Πολίτες β’ κατηγορίας στην πρώην Ανατολική Γερμανία

By Boris Grésillon and Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Στη Γερμανία, τα σημαντικά εκλογικά ποσοστά της άκρας Δεξιάς σε αρκετά ανατολικά κρατίδια και η δυσφορία του πληθυσμού αναζωπυρώνουν τον προβληματισμό για τις αποτυχίες της ενοποίησης. Τριάντα χρόνια μετά την ενοποίηση, οι περισσότεροι οικονομικοί, δικαστικοί και πολιτιστικοί θεσμοί διευθύνονται από προσωπικότητες της Δυτικής Γερμανίας.

Τον Σεπτέμβριο του 2018 εκδόθηκε στη Γερμανία ένα βιβλίο που πυροδότησε πολλές συζητήσεις. Η Πέτρα Κέπινγκ, συγγραφέας του και υπουργός Ισότητας και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης του κρατιδίου της Σαξωνίας, καταπιάνεται με το ζήτημα της έλλειψης αναγνώρισης των Ανατολικογερμανών από την επανενωμένη Γερμανία, ενώ το βιβλίο φέρει τον προκλητικό τίτλο «Αρχίστε λοιπόν να ενσωματώνετε κι εμάς!» (1). «Εμείς» (υπονοούνται οι Ανατολικογερμανοί) εναντίον «εκείνων» (των προσφύγων που υποδέχθηκε η Γερμανία στο έδαφός της μετά το καλοκαίρι του 2015 και έκτοτε προσπαθεί να βρει μια θέση γι’ αυτούς στην κοινωνία). Αυτή η κραυγή απόγνωσης δεν προέρχεται από την ίδια την υπουργό, η οποία δεν ανήκει στις τάξεις της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), αλλά στους σοσιαλδημοκράτες του SPD. Προέρχεται από τα αναρίθμητα αιτήματα τα οποία –λόγω της θέσης της– η Κέπινγκ δέχεται καθημερινά, τόσο στο πολιτικό γραφείο της όσο και κατά τη διάρκεια των επισκέψεων που πραγματοποιεί. Αυτά ακριβώς τα αιτήματα την ώθησαν να γράψει αυτό το τόσο δηκτικό όσο και εξαιρετικά τεκμηριωμένο δοκίμιο.

Το βιβλίο, που εκδόθηκε ένα χρόνο πριν από τον εορτασμό της τριακοστής επετείου της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, έχει υπότιτλο «Μια συνηγορία υπέρ της Ανατολικής Γερμανίας» και είναι γραμμένο από μια γυναίκα που κατάγεται από την πρώην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ), αποτελεί μια παραφωνία στην άψογη εικόνα που προβάλλεται για τη γερμανική ενοποίηση. Πώς μπορεί να ερμηνευθεί αυτή η διεκδίκηση ορισμένων Ανατολικογερμανών για κοινωνική ένταξη; Και πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

Ένα κομβικό στοιχείο της «ανατολικής δυσφορίας» συνίσταται στην σχεδόν πλήρη απουσία ατόμων με καταγωγή από περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας στα υψηλότερα οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά αξιώματα της χώρας. Η δυσαναλογία γίνεται εντυπωσιακή μόλις επιχειρήσουμε να την μετρήσουμε. Πράγματι, στην κορυφή της πυραμίδας συναντάμε μονάχα μια χούφτα ατόμων που γεννήθηκαν ή σπούδασαν στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας. Βέβαια, η Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος από το 2005 και ηγέτης του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) από το 2000 ώς το 2018, μεγάλωσε στη ΛΔΓ. Ωστόσο, για να ανέλθει σε αυτά τα δύο αξιώματα και για να διατηρηθεί σε αυτά, αναγκάστηκε να υποβαθμίσει και να παραμερίσει την καταγωγή της. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η Άνγκελα Μέρκελ, ο Βόλφγκανγκ Τίρζε (πρόεδρος του Κοινοβουλίου την περίοδο 1998-2005) ή ο Γιοακίμ Γκάουκ (πρώην πάστορας και πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας την περίοδο 2012-2017) ενσάρκωναν στα μάτια των συμπατριωτών τους και των Ευρωπαίων την πολιτική επιτυχία των «Όσσις» («Ossis», των Ανατολικογερμανών) στην ενοποιημένη Γερμανία. Ωστόσο, δίχως «μαθητές», προστατευόμενους ή διαδόχους από τις τάξεις των Ανατολικογερμανών, αποτελούσαν απλώς το δέντρο που έκρυβε το δάσος, ένα δάσος το οποίο σήμερα φαντάζει απογυμνωμένο.

Στα τέλη του 2017, όταν έπρεπε να σχηματίσει την κυβέρνησή της, η Μέρκελ επέλεξε αρχικά μονάχα Δυτικογερμανούς υπουργούς. Το SPD –ο εταίρος της CDU στον «μεγάλο συνασπισμό» που προέκυψε από τις εκλογές της 24^ης Σεπτεμβρίου 2017– ήταν εκείνο που παρενέβη την τελευταία στιγμή, αναζητώντας ανάμεσα στα μέλη του μια γυναίκα με καταγωγή από την Ανατολική Γερμανία, την σχεδόν άγνωστη Φραντσίσκα Γκίφεϊ, την οποία και πρότεινε για υπουργό Οικογένειας. Ορισμένοι σχολιαστές ειρωνεύτηκαν αυτήν τη νεοαποικιακού τύπου «Ost–quote», την «ποσόστωση Ανατολικογερμανών» (και γυναικών) που έφερε στην επικαιρότητα η νέα κυβέρνηση.

Ο κανόνας της γυάλινης οροφής

Σε επίπεδο πολιτικών σχηματισμών, η διαπίστωση γίνεται ακόμα πιο οξεία. Τα κυβερνητικά κόμματα έχουν μονάχα Δυτικογερμανούς ηγέτες, είτε πρόκειται για την CDU (με εξαίρεση τη Μέρκελ) είτε για το SPD είτε για το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP) είτε για τους Πράσινους. Ακόμα και η AfD, με ιδιαίτερα ισχυρή παρουσία στο ανατολικό τμήμα της χώρας, διευθύνεται από «Βέσσις» («Wessis», Δυτικογερμανούς). Μόνο το αριστερό κόμμα Die Linke διατηρεί λίγο-πολύ μια ισοτιμία μεταξύ των Ανατολικογερμανών και των Δυτικογερμανών στην ηγετική ομάδα του, για ιστορικούς λόγους: ιδρύθηκε πάνω στα ερείπια του παλαιού Κόμματος του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού της ΛΔΓ (PDS). Ωστόσο, μετά την αποχώρηση του εμβληματικού ηγέτη του Γκρέγκορ Γκύζι και, στη συνέχεια, τον Μάρτιο του 2019, της Ζάρα Βάγκενκνεχτ, έχασε τις δύο σημαντικότερες ανατολικογερμανικές προσωπικότητές του.

Όσον αφορά τα στελέχη της ομοσπονδιακής διοίκησης, οι πολίτες των νέων κρατιδίων –των περιοχών της πρώην ΛΔΓ– κατέχουν το 5% των θέσεων, τη στιγμή που αποτελούν το 17% του πληθυσμού. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το πανεπιστήμιο της Λειψίας το 2016 απέδειξε ότι οι Ανατολικογερμανοί αποτελούν μονάχα το 1,7% των υψηλόβαθμων κρατικών υπαλλήλων και των διευθυντικών στελεχών, δηλαδή το ένα δέκατο της αναλογίας τους στον πληθυσμό (2). Από τους 120 τομεάρχες των ομοσπονδιακών υπουργείων (των Abteilungsleiter, με ιδιαίτερα εκτεταμένες εξουσίες), μονάχα 3 προέρχονται από το ανατολικό τμήμα της χώρας. Εξάλλου, το 2016, από τους 60 υφυπουργούς, τρεις ήταν και πάλι οι Ανατολικογερμανοί. Συνεπώς, στην περίπτωσή τους εφαρμόζεται απόλυτα ο γνωστός κανόνας της γυάλινης οροφής: όσο περισσότερο ανεβαίνουμε στα κλιμάκια της ιεραρχίας τόσο λιγότερους Ανατολικογερμανούς συναντάμε.

Στο πεδίο της οικονομίας και των επιχειρήσεων, η απουσία τους από τις θέσεις εξουσίας δημιουργεί ερωτηματικά. Σε αυτή την περίπτωση, οι αριθμοί δεν είναι μόνον σκληροί, είναι συντριπτικοί. Στους διευθύνοντες συμβούλους των 30 μεγαλυτέρων γερμανικών επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο (DAX) δεν περιλαμβάνεται κανένας Ανατολικογερμανός ενώ, σύμφωνα με το περιοδικό Der Spiegel (Νοέμβριος 2018), από αυτήν κατάγονται μονάχα 5 από τα 200 μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους. Εξάλλου, κανένας από αυτούς τους ομίλους δεν έχει την έδρα του στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ούτε καν στο Βερολίνο. Η κυριαρχία των «Βέσσις» παρατηρείται ακόμα και εντός των νέων ομόσπονδων κρατιδίων: διευθύνουν τα τρία τέταρτα των 100 μεγαλύτερων επιχειρήσεων που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της χώρας (3), ενώ αποτελούν συνολικά το 77% των ανώτερων στελεχών. Τέλος το 92,7% των Γερμανών εκατομμυριούχων κατοικούν στο δυτικό τμήμα της χώρας, έναντι μονάχα 3,9% στο ανατολικό και 3,4% στο Βερολίνο (4).

Οι κλάδοι που θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι είναι περισσότερο ανοιχτοί στην ανάμειξη των διαφορετικών καταγωγών δεν υστερούν σε διακρίσεις. Σχεδόν όλοι οι μεγάλοι πολιτιστικοί θεσμοί της χώρας έχουν επικεφαλής Δυτικογερμανούς, ακόμα και… στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας. Υπάρχουν βέβαια ορισμένες εξαιρέσεις όπως τα Berliner Festspiele, ένα φεστιβάλ που διευθύνεται από τον Τόμας Ομπερέντερ, ο οποίος διαπιστώνει με μια δόση πικρίας ότι «στις ελίτ των νέων κρατιδίων κυριαρχούν με εντυπωσιακό τρόπο οι Δυτικογερμανοί» (5). Έτσι, όλοι οι πρόεδροι των δεκαπέντε πανεπιστημίων στο ανατολικό τμήμα της χώρας προέρχονται από το δυτικό τμήμα της χώρας. Εντός τους, τις περισσότερες έδρες κατέχουν Δυτικογερμανοί καθηγητές –έως και το 80% στις κοινωνικές επιστήμες.

Η κατάσταση δεν αλλάζει ούτε και στον κόσμο των μέσων ενημέρωσης. Όλοι οι μεγάλοι όμιλοι (Springer, Funke, Burda, Bertelsmann, Gruner+Jahr…), οι κυριότερες ημερήσιες εφημερίδες εθνικής κυκλοφορίας (Frankfurter Allgemeine Zeitung, Süddeutsche Zeitung, Die Welt, Frankfurter Rundschau, Die Tageszeitung, Der Tagespiegel), όπως και τα μεγάλα εβδομαδιαία περιοδικά (Der Spiegel, Die Zeit, Stern, Focus) προέρχονται από την πρώην Δυτική Γερμανία. Με εξαίρεση τον τοπικό ημερήσιο Τύπο, έχουν απομείνει μονάχα η Berliner Zeitung και η Berliner Kurier, απευθυνόμενες κυρίως σε ένα κοινό του Ανατολικού Βερολίνου που έχει αρχίσει να γερνάει. Ακόμα και η –ξεκάθαρα αριστερών προσανατολισμών– εβδομαδιαία εφημερίδα Der Freitag, η οποία πρόθυμα φιλοξενεί τις θέσεις και τον προβληματισμό που αναπτύσσονται στην Ανατολική Γερμανία, στο μόνιμο συντακτικό προσωπικό της διαθέτει μόνο δύο δημοσιογράφους με καταγωγή από τα ανατολικά.

Οι πηγές της παρούσας κατάστασης βρίσκονται στις συνθήκες εκείνου που τα μέσα ενημέρωσης και οι Δυτικοί πολιτικοί ηγέτες αποκάλεσαν «επανένωση» την επαύριο της πτώσης του Τείχους το Βερολίνου. Η διαδικασία βιώθηκε από τους Ανατολικογερμανούς ως μεγάλη αναταραχή και, από ορισμένους, ως προσάρτηση (6). Μόλις διαλύθηκαν οι θεσμοί της ΛΔΓ, στις 3 Οκτωβρίου 1990, άρχισε ένα κίνημα εκκαθαρίσεων που αποσκοπούσε στην απαλλαγή της ανατολικογερμανικής ελίτ από τα μέλη του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού Κόμματος (SED) και τους οπαδούς της έκπτωτης κυβέρνησης. Στην δημόσια διοίκηση και στον οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό και πανεπιστημιακό τομέα εγκαταστάθηκε μια νέα ιθύνουσα τάξη. Προερχόταν από το δυτικό τμήμα της χώρας, μάλλον νεαρής ηλικίας, με υψηλό επίπεδο σπουδών και ήταν ενθουσιασμένη που καταλάμβανε τόσο νωρίς σημαντικές θέσεις στα ανατολικά ομόσπονδα κρατίδια τα οποία μόλις είχαν προσαρτηθεί στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Έτσι, ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι έχασαν την θέση τους: μεταξύ αυτών, 70.000 καθηγητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και το σύνολο των δικαστών των ποινικών δικαστηρίων και των εισαγγελέων.

Οι μηχανισμοί της κοινωνικής αναπαραγωγής, των δικτύων επιρροής και των γνωριμιών διαιώνισαν την κυριαρχία αυτής της ομάδας και στις επόμενες γενιές. Αν και δεν υπήρξε ρητά εκπεφρασμένη βούληση για τον παραμερισμό των Ανατολικογερμανών, δεν έγινε καμία προσπάθεια να βρεθεί θέση και γι’ αυτούς. Το 2016, από τους 202 στρατηγούς και ναυάρχους, μονάχα οι 2 κατάγονταν από το ανατολικό τμήμα. Αντίστοιχα, μονάχα 3 από τους 336 δικαστές που στελεχώνουν τα ανώτατα ομοσπονδιακά δικαστήρια κατάγονταν από εκεί, ενώ από τους δικαστές που είναι τοποθετημένοι στα εδάφη της πρώην ΛΔΓ μονάχα το 13% είναι «ντόπιοι» (7).

Ο ελάχιστος αριθμός Ανατολικογερμανών σε θέσεις εξουσίας οφείλεται και σε οικονομικούς λόγους. Μετά την ενοποίηση του 1990, υπέστησαν έναν κοινωνικό σεισμό που τους απομάκρυνε για πολύ καιρό από οποιαδήποτε φιλοδοξία για καριέρα –εξάλλου παρόμοιες τάσεις ελάχιστα ενθαρρύνονταν από το σοσιαλιστικό καθεστώς. Όπως εξηγεί η Φράουκε Χίλντεμπραντ, καθηγήτρια των επιστημών της εκπαίδευσης στο πανεπιστήμιο του Πότσδαμ και πρόεδρος της επιτροπής Ανατολικών Κρατιδίων του SPD στο Βρανδεμβούργο (επιτροπή επιφορτισμένη με τα δομικά προβλήματα που συναντώνται στην Ανατολική Γερμανία), όλες οι ανατολικογερμανικές οικογένειες γνώρισαν την απότομη απώλεια μιας θέσης εργασίας, τη μακροχρόνια ανεργία, το κλείσιμο των εργοστασίων, των κρατικών επιχειρήσεων και των διοικητικών υπηρεσιών. Όλες οι οικογένειες ένιωσαν τον ταξικό ξεπεσμό, τις δουλειές του ποδαριού και την εργασιακή επισφάλεια, τη διάρρηξη των επαγγελματικών και των φιλικών δεσμών, αλλά και τη διάλυση πολλών ζευγαριών λόγω της μετανάστευσης προς τη Δυτική Γερμανία. Όλες βίωσαν την εμπειρία της κατάρρευσης ενός κόσμου που δεν συνοψιζόταν μονάχα στη Στάζι, στο Τείχος του Βερολίνου και στο Κόμμα. Τη δεκαετία του 1990, τη δεκαετία των μεγάλων κινδύνων, η προτεραιότητα ήταν να σώσεις το τομάρι σου πριν καν διανοηθείς να κάνεις καριέρα.

Να θεσπιστούν ποσοστώσεις;

Πολλοί προσπάθησαν να κάνουν καριέρα μπαίνοντας στην περιπέτεια της εγκατάστασης στη δυτική πλευρά, προκαλώντας έτσι το άλλο δράμα της πρώην Ανατολικής Γερμανίας: τη δημογραφική αιμορραγία. Ήδη από το 1990, εγκαταστάθηκαν στην πρώην Δυτική Γερμανία, δεκάδες –και στη συνέχεια εκατοντάδες– χιλιάδες Ανατολικογερμανοί, νέοι και πτυχιούχοι, στην πλειονότητά τους γυναίκες. Τα νέα ομόσπονδα κρατίδια δεν συνήλθαν ποτέ από αυτή την απότομη αφαίμαξη κατοίκων –περίπου δύο εκατομμυρίων– καθώς ένα τμήμα τους θα μπορούσε να είχε καταλάβει θέσεις ευθύνης στο ανατολικό τμήμα.

Σήμερα, ένας διόλου αμελητέος αριθμός Γερμανών θεωρεί τον εαυτό του πολίτη β΄ κατηγορίας, περιθωριοποιημένο εξαιτίας ενός νεοφιλελευθερισμού που επιβλήθηκε από το εξωτερικό: μακροχρόνια άνεργοι, δικαιούχοι των κατώτατων παροχών του κοινωνικού κράτους, επισφαλώς εργαζόμενοι ή ημιαπασχολούμενοι, φτωχοί συνταξιούχοι ή ακόμα άτομα απλούστατα απογοητευμένα από τις υπερβολικές υποσχέσεις ενός κόσμου ναι μεν «ελεύθερου», αλλά στερούμενου νοήματος και σκοπού. Στο πολιτικό επίπεδο, η μη ενσωμάτωσή τους μεταφράζεται σε αποχή ή σε ψήφο διαμαρτυρίας, αρχικά υπέρ του PDS, το οποίο μετατράπηκε σε Die Linke στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενώ στη συνέχεια, μετά το 2010, ολοένα και περισσότερο υπέρ της AfD –δύο φαινόμενα είναι πολύ εντονότερα στο ανατολικό τμήμα της χώρας απ’ όσο στο δυτικό (8). Με τον τρόπο του, το πολιτικό ρήγμα ανάμεσα στα δύο τμήματα της Γερμανίας συνοψίζεται σε αυτή την κραυγή που πηγάζει από τα βάθη της καρδιάς: «Πρώτα εμάς να ενσωματώσετε λοιπόν!».

Δύο συμπληρωματικές αναλύσεις περιγράφουν αυτήν την «απουσία». Η πρώτη υιοθετεί την προβληματική της «γυάλινης οροφής». Πέρα από την εύθραυστη οικονομική κατάσταση (παρά την αισθητή βελτίωσή της μετά το 1990), ο πληθυσμός με καταγωγή από την Ανατολική Γερμανία, εξαιτίας της υποεκπροσώπησής του στους κόλπους των ελίτ, μάλλον αισθάνεται ότι δεν ανήκει στο «επανενωμένο έθνος» (9) που τόσο θερμά είχε αναγγελθεί μετά την πτώση του Τείχους. Ενώ οι μεν ποντάρουν στον χρόνο, που θα μπορέσει να διαλύσει την πικρία και να καταστήσει δυνατή την ολοκλήρωση της χώρας, άλλοι, συχνά καταγόμενοι από την Ανατολική Γερμανία, ζητούν την καθιέρωση ποσοστώσεων στα διευθυντικά πόστα, κατά την αναλογία των Ανατολικογερμανών στον συνολικό πληθυσμό της χώρας. Όπως εξηγούν, ο χρόνος δεν θα αλλάξει τίποτα σε αυτό το ζήτημα, γιατί ο θυμός, η παραίτηση και το αίσθημα ματαίωσης των Όσσις μεταβιβάζονται από τη μια γενιά στην άλλη. Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα των ποσοστώσεων –την οποία, αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις, βρίσκει ελκυστική μονάχα το 48% των Ανατολικογερμανών– πυροδοτεί πολλές συζητήσεις (10).

Μια άλλη ερμηνεία αναδεικνύει έναν παράγοντα με σαφέστερα δομικό χαρακτήρα. Σβήνοντας την ιστορία της ΛΔΓ όπως αυτή βιώθηκε από όσους γεννήθηκαν εκεί (11), γκρεμίζοντας τα συμβολικά μνημεία της –για παράδειγμα το παλαιό Μέγαρο της Δημοκρατίας στο Βερολίνο– υποβιβάζοντας τους κατοίκους της στον ρόλο είτε των θυμάτων μιας ολοκληρωτικής δικτατορίας είτε των χαφιέδων της αστυνομίας και, τέλος, μονοπωλώντας όλες τις θέσεις εξουσίας, οι νικητές του Ψυχρού Πολέμου εξέθρεψαν στην Ανατολική Γερμανία μια αίσθηση την οποία καμία ποσόστωση δεν θα μπορέσει να καταπραΰνει: την αίσθηση ότι δεν ανήκεις στον ίδιο σου τον τόπο.

1. Petra Köpping, «Integriert doch erst mal uns! Eine Streitschrift für den Osten», Ch. Links Verlag, Βερολίνο, 2018.
2. Michael Bluhm και Olaf Jacobs, «Wer beherrscht den Osten? Ostdeutsche Eliten ein Vierteljahrhundert nach der deutschen Wiedervereinigung», Πανεπιστήμιο της Λειψίας, σε συνεργασία με το τηλεοπτικό κανάλι Mitteldeutscher Rundfunk 2016.
3. Ό.π.
4. «Manager Magazin», Αμβούργο, φθινόπωρο 2018.
5. Stefan Braun, «“Dieses Land wird vom Westen dominiert”», «Süddeutsche Zeitung», Μόναχο, 2 Μαρτίου 2018.
6. Rachel Knaebel και Pierre Rimbert, «Allemagne de l’Est, histoire d’une annexion», «Le Monde diplomatique», Νοέμβριος 2019.
7. Michael Bluhm και Olaf Jacobs, ό.π.
8. Βλ. Béatrice von Hirschhausen και Boris Grésillon, «La permanence de la partition allemande», Hérodote, στο τεύχος «Géopolitique de l’Allemagne» που θα εκδοθεί σύντομα.
9. Anne-Marie Le Gloannec, «La nation retrouvée. De la RDA à l’Allemagne», «Politique étrangère», Παρίσι, Ν° 55-1, 1990.
10. «Verhilft sie Ostendeutschen zu mehr Chancengleischheit ?», «Die Zeit», Αμβούργο, 21 Μαρτίου 2019.
11. Βλ. Sonia Combe, «D’Εst en Ouest, retour à l’archive», Editions de la Sorbonne, Παρίσι, 2013, και Nicolas Offenstandt, «Le Pays disparu. Sur les traces de la RDA», Stock, Παρίσι, 2018.

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη για το σχολείο: Γιατί δεν πρέπει να πιέζουμε τα παιδιά

Τις περισσότερες φορές η συναισθηματική επένδυση που κάνουν οι γονείς για την σχολική απόδοση των παιδιών τους είναι τεράστια και δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τι είναι καλύτερο για τα παιδιά μας;

Εδώ πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος μπορεί να είναι η βαθμολογία τριμήνου ή η εισαγωγή του παιδιού στο πανεπιστήμιο.

Και ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι συνήθως για τους περισσότερους γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους ώστε να γίνει ένα ικανό και ευτυχισμένο άτομο. Η καταπίεση ωστόσο δεν είναι αποτελεσματική, ούτε για τους μακροπρόθεσμους ούτε για τους βραχυπρόθεσμους στόχους.

«Αν δεν του το πω εγώ δεν διαβάζει»

Οσο οι γονείς κουβαλάνε όλο το άγχος, το παιδί δεν αναλαμβάνει τη δική του ευθύνη. Συχνά άλλωστε η αδιαφορία του παιδιού λειτουργεί ως αντίβαρο στη φόρτιση του γονέα. Ενας γονιός που συνεχώς καταδιώκει το παιδί του προκειμένου να τον κάνει γιατρό, δικηγόρο, αρχιτέκτονα ίσως και να το απομακρύνει συναισθηματικά.

Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε το παιδί να προσποιηθεί ότι διαβάζει, δεν μπορούμε να το αναγκάσουμε να αφομοιώσει καινούργιες γνώσεις, επειδή κάτι τέτοιο προϋποθέτει συνειδητή προσπάθεια. Το παιδί θα βρει τους δικούς του στόχους κι εμείς θα πρέπει να τους σεβαστούμε.

Ετσι του δίνουμε το μήνυμα ότι το εμπιστευόμαστε και το αγαπάμε για αυτό που είναι. Το μήνυμα αυτό είναι το πιο σημαντικό εφόδιο για την ανάδειξη μιας δυναμικής και ισορροπημένης προσωπικότητας στο μέλλον. Αντίθετα, ένα παιδί που αισθάνεται ότι αγαπιέται υπό όρους θα δυσκολευτεί να πιστέψει στον εαυτό του.

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια: «Η “πίεση” αποτελεί μια μορφή εξαναγκασμού ή και καταναγκασμού τύπου “πρέπει”, “αυτό είναι το σωστό” κ.λπ. Εξ ορισμού αυτό σηματοδοτεί την έλλειψη χαράς, ικανοποίησης και σημαντικότητας του στόχου και της ουσίας του διαβάσματος και της μελέτης, που δεν είναι άλλος από τη γνώση.

Με την πίεση λοιπόν το μόνο που κερδίζουμε είναι η αποστροφή προς τη γνώση. Η μελέτη μετατρέπεται σε αγγαρεία, σε μια δυσάρεστη εμπειρία, σε μια αρνητικά επιφορτισμένη “δουλειά”, με φωνές, με αρνητικούς χαρακτηρισμούς των παιδιών, και τελικά σε μια καταστροφική για την αυτοεκτίμησή τους διαδικασία.

Με άλλα λόγια, “δεν είσαι ικανός, αρκετός” και πρέπει να σε πιέσω για να τα καταφέρεις. Η σημαντικότητα της αυτορρύθμισης εξαφανίζεται. Ετσι το παιδί αισθάνεται ανήμπορο, εξαρτώμενο και χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ενώ επιπλέον αποστρέφεται το διάβασμα που είναι πια άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.

Η πίεση έχει να κάνει με την εύκολη λύση. Πολλές φορές για τους γονείς το ότι πιέζουν τα παιδιά είναι απλά η αίσθηση του καθήκοντος και ο τρόπος διαπαιδαγώγησης ότι κάνουν το σωστό, το καλύτερο, το χρέος τους».

Εμείς είμαστε το παράδειγμα

Το πιο δυνατό όπλο του γονιού στην προσπάθειά του να επηρεάσει θετικά το παιδί του είναι το παράδειγμα της ίδιας του της ζωής. Πρέπει λοιπόν να συλλογιστούμε τη δική μας ζωή. Πως επιμένουμε στους στόχους μας, πόσο προσπαθούμε να εξελισσόμαστε.

Μέσα από την ταύτιση του παιδιού με εμάς του ανοίγεται ένας δρόμος. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα διαλέξει π.χ. το ίδιο το επάγγελμα, αλλά θα μάθει μια στάση ζωής. Οι γονείς κυρίως αποτελούν πρότυπα βάσει των οποίων το παιδί πειραματίζεται μέχρι να βρει τη δική του ταυτότητα.

Αν όμως η σχέση μας χαρακτηρίζεται κυρίως από συγκρούσεις, το παιδί έρχεται σε διαρκή αντίθεση με εμάς η ταυτίζεται μόνο με τις αρνητικές μας πλευρές. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υποστήριξη του παιδιού μας είναι ο σεβασμός και η χωρίς όρους αγάπη.

Επιπλέον, οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βοηθάμε τα παιδιά μας περισσότερο όταν έχουμε ενδιαφέροντα και στόχους ανεξάρτητα από τη ζωή των παιδιών μας.

Το διάβασμα θέλει… καλοπέραση

Ο γονιός δεν είναι άμεσα υπεύθυνος για τη σχολική απόδοση του παιδιού του, είναι όμως υπεύθυνος για τη διαμόρφωση των προϋποθέσεων που απαιτεί η μελέτη. Οφείλει να του προσφέρει έναν ήρεμο χώρο, που θα του επιτρέψει να συγκεντρωθεί στους δικούς του στόχους.

Επίσης το διάβασμα θέλει… καλοπέραση. Οφείλουμε να ενθαρρύνουμε τα ευχάριστα διαλείμματα. Κανείς δεν μπορεί να είναι αποδοτικός αν δεν χαλαρώνει και ενδιάμεσα. Δεν ενοχοποιούμε το παιδί που επιδιώκει και τη διασκέδασή του.

Χρυσοί κανόνες

· Βοηθήστε τα παιδιά να αγαπήσουν το διάβασμα, πάρτε τους κόμικς, βιβλία διασκεδαστικά που μπορεί να τους αρέσουν.
· Διαβάστε και εσείς μαζί τους.
· Τα παιδιά παρατηρούν αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που τους λέμε.
· Ενισχύστε την αξία της γνώσης και όχι της απόδοσης.
· Μη συγκρίνετε τα παιδιά με άλλα παιδιά, αδέρφια, ξαδέρφια, φίλους, συμμαθητές. Κάθε παιδί χρειάζεται τον δικό χρόνο και τρόπο για να μάθει. Ανακαλύψτε τον μαζί.
· Ορίστε ένα πλαίσιο ελάχιστης μελέτης – δεν χρειάζονται άπειρες ώρες –, που όμως θα τηρείται ευλαβικά.
· Βοηθήστε τα να μάθουν να συγκεντρώνονται.
· Επιτρέπεται να κάνουν μικρά διαλείμματα 5΄-10΄ ενδιάμεσα.
· Αν χρειάζεται να έχουν ξεκουραστεί μια ωρίτσα πριν από τη μελέτη μην τα πιέζετε να ξεκινήσουν αμέσως μετά το σχολείο ή αμέσως μετά το φαγητό τους.
· Ο επαρκής νυχτερινός ύπνος και η ισορροπημένη διατροφή επίσης βοηθούν τα παιδιά να αποδώσουν καλύτερα.
· Ο χώρος μελέτης πρέπει να έχει ησυχία, να είναι φωτεινός, τακτοποιημένος και το παιδί να μην έχει πολλά ερεθίσματα να του αποσπούν την προσοχή, π.χ. παιχνίδια, τηλεόραση, τηλέφωνα, κ.λπ. την ώρα της μελέτης.
· Ακούστε τις ανησυχίες-φόβους, ανασφάλειές τους σχετικά με το διάβασμα και προσφέρετέ τους λύσεις και συναισθηματική ανακούφιση.
· Δείξτε τους εμπιστοσύνη ότι μπορούν και χωρίς πίεση να μελετήσουν επαρκώς. Μη γίνεστε δεσμοφύλακες της μελέτης.
· Βοηθήστε τα να εντοπίσουν τις όποιες δυσκολίες και δουλέψτε μαζί τους προς την κατεύθυνση επίλυσής τους.
· Επιβραβεύστε την προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα.
· Ζητήστε βοήθεια από ειδικό αν χρειάζεται.
· Αφήστε χρόνο για παιχνίδι/διασκέδαση και άλλες δραστηριότητες.

Πηγή: vita.gr

Διαβάστε περισσότερα

Γαλλία: Το μεγαλύτερο απεργιακό τσουνάμι φέρνει τώρα την άνοιξη στο καταχείμωνο!

Γιώργος Μητραλιάς

Χριστουγεννιάτικες απεργιακές φρουρές, απεργιακά ρεβεγιόν με πλήθος κόσμου σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, λιμάνια, διϋλιστήρια και σχολεία,...και το μπαλέτο, μαζί με την ορχήστρα, της Όπερας του Παρισιού να δίνει “απεργιακή” παράσταση με τη Λίμνη των Κύκνων στο δρόμο και μέσα στο κρύο μπροστά σε αλληλέγγυους διαδηλωτές! Μετά από τρεις βδομάδες απεργίας, τα φετινά Χριστούγεννα στη Γαλλία δεν μοιάζουν καθόλου με αυτά που έχουμε συνηθίσει. Και το ίδιο θα συμβεί με την φετινή Πρωτοχρονιά. Και σίγουρα, και με τις πρώτες -τουλάχιστον- βδομάδες του φετινού γαλλικού Γενάρη. 

Επειδή, όπως το γράφαμε το βράδυ της πρώτης μέρας του πρωτοφανούς γαλλικού απεργιακού κύματος, “ Η αναμέτρηση της κυβέρνησης Μακρόν με τη γαλλική κοινωνία, που άρχισε την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2019, δεν είναι παίξε γέλασε. Μυρίζει μπαρούτι και είναι ξεχωριστή, σαν εκείνες τις σπάνιες που έγραψαν ιστορία στη Γαλλία και στην οικουμένη…”(1)

Σήμερα, σε όλα αυτά μπορούμε πια να προσθέσουμε πως η γαλλική απεργιακή έκρηξη δείχνει να είναι τόσο μεγάλη, ξεχωριστή, ιστορική και κυρίως, τόσο επίφοβη ώστε να προκαλεί αντιδράσεις χωρίς προηγούμενο και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο από μέρους των ορκισμένων εχθρών της. Έτσι, βλέπουμε τα ελληνικά αλλά και τα διεθνή ΜΜΕ , να μην λένε λέξη, να την αγνοούν επιδεικτικά και να της επιβάλλουν το πιο πρωτακουστο black-out επί τρεις βδομάδες! O λόγος απλός και ευδιάκριτος: Επειδή προφανώς έχει πέσει παγκοσμίως σύρμα -από τους απανταχού γης “αρμοδίους”- ότι ο υπό εξέλιξη γαλλικός εργατικός ξεσηκωμός βάζει “κακές” και “επικίνδυνες” ιδέες στα κεφάλια των καταπιεσμένων όλου του κόσμου!...

Μάταιος ο κόπος τους. Γιατί; Μα, επειδή κανένα black-out δεν μπορεί να αντέξει μπροστά στο ριζοσπαστισμό, στη μαζικότητα και στη μαχητικότητα των απεργιακών και άλλων κινητοποιήσεων που θα σημαδέψουν τον φετινό γαλλικό Γενάρη. Και αυτό επειδή ακόμα και οι υπουργοί του Μακρόν παραδέχονται πως η αποφασιστικότητα των απεργών δεν έχει κανένα ιστορικό προηγούμενο. Επειδή, παρά τα τρομερά προβλήματα που δημιουργεί αυτή η απεργία στην καθημερινή ζωή των πολιτών, όλες οι δημοσκοπήσεις συμφωνούν ότι οι απεργοί έχουν πάντα την υποστήριξη της γαλλικής κοινωνίας. Επειδή αυτή η κοινωνία ενισχύει με τον οβολό της τα απεργιακά ταμεία, βοηθώντας έτσι να μην νικηθούν οι απεργοί από την πείνα. Επειδή αναπτύσσεται καθημερινά το κίνημα έμπρακτης αλληλεγγύης από διανοούμενους, καλλιτέχνες, πανεπιστημιακούς αλλά και φοιτητές και μαθητές που (αυτο)οργανώνονται σε επιτροπές ενώ συνάμα μετέχουν στις απεργιακές φρουρές.

Κυρίως όμως, επειδή όλες οι απόπειρες της κυβέρνησης Μακρόν να διαιρέσει τους απεργούς και να διχάσει την μαχόμενη εργατική τάξη γνώρισαν παταγώδη αποτυχία. Έτσι, η προ πολλού στημένη και καλά σκηνοθετημένη προσχώρηση των “ρεφορμιστικών” συνδικαλιστικών ηγεσιών της CFDT και Unsa στην πιεστική προτροπή της κυβέρνησης, της εργοδοσίας και των ΜΜΕ για τερματισμό της απεργίας με το πρόσχημα της “χριστουγεννιάτικης εκεχειρίας” κατάληξε στο πιο διδακτικό φιάσκο: Η βάση, τα μέλη αυτών των δυο συνδικάτων αποδοκίμασαν έμπρακτα τις απεργοσπαστικές ηγεσίες τους και αποφάσισαν να συνεχίσουν να απεργούν μαζί με τους συναδέλφους τους μέχρι την τελική απόσυρση του επίμαχου νεοφιλελεύθερου νομοσχεδίου για το συνταξιοδοτικό!

Τι συμβαίνει όμως και απέτυχε αυτή τη φορά παταγωδώς η κλασική επιχείρηση διαίρεσης των εργαζομένων, που είχε πετύχει πάμπολλες φορές στο παρελθόν; Συμβαίνει ότι αυτή τη φορά, “η απεργία είναι των απεργών”, ότι διεξάγεται δημοκρατικά και ενωτικά, ότι στις απεργιακές επιτροπές μετέχουν και αποφασίζουν -για τα πάντα- ισότιμα όσοι απεργούν ανεξάρτητα από το αν είναι ή δεν είναι μέλη συνδικάτων! Έτσι, είναι οι απεργοί και οι ενωτικές συνελεύσεις τους που αποφασίζουν και ψηφίζουν στο τέλος της κάθε μέρας απεργίας την συνέχισή της και την επόμενη μέρα! Και δεν εκπλήσσει πια κανέναν το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις αναδεικνύονται σε ηγέτες ή εκπροσώπους του απεργιακού κινήματος και των απεργιακών συνελεύσεων απεργοί που είτε δεν είναι συνδικαλισμένοι είτε είναι μέλη των δυο παραπάνω “ρεφορμιστικών” συνδικάτων…

Με δεδομένη την πρωτοφανή ενότητα αυτού του απεργιακού κύματος, δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι τα διάφορα συνδικάτα (CGT, Sud, F.O., CFDT, Unsal) δεν κρατάνε για τα μέλη τους, αλλά αντίθετα μοιράζουν μεταξύ όλων των απεργών (συμπεριλαμβανομένων και των μη συνδικαλισμένων) τα χρήματα που εισρέουν στα απεργιακά ταμεία όλων των συνδικάτων! Έτσι, βλέπουμε π.χ. το (μεγαλύτερο) απεργιακό ταμείο της CGT να παραδίδει, υπό τις επευφημίες των απεργών και των υποστηρικτών τους, μια επιταγή 250.000 ευρώ στο (ριζοσπαστικό) συνδικάτο βάσης Sud-Rail για να μοιράσει τα χρήματα μεταξύ των απεργούντων μελών του που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη! Και δεν είναι επίσης τυχαίο ότι τα διάφορα κινήματα υποστήριξης των απεργών, είτε αυτά συσπειρώνουν διανοούμενους και καλλιτέχνες είτε προσωπικότητες και στελέχη της αριστεράς, καλούν τους πολίτες να προσφέρουν τον οβολό τους όχι σε ένα αλλά σε όλα ανεξαιρέτως τα απεργιακά ταμεία όλων των συνδικάτων! Και ίσως είναι και αυτός ένας λόγος που η γενναιόδωρη ανταπόκριση των πολιτών ξεπερνάει ήδη όλες τις προσδοκίες…

Επειδή λοιπόν το μόνο που έχει αλλάξει μετά από 23 μέρες απεργίας είναι ότι οι απεργοί και οι υποστηρικτές τους πιστεύουν ακόμα περισσότερο ότι θα νικήσουν, κλείνουμε αυτό το δεύτερο κείμενό μας για τη μεγάλη γαλλική κοινωνική έκρηξη αυτού του χειμώνα, με τα ίδια ακριβώς λόγια με τα οποία κλείναμε και το πρώτο κείμενό μας: “Προσοχή λοιπόν επειδή αυτή η γιγάντια κινητοποίηση της γαλλικής κοινωνίας θα κλιμακωθεί, θα βαθύνει, θα απλωθεί και θα κάνει κάτι ακόμα που μάς ενδιαφέρει -και εδώ στη χώρα μας- άμεσα: Θα βγει αναπόφευκτα έξω από τα γαλλικά σύνορα, ακριβώς όπως συνέβη με όλες τις μεγάλες γαλλικές κοινωνικές εκρήξεις του παρελθόντος! Και βρίσκοντας με το παράδειγμά της μιμητές εκτός συνόρων, θα σημάνει -επιτέλους- το τέλος του ατέλειωτου νεοφιλελεύθερου ευρωπαϊκού χειμώνα και την αρχή μιας νέας εποχής. Της εποχής των μεγάλων απελευθερωτικών κοινωνικών αγώνων που έχουμε ανάγκη όσο και το οξυγόνο...

Η συνέχεια θα είναι συναρπαστική!”

Πηγή: contra-xreos.gr

Διαβάστε περισσότερα