόημα σε έναν α-νόητο κόσμο

Για το βιβλίο του Λευτέρη Ζούρου Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Όποιος διαβάσει τον τίτλο του πρόσφατου βιβλίου του ομότιμου καθηγητή βιολογίας και αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών Λευτέρη Ζούρου, Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό, θα έχει μάλλον την εξής εύλογη απορία: πώς γίνεται να μην υπάρχει σκοπός στον κόσμο; Οι ανθρώπινοι σκοποί, από τους πιο τετριμμένους μέχρι τους πιο μεγαλεπήβολους, είναι ατελείωτοι. Κάθε μέρα θέτουμε σκοπούς στη ζωή μας και πασχίζουμε να τους υλοποιήσουμε. Και, εν πάση περιπτώσει, αν όντως δεν υπάρχει σκοπός στον κόσμο, τότε τι ακριβώς απομένει να αναζητήσουμε;

Η επιστημονική ειδίκευση του Ζούρου στους τομείς της εξελικτικής βιολογίας και της κοινωνιοβιολογίας προσφέρει μια πρώτη ξεκάθαρη απάντηση: όχι μόνο ο άβιος αλλά και ο έμβιος κόσμος (αυτός κυρίως μας ενδιαφέρει εδώ) εξελίσσονται με βάση την αναγκαιότητα (φυσικοί, χημικοί, βιολογικοί, μαθηματικοί νόμοι κ.λπ.) και την τύχη (απροσδιόριστες συνθήκες, π.χ. γενετικές μεταλλαγές) χωρίς προκαθορισμένο τέλος (με την αρχαία σημασία του όρου, δηλαδή χωρίς τελικό σκοπό). Ο δαρβινισμός του 19ου και ο νεοδαρβινισμός του 20ού αιώνα έδωσαν το τελειωτικό χτύπημα στην τελεολογία, η οποία ενυπάρχει ως ρητή προκείμενη στην κλασική και νεότερη φιλοσοφία, στη χριστιανική θρησκεία, καθώς και στην κοινή μας αίσθηση. Το βιβλίο αποπειράται, μεταξύ άλλων, να διαλύσει αυτή την «τελεολογική παρεξήγηση».

Δύσκολες ερωτήσεις, γοητευτικές απαντήσεις

Τι κάνουμε σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό; Πώς συμπεριφερόμαστε στους συνανθρώπους μας; Πώς διαμορφώνουμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί; Πώς αντικρίζουμε το παρόν και το μέλλον της ζωής μας; 

Τι κάνουμε σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό; Πώς συμπεριφερόμαστε στους συνανθρώπους μας; Πώς διαμορφώνουμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί; Πώς αντικρίζουμε το παρόν και το μέλλον της ζωής μας; Πώς αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις, το «κακό», τις ατέλειες της ανθρώπινης κατάστασης; Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από τις προκαταλήψεις, τις προλήψεις, τις πλάνες που μας έχει κληροδοτήσει το παρελθόν και να αποκτήσουμε μια νέα αυτογνωσία επικουρούμενη από την τεχνοεπιστήμη με τη ραγδαία εξέλιξη και την αυξανόμενη εγκυρότητά της; Ιδού μερικά από τα ερωτήματα που τίθενται στα τριάντα ευσύνοπτα κεφάλαια του βιβλίου του Ζούρου, με τις απαντήσεις του να είναι, πέρα από βαθιά μελετημένες, και άκρως γοητευτικές.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του, η αναφορά στον άνθρωπο και την ηθική μπορεί να γίνει μέσα από δύο βασικούς, αλλά χωριστούς, δρόμους: τον δρόμο της «ανακάλυψης» (που επιλέγει ο συγγραφέας – είναι ο δρόμος της εμπειρικής γνώσης) και τον δρόμο της «αποκάλυψης» (κατανοούμε ποιος είναι αυτός). Μέχρι και πριν από δύο τρεις αιώνες, ο δεύτερος δρόμος πρόσφερε όλες τις αναγκαίες απαντήσεις στους ανθρώπους: η ηθική προέρχεται από τον (εκάστοτε) θεό και είναι καθολικής ισχύος, ο δε άνθρωπος θεωρείται, τουλάχιστον στις μονοθεϊστικές θρησκείες, μια κατ’ εικόνα δημιουργία του Θεού και συνεπώς το ευγενέστερο ον στο σύμπαν (θα λέγαμε, θεωρείται ο αυτοσκοπός της ύπαρξης του κόσμου).

Η επιστήμη προσφέρει μιαν άλλη απάντηση. Ναι μεν οι φυσικομαθηματικές επιστήμες δεν μπορούν να λένε στους ανθρώπους τι πρέπει και τι δεν πρέπει να πράττουν (όταν συμβαίνει αυτό, περιπίπτουμε στη λεγόμενη «φυσιοκρατική πλάνη»), όμως οι βιολογικές επιστήμες, σύμφωνα με τον Ζούρο, δεν οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Κι αυτό επειδή η ίδια η θεωρία της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής (όπως την επινόησε ο Δαρβίνος και όπως την απέδειξαν βιολόγοι και γενετιστές στο πλαίσιο της μεγάλης νεοδαρβινικής σύνθεσης) εξηγεί τη γέννηση της ηθικής με όρους επιλογής-προσαρμογής του ανθρώπου στο περιβάλλον. Όπως επισημαίνει ορθά: «Δικαιούμαστε, νομίζω, να προσπεράσουμε εκείνους που θέλουν τον άνθρωπο αποκομμένο από το συνεχές νήμα της ζωής, που απαιτούν μια ειδική δημιουργία για αυτόν. Η θέση τους δεν στηρίζεται σε τεκμήρια, είναι απλώς θέμα πίστης». 

Παρότι ο κόσμος και ο άνθρωπος δεν έχουν τελικό σκοπό, μπορούμε να βρούμε έναν, φυσιοκρατικά θεμελιωμένο, ηθικό σκοπό στη ζωή μας.

Ο Ζούρος αναλαμβάνει λοιπόν να αποδείξει πως, παρότι ο κόσμος και ο άνθρωπος δεν έχουν τελικό σκοπό, μπορούμε να βρούμε έναν, φυσιοκρατικά θεμελιωμένο, ηθικό σκοπό στη ζωή μας. Νομίζουμε πως κάνουμε κάτι «για να» πετύχουμε κάτι, αλλά το κάνουμε απλώς επειδή είμαστε συγκροτημένοι με έναν συγκεκριμένο τρόπο – το παρελθόν είναι αυτό που καθορίζει την κάθε μας πράξη, όχι το μέλλον στο οποίο προσβλέπουμε (αυτή η παντοδύναμη αυταπάτη είναι μία από τις «δαρβινικές πλάνες», όπως τις ονομάζει εύστοχα). Μέσα από τα ερεθιστικά παραδείγματα που φέρνει ο συγγραφέας με βάση τη ζωή των (άλλων) ζώων, μπορούμε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα και για τις ανθρώπινες κοινωνίες, συμπεράσματα που ανατιμούν τη διαφορετικότητα και την επικοινωνία, ενώ παράλληλα εξηγούν τη συχνά αναπόδραστη σύγκρουση. Αμβλύνοντας όσο μπορούμε την ανθρωποκεντρική μας θεώρηση επιτυγχάνουμε καλύτερη αυτογνωσία, και αυτή η αυτογνωσία (καθώς έχει εμπειρικές βάσεις) μπορεί να αποδειχτεί πιο συμφέρουσα στον αγώνα για επιβίωση (και καλύτερη ζωή). Συντριπτικά για την αυτοεικόνα του ανθρώπου είναι εδώ τα επιχειρήματα του συγγραφέα ως προς τα φαινόμενα του ιδιοκεντρισμού, του εγωκεντρισμού και του ανθρωποκεντρισμού.  

Οι μεταβλητές της ζωής

Ας μη θεωρήσει όμως ο αναγνώστης πως ο Ζούρος ανάγει τη ζωή στη βιολογία. Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα, και ο συγγραφέας το γνωρίζει άριστα. Η ζωή είναι μια βιοκοινωνική υπόθεση, μας λέει, στην οποία δεν πρέπει να υπερτονίζει κανείς την επίδραση ούτε των γονιδίων ούτε του φυσικού και κοινωνικού (και ολοένα πιο τεχνητού, τις τελευταίες δεκαετίες) περιβάλλοντος. Όλα αυτά είναι μεταβλητές που διαδραματίζουν τον ξεχωριστό τους ρόλο, και έργο του (κοινωνιοβιολόγου) επιστήμονα είναι να βρει την κατάλληλη σύνθεση των παραγόντων που συμβάλλουν στην εξέλιξη. Η γνώση δεν είναι μια ακλόνητη αλήθεια, αλλά μια διαδικασία μακράς πνοής και βραδείας καύσεως που είναι έγκυρη ακριβώς στον βαθμό που δεν είναι οριστική και αμετάκλητη. Όπως γράφει: «Αν θέλουμε αιώνιες και αμετάβλητες αλήθειες, πρέπει να τις αναζητήσουμε έξω από τον φυσικό κόσμο. Οι εξελικτικοί διατείνονται ότι η ανάγκη του ανθρώπου για τέτοιες αλήθειες είναι και αυτή προϊόν της εξελικτικής μας ιστορίας […] Γι’ αυτό και δεν είναι εύκολο να απαγκιστρωθούμε από το τελεολογικό “γιατί” και να στραφούμε προς το μηχανιστικό “πώς”».

Ο Λευτέρης Ζούρος

Εδώ ο συγγραφέας θίγει ένα ζήτημα καίριο στον ανθρώπινο στοχασμό: το ζήτημα της σωτήριας πίστης, της λυτρωτικής αυταπάτης, του «ζωτικού ψεύδους» (όπως έγραφε ο Νίτσε). Αν όλα τα ανθρώπινα γνωρίσματα είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης, τότε και τα ψέματα που λέμε διαρκώς γύρω μας (πόσο μάλλον μέσα μας) πρέπει να εξηγηθούν. Ο συγγραφέας παραδέχεται πως η γνώση και η επιβίωση δεν είναι καταστάσεις κατ’ ανάγκην συγκλίνουσες. Ωστόσο, τονίζει πως αν γνώση σημαίνει τη μεγαλύτερη ή μικρότερη ικανότητα για πρόβλεψη του μέλλοντος, τότε η καλή γνώση (ενν. η εμπειρική και αιτιοκρατική, «αν Α, τότε Β») προωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό την επιβίωση (παράδειγμα: αν θεωρώ πως πέφτοντας στον γκρεμό θα με πιάσει τελευταία στιγμή ο Θεός και θα με υψώσει επειδή π.χ. με αγαπάει, προφανώς δεν θα επιβιώσω – πρώτα μαθαίνω ενστικτωδώς να αποφεύγω τον γκρεμό, αλλά θα ήταν χρήσιμο να μάθω κάποια στιγμή και τον νόμο της βαρύτητας). 

Προς μια ολιστική θεώρηση

Πασχίζοντας για μια ολιστική θεώρηση της ανθρώπινης εξέλιξης, ο Ζούρος δεν θα μπορούσε να αφήσει έξω από την πραγμάτευσή του τις θρησκείες, την προσπάθεια για ενοποίηση των επιστημών, την ένταξη του ατόμου στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, τα ακανθώδη ζητήματα που εγείρει η πολλαπλή ετερότητα των ανθρώπων, την ομορφιά στο πλαίσιο της τέχνης (και της επιστήμης), καθώς επίσης ζητήματα που άπτονται της εξελικτικής ψυχολογίας, όπως ο δογματισμός (που είναι εν πολλοίς μια εξελικτική σταθερά, αφού «Η εξελικτική μας ιστορία δεν μας εφοδίασε με πιθανολογική σκέψη, γιατί μια τέτοια σκέψη δεν θα είχε άμεσο πλεονέκτημα επιβίωσης») και η ανάγκη μας για αυτοεξαπάτηση (αφού «η τάση φυγής από την πραγματικότητα είχε ένα πλεονέκτημα επιβίωσης»).

«Το πέρασμα της αίσθησης του μέλλοντος από το υποσυνείδητο στο ενσυνείδητο γέννησε την ιδέα του σκοπού, με συνέπεια το εικονικό μέλλον να υποστεί μια ακατάσχετη υπερτροφία».

Στο πλαίσιο της ηθικής, που είναι και το βασικό διακύβευμα του βιβλίου, ο συγγραφέας προτείνει μια ηθική «ρεαλιστική κατά το μοντέλο». Εάν δεχτούμε (και δεχόμαστε) πως «το πέρασμα της αίσθησης του μέλλοντος από το υποσυνείδητο στο ενσυνείδητο γέννησε την ιδέα του σκοπού, με συνέπεια το εικονικό μέλλον να υποστεί μια ακατάσχετη υπερτροφία» (δική μας η έμφαση αυτής της εξαιρετικής φράσης), τότε μπορούμε να στοχαστούμε και να εφαρμόζουμε μια ρεαλιστική, «πεζή» ηθική στην οποία «το εικονικό μέλλον δεν θα εκτείνεται πιο πέρα από ό,τι τα εμπράγματα δεδομένα μάς επιτρέπουν να το επεκτείνουμε». Ο συγγραφέας αφιερώνει τα τρία τελευταία κεφάλαια στο περιεχόμενο της ηθικής του θεώρησης και στην «απολογία» του για την «ανακάλυψη ενός σκοπού».

Διαπιστώνουμε πως τα ζητήματα που θέτει ο Ζούρος είναι κομβικά για μια νέα, σύγχρονη, επιστημονικά θεμελιωμένη θεώρηση της ανθρώπινης κατάστασης. Ορισμένα συμπεράσματά του δεν μπορούν ωστόσο να γίνουν δεκτά με αβίαστο και άκριτο τρόπο (εικάζουμε πως ούτε ο ίδιος θα ήθελε κάτι τέτοιο). Για παράδειγμα, το επαναλαμβανόμενο επιχείρημα ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη («το αεροπλάνο μπορεί να ρίξει μια βόμβα ή να σβήσει μια πυρκαγιά» – κάτι ανάλογο γράφαμε στις εκθέσεις του Λυκείου: τι κάνει το νυστέρι στο χέρι ενός γιατρού και στο χέρι ενός κακοποιού) είναι απλοϊκό και έχει εύλογα δεχτεί τη σφοδρή κριτική των σημαντικότερων φιλοσόφων της επιστήμης και της τεχνολογίας στον 20ό αιώνα (από τον Μάμφορντ και τον Χάιντεγκερ μέχρι τον Ελλύλ και τον Μακλούαν). Η τεχνολογία αλλάζει τόσο ριζικά τις κοινωνίες και τις αντιλήψεις, ώστε δεν μπορούμε να αποφασίσουμε τόσο εύκολα για τις θετικές και τις αρνητικές χρήσεις της: για παράδειγμα, η μείωση της χειρωνακτικής εργασίας και κατ’ επέκταση της κόπωσης λόγω της ευρείας χρήσης μηχανών, η οποία θα εκλαμβανόταν ως ένα ευεργετικό φαινόμενο, πιθανόν να δρα εντέλει αρνητικά στο σώμα και στον ψυχισμό μας. Άλλο παράδειγμα: σημαντικό σε σχέση με το διαδίκτυο ως μέσο μετάδοσης πληροφοριών δεν είναι τόσο ότι μπορεί να μεταδίδει «καλές» πληροφορίες (οπότε είναι «καλό») και «κακές» πληροφορίες (οπότε είναι «κακό»), όσο ότι αυτό καθαυτό ως τεχνικό μέσο αλλάζει τα νευρωνικά μας δίκτυα και τη μορφή πρόσληψης των πληροφοριών, ανεξάρτητα (όχι εντελώς, αλλά σε μεγάλο βαθμό) από το περιεχόμενό τους (το ίδιο ισχύει για την τηλεόραση). Περιττό να πούμε  πως μπορεί κάλλιστα να κριθεί ηθικό και δίκαιο να πέσουν ένα σωρό βόμβες προκειμένου να σταματήσει ένας «άδικος», π.χ. επεκτατικός, πόλεμος.  

Συνάμα, πολλοί σύγχρονοι φυσιοκράτες στοχαστές και ένθερμοι θιασώτες του δαρβινισμού, με κορυφαίο τον Τζον Γκρέι, έχουν γράψει πειστικά για την ανάγκη να διαχωρίζουμε την τεχνοεπιστημονική πρόοδο (που είναι αναντίρρητη) από την ηθική πρόοδο (που είναι αμφισβητούμενη, και δικαίως – αρκεί να αναλογιστούμε την πολιτική ιστορία του 20ού αιώνα), συνεπώς θα πρέπει να είμαστε αρκετά σκεπτικιστές ως προς την εξαγωγή κανονιστικών επιταγών. Υποστηρίζουν πως, ως προς το έγκυρο δαρβινικό μάθημα για την έλλειψη σκοπού στο σύμπαν, δεν υπάρχουν «παραθυράκια» για την εύρεση σκοπών, συνεπώς κάθε απόπειρα να εξαχθεί ένα συνολικό ηθικό σχέδιο μέσα από την εξέλιξη δεν μπορεί να είναι βάσιμο. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, το ανθρώπινο ζώο δεν θα καταφέρει ποτέ να πάρει «ολοκληρωτικά το πείραμα [ενν. της Ζωής] στα χέρια» του, όπως εικάζει στο τέλος του βιβλίου του ο Ζούρος: μάλιστα, μια τέτοια προοπτική αποτελεί ενδεχομένως μια νέα ανθρωποκεντρική ύβρη και όχι μια «ταπεινή» επιστημονική θεώρηση.  

Εδώ η φυσιοκρατική πλάνη συγκρούεται με τη θέση πως «η φυσιοκρατική πλάνη είναι η ίδια μια πλάνη» την οποία υποστηρίζει ο συγγραφέας, πιστεύοντας πως είναι λάθος να θεωρούμε πως «δεν μπορούμε να αντλήσουμε μαθήματα καλής συμπεριφοράς από τη φύση». Ναι, μπορούμε. Μήπως όμως μπορούμε να αντλούμε από τη φύση και μαθήματα κακής συμπεριφοράς; Πόσο δεσμευτική στην ηθική μας συμπεριφορά, με άλλα λόγια, μπορεί να είναι η φύση, συνεπώς και η επιστήμη που τη μελετά; Ο συγγραφέας πιστεύει πως η ανθρωπότητα δεν θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση «χωρίς τα μεγάλα μυαλά που παρήγαγε», και έχει σίγουρα δίκιο. Δεν είναι όμως άραγε εντελώς περιοριστικό και ευκόλως ανθρωπιστικό, μεγάλα μυαλά να θεωρούνται μόνο οι «επιστήμονες», οι «καλλιτέχνες» και οι «φιλόσοφοι»; Το πόσο «μεγάλο μυαλό» είναι κάποιος εξαρτάται από το πόσο «καλό» έχει κάνει με τα επιτεύγματά του; Πώς θα κρίνουμε τότε τα όπλα του Αρχιμήδη ή την ολοκληρωτική πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα;

Αναπάντητα ερωτήματα

Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν απαυδήσει με τις γνωστές θεωρίες ηθικής (υπερβατικές και μη) και επιθυμούν να δουν με άλλο μάτι την εξέλιξη της ανθρώπινης κατάστασης.

Και δεν ήταν άραγε «μεγάλα μυαλά» οι καθοριστικότεροι πολιτικοί και στρατιωτικοί της ανθρώπινης ιστορίας, από τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Ναπολέοντα μέχρι τους πιο πρόσφατους σφαγείς της ανθρωπότητας; Όλοι αυτοί, και πολλοί ακόμα, που με τη στρατηγική τους άλλαξαν τον ρου της ιστορίας, δεν εκμεταλλεύτηκαν τα επιτεύγματα των μεγάλων μυαλών για το συμφέρον τους; Εντέλει στο χέρι των πολιτικών δεν έγκειται, καλώς ή κακώς, κάθε απόφαση για τη «θετική» ή την «αρνητική» χρήση της τεχνολογίας; Προς αποφυγή της παρεξήγησης: αυτό το επιχείρημα προφανώς και δεν υποστηρίζει τους πολέμους και τη βία, απλώς επιδιώκει να δείξει πως η επιστήμη δεν μπορεί να είναι δεσμευτική της συμπεριφοράς, δεν μπορεί να με δεσμεύει να έχω, όπως σημειώνει ο συγγραφέας αναφερόμενος στην ανώτερη ηθική αξία του, «υπευθυνότητα για μένα και τον διπλανό μου». Αξίζει (όπως αναρωτιόταν εύλογα ο Φρόιντ) ο πλησίον μου την υπευθυνότητα; Μήπως εδώ ο ανθρωπ(οκεντρ)ισμός, που έχει βγει από την κεντρική πόρτα, ξαναμπαίνει από το παράθυρο;  

Ωστόσο, τόσο περίπλοκα ζητήματα δεν μπορούν να κριθούν στο πλαίσιο μιας βιβλιοκριτικής: οι παραπάνω ενστάσεις δεν έχουν και τόση σημασία, άπαξ και ο συγγραφέας χτίζει την πιο στέρεη και κατάλληλη βάση για την έναρξη του στοχασμού και της συζήτησης. Το έργο Σε αναζήτηση σκοπού σε έναν κόσμο χωρίς σκοπό του Λευτέρη Ζούρου, γραμμένο χωρίς πολλούς τεχνικούς, επιστημονικούς όρους (μα και όπου εμφανίζονται αυτοί, εξηγούνται με τον πιο γλαφυρό τρόπο), απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν απαυδήσει με τις γνωστές θεωρίες ηθικής (υπερβατικές και μη) και επιθυμούν να δουν με άλλο μάτι την εξέλιξη της ανθρώπινης κατάστασης. Πρόκειται για ένα χαρισματικό βιβλίο που πραγματικά θα ευχόμασταν να διδασκόταν στα σχολεία. Κι αν είναι δύσκολο (ακόμα) για τα παιδιά, δεν είναι δύσκολο για τους γονείς τους. Σε κάθε περίπτωση, το πιο δύσκολο είναι καταρχάς να αλλάξουμε κοσμοθέαση, ατομικά και συλλογικά, παραμερίζοντας την ετοιμοπαράδοτη αποκάλυψη και μπαίνοντας στον μαγικό κόσμο της ανακάλυψης.    

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

Διαβάστε περισσότερα

Η ψυχολογία πίσω από τα αποκτήματα

Επενδύουμε τα αντικείμενα που μας ανήκουν με συναισθήματα και αναμνήσεις αποδίδοντάς τους βαθύ νόημα, αυτό όμως δεν μας κάνει απαραίτητα ευτυχισμένους. Αντιθέτως, μπορεί και ελαφρώς να μας τρελαίνει

Αν και «υλιστική», η σχέση μας με τα πράγματα που μας ανήκουν είναι ταυτόχρονα βαθιά συναισθηματική ( Πηγή: Yvetta Fedorova/The New York Times)

«Μην έχετε στα σπίτια σας τίποτε που να μην ξέρετε ότι είναι χρήσιμο ή που να μην πιστεύετε ότι είναι ωραίο». Αυτός ήταν ένας χρυσός κανόνας για όσους πολεμούσαν να επιπλώσουν ή να ανακαινίσουν το σπίτι τους διατυπωμένος από τον Γουίλιαμ Μόρις, διάσημο βρετανό σχεδιαστή υφασμάτων του 19ου αιώνα.

Οσο και αν ακούγεται εμπνευσμένη η συμβουλή του Μόρις αποδεικνύεται ανεφάρμοστη. Οπως όλοι γνωρίζουμε, η σχέση μας με τα πράγματα που μας ανήκουν πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τη χρησιμότητα και την αισθητική. Για να το θέσουμε απλά, αγαπάμε τα πράγματά μας. Ενας σύγχρονος του Μόρις, ο ψυχολόγος Γουίλιαμ Τζέιμς, είχε μια ιδέα σχετικά με το γιατί. Τα αποκτήματά μας, υποστήριζε, καθορίζουν το ποιοι είμαστε: «Ανάμεσα σε αυτό που ο άνθρωπος αποκαλεί εγώ και εκείνο που αποκαλεί δικό μου η γραμμή είναι πολύ δύσκολο να τραβηχτεί» έλεγε.

Προέκταση του εαυτού μας

Εκτός του ότι είναι χρήσιμα, τα κτήματά μας αντιπροσωπεύουν μια προέκταση του εαυτού μας. Παρέχουν μια αίσθηση του παρελθόντος και μας λένε «ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και ίσως πού πηγαίνουμε» λέει ο Ράσελ Μπελκ, ο οποίος μελετά τον καταναλωτισμό στο Πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο του Καναδά. Τα πράγματά μας είναι «αρχεία του εαυτού μας» λέει η Κάθριν Ρόστερ από το Πανεπιστήμιο του Νιου Μέξικο στην Αλμπουκέρκη. «Μπορεί να είναι ένα πουλόβερ, μια λάμπα, μια ομπρέλα - ένα αντικείμενο δεν χρειάζεται να έχει υλική αξία για να έχει συναισθηματική αξία».

Η ικανότητά μας να εμποτίζουμε τα πράγματα με πλούσιο νόημα αποτελεί ένα οικουμενικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό το οποίο αναπτύσσεται πολύ νωρίς στη ζωή μας και αναπτύσσεται επίσης καθώς γερνάμε. Μια έρευνα που είχε γίνει το 1977 σε πολλές γενιές οικογενειών στο Σικάγο είχε αποκαλύψει ότι τα πιο ηλικιωμένα άτομα έτειναν να θεωρούν πολύτιμα τα αντικείμενα που ξυπνούν αναμνήσεις και σκέψεις, ενώ τα νεαρότερα άτομα έδιναν αξία σε πράγματα με διάφορες χρήσεις, όπως το τραπέζι της κουζίνας και οι καρέκλες. Αυτό ίσως ισχύει και στην ψηφιακή εποχή. Ο κοινωνιολόγος Γιουτζίν Χάλτον, ο οποίος είχε κάνει εκείνη την έρευνα, υποπτεύεται ότι τα νεαρότερα άτομα σήμερα θα τείνουν να θεωρούν πολύτιμο το έξυπνο κινητό τους, είναι όμως απίθανο το συγκεκριμένο αντικείμενο να παραμείνει ξεχωριστό για αυτά για πολύ καιρό. «Δεν υπάρχουν σήμερα πολλοί άνθρωποι που συλλέγουν τους παλιούς υπολογιστές τους ή τα κινητά τηλέφωνά τους ως κτήματα με νόημα» λέει.

Η τάση μας να δίνουμε στα πράγματα που μας ανήκουν μεγαλύτερη αξία από όσο οι άλλοι νομίζουν ότι αξίζουν είναι γνωστή στην ψυχολογία ως το «φαινόμενο της κτητικότητας» (endowment effect). Εξηγεί γιατί είναι πιθανότερο να αγοράσουμε ένα παλτό από τη στιγμή που το έχουμε δοκιμάσει ή ένα αυτοκίνητο από τη στιγμή που το έχουμε οδηγήσει σε test drive - απλώς το να φανταζόμαστε ότι κάτι είναι δικό μας το κάνει να φαίνεται περισσότερο πολύτιμο. Η ικανότητά μας να φανταζόμαστε τον τρόπο με τον οποίο τα καινούργια πράγματα μπορεί να αλλάξουν τη ζωή μας είναι αυτό που μας ωθεί στο να τα αποκτήσουμε κατ' αρχάς, λέει η Μάρσα Ρίτσινς από το Πανεπιστήμιο του Μιζούρι στην Κολούμπια. Διαπίστωσε ότι έχουμε «προσδοκίες μετασχηματισμού» από τα καινούργια πράγματά μας. Περιμένουμε ότι τα πράγματα θα κάνουν τη ζωή μας καλύτερη και ότι θα βελτιώσουν τον τρόπο με τον οποίο μας βλέπουν οι άλλοι. Είναι μια τάση την οποία εκμεταλλεύονται επιδέξια οι διαφημιστές, λέει. Η κουλτούρα μας του υπερκαταναλωτισμού ενδέχεται να καθιστά δύσκολο να προσδιοριστεί σε ποιο σημείο τελειώνει η φυσιολογική συμπεριφορά και αρχίζει ο ψυχαναγκασμός.

Ευτυχία... ταχείας λήξης

Φυσικά όλοι είμαστε υλιστές σε κάποιον βαθμό - άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο - και πραγματικά παίρνουμε μια δόση ευτυχίας όταν αγοράζουμε πράγματα. Αυτή όμως δεν διαρκεί. Και ακριβώς επειδή είναι τόσο φευγαλέα πολλοί άνθρωποι γρήγορα αισθάνονται την επιθυμία να συνεχίσουν με μια άλλη αγορά, και μία ακόμη - και συχνά είμαστε έτοιμοι και να χρεωθούμε προκειμένου να κάνουμε κάτι τέτοιο. Μελέτες δείχνουν ότι όσοι επιζητούν σε μόνιμη βάση υλικά πράγματα για να τους κάνουν ευτυχισμένους ενδέχεται να δυσκολεύονται να βρουν την ολοκλήρωση σε άλλες πλευρές της ζωής τους όπως οι σχέσεις. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι η ορμή μας για τα πράγματα αυτή καθαυτή ίσως να μην είναι η αιτία αυτής της αίσθησης ανικανοποίητου: μια μελέτη από τον Ρικ Πίτερς από τον Πανεπιστήμιο του Τίλμπουργκ στην Ολλανδία έδειξε ότι η μοναξιά τείνει να κάνει τους ανθρώπους περισσότερο υλιστές, αλλά το αντίθετο δεν ισχύει απαραίτητα.

Ενας άλλος λόγος για να απέχουμε από τη «θεραπεία του λιανικού εμπορίου» (retail therapy) είναι η σημαντική επιβάρυνση που ο καταναλωτισμός επιφέρει στο περιβάλλον. Σε έναν βαθμό προκειμένου να κάνουν χώρο για καινούργια πράγματα οι Αμερικανοί πετούν κατά μέσον όρο 30 κιλά ρούχα και άλλα είδη από ύφασμα κάθε χρόνο. Επίσης αποδεικνύεται ότι όσο περισσότερο κάποιος δίνει αξία στα κτήματα τόσο πιθανότερο είναι να αφήνει κατά μέρος τις περιβαλλοντικές ανησυχίες.

Ενίσχυση της ταυτότητας

Παρ' όλα αυτά, η λύση δεν είναι να απορρίψουμε το ένστικτό μας για τη συσσώρευση κτημάτων. Τα πράγματά μας έχουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ταυτότητάς μας. Κάτι το οποίο γίνεται περισσότερο εμφανές όταν αναγκαζόμαστε να τα αφήσουμε. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, ακόμη και τραυματικό, εφόσον είναι σαν να αφήνουμε τμήματα του εαυτού μας. Ιδρύματα όπως οι φυλακές και τα στρατόπεδα προσπαθούν να επιτύχουν ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα αφαιρώντας τα ρούχα και άλλα προσωπικά αντικείμενα από τους ανθρώπους που εισέρχονται σε αυτά και παρέχοντάς τους έναν τυποποιημένο εξοπλισμό προκειμένου να μειώσουν την ατομικότητά τους. Γίνονται σαν πηλός έτοιμος να ξαναπλαστεί.

Οι άνθρωποι που έχουν χάσει τα σπίτια τους και όλα όσα είχαν μέσα σε αυτά εξαιτίας μιας φυσικής καταστροφής αναφέρουν συχνά ότι αισθάνονται μια βαθιά σύγχυση ταυτότητας. Μετά τις τεράστιες πυρκαγιές στο Οκλαντ Χιλς στην Καλιφόρνια το 1991 που είχαν αφήσει άστεγους περισσότερους από 5.000 ανθρώπους η Σέι Σέιρ από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Φούλερτον κατέγραψε τα αισθήματα των επιζώντων. Ενας της είπε: «Γίναμε ορφανοί, χωρίς παρελθόν. Σαν να πάθαμε αμνησία, σαν να μην υπήρχαμε πριν από τη φωτιά». Οταν οι άνθρωποι χάνουν τα κτήματά τους, σκέφτηκε η κυρία Σέιρ, τα ζητήματα του εαυτού γίνονται κρίσιμα γιατί αν είμαστε αυτά που έχουμε, ποιοι είμαστε όταν δεν έχουμε τίποτε;

Η αίσθηση του εαυτού μας δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο συσσωρεύουμε πράγματα ή εμμένουμε πεισματικά σε αυτά. Τα αποκτήματα αποτελούν επίσης σύμβολα κοινωνικής θέσης και κύρους. Αρκετές πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι σημερινοί 20άρηδες ως 35άρηδες έχουν πολύ μεγαλύτερη τάση από τις προηγούμενες γενιές στο να προσπαθούν να αποκτήσουν κοινωνική θέση ή κύρος μέσω του να αγοράζουν πράγματα όπως τσάντες δημοφιλών σχεδιαστών ή αντικείμενα υψηλής μόδας. Σε έναν βαθμό αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι έχουν μεγαλύτερο εισόδημα να διαθέσουν από ό,τι οι γονείς τους ή ότι έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στις πιστωτικές κάρτες.

Η διαθεσιμότητα αυτού του «εύκολου χρήματος» μπορεί ίσως να εξηγήσει ένα άλλο πρόσφατο εύρημα: διερευνώντας τις υλιστικές τάσεις στους μεγαλύτερης ηλικίας εφήβους στις Ηνωμένες Πολιτείες ερευνητές από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια διαπίστωσαν ότι από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 υπήρξε ένα αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στην επιθυμία των νεαρών ατόμων να κατέχουν ακριβά πράγματα και στην προθυμία τους να κάνουν τη δουλειά που χρειάζεται για να τα αποκτήσουν - κάτι το οποίο αποκαλούν «χάσμα της φαντασίας».

Ο περίγυρος υπαγορεύει τα «θέλω»

Οι υλιστικές επιθυμίες μας συνήθως υπαγορεύονται όχι από αυτά που χρειαζόμαστε αλλά από εκείνα που έχουν αυτοί που βρίσκονται γύρω μας. Ο φθόνος είναι μια κινητήρια δύναμη της αγοράς. Σε ένα βαθύ επίπεδο όλα έχουν να κάνουν με τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια, λέει ο Εντουαρντ Φίσερ, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Βάντερμπιλτ στο Νάσβιλ του Τενεσί: «Είναι δίκαιο να έχω λιγότερα από τους άλλους; Και τι σημαίνει αυτό για την αίσθηση της αυτοαξίας μου;». Οπως προσθέτει, αυτό δεν αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο των πλούσιων κοινωνιών. «Ισχύει επίσης στους γεωργούς των αγροτικών κοινοτήτων των Μάγιας, στους εργάτες του Καΐρου και σε όλον τον κόσμο. Οι κανόνες αυτών των ομάδων ποικίλλουν πολύ, η επιρροή όμως της θέσης σε σχέση με τους άλλους είναι σημαντική παντού».

Μπορεί να μην είμαστε ικανοί να απαλλαγούμε από την ορμή μας για την απόκτηση πραγμάτων ούτε από την τάση μας να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους. Μπορούμε όμως να αλλάξουμε το μέγεθος της ευτυχίας που αντλούμε από τα πράγματα που αγοράζουμε. Είναι γνωστό ότι από τη στιγμή που κάποιος κερδίζει αρκετά ώστε να διατηρεί έναν άνετο τρόπο ζωής, τα επιπλέον χρήματα δεν συνεχίζουν να βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής του. Αυτό όμως μπορεί να συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι τα ξοδεύουν με λάθος τρόπο. Ερευνες από την ψυχολόγο Ελίζαμπεθ Νταν από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά έχουν διαπιστώσει ότι το να ξοδεύουμε τα χρήματά μας για εμπειρίες και άλλους ανθρώπους προσφέρει ένα διαρκέστερο όφελος από το να τα σπαταλάμε σε άλλα πράγματα. Το αν θα αγοράσετε στον ανιψιό σας τα πιο εντυπωσιακά ποδοσφαιρικά παπούτσια ή ένα απλό ζευγάρι μετράει λιγότερο από το αν θα τον πάρετε να πάτε μαζί στο πάρκο για να τα δοκιμάσει, λέει.

Μια άλλη στρατηγική είναι να σκεφτόμαστε το πώς οι αγορές μας θα επηρεάσουν το πώς περνάμε την καθημερινότητά μας. Αν και περιμένουμε από τα καινούργια πράγματα να φέρουν κάποια αλλαγή, στην πραγματικότητα αυτό είναι συχνά μια ομιχλώδης αντίληψη η οποία, ακριβώς εξαιτίας της νεφελώδους φύσης της, εξατμίζεται ακόμη πιο εύκολα από τη στιγμή που έχουμε αποκτήσει αυτό το καινούργιο πράγμα. Προτού λοιπόν πάτε να τινάξετε την πιστωτική σας κάρτα στον αέρα, η κυρία Νταν προτείνει να σταθείτε για να σκεφθείτε τι θα μπορέσετε πραγματικά να κάνετε διαφορετικά από τη στιγμή που θα έχετε το καινούργιο πράγμα σας και αν αυτό πραγματικά θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο περνάτε τον χρόνο σας - το πολυτιμότερο αγαθό σας.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Ψυχαναγκαστικά ψώνια

Αντίθετα με τη συσσώρευση πραγμάτων, η «ψυχαναγκαστική διαταραχή αγορών» («compulsive buying disorder») δεν περιλαμβάνεται στο DSM-5, τα πρόσφατα νούμερα όμως υποδηλώνουν ότι πλήττει το 6% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρ' όλα αυτά, κανείς δεν συμφωνεί σχετικά με το αν έχει κοινή βάση με τον εθισμό, τον έλεγχο των παρορμήσεων ή την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Υπάρχει επίσης μια όλο και πιο λεπτή γραμμή ανάμεσα στη φυσιολογική συμπεριφορά αγορών και στον ψυχαναγκασμό η οποία θολώνεται κατά κόρον από τους διαφημιστές.

Αν και λογικά θα μπορούσε να υπάρχει σχέση ανάμεσα στη συσσώρευση πραγμάτων και στις ψυχαναγκαστικές αγορές, οι δύο διαταραχές είναι διαφορετικές. Περίπου 60% των ατόμων με διαταραχή της συσσώρευσης είναι και ψυχαναγκαστικοί αγοραστές, το αντίστροφο όμως ισχύει μόνο για το 40% των ψυχαναγκαστικών αγοραστών.

Επίσης η συσσώρευση πραγμάτων υπάρχει σε όλες τις κουλτούρες, αλλά ο εθισμός στα ψώνια δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς πολύ συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες: μια οικονομία της αγοράς, διαθεσιμότητα μιας ποικιλίας αγαθών, διαθέσιμο εισόδημα και ελεύθερος χρόνος. Οπως το θέτει ο Ντόναλντ Μπλακ, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα: «Αν οι ευκαιρίες για τζόγο δεν υπάρχουν, ειναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρχει εθισμός στον τζόγο». Ο εθισμός στα ψώνια λοιπόν είναι πραγματικά ένα προϊόν του υλιστικού κόσμου μας. - Sally Adee

ΕΜΜΟΝΗ

«Μαζώχτρες» λόγω... τελειομανίας

Περίπου ένας στους 20 ανθρώπους υποφέρει από μια εμμονή για την απόκτηση πραγμάτων και την αδυναμία να τα αποχωριστεί - ορισμένοι σε βαθμό ώστε το σπίτι τους καταντά αδιαχώρητο. «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ακαταστασία» λέει ο ψυχίατρος Ντέιβιντ Τόλιν από τη  Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Γέιλ. «Φθάνει να γίνεται αναπηρία».

Αυτή η νέα διάγνωση - απέκτησε τη δική της κατηγορία στην τελευταία έκδοση του διαγνωστικού εγχειριδίου της ψυχιατρικής «DSM-5» - μπορεί να φαίνεται μια κατηγορία που αρμόζει σε μια σύγχρονη κοινωνία η οποία έχει εμμονή με τα πράγματα και το κοινωνικό κύρος. Η ιδέα δεν είναι όμως τελείως λανθασμένη.

Η συσσώρευση πραγμάτων δεν είναι κάτι καινούργιο. Αναφέρεται στην «Κόλαση» του Δάντη από το 1300. Μόνο πρόσφατα όμως έγινε η διάκρισή της από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ). Σε μια απεικονιστική μελέτη του εγκεφάλου το 2012, π.χ., ο κ. Τόλιν και οι συνεργάτες του είχαν ζητήσει από εθελοντές να κρατήσουν ένα αντικείμενο που τους ανήκε και να αποφασίσουν αν θα το πετούσαν. Αντίθετα με τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, οι «μαζώχτρες» εμφάνιζαν υπερδραστηριότητα στον πρόσθιο φλοιό του προσαγωγίου και τον φλοιό της νήσου - περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες συμβάλλουν στον προσδιορισμό της σημασίας, της σχετικότητας και του προέχοντος.

Εκδηλώνεται σαν τελειομανία - λέξη που δύσκολα θα συνδύαζε κανείς με τις εκπομπές ριάλιτι που δείχνουν ψόφιες γάτες κάτω από βουνά από αφόρετα ρούχα. Παρ' όλα αυτά, όλο και περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν: τα άτομα με μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων ανησυχούν τόσο πολύ σχετικά με τη λήψη λανθασμένων αποφάσεων ώστε κρατάνε το αντικείμενο προκειμένου να εκτιμήσουν αργότερα την κατάσταση. «Μοιάζει αντίθετο στη λογική» λέει ο κ. Τόλιν «αλλά είναι απολύτως λογικό».

Η συσσώρευση πραγμάτων δεν περιορίζεται στη δυτική κοινωνία. Οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες μπορεί να διαμορφώνουν το πώς θα εκδηλωθεί, όμως «η συσσώρευση πραγμάτων υπάρχει κυριολεκτικά σε κάθε κουλτούρα» λέει ο ψυχολόγος Ράντι Φροστ από το Κολέγιο Σμιθ στο Νορθάμπτον της Μασαχουσέτης. Ολοι μπορεί να είμαστε απρόθυμοι να αποχωριστούμε τα αποκτήματά μας. Για τους «μαζώχτρες» όμως αυτό γίνεται μια «εμμονή να μη χάσεις ούτε ένα κομματάκι της ζωής σου». -Sally Adee

Διαβάστε περισσότερα

Ο Γκαίμπελς, ο Άδωνις και ο Λαζόπουλος

Του Κώστα Βαξεβάνη
Στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων δηλαδή, ο Άδωνις Γεωργιάδης θέλησε να ασκήσει το κοινοβουλευτικό του έργο, καταθέτοντας χρονιάρες μέρες Ερώτηση στη Βουλή. Ο Άδωνις γνώριζε πως αυτή η ερώτηση δεν πρόκειται να απαντηθεί ποτέ, αλλά προφανώς και δεν την έκανε για να απαντηθεί. Άλλωστε το τελευταίο δίμηνο το Καρατζαφέρης gate, έχει αποδείξει πως οι ερωτήσεις που γίνονται στη Βουλή έχουν μια σκιώδη λειτουργία. Το ίδιο έχει δείξει και η σχέση του Γιάννη Μιχελάκη με το Κοινοβουλευτικό έργο και τις ερωτήσεις που απ ό,τι φαίνεται υπαγόρευε ο Πάλλης έναντι κάποιων ψιλών κατά τον εισαγγελέα.
Ας μείνουμε όμως στον πολιτικό άνδρα Άδωνη Γεωργιάδη για να καταγράψουμε το ήθος του κοινοβουλευτικού του έργου,που δεν φαίνεται να ενόχλησε κανένα έλληνα βουλευτή. Στη χριστουγεννιάτικη Ερώτησή του λοιπόν ο Άδωνις, ρωτά τον αρμόδιο Υπουργό αν ο Λάκης Λαζόπουλος έχει βγάλει χρήματα στο εξωτερικό.
Αναφέρει συγκεκριμένα στην Ερώτηση «Δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών σε διάφορες ιστοσελίδες φέρουν το γνωστό ηθοποιό και παρουσιαστή κ Λάκη Λαζόπουλο να συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων των συμπολιτών μας, ο οποίος είτε στο όνομα του είτε στο όνομα στενού συγγενικού του προσώπου, προέβη στην εκροή τεράστιου χρηματικού ποσού στο εξωτερικώ πλέον των 3 εκατομμυρίων»
Κατ αρχήν δεν είναι ποινικό αδίκημα να έχει βγάλει κάποιος λεφτά στο εξωτερικό. Ποινικό αδίκημα είναι να έχει βγάλει μαύρα και αδήλωτα χρήματα. Δεν είναι στις αρμοδιότητες του βουλευτή να ρωτάει για κάποιον ιδιώτη,ειδικά αν αυτό είναι υπόθεση που ελέγχεται από τις υπηρεσίες. Δηλαδή ο Γεωργιάδης θα είχε δικαίωμα να ρωτήσει «γιατί ο Λαζόπουλος δεν ελέγχεται από τις υπηρεσίες ενώ από δημοσιεύματα εμφανίζεται να βγάζει χρήματα στο Εξωτερικό;». Ρωτάει αντιθέτως γιατί οι υπηρεσίες κάνουν την δουλειά τους αν ισχύει το δημοσίευμα. Δεν είναι παράλογο;
Ο βουλευτής δικαιολογεί την ερώτησή του λέγοντας πως αν έχει βγάλει χρήματα στο εξωτερικό τον συμφέρει να τάσσεται υπέρ της αστάθειας στη χώρα. Ας παρακάμψουμε τη μπουρδοεπιχειρηματολογία και την εμμονή του Γεωργιάδη να ποινικοποιεί την αντίθετη άποψη και ας μείνουμε στην ουσία.
Η λίστα Λαγκάρντ έχει αποδείξει πως 2062 έλληνες έχουν βγάλει χρήματα στο εξωτερικό. Μεταξύ αυτών ο Μπόμπολας στου οποίου το κανάλι βγαίνει συνεχώς ο Άδωνις και του οποίου προπαγανδίζει τις «επενδύσεις χρυσού» στις Σκουριές Χαλκιδικής με την παρουσία  του και ομιλίες. Γιατί ως σήμερα δεν έχει κάνει μια ερώτηση για το αν ελέγχεται ο Μπόμπολας με τις καταθέσεις των 150 εκατομμυρίων μόνο στη HSBC όπως φαίνεται στη λίστα;
Ποιός ο λόγος που ρωτά για το Λαζόπουλο, ενώ παραδέχεται ταυτόχρονα πως ελέγχεται κανονικά;
Ο λόγος είναι απλός. Ο Γεωργιάδης λειτουργεί ως πιστόλι στη Βουλή και χρησιμοποιεί το κοινοβουλευτικό του έργο για μη κοινοβουλευτικούς και σίγουρα ανήθικους λόγους. Ο Γεωργιάδης έκανε την ερώτηση απλώς για να παράξει και να αναπαράξει πρωτοσέλιδα που θα τιμωρούσαν τον Λαζόπουλο για τις αποκαλύψεις του στο θέμα Χαικάλη και δωροδοκίας βουλευτών. Η μέθοδος είναι γνωστή στα υπογεια της πολυκατοικίας Καρατζαφέρη. Κάποιο blog ή site , με διατεταγμένη υπηρεσία κάνει ένα δημοσίευμα «ανησυχίας» για κάποιον. Οι μεταπράττες και τα πιστόλια της Βουλής το μετατρέπουν σε Κοινοβουλευτικό έλεγχο. Στη συνέχεια η φήμη, η ανησυχία, το ψέμα ουσιαστικά αναπαράγεται από τα φιλικά ΜΜΕ, ως «Κοινοβουλευτική Ερώτηση».
Οι εντυπώσεις δημιουργούνται είτε είναι αλήθεια όσα ερωτώνται είτε ψέματα. Η λάσπη πέφτει και ο βουλευτής κρύβεται πίσω από το «κοινοβουλευτικό έργο» και την ασυλία του.
Ο Άδωνις Γεωργιάδης εκτός από ερωτήσεις οι οποίες συνδεόνται με μίζες, συστηματικά κάνει και αυτό το κοινοβουλευτικλό έργο του πιστολιού. Εκτελεί συμβόλαια τα οποία είτε πουλάει στους πολιτικούς του προισταμένους είτε τα χρησιμοποιεί στα κανάλια. Το έχω ξαναγράψει, ο Άδωνις λέει φωναχτά όσα οι ίδιοι ψυθιρίζουν συκοφαντικά. Γι αυτό τους είναι χρήσιμος
Τον Μάιο του 2013, ο Άδωνις Γεωργιάδης είχε ρωτήσει και πάλι στη Βουλή αν αληθεύει πως πήρα από την ΕΡΤ για την εκπομπή μου 1,5 εκατομμύριο ευρώ. Η ερώτηση αυτή δημιούργησε στα φιλικά του ΜΜΕ, από την Espresso ως το Πρώτο Θέμα, πρωτοσέλιδα του τύπου «1,5 εκατομμύρια τσέπωσε ο Βαξεβάνης;» ή «ο Άδωνις αποκαλύπτει πως ο Βαξεβάνης πήρε 1,5 εκατομμύρια από την ΕΡΤ». Η αλήθεια ήταν πως 1,5 εκατομμύριο στοίχισε για 3 χρόνια το σύνολο της παραγωγής δηλαδή 15 δημοσιογράφοι, κάμερες, μονταζιέρες, ταξίδια, αποστολές κλπ. Η αλήθεια επίσης ήταν πως προσωπικά αυτά τα 3 χρόνια είχα πάρει ως μισθούς 104.000 ευρώ. Αλλά δημιουργούσαν την εντύπωση πως αυτά τα χρήματα τα πήρα εγώ. Ο διευθύνων την ΕΡΤ τότε είχε απαντήσει επίσημα πως δεν είχα καμία σχέση με την παραγωγή αλλά μάταιο. Επίσης δεν είχε καμιά σημασία πως μια εκπομπή έρευνας είχε ως κόστος παραγωγής λιγότερα από όσα είχε ένα τσαχπινοχορευτικό πρόγραμμα σε ένα στούντιο της ΕΡΤ. Ο Γκαίμπελς είχε διαπρέψει. Συκοφαντείτε,συκοφαντείτε κάτι έμεινε. Μέχρι και ο πατέρας μου με πήρε τηλέφωνο να με ρωτήσει αν έπαιρνα τόσα πολλά ως δημοσιογράφος.
Ο Άδωνις είχε χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική του ιδιότητα ως πιστόλι . Ο λόγος ήταν πως είχα αποκαλύψει πως η σύζυγός του ήταν «αντιπρόσωπος» σε λογαριασμό της λίστας Λαγκάρντ ο οποίος μάλιστα συνδεόταν με ράβδους χρυσού. Για το λόγο αυτό είχα ζητήσει με άρθρο μου να εξαιρεθεί από την Επιτροπή της Βουλής που εξέταζε το θέμα της λίστας αφού είχε έμμεση σχέση.
Ο Άδωνις Γεωργιάδης αντί να απαντήσει με επιχειρήματα, επέλεξε να χρησιμοποιήσει τη Βουλή ως ανεμιστήρα λάσπης. Τέτοια ηθική. Σήμερα το ξανακάνει με το Λάκη Λαζόπουλο. Δεν γνωρίζω αν ο Λάκης έχει 3 εκατομμύρια στο εξωτερικό, γνωρίζω όμως πως η κοινοβουλευτική λειτουργία του Άδωνη δεν έχει καμία ηθική. Και αυτό είναι το πρόβλημα. Ο Λαζόπουλος είναι ένας ιδιώτης και δεν καθορίζει το μέλλον μου ψηφίζοντας νόμους ή καταθέτοντας ερωτήσεις που ευνοούν εμπόρους όπλων. Η συμφωνία που έχει κάνει ο Λαζόπουλος με τους εργοδότες του και οι οικονομικές του απολαβές περιγράφονται σε συμβόλαια. Η συμφωνία του Άδωνη περιγράφεται στο συμβόλαιο που λέγεται Σύνταγμα της Ελλάδας. Αυτό το συμβόλαιο, ο Άδωνις πιστεύει πως είναι μια τηλεπώληση. Πρέπει να βρει απλώς τον τρόπο να το πουλήσει για να έχει το μέγιστο συμφέρον από την πώληση. Πέντε κιλά βιβλία 100 ευρώ. Δεκαπέντε κιλά ερωτήσεις;

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Βολταίρο στον «Ολλαντρέου»: Η εξαφάνιση της Γαλλίας

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Ήταν δικτατορία κι εγώ, στις αρχές του γυμνασίου, ανακάλυπτα πίσω από την… «κανονική», τη δεύτερη σειρά βιβλίων στη βιβλιοθήκη των γονιών μου. Εκεί βρήκα και το βιβλίο του Paul Nizan για τους τρεις μεγάλους υλιστές φιλόσοφους της αρχαιότητας, Δημόκριτο, Επίκουρο και Λουκρήτιο. Προσπάθησα – με αξιοσημείωτο πείσμα – να καταλάβω τι έγραφε, πολύ φοβάμαι όμως ότι δεν πήρα χαμπάρι πολλά πράγματα, παρεξόν ένιωσα διαισθητικά κάπως τη σημασία αυτών των ογκόλιθων στην ιστορία της ανθρώπινης σκέψης. Νοσταλγώ ακόμα εκείνη την εποχή που έφτιαχνα στο μυαλό μου τον χάρτη του κόσμου, των σημασιών και των νοημάτων του – αλλά και που υπήρχαν ακόμα τόσα πράγματα που άξιζαν την απαγόρευση των λογοκριτών και την καταδίωξη των αστυνομικών.

‘Ηταν μια εποχή που ο δυτικός κόσμος εξεστράτευε για να υπερασπιστεί τον Σολζενίτσιν, τον Ζαχάρωφ, τον Σινιάφσκι και τον Ντάνιελ, που μπορούσατε να διαφωνείτε μαζί τους, αλλά που είχαν ιδέες και απόψεις, που πίστευαν σε κάτι και συνέχιζαν τη μεγάλη παράδοση αφοσίωσης στις ιδέες της τής ρώσικης ιντελιγκέντσιας. Σήμερα δε βρίσκω πιο χτυπητή απόδειξη της δυτικής παρακμής από τη συνέντευξη του αντι-πουτινικού μαφιόζου ολιγάρχη, του Χοντορκόφσκι, που πέρασε τις προάλλες από τον ραδιοφωνικό σταθμό France Culture (Γαλλία-Κουλτούρα). Μα είναι δυνατόν κάτι τέτοιο σε μια χώρα με την ιστορία και τον πολιτισμό της Γαλλίας; Είναι δυνατόν ο Μonde να αφιερώνει τώρα κύρια άρθρα στον Χοντορκόφσκι ή να υποστηρίζει ως περίπου «ήρωες της δημοκρατίας» τους Ουκρανούς «βασιληάδες της σοκολάτας», όπως έκανε την περασμένη δεκαετία με τους μαφιόζους του Κοσόβου;

Συμμαθητής και φίλος του Ζαν Πωλ Σαρτρ, ταλαντευόμενος στα νιάτα του ανάμεσα στην άκρα αριστερά και την άκρα δεξιά, ο Nizan έγραψε το περίφημο «’Αντεν-Αραβία» και έγινε ένας από τους «αστέρες» της γαλλικής κομμουνιστικής δημοσιογραφίας-διανόησης στον μεσοπόλεμο, προτού το σύμφωνο Στάλιν-Χίτλερ (Μολότωφ-Ρίμπεντροπ, 1939) τον οδηγήσει σε παραίτηση από το ΚΚΓ. Δύο χρόνια αργότερα θα σκοτωθεί πολεμώντας τον γερμανικό φασισμό στη Δουγκέρκη. Το σύμφωνο, μνημείο στρατηγικής τύφλωσης όλων των εποχών, ενδεικτικό των τρομερών αυταπατών του Κρεμλίνου για τη φύση του χιτλερισμού, το μόνο που κατάφερε ήταν να διευκολύνει τη γερμανική επίθεση κατά της ΕΣΣΔ, η οποία παρολίγον να χαθεί το 1941, έχοντας στο  μεταξύ αποδιοργανώσει και δυσφημίσει το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα.

‘Όλα αυτά είναι κάπως ανάκατα στο μυαλό μου το περασμένο Σάββατο καθώς πίνω τον καφέ μου στο Ντανφέρ Ροσερό, έχοντας απέναντί μου τον εγγονό του Nizan, τον δημογράφο, ανθρωπολόγο και κοινωνιολόγο Εμανουέλ Τοντ, από τους γνωστότερους σήμερα αιρετικούς διανοούμενους της Γαλλίας. «Οι γαλλικές ελίτ είναι υπεύθυνες», μου λέει, «για αυτό που γίνεται στην Ευρώπη. Χωρίς αυτές δε θα μπορούσε να επιβάλλει η Γερμανία την κυριαρχία της». Συμφωνώ μαζί του, αλλά δεν μπορούμε, του λέω, να μιλάμε μόνο για γερμανική κυριαρχία, χωρίς να μιλάμε για την παγκόσμια ολιγαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου. Μέρκελ και Σόιμπλε δε θα μπορούσαν να επιβληθούν σε όλη την Ευρώπη αν δεν δρούσαν σε συμφωνία με την παγκόσμια «Αυτοκρατορία του Χρήματος», όπως και η τελευταία δεν θα μπορούσε να επιβάλλει τα σχέδιά της χωρίς τη Γερμανία. Άλλωστε, όταν η Μέρκελ μιλάει για «δημοκρατία σύμφωνη με την αγορά» δεν απευθύνεται μόνο στους άλλους Ευρωπαίους, εννοεί και τη Γερμανία, έστω κι αν το συγκεκριμένο ζώο θέλει να παραμείνει «πιο ίσο από τα άλλα». Αλλά ο Τοντ πιστεύει ότι ο καπιταλισμός είναι κυρίως «εθνικός».

Είναι γεγονός ότι στην πατρίδα του Βολταίρου και του Ουγκώ, του Μαλρώ και του Σαρτρ, απαγορεύεται σήμερα να θίξεις δύο θέματα: να υποστηρίξεις τους Ρώσους στο ουκρανικό αντιτασσόμενος στη δυτική πολιτική, να μιλήσεις για αυτοκρατορίες του χρήματος, για το Χρήμα ως πολιτική, όχι μόνο οικονομική οντότητα. Στην πρώτη περίπτωση κινδυνεύεις να κατηγορηθείς για πράκτορας του Πούτιν, εθνικιστής, σταλινικός, ακροδεξιός, οπισθοδρομικός. Στη δεύτερη για αντισημίτης, χειρότερο από όλες τις άλλες κατηγορίες μαζί! (Με αυτά βέβαια ο κόσμος γύρισε την πλάτη του στις εφημερίδες, στράφηκε στο ‘Ιντερνετ για την ενημέρωσή του και, αξιοσημείωτο τμήμα, στη Λε Πεν για σωτηρία! Το πολύ της προπαγάνδας σκοτώνει γαρ αξιοπιστία «διανοουμένων», δημοσιογράφων και πολιτικών). Πριν από τρία χρόνια, αν κάποιος ταύτιζε χρηματιστικό κεφάλαιο με Εβραίους επικρινόταν ως αντισημίτης. Τώρα συμβαίνει αυτό, συμβαίνει όμως και το αντίστροφο! ‘Οσοι κατηγορούν το Χρήμα σήμερα στη Γαλλία εύκολα επικρίνονται ως αντισημίτες! Προσωπικά τόχω πει και τόχω γράψει, αλλά στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα. Η κατάχρηση της κατηγορίας του αντισημιτισμού έχει καταλήξει βασικός παράγων που συμβάλλει στον αντισημιτισμό!

Πέρυσι, ο François Delapierre, ηγετικό στέλεχος του «Κόμματος της Αριστεράς» κατηγόρησε τον τότε Υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας Μοσκοβισί δημόσια ότι ανήκει στα «17 καθάρματα του Eurogroup», πούπιασαν από τον λαιμό την Κύπρο. Οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον επικεφαλής του Κόμματος της Αριστεράς, Ζαν-Πιερ Μελανσόν, αν συμφωνεί. Αυτός απάντησε ότι ο Μοσκοβισί «δεν σκέφτεται γαλλικά, σκέφτεται σε όρους διεθνούς χρήματος (finance)». Το αποτέλεσμα; Του «την έπεσε» ολόκληρη η ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Δεν ενοχλήθηκε γιατί είπε τους Ευρωπαίους Υπουργούς Οικονομικών καθάρματα, αλλά γιατί έκανε δήθεν αντισημιτικούς υπαινιγμούς, υποστηρίζοντας ότι ο (Εβραίος) Μοσκοβισί είναι με το χρήμα. Ο Μελανσόν ανταπάντησε ότι αυτό που τον απασχολεί δεν είναι το θρήσκευμα του υπουργού, όσο ότι οι νίκες του χρηματιστικού κεφαλαίου στην Ελλάδα και την Κύπρο ανοίγουν τον δρόμο στην επίθεση κατά της δικής του χώρας, της Γαλλίας.

Ο Τοντ έφτιαξε έναν χάρτη για τη νέα «γερμανική αυτοκρατορία» στην Ευρώπη, ταξινομώντας τις χώρες ανάλογα με τον βαθμό και το είδος ελέγχου από τη Γερμανία. Του λέω ότι έκανα κι εγώ μια ταξινόμηση ανάλογα με το βαθμό καταστροφής κάθε ευρωπαϊκού έθνους-κράτους από το Χρήμα («Πόλεμοι του χρέους», Επίκαιρα, τεύχη 210-213). Συμφωνούμε να επιχειρήσουμε μια σύνθεση των δύο ταξινομήσεων.

Να η κατάταξη που πρότεινα:

Κύπρος: καταστρεφόμενη οικονομικά (εντός «σπείρας θανάτου» κατά Σόρος) και απειλούμενη με γεωπολιτική καταστροφή και τυπική κατάλυση κράτους αποικία χρέους

Ελλάδα: καταστρεφόμενη αποικία χρέους (σπείρα θανάτου)

Πορτογαλία, Ιρλανδία: σταθεροποιημένες αποικίες χρέους

Ιταλία, Ισπανία: ντε φάκτο, όχι όμως ντε γιούρε αποικίες χρέους

Ο Τοντ ανήκει στους ελάχιστους Γάλλους διανοούμενους που έχει το θάρρος να αντιταχθεί στη δυτική πολιτική στην Ουκρανία (έστω κι αν θέλει και εδώ να εστιάζει κυρίως στις γερμανικές ευθύνες – για πολλούς αναλυτές υπήρξε μάλλον πρωταγωνιστικός ο ρόλος των ΗΠΑ και ειδικά των νεοσυντηρητικών στο ουκρανικό).  «Το έκανα συνειδητά», μου λέει, «με αυτά που είπα στην τηλεόραση για τη Ρωσία, σχεδόν ευχόμενος τη νίκη της, πέρασα τον Ρουβίκωνα». Εξίσου σκληρή ήταν και η επίθεση του Τοντ στην εφημερίδα «Μοντ», που τη χαρακτηρίζει περίπου θεμέλιο της παραπληροφόρησης. «Ο αγγλοσαξωνικός τύπος», μου λέει, «επιτίθεται στους Ρώσους, αλλά τουλάχιστον αυτός αναφέρει τα γεγονότα, κάτι που δεν κάνει ο γαλλικός».

Δεν πρόκειται δυστυχώς μόνο για τον γαλλικό τύπο. Ο γερμανικός μιλάει επίσης για τη Ρωσία περίπου όπως μίλαγε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη Νορβηγία, ετοιμάζονται να γυρίσουν σε τηλεοπτικό σήριαλ την κατάληψη της χώρας από τους Ρώσους! Αυτό είναι επικοινωνιακή προετοιμασία πολέμου, που γίνεται με όλα τα μέσα πλην των στρατιωτικών, αφού η Ρωσία έχει πυρηνικό οπλοστάσιο.

Η εσωτερική «ολοκλήρωση» της πολιτικής μετάβασης στην ολιγαρχία και τον ολοκληρωτισμό συνδυάζεται με εξωτερική πολιτική στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας. ‘Ενας πρώην τραπεζίτης του ομίλου Ρότσιλντ είναι Υπουργός Οικονομικών της «σοσιαλιστικής» Γαλλίας του Ολάντ. «Από τον Σαρτρ στους Ρότσιλντ» επιγράφεται μια μελέτη για την πορεία της ιστορικής εφημερίδας που ίδρυσε ο Σαρτρ, της Liberation («Απελευθέρωση»). Την ίδια ώρα που ο Μάης του 1968 μετατρέπεται στην άρνησή του, η αντιϊμπεριαλιστική επιθεώρηση που ίδρυσε ο Σαρτρ, οι «Σύγχρονοι Καιροί» (Temps Modernes) αρχίζουν το τελευταίο τεύχος τους με ένα άρθρο που υπερασπίζεται το «δικαίωμα» του Ισραήλ να επεμβαίνει στη Γάζα. Κάποτε Γάλλοι αριστεροί και «αριστεριστές», μαζί και ο δικός μας Pablo, ενίσχυαν παντοιοτρόπως την αλγερίνικη επανάσταση – σήμερα, διϋλίζουν τον κόνωπα κάθε πραγματικού ή κυρίως υποτιθέμενου «τριτοκοσμικού», σερβικού, ιρανικού, αραβικού ή ρωσικού «εγκλήματος», καταπίνοντας την κάμηλο της παραδειγματικής καταστροφής από τη Γαλλία, της δεξιάς και της «αριστεράς», μιας ολόκληρης και από τις πιο προοδευτικότερες αραβικές χώρες, της Λιβύης, προκειμένου να τιμωρηθεί το καθεστώς του Καντάφι που τόλμησε, πριν από 45 χρόνια, να αμφισβητήσει την κυριαρχία των Λευκών στη Μαύρη ‘Ηπειρο και των δυτικών στην Αραβία. «Ζούμε την παρακμή του δυτικού, του ευρωπαϊκού πολιτισμού», συνοψίζει ο Ρεζίς Ντεμπρέ όταν τον ρωτώ για την κατάσταση της Γαλλίας και της αριστεράς της. Ελπίζω να μην έχει δίκηο, θα προτιμούσα να πιστέψω την προφητεία που μου κάνει η Σούζαν Τζωρτζ, ότι η Γαλλία βρίσκεται σε περίπου «προεπαναστατική» ή πάντως «προεξεγερσιακή» κατάσταση.

 http://seisaxthia.wordpress.com/

Διαβάστε περισσότερα

Ρήγας Γκόλφης 1886 – 1958

Έλληνας ποιητής, κριτικός της λογοτεχνίας και μαχητικός δημοτικιστής. Η ποίησή του κινήθηκε στα χνάρια της σχολής του Παλαμά.

Ο Δημήτριος Δημητριάδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1858 στο Μεσολόγγι. Ο  πατέρας του καταγόταν από το Καρπενήσι και η μητέρα του από την οικογένειαΔροσίνη, που συγγένευε με την οικογένεια Παλαμά. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές στην πατρίδα του, σπούδασε νομικά στοΠανεπιστήμιο Αθηνών και ακολούθησε το επάγγελμα του συμβολαιογράφου.

Το 1909 τύπωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Τραγούδια του Απρίλη» και ακολούθησαν οι συλλογές: «Ύμνοι» (1921), «Στο Γύρισμα της Ρίμας» (1921), «Λυρικά Χρώματα» (1930) και «Τετράμερα» (1952). Το 1935 κυκλοφόρησε ο τόμος «Φαντασία και Ποίηση» με κείμενα από το κριτικό του έργου και το 1954 η συλλογή διηγημάτων «Η επιφάνεια και το βάθος».

Ο Γκόλφης υπήρξε από τους στενούς συνεργάτες του περιοδικού Ο Νουμάς, του μαχητικού οργάνου για την επικράτηση της δημοτικής γλώσσας, και βρισκόταν σε άμεση επαφή με τους κοινωνικούς αγώνες στη χώρα μας και την ενθάρρυνση των σοσιαλιστικών ιδεών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετέφρασε τη «Διεθνή» (τον ύμνο του παγκόσμιου σοσιαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος) και το καταστατικό του σοσιαλιστικού κόμματος, ενώ το 1909, όταν στην Ισπανία εκτελέστηκε ο σοσιαλιστής Φερέρο τού αφιέρωσε ένα ποίημα. Το θεατρικό του έργο Ο Γήταυρος, που δημοσιεύτηκε σε τρεις συνέχειες στο λογοτεχνικό περιοδικό Νουμάς (7, 14, 21 Δεκεμβρίου του 1908) θεωρείται ένα από πρώτα λογοτεχνικά έργα με σοσιαλιστικό προσανατολισμό.

Ο Ρήγας Γκόλφης πέθανε στην Αθήνα στις 2 Ιανουαρίου του 1958, σε ηλικία 72 ετών.

Κρίσεις για το έργο του

Στην ποίηση του Γκόλφη υπάρχει ποικιλία μέτρων και ρυθμών, ερωτική τρυφερότητα, ευγένεια αισθημάτων, εξομολογητικός τόνος και κάποια κοινωνική διάθεση. Άριστος τεχνίτης του μετρικού και ομοιοκατάληκτου στίχου, με τις μελέτες και τα άρθρα και τις παρεμβάσεις του στις διάφορες γλωσσικές διαμάχες, στάθηκε κι ένας ανυποχώρητος μαχητής στην υπεράσπιση της δημοτικής γλώσσας. Τα κριτικά του κείμενα, απλά και στέρεα συγκροτημένα, αποκαλύπτουν την πνευματική του καλλιέργεια και τις κριτικές του ικανότητες. Αποτελεί, άλλωστε, ανάμεσα στους εκπροσώπους της γενιάς που ανδρώθηκε γύρω από τον άξονα Ψυχάρη-Παλαμά, μια σεμνή και υπολογίσιμη παρουσία.

Δημήτρης Σταμέλος, δημοσιογράφος και συγγραφέας

Στον Ρήγα Γκόλφη χρωστούμε και ποιήματα με ευαίσθητη διάθεση και με πολύ τεχνική επεξεργασία.

Λίνος Πολίτης, καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας και ακαδημαϊκός

Τεχνίτης του στίχου αξιόλογος εστάθηκε ο Ρήγας Γκόλφης.

Κ.Θ. Δημαράς, κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

Ποια σταθερότητα; Στη φτώχεια, την ανεργία και την υποταγή;

Η νεοφιλελεύθερη συμμαχία ΝΔ - ΠΑΣΟΚ φαίνεται να επιλέγει και πάλι, ως κεντρικό προεκλογικό της σύνθημα για τις επερχόμενες εκλογές το δίλημμα: «Σταθερότητα και ασφάλεια με τη συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου ή περιπέτεια με τον ΣΥΡΙΖΑ;».

Γιάννης Μυλόπουλος

Δεν μπορούμε βεβαίως να μην παρατηρήσουμε ότι η δεξιά, αν μη τι άλλο, είναι συνεπής στις αρχές και τις μεθόδους της, αφού η κοινωνική αλλαγή ποτέ δεν ήταν στο DNA της. Ανέκαθεν εκπροσωπούσε τη συντήρηση, υποστήριζε την άρχουσα τάξη και διεκδικούσε τη διαφύλαξη των κεκτημένων και την ασφάλεια των βολεμένων. Όπως και ανέκαθεν η δεξιά κινδυνολογούσε για το ενδεχόμενο οποιασδήποτε πολιτικής αλλαγής και τρομοκρατούσε τους φοβισμένους... νοικοκυραίους για τις αρπακτικές διαθέσεις των πολιτικών της αντιπάλων. Άσχετο αν τελικά τους μισθούς, τις συντάξεις, τα σπίτια και τις περιουσίες των Ελλήνων δεν τα πήρε ο... μπαμπούλας της αριστεράς, αλλά ο δεξιός κ. Σαμαράς!
Η επιμονή στη συντήρηση της ισορροπίας των δυνάμεων και η κινδυνολογία μπροστά στο ενδεχόμενο της όποιας κοινωνικής αλλαγής, είχαν βεβαίως νόημα τις παλιές καλές εποχές, πριν από την κρίση, τότε που υπήρχαν ακόμη κοινωνικές τάξεις που είχαν κάτι να διαφυλάξουν.  Όμως πόσο τα πράγματα σήμερα, στην εποχή της λιτότητας, της φτώχειας και της ανασφάλειας για τους πολλούς, είναι έτσι; Κατά πόσο δηλαδή υπάρχει σήμερα κάποια κοινωνική ομάδα τόσο βολεμένη που να επιδιώκει, μέσα από την πολιτική σταθερότητα, τη διατήρηση των κεκτημένων της;
Οι διεθνείς δείκτες δίνουν σήμερα για τη χώρα μας την εικόνα μιας κοινωνίας καταρρακωμένης και καθημαγμένης και μιας οικονομίας σε παρατεταμένη ύφεση και παρακμή. Με μηδενική ανάπτυξη και με ένα χρέος που, παρόλη την αιματηρή λιτότητα εδώ και τέσσερα χρόνια εξακολουθεί να διογκώνεται, η ελληνική οικονομία δεν δείχνει το παραμικρό ίχνος ανάκαμψης.
Όσο για το πολυδιαφημισμένο πρωτογενές πλεόνασμα, γελούν μαζί μας ακόμη και στο Βερολίνο. Αφού όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι βγαλμένο μέσα από τη φτώχεια και τη δυστυχία εκατομμυρίων Ελλήνων που είδαν τους μισθούς τους να συρρικώνονται και τις συντάξεις τους να εξανεμίζονται, τις θέσεις εργασίας τους να χάνονται και τις επιχειρήσεις και τα μαγαζιά τους να κλείνουν. Το πρωτογενές πλεόνασμα ακόμη είναι βγαλμένο από την κατάρρευση της δημόσιας εκπαίδευσης, της υγείας και της κοινωνικής προστασίας, καθώς και από το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου της χώρας. Ένα πλεόνασμα δηλαδή που βγήκε από το αίμα των Ελλήνων και τις στάχτες της Ελλάδας...
Την έλλειψη ελπίδας και προοπτικής επιτείνει η διαπίστωση ότι αυτοί που ανέλαβαν να βγάλουν τη χώρα από το τούνελ της κρίσης, είναι οι ίδιοι που την οδήγησαν στην καταστροφή. Και οι οποίοι στο όνομα της διευθέτησης του χρέους εφάρμοσαν μια πολιτική καταστροφική για τη χώρα, η οποία σήμερα διαπιστώνεται ότι όχι μόνο δεν απέφερε καρπούς, αλλά αντίθετα, κατάφερε να εκτινάξει το χρέος από το 125% στο 180% του ΑΕΠ σήμερα!
Το τίμημα της πολιτικής που ακολούθησε η συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ άλλωστε, είναι σήμερα ιδιαίτερα ευδιάκριτο στην κοινωνία. Με την ανεργία να αναρριχάται σε επίπεδα ρεκόρ για την Ευρώπη, με ρυθμούς της τάξης του 28% στο σύνολο του πληθυσμού και του πρωτοφανούς στα διεθνή χρονικά 60% για τη νέα γενιά, με 6.000.000 Έλληνες να ζουν υπό το φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και με 3.000.000 Έλληνες ανασφάλιστους, ποιοι άραγε είναι αυτοί που σήμερα θα επιδίωκαν τη διατήρηση, μέσω της σταθερότητας, αυτής της πολιτικής; Αφού η μεσαία τάξη έχει πλέον καταποντιστεί και η κοινωνική συνοχή έχει προς πολλού διαρραγεί...
Ποιοι εντέλει πιστεύουν σήμερα ότι η επιμονή σε μια πολιτική που δοκιμάστηκε και απέτυχε παταγωδώς, μπορεί να έχει οφέλη; Αφού η σταθερότητα έχει ταυτιστεί με τη διατήρηση της φτώχειας και της ανεργίας για τους πολλούς, αλλά και με την επιμονή στην ίδια ενδοτική τακτική της υποταγής στα ξένα συμφέροντα, όπως αυτά εκπροσωπούνται από τους διεθνείς δανειστές μας. Οι οποίοι, όπως διαπιστώνεται πλέον από όλους, είναι αυτοί που υπαγορεύουν τη δυσμενή για εμάς και κατά σύμπτωση... επωφελή για τους ίδιους, πολιτική των μνημονίων...
Είναι σαφές ότι η ΝΔ προσδοκά πολιτικά οφέλη, ποντάροντας στην ανασφάλεια της κοινωνίας. Για την οποία πιστεύει ότι είτε από αδράνεια, είτε όμως και ως αποτέλεσμα της συστηματικής προπαγάνδας μέσω των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ, θα αντιδράσει φοβικά απέναντι στην προοπτική αλλαγής που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Συνδέοντας εντέχνως την ανατροπή της δυσβάστακτης σημερινής κατάστασης, με περιπέτεια που εγκυμονεί κινδύνους.
Μένει λοιπόν να αποδειχθεί αν ο ελληνικός λαός, που δεν έχει να χάσει τίποτε περισσότερο από τις αλυσίδες με τις οποίες τον έχουν δέσει τα μνημόνια, θα προτιμήσει από την... περιπέτεια της αποτίναξης του ζυγού, τη σταθερότητα στη φτώχεια, την ανεργία, την ύφεση και την υποταγή του στα ξένα συμφέροντα. Κοντός ψαλμός...
* Γιάννης Α. Μυλόπουλος, πρώην πρύτανη ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

2015: Μονομερώς – Πώς αλλιώς;

Τέτοιο 2015 ας έμπαινε και… με το δεξί!     

Παρά τις σκοτούρες και τις έγνοιες τους ο κ.Σαμαράς, ο κ.Βενιζέλος, τα ποτάμια, οι ρίζες, οι ελιές και οι λαγκαδιές τους τήρησαν το έθιμο. Eμφανίστηκαν πρωτοχρονιάτικα, μου ευχήθηκαν και μου υποσχέθηκαν ότι το 2015 θα μου το κάνουν καλύτερο. Τους ευχαριστώ πολύ.

Βέβαια μου έθεσαν μια προϋπόθεση για να μου κάνουν καλύτερο το 2015 από το 2014. Δύο, για την ακρίβεια, προϋποθέσεις: Πρώτον, ότι θα με κυβερνάνε αυτοί. Δεύτερον, ότι θα κάτσω ήσυχος…

Αν συμβούν αυτά, τότε – μου το υποσχέθηκαν – το 2015 το τούνελ της ζωής μου θα πλημμυρίσει από φως. Τι καλοί άνθρωποι. Και πόσο με σκέφτονται.

Ήταν τόσο πειστικοί στο λόγο τους που αισθάνομαι ότι μερικές φορές είμαι άδικος απέναντί τους. Καχύποπτος. Θα φταίει μάλλον ότι η καχυποψία προέρχεται από το γεγονός ότι εδώ και σαράντα χρόνια, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έχω την ίδια εικόνα:

Θυμάμαι μονίμως έναν καλό κύριο – όχι πάντα τον ίδιο - να εμφανίζεται στην αρχή της χρονιάς, να μου λέει ότι με το νέο χρόνο θα έρθει το φως. Aρκεί να φερθώ αναλόγως: Να είμαι καλός, υπάκουος και φρόνιμος…

Στο μεταξύ, βέβαια, εγώ δεν έχω αλλάξει θέση. Παραμένω εγκιβωτισμένος στο τούνελ. Και κάθε τόσο μετράω τα ονόματά του: Άλλοτε μου το λέγανε «λιτότις».Μετά μου το λέγανε πιο ζουμπουρλούδικα: «Καταναλώνω περισσότερα απ’ όσα παράγω» μου το λέγανε. Μετά μου το είπανε «εκσυγχρονισμό». Και αργότερα μου το είπανε «μνημόνιο».

Εν ολίγοις κάθε φορά για αλλού ξεκινάγαμε κι αλλού με πηγαίνανε: Τη μια ξεκινήσαμε για να με πάνε στον «παράδεισο της ΕΟΚ που θα τρώγαμε με χρυσά κουτάλια». Την άλλη στο «απάνεμο λιμάνι του ευρώ». Την τρίτη στον «ευτυχή πυρήνα της ευρωζώνης».

Αλλά εγώ πάντα κατάληγα στο τούνελ. Πρόκειται για μυστήριο μέγα. Από τα πιο ανεξήγητα. Πιο ανεξήγητο κι απ’ το μυστήριο με το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Που βρίζονταν σαν τα σκυλιά, αλλά τώρα έκαναν κολεγιά. Για να με σώσουν…     

Πέρασα τόσες δεκαετίες στο τούνελ που φαίνεται σαν να γεννήθηκα μέσα σ’ αυτό. Κι έτσι έκτοτε μεγάλωσα στο τούνελ και πορεύομαι στο τούνελ. Το ίδιο και η μάνα μου. Και ο πατέρας μου. Και οι φίλοι μου. Και οι δικοί τους πατεράδες.

Καμιά φορά σκέφτομαι αν θα υπήρχε πιθανότητα να το συνηθίσω, τελικά, το τούνελ που με έχουνε ρίξει. Αλλά αμέσως πέφτει το μάτι μου πάνω σ’ εκείνο που πλέον με εξοργίζει περισσότερο απ’ όλα.

Βλέπω ότι τώρα, εκτός από μένα, εκτός από τον πατέρα μου, εκτός από τους φίλους μου, τι έχουνε κάνει; Έχουνε αλυσοδέσει και το γιό μου μέσα στο τούνελ! Και τα άλλα παιδιά!

Τους ακούω να λένε στα παιδιά τα ίδια που λέγανε και σε μένα. Τα ίδια παραμύθια. Λένε τις ίδιες ψευτιές. Τις ίδιες αηδίες. Τις ίδιες προστυχιές.

Κι εκεί, στην εικόνα του γιού μου και των άλλων παιδιών, που τους υπόσχονται τα ίδια φούμαρα όπως σε μένα, εκεί, στην εικόνα και στην ιδέα ότι το τούνελ θα καταπιεί το γιό μου και τα άλλα παιδιά, εκεί ακριβώς είναι που μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι.

Εκεί όλο μου το «είναι» συνταράσσεται συθέμελα. Γιατί δεν φτάνει που οι παλιο(μπιπ…) θάψανε εμένα μέσα στο τούνελ. Θέλουν να θάψουν και το γιό μου – και τα άλλα παιδιά – μέσα στο τούνελ τους!

Ε, λοιπόν, όσο τους βλέπω να θέλουνε να κάνουνε και στα παιδιά μας ό,τι έκαναν σε εμάς, τόσο περισσότερο πείθομαι τι πρέπει να γίνει - και τι θα γίνει με το τούνελ τους: Θα τους πάρει και θα τους σηκώσει! Μαζί με το τούνελ τους!

Παρότι με χώσανε να ζω μέσα στο τούνελ τους αδιαλείπτως, κάπου το έχω ακούσει: Το πιο βαθύ σκοτάδι, λένε, είναι λίγο πριν ξημερώσει! Αυτό, λοιπόν, θα πω στο γιό μου.

Το 2015, θα του πω, για να είναι μια καλή χρονιά πρέπει να τους αψηφίσει. Για να είναι μια χρονιά  ανάτασης από το βούρκο του τούνελ τους πρέπει να τους γράψει. Κανονικά! Για να είναι μια χρονιά αλληλεγγύης και ανασύνταξης των εκατομμυρίων ψυχών που χειμάζονται στην καταχνιά και την αιθαλομίχλη των μαγκαλιών πρέπει να τους πολεμήσει!

Το 2015 για να είναι μια καλή χρονιά πρέπει να είναι ανυπάκουος. Να είναι απείθαρχος στα κηρύγματα του ραγιαδισμού τους. Πρέπει να αντισταθεί στη μαυρίλα των εκβιασμών τους. Για να είναι μια καλή χρονιά, το 2015 δεν πρέπει να τρομοκρατηθεί.

Το 2015 πρέπει αυτός να τρομοκρατήσει τους τρομοκράτες! Και για να το καταφέρει – το πήραμε πια το μάθημα τόσα χρόνια μέσα στο τούνελ – έχει ένα τρόπο: Δεν πρέπει να συμβιβαστεί με τίποτα λιγότερο από την πλήρη, την οριστική, την αμετάκλητη συντριβή του τούνελ τους.

Να τους πολεμήσει! Χωρίς καμία συνδιαλλαγή. Χωρίς καμία αναμονή. Χωρίς καμία διαπραγμάτευση με τους εργολάβους του τούνελ. Χωρίς καμία υποχώρηση στους τραπεζίτες του τούνελ.

Το 2015 μπορεί να είναι μια καλή χρονιά. Είναι μια δυνατότητα που για να υλοποιηθεί απαιτεί να την περπατήσουμε μαζί με τα παιδιά μας, για εμάς και για τα παιδιά μας, κόντρα σε όσους και σε ό,τι μας εμποδίζει να βαδίσουμε. Κόντρα στη «φρονιμάδα» της Κομισιόν, στις απειλές του ΔΝΤ, στα τελεσίγραφα των τηλεοπτικών πυροβολαρχιών, στους κινδυνολόγους της πολιτικής σαπίλας. Κόντρα στο φόβο αλλά και στις αυταπάτες, χωρίς υποχώρηση στους ιταμούς εκβιαστές αλλά και χωρίς την ψευδαίσθηση ότι το ξέφωτο θα έρθει μέσα στο τούνελ.  

Το 2015 μπορεί να είναι μια καλή χρονιά. Αν θα μετουσιωθεί αυτή η δυνατότητα σε πραγματικότητα είναι δική μας απόφαση. Απόφαση του λαού. Και φυσικά τέτοιες αποφάσεις δεν τις παίρνει κανείς σε συνεννόηση με τα μαντρόσκυλα του τούνελ ή με τα ανδρείκελα των ντόπιων και ξένων «Αγορών». Η Ιστορία των κολασμένων, η Ιστορία των αδικημένων επιβεβαιώνει ότι τέτοιες αποφάσεις παίρνονται μονομερώς. Πώς αλλιώς;      

email: mpog@enikos.gr

 

Διαβάστε περισσότερα

Απίστευτη οργάνωση αυτός ο ιδιωτικός τομέας,που δραστηριοποιείται στην ναυτιλία!

Μα δεν ξέρει τίποτα!

Πόσοι οι επιβάτες, πόσο το πλήρωμα, πόσοι σώθηκαν, πόσοι αγνοούνται, πόσοι λαθρεπιβάτες, ούτε καν ποιοί είναι οι νεκροί….
Ανάγκασαν τον άνθρωπο να πάει για αναγνώριση του πτώματος του πατέρα του, και δεν ήταν αυτός!Κράτος και ιδιώτες τρομπάρουν κανονικά και οι άνθρωποι ψάχνουν τους…
συγγενείς τους και δεν ξέρουν, ποιός στο καλό θα τους δώσει μια απάντηση….
Στηρίχτε ρε κι άλλο τους εφοπλιστές να μας πνίγουν με την ησυχία τους…
Τρία Κόκκινα Γράμματα

Share this:

Διαβάστε περισσότερα

Τέσσερα ψέματα για το ενδεχόμενο τραπεζικής κρίσης

Πάνος Παναγιώτου*

Το τελευταίο διάστημα  γίνεται μία συζήτηση σχετικά με το ενδεχόμενο να ξεσπάσει μία ελληνική τραπεζική κρίση στο 2015. Στον απόηχο της προκήρυξης πρόωρων εκλογών η συζήτηση αυτή αναζωπυρώθηκε έντονα, υποδηλώνοντας ότι θα αποτελέσει ένα από τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής περιόδου. Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, όποιος άπτεται αυτού θα έπρεπε να στηρίζεται σε αληθινά και αδιάσειστα στοιχεία. Φαίνεται, όμως, πως συμβαίνει το αντίθετο και κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης  επαναλαμβάνονται τέσσερα συγκεκριμένα ψέματα, τα οποία αποτελούν ανεύθυνη κινδυνολογία.

Προς αποκατάσταση της αλήθειας, λοιπόν, τα ψέματα αυτά παρουσιάζονται ένα, ένα, παρακάτω:

Ψέμα 1ο: Ελλείψει οικονομικού προγράμματος η ΕΚΤ θα σταματήσει να δέχεται τις κρατικές εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες. Αν υπάρξει οικονομικό πρόγραμμα θα τις δεχτεί.

Σύμφωνα με την απόφαση 2013/6 της ΕΚΤ που ελήφθη στις 22 Μαρτίου 2013, οι κρατικές εγγυήσεις που καταθέτουν οι τράπεζες για την άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ,  θα πάψουν να γίνονται δεκτές από 1ης Μαρτίου 2015. Αυτή είναι μία απόφαση που ελήφθη πριν από δεκαεπτά μήνες, ισχύει για όλη την ευρωζώνη και είναι άσχετη των όποιων πολιτικών εξελίξεων σε ένα κράτος μέλος της. Με άλλα λόγια είτε υπάρχει οικονομικό πρόγραμμα είτε όχι, είτε κυβερνά την Ελλάδα το ένα ή το άλλο κόμμα, όποιος βρίσκεται στην εξουσία την  1η Μαρτίου του 2015 θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ίδιο και το αυτό πρόβλημα της υποκατάστασης των κρατικών εγγυήσεων με άλλα περιουσιακά στοιχεία τα οποία η ΕΚΤ θα μπορεί να κάνει αποδεκτά.

Ψέμα 2ο: Αν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται τις κρατικές εγγυήσεις οι τράπεζες θα καταρρεύσουν

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μειώσει την εξάρτηση τους από την EKT κοντά στο 12% των περιουσιακών τους στοιχείων, πολύ περισσότερο από τον αρχικό στόχο για μείωση της στο 15% μέχρι το 2017. Η μόνη τους εξάρτηση από την ΕΚΤ, σήμερα, είναι μέσω των συνήθων πράξεων ρευστότητας, απ’ όπου και έχουν δανειστεί 44 δις ευρώ, καταθέτοντας προς αυτόν το σκοπό, μεταξύ άλλων, κρατικές εγγυήσεις ύψους 25 δις ευρώ.

Όταν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται αυτές τις εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας την 1η Μαρτίου 2015, τότε υπάρχει λύση για να μην διαταραχθεί η ρευστότητα στο ελάχιστο. Αυτή είναι η αντικατάσταση των κρατικών εγγυήσεων ύψους 25 δις ευρώ που η ΕΚΤ δέχεται τώρα με κούρεμα,  με το απόθεμα των 18 δις ευρώ σε ομόλογα του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τα οποία έχουν, ακέραια, στα χαρτοφυλάκια τους οι τράπεζες και στα οποία η ΕΚΤ δε μπορεί να επιβάλλει κούρεμα. Τα ομόλογα αυτά βαθμολογούνται με ΑΑΑ και είναι  τα ασφαλέστερα που διαθέτει η Ευρωζώνη, καθώς έχουν την εγγύηση όλων των κρατών της, αθροιστικά.  Η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να τα δεχτεί  και ήδη αυτό συμβαίνει, αφού οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταθέσει στην ΕΚΤ αντίστοιχα ομόλογα του ΤΧΣ ύψους 17 δις ευρώ, από τα 37,6 δις ευρώ που κατέχουν συνολικά.

Έτσι, ο ισχυρισμός πως οι ελληνικές τράπεζες θα καταρρεύσουν αν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται τις  κρατικές εγγυήσεις   είναι παντελώς ανυπόστατος

Ψέμα 3ο : Αν υπάρξει διαφωνία με την ΕΚΤ η Ελλάδα θα πάθει ό,τι και η Κύπρος

Μετά από ένα πανηγυρικό «όχι» στο Μνημόνιο, το Μάρτιο του 2013 η κυβέρνηση Αναστασιάδη προέβη σε μία άτακτη υποχώρηση στις πιέσεις της Τρόικας, αποδεχόμενη το Μνημόνιο και το κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων,  μόλις η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έστειλε το σκληρό μήνυμα πως θα πάγωνε την πρόσβαση των κυπριακών τραπεζών στον «ELA».

Ο ELA είναι το τελευταίο νομισματικό εργαλείο / καταφύγιο των τραπεζών που δεν έχουν επαρκή ρευστότητα και που δεν μπορούν να την εξασφαλίσουν ούτε μέσω δανεισμού απ’ τις αγορές, γιατί είναι αποκλεισμένες, ούτε μέσω της συνήθους συμμετοχής τους σε πράξεις ρευστότητας  της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γιατί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που αυτή θέτει. Το Μάρτιο του 2013 δύο συστημικές τράπεζες της Κύπρου εξαρτώνταν πλήρως για τη ρευστότητα τους από τον ELA.

Ο ELA ενεργοποιείται από την εθνική κεντρική τράπεζα η οποία και αναλαμβάνει την ευθύνη της παραχώρησης ρευστότητας σε φερέγγυες τράπεζες μέσω αυτού του μηχανισμού, ζητώντας και  λαμβάνοντας  τις εξασφαλίσεις που η ίδια θεωρεί ως ικανοποιητικές. Έτσι, το ρίσκο τυχόν ζημιών από ενδεχόμενη κατάρρευση μιας τράπεζας αναλαμβάνεται από την εθνική κεντρική τράπεζα, η οποία βαρύνεται και από τις υποχρεώσεις της προς το Ευρωσύστημα.

Έτσι το πάγωμα πρόσβασης στον ELA από την  ΕΚΤ θα οδηγούσε σε πτώχευση τις δύο κυπριακές τράπεζες  και στην υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας της χώρας να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της στο ευρωσύστημα, κάτι που δε θα μπορούσε να κάνει καθώς δε διέθετε τα κεφάλαια, με αποτέλεσμα να κινδυνέψει  η ίδια με πτώχευση και το τραπεζικό σύστημα με κατάρρευση.

Η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών σήμερα, ουδεμία σχέση έχει με την αντίστοιχη των κυπριακών το 2013. Πράγματι, στο ζενίθ της ελληνικής κρίσης η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τον ELA είχε φτάσει στα 124 δις ευρώ. Από το Μάιο του 2014, όμως, η εξάρτηση από τον ELA μηδενίστηκε. Οι ελληνικές τράπεζες δεν λαμβάνουν ούτε ένα ευρώ έκτακτης ρευστότητας από την ΕΚΤ και επομένως καμία ελληνική τράπεζα δεν κινδυνεύει από τη διακοπή αυτής της ρευστότητας ενώ και η Τράπεζα της Ελλάδας δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντι στο ευρωσύστημα.

Έτσι, το επιχείρημα πως η Ελλάδα θα βαδίσει στα χνάρια της Κύπρου είναι παντελώς ανυπόστατο αν όχι κακόβουλο.

Ψέμα 4ο: Το τραπεζικό σύστημα διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο με αυτόν στις εκλογές του 2012

Το καλοκαίρι του 2012 οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούσαν να κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα ενώ η ανακεφαλαιοποίηση τους απείχε πολύ από το να ολοκληρωθεί.

Σήμερα, αντιθέτως,  οι ελληνικές τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως  και όπως σημειώθηκε παραπάνω, κατέχουν και 37,6 δις ομολόγων του ΤΧΣ, βαθμολογίας ΑΑΑ, ενώ δεν έχουν καμία έκθεση σε κρατικά ομόλογα ούτε σε ύψος  ενός ευρώ, αφού τα πούλησαν όλα στην επαναγορά χρέους στα τέλη του 2012.

Επιπλέον, το καλοκαίρι του 2012 η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν είχε ολοκληρωθεί

Ακόμη, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως και τέλος, όπως σημειώθηκε παραπάνω, κατέχουν και 37,6 δις ομολόγων του ΤΧΣ, βαθμολογίας ΑΑΑ.

* Ο Πάνος Παναγιώτου είναι τεχνικός αναλυτής χρηματιστηριακών αγορών, εκδότης τουwww.analitis.gr , διευθυντής της Ελληνικής Κοινότητας Τεχνικών Αναλυτών στην Αγγλία (www.ekta.gr)  και διευθυντής εκπαίδευσης και έρευνας της Enalos LTD στο Λονδίνο. Είναι δημιουργός λογισμικών αυτοματοποίησης της τεχνικής ανάλυσης (3F, ModiStock) και συγγραφέας χρηματιστηριακών και οικονομικών βιβλίων. Άρθρα και συνεντεύξεις του δημοσιεύονται για μιάμιση δεκαετία σε πληθώρα ΜΜΕ ενώ είναι συχνός καλεσμένος σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές.

Πηγή: news247.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τα πέντε στάδια του έρωτα

Οι επιστήμονες «ξεκλειδώνουν» τις φάσεις μιας σχέσης και αποκαλύπτουν πώς η καθεμιά από αυτές επηρεάζει την υγεία μας

Ο κεραυνός της έλξης πέφτει, το βλέμμα μιλάει από μόνο του. Οι πεταλούδες αρχίζουν τον ξέφρενο χορό τους στο στομάχι προσπαθώντας να σκαρφαλώσουν στα χείλη και να εκφράσουν έναν καταρράκτη συναισθημάτων. Η όρεξη κόβεται και οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας σβήνει ρίχνοντας τον προβολέα αποκλειστικά και μόνο στο αντικείμενο του πόθου μας που έχει ήδη κυριεύσει την κάθε μας σκέψη. Κάπως έτσι ο έρωτας μας χτυπάει την πόρτα.

Τις περισσότερες φορές όμως όλος αυτός ο εσωτερικός «πόλεμος» συναισθημάτων και... ορμονών συνοδεύεται από συμπτώματα που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν το στάδιο της σχέσης στην οποία βρισκόμαστε. Νέα μελέτη της ιστοσελίδας σχέσεων eHarmony ανέλυσε την καθημερινότητα ατόμων που δήλωναν ερωτευμένα ξεκλειδώνοντας τα πέντε βασικά στάδια μιας σχέσης: εκείνο του πεταλουδίσματος, της δόμησης της σχέσης, της αφομοίωσης όλου αυτού που συμβαίνει, της ειλικρίνειας και της σταθερότητας.

Στο πλαίσιο της μελέτης, στην οποία συμμετείχε και η κυπριακής καταγωγής ψυχολόγος δρΛίντα Παπαδόπουλος - που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο -, από τους 1.393 εθελοντές της μελέτης ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο γύρω από τη συμπεριφορά και την καθημερινότητά τους. Στόχος των ειδικών ήταν να δουν κατά πόσον υπάρχουν πραγματικά διαφορετικά στάδια στον έρωτα, πώς νιώθουν οι ερωτευμένοι σε καθένα από αυτά, αλλά και πώς θα μπορούσαν να τα εξωτερικεύσουν από πλευράς φυσιολογίας.

«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό, αν αναλογιστούμε ότι ένα τόσο δυνατό συναίσθημα μπορεί να σπάσει σε διαφορετικά επίπεδα» λέει η δρ Παπαδόπουλος. «Αυτό όμως που θεωρώ ότι είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ένα ζευγάρι μπορεί να αναβιώσει συγκεκριμένα στάδια του έρωτά του στην πορεία της σχέσης του και ανάλογα με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε φορά».

«Μια ωραία πεταλούδα»

Από τα στοιχεία της μελέτης και με βάση τη μέθοδο της επαγωγής φάνηκε ότι από τα 33 εκατ. των Βρετανών που βρίσκονται σε σχέση περίπου το 2% - που μεταφράζεται σε 588.000 άτομα - απολαμβάνει το «μαγικό» πρώτο στάδιο του έρωτα. Πέρα από τα έντονα συναισθήματα και την ακατανίκητη σεξουαλική έλξη, το 30% αυτών δήλωσε ότι βασικό «σύμπτωμα» του συγκεκριμένου σταδίου είναι η απώλεια σωματικού βάρους. Το 39% πάλι ανέφερε έλλειψη παραγωγικότητας και αδυναμία συγκέντρωσης.

Οπως εξηγούν οι επιστήμονες, από βιολογικής απόψεως, κατά τα πρώτα ραντεβού τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες τα επίπεδα των ορμονών του φύλου (τεστοστερόνη, οιστρογόνα) αυξάνονται. Αυτό, σύμφωνα με το 56% των εθελοντών, κάνει τη λίμπιντο να ανεβαίνει στα ύψη.

«Οι πεταλούδες αποτελούν έναν πολύ καλό τρόπο να περιγράψει κάποιος ότι δεν μπορεί να σταματήσει να κάνει σεξ» λέει γελώντας η δρ Παπαδόπουλος. «Από τη μελέτη φάνηκε ότι πολλοί από τους συμμετέχοντες απλά ξεχνούσαν να φάνε. Η παραγωγικότητα φάνηκε να πέφτει σημαντικά καθώς οι ερωτευμένοι τείνουν να ονειροπολούν διαρκώς. Επίσης, το συγκεκριμένο στάδιο του έρωτα φάνηκε να συνοδεύεται συχνά-πυκνά από... σπυράκια. Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει εξαιτίας των ορμονικών διαταραχών που παρατηρούνται τότε».

Λιθαράκι, λιθαράκι…

Μόλις υποχωρήσει ο «πυρετός» του έρωτα το ζευγάρι αρχίζει να ανακαλύπτει ο ένας τον άλλον και να χτίζει τη σχέση του. Ο οργανισμός τότε απελευθερώνει μονοαμίνες, νευροδιαβιβαστές οι οποίοι μεταξύ άλλων επιταχύνουν τους καρδιακούς παλμούς, πυροδοτούν την αίσθηση της έντονης ικανοποίησης και μιμούνται την επίδραση των ναρκωτικών ουσιών. Το συναίσθημα που χαρακτηρίζει το στάδιο αυτό είναι μια «χαρούμενη ανησυχία», με επίκεντρο πάντα το έτερον ήμισυ.

Το 44% των εθελοντών ανέφερε έλλειψη ύπνου, ενώ το 29% δήλωσε προβλήματα συγκέντρωσης.

«Με την πάροδο του χρόνου περνάμε στο στάδιο κατά το οποίο ερχόμαστε πιο κοντά με τον σύντροφό μας και τον γνωρίζουμε καλύτερα» λέει η δρ Παπαδόπουλος. «Σε αυτό το στάδιο παρατηρούνται προβλήματα προσοχής και συγκέντρωσης, ενώ υπάρχει το αίσθημα μιας διαρκούς ερωτικής "μέθης"».

Οταν το «ροζ» συννεφάκι διαλύεται

Στο τρίτο στάδιο, κατά τους ειδικούς, το ροζ συννεφάκι του έρωτα ξεθολώνει ελαφρώς επιτρέποντας στους δύο συντρόφους να αναρωτηθούν αν αυτός που έχουν απέναντί τους είναι ο «σωστός». Εδώ τίθενται και τα ερωτήματα γύρω από το ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον μιας σχέσης, γεγονός που κατά το 27% των ερωτηθέντων μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του στρες.

«Πρόκειται για το στάδιο όπου πολλές φορές καταλήγουμε λέγοντας "αυτό τελικά είναι σοβαρότερο από ό,τι πίστευα" ή αναρωτιόμαστε "άραγε θέλουμε το ίδιο πράγμα;". Πρόκειται για τη φάση όπου αρχίζουμε να ενσωματώνουμε τον νέο μας σύντροφο στη ζωή μας»εξηγεί η ψυχολόγος.

Ειλικρίνεια πάνω από όλα

Οταν οι μάσκες πέφτουν και αποκαλύπτονται οι πραγματικοί εαυτοί των δύο συντρόφων, τότε είναι που τα νεύρα και η υπομονή τεστάρονται πραγματικά.

«Το τέταρτο στάδιο αφορά την ειλικρίνεια. Ως τώρα όλα ήταν τέλεια και τα συναισθήματα που βίωναν οι δύο ερωτευμένοι βασίζονταν κυρίως στη χαρά και στον ενθουσιασμό. Τώρα όμως ανοίγουν τα χαρτιά τους, γίνονται ευάλωτοι και πολλές φορές φτάνουν ακόμα και σε σημείο αμφισβήτησης» τονίζει η δρ Παπαδόπουλος.

Πιο κοντά από κάθε άλλη φορά

Οσοι από τους ερωτευμένους περάσουν από τα τέσσερα στάδια «αλώβητοι» φτάνουν στο πέμπτο σκαλοπάτι της σταθερότητας. Αυτό ανοίγει την πόρτα στην εμπιστοσύνη και στην οικειότητα δημιουργώντας το λεγόμενο «δέσιμο» στο ζευγάρι.

Από τη μελέτη φάνηκε ότι το 50% των ερωτηθέντων βρισκόταν στο στάδιο αυτό, με το 23% μάλιστα να δηλώνει πιο ευτυχισμένο από ποτέ. Από βιολογικής απόψεως, οι ειδικοί αναφέρουν ότι κατά τη συγκεκριμένη περίοδο τα επίπεδα της ορμόνης βασοπρεσίνης αυξάνονται, γεγονός που ενισχύει το συναίσθημα της εγγύτητας και του δεσίματος μεταξύ των συντρόφων. Η ωκυτοκίνη πάλι έρχεται να εμβαθύνει τα συναισθήματα αυτά.

«Το πέμπτο στάδιο του έρωτα συνοδεύεται από συναισθήματα πραγματικής ευτυχίας. Ο οργανισμός τότε απελευθερώνει ορμόνες οι οποίες βοηθούν το ζευγάρι να δεθεί ακόμη περισσότερο» καταλήγει η δρ Παπαδόπουλος.

Διαβάστε περισσότερα