Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ: Ένα πολιτικό και στρατιωτικό φιάσκο

Στα μέσα Μαΐου του 1965, περίπου δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, που προκάλεσε αναβρασμό στην πολιτική ζωή της χώρας, ένα υποτιθέμενο πολιτικό και στρατιωτικό σκάνδαλο ήρθε να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο, το ήδη τεταμένο πολιτικό κλίμα και να οδηγήσει τελικά στην στην αποστασία του 1965: η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ.

Ο ΑΣΠΙΔΑ (αρκτικόλεξο της φράσης «Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατίαν, Αξιοκρατίαν») επρόκειτο για μια μυστική οργάνωση, στελεχωμένη από εν ενεργεία αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού, η οποία δήθεν τελούσε υπό την καθοδήγηση του Ανδρέα Παπανδρέου, γιού του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.
Όταν ξεκίνησαν οι ανακρίσεις για εμπλοκή πολιτικών προσώπων, ο Ανδρέας Παπανδρέου αρνήθηκε με επιμονή και πάθος ότι είχε οποιαδήποτε επαφή ή σχέση με την εν λόγω οργάνωση, καταγγέλλοντας «σκευωρία και πλεκτάνη εις βάρος του από ντόπια και ξένα κέντρα». Στο βιβλίο του «Η Δημοκρατία στο απόσπασμα» (σελ 217-225) ο Ανδρέας Παπανδρέου αναφέρει πως πρώτη φορά άκουσε το όνομα της οργάνωσης τον Μάιο του 1965 από τον πατέρα του.

1966. Ο Ανδρέας Παπανδρέου προσέρχεται στον Εισαγγελέα Ποινικής Αγωγής. Του ανοίγει την πόρτα ο δικηγόρος του, Μένιος Κουτσόγιωργας 

Η επιστολή του στρατηγού Γρίβα στον υπουργό Γαρουφαλιά

Στις 12 Μαΐου 1965 ο τότε στρατιωτικός διοικητής της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ) στρατηγός Γεώργιος Γρίβας (Διγενής) αποστέλλει έκθεση στον Έλληνα υπουργό Εθνικής Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά, στην οποία αναφέρει ότι έγινε κίνημα ίδρυσης συνωμοτικής οργάνωσης υπό την επωνυμία «ΑΣΠΙΔΑ» από ομάδα αξιωματικών και προειδοποιεί την Αθήνα, ότι υπάρχει κίνδυνος ανατροπής του τότε καθεστώτος.

Ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας (Διγενής)

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανάμεσα στον Ανδ. Κοκκέβη και τον Γιάννη Αλευρά
Στην έκθεσή του, ο Γρίβας χαρακτηρίζει τον ανερχόμενο τότε πολιτικό Ανδρέα Παπανδρέου ως τον αρχηγό και υποκινητή της οργάνωσης ΑΣΠΙΔΑ.
Ο Γαρουφαλιάς δίνει άμεσα εντολή στον αντιστράτηγο Ι. Σίμο να μεταβεί στη Μεγαλόνησο και να διεξαγάγει ανακρίσεις. Ο Σίμος, αφού εξετάζει συνολικά 93 μάρτυρες, αποφαίνεται σχετικά:

«Απεδείχθη πράγματι ότι εγένετο κίνησις ιδρύσεως οργανώσεως υπό την επωνυμίαν «ΑΣΠΙΔΑ» υπό ομάδος αξιωματικών, με τον ιδιοτελή σκοπόν την εξυπηρέτησιν ατομικών συμφερόντων αυτών και των μελών της οργανώσεως, δια της προωθήσεως μεμυημένων αξιωματικών εις επικαίρους και σημαινούσας θέσεις ή και τινα άλλον απώτερον, όστις ούτε απεδείχθη εκ της εξετάσεως ούτε διεφάνη... Δεν απεδείχθη ότι η κίνησις αύτη είχε πολιτικάς επιδιώξεις ή σύνδεσμον τινά με πολιτικά πρόσωπα».

Βάσει του πορίσματός του, ο Σίμος προτείνει την απόταξη συνολικά τεσσάρων λοχαγών και την παραπομπή σε πειθαρχικό έλεγχο άλλων έξι λοχαγών και υπολοχαγών.

Τριγμοί στην κυβέρνηση Παπανδρέου - Η ρήξη με το παλάτι και η Aποστασία

Η έκθεση Γρίβα και το συνακόλουθο πόρισμα του Σίμου προκαλούν τριγμούς στην κυβέρνηση και το Στέμμα. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος απορρίπτει το πόρισμα Σίμου και δίνει εντολή στον Γ. Παπανδρέου να παραπέμψει την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ σε στρατοδικείο.

Ο Γ. Παπανδρέου ζητά από τον Γαρουφαλιά, ο οποίος υπακούει στην εντολή του Στέμματος, να παραπέμψει μαζί με τον ΑΣΠΙΔΑ σε τακτική δικάσιμο και τα γεγονότα του σχεδίου «Περικλής», που είχαν σημειωθεί το 1961 και αφορούσαν στην ανάμειξη του στρατού στις εκλογές που είχαν διεξαχθεί εκείνη τη χρονιά.

Κατά τους ιστορικούς, ο «Γέρος της Δημοκρατίας» ήθελε να αντικαταστήσει τον Γαρουφαλιά, ο οποίος είχε αγαστές σχέσεις με το παλάτι, ώστε να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Άμυνας. Η επιθυμία του αυτή τον έφερε σε ανοικτή σύγκρουση  με τον βασιλιά.  Ακολούθησαν οι τρεις επιστολές Βασιλιά - Πρωθυπουργού το πενθήμερο από τις 15 έως τις 20 Ιουλίου 1965 με το γνωστό εμπρηστικό περιεχόμενο και η τελική κλιμάκωση της πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα με την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και τις τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις των «Αποστατών», με την απόσχιση πολλών σημαντικών βουλευτών της Ένωσης Κέντρου (Μητσοτάκης, Νόβας, Τούμπας, Στεφανόπουλος, Τσιριμώκος) και την κοινοβουλευτική στήριξη της ΕΡΕ.

Ο «στρατολόγος» και το παραπεμπτικό βούλευμα

Μεταξύ των αξιωματικών που συνελήφθησαν για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ ήταν και ο τότε Λοχαγός Αριστείδης (Άρις) Μπουλούκος, ο οποίος κατηγορήθηκε ως ο «στρατολόγος» νέων μελών που επιθυμούσαν να εισέλθουν στην οργάνωση.

Σύμφωνα με τον Ζαν Μεϊνό (Οι Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα 1946-1965), η υπόθεση έγινε πιο σοβαρή, όταν δεξιές εφημερίδες, αλλά και η Κεντρώα «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα) προσπάθησαν να εμπλέξουν στην υπόθεση τον Συνταγματάρχη Αλέξανδρο Παπατέρπο, Υπαρχηγό της ΚΥΠ, ο οποίος θεωρείτο φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου. Ωστόσο ο Παπατέρπος εκείνη την εποχή κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες να διαλύσει το παρακράτος, στο οποίο είχαν παρεισφρήσει ακροδεξιές οργανώσεις, οι οποίες έμελλε να διαδραματίσουν αργότερα καθοριστικό ρόλο στα γεγονότα της 21ης Απριλίου 1967 και την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1966 δημοσιεύεται το βούλευμα για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. 28 αξιωματικοί παραπέμπονται σε δίκη, με τις κατηγορίες της ένωσης προς στάση και συνωμοσίας προς εκτέλεση πράξεων εσχάτης προδοσίας. Κατά το βούλευμα, «προκύπτουν επιβαρυντικά στοιχεία» για τους πολιτικούς Ανδρέα Παπανδρέου, Παύλο Βαρδινογιάννη, Μιχάλη Παπακωνσταντίνου και Στυλιανό Χούτα.

Η δίκη

Ο Άρις Μπουλούκος (αριστερά) με τον συνήγορό του Νικηφόρο Μανδηλαρά (δεξιά)

Στις 14 Νοεμβρίου 1966, ξεκίνησε η δίκη στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών, που συνεδρίαζε στο Μέγαρο του Αρσακείου, με πρόεδρο τον αρεοπαγίτη Θεόδωρο Καμπέρη, στον οποίο είχε απονεμηθεί ο βαθμός του υποστρατήγου για την περίσταση, και βασιλικό επίτροπο (εισαγγελέα) τον συνταγματάρχη Ηλία Παπαπούλο. Τους κατηγορουμένους υπερασπίστηκαν γνωστοί δικηγόροι, όπως οι Νικηφόρος Μανδηλαράς, Σταύρος Κανελλόπουλος, Νικόλαος Αλαβάνος, Αριστείδης Οικονομίδης, Αγαμέμνων Κουτσόγιωργας, Εμμανουήλ Στεφανάκης, Αλέξανδρος Σακελλαρόπουλος, Ευάγγελος Γιαννόπουλος, Τάλμποτ Κεφαλληνός και Ιωάννης Σεργάκης.
Κύριος συνήγορος υπεράσπισης των κατηγορουμένων αξιωματικών ήταν ο Νικηφόρος Μανδηλαράς, ο θάνατος του οποίου μόλις λίγο καιρό αργότερα, στις 17 Μαΐου 1967, έμελλε να αποτελέσει μία από τις πλέον μυστηριώδεις υποθέσεις της ταραγμένης εκείνης περιόδου.

Μολονότι δεν προέκυψαν ποτέ στοιχεία εναντίον πολιτικών προσώπων από την υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ», η ύπαρξη του στρατιωτικού βραχίονα της οργάνωσης επιβεβαιώθηκε το 1986, όταν κατά τον Αρ. Μπουλούκο, ο ταξίαρχος ε.α. Δημήτρης Κατσιγιάννης σε συνέντευξή του σε αθηναϊκή εφημερίδα μίλησε για πρώτη φορά ανοικτά για το ζήτημα.

Όρθιος ο Άρις Μπουλούκος παρεμβαίνει κατά τη διάρκεια εξέτασης ενός μάρτυρα κατηγορίας
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ο ΑΣΠΙΔΑ αποτελείτο από χαμηλόβαθμους αξιωματικούς (περίπου 40-50 μέλη) και δεν συνιστούσε οργάνωση επικίνδυνη, ούτε για το στράτευμα ούτε για το πολίτευμα. Μάλιστα, χαρακτηρίστηκε ως απάντηση στις οργανώσεις ακροδεξιών που υπήρχαν τότε και δρούσαν ανενόχλητες και οι οποίες αποδείχτηκαν πολύ πιο επικίνδυνες για τη δημοκρατία, όπως ήταν ο ΙΔΕΑ.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ» ο Αρ. Μπουλούκος, «Για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ διώχθηκα, προφυλακίστηκα, καταδικάστηκα και πέρασα εφτά ολόκληρα χρόνια σε φυλακές και εξορίες». Η απόφαση της δίκης ανακοινώθηκε τη νύχτα της 15ης προς 16 Μαρτίου.
Η απόφαση του Στρατοδικείου
Γράφει χαρακτηριστικά ο Αρ. Μπουλούκος στο βιβλίο του: «Με κήρυξαν, φυσικά, παμψηφεί ένοχο ως 'υποκινητή ενώσεως προς στάσιν και συνωμοσίαν προς εκτέλεσιν πράξεων εσχάτης προδοσίας ισχύοντος του ΜΔ Ψηφίσματος' και μου επέβαλαν κάθειρξη συνολικά δεκαοκτώ (18) ετών. Παράλληλα, είχα καταδικασθεί σε 4 χρόνια φυλακή για εξύβριση του δικαστηρίου και σε 3 χρόνια φυλακή για 'Θόρυβο'».
Οι στρατοδίκες καταδίκασαν επίσης σε 18ετή κάθειρξη τους αξιωματικούς Παπατέρπο, Δαμβουνέλη, Παπαγεωργόπουλο και Τόμπρα.
Σε φυλάκιση 13 ετών καταδικάστηκαν οι Πανούτσος, Παπαγιαννόπουλος και Οικονόμου.
Σε κάθειρξη 8 ετών καταδικάστηκαν οι αξιωματικοί Κεπενός, Βλάχος και Παραλίκας.
«Οι Γιώργος Μαρκέτης, Χρήστος Θεοδώρου και Μαρίνος Γεωργίου δεν κηρύχθηκαν ένοχοι κατά το κατηγορητήριο, αλλά γιατί, ενώ εγνώριζαν, δεν ανήγγειλαν τα περί στάσεως και καταδικάσθηκαν σε ποινή φυλακίσεως 2 ετών ο καθένας».
Το στρατοδικείο κήρυξε αθώους τους αξιωματικούς: Χονδροκούκη, Αναγνωστόπουλο, Τσαμασιώτη, Κατσιμήτρο, Κουφαλιτάκη, Σταυρόπουλο, Μαχά, Κατσάρη, Χαραλαμπόπουλο και Ντελιδάκη.
Σχεδόν ένα μήνα μετά, τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967, ξεκινούσε η μαύρη περίοδος της Χούντας των Συνταγματαρχών...
Σημειώσεις:
1. Άρις Γ. Μπουλούκος - Υπόθεση Ασπίδα (Β' Έκδοση) Εκδόσεις «Ο Τύπος Α.Ε.» - Αθήνα 1989
2. Ζαν Μεϊνό - Οι Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα 1946-1965, Εκδόσεις Σαββάλας - Αθήνα 2004

Διαβάστε περισσότερα

Οι τέχνες είναι παιδεία: Πώς θα βοηθήσεις τα παιδιά να τις αγαπήσουν

Βάνα Ρόζου

Οι καλές τέχνες, η ζωγραφική, η μουσική, ο χορός, το θέατρο, ο κινηματογράφος είναι βασικά μέσα έκφρασης και πολιτισμού στη ζωή μας. Για τα παιδιά όμως και την προσωπικότητά τους που αναπτύσσεται στα πρώτα χρόνια της ζωής τους η επαφή με τις τέχνες είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Μέσα από την επαφή τους με την τέχνη, τα παιδιά αναπτύσσουν πολλές και απαραίτητες ικανότητες για τη ζωή τους. Ικανότητες που τους επιτρέπουν να αναλύουν, να εκφράζονται, να κρίνουν, να ερμηνεύουν και να περιγράφουν και παράλληλα μυούνται στη δημιουργική διαδικασία μέσα από την πράξη.

Η πράξη της δημιουργίας προσφέρει στα παιδιά ένα νέο τρόπο όρασης των καθημερινών πραγμάτων, κινητοποιώντας τη φαντασία τους, τις γνώσεις και τις δεξιότητες τους. Ταυτόχρονα, οι τέχνες δρουν βοηθητικά στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων, αποτελώντας έναν χώρο ελευθερίας έκφρασης, συνάντησης και συνεργασίας με τους άλλους. Μας επιτρέπουν να αντιληφθούμε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να ερμηνεύσουμε τον κόσμο και να ανακαλύψουμε το εύρος και την ποικιλία των πραγμάτων που είμαστε ικανοί να κάνουμε.

Ο Philip Pullman επισημαίνει την αναγκαιότητα της τέχνης στη ζωή των παιδιών: «Τα παιδιά χρειάζονται τέχνη και ιστορίες και ποιήματα και μουσική, όσο χρειάζονται αγάπη και φαγητό και καθαρό αέρα και παιχνίδι».

Πώς καλλιεργώ την αισθητική αντίληψη του παιδιού μου;

Η αισθητική αντίληψη των παιδιών διαμορφώνεται μέσα από το καθημερινό τους περιβάλλον. Ένας τρόπος για να καλλιεργήσουμε την αντίληψη αυτή στα παιδιά, είναι να εμπλουτίσουμε όσο τις εικόνες που λαμβάνει καθημερινά το παιδί μας, φέρνοντάς το σε επαφή με αντικείμενα ή καταστάσεις που του προκαλούν μια «αισθητική εμπειρία».

Φύση, φύση και φύση!

Η επαφή με τη φύση, ένα ηλιοβασίλεμα, ένα πράσινο τοπίο, μια όμορφη ακρογιαλιά, είναι από μόνη της μια ολοκληρωμένη αισθητική εμπειρία. Μας ηρεμεί, μας προκαλεί θαυμασμό και αποτυπώνεται στη μνήμη μας. Εξορμούμε στη φύση και συζητάμε με τα παιδιά μας τις ομορφιές και την αξία της. Δοκιμάστε να κάνετε κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα όπως ιππασία ή μια βόλτα στο βουνό.

Μειώνουμε την τηλεόραση!

Ελέγχουμε όσο μπορούμε το περιεχόμενο όσων βλέπουν τα παιδιά, μειώνοντας παράλληλα την ώρα που περνούν τα παιδιά μας μπροστά από την τηλεόραση. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά λειτουργούν μιμητικά στις μικρές ηλικίες.

Ακούμε και πειραματιζόμαστε με τη μουσική

Τα παιδιά λατρεύουν τη μουσική ήδη από βρέφη! Η εκμάθηση απλών τραγουδιών καθώς και η ρυθμική απαγγελία βοηθά και στην καθαρή και εκφραστική προφορά λέξεων. Στην καθημερινότητά μας μπορούμε να εντάξουμε τη μουσική σε πολλές δραστηριότητες, όπως το πρωινό μας, η βόλτα με το αυτοκίνητο, ο χρόνος που παίζουν τα παιδιά μας, το μεσημεριανό φαγητό κ.λπ.

Πλήθος ερευνών έχουν αποδείξει ότι η ενασχόληση με τη μουσική από μικρή ηλικία βελτιώνει τη μνήμη των παιδιών, επηρεάζοντας θετικά την εγκεφαλική τους ανάπτυξη και τις μετέπειτα σχολικές επιδόσεις. Ας αποφύγουμε ακούσματα με αμφίβολη ποιότητα, που δεν είναι κατάλληλα για παιδιά.

Επιλέγουμε τα κατάλληλα βιβλία

Η επιλογή του κατάλληλου βιβλίου μπορεί να έχει πολλά πλεονεκτήματα για τα παιδιά μας. Αναφορικά με την αισθητική τους καλλιέργεια, η καλής ποιότητας εικονογράφηση αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον των μικρών αναγνωστών και τροφοδοτεί τη φαντασία τους.

Πάμε στο μουσείο

Πολλά μουσεία οργανώνουν εκπαιδευτικά προγράμματα και βιωματικά εργαστήρια για παιδιά.

Πάμε θέατρο

Διαλέξτε προσεκτικά μεταξύ παραστάσεων θεάτρου, κουκλοθεάτρου, μουσικής, για παιδιά. Δώστε προσοχή στο ηλικιακό επίπεδο των παιδιών και το περιεχόμενο κάθε παράστασης. Είναι μια ευκαιρία να μάθουν για τις ηθικές αξίες και γίνονται ένα ισχυρό διδακτικό εργαλείο. Συζητήστε με τα παιδιά την παράσταση – τι τους άρεσε, γιατί, πώς ένιωσαν και το ηθικό δίδαγμα.

Πάμε κινηματογράφο

Διαλέξτε προσεκτικά την παιδική ταινία με κριτήριο τόσο το ηλικιακό επίπεδο του παιδιού όσο και την αποφυγή των σκηνών βίας.

Το πιο σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι η αισθητική καλλιέργεια αφορά την καθημερινή ζωή μας και αφορά όλες τις απλές δραστηριότητές μας, από το στρώσιμο ενός όμορφου τραπεζιού για φαγητό, το φύτεμα μιας γλάστρας με λουλούδια για να ομορφύνει το μπαλκόνι μας, τη διακόσμηση του σπιτιού μας και την εν γένει συμπεριφορά μας. Οι αισθητικά καλλιεργημένοι άνθρωποι γίνονται υπεύθυνοι πολίτες που προσέχουν και αγαπούν το μέρος στο οποίο ζουν.

Πηγή: shape.gr

Διαβάστε περισσότερα

1821-2021: Διακόσια χρόνια κοτζαμπάσηδες για τα πανηγύρια

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΛΑΚΑΣ

milakas@imerodromos.gr

Το 2021, που το (πολιτικό) σύστημα και η Γιάννα Αγγελοπούλου θα (μας) γλεντήσουν για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, το ελληνικό χρέος θα γράφει (πάνω – κάτω) 150% του ΑΕΠ. Από το γεγονός και μόνο ότι το 2010 το χρέος που μας οδήγησε στη χρεοκοπία και τον σκληρό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο ήταν στο 120%, δηλαδή κατά 30 μονάδες χαμηλότερο, προκύπτει, για όσους σκέφτηκαν, ανέθεσαν και οργανώνουν τα πανηγύρια, ένα ερώτημα: Ποια ανεξαρτησία γιορτάζουμε, ρε παιδιά;

Θα είχε ίσως ενδιαφέρον αν η συμπλήρωση των 200 ετών από το ξεκίνημα της ύπαρξης του ελληνικού κράτους αξιοποιούνταν για μια ειλικρινή αποτίμηση του παρόντος του. Αυτή η ειλικρινής αποτίμηση, ωστόσο, προϋποθέτει μια οδυνηρή βόλτα, με ανοιχτά τα μάτια, στις σελίδες της Ιστορίας. Αυτή η αναψηλάφηση του παρελθόντος είναι βέβαιο ότι δεν θα διεγείρει τη διάθεση για πανηγύρια σαν αυτό που σχεδιάζει η Γιάννα Αγγελοπούλου και οι φίλοι της στα πολιτικά σαλόνια, αλλά θα βοηθήσει στην κατανόηση του παρόντος και των πιθανότατων κινδύνων του κοντινού μέλλοντος…

Τον Μάιο του 1919, έναν αιώνα μακριά από σήμερα και 98 χρόνια μετά την έναρξη του Αγώνα του 1821, ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τη Σμύρνη. Ήταν η κορύφωση της μεγάλης ιδέας που οι κοτζαμπάσηδες της εποχής πούλαγαν στο πόπολο φιλοτεχνώντας την εικόνα της «ισχυρής Ελλάδας» για την… Ψωροκώσταινα. Ωστόσο η πραγματική εικόνα τότε, έναν αιώνα μετά την Επανάσταση του 1821, που ο στρατός της Ελλάδας «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» έμπαινε στη Σμύρνη, ήταν μιας χώρας:

• Που ακόμα χρώσταγε τα πανωτόκια των δανείων της ανεξαρτησίας.
• Που η αστική της τάξη υπήρχε για να πρακτορεύει εμπορικά και άλλα συμφέροντα των ξένων μεγάλων αφεντικών – δανειστών.
• Που το πολιτικό της προσωπικό λειτουργούσε ως υπάλληλος ξένων (κατά κύριο λόγο των αγγλικών) κυβερνήσεων.
• Που ήταν πιόνι για τα παιχνίδια των ισχυρών στη σκακιέρα της περιοχής.

Δανεική «ανεξαρτησία»

Τον Σεπτέμβριο του 1922, εκατόν ένα χρόνια από την Επανάσταση του 1821, η Ελλάδα πληρώνει με τη Μικρασιατική καταστροφή το βαρύ τίμημα για τη συμμετοχή της ως πιονιού στη διανομή των ιματίων του Οθωμανού «μεγάλου ασθενούς». Παρ’ όλα αυτά δεν ξόφλησε. Χρωστούσε ακόμη τα δάνεια της ανεξαρτησίας που τα λαμόγια και οι κοτζαμπάσηδες εκείνης της εποχής ξεκοκάλισαν μέχρι το τελευταίο γρόσι.

Ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας της εξάρτυσης που φορά η χώρα περάστηκε στις 20.1.1824, όταν το Σίτι του Λονδίνου δάνεισε στην κλίκα των φαναριωτών και των κοτζαμπάσηδων που είχαν πάρει το πάνω χέρι στην επανάσταση 800.000 λίρες.

Στην πραγματικότητα, το δάνειο «έκλεισε» στο 59% της ονομαστικής του αξίας. Δηλαδή οι τοκογλύφοι «φιλέλληνες» έγραψαν τοκισμένο χρέος 800.000 και έδωσαν μόνο 472.000 λίρες. Το δάνειο αυτό, είχε τόκο 5%, προμήθεια 3%, ασφάλιστρα 1,5% και διάρκεια 36 χρόνια, και για την αποπληρωμή του υποθηκεύτηκαν όλα τα δημόσια κτήματα και όλα τα δημόσια έσοδα από αλυκές, τελωνεία, ιχθυοτροφεία.

Τελικά έπειτα από «λοιπά έξοδα» και τη διανομή των μιζών από αυτό το δάνειο έφτασαν στην επαναστατημένη Ελλάδα 298.000 λίρες, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για να κερδίσουν οι κοτζαμπάσηδες και οι υπόλοιποι της αριστείας εκείνης της εποχής (Κουντουριώτης, Κωλέττης, Μαυροκορδάτος) την εμφύλια διαμάχη με τους καπετάνιους του Αγώνα που μαινόταν στην Πελοπόννησο.

Έναν χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1825, η Επαναστατική Επιτροπή συνομολογεί πάλι στο Λονδίνο νέο δάνειο δύο εκατομμυρίων χρυσών λιρών. Το δάνειο έκλεισε στο 55% της ονομαστικής του αξίας, για να καλυφθούν οι επισφάλειες των Άγγλων πιστωτών, οι οποίοι αυτή τη φορά ανέλαβαν και τη διαχείρισή του! Με πιο απλά λόγια, τα 2.000.000 μειώθηκαν σε 1,1 εκατ., ενώ η έντοκη υποχρέωση παρέμενε για το σύνολο του ποσού. Αλλά ακόμα και από αυτά τα 1,1 εκατ. προκαταβλήθηκαν, τότε: για τόκους διετίας 200 χιλ. λίρες, για την εξαγορά ομολογιών του προηγούμενου δανείου 212 χιλ., για το μεσιτικό κόστος 68.000, για συμβολαιογραφική αμοιβή 14.000 και για δαπάνες των Ελλήνων μεσαζόντων 15.500 λίρες.

Από τα απομεινάρια του δανείου οι Βρετανοί πιστωτές και ταυτόχρονα διαχειριστές του δανείου παρήγγειλαν στις ΗΠΑ έναντι 156.000 λιρών την κατασκευή δύο φρεγατών. Από αυτές παρελήφθη μία κι αυτή μετά το τέλος της επανάστασης, καθώς η δεύτερη πουλήθηκε για να ολοκληρωθεί η πρώτη. Κι από τις 123.000 λίρες που διοχετεύθηκαν στην Αγγλία για την αγορά έξι πολεμικών πλοιαρίων κατασκευάστηκε μόνο ένα σχετικά αξιόπλοο, το πλοίο «Καρτερία», που και αυτό έφτασε στις ελληνικές θάλασσες αργά, όταν είχε πέσει το Μεσολόγγι και ο Ιμπραήμ απειλούσε να πνίξει στο αίμα της την Επανάσταση.

Τελικά απ’ αυτά τα 2 εκατομμύρια, αφού αφαιρέθηκαν οι σχετικές μίζες, οι προκαταβολές για πλουσιοπάροχες αργομισθίες κ.λπ., έφτασαν στην Ελλάδα μόλις 190.000 λίρες, τις οποίες η αριστεία της εποχής (Μαυροκορδάτοι, Κωλέττηδες και δεν συμμαζεύεται) αξιοποίησε για να παραμερίσει με τη δύναμη των όπλων από το προσκήνιο τους καπετάνιους του Αγώνα, να εξαφανίσει κάθε απαίτηση του λαού που πολέμησε τους Τούρκους για «μερίδιο». Κάπως έτσι τελικά διαμορφώθηκαν οι βάσεις ενός ξενόδουλου καθεστώτος που με διάφορες παραλλαγές (απόλυτη μοναρχία, συνταγματική βασιλεία, κοινοβουλευτική «δημοκρατία») ασκούσε την επιστασία διοίκησης της χώρας για λογαριασμό των ξένων προστατών και δανειστών.

Αιώνια πανωτόκια

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εξόφληση αυτών των δανείων της ανεξαρτησίας, την οποία οι σημερινοί κοτζαμπάσηδες μας καλούν να γιορτάσουμε με τελετάρχη τη Γιάννα Αγγελοπούλου, έγινε δυνατή 100 χρόνια μετά τη σύναψή τους και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή στην οποία οδήγησε τη χώρα το υποτελές πολιτικό – οικονομικό σύστημα.

Κάτι που επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε – εν όψει μάλιστα και των πανηγυριών που ετοιμάζονται για τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας – είναι ότι τα δάνεια της ανεξαρτησίας που ξοφλήθηκαν 100 χρόνια μετά τη σύναψή τους δεν ήταν τα μόνα. Υπήρχαν κι αυτά του «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Τρικούπη του 1893 (τρία χρόνια πριν από την πραγματοποίηση της πρώτης Ολυμπιάδας στην Αθήνα – οποία σύμπτωσις!), τα οποία αφού επέβαλαν στη χώρα την παρουσία του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου αποπληρώθηκαν έναν αιώνα αργότερα, περί τα τέλη του 1970! Και ακολούθησαν κι άλλα, αυτά μετά τη χρεοκοπία του 1935 και πάει λέγοντας…

Επαναλαμβανόμενη… φάρσα

Όσα συνοπτικά αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι, έχουμε την εντύπωση, αρκετά για να φωτίσουν σε ποιο ακριβώς σημείο βρισκόμαστε σήμερα, μετά τη χρεοκοπία του 2010, το ΔΝΤ, τα μνημόνια, τους θηριώδεις δανεισμούς και την αιώνια (στην κυριολεξία) εμπράγματη εγγυοδοσία. Όλα αυτά δηλαδή που εμφανίζονται από τους σημερινούς κοτζαμπάσηδες ως κανονικότητα άξια μάλιστα να εορταστεί με πανηγύρια.

Αν ωστόσο όλα αυτά δεν είναι επαρκή για να προκαλέσουν κάποιον ανησυχητικό προβληματισμό για το κοντινό μέλλον, ας ρίξουμε μια ματιά στις απατηλές ψευδαισθήσεις του πρόσφατου παρελθόντος. Ας θυμηθούμε τους πανηγυρικούς για την «ισχυρή Ελλάδα» των κυβερνήσεων του Κώστα Σημίτη, τότε που με «δημιουργικές λογιστικές» και αριστοτεχνικά όσο και πανάκριβα τρικ της Goldman Sachs η χώρα λαθρ-επιβιβάστηκε στο τρένο με τα δανεικά ευρώ τα οποία, με μαγικό τρόπο (μεγάλα έργα, Ολυμπιάδες, εξοπλιστικά προγράμματα με μίζες), επέστρεφαν στους δανειστές της.

Επικίνδυνο παρόν

Κι αν ακόμη κι αυτά δεν είναι αρκετά ως ανησυχητικά σημάδια ενός ιστορικού μοτίβο που οδηγεί σε μεγάλες περιπέτειες, κατά πολύ πιο οδυνηρές απ’ όσες συνεπάγεται μια οικονομική καταστροφή, ας ρίξουμε μια ματιά στο παρόν των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αρκεί η τελευταία πενταετία…

Μέσα σ’ αυτήν την πενταετία η Τουρκία έχει κεφαλαιοποιήσει σε διπλωματικό επίπεδο ό,τι κατάφερε να κερδίσει τη νύχτα της κρίσης των Ιμίων χάρη στην αδράνεια της ελληνικής κυβέρνησης και του ρόλου της Ουάσιγκτον. Το Αιγαίο, πέρα από τα 6 μίλια από τις ηπειρωτικές ακτές της χώρας, είναι «γκρίζα ζώνη». Οι αναβαθμισμένες τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις προβάλλουν καθημερινά τις αξιώσεις της Άγκυρας αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία ακόμη και επί κατοικημένων (από Έλληνες) νησιών. Με την τακτική της η Άγκυρα προωθεί στην πράξη την άποψη πως τα νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο, όπως το Καστελόριζο και η Κάρπαθος, ως «ειδικές περιπτώσεις» δεν έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ, καθώς απλώς επικάθονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Η τουρκική αποφασιστικότητα έχει ήδη δημιουργήσει τετελεσμένα και στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς τουρκικά γεωτρύπανα «τρυπούν» σε κυπριακά θαλάσσια οικόπεδα χωρίς να συναντούν την παραμικρή ουσιαστική αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα.

Μάχη για τον μπεζαχτά

Απέναντι σ’ όλα αυτά, οι σύγχρονοι κοτζαμπάσηδες μάχονται, όπως και οι πρόγονοί τους πριν από 100 ή 200 χρόνια, για τον μπεζαχτά της εξουσίας αναζητώντας την εύνοια των ξένων προστατών και δανειστών. Και όταν καταφέρνουν να καθίσουν στην καρέκλα της εξουσίας ακολουθούν με ακρίβεια το manual των ένδοξων προπατόρων τους, κανονίζοντας δουλειές (με μίζες), όπως τουλάχιστον οι περιπτώσεις των δύο πρώην υπουργών Άμυνας (Τσοχατζόπουλου και Παπαντωνίου) μας επέτρεψαν να δούμε…

Έχοντας αποδεχτεί απόλυτα τον ρόλο του υποτελούς και με επίγνωση της απόλυτης αδυναμίας του να σταθεί έστω και ως μαριονέτα στην εξουσία, το πολιτικό προσωπικό αναζητά την προστασία των ξένων αφεντικών προσφέροντας γη και ύδωρ…

Στην προκειμένη περίπτωση, οι εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 συμπίπτουν – σε γενικές γραμμές – με την πρόσφατη υπογραφή της «νέας» ελληνοαμερικανικής συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας. Με αυτήν τη συμφωνία, προϊόν «διαπραγμάτευσης» των δύο τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων (ΣΥΡΙΖΑ – Ν.Δ.), η «ανεξάρτητη» Ελλάδα προσφέρει αμερικανικές βάσεις στην Κρήτη, τη Λάρισα, τον Βόλο, την Αλεξανδρούπολη αλλά και όπου αλλού χρειαστεί η Ουάσιγκτον. Με τέτοια νταλαβέρια το πολιτικό της σύστημα φιλοδοξεί πως έχει εξασφαλίσει την αναγκαία προστασία (του)…

Η συνταγή είναι γνωστή από παλιά. Στη Ρώμη οι αυτοκράτορες υπονόμευαν το όποιο αίτημα για δημοκρατία και δικαιοσύνη προσφέροντας στην πλέμπα άρτο και θεάματα. Στη σημερινή Αθήνα το ξεροκόμματο της ημιαπασχόλησης μπορεί να είναι δυσεύρετο, αλλά το θέαμα προσφέρεται σε μεγάλες ποσότητες από τους μηχανισμούς χειραγώγησης, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο λεγόμενος πνευματικός κόσμος, ο οποίος εξασφαλίζει το παντεσπάνι του βάζοντας πλάτη στη συντήρηση του συστήματος που τρέφει πλουσιοπάροχα τους σημερινούς κοτζαμπάσηδες.

Κι όταν προκύπτει η ανάγκη για την ενίσχυση της έντασης της αποχαύνωσης, η οποία έτσι κι αλλιώς βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα λόγω της κατάρρευσης του εκπαιδευτικού συστήματος και της εξάρθρωσης των πολιτιστικών μηχανισμών και διεργασιών, τότε έρχεται η ώρα για την ενίσχυση της… δόσης και των happenings της Γιάννας…

Πηγή: Εφημερίδα «Το Ποντίκι»

Διαβάστε περισσότερα

DiscoverEu: Δωρεάν ταξίδια με τρένο σε όλη την Ευρώπη!

Με την DiscoverEu έχετε την δυνατότητα να ταξιδέψετε δωρεάν με τρένο, για να γνωρίσετε από κοντά την κουλτούρα όλης της Ευρώπης.

Επίσης, διεκδικήστε ένα δωρεάν ταξίδι για όπου θέλετε με την Ryanair!

«Το πρόγραμμα DiscoverEU έχει ανοίξει στους νέους Ευρωπαίους εντελώς νέες ευκαιρίες για να ανακαλύψουν την ήπειρό τους», δήλωσε σήμερα στις Βρυξέλλες ο αρμόδιος Επίτροπος Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού, Τίμπορ Νάβρατσιτς.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά 18 χρονών και μπορούν να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους από σήμερα, για τα 20.000 δωρεάν εισιτήρια που δίνει η Ευρωπαϊκή επιτροπή για ταξίδια με τρένο σε όλη την Ευρώπη. Η προθεσμία υποβολής αιτήσεων λήγει στις 28 Νοεμβρίου.

Το πρόγραμμα για δωρεάν εισιτήρια υφίσταται εδώ και ενάμιση χρόνο. Η Ε.Ε διένειμε περίπου 50.000 εισιτήρια στους προηγούμενους γύρους. Πάνω από 275.000 νέοι υπέβαλαν αιτήσεις. Τα εισιτήρια αυτού του γύρου ισχύουν για έναν μήνα κατ ‘ανώτατο όριο για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Οκτωβρίου 2020.  

Οι 18ρηδες θα πρέπει να ταξιδέψουν με το τρένο, αλλά υπάρχει και η δυνατότητα να ταξιδέψουν με υπεραστικά λεωφορεία, με πλοίο και σε εξαιρετικές περιπτώσεις με αεροπλάνο. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα σε όσους ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή νησιά να συμμετάσχουν στην επιλογή.  

Εάν η κράτηση γίνει από ταξιδιωτικό πρακτορείο μπορούν να ταξιδέψουν το πολύ σε δύο χώρες. Αν επιλέξουν ευέλικτες κρατήσεις τότε μπορούν να να ταξιδέψουν θεωρητικά σε όσες χώρες θέλουν όπως και με το Interrail.  

Ποια χώρα είναι πρώτη στις αιτήσεις;

Μέχρι τώρα οι Ιταλοί έρχονται πρώτοι στις αιτήσεις. Έχουν υποβάλει πάνω από 46.000 νέοι Ιταλοί, ενώ ακολουθούν οι Γερμανοί με 43.000 αιτήσεις. Σε όλες τις χώρες υπήρχαν σημαντικά περισσότεροι αιτούντες από τον αριθμό των αιτήσεων.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται φέτος από την Ε.Ε με 16 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2020 θα διατεθούν 25 εκατομμύρια ευρώ.  

Δείτε περισσότερες λεπτομέρειες και δηλώστε την αίτηση σας εδώ: https://europa.eu/youth/discovereu_el

Διαβάστε περισσότερα

Τετραήμερη εργασία... κι όμως «δουλεύει»

Μαριάνθη Πελεβάνη

Το 1930, ένα χρόνο μετά το Μεγάλο Κραχ, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς, ένας από τους πατέρες της σύγχρονης οικονομίας, έγραψε η μάλλον προέβλεψε για τις οικονομικές δυνατότητες των εγγονών του. Παρά τη γενικευμένη απαισιοδοξία, καθώς η παγκόσμια οικονομική κρίση είχε γονατίσει τον πλανήτη, ο βρετανός οικονομολόγος παρέμεινε αισιόδοξος, λέγοντας ότι η «παγκόσμια κατάθλιψη που επικρατεί ... μας τυφλώνει σε αυτό που συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια».

Στο δοκίμιό του, μάλιστα, όπως αναφέρει και το δημοσίευμα του Aeon, προέβλεψε ότι σε 100 χρόνια, δηλαδή το 2030, η κοινωνία θα έχει προχωρήσει τόσο πολύ που οι άνθρωποι θα χρειάζεται να δουλεύουνε ελάχιστα και ο μόνος κίνδυνος θα είναι η πλήξη. Συγκεκριμένα, εκτίμησε πως θα ήταν εφικτή η 15ωρη απασχόληση ανά εβδομάδα. Το 1930, ο μέσος εργαζόμενος στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία και την Ιαπωνία εργαζόταν 48 ώρες την εβδομάδα. Σήμερα, και μετά από έναν αιώνα αυτοματισμού και τεχνολογικών εξελίξεων που μας επιτρέπουν να παράγουμε περισσότερα πράγματα με λιγότερη εργασία, ο μέσος πλήρως απασχολούμενος, εργάζεται ακόμη περίπου 40 ώρες.

Η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία 90 χρόνια, σύμφωνα και με το σκεπτικό του Κέυνς, θα έπρεπε να είναι εμφανής στον εργασιακό χρόνο, επομένως και στον ελεύθερο χρόνο που απολαμβάνουμε. Εάν λοιπόν οι σημερινές προηγμένες οικονομίες έχουν φτάσει ή και ξεπεράσει το σημείο της παραγωγικότητας που προέβλεπε ο Κέυνς, γιατί οι εβδομάδες των 40 ωρών εξακολουθούν να κυριαρχούν στο χώρο εργασίας;

Μέρος της απάντησης είναι οι εισφορές που καλείται να πληρώσει στο κράτος ο σύχρονος εργαζόμενος, ο καταναλωτισμός που επιβάλλουν εμμέσως πλην σαφώς οι ίδιες αυτές οι οικονομίες και βέβαια η επίμονη κοινωνική ανισότητα παρέα με την ακόρεστη επιδίωξη του κέρδους των καπιταλιστών, η οποία προϋποθέτει την αμείωτη εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Ακόμη και τα πολλά από τα εκατομμύρια αυτοαπασχολούμενα άτομα που έχουν πρόσβαση σε εργασίες μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, όπως για παράδειγμα η Uber, πιέζονται να αναλάβουν όλο και περισσότερες δουλειές για να διατηρήσουν τα κέρδη τους σε συνάρτηση με το κόστος ζωής, ενώ δεν αποκλείεται και να χάνουν ώρες εργασίας περιμένοντας απλά κάποιον να τους επιλέξει.

Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι το αντίθετο. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να εργάζονται 40 ώρες εβδομάδες απλά για να επιβιώσουν με ζόρι, παρότι ως κοινωνία, συνολικά, είμαστε σε θέση να παράγουμε αρκετά και για όλους.

Εν ολίγοις ο Κέυνς είχε δίκιο για τις εκπληκτικές εξελίξεις που θα απολάμβαναν τα εγγόνια του, αλλά λάθος για το πώς αυτό θα αλλάξει τα συνολικά πρότυπα εργασίας και κατανομής του πλούτου, τα οποία παραμένουν σταθερά.

Την ίδια ώρα ωστόσο κάποιες πολυεθνικές εταιρίες αλλά και εθνικές οικονομίες πειραματίζονται με τη μείωση της εργασίας, προσβλέποντας σε τι άλλο, στην παραγωγικότητα, και δίχως να «μολύνουν» τα κριτήρια.

Το πείραμα της Microsoft στην Ιαπωνία

Η Microsoft πειραματίστηκε με την εβδομάδα τεσσάρων εργάσιμων ημερών στην Ιαπωνία και διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι όχι μόνο ένιωθαν πιο χαρούμενοι, αλλά αύξησαν και την παραγωγικότητα τους κατά 40%. Περισσότεροι από εννέα στους δέκα εργαζόμενους δήλωσαν ότι προτιμούν τη μικρότερη εβδομάδα εργασίας και αυτό σε μια χώρα που φημίζεται για μια κουλτούρα σκληρής εργασίας και για τα ατελείωτα ωράρια της.

Η δοκιμή έγινε τον Αύγουστο και τώρα ανακοινώθηκαν τα θετικά αποτελέσματά της. Το σύνολο του προσωπικού της θυγατρικής της αμερικανικής εταιρείας στη «χώρα του ανατέλλοντος ηλίου» απαλλάχθηκαν από την εργασία για πέντε συνεχόμενες Παρασκευές, χωρίς καμία περικοπή στη μισθοδοσία τους.

«Θέλω οι εργαζόμενοι να σκεφτούν και να έχουν εμπειρία τού πώς μπορούν να πετύχουν τα ίδια αποτελέσματα με 20% λιγότερο χρόνο εργασίας», δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Microsoft Japan Τακούγια Χιράνο, σύμφωνα με τη Guardian.

Εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας κατά 40% τον Αύγουστο του 2019, σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, οι εργαζόμενοι είχαν 25% λιγότερο χρόνο απουσίας από τη δουλειά τους, ενώ μειώθηκε κατά 23% η κατανάλωση ηλεκτρισμού στα γραφεία και κατά 59% η χρήση χαρτιού για εκτύπωση.

Βέβαια, η Microsoft Ιαπωνίας έκανε απλώς ένα πείραμα και παραμένει ασαφές κατά πόσο τέτοιες εργασιακές αλλαγές θα εφαρμοστούν σε μονιμότερη βάση. Πάντως σχεδιάζει μια ανάλογη δοκιμή φέτος το χειμώνα.

Το πείραμα της Perpetual Guardian στη Νέα Ζηλανδία

Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται ένα τέτοιο πείραμα από επιχείρηση. Το 2018 η εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Perpetual Guardian στη Νέα Ζηλανδία δοκίμασε την εβδομάδα τεσσάρων ημερών για δύο μήνες, χωρίς όμως να γίνει καμία περικοπή στον μισθό τους.Και όπως διαπίστωσαν, αυτό που οι επιστήμονες και τα συνδικάτα λένε εδώ και χρόνια, είναι φυσικά αλήθεια. Οι 240 εργαζόμενοι ανέφεραν ότι πέτυχαν καλύτερη ισορροπία εργασίας-προσωπικής ζωής, ένιωθαν πιο συγκεντρωμένοι στη δουλειά τους, ενώ και το άγχος τους μειώθηκε κατά 7%.

Σύμφωνα και με το δημοσίευμα της Guardian, τα ευρήματα αυτής της δοκιμαστικής περιόδου αποτέλεσαν το αντικείμενο επεξεργασίας, μελέτης και εξαγωγής συμπερασμάτων, ερευνητών του Πανεπιστημίου και του Business School του Ώκλαντ.

Σύμφωνα με τα ευρήματά τους λοιπόν, αποδεδειγμένα η αποδοτικότητα των εργαζομένων αυξήθηκε. Τη στιγμή που πριν την υιοθέτησης της τετραήμερης εργασίας μόλις το 54% των εργαζομένων δήλωνε πως μπορούσε να συνδυάσει αρμονικά επαγγελματική και προσωπική ζωή, μετά το πέρας της, το ποσοστό έφτασε στο 78%. Επίσης το άγχος μειώθηκε κατά 7, ενώ αυξήθηκε κατά 5% η ικανοποίηση που εκφράζουν για τη ζωή. Όλα αυτά συνέβαλαν στην σημαντική βελτίωση της απόδοσης στη δουλειά τους.

Σύμφωνα με την Έλεν Ντιλέινι, του Business School στο Ώκλαντ, τα νέα ωράρια έδωσαν ώθηση τους εργαζόμενους να είναι πιο αφοσιωμένοι στη δουλειά τους. Μειώθηκε ακόμη και ο χρόνος που χρησιμοποιούσαν το ίντερνετ για θέματα που δε σχετίζονταν με τη δουλειά. Ο δε πρόεδρος της εταιρείας, Άντριου Μπερνς, δήλωσε πως θα προτείνει στο ΔΣ να εφαρμοστεί και μακροπρόθεσμα η τετραήμερη εργασία.

Τα αποτελέσματα της έρευνας ζήτησε να μελετήσει και ο Υπουργός Εργασίας της Νέας Ζηλανδίας αφού χαρακτήρισε ήδη τα ευρήματα ως «πολύ ενδιαφέροντα» και παρότρυνε κι άλλες εταιρίες να το τολμήσουν.

Το πείραμα της IG Metall στη Γερμανία

Με τις αλλαγές στο εργασιακό τοπίο πειραματίζεται και η Γερμανία, μέσω της συμφωνίας που έκλεισε το συνδικάτο IG Metall.

Όπως αναφέρει και το ρεπορτάζ του CNN, από τις αρχές του 2019, τα 2,3 εκατ. εργαζόμενοι που εκπροσωπούνται από το σωματείο, έχουν τη δυνατότητα επιλογής ενός πιο ευέλικτου ωραρίου, αλλά και μιας μικρής αύξησης στο στο μισθό τους, της τάξεως ου 4,3%. Συγκεκριμένα, το σωματείο κατά την διαπραγμάτευση του με τους εκπροσώπους αυτοκινητοβιομηχανιών – μεταξύ των οποίων κολοσσοί όπως η Mercedes Benz Daimler- έκλεισε συμφωνία η οποία επιτρέπει στους εργαζόμενους να εργάζονται μόνο 28 ώρες την εβδομάδα. Το 28ωρο μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα όλοι οι εργαζόμενοι που εκπροσωπούνται από το σωματείο, για διάστημα δύο ετών.

Μετά την ολοκλήρωση των δύο ετών, οι εργαζόμενοι μπορούν να επιστρέψουν στο πλήρες ωράριο, χωρίς να αντιμετωπίσουν καμία άρνηση από την εταιρεία, κάτι που συνέβαινε πολύ συχνά όταν ένας εργαζόμενος επέλεγε μέχρι σήμερα την ημιαπασχόληση και η επιχείρηση αρνιόταν στη συνέχεια να του του επιτρέψει να επιστρέψει στην πλήρη απασχόληση.

Συγκεκριμένα, σήμερα στη Γερμανία υπολογίζεται πως εργάζονται με καθεστώς ημιαπασχόλησης περί τους 1,4 εκατ. εργαζόμενους, παρά τη θέλησή τους. Γι αυτό και το δυναμικό σωματείο ΙG Metall έχει καλέσει την γερμανική κυβέρνηση να προστατέψει με νόμο το δικαίωμα επιστροφής στην πλήρη απασχόληση.

Αυτό όμως που είναι ακόμη πιο σημαντικό από τα όσα πέτυχε η IG Μetall είναι ότι φαίνεται να προκαλεί τη συζήτηση για τις ανάγκες της νέας γενιάς εργαζόμενων και να πυροδοτεί αλλαγές και στις εργασιακές συνθήκες απασχολούμενων σε άλλους κλάδους.

Για παράδειγμα, μετά την IG Metall οι εργαζόμενοι στην Υπηρεσία των Γερμανικών Ταχυδρομείων (Deutsche Post ) καλούνται να επιλέξουν εάν επιθυμούν να λάβουν αύξηση της τάξεως του 5,1% ή να λάβουν επιπλέον 102 ημέρες άδεια εντός των προσεχών δύο ετών. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως το σωματείο Ver.di που τους εκπροσωπεί πριν καταλήξει σε αυτές τις δύο προτάσεις φρόντισε να διεξαχθεί για πρώτη φορά μία έρευνα μεταξύ των 37.000 υπαλλήλων της Deutsche Post στην οποία αποτυπώνονται τα θέματα που οι ίδιοι επιθυμούν να τεθούν ως προτεραιότητα στις διαπραγματεύσεις για τις νέες συλλογικές συμβάσεις.

Στην έρευνα της Ver.di-που είναι και το δεύτερο μεγαλύτερο και ισχυρότερο σωματείο στην Γερμανία με 2εκατ μέλη- το 80% των ερωτηθέντων απάντησε πως προτεραιότητά του είναι η εξασφάλιση περισσότερο ελεύθερου χρόνου. Και έτσι αυτή έγινε και προτεραιότητα της διοίκησης του σωματείου που μέχρι σήμερα διαμόρφωνε το διεκδικητικό της πλαίσιο βάσει των θέσεων και απόψεων που του μετέφεραν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Σημειώνεται πως ήδη οι εργαζόμενοι στους σιδηρόδρομους που εκπροσωπούνται από το σωματείο EVG έχουν ήδη δικαίωμα επιλογής ανάμεσα στην αύξηση του μισθού τους και σε επιπλέον ημέρες άδειας, κάτι που είχε ζητήσει επίσης το 56%.

Tι πραγματικά συνέβη στη Σουηδία;

Η Σουηδία πειραματίστηκε πιο σοβαρά και εκτεταμένα με την εξάωρη εργασία, σε μια προσπάθεια να σταθμίσει τα οφέλη και τη ζημία από τη μείωση των ωρών εργασίας και να εξετάσει εάν και κατά πόσο ένα νέο εργασιακό μοντέλο θα μπορούσε να εφαρμοστεί επιτυχώς. Οι ερευνητές παρακολούθησαν από κοντά τους εργαζόμενους που έκαναν βάρδιες 6 ωρών αλλά και εργαζόμενους που συνέχιζαν κανονικά με την 8ωρη εργασία τους προκειμένου να συγκρίνουν τα δύο διαφορετικά μοντέλα.

Κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου των 18 μηνών οι νοσοκόμες που μετείχαν στο πρόγραμμα δήλωσαν ασθένεια λιγότερες ημέρες, ανέφεραν πως ήταν πιο υγιείς και είχαν περισσότερη ενέργεια ενώ η αποδοτικότητα τους στη δουλειά αυξήθηκε και φρόντισαν να διοργανώνουν κατά 85% περισσότερες δραστηριότητες για τους ηλικιωμένους που φρόντιζαν.

Ωστόσο, σύμφωνα με το BBC, το όλο πρόγραμμα έγινε στόχος σκληρής κριτικής με βασικό επιχείρημα πως το κόστος ήταν υψηλότερο από τα οφέλη και τελικά η κεντροδεξιά πτέρυγα του Δημοτικού Συμβουλίου στο Gothenburg άσκησε πιέσεις για τον τερματισμό του, τονίζοντας πως δεν είναι οικονομικά βιώσιμο. Σημειώνεται πως το κόστος περιορίστηκε στις προβλέψεις του αρχικού μπάτζετ και ανήλθε στα περίπου 1,2 εκατ. ευρώ κυρίως επειδή - εξαιτίας της μείωσης του ωραρίου - χρειάστηκε η πρόσληψη 17 νοσηλευτριών ώστε να καλυφθούν οι βάρδιες. Κάτι που αν και οικονομικά επιζήμιο βοήθησε στη μείωση της ανεργίας ενώ υπήρξε και μείωση του εργασιακού κόστους εξαιτίας των λιγότερων ημερών αναρρωτικής άδειας που δόθηκαν.

Τώρα όμως η διετής πειραματική περίοδος έχει λήξει και οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν στο καθιερωμένο 8ωρο, δλώνουν ακόμη πιο απογητευμένοι από όσο πριν το πείραμα. Ασχέτως πάντως της διακοπής του προγράμματος στο Gothenburg, πολλοί άλλοι δήμοι στη Σουηδία έχουν αποφασίσει να υλοποιήσουν το ίδιο πειραματικό πρόγραμμα, επιλέγοντας μάλιστα ομάδες εργαζομένων που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά burnout και προβλημάτων υγείας, όπως οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι νοσηλευτές.

Υπάρχουν βέβαια και οι διοικούντες ιδιωτικών επιχειρήσεων όπως ο Erik Gatenholm που δηλώνει πως η 6ωρη εργασία δεν ταιριάζει στον επιχειρηματικό κόσμο ή στις startup εταιρείες. Τονίζει πως πρόκειται για μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, κάτι που δεν υπάρχει σε αφθονία στον συγκεκριμένο τομέα ενώ και ο Aram Seddigh υποστηρίζει πως το 6ωρο δεν ταιριάζει σε οργανισμούς όπου τα όρια μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής είναι πιο ασαφή. Όπως τονίζεται πάντως στο σχετικό δημοσίευμα του ΒΒC, οι πιθανότητες η Σουηδία να νομοθετήσει για τη μείωση του 4ωρου δεν είναι πολλές ενώ σε εθνικό επίπεδο το Αριστερό είναι το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που στηρίζει μια τέτοια αλλαγή και η δύναμή του είναι περιορισμένη.

Παρότι πλήθος οικονομολόγων, κονωνιολόγων και άλλων ειδικών υποστηρίζουν το σενάριο της τετραήμερης εργασίας, ενώ ότι το ωράριο είναι αντιστρόφως ανάλογο με την παραγωγικότητα αποδεικνύεται μέχρι κι από τα στατιστικά του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που καταγράφει την εργασία σε 35 μέλη του από τον «δυτικό κόσμο», οι προφανείς πολέμιοι της μείωσης αντιτείνουν ότι μια εβδομάδα τεσσάρων ημερών μπορεί να ζορίσει υπερβολικά τους εργαζόμενους για να προλάβουν να βγάλουν τη δουλειά τους, καθώς επίσης να οδηγήσει τελικά σε μείωση αποδοχών τους, αλλά κυρίως και της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης του, αποκρύπτωντας βέβαια τη μείωση των κερδών τους.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΙΜΟΝ ΜΠΟ­ΛΙ­ΒΑΡ Ο Απε­λευ­θε­ρω­τής των Συ­νει­δή­σε­ων

Πα­ρου­σιά­ζει η Άν­νε­κε Ιω­αν­νά­του //

ΣΙΜΟΝ ΜΠΟ­ΛΙ­ΒΑΡ Ο Απε­λευ­θε­ρω­τής των Συ­νει­δή­σε­ων

Με­τά­φρα­ση, Ει­σα­γω­γή, Σχό­λια της Μα­ρί­ας Δα­μη­λά­κου

Εκ­δό­σεις «Νό­τιος Άνε­μος»

Οι ιστο­ρι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες που έχουν αφή­σει βαθιά τα ίχνη τους στο ιστο­ρι­κό γί­γνε­σθαι  συ­νή­θως δί­νουν αφορ­μή για βιο­γρα­φί­ες – δρα­μα­το­ποι­η­μέ­νες και μη – μυ­θι­στο­ρή­μα­τα (θυ­μί­ζου­με το βι­βλίο του Γκα­μπριέλ Γκαρ­σία Μάρ­κες «Ο στρα­τη­γός μες στο Λα­βύ­ριν­θό του» που πα­ρου­σιά­στη­κε στο προη­γού­με­νο τεύ­χος και δίνει μια δρα­μα­το­ποι­η­μέ­νη ανα­πα­ρά­στα­ση των τε­λευ­ταί­ων ημε­ρών της ζωής του Μπο­λί­βαρ) ή σε βι­βλία με κεί­με­να δικά τους, όπως το παρόν βι­βλίο. Τα πο­λι­τι­κά κεί­με­να της έκ­δο­σης κα­λύ­πτουν την πε­ρί­ο­δο 1805 μέχρι το θά­να­το του Μπο­λί­βαρ το 1830. Πρό­κει­ται για την πρώτη έκ­δο­ση στα ελ­λη­νι­κά των πιο ση­μα­ντι­κών κει­μέ­νων του «Ελευ­θε­ρω­τή». Ο Μπο­λί­βαρ ήταν Βε­νε­ζου­ε­λά­νος. Ο πρέ­σβυς της Μπο­λι­βα­ρια­νής Δη­μο­κρα­τί­ας της Βε­νε­ζου­έ­λας, Φα­ρίντ Φερ­νά­ντες, στον πρό­λο­γό του θα πει: «Η αν­θρω­πό­τη­τα πάντα θα τον μνη­μο­νεύ­ει ως τον άν­θρω­πο που, με τις στρα­τιω­τι­κές και πνευ­μα­τι­κές γνώ­σεις του, θριάμ­βευ­σε επί της Ισπα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας, στην πιο ισχυ­ρή της εποχή, χα­ρί­ζο­ντας στην ήπει­ρό του το πιο ανε­κτί­μη­το αγαθό για τους λαούς που υπέ­φε­ραν από την ξένη κα­το­χή: τη συλ­λο­γι­κή ελ­πί­δα για την οι­κο­δό­μη­ση ενός κυ­ρί­αρ­χου μέλ­λο­ντος».

Το όνει­ρο της ανε­ξαρ­τη­σί­ας

Ένα όνει­ρο που για τους πε­ρισ­σό­τε­ρους λαούς έμει­νε έως τώρα απραγ­μα­το­ποί­η­το. Απ’ αυτή την άποψη σί­γου­ρα αξί­ζουν να με­λε­τη­θούν τα κεί­με­να, αλλά και η ζωή του Σιμόν Μπο­λί­βαρ. Στο βι­βλίο έχει πε­ρι­λη­φθεί μια πολύ κα­τα­το­πι­στι­κή ει­σα­γω­γή της με­τα­φρά­στριας και λέ­κτο­ρα Ιστο­ρί­ας του Ιό­νιου Πα­νε­πι­στη­μί­ου ει­δι­κού σε θέ­μα­τα Λα­τι­νο­α­με­ρι­κά­νι­κης Ιστο­ρί­ας, Μα­ρί­ας Δα­μη­λά­κου (η οποία σχο­λιά­ζει και τα κεί­με­να), ένα βιο­γρα­φι­κό χρο­νο­λό­γιο, καθώς και το ποί­η­μα – ή μάλ­λον επική και λυ­ρι­κή σύν­θε­ση, όπως το χα­ρα­κτη­ρί­ζει η Έφη Κα­φρί­τσα, Δρ. της Κλα­σι­κής Φι­λο­λο­γί­ας, στο ει­σα­γω­γι­κό της σχο­λια­σμό στο ποί­η­μα – του Νίκου Εγ­γο­νό­που­λου αφιε­ρω­μέ­νο στον Μπο­λί­βαρ και στα ιδα­νι­κά του με τίτλο Μπο­λι­βάρ, ένα ελ­λη­νι­κό ποί­η­μα (Μπο­λι­βάρ και όχι Μπο­λί­βαρ, όπως κα­θιε­ρώ­θη­κε από πολ­λούς στα ελ­λη­νι­κά, κάτι το οποίο σχο­λιά­ζε­ται στο Ση­μεί­ω­μα του Εκ­δό­τη). Στο τέλος δύο χάρ­τες επο­χής της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής βοη­θούν τον ανα­γνώ­στη να προ­σα­να­το­λι­στεί στα το­τι­νά σύ­νο­ρα, καθώς και στους απε­λευ­θε­ρω­τι­κούς πο­λέ­μους που έγι­ναν τότε.

Ο στο­χα­σμός του Σιμόν Μπο­λί­βαρ, όπως και ο στο­χα­σμός όλων των με­γά­λων απε­λευ­θε­ρω­τι­κών φυ­σιο­γνω­μιών της ηπεί­ρου, είναι δια­πο­τι­σμέ­νος από τα κα­λύ­τε­ρα «κομ­μά­τια» της ευ­ρω­παϊ­κής ιστο­ρί­ας, από την ελ­λη­νι­κή αρ­χαιό­τη­τα και την αρ­χαία Ρώμη μέχρι και τα ιδα­νι­κά της γαλ­λι­κής επα­νά­στα­σης. Οι σχέ­σεις με τη «Γη­ραιά Ήπει­ρο» έχουν πάντα δύο σκέλη που απο­τε­λούν μια δια­λε­κτι­κή ενό­τη­τα: είναι δεσμά και ταυ­τό­χρο­να και δε­σμοί. Το πρώτο πο­λε­μή­θη­κε με πο­τά­μια αί­μα­τος και θυ­σιών για την ανε­ξαρ­τη­σία, την αξιο­πρέ­πεια, τη «δική μας» Αμε­ρι­κή και ταυ­τό­τη­τα. Το δεύ­τε­ρο εκ­φρά­ζει την άλλη πλευ­ρά του νο­μί­σμα­τος. Από το σκο­τά­δι της κα­τα­πί­ε­σης, της κα­τά­κτη­σης, της φρί­κης της γε­νο­κτο­νί­ας γεν­νιέ­ται και το αντί­θε­το: ο πόθος της ελευ­θε­ρί­ας και της αξιο­πρέ­πειας, ο αγώ­νας πάσει θυσία γι’ αυτό το σκοπό που μπο­λιά­ζε­ται με τα κα­λύ­τε­ρα που γέν­νη­σε η ευ­ρω­παϊ­κή ήπει­ρος η οποία είχε γεν­νή­σει τις πιο προ­ο­δευ­τι­κές ιδέες της αν­θρω­πό­τη­τας ακρι­βώς γιατί είχε γεν­νή­σει και το πιο εκ­με­ταλ­λευ­τι­κό σύ­στη­μα:  το κα­πι­τα­λι­στι­κό με την αποι­κιο­κρα­τία του.

Σκέψη επα­να­στα­τι­κή

Ο ιστο­ρι­κός δρό­μος προς τη χει­ρα­φέ­τη­ση των λαών είναι μα­κρύς. Η ανα­ζή­τη­ση του «Τρί­του Κό­σμου» ενός δικού του προ­σώ­που είναι πο­λυ­σύν­θε­τη και σί­γου­ρα χρειά­ζε­ται μια βαθιά ματιά στις αι­τί­ες της χθε­σι­νής και ση­με­ρι­νής κα­τά­στα­σης. Η σκέψη του Μπο­λί­βαρ, όπως των πε­ρισ­σό­τε­ρων με­γά­λων ιστο­ρι­κών προ­σω­πι­κο­τή­των της ενό­τη­τας της Νό­τιας Αμε­ρι­κής, της ανε­ξαρ­τη­σί­ας, της χει­ρα­φέ­τη­σής της μένει σε με­γά­λο βαθμό στους θε­σμούς, στην παι­δεία, στον τρόπο δια­κυ­βέρ­νη­σης, στη δη­μο­κρα­τία, στην κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη και τεί­νει να ασχο­λεί­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο με τα συμ­πτώ­μα­τα, το κοι­νω­νι­κό εποι­κο­δό­μη­μα παρά με τη βα­θύ­τε­ρη αιτία των κακώς κει­μέ­νων. 

Αυτή η αδυ­να­μία, βε­βαί­ως, δεν αφαι­ρεί τί­πο­τα από το με­γα­λείο της ιστο­ρι­κής τους προ­σφο­ράς. Ωστό­σο, δεν πρέ­πει να ξε­χνιέ­ται. Οι θε­σμοί απορ­ρέ­ουν από τα συμ­φέ­ρο­ντα κά­ποιων που έχουν την οι­κο­νο­μία, τους φυ­σι­κούς πό­ρους, τον πλού­το στα χέρια τους. Αν οι λαοί δεν τους τα πά­ρουν, δεν θα έχουν βάση ν’ αλ­λά­ξουν ρι­ζι­κά τους θε­σμούς.  Ο Πά­μπλο Νε­ρού­δα δίνει μια κα­τεύ­θυν­ση με τα εξής λόγια ( πα­ρα­τί­θε­νται στον πρό­λο­γο): ο Απε­λευ­θε­ρω­τής της «δικής μας» Αμε­ρι­κής «ξυ­πνά­ει κάθε εκατό χρό­νια, όταν ξυ­πνά­ει ο λαός». Το τε­λευ­ταίο είναι οπωσ­δή­πο­τε μια προ­ϋ­πό­θε­ση για ρι­ζι­κές αλ­λα­γές. Μια άλλη προ­ϋ­πό­θε­ση είναι, ότι αυτός ο λαός πρέ­πει να ορ­γα­νω­θεί γύρω από το στόχο του με συ­γκε­κρι­μέ­νη πρό­τα­ση για ένα άλλο κοι­νω­νι­κό σύ­στη­μα, αλ­λιώς συν­θλί­βε­ται από τους αριθ­μη­τι­κά πολύ λι­γό­τε­ρους κα­τα­πιε­στές του. Η ιστο­ρία δι­δά­σκει πολλά απ’ αυτή την άποψη. Όχι απλώς ανά­θε­ση σε προ­ο­δευ­τι­κούς ηγέ­τες, ούτε απλώς συμ­με­το­χή, αλλά ανα­τρο­πή με πρό­τα­ση μέλ­λο­ντος. Φυ­σι­κά, το πρώτο βήμα για τις αποι­κιο­κρα­τού­με­νες χώρες είναι η εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία, αί­τη­μα καυτό και άμεσο. Αμέ­σως μετά έρ­χε­ται το «ποιά κοι­νω­νία θα φτιά­ξου­με;» για να μην επα­να­λη­φθούν σε νέα μορφή με ντό­πιους αφέ­ντες αυτή τη φορά οι πα­λαιές αμαρ­τί­ες των κοι­νω­νιών με τις τα­ξι­κές ανι­σό­τη­τες και απου­σία γι’ αυτό της κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης. Ο Μπο­λί­βαρ κάτι τέ­τοιο είχε στο νου και βλέ­πει το όραμά του να κα­ταρ­ρέ­ει προς το τέλος της ζωής του, χωρίς να μπο­ρέ­σει να κα­τα­λά­βει τη βα­θύ­τε­ρη αιτία. Η σκέψη του ήταν προ­δρο­μι­κή και δεν μπο­ρού­σε να ήταν αλ­λιώς ακόμα. Στην εποχή του και στην Ευ­ρώ­πη η σκέψη ήταν ακόμα προ­δρο­μι­κή, σο­σια­λι­στι­κά προ­δρο­μι­κή.

 Ο Σιμόν Μπο­λί­βαρ, όπως όλοι οι στο­χα­στές, πρέ­πει να κρί­νο­νται στις συν­θή­κες της επο­χής τους για να με­τριέ­ται σωστά το μπόι τους. Αυτός ο με­γά­λος ορα­μα­τι­στής, στο­χα­στής και στρα­τη­λά­της της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής έριξε μα­κριά την πέτρα στο μέλ­λον και γι’ αυτό έμει­νε στην ιστο­ρία. Κλεί­νου­με με ένα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό από­σπα­σμα από το λόγο του στην Εθνο­συ­νέ­λευ­ση της Αγκο­στού­ρα το 1819: «Τα­ξι­δεύ­ο­ντας στο μέλ­λον η φα­ντα­σία μου στέ­κε­ται στους επό­με­νους αιώ­νες και καθώς πα­ρα­τη­ρώ από εκεί πέρα, με θαυ­μα­σμό και έκ­πλη­ξη, την ευ­η­με­ρία, το με­γα­λείο και τη ζωή που έχει απο­κτή­σει αυτή η πε­ριο­χή, νοιώ­θω συ­νε­παρ­μέ­νος και μου φαί­νε­ται ότι τη βλέπω στην καρ­διά του σύ­μπα­ντος, να απλώ­νε­ται κατά μήκος των εκτε­νών ακτών της, ανά­με­σα στους δύο ωκε­α­νούς που η φύση είχε χω­ρί­σει και η πα­τρί­δα μας ενώ­νει με τα μα­κριά και τα πλα­τιά κα­νά­λια της. Τη βλέπω να είναι ο δε­σμός, το κέ­ντρο, η καρ­διά του εμπο­ρί­ου της αν­θρώ­πι­νης οι­κο­γέ­νειας. Τη βλέπω να στέλ­νει σε όλες τις γω­νιές της γης τους θη­σαυ­ρούς που κρύ­βουν τα βουνά της από ασήμι και χρυσό. Τη βλέπω να μοι­ρά­ζει , χάρη στα θεϊκά φυτά της, υγεία και ζωή σε όλους τους αν­θρώ­πους που υπο­φέ­ρουν στον Πα­λαιό Κόσμο. Τη βλέπω να δεί­χνει τα πο­λύ­τι­μα μυ­στι­κά της στους σο­φούς που δεν ξέ­ρουν ότι τα απο­θέ­μα­τα της γνώ­σης της είναι με­γα­λύ­τε­ρα από τα πλού­τη που της χά­ρι­σε απλό­χε­ρα η φύση. Ήδη τη βλέπω να κά­θε­ται στον θρόνο της ελευ­θε­ρί­ας κρα­τώ­ντας το σκή­πτρο της δι­καιο­σύ­νης. Τη βλέπω στε­φα­νω­μέ­νη με τη δόξα να δεί­χνει στους αρ­χαί­ους το με­γα­λείο του σύγ­χρο­νου κό­σμου».

Άν­νε­κε Ιω­α­νά­του

Doctoral κλα­σι­κής φι­λο­λο­γί­ας, νε­ο­ελ­λη­νι­κής και συ­γκρι­τι­κής γλωσ­σο­λο­γί­ας του Πα­νε­πι­στη­μί­ου της Ου­τρέ­χτης. Κρι­τι­κός λο­γο­τε­χνί­ας, με­τα­φρά­στρια. Με­τέ­φρα­σε το «Η εξέ­γερ­ση του Σπάρ­τα­κου» του Ρί­γκο­μπερτ Γκί­ντερ, καθώς και το «Αντι-Ντί­ρινγκ» του Φρί­ντριχ Εν­γκελς. Από τον Απρί­λη του 1996 ήταν πα­ρα­γω­γός ρα­διο­φω­νι­κής εκ­πο­μπής για το βι­βλίο στον «902 Αρι­στε­ρά στα FM» και από τον Απρί­λη του 2007 τη­λε­ο­πτι­κής εκ­πο­μπής για το βι­βλίο στον ίδιο σταθ­μό.

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι πότε θα είμαστε στο ΝΑΤΟ;

By Serge Halimi and Βάλια Καϊμάκη (μετάφραση)

Από τότε που η είσοδος του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα άνοιξε τον δρόμο σε μια διαρκή διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με δυσκολία μπορούμε να διακρίνουμε σ' αυτήν μια εξωτερική πολιτική άξια του ονόματός της. Γιατί μερικές φορές το περισσότερο είναι λιγότερο: ο φλύαρος συμβιβασμός, όχι η διαβεβαίωση· η εξαφάνιση, όχι η ισχύς. Πλέον, η πλειονότητα των χωρών της Ένωσης έχουν συμμετάσχει στις αυτοκρατορικές περιπέτειες των ΗΠΑ (δεκαέξι από τα σημερινά μέλη της συνεισέφεραν στον πόλεμο του Ιράκ)· αντηχεί την ανάμειξη της Ουάσιγκτον στη Λατινική Αμερική (εξ ου και η παράλογη αναγνώριση της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα ως νόμιμη κυβέρνηση)· προσποιείται ότι αντιτίθεται στα καπρίτσια της κυβέρνησης Τραμπ, αλλά επιστρέφει στον ορθό δρόμο της μόλις δεχθεί απειλές για τιμωρία (οικονομικές κυρώσεις ενάντια στις επιχειρήσεις που εμπορεύονται με το Ιράν). Και, παρ' όλο που ο Σαρλ ντε Γκωλ αντετίθετο στην πρόσβαση Ηνωμένου Βασιλείου στην Κοινή Αγορά γιατί θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη χώρα θα γινόταν ο αμερικανικός Δούρειος Ίππος στη Γηραιά Ήπειρο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν να φοβούνται τίποτα από το Brexit. Διότι, με το πέρασμα του χρόνου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει ο υποτακτικός τους.

Η κυριαρχία της Ουάσιγκτον είναι ακόμα πιο ταπεινωτική όσον αφορά την άμυνα. Ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ), που δημιουργήθηκε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είναι το εργαλείο της. Η στήριξη του Λευκού Οίκου είναι αρκετή ώστε ένα κράτος - μέλος αυτής της συμμαχίας να κατακτά ένα άλλο (η Τουρκία κατέχει ένα μέρος της Κύπρου εδώ και σαράντα πέντε χρόνια) ή να χρησιμοποιεί έναν από τους γείτονές της ως «ζώνη ασφαλείας» του - ο στρατός της Άγκυρας, ο δεύτερος του ΝΑΤΟ, μόλις έκανε επέμβαση στον Βορρά της Συρίας προκειμένου να εξαλείψει την κουρδική αυτονομία στην περιοχή. Αλλά η Ουάσιγκτον δεν αντιδρά όσο το καθεστώς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξακολουθεί να επιτηρεί ένα από τα θαλάσσια σύνορα της Ρωσίας, να αγοράζει το 60% του οπλισμού του από τις ΗΠΑ και να φιλοξενεί αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές. Και εξίσου λίγο ενδιαφέρει τον Γενς Στόλτενμπεργκ, γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, ένα υποχείριο των Αμερικανών που έχει το ψευδώνυμο «Νορβηγός Τόνι Μπλερ», αφού κατά τη γνώμη του η Τουρκία «δρα συγκρατημένα και σε συνεργασία με τους άλλους συμμάχους, με τρόπο ώστε να διατηρήσει τις νίκες μας απέναντι στον κοινό εχθρό: το Ισλαμικό Κράτος».

Επεμβαίνοντας στο Ιράκ το 2003, με ψευδή δικαιολογία, η χώρα της οποίας το ΝΑΤΟ είναι το πρόθυμο φερέφωνο προκάλεσε το σημερινό χάος στη Μέση Ανατολή. Με τη φόρα που είχαν, οι ΗΠΑ, μαζί με άλλους, προκάλεσαν τον πόλεμο στη Λιβύη και κατόπιν, μόνες αυτή τη φορά, αμφισβήτησαν τη συμφωνία του Ιουλίου 2015 με το Ιράν για τα πυρηνικά (της οποίας η σύναψη είχε ωστόσο αναδειχθεί σε μία από τις σπάνιες στιγμές σύνεσης για ολόκληρη τη δεκαετία...). Τον Οκτώβριο, τη στιγμή που παρέδιδε τους Κούρδους στον τουρκικό στρατό χωρίς να συμβουλευτεί τους Ευρωπαίους «συμμάχους» του στο ΝΑΤΟ, που ήταν όμως παρόντες στο πεδίο, ο Αμερικανός Πρόεδρος έγραψε με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια ένα tweet: «Ελπίζω να τα καταφέρουν όλοι, εμείς είμαστε 11.000 χιλιόμετρα μακριά!». Όσο συνεχίζουμε να ανεχόμαστε αυτόν τον ιδιόρρυθμο ηγεμόνα, που δεν βλέπει άλλο συμφέρον παρά το δικό του, είναι σαν να αποδεχόμαστε μια μόνιμη υποβάθμιση στο επίπεδο του προτεκτοράτου. Για να καταφέρει η Ευρώπη να βγει από αυτή την κατάσταση, πρέπει πρώτα να βγει από το ΝΑΤΟ.¹

¹ Βλ. Régis Debray, «La France doit quitter l’OTAN», «Le Monde diplomatique», Μάρτιος 2013.

* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της «Le Monde diplomatique»

Διαβάστε περισσότερα