ΑΝΕΣΤΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗΣ ένα βιβλίο για τον ρεμπέτη Δημήτρη Γκόγκο (Μπαγιαντέρας)

 Ένα αρκετά ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Το βιβλίο αφορά στον συνθέτη, στιχουργό και τραγουδιστή του ρεμπέτικου Δημήτρη Γκόγκο (1903-1985) ή Μπαγιαντέρα κι έχει τίτλο «Μπαγιαντέρας / Δημήτρης Γκόγκος / Προπολεμική περίοδος» (2022). Συγγραφέας του είναι ο Ανέστης Μπαρμπάτσης.

 Ο Α. Μπαρμπάτσης είναι και ο ίδιος μουσικός και ακόμη απόφοιτος του Τμήματος Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου, έχοντας σχετικό μεταπτυχιακό κ.λπ. Θέλουμε να πούμε με αυτό πως πρόκειται για έναν συγγραφέα, που μπορεί να «πιάσει» το θέμα του Μπαγιαντέρα από πολλές πλευρές – και αυτό συμβαίνει. Μάλιστα, ο τίτλος του βιβλίου του δεν είναι 100% ακριβής, υπό την έννοια πως η έρευνα του Α. Μπαρμπάτση δεν μένει, αυστηρώς, στην προπολεμική εποχή, καθώς επεκτείνεται, έστω και... εν τάχει, σε όλο το μήκος και το πλάτος της διαδρομής τού σημαντικού ρεμπέτη τραγουδοποιού, προσφέροντας έτσι μία όσο είναι εφικτό ολοκληρωμένη εικόνα – όπως θα ήταν και το σωστό δηλαδή. Βεβαίως η «προπολεμική περίοδος» είναι εκείνη που κυριαρχεί στο βιβλίο... οπότε ok και με τον τίτλο.

Το βιβλίο πέρα από προλόγους, εισαγωγές, επιλόγους, παραρτήματα και βιβλιογραφία-πηγές, αποτελείται από τέσσερα βασικά κεφάλαια, που έχουν τίτλους: «Βιογραφικά στοιχεία», «Τα χειρόγραφα του Μπαγιαντέρα», «Μουσικολογικά» και «Μέθοδος Μπουζουκιού».

 

Στο πρώτο απ’ αυτά τα κεφάλαια, το «Βιογραφικά στοιχεία» (38 σελίδες), ο συγγραφέας ερευνά ποικίλες πηγές, υλικό τυπωμένο, αλλά όχι μόνο (π.χ. συζητήσεις του Μπαγιαντέρα με τον αείμνηστο μελετητή του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού Κώστα Χατζηδουλή, στις οποίες, συζητήσεις, ο Α. Μπαρμπάτσης είχε πρόσβαση), για να μας αποκαλύψει τα ποικίλα μουσικά ενδιαφέροντα του Μπαγιαντέρα (την αγάπη του, ας πούμε, για το ευρωπαϊκό, το ελαφρό τραγούδι), τον τρόπο που συνέθετε (πρώτα έγραφε τους στίχους και μετά την μουσική κ.λπ.), την σχέση του με τις μαντολινάτες και την αγάπη του για το μαντολίνο γενικότερα, επίσης να μας πληροφορήσει για τον ατίθασο χαρακτήρα του (η θητεία του στον Στρατό διήρκησε πάνω από έξι χρόνια!), την αριστερή πολιτική τοποθέτησή του, το ξεκίνημα της επαγγελματικής και δισκογραφικής διαδρομής του (1934) και άλλα πολλά – και όλα με τις δέουσες λεπτομέρειες.

Στα «Χειρόγραφα του Μπαγιαντέρα», το δεύτερο κεφάλαιο, που αναπτύσσεται σε 51 σελίδες, ο συγγραφέας θα μας πληροφορήσει για τις «ανέκδοτες» προπολεμικές δημιουργίες του Μπαγιαντέρα, θα μας περιγράψει το πολιτικό κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, λίγο πριν και βασικά κατά την διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος του Ι. Μεταξά (όταν λογοκρινόταν ακόμη και η μουσική, και όχι μόνον οι στίχοι των τραγουδιών), θα μας πληροφορήσει για το πώς θα αναγκασθεί ο ρεμπέτης τραγουδοποιός να αλλάξει ύφος τραγουδιών, περνώντας από τα χασικλίδικα στα «δυτικότροπα ερωτικά» και λοιπά. Φυσικά, δεν μένει απ’ έξω το γεγονός της τύφλωσης του Μπαγιαντέρα, ενώ αποτιμάται με προσοχή η παραγωγή του (καθώς σ’ αυτό το διάστημα και έως το 1940 η Δημήτρης Γκόγκος θα ηχογραφήσει 32 τραγούδια («Γυρνώ σαν νυχτερίδα», «Μ’ έχεις μαγεμένο» και ακόμη τριάντα). 

Επίσης γίνεται λόγος για τα χρόνια της Κατοχής και τα «αντάρτικα» τραγούδια του, για να ολοκληρωθεί το κεφάλαιο με μιαν αναφορά στα μεταπολεμικά χρόνια τού ρεμπέτη βάρδου, έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’80.
Το τρίτο κεφάλαιο είναι τα «Μουσικολογικά» (23 σελίδες). Εδώ κατατάσσονται τα τραγούδια του Μπαγιαντέρα αναλόγως των «δρόμων» τους («πειραιώτικα», «χιτζάζ», σε «αρμονική μινόρε», «ματζόρε» και άλλα), για να μελετηθούν ως προς τα δομικά χαρακτηριστικά τους, με αναφορές στα κουρδίσματα κ.λπ. και με τον συγγραφέα να τα παρουσιάζει όλα αυτά μέσα από τα ανάλογα πεντάγραμμα.

Στο τελευταίο κεφάλαιο, που αποκαλείται «Μέθοδος μπουζουκιού» ο συγγραφέας ασχολείται μ’ ένα ιδιαίτερο ζήτημα, την πρώτη «πρακτική μέθοδο μπουζουκιού», που είχε ετοιμάσει ο Μπαγιαντέρας κι είχε εκδώσει ο μουσικός οίκος Γαϊτάνου, περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50! Και όπως σημειώνει ο Α. Μπαρμπάτσης: «η μέθοδος αυτή αποτελεί σημαντικό τεκμήριο, καθώς είναι η πρώτη προσπάθεια καταγραφής της προφορικής τεχνογνωσίας του οργάνου σε εγγράμματη μορφή».

Δεν έχουμε να πούμε κάτι περισσότερα για το πολύ ενδιαφέρον αυτό πόνημα του Ανέστη Μπαρμπάτση, παρ’ εκτός ότι θα άξιζε τα labels των δίσκων, που εικονίζονται, να ήταν μεγαλύτερα και σε υψηλότερη ανάλυση, ώστε να διαβάζονταν καλύτερα.

 

Πηγή:https://diskoryxeion.blogspot.com

 

Επαφή: www.metronomos.gr

Διαβάστε περισσότερα

Επιδότηση ρεύματος: Ένα σκάνδαλο μεταφοράς δημόσιου χρήματος σε κερδοσκόπους που οδηγεί στον γκρεμό την ελληνική οικονομία

 

Γιάννης Α. Μυλόπουλος

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Tvxs.gr.

Η κυβέρνηση εμφανώς πιεσμένη από τις τεράστιες αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος που ανακοίνωσαν οι ανεξέλεγκτες επιχειρήσεις παραγωγής και παροχής του, αλλά και εμφανώς στρυμωγμένη από τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο των υποκλοπών που παίρνει πια διεθνείς διαστάσεις, ανακοίνωσε ένα γενναίο πακέτο 1,9 δις ευρώ για επιδότηση ρεύματος σε οικιακά και επαγγελματικά τιμολόγια.

Η πρώτη εντύπωση, που είναι και αυτή στην οποία αποσκοπεί η κυβέρνηση, είναι ασφαλώς θετική. Σύμφωνα με την κυβερνητική προπαγάνδα το ρεύμα ακριβαίνει λόγω διεθνούς ενεργειακής κρίσης και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και η κυβέρνηση προστατεύει τους πολίτες από τις αυξήσεις, επιδοτώντας τα τιμολόγια.

Είναι όμως έτσι;

Η ανάλυση της κυβερνητικής επικοινωνιακής μηχανής ξεχνά 3 – 4 σημαντικές… λεπτομέρειες που αλλάζουν εντελώς την εικόνα της κυβερνητικής πολιτικής. 

Πρώτη… λεπτομέρεια που αποκρύπτεται εντέχνως, είναι ότι οι τιμές του ρεύματος στην Ελλάδα είναι από τις ακριβότερες στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα η χώρα μας, με 616,38 ευρώ τη χονδρεμπορική τιμή της μεγαβατώρας, μοιράζεται μαζί με τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και συγκεκριμένα με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία, τη δεύτερη ακριβότερη τιμή ρεύματος στην Ευρώπη. 

Με πρώτη την πλούσια Ελβετία, στην οποία η μεγαβατώρα στη χονδρική έχει 624 ευρώ.

Ενδεικτικά στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, οι κυβερνήσεις των οποίων έλαβαν σοβαρά μέτρα για την ενεργειακή κρίση και εντάχθηκαν σε ειδικό καθεστώς, η τιμή της μεγαβατώρας είναι μόλις 183 ευρώ, 3,5 φορές δηλαδή φτηνότερη από τη δική μας.

Κι ακόμη, η λιανική τιμή του ρεύματος στη Γερμανία των πολύ καλύτερων αμοιβών για τους εργαζόμενους, είναι 0,33 ευρώ ανά κιλοβατώρα, 3 δηλαδή φορές χαμηλότερη από τις αυξημένες τιμές που ανακοίνωσαν οι πάροχοι ρεύματος στην Ελλάδα.

Η πρώτη λεπτομέρεια, λοιπόν, που αποκρύπτει η κυβερνητική προπαγάνδα ανατρέπει πλήρως το κυβερνητικό αφήγημα. Καθώς αν η ενεργειακή κρίση ήταν πράγματι εισαγόμενη, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, τότε γιατί οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που παρενέβησαν στην ενεργειακή αγορά και εφάρμοσαν γενναία μέτρα υπέρ των καταναλωτών, έχουν τόσο φτηνότερο ρεύμα;

Το πρώτο χρήσιμο συμπέρασμα επομένως που πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές είναι ότι οι τεράστιες αυξήσεις του ρεύματος που είμαστε αναγκασμένοι να υφιστάμεθα στην Ελλάδα δεν είναι εισαγόμενες και δεν οφείλονται σε διεθνείς συνθήκες.

Είναι αυξήσεις με ονοματεπώνυμο, καθώς οφείλονται αποκλειστικά στην πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Η οποία έχοντας επιλέξει να μην επεμβαίνει στην ενεργειακή αγορά και να μην εφαρμόζει μέτρα για την προστασία των καταναλωτών, όπως το πλαφόν στις ανατιμήσεις που εφαρμόζουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ευθύνεται για τις υπέρμετρα μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια.

Η δεύτερη… λεπτομέρεια που αποκρύπτεται από την κυβερνητική προπαγάνδα που αναπαράγουν όλα τα συστημικά ΜΜΕ, είναι ότι στην Ελλάδα οι επιχειρήσεις παραγωγής και παροχής ρεύματος θησαυρίζουν από τις αυξημένες τιμές ρεύματος, καθώς κερδοσκοπούν και αισχροκερδούν σε βάρος των καταναλωτών.

Η υπεύθυνη κυβέρνηση, η οποία έχει ευθύνη να προστατεύει τους πολίτες από φαινόμενα αισχροκέρδειας, έχει αφήσει την ενεργειακή αγορά ανεξέλεγκτη, επιτρέποντας την κερδοσκοπία, που σε άλλες εποχές κρατικής παρέμβασης στις αγορές θα συνιστούσε ποινικό αδίκημα και θα διώκονταν.

Η τρίτη… λεπτομέρεια που σκοπίμως αποκρύπτεται αφορά στην πολιτική των επιδοτήσεων των αλόγιστα αυξημένων τιμών του ρεύματος.

Η επιδοματική πολιτική, ενώ φαίνεται να στηρίζει τους καταναλωτές, στην πραγματικότητα επιδοτεί τις μεγάλες επιχειρήσεις που κερδοσκοπούν σε βάρος του πολίτη. Γιατί οι επιδοτήσεις μεταβιβάζονται απευθείας από τους καταναλωτές στους κερδοσκόπους.

 

Αντί δηλαδή η κυβέρνηση, όπως κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, να επιδιώκει τον έλεγχο της ενεργειακής αγοράς περιορίζοντας τις ανατιμήσεις, εκείνη όχι μόνο δεν διώκει, αλλά νομιμοποιεί και επιδοτεί με δημόσιο χρήμα την αισχροκέρδεια.

Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τεράστιο σκάνδαλο μεταφοράς δημόσιου χρήματος από τα δημόσια ταμεία στις ιδιωτικές επιχειρήσεις παραγωγής και παροχής ρεύματος. Οι οποίες, αν και διαχειρίζονται και εμπορεύονται ενέργεια, ένα φυσικό και κοινωνικό, δηλαδή, αγαθό απαραίτητο για την επιβίωση της κοινωνίας, αυξάνουν ανεξέλεγκτα τις τιμές του στα ύψη προκειμένου να προσποριστούν υπερκέρδη.

Και το υπεύθυνο κράτος αντί να εμποδίζει και να διώκει αυτή την αντικοινωνική και κερδοσκοπική πολιτική, την επιδοτεί με 1,9 δις από τα δημόσια ταμεία.

Η τέταρτη… λεπτομέρεια που σκοπίμως αποκρύπτεται για την ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης, αφορά στο ζημιογόνο ρόλο των επιδοτήσεων. Και απαντά στην αφελή, όσο και εύλογη, δεδομένου του ανενημέρωτου των πολιτών, αντίληψη σύμφωνα με την οποία οι επιδοτήσεις στηρίζουν τους καταναλωτές σε δύσκολες στιγμές. 

Επιδοτώντας με 1,9 δις ζεστό, δημόσιο χρήμα η κυβέρνηση τις επιχειρήσεις που κερδοσκοπούν, εφαρμόζει ουσιαστικά μια άφρονα οικονομική πολιτική που επιδεινώνει τους δημοσιονομικούς δείκτες. Ήδη, το πλεόνασμα που άφησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στην οικονομία έχει γίνει σήμερα έλλειμμα και μάλιστα της τάξης του 9,7% του ΑΕΠ. Που σημαίνει αντίστοιχη αύξηση του εξωτερικού χρέους της χώρας, προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα.

Η κυβέρνηση δηλαδή μοιράζει επιδοτήσεις από δημόσιο χρήμα που η χώρα δεν έχει και που αναγκάζεται να δανειστεί από το εξωτερικό.

Κάνουν δηλαδή μνημόσυνο με ξένα κόλυβα.

Υπενθυμίζεται ότι το 2009, ως αποτέλεσμα μιας αντίστοιχα άφρονος δημοσιονομικής πολιτικής που μοίραζε αφειδώς πενηντόευρα στους πυρόπληκτους της Ηλείας, η χώρα με 15,1% του ΑΕΠ έλλειμμα, μπήκε σε δημοσιονομική επιτήρηση από τους δανειστές της.

Που σημαίνει ότι με τα 7 δις που η κυβέρνηση μοιράζει αδιαφανώς σε εργολαβίες και προμήθειες σε δικούς της επιχειρηματίες και με το 1,9 δις που επιδοτεί σήμερα τους κερδοσκόπους της ενέργειας, σύντομα θα έρθει και πάλι η ώρα της δημοσιονομικής προσαρμογής που θα επιβάλουν στη χώρα οι δανειστές της.

Και τότε θα είμαστε πάλι εμείς, οι καταναλωτές του ρεύματος που σήμερα χαιρόμαστε με τις γενναίες επιδοτήσεις, που θα κληθούμε να πληρώσουμε το λογαριασμό. Με μείωση των μισθών και των συντάξεών μας, με αυξήσεις στη φορολογία και με την κατάργηση των όποιων κοινωνικών μας παροχών.

Την ίδια ώρα που οι επιχειρήσεις που επιδοτούνται θα απολαμβάνουν τα υπερκέρδη που η διανομή δημόσιου και δανεικού χρήματος από την κυβέρνηση Μητσοτάκη προκαλεί.

Η μεταφορά δημόσιου πλούτου από την κυβέρνηση σε μια ομάδα επιλεγμένων επιχειρηματιών που τη στηρίζουν, μέσω των επιδοτήσεων του ρεύματος, είναι σκανδαλώδης και καταστροφική για τη χώρα και τους πολίτες.

Γι’ αυτό, άλλωστε, ευρωπαίοι ηγέτες επίσης από τον συντηρητικό χώρο, όπως ο πρόεδρος Μακρόν, προστατεύοντας τα δημόσια οικονομικά της χώρας τους και τους ίδιους τους πολίτες προσέφυγαν σε μέτρα κρατικής παρέμβασης στις αγορές, όπως η επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ και η εφαρμογή πλαφόν στα υπερκέρδη της ενεργειακής αγοράς.

Διαβάστε περισσότερα

Τι κρύβουν τα «ρεκόρ»;

 

Πηγή: Eurokinissi

Καθώς τελειώνει ο Αύγουστος, πυκνώνουν οι διθύραμβοι για τα «ρεκόρ» που σπάει ο τουρισμός σε σύγκριση με το 2019. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, οι αφίξεις προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 30 εκατ. και οι εισπράξεις τα 18 δισ. ευρώ, που ήταν το «ταβάνι» πριν από τρία χρόνια. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτά τα νούμερα;

Τα φετινά «ρεκόρ» προετοιμάστηκαν πολύ πριν ξεκινήσει η τουριστική σεζόν. Τις δύο προηγούμενες χρονιές, με την πανδημία σε έξαρση, η κυβέρνηση άπλωσε δίχτυ προστασίας στις μεγαλοεπιχειρήσεις του κλάδου, απαλλάσσοντάς τες ακόμα και από στοιχειώδεις υποχρεώσεις απέναντι στους εργαζόμενους.

Πολλοί απ' αυτούς βρέθηκαν ξεκρέμαστοι, χωρίς καθόλου εισόδημα, την ώρα που οι τουριστικοί όμιλοι και κυρίως τα μεγάλα ξενοδοχεία απολάμβαναν απλόχερη κρατική στήριξη για να κάνουν ανακαινίσεις, συγχωνεύσεις, εξαγορές.

Το 2021, με την πλειοψηφία των τουριστικών μονάδων σε αναστολή λόγω των περιορισμών για τον COVID, τα ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά 4% σε σχέση με το 2020 μόνο στον κεντρικό τομέα Αθηνών.

Συνολικά τη διετία 2020 - 2021 στο τουριστικό ...ρόστερ της χώρας προστέθηκαν επιπλέον 150 ξενοδοχειακές μονάδες, οι περισσότερες στην κατηγορία των τεσσάρων και πέντε αστέρων, που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του φετινού τζίρου.

Το κράτος στάθηκε πολύτιμος «αρωγός» των επενδυτών: Διαμορφώνοντας το κατάλληλο χωροταξικό πλαίσιο, επιδοτώντας αδρά τους ξενοδοχειακούς ομίλους με νόμους του ΣΥΡΙΖΑ (4399/2016) και της ΝΔ (4887/2022, 4914/2022, 4949/2022), ξοδεύοντας τεράστια ποσά σε αναπλάσεις και υποδομές που αναβαθμίζουν το τουριστικό προϊόν.

Μόνο το 2021 πάνω από 800 εκατ. ευρώ δόθηκαν ως άμεση κρατική επιχορήγηση σε τουριστικές επιχειρήσεις, για να περιορίσουν τη χασούρα από τη μειωμένη κίνηση λόγω κορονοϊού. Το μεγαλύτερο μέρος της ενίσχυσης πήγε στους μεγάλους ξενοδοχειακούς ομίλους, για τους οποίους προβλεπόταν επιδότηση μέχρι και 1,8 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση!

Ακόμα και τα «υγειονομικά πρωτόκολλα» της πανδημίας «κούμπωσαν» φέτος απόλυτα με τις ανάγκες των τουριστικών ομίλων, με την κυβέρνηση να ...εξαφανίζει τον κορονοϊό πριν την έναρξη της τουριστικής σεζόν και να ετοιμάζεται να τον επανεμφανίσει όταν πλησιάζει η λήξη της.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη έχει να κάνει με το πώς ζουν το «θαύμα του τουρισμού» οι εργαζόμενοι και οι βιοπαλαιστές ΕΒΕ στον κλάδο. Αλλά και τα εκατομμύρια λαϊκά νοικοκυριά, που σε ποσοστό 50% περίπου δεν μπορούν να κάνουν ούτε μία μέρα διακοπές ενώ η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη στον εισερχόμενο τουρισμό αυξήθηκε φέτος κατά 10% σε σχέση με το 2019!

Την 7ετία 2013 - 2019 οι αυξήσεις που δόθηκαν από Συλλογικές Συμβάσεις ήταν της τάξης του 1% και 1,5%. Οι σημερινοί μισθοί είναι χαμηλότεροι και από τον κατώτατο που υπήρχε στον κλάδο πριν από 10 χρόνια, παρά το γεγονός ότι ο εισερχόμενος τουρισμός έχει πολλαπλασιαστεί και το κόστος ζωής των εργαζομένων έχει εκτιναχθεί.

Οι εργασιακές σχέσεις, με τις 14 διαφορετικές μορφές «ευέλικτης» εργασίας, τα ανύπαρκτα ωράρια και την απασχόληση σε πολλά διαφορετικά πόστα, κάνουν τον βίο αβίωτο για τους εργαζόμενους.

Αυτός είναι ο βασικός λόγος που λείπουν φέτος περισσότεροι από 40.000 εργαζόμενοι από τις επιχειρήσεις του κλάδου, παρά την έκρηξη του τουρισμού. Και θα ήταν ακόμα περισσότεροι, αν δεν υπήρχε η εκτεταμένη ανήλικη και «μαύρη» εργασία να καλύπτει τα κενά.

Οσον αφορά τους μικροεπαγγελματίες, τα «ρεκόρ» τούς αφήνουν αδιάφορους και ήδη απασχολεί πώς θα βγάλουν τον χειμώνα, με τα έξοδα και την ακρίβεια να «τρέχουν». Ειδικά στις περιοχές που δεν προσελκύουν τουρίστες από το εξωτερικό η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη, αφού ο εσωτερικός τουρισμός, εκτός από περιορισμένος, έχει και πολύ λιγότερα λεφτά να ξοδέψει.

Η «εξωστρέφεια» του τουρισμού εκθέτει τον κλάδο στα σκαμπανεβάσματα της παγκόσμιας οικονομίας, που εμφανίζει σημάδια νέας συγχρονισμένης κρίσης, και των γεωπολιτικών εξελίξεων, που είναι στο «κόκκινο». Κανένας δεν υπέγραψε ...συμβόλαιο με τα «ρεκόρ», που έρχονται και παρέρχονται, με τους εργαζόμενους και τον λαό πάντα στην πλευρά των χαμένων.

Γι' αυτό, είναι ανάγκη το δικαίωμα στις διακοπές και τον τουρισμό να βρεθεί στο επίκεντρο των διεκδικήσεων του εργατικού - λαϊκού κινήματος.

Να δυναμώσει η πάλη για αυξήσεις στους μισθούς και σύγχρονα δικαιώματα των εργαζομένων του κλάδου. Το κέρδος είναι αυτό που μετατρέπει σε ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα την ανάγκη του λαού για ποιοτική ξεκούραση και αναψυχή, και αυτό πρέπει να βάλει στο στόχαστρο με την πάλη του.

Αναδημοσίευση από τη στήλη «Η Άποψη μας» του «Ριζοσπάστη», Τετάρτη 24 Αυγούστου 2022

Διαβάστε περισσότερα

«Σ’ αφήσανε μωρή Βουλγάρα;…» – Η Σωτηρία Μπέλλου δέθηκε με το λαό και με τα τραγούδια της και με κοινούς αγώνες

 Φτώχεια, αγώνας για την επιβίωση, αντίσταση, εμφυλιοπολεμικές διώξεις, πίκρες, πάθη και τραγούδι, συνθέτουν τη ζωή της μεγάλης λαϊκής ερμηνεύτριας, της ρεμπέτισσας που συνδέθηκε με το λαό και με κοινούς αγώνες.

 

Αύγουστο ξεκίνησε και τέλειωσε η ζωή της Σωτηρίας Μπέλλου. Στις 22 του Αυγούστου 1921, σαν σήμερα, γεννήθηκε στη Χαλκίδα, και στις 27 του μήνα, το 1997 έφυγε από τη ζωή· αδάμαστη και ασυμβίβαστη, όπως πορεύτηκε για εβδομήντα έξι χρόνια.

Η ζωή της Μπέλλου πέρασε από σαράντα κύματα: φτώχεια, αγώνας για την επιβίωση, αντίσταση, εμφυλιοπολεμικές διώξεις, πίκρες, πάθη και τραγούδι, πολύ τραγούδι.

«Μην απελπίζεσαι και δε θ’ αργήσει…»

Παντρεύεται στα 17, αλλά ο γάμος της σύντομα θα διαλυθεί. Στις 29 του Οκτώβρη 1940 φτάνει στην Αθήνα όπου θα κάνει πολλές δουλειές για να ανταπεξέλθει, ενώ παράλληλα θα παίζει με την κιθάρα της και θα τραγουδάει σε ταβέρνες.

«Ήμουν, είμαι και θα είμαι αριστερή. Το λέω και το φωνάζω… Πέρασα πολλά. Και ξύλο και φυλακές», θα πει πολλά χρόνια αργότερα σε συνέντευξή της στο Ριζοσπάστη, την εφημερίδα που η ίδια διακινούσε κρυφά εκείνα τα πέτρινα χρόνια.

Οι Γερμανοί την πιάνουν και τη φυλακίζουν. Τον Δεκέμβρη του 1944 παίρνει μέρος με τον ΕΛΑΣ στις μάχες της Αθήνας και τραυματίζεται. Στη συνέχεια δίνει τη μάχη της επιβίωσης. Μέχρι που θα συναντηθεί με τον Τσιτσάνη. Η ζωή της θα αλλάξει, όχι όμως και η ίδια η Σωτηρία.

Η ίδια διηγείται στη Σοφία Αδαμίδου, συγγραφέα της αυτοβιογραφίας της με τίτλο «Πότε ντόρτια, πότε εξάρες» (εκδ. Λιβάνη): «Ήμουν με τους αριστερούς της Χαλκίδας και σε μια μάχη κοντά στην Ομόνοια, οδός Βούλγαρη και Πειραιώς, τραυματίστηκα στο χέρι. Αμέσως μετά την οπισθοχώρηση δεν πρόλαβα να φύγω, έμεινα λίγο πίσω και κάτι… μην πω… με κάρφωσαν στην Εθνοφυλακή και κοντά στον Σταθμό Λαρίσης, εδώ στον Άγιο Παύλο, με συνέλαβαν.

(…) «Στη Θεμιστοκλέους, όταν γύρισα τράβηξα πάλι μαρτύρια. Μια μέρα ζήτησα να μας δώσουν λίγο ψωμί περισσότερο. Η κατάσταση ήταν τραγική. Πείνα και δυστυχία. Είχαμε μια κουβέρτα δέκα γυναίκες. Όταν, λοιπόν, ζήτησα λίγο παραπάνω ψωμί, μου είπαν “Αντάρτισσα είσαι; Κι εδώ μέσα είσαι αντάρτισσα”; Με παίρνουν αμέσως και με πολλές φασαρίες με κλείνουν στο πειθαρχείο».

(…) «Μετά από καιρό περνάγαμε από μια επιτροπή και κάθε μέρα, δύο – τρεις κάθε φορά τις άφηναν ελεύθερες. Κάποια μέρα, λοιπόν, ήρθε και η δική μου σειρά. Με άφησαν ελεύθερη. Μόλις βγήκα είχα πάρει μια κουβέρτα και κάτι σχισμένα παπούτσια και βάδιζα προς την Ομόνοια. Με βλέπει ένας αξιωματικός που ήταν στη Θεμιστοκλέους και μου λέει: “Σ’ αφήσανε μωρή Βουλγάρα;” Του λέω δεν είμαι Βουλγάρα είμαι Ελληνίδα. Με πλακώνει στο ξύλο και με ξαναπάει φυλακή…»

Ηχογραφεί τα πρώτα της τραγούδια και γρήγορα καθιερώνεται ως λαϊκή τραγουδίστρια.

Το 1948 τραγουδάει με τον Τσιτσάνη στου «Τζίμη του Χοντρού», ένα κέντρο της οδού Αχαρνών. Μαζί τους στο πάλκο είναι και οι Περιστέρης, Κασιμάτης, Κερομύτης, Ρούκουνας κ.ά. Η Σωτηρία θα αρνηθεί να τραγουδήσει το «βασιλικό τραγούδι, όπως τότε το έλεγαν οι χίτες», «Του αϊτού ο γιος», που της παρήγγειλλαν να πει από ένα τραπέζι. Για την άρνησή της θα υποστεί άγριο ξυλοδαρμό, θα φύγει από το μαγαζί και θα θυμάται πάντα ότι κανείς από τους άντρες συναδέλφους της δεν σηκώθηκε να την υπερασπιστεί.

 

«Τον πόνο έχω αδελφό μα τον κρατώ βαθιά κρυφό…»

Η Σωτηρία Μπέλλου συνεργάστηκε με μεγάλη επιτυχία με τους Παπαϊωάννου, Χιώτη, Μητσάκη, Καπλάνη, Γαβριήλ, Τσιτσάνη, Καλδάρα, Χατζηχρήστου, Περιστέρη, Ροβερτάκη, Κολοκοτρώνη, Μπακάλη, Μπαγιαντέρα, Βασιλειάδη κ.ά. σε τραγούδια που δεν θα πάψουν να τραγουδιούνται, όπως «Συννεφιασμένη Κυριακή», «Όταν πίνεις στην ταβέρνα», «Κάνε λιγάκι υπομονή», «Γύρνα στη ζωή την πρώτη», «Κάνε κουράγιο καρδιά μου», «Ο ναύτης», «Το σβηστό φανάρι», «Είπα να σβήσω τα παλιά», «Άνοιξε, άνοιξε» και πολλά πολλά ακόμα.

Δεν θα διστάσει όμως να ερμηνεύσει με την χαρακτηριστική, ανεπανάληπτη, εμβληματική φωνή της, και τραγούδια των Ξαρχάκου, Σαββόπουλου (Το βαρύ ζεϊμπέκικο), Μούτση (Το φράγμα), Ανδριόπουλου (Λαϊκά προάστια), Λάγιου (Αη Λαός), Αρ. Κουνάδη, Β. Δημητρίου.

«Ό,τι έχω πει», έλεγε σε συνέντευξή της στο «Ριζοσπάστη» (6/12/87), «είναι βγαλμένο απ’ τη ζωή. Κράτησα μια ποιότητα, γιατί για να πω ένα τραγούδι κάθομαι και το μελετώ. Το διαβάζω, το ξαναδιαβάζω, να δω την έννοιά του, πού καταλήγει… Γιατί πώς αλλιώς θα επιλέξω… Άντε, επειδή μας έφεραν ένα τραγούδι θα το πούμε… Ύστερα, όλα τα τραγούδια που ‘χω πει τα ‘χω αγαπήσει. Ορισμένα τα ‘χω αγαπήσει πιο πολύ, όπως κι ο κόσμος. Είναι δεμένα μαζί μου. Έχω ένα που το ‘χει γράψει ο Τσιτσάνης: “Ποια καρδιά δε θα ραΐσει”. Αυτό το τραγούδι κάτι μου λέει…»

Η Σωτηρία Μπέλλου ήταν γενναιόδωρος άνθρωπος. Και στα πάνω και στα κάτω της έδινε τη βοήθειά της δίχως να το σκεφτεί. Κάποιες φορές που χρειάστηκε η ίδια βοήθεια δεν την είχε. Με αυτό το παράπονο έφυγε από τη ζωή.

«Αναμετρήθηκε με το χρόνο, με τις σκληρές και δύσκολες εποχές του τόπου μας, με τη γλυκόπικρη ζωή και τη μεγάλη ψυχή του λαού μας, αλλά κυρίως αναμετρήθηκε με τη ζωή ενός ανθρώπου που βάδιζε πάντα κόντρα στον άνεμο, όμως τις περισσότερες φορές χέρι χέρι με τις αγωνίες του λαού. (…) Δεν μας επιτρέπεται πια να καταλογίσουμε κανένα λάθος σ’ αυτό τον άνθρωπο, που έδωσε αμέτρητες μάχες για την προσωπική του ελευθερία. Τα μόνα, ίσως, λάθη ήταν τα πάθη της. Αλλά κι αυτά τα ονομάζουμε έτσι στη δική μας γλώσσα. Στην ξύλινη γλώσσα της λογικής από την οποία λίγοι μπορούμε να ξεφύγουμε. Όμως, οφείλουμε σεβασμό στους ανθρώπους που «ξεφεύγουν» γιατί θέλουν να είναι ελεύθεροι», επισημαίνει η Σοφία Αδαμίδου στο βιβλίο της «Πότε ντόρτια, πότε εξάρες».

 

Δείτε ακόμα:

Κατιούσα

Πατώντας εδώ δείτε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τη Σωτηρία Μπέλλου.

Διαβάστε περισσότερα

Η μάστιγα της αυτοκινητομανίας

 

• Philippe Descamps
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Εδώ και παραπάνω από πενήντα χρόνια, ο αστικός ιστός δεν παύει να εκτείνεται και ταυτόχρονα να τέμνεται διαρκώς, προς όφελος της αυτοκίνησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι ελεύθεροι χώροι και η αγροτική γη αλλάζουν χρήση, «βιομηχανοποιούνται» και υποτάσσονται στις ανάγκες των τεσσάρων τροχών. Το παράδειγμα της Γαλλίας.

Πώς είναι δυνατόν να έχει ασχημύνει και να έχει τυποποιηθεί τόσο πολύ, από την Αλσατία ώς τη Χώρα των Βάσκων κι από την Κορσική ώς τη Βρετάνη, μια χώρα όπως η Γαλλία, που ενσαρκώνει την ποικιλομορφία των καλλιεργειών και των αστικών τοπίων στην Ευρώπη; Πώς μπόρεσαν πόλεις με τόσο πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά να αφήσουν να κατασκευαστούν στα περίχωρά τους τέτοια γιγαντιαία εμπορικά υπόστεγα, απρόσωπα όσο και αποκρουστικά, καταδικάζοντας σε μαρασμό το κέντρο και τις λαϊκές συνοικίες τους;

Αν και η ιστορία της εμπορικής αστικοποίησης της Γαλλίας δεν έχει ακόμα γραφτεί, αρχίζει πιθανότατα στο Ντέιτον των ΗΠΑ, στα τέλη της δεκαετίας του 1950. «Noparking, nobusiness» («χωρίς πάρκινγκ, μπίζνες δεν γίνονται»): ο Μπερνάρντο Τρουχίγιο, ο γκουρού του λιανεμπορίου, διακηρύσσει την έλευση της εποχής «τα πάντα με το αυτοκίνητο». Κηρύσσει επίσης ότι το μέσο για την αποκόμιση οφέλους είναι το παιχνίδι με την εξισορρόπηση και την αντιστάθμιση των περιθωρίων κέρδους: σχεδόν μηδενικά για τα προϊόντα «κράχτες» όπως η βενζίνη και μεγιστοποιημένα για τα υπόλοιπα, «μια νησίδα ζημιών μέσα σε έναν ωκεανό κερδών»¹.

Καθώς επιθυμεί να αυξήσει τις πωλήσεις των ταμειακών μηχανών που παράγει, η αμερικανική εταιρία National Cash Register (NCR) οργανώνει σεμινάρια για τις «σύγχρονες εμπορικές μεθόδους», που προσελκύουν πολλούς Δυτικούς –και κυρίως Γάλλους. Με εξαίρεση τον Εντουάρ Λεκλέρκ των ομώνυμων υπεραγορών, οι ιδρυτές όλων των μελλοντικών μεγάλων ομίλων λιανικού εμπορίου της Γαλλίας συνωστίζονται σε αυτά: της Auchan, του Castorama, του Prisunic, του Promodès, της Fnac, του Printemps κ.λπ. Ο Μισέλ Φουρνιέ, ιδρυτής του Carrefour, επιστρέφει από το Ντέιτον πεπεισμένος για την ανάγκη να επεκταθούν οι χώροι στάθμευσης και το εμβαδόν των χώρων πώλησης της πρώτης γαλλικής υπεραγοράς, την οποία εγκαινιάζει το 1963 στη Σαιντ Ζενεβιέβ ντε Μπουά, στον νομό της Εσόν. Το 1975 υπάρχουν στη χώρα 250 γιγαντιαία καταστήματα αυτού του τύπου², το 1980 είναι 400, ενώ σήμερα ο αριθμός τους φτάνει τα 2.200. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών τους υπερβαίνει τα 100 δισ. ευρώ, ενώ πραγματοποιούν το 35% των πωλήσεων τροφίμων.

Το 1964, ένας έμπορος οικιακών συσκευών ανοίγει ένα πρώτο κατάστημα στην ελώδη περιοχή βόρεια της Μασσαλίας: η Plan de campagne θα μετατραπεί σε μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές ζώνες της Γαλλίας. Το 1969 ανοίγουν τα πρώτα εμπορικά κέντρα με καταστήματα στη σειρά: το Parly στις Υβελίν και το Cap 3000 κοντά στο αεροδρόμιο της Νίκαιας. Όπως και τα αναρίθμητα εμπορικά κέντρα ή εμπορικές ζώνες που θα ακολουθήσουν, περιστοιχίζονται από χώρους στάθμευσης –το εμπορικό κέντρο της Νίκαιας παίρνει το όνομά του από τις 3.000 θέσεις παρκαρίσματος. Λόγω της επιθυμίας να προσαρμοστεί η πόλη στο αυτοκίνητο, η αυτοκινητομανία σκότωσε την πολεοδομία, όπως το είχε προβλέψει ο Αντρέ Γκορζ³ ήδη από το 1973: «Αν το αυτοκίνητο πρέπει σώνει και καλά να κυριαρχήσει, τότε απομένει μόνο μία λύση: να καταργήσουμε τις πόλεις, δηλαδή να τις απλώσουμε σε εκατοντάδες χιλιόμετρα, κατά μήκος κολοσσιαίων οδικών αξόνων και προαστίων αναπτυγμένων δίπλα στους αυτοκινητοδρόμους»⁴.

Αναμφίβολα, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι μεγάλοι όμιλοι του λιανικού εμπορίου και η αυτοκινητοβιομηχανία είναι εδώ και πολύ καιρό οι πρώτοι σε δαπάνες διαφημιζόμενοι, προωθώντας μια δοξασία: το ιδιωτικό αυτοκίνητο, το αυτοκίνητο-κουβαλητής, έχει τη δυνατότητα να μας βοηθά να εξοικονομούμε χρόνο και να μας προσφέρει τόσες πολλές υπηρεσίες, ώστε θα πρέπει να συμφιλιωθούμε συνολικά με τις οχλήσεις που συνεπάγεται. Ατυχήματα, ρύπανση της ατμόσφαιρας, του νερού, του εδάφους, συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, θόρυβος, κυκλοφοριακή συμφόρηση, καταστροφή των τοπίων και της βιοποικιλότητας κ.ο.κ.: πράγματι, ο φαύλος κύκλος της εξάρτησης από το αυτοκίνητο συνεπάγεται κολοσσιαία «εξωτερικά κόστη» που μετακυλίονται στο περιβάλλον, τα οποία έχουν υπολογιστεί στα 820 δισ. ευρώ ετησίως για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα 109 δισ. για τη Γαλλία (ποσό που αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ της χώρας)⁵. Και παραμένει ακόμη αδύνατο να εκτιμηθεί το στοιχειώδες: το κόστος μιας επέκτασης του αστικού ιστού που πολύ δύσκολα μπορεί να αναστραφεί.

Όσο κι αν η περιαστικοποίηση μετατρέπεται σε παγκόσμιο φαινόμενο, η Γαλλία διακρίνεται στην Ευρώπη λόγω του ιδιαίτερου μοντέλου της όσον αφορά την είσοδο στην πόλη, όπου αφθονούν οι υπεραγορές και οι εμπορικές ζώνες. Η συγκεντροποίηση επιχειρήσεων και εγκαταστάσεων στον χώρο των τροφίμων αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους κλάδους του λιανικού εμπορίου, από τη μόδα ώς τα αθλητικά είδη. Από την αρχή, οι μικρέμποροι ανησυχούσαν για τις συνέπειες της ελεύθερης λειτουργίας της αγοράς. Το 1973, ο νομοθέτης επιχείρησε να δημιουργήσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την επέκταση των πόλεων, με τον νόμο Ρουαγιέ και τη δημιουργία επιτροπών που υποτίθεται ότι θα ρύθμιζαν την εγκατάσταση των νέων εμπορικών συγκροτημάτων. Όμως, η υποκρισία των τοπικών αρχόντων, όλων των παρατάξεων, και η διαφθορά οδήγησαν αυτές τις επιτροπές σε παρεκκλίσεις, όπως αποδείχθηκε περίτρανα το 1991 από την εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων.

Οι νόμοι Σαπέν του 1993 περί διαφθοράς, Γκαλάν του 1996 περί απαγόρευσης πωλήσεων με ζημία και Ραφαρέν του 1996, με τον οποίο μειώνεται στα 300 τ.μ. το εμβαδόν των καταστημάτων για τα οποία δεν απαιτείται ειδική άδεια εγκατάστασης από τις αρχές, επιχείρησαν χωρίς επιτυχία να φρενάρουν αυτήν την τάση. Η Επιτροπή για την Απελευθέρωση της Γαλλικής Ανάπτυξης, που συγκροτήθηκε από τον Νικολά Σαρκοζί μετά την εκλογή του το 2007, με πρόεδρο τον Ζακ Αταλί⁶ (και εισηγητή τον νεαρό τότε Εμμανουέλ Μακρόν), πρότεινε να καταργηθούν οι κυριότεροι περιορισμοί των προηγούμενων νόμων και να εφαρμοστεί με ζήλο η ευρωπαϊκή οδηγία για τις υπηρεσίες. Έτσι, ο Νόμος για τον Εκσυγχρονισμό της Οικονομίας του Αυγούστου 2008 άνοιξε διάπλατα τον δρόμο προς αυτήν την κατεύθυνση. «Η μηχανή που κατασκευάζει τους μεγάλους εμπορικούς χώρους δεν επιβραδύνθηκε. Αντίθετα, άρχισε να λειτουργεί με ολοένα ταχύτερους ρυθμούς», παρατηρεί ο Φρανκ Ζεντράν, εκπρόσωπος του Ινστιτούτου των Περιφερειών⁷.

Αλλού, η χωροταξία του εμπορίου πήρε εντελώς διαφορετικές μορφές –λόγου χάρη στη Βόρεια Ευρώπη, όπου δημιουργήθηκαν σουπερμάρκετ μικρότερων διαστάσεων και πιο κοντά στην κατοικία του καταναλωτή. Στη Γαλλία, το 2012, στο εμπορικό κέντρο των πόλεων αντιστοιχούσε πλέον μόνο το 25% του κύκλου εργασιών του εμπορίου, έναντι του 62% για τις ζώνες που βρίσκονται στην περιφέρεια των πόλεων και μόλις 13% για τις υπόλοιπες συνοικιακές αγορές⁸. Αντίθετα, στη Γερμανία, καθένα από αυτά τα τμήματα της αγοράς είχε σχεδόν ίσο μερίδιο, περίπου το ένα τρίτο. Κι ενώ η Γαλλία με τον νόμο για τον Εκσυγχρονισμό της Οικονομίας διευκόλυνε την εγκατάσταση των εξειδικευμένων γερμανικών εκπτωτικών αλυσίδων (Aldi, Lidl), η Γερμανία δεν συμμορφωνόταν με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρνούμενη να χαλαρώσει τον χωροταξικό σχεδιασμό της, που αποσκοπεί στον περιορισμό της εγκατάστασης εμπορικών ζωνών στην περιφέρεια των πόλεων.

Η περιαστικοποίηση του εμπορίου συμβαδίζει με την τάση μετακίνησης του πληθυσμού εκτός αστικού κέντρου και την τάση κατασκευής συγκροτημάτων μονοκατοικιών στην ευρύτερη περιφέρεια των πόλεων –και ταυτόχρονα τις μεγεθύνει. Η ραγδαία ανάπτυξη του περιαστικού εμπορίου οφείλεται καταρχάς στα κέρδη που προκύπτουν από τη συγκέντρωση της εμπορικής δραστηριότητας, καθώς το 1% των σημείων πώλησης δημιουργούν το ένα τρίτο του τζίρου των λιανικών πωλήσεων σε καταστήματα, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών (INSEE): «Η κερδοφορία τους είναι σαφώς υψηλότερη από τον μέσο όρο»⁹. Ωστόσο, υπάρχει μια ακόμα πιο προσοδοφόρα οικονομική δραστηριότητα: η επένδυση σε οικόπεδα και κτίρια. Εταιρείες με ειδίκευση στα εμπορικά ακίνητα, όπως η Klépierre και η Unibail-Rodamco-Westfield, καταγράφουν επί δεκαετίες τεράστιες επιτυχίες στο χρηματιστήριο. Ο αγώνας δρόμου για τη μετατροπή της αγροτικής γης σε τεχνητό περιβάλλον εξηγείται κατά κύριο λόγο από τα ποικίλα χρηματοοικονομικά οφέλη που αποκομίζουν οι μεσάζοντες από τις αγοραπωλησίες ακινήτων.

Η υγειονομική κρίση άλλαξε τα δεδομένα; Το κλείσιμο των μη αναγκαίων μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την αλματώδη αύξηση των πωλήσεων του ηλεκτρονικού εμπορίου (+32% το 2020), αλλά και των σημείων παραλαβής με αυτοκίνητο των ηλεκτρονικών παραγγελιών, προκαλεί ανατροπές στο μοντέλο –και στο χρηματιστήριο της κτηματαγοράς. Το φάντασμα των deadmalls διασχίζει τον Ατλαντικό. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός των «νεκρών εμπορικών κέντρων» μαρτυρά τον κορεσμό της αγοράς. Ο αριθμός-ρεκόρ των μικρών και μεσαίων καταστημάτων που κλείνουν εντείνει τον φόβο –που έκανε την εμφάνισή του το 2010– για μια πραγματική «Αποκάλυψη στο λιανικό εμπόριο». Στη Γαλλία, οι υπεραγορές χάνουν ένα μέρος του ειδικού βάρους τους, ενώ παράλληλα παρατηρήθηκε μια αναντιστοιχία της κατανάλωσης των νοικοκυριών (που βρίσκεται σε στασιμότητα λόγω της ατονίας της αγοραστικής δύναμής τους) και της αυξανόμενης παραγωγής εμπορικών χώρων. Τα νέα κατασκευαστικά σχέδια, μερικές φορές φαραωνικού τύπου, βρίσκονται ολοένα συχνότερα αντιμέτωπα με τη λαϊκή αντίσταση, όπως στο Τουρνύ (νομός Σαόν-ε-Λουάρ) ενάντια στην αλυσίδα Leclerc ή στην Γκονές (νομός Βαλ-ντ’ Ουάζ) ενάντια στην Europacity. Ωστόσο, η εγκατάλειψη του τελευταίου¹⁰ δεν προδικάζει διόλου τη μοίρα πολλών άλλων σχεδίων που βρίσκονται ακόμα στα χαρτιά. Τα τελευταία χρόνια σημαδεύτηκαν από τον πολλαπλασιασμό των καταστημάτων όπου οι παραγγελίες παραδίδονται στον πελάτη εντός του αυτοκινήτου του («drive»): ένα σύστημα που συνδυάζει την άνεση του οδηγού με την υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας των υπαλλήλων, οι οποίοι αξιολογούνται με το χρονόμετρο.

«Δεν μπορεί πια κανείς να παρκάρει!» Αν και θύματα της μεγάλης επέκτασης του αστικού ιστού, οι έμποροι του κέντρου των πόλεων συχνά εξακολουθούν να αναπαράγουν τους μύθους που ενισχύουν την αυτοκινητομανία σε βάρος τους. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2020 στις Βρυξέλλες καταδεικνύει χαρακτηριστικά την απόκλιση ανάμεσα στην αντίληψη της κατάστασης και στην πραγματικότητα: το 67% των ερωτηθέντων καταστηματαρχών στην λεωφόρο Βατερλώ θεωρούσαν ότι οι πελάτες τους έρχονται να ψωνίσουν με αυτοκίνητο, τη στιγμή που αυτό ίσχυε μονάχα για το 22%¹¹… Συχνά, η άποψη ότι υπάρχουν δυσκολίες στη στάθμευση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ιδιαίτερα σε μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι όπου, σε κλίμακα πόλης, οι στεγασμένες θέσεις στάθμευσης υπερβαίνουν σε μεγάλο βαθμό τη ζήτηση¹².

Πέρα από την ωφέλειά τους για την υγεία και το περιβάλλον, τα μη μηχανοκίνητα μέσα μετακίνησης απαιτούν λιγότερες υποδομές και καταναλώνουν λιγότερο χώρο, κάτι που διευκολύνει την πρόσβαση στα καταστήματα. Για παράδειγμα, ήδη από το 2003, μια μελέτη απέδειξε ότι οι πεζοί και οι ποδηλάτες υπερτερούσαν στα συνοικιακά καταστήματα. Αν και αγοράζουν λιγότερα σε κάθε επίσκεψή τους, είναι πιο πιστοί πελάτες και συνολικά δαπανούν πολύ περισσότερα χρήματα¹³. Στη Νέα Υόρκη, στο Πόρτλαντ, στο Ώκλαντ, στο Δουβλίνο, στο Λονδίνο, στη Μαδρίτη, στο Τορόντο ή στο Γκρατς, όλες οι πρόσφατες έρευνες επιβεβαίωσαν ότι στις μητροπόλεις όντως ισχύει το σύνθημα «Λιγότερα αυτοκίνητα, περισσότεροι πελάτες!»¹⁴. Όλες αυτές οι πόλεις κατόρθωσαν να λύσουν το πρόβλημα της μεγάλης επέκτασης του αστικού ιστού χάρη σε ένα πυκνό δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς ή και ποδηλατοδρόμων. Αντίθετα, αυτή η προοπτική αποτελεί τεράστια πρόκληση για πολλές μεσαίες πόλεις, όπου δεν υπάρχει σχεδόν καμία άλλη εναλλακτική λύση από το αυτοκίνητο. Ωστόσο, η μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων και η ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης έχουν θετικές επιπτώσεις στον τζίρο των εμπορικών καταστημάτων του κέντρου των πόλεων. Απλά και μόνο ο διπλασιασμός των ποδηλατών μέσα στο αστικό περιβάλλον θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια οικονομική έκρηξη της τάξης των 27 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση¹⁵. Όμως, οι συνήθειες δύσκολα αλλάζουν και σχεδόν το ήμισυ των καθημερινών μετακινήσεων που δεν υπερβαίνουν το ένα χιλιόμετρο πραγματοποιούνται με αυτοκίνητο¹⁶.

Φορολογικά πλεονεκτήματα, «μάνατζερ του κέντρου των πόλεων», δωρεάν στάθμευση: στη Γαλλία, οι άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης πολλαπλασιάζουν τις πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κενών καταστημάτων, καθώς το ποσοστό τους αυξήθηκε από 7,2% το 2012 σε 11,9% το 2018¹⁷. Το υπουργείο Συνοχής της Επικράτειας δρομολόγησε το σχέδιο «Δράση στην καρδιά της πόλης» προκειμένου να τονώσει την εμπορική ζωή και να αυξήσει την οικονομική ελκυστικότητα 222 δήμων. Όμως, πέρα από το γεγονός ότι αυτά τα εγχειρήματα αγνοούν συχνά τις υπόλοιπες συνοικίες, είναι καταδικασμένα να αποτύχουν εάν δεν υπάρξει μια σε βάθος αλλαγή της πολιτικής για τις μεταφορές και τις πολιτικής για τις χρήσεις της γης, καθώς αυτά τα ζητήματα συνδέονται στενά.

Η Συνέλευση των Πολιτών για το Κλίμα (CCC)¹⁸ είχε προτείνει «να ληφθούν αμέσως περιοριστικά μέτρα για να σταματήσει η χωροθέτηση περιαστικών εμπορικών ζωνών που καταναλώνουν μεγάλες εκτάσεις γης». Ο σχετικός γαλλικός νόμος του 2021 διευκρινίζει μεν ότι «δεν δίνεται άδεια για την εγκατάσταση ή την επέκταση χώρων προς εμπορική εκμετάλλευση που συνεπάγονται αλλαγή μορφής της αγροτικής γης», προβλέπει όμως πλήθος εξαιρέσεων από τη στιγμή που το σχέδιο δεν υπερβαίνει τα 10.000 τ.μ. Επιπλέον, εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής του τις αποθήκες που προορίζονται για την εξυπηρέτηση του ηλεκτρονικού εμπορίου. Έχουμε ήδη καθυστερήσει να δώσουμε τη μάχη.

---

1. Jacques Tristan, «L’américanisation du commerce français au début des années 1960. Bernardo Trujillo et les séminaires Modern Merchant Methods», «Vingtième Siècle», τ. 134, Παρίσι, Απρίλιος-Ιούνιος 2017.
2. Η Insee κατατάσσει τα καταστήματα τροφίμων σε κατηγορίες ανάλογα με τον εμβαδό των χώρων πώλησης: υπεραγορά (άνω των 2500 τετρ. μέτρων), σουπερμάρκετ (άνω των 400 τ.μ.), μινιμάρκετ (άνω των 120 τ.μ.) και κατάστημα τροφίμων για καταστήματα με μικρότερο εμβαδό.
3. (Σ.τ.Μ) André Gorz (1923-2007), Γάλλος φιλόσοφος. Ξεκινώντας από μαρξιστικές καταβολές εξελίχθηκε σε κορυφαίο θεωρητικό της γαλλικής πολιτικής οικολογίας. Ενδιαφέρθηκε επίσης ιδιαίτερα και για τις εξελίξεις στον τομέα της εργασίας.
4. André Gorz, «L’idéologie sociale de la bagnole», Le Sauvage, Παρίσι, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1973.
5. «Handbook on the external costs of transport», Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες, Ιανουάριος 2019.
6. (Σ.τ.Μ) Jacques Attali (1943-), Γάλλος οικονομολόγος και συγγραφέας με ιδιαίτερα μεγάλη παρουσία στα ΜΜΕ. Υπήρξε σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν και πολλών άλλων προέδρων. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε πρωτεργάτης της σύνταξης της ιστορικής Έκθεσης της Λέσχης της Ρώμης με τίτλο «Τα όρια της ανάπτυξης», η οποία προειδοποιούσε για τον κίνδυνο της κατάρρευσης του περιβάλλοντος (1972), έχει πλέον στραφεί σε πολύ πιο συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες απόψεις.
7. Franck Gintrand, «Le Jour où les zones commerciales auront dévoré nos villes», Thierry Souccar Éditions, Vergèze, 2018.
8. «Urbanisme commercial, une implication croissante des communautés, mais un cadre juridique à repenser», Assemblée des communautés de France (ADCF), Παρίσι, Ιούλιος 2012.
9. Clément Cohen, «300000 points de vente dans le détail», «Insee Focus», τ. 188, Παρίσι, Απρίλιος 2020.
10. (Σ.τ.Μ) Συγκρότημα 800.000 τ.μ. που θα χτιζόταν στην περιφέρεια του Παρισιού με κινεζικά κεφάλαια και θα περιλάμβανε καταστήματα, χώρους εστίασης και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Συνάντησε τεράστια αντίδραση από τις οικολογικές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών.
11. «Κινητικότητα και εμπορική προσβασιμότητα στις Βρυξέλλες: συγκριτική μελέτη ανάμεσα στην αντίληψη των καταστηματαρχών και των πελατών», μελέτη έξι φοιτητών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών για λογαριασμό της Ομάδας Έρευνας και Δράσης των Καθημερινών Ποδηλατών.
12. Julien Demade, «Les Embarras de Paris ou l’Illusion techniciste de la politiqueparisienne des déplacements», L’Harmattan, συλλ. «Questions contemporaines», Παρίσι 2015.
13. Marie Brichet και Frédéric Héran, «Commerces de centre-ville et de proximité et modes non motorisés», έκθεση της Γαλλικής Ομοσπονδίας Χρηστών Ποδηλάτου για λογαριασμό της γαλλικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος και Εξοικονόμησης Ενέργειας (Ademe), Ανζέ, 2003.
14. «Mobilité et villes moyennes, état des lieux et perspectives», Σύνδεσμος Αρμόδιων Αρχών για τις Μεταφορές (GART), Παρίσι, Σεπτέμβριος 2015. Eric Jaffe, «The complete business case for converting street parking into bike lanes», Bloomberg CityLab, 13 Μαρτίου 2015, www.bloomberg.com.
15. Holger Haubold, «Shopping by bike: Best friend of your city centre», European Cyclist’s Federation, Βρυξέλλες, Φεβρουάριος 2016.
16. Chantal Brutel και Jeanne Pages, «La voiture reste majoritaire pour les déplacements domicile-travail, même pour de courtes distances», Insee Première, τ. 1835, Ιανουάριος 2021.
17. «Troisième édition du palmarès Procos des centres-villes commerçants», Procos – Ομοσπονδία για την προώθηση του ειδικευμένου εμπορίου, Παρίσι, 20 Φεβρουαρίου 2019.
18. Anne-Cécile Robert, «Η εργαλειοποίηση του οικολογικού ζητήματος», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», 19 Απριλίου 2020, monde-diplomatique.gr.

• Philippe Descamps
  Αρχισυντάκτης της «Le Monde diplomatique».
• Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Διαβάστε περισσότερα