Ας μιλήσουμε επιτέλους για την ιατρική κάνναβη

Να νομιμοποιηθεί και να απελευθερωθεί ηθικά η δημόσια συζήτηση για την κάνναβη και τα οφέλη της ιατρικής κάνναβης.
Ας σπάσουμε τον φόβο και τα ταμπού και ας μιλήσουμε επιτέλους ανοιχτά για την κάνναβη και συγκεκριμένα για την ιατρική κάνναβη. Ας προβάλουμε τα επιστημονικά δεδομένα και ας στηριχτεί εκεί η επιχειρηματολογία μας για τη ανάγκη νομιμοποίησης της ιατρικής κάνναβης.
Αυτά τα δεδομένα αποτελούν αποτελέσματα ερευνών που πραγματοποιήθηκαν από Πανεπιστήμια και ερευνητικές ομάδες και τα οποία δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά περιοδικά (Journals) , εκεί δηλαδή που δημοσιεύεται οτιδήποτε νέο προκύπτει από έρευνες τη ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας. Η δημοσίευση αυτών σημαίνει ότι τήρησαν τους κανόνες της έρευνας, τα αποτελέσματα εξήχθησαν με τις σωστές μεθόδους και χαίρουν αποδοχής και αναγνώρισης από την ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα. Αυτή η αποδοχή της επιστημονικής και ακαδημαϊκής κοινότητας για την ιατρική κάνναβη σε συνδυασμό με τις αποφάσεις κρατών να νομιμοποιήσουν την ιατρική κάνναβη, συνιστά για εμάς νομιμοποίηση της βάσης για συζήτηση σχετικά με την ιατρική κάνναβη.
Από την άλλη, υπάρχει ένα συντηρητικό τόξο δυνάμεων, πολιτικών/δημοσιογραφικών/κοινωνικών, το οποίο υπονομεύει εσκεμμένα κάθε τέτοια προσπάθεια διαλόγου. Αυτές οι συντηρητικές δυνάμεις προσπαθούν να εναντιωθούν στην ιατρική κάνναβη, αγνοώντας τα επιστημονικά δεδομένα και προτάσσοντας τη σύγχυση, την ειρωνεία και την παραπληροφόρηση, σκοπεύουν να μην αφήσουν τον διάλογο για την ιατρική κάνναβη να λάβει τις διαστάσεις που του αξίζει. Η κύρια μέθοδος τους είναι ότι προσπαθούν να εξομοιώσουν την ιατρική κάνναβη με την ψυχαγωγική χρήση, ενώ την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν την ψυχαγωγική χρήση ως παράνομη και βλαβερή συνήθεια που δημιουργεί εθισμένους χρήστες. Για να ενισχύσουν αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιούν φράσεις και τίτλους σε άρθρα όπως “Ο τάδε προτείνει μπαφο-θεραπεία..”. Αυτή η πρόταση χρησιμοποιεί τη λέξη “μπάφος” απο την αργκό που χρησιμοποιείται από τη νεολαία και από υποκουλτούρες και υποδηλώνει την ψυχαγωγική χρήση σε μορφή τσιγάρου με καπνό και κάνναβη. Βέβαια, όσοι γνωρίζουν, ξέρουν καλά ότι κατά κύριο λόγο η ιατρική κάνναβη δεν χρησιμοποιείται σε μορφή καπνίσματος, πόσο μάλλον σε μορφή καπνίσματος με καπνό. Η σύγχυση όμως έχει επιτευχθεί και ο αναγνώστης ήδη απο τον τίτλο του άρθρου αντιμετωπίζει την ιατρική κάνναβη ως συνώνυμο με την ψυχαγωγική και κάνει την σύνδεση ότι ο ασθενής που ακολουθεί θεραπεία με ιατρική κάνναβη είναι το ίδιο με τον χρήστη ψυχαγωγικής κάνναβης και συγκεκριμένα με έναν χρήστη που ανήκει σε υποκουλτούρα και χρησιμοποιεί τη λέξη «μπάφος». Η σύγχυση αυτή συνήθως ενισχύεται με μια εικόνα ενός μεγάλου τσιγάρου κάνναβης με καπνό, η οποία συνοδεύει το άρθρο. Η επιχειρηματολογία των πολέμιων της κάνναβης, συνεχίζεται πάντα πατώντας σε ειρωνείες και ψευδείς πληροφορίες.
Εμείς όμως δεν θα υποκύψουμε σε αυτή τη σαχλή επιχειρηματολογία, πολύ απλά γιατί ευτυχώς πλέον υπάρχουν επιχειρήματα που προέρχονται από επιστημονικά δεδομένα, και αυτά χρησιμοποιούμε. Τι ζητάμε;
Να νομιμοποιηθεί και να απελευθερωθεί ηθικά η δημόσια συζήτηση για την κάνναβη και τα οφέλη της ιατρικής κάνναβης. Να μην αυτοστιγματιστούμε και να μην εσωτερικεύσουμε το δημόσιο στίγμα που το συντηρητικό τόξο προωθεί εναντίον της κάνναβης.
Αν μπαίναμε τώρα στη διαδικασία να αναπτύξουμε όλα τα επιστημονικά άρθρα σχετικά με την ιατρική κάνναβη θα χρειαζόμασταν εκατοντάδες σελίδες. Επίσης, θα ήταν σαν να προσπαθούμε να αποδείξουμε κάτι που η επιστημονική κοινότητα έχει ήδη αποφανθεί. Για τι έχει λοιπόν αποφανθεί η ιατρική κοινότητα σχετικά με την ιατρική κάνναβη;
Στις περιπτώσεις ανά τον κόσμο, η ιατρική κάνναβη επιτρέπεται σε ασθενείς που πάσχουν/έχουν γλαύκωμα, ΑIDS/HIV, σκλήρυνση κατά πλάκας, Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, επιληψία, νόσο του Crohn, σύνδρομο Tourette κ.α. Σχετικά με τον καρκίνο, έχει αποδειχθεί ότι τα κανναβινοειδή έχουν οφέλη στην αντιμετώπιση παρενεργειών που σχετίζονται με την θεραπεία του καρκίνου. Άλλωστε, υπάρχουν σε διάφορες αγορές παγκοσμίως, διάφορα εμπορικώς διαθέσιμα κανναβινοειδή, όπως η δροναβινόλη και ναβιλόνη, τα εγκεκριμένα φάρμακα που σχετίζονται με τις παρενέργειες της θεραπείας. Τα οφέλη της κάνναβης για τους ανθρώπους που ζουν με καρκίνο περιλαμβάνουν δράση ως αντιεμετικό και κατά της ναυτίας, δράση ως διεγερτικό της όρεξης, ανακούφισης του πόνου και βελτίωσης του ύπνου.
Εκτός από αυτά, δεκάδες έρευνες είχαν γίνει τα τελευταία χρόνια, οι οποίες ερευνούσαν σε ποντίκια τις δυνατότητες των κανναβινοειδών στη θεραπεία του ίδιου του καρκίνου και όχι στα συμπτώματα όπως είδαμε παραπάνω. Πολλές από αυτές τις έρευνες το περασμένο καλοκαίρι υιοθετήθηκαν και δημοσιεύτηκαν από Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου (National Cancer Institute-NCI) των Η.Π.Α.στην επίσημη ιστοδελίδα του (http://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/cam/patient/cannabis-pdq#section/_3) . Το Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου είναι ο κύριος φορέας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την έρευνα και εκπαίδευση σχετικά με τον καρκίνο. Το NCI είναι μέρος του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ), το οποία είναι ένας από τους 11 οργανισμούς που αποτελούν το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (Department of Heath and Human Services-HHS).
Αυτές οι έρευνες έδειξαν ότι σε πολλές περιπτώσεις σε ποντίκια, τα κανναβινοειδή έχουν δείξει ότι λειτουργούν θεραπευτικά με διάφορους τρόπους. Απο την άλλη καμία κλινική μελέτη σε ανθρώπους δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής. Οπότε κρατάμε 3 βασικά πράγματα. 1)Η κάνναβη χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση παρενεργειών απο τη χημειοθεραπεία, όπως ναυτία και έμετος, διέγερση της όρεξης και ανακούφιση του πόνου. 2) Τα κανναβινοειδή λειτουργούν θεραπευτικά σε ποντίκια με καρκίνο. 3) Δεν έχει γίνει καμία έρευνα σε ανθρώπους μέχρι τώρα, άρα δεν μπορούμε να πούμε τίποτα πάνω σε αυτό.
Που καταλήγουμε;
-Να αποστιγματιστεί επιτέλους ο δημόσιος διάλογος για το φυτό της κάνναβης και τα κανναβινοειδή και επιτέλους η συζήτηση για την ιατρική κάνναβη να πάρει τα αξία που της αρμόζει.
-Να πάρει θέση το Υπουργείο Υγείας για τη ιατρική κάνναβη και να απαντήσει αν αρνείται ότι η ιατρική κάνναβη έχει θετικές επιδράσεις σε ασθενείς που πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας, Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, επιληψία, νόσο του Crohn, σύνδρομο Tourette κ.α. Στην ουσία να απαντήσει αν θεωρεί τις έρευνες και τα επιστημονικά περιοδικά έγκυρα ή όχι. Να απαντήσει αν σέβεται τις έρευνες της ακαδημαϊκής/επιστημονικής κοινότητας και τα αποτελέσματα αυτών.
-Να πάρουν θέση οι Ιατρικοί Σύλλογοι και να μας πουν αν συμφωνούν τόσο με τα παραπάνω όσο και με τις δημοσιευμένες έρευνες σε επιστημονικά περιοδικά που υιοθετήθηκαν απο το Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου των ΗΠΑ και αναφέρουν θετική δράση των κανναβινοειδών στη θεραπεία του καρκίνου σε ποντίκια.
Ας μην εσωτερικέυσουμε το δημόσιο στιγματισμό εναντίον της κάνναβης.
Ας υπερασπιστούμε την ανάγκη για δημόσιο διάλογο σχετικά με την ιατρική κάνναβη.
24 Πολιτείες των ΗΠΑ και χώρες όπως η Ολλανδία, ο Καναδάς και η Γερμανία έχουν νομιμοποιήσει την ιατρική κάνναβη. Δεν υπάρχει κάποιος λόγος να κρυβόμαστε όταν τόσα άλλα κράτη έχουν πράξει το ίδιο.
Ας συνεχίζουμε να προβάλουμε τα ιατρικά οφέλη της ιατρικής κάνναβης βασιζόμενοι μόνο σε επιστημονικά δεδομένα.
Legalit
www.legalit.gr
www.facebook.com/legalitgr

Διαβάστε περισσότερα

Γρηγόρης Λαμπράκης

Σήμερα συμπληρώνονται 53 χρόνια από την στυγνή δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. 

    Το κράτος που είχε στηθεί κατά τα πρότυπα της εγχώριας πλουτοκρατίας και είχε οικοδομηθεί πάνω στις βόμβες ναπάλμ της αμερικανοκρατίας,
    το κράτοςπου δήλωνε ότι οι «Νέοι Παρθενώνες» του χτίζονταν στη Μακρόνησο, που η δημοκρατία του ήταν τόσο απαράμιλλη ώστε στις εκλογές του έφτασαν να ψηφίζουν οι πεθαμένοι και τα «δέντρα»,
    το κράτος που οι εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ παλατιού και μερίδων του αστικού πολιτικού κόσμου ουδέποτε διατάραξαν τον αντιλαϊκό προσανατολισμό και αντιδημοκρατικό παροξυσμό του,
    το κράτος που τέσσερα χρόνια αργότερα θα παραχωρούσε την διαχείριση των υποθέσεων της ολιγαρχίας στους Παττακούς, στους Παπαδόπουλους, στους Ντερτιλήδες και στους Μάλλιους,
    το κράτος που ο πολιτικός του υπόκοσμος είχε πάντα δοσοληψίες με τον κανονικό υπόκοσμο των Γκοτζαμάνηδων, πριν από 53 χρόνια θα χρησιμοποιούσε ένα ακόμα εργαλείο «εκδημοκρατισμού» και «σωφρονισμού»: Τα τρίκυκλα…

    Ήταν 22 Μάη 1963. Εκείνη την ημέρα
– ένα μήνα μετά την πρώτη Μαραθώνια πορεία Ειρήνης που η κυβέρνηση της ΕΡΕ και του Κωνσταντίνου Καραμανλή την έχει απαγορεύσει και κατά την διάρκειά της ο Λαμπράκης είχε χτυπηθεί από χωροφύλακες και είχε απαχθεί από ασφαλίτες –
    η επιτροπή για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη οργανώνει στη Θεσσαλονίκη εκδήλωση.
    Ομιλητής στην εκδήλωση είναι οβουλευτής της Αριστεράς, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ, ο Γρηγόρης Λαμπράκης.
    Η εκδήλωση έχει οριστεί για τις 7.30 μ.μ. Γύρω από το χώρο της εκδήλωσης η τρομοκρατία ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Τραμπούκοι και Αστυνομία προσπαθούν να ματαιώσουν την εκδήλωση.
    Ο Λαμπράκης στις 8.20μμ ξεκινά από το ξενοδοχείο που διέμενε για να φτάσει στο χώρο της εκδήλωσης. Στη διαδρομή, σε μια απόσταση μόλις 80 μέτρων, δέχεται την πρώτη επίθεση από παρακρατικούς. Οι χωροφύλακες απλώς παρακολουθούν...
    Ο βουλευτής εισέρχεται στο χώρο της εκδήλωσης. Οι παρακρατικοί και οι τραμπούκοι λιθοβολούν το χώρο της συγκέντρωσης. Η Αστυνομία απλώς παρακολουθεί...
    Ο Λαμπράκης διακόπτει την ομιλία του. Καταγγέλλει ευθέως «σχέδιο δολοφονικής απόπειρας» εναντίον του και καθιστά υπεύθυνη την κυβέρνηση και τις αρχές. Η Αστυνομία απλώς παρακολουθεί...

    Ο Λαμπράκης στις 10.15μμ κατεβαίνει από την αίθουσα της συγκέντρωσης. Η κυκλοφορία στο δρόμο έχει απαγορευτεί. Παντού βρίσκονται ασφαλίτες και χωροφύλακες. Αρχίζει να κινείται προς το ξενοδοχείο. Σε απόσταση 8 μέτρων από το βουλευτή ακούγεται το μαρσάρισμα μοτοσικλέτας. Ο οδηγός του τρίκυκλου, με σκεπασμένο τον αριθμό, πέφτει πάνω του. Ο συνεργός του στην καρότσα χτυπά το βουλευτή στο κεφάλι.
    Τη στιγμή εκείνη, και σε απόσταση λίγων μέτρων από το συμβάν παρόντες είναι:

• 180 άντρες της χωροφυλακής και αξιωματικοί της αστυνομίας.
• Ο επιθεωρητής χωροφυλακής Βορείου Ελλάδας.
• Ο διευθυντής της αστυνομίας Θεσσαλονίκης.
• Ο υποδιευθυντής της αστυνομίας.
• Ο διοικητής της εθνικής ασφάλειας Θεσσαλονίκης.

    Όλοι αυτοί οι εκπρόσωποι του κράτους, έχουν δημιουργήσει έναν κλοιό ασφαλείας στο παρακράτος για να δράσει. Και απλώς… παρακολουθούν.
    Οι δολοφόνοι ρίχνουν τον Λαμπράκη στην άσφαλτο. Στο σημείο σχηματίζεται μια λίμνη αίματος ανάμεικτη με εγκεφαλικά υγρά...

    Η μάχη που έδωσε ο Λαμπράκης στην εντατική διήρκεσε 5 μέρες. Ήταν μια μάχη άνιση. Το ξημέρωμα της 27 Μάη 1963, ο υφηγητής της Ιατρικής, ο πρωταθλητής στους στίβους, ο μάρτυρας της Ειρήνης και της Δημοκρατίας, ο βουλευτής της Αριστεράς, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, αφήνει την τελευταία του πνοή.
    Οι πολιτικοί αυτουργοί του ειδεχθούς εγκλήματος ουδέποτε τιμωρήθηκαν. Όσο για τους φυσικούς αυτουργούς της δολοφονίας αποφυλακίστηκαν. Επί χούντας…

email: mpog@enikos.gr

Διαβάστε περισσότερα

Kinder – έκπληξη στον ρατσισμό! – από τη Βασιλική Παπαντωνοπούλου

• 39
• 0
• 
  
• 
  

EPA / CHRISTOPH SCHMIDT
Μια σοκολάτα, οι πρόσφυγες και η εθνική ποδοσφαιρική ομάδα της Γερμανίας. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται άσχετα μεταξύ τους, αλλά συνδέονται στην παρακάτω ιστορία:
Στη Γερμανία έχει δημιουργηθεί κίνημα εναντίον των προσφύγων, ονόματι Pegida (αρχικά που στα γερμανικά μεταφράζονται ως Ευρωπαίοι Πατριώτες εναντίον της Ισλαμοποίησης της Δύσης). Η πιο πρόσφατη ρατσιστική τους αντίδραση ήταν κατά της σοκολάτας Kinder που κυκλοφόρησε με νέα συσκευασία.
Αντί για ξανθά γαλανομάτικα παιδάκια, εμφανίζονται παιδιά με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε ρίζες από την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή. Τα σχετικά σχόλια των μελών του Pegida στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν πολύ αιχμηρά, τόσο κατά της εταιρείας όσο και κατά των παιδιών.
Το μένος τους δεν μειώθηκε ούτε όταν πληροφορήθηκαν ότι τις νέες συσκευασίες κοσμούν οι παιδικές φωτογραφίες μελών της εθνικής ομάδας της Γερμανίας, όπως του Ζερόμ Μπόατενγκ και του Ιλκάι Γκιντογκάν. Πρόκειται για τη νέα διαφημιστική καμπάνια εν όψει του Euro 2016.
Τότε λοιπόν η συζήτηση εκτροχιάστηκε τελείως, καθώς άρχισε να αμφισβητείται και ο εθνικός χαρακτήρας της «νατσιοναλμάνσαφτ», την οποία όπως φαίνεται το Pegida επιθυμεί να βλέπει μόνο με ποδοσφαιριστές άριων χαρακτηριστικών, όπως ο Μάνουελ Νόιερ.
Το θέμα όμως είναι ότι στη Γερμανία, ο ένας στους 5 κατοίκους (σύμφωνα με στοιχεία του 2015) έχει ρίζες εκτός της χώρας, είτε από τον έναν γονέα ή και από τους δύο. Και η εθνική ομάδα της χώρας δεν θα μπορούσε παρά να είναι μια φυσιολογική μικρογραφία της.

AP Photo/Ferdinand Ostrop

Για παράδειγμα, ο Ζερόμ Μπόατενγκ είναι γεννημένος στο Βερολίνο από Γερμανίδα μητέρα και Γκανέζο πατέρα.
Ο Σκοντράν Μουστάφι γεννήθηκε στο Μπαντ Χέρσφελντ της Εσης από Αλβανούς γονείς μετανάστες. Μάλιστα είχε εκφράσει την επιθυμία να αγωνιστεί με τα αλβανικά χρώματα προς τιμή της καταγωγής του, όμως πρόλαβε ο Γιόαχιμ Λεβ και τον έχρισε διεθνή με τη Γερμανία.
Ο Αντόνιο Ρίντιγκερ γεννήθηκε στο Βερολίνο από Γερμανό πατέρα και μητέρα από τη Σιέρα Λεόνε. Στην ίδια πόλη ήρθε στη ζωή και ο Καρίμ Μπελαράμπι, από Γερμανίδα μητέρα και Μαροκινό πατέρα.
O Σάμι Κεντίρα έχει και αυτός Γερμανίδα μητέρα, αλλά ο πατέρας του είναι Τυνήσιος.
Τόσο ο Εμρέ Τζαν όσο και οι Ιλκάι Γκιντογκάν και ο Μεσούτ Οζίλ γεννήθηκαν από Τούρκους γονείς μετανάστες, ο πρώτος στη Φρανκφούρτη και οι άλλοι δύο στο Γκελζενκίρχεν.
Ο Λούκας Ποντόλσκι γεννήθηκε στο Γκλίβιτσε από Πολωνούς γονείς και μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μπεργκχάιμ της Βεστφαλίας όταν ήταν δύο ετών.
Ο Λιρόι Σανέ γεννήθηκε στο Εσεν και είναι γιος του πρώην διεθνούς Σενεγαλέζου ποδοσφαιριστή Σουλεϊμάν Σανέ και της Γερμανίδας πρώην πρωταθλήτριας ρυθμικής γυμναστικής Ρεγκίνα Βέμπερ.
Άτομα σαν τους υποστηρικτές του Pegida χαρακτηρίζουν όλους τους προαναφερθέντες «μονομάχους, μισθοφόρους και σκλάβους, που δεν παίζουν για τη Γερμανία λόγω ιδεολογίας, αλλά για τα χρήματα».
Το πιθανότερο όμως είναι πως όλοι αυτοί είχαν βγει στους δρόμους προ διετίας για να πανηγυρίσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο που οι… μισθοφόροι, με τη διαφορετικότητά τους, χάρισαν στη χώρα τους.
Οπως δήλωσε χθες ο πρόεδρος της Γερμανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, Ράινχαρντ Γκρίντελ: «Η εθνική μας ομάδα είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της επιτυχημένης κοινωνικής ένταξης. Εκατομμύρια άτομα στη Γερμανία είναι περήφανα για την ομάδα αυτή, επειδή είναι έτσι ακριβώς όπως είναι»…

Πηγή:efsyn.gr

Διαβάστε περισσότερα

Το πεντοζάλι που έγινε καρσιλαμάς

 
    Η κυβέρνηση πανηγυρίζει. Και χορεύει. Φυσικά ο ρυθμός που ακούγεται δεν είναι το… «πεντοζάλι» για το οποίο μιλούσε προεκλογικά ο κ.Τσίπρας. Για το σαχλό τσιφτετέλι του εξευτελισμού πρόκειται στο οποίο επιδίδονται τα εκάστοτε γιουσουφάκια της πλουτοκρατίας.
    Οι ενθουσιασμένοι κυβερνώντες διαφημίζουν ότι «αξιολογήθηκαν» θετικά από τους… θεσμούς.

• Πανηγυρίζουν γιατί – όπως αναφέρει η απόφαση του Γιούρογκρουπ – «ο ESM αναμένεται να εγκρίνει το συμπληρωματικό MoU» που υπέγραψε χτες η κυβέρνηση. Μνημόνιο (MoU), δηλαδή!
• Πανηγυρίζουν γιατί ξεφτιλίστηκαν αφού οι εταίροι είπαν στον κ.Τσίπρα ότι ακόμη και τα παραμύθια που είπε μόλις προχτές στη Βουλή - περί μη αναδρομικής επιστροφής του ΕΚΑΣ και περί σύστασης ταμείου… Αλληλεγγύης – να τα ξεχάσει! 
• Πανηγυρίζουν διότι υπέγραψαν νέα, δυσμενέστερη αναθεώρηση ακόμα κι αυτού του ασφαλιστικού –λαιμητόμος που ψήφισαν μόλις πριν από 15 μέρες!
• Πανηγυρίζουν γιατί τους είπαν ότι δεν τους αρκεί η νομοθέτηση του ξεπουλήματος για 99 χρόνια αλλά θέλουν ακόμα πιο συγκεκριμένη νομοθέτηση για το ξεπούλημα του Ελληνικού, της Εγνατίας και της ενέργειας, κι αυτοί το αποδέχτηκαν! 
• Πανηγυρίζουν γιατί τους είπαν ότι δεν τους αρκεί η ήδη νομοθετημένη ασυλία όσων διοικούν το Υπερταμείο ξεπουλήματος, πως θέλουν ακόμα πιο ισχυρή νομική κατοχύρωση ότι απαλλάσσονται ποινικών ευθυνών, κι αυτοί το αποδέχτηκαν!
• Πανηγυρίζουν γιατί το επιτόκιο για τα δεκαετή ελληνικά ομόλογα πάει στο 6,98%, διότι θεωρούν ότι έχουν να κάνουν με λωτοφάγους που ξεχνούν ότι η Ελλάδα μπήκε στα Μνημόνια με πρόσχημα ότι το 2010 το επιτόκιο είχε ανεβεί πάνω από το 5%...
• Πανηγυρίζουν διότι δεσμεύτηκαν σε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ για το 2018, δηλαδή για απηνή λιτότητα!
• Πανηγυρίζουν γιατί το ΔΝΤ έρχεται μέχρι το τέλος του έτους με νέο δικό του μνημόνιο! Γράφει η απόφαση του Γιούρογκρουπ: «(…) το Eurogroup καλωσορίζει την πρόθεση του ΔΝΤ να προτείνει στο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείο να εγκρίνει την επίτευξη χρηματοδοτικής συμφωνίας πριν από το τέλος του 2016 (…)».

    Πανηγυρίζουν, φυσικά, γιατί τώρα θα πάρουν κι αυτοί τη δόση τους. Όπως οι προηγούμενοι. Ποιος δεν θυμάται τα αντίστοιχα πανηγύρια των Σαμαρά – Βενιζέλου για τις δικές τους δόσεις και «υπερδόσεις» (σσ: ειδικά εκείνη των 40 – 50 δισ. ευρώ τον Δεκέμβρη του 2012).
    Ας δούμε, όμως, για ποιο πράγμα παιανίζουν τα… νταούλια της «αριστερής» καταισχύνης: «Έρχονται» – λένε – 10,3 δισ. ευρώ! Μάλιστα… Αλλά:
    α) Το μόνο που ξέρουμε, σε ότι αφορά τον ελληνικό λαό, είναι τα δισεκατομμύρια που «φεύγουν».

• Μιλάμε για τα πάνω από 8 δισ. ευρώ νέα βάρη (έκθεση Λογιστηρίου του Κράτους) που πρόσθεσαν στις πλάτες του λαού με το Ασφαλιστικό τους.
• Μιλάμε για τα νέα βάρη ύψους 5,4 δισ. ευρώ που πρόσθεσαν στις πλάτες του λαού με το φορολογικό τους.
• Μιλάμε για την «κάβα» των νέων μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις ύψους 3,6 δισ. ευρώ που φέρνουν με τον «κόφτη» τους.
• Μιλάμε για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας ανυπολόγιστου κόστους που την επέκτειναν για τα επόμενα 99 χρόνια!

    Δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς τα άπταιστα… «μαρξιστικά» του κ.Τσακαλώτου για να κάνει τις προσθαφαιρέσεις ώστε να αντιληφθεί περί τίνος πρόκειται.
    β) «Έρχονται» - λένε – 10,3 δισ. ευρώ! Μάλιστα… Μόνο που: 

• Το για ποιους «έρχονται» προκύπτει από το γεγονός ότι το 70% αυτού του ποσού είναι ήδη δεσμευμένο για τις πληρωμές τόκων και χρεολυσίων παλιότερων δανείων που έχει δεσμευτεί να αποπληρώσει η κυβέρνηση στους τοκογλύφους μέχρι τα τέλη του Ιουνίου.
• Το για ποιους βασικά «έρχονται» καταγράφεται – δυο φορές – στην απόφαση του Γιούρογκρουπ: «Η δεύτερη δόση (…) θα δοθεί (…) ώστε να καλύψει ανάγκες εξυπηρέτησης χρέους (…)».
• Το για ποιους «έρχονται» προκύπτει από τα προγράμματα ενίσχυσης των «επενδυτών» που σπεύδουν να φέρουν «ανάπτυξη» και «ανοικοδόμηση» πάνω στο έρεβος του μισθού των 400 ευρώ, της απλήρωτης δουλειάς και των εργασιακών σχέσεων «γαλέρας».  
• Το για ποιους «έρχονται» προκύπτει από το που πήγαν και τα προηγούμενα που «ήρθαν». Πριν από μόλις δυο βδομάδες ήταν η εφημερίδα «Handelsblatt» που δημοσίευσε την έρευνα του «European School of Management and Technology» του Βερολίνου που πιστοποιούσε ό,τι ακριβώς γνωρίζαμε: Το σύνολο σχεδόν των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ σε δάνεια που υποτίθεται «πήρε» η Ελλάδα από το 2010 στο πλαίσιο των Μνημονίων πήγαν υπέρ πίστεως γαλλογερμανικών τραπεζών και για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.

    Γι’ αυτούς φτιάχτηκαν τα Μνηµόνια. Όλα τα Μνημόνια. Και του κ.Τσίπρα και των προηγούμενων.
    Για να εξασφαλίζονται – µέσω της «συντεταγµένης» και «ελεγχόμενης» χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους και την εκτός ελέγχου χρεοκοπία του ελληνικού λαού – τα συμφέροντα των ντόπιων και ξένων «σωτήρων».
    Το τίμημα της «σωτηρίας» είναι οι μισθοί. Είναι οι συντάξεις. Είναι η δημόσια περιουσία. Είναι τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Είναι τα σπίτια του άνεργου και φτωχοποιημένου λαού που τα βγάζουν στο σφυρί παραδίδοντας στα όρνεα τα «κόκκινα δάνεια»!
    Η κυβέρνηση, βέβαια, πανηγυρίζει. Πέτυχε – λέει – ρύθμιση του χρέους! Μην πάει το μυαλό σας στο «κούρεμα» και στις «διαγραφές». Αυτά πήγαν εκεί που πήγαν και εκείνα τα «θα καταργήσουμε τα Μνημόνια σε ένα νόμο με ένα άρθρο».
    Γράφει η απόφαση του Γιούρογκρουπ: «Στις 9 Μαΐου το Eyrogroup επαναβεβαίωσε ότι το ονομαστικό κούρεμα εξαιρείται (…)». 
    Η «ρύθμισή τους» δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν «χάρτη» αιώνιας δουλοπαροικίας χρέους όπου η Ελλάδα θα πληρώνει κάθε χρόνο έως και το 20% του παραγόμενου πλούτου της για αποπληρωμή παλιότερων και ολοένα ανανεωνόμενων χρεών.
    Η «ρύθμισή τους», την εξειδίκευσή της οποίας θα αναμένουμε μετά το… 2018, λέει – εκ των προτέρων - ότι εις το διηνεκές η Ελλάδα θα καταβάλει ετησίως το 1/5 του ιδρώτα του λαού της, ποσά μέχρι και 30 – 40 δισ. ευρώ κατ’ έτος (!), για να πληρώνει χρέη που ο λαός δεν χρωστάει και που δεν τελειώνουν ποτέ!   
    Τέτοια μεγάλη «επιτυχία». Και που την σερβίρουν: Σε ένα λαό που είδε τα τελευταία 6 χρόνια να λεηλατείται – στο όνομα της «σωτηρίας» - το ¼ του ΑΕΠ της χώρας και να του βουτάνε από την τσέπη με την μορφή των εισπρακτικών και δημοσιονομικών μέτρων πάνω από 70 δισ. ευρώ πριν ακόμα από την εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου.

***

    Κάπως έτσι επιστρέφουμε από εκεί που δεν φύγαμε ποτέ. Είναι στο έργο του «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα» που ο Νίκος Μπελογιάννης εξέταζε το ρόλο του ελληνικού κεφαλαίου σε συνδυασμό με τη διείσδυση και τη συνεργασία του με το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα.
    Σε εκείνη την ακτινογραφία της ελληνικής οικονομίας που ξεκινά από το 1824 και φτάνει έως το 1940, μιλώντας για το πώς λειτούργησε ο «σωτήριος» δανεισμός από τα πρώτα «δάνεια της ανεξαρτησίας» μέχρι και τη μεταξική δικτατορία, ο Μπελογιάννης έγραφε:

«…ο λαός υπόφερνε. Είχε γονατίσει από τους φόρους, κι η τοκογλυφία ερχότανε ύστερα να του δώσει τη χαριστική βολή. Αφήνω κατά μέρος κάθε δική μου περιγραφή και παίρνω ένα κομμάτι από την Ιστορία του Καρολίδη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο: “Την εποχή εκείνη η χώρα εσπαράζετο υπό της φυγοδικίας και των συμμοριών τοκογλύφων, οίτινες εν συνεργασία προς τους ταμίας του κράτους και αυτούς ακόμα τους δικαστάς είχον δημιουργήσει αλληλεγγύην και κατέτρωγαν τας σάρκας του λαού» (…). Κι έτσι, τοκογλύφοι, κομματάρχες, δικαστές, ταμίες, Εθνοτράπεζα, κράτος και ληστές – τούτοι οι τελευταίοι πολύ λιγότερο από τους άλλους – εκτελούσαν το ίδιο “εθνοφελές” έργο: Την ερήμωση της χώρας και τον αφανισμό του λαού. Και στο αντιλαϊκό τούτο όργιο, έρχονται και οι ξένοι κεφαλαιούχοι να πάρουν μία από τις καλύτερες θέσεις”».

    Στον, δε, επίλογο του βιβλίου του, ο Μπελογιάννης σημειώνει:

«… Γενικά, η πολιτική ζωή της χώρας μας μέσα στα 120 χρόνια της ελεύθερης ύπαρξής της επηρεάστηκε σημαντικά από τις θελήσεις κι τα συμφέροντα των ξένων κεφαλαιούχων και των χωρών τους. Και τα συμφέροντα αυτά ήταν πάντοτε αντίθετα με τα συμφέροντα της Ελλάδας και του λαού της. Παρ’ όλα αυτά όμως, οι ελληνικές κυβερνητικές κλίκες, όταν έφταναν στο σταυροδρόμι που οδηγούσε ή στην υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της πατρίδας τους ή στην υποταγή στις επιθυμίες και τους εκβιασμούς των ξένων, προτίμησαν πάντοτε, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, το δεύτερο δρόμο (…)».

    Αυτά τότε…



email: mpog@enikos.gr

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί υπέγραψαν για 99 χρόνια και όχι για 79 και ποιά είναι η μεγάλη βρωμιά που κρύβεται πίσω από αυτή την ιστορία???

Είναι λάθος και ψέμα συνειδητό να διαδίδεται, ότι αυτή η δοσίλογη κυβέρνηση Εφιαλτών και επίορκων, υπέγραψε μια συμφωνία ντροπής για 99 χρόνια προκειμένου να μη φαίνεται ο στρογγυλός αριθμός 100 ή πολύ περισσότερο να πλασάρεται όλο αυτό ως «συμφέρουσα εθνικά λύση»…

 

Κυριάκος Κυριακόπουλος

Η αλήθεια είναι πως υπέγραψαν να παραδώσουν τη χώρα για 99 χρόνια, διότι αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος για να την παραδώσουν για πάντα και οριστικά.

Διότι αυτή η συμφωνία ντροπής του κατοχικού υπερταμείου, λειτουργεί παράλληλα με το κατοχικό ΤΑΙΠΕΔ, και τα δύο μαζί με τον μνημονιακό – κατοχικό νόμο 3986 του 2011 περί «δικαιώματος επιφανείας», πράγμα που σημαίνει απλά και…

με βάση το Κατοχικό πλέον δίκαιο, πως ότι εκχωρείται για πάνω από 80 χρόνια… εκχωρείται για πάντα και οριστικά.

Γι αυτό και οι 153 (και όχι μόνον) εφιάλτες και τα κόμματα που τους εξέθρεψαν, δεν είναι πλεον πολιτικοί μας αντίπαλοι αλλά επίορκοι, εφιάλτες και επικίνδυνη πέμπτη φάλαγγα στο μαλακό υπογάστριο της Ελλλάδας.

Ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπίζονται… Ως τέτοιοι πρέπει να δικαστούν και να καταδικαστούν όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου.

Η βρώμικη νύχτα της εσχάτης προδοσίας, προετοιμάστηκε επιμελώς και σε χρόνο ανύποπτο, πολύ νωρίτερα από τον τρισάθλιο ΓΑΠ με τη σύμφωνη γνώμη και της Νέας Δημοκρατίας.

Διαβάστε περισσότερα

«Τα διδάγματα της κρίσης»

"Για να βγει κέρδος από μια επιχείρηση, πρέπει να πουληθούν τα εμπορεύματα, να βρεθούν αγοραστές. Και αγοραστής πρέπει να είναι κατ' ανάγκην όλη η μάζα του πληθυσμού, γιατί οι τεράστιες επιχειρήσεις παράγουν βουνά ολόκληρα από προϊόντα. Σ' όλες όμως τις κεφαλαιοκρατικές χώρες τα εννιά δέκατα του πληθυσμού αποτελούνται από φτωχούς: από εργάτες που παίρνουν ένα πενιχρότατο μεροκάματο, από αγρότες που, στη μεγάλη τους μάζα, ζουν χειρότερα κι από τους εργάτες.

Και να που, όταν η μεγάλη βιομηχανία σε περίοδο άνθησης παίρνει φόρα για να παράγει όσο το δυνατό περισσότερα, ρίχνει στην αγορά τόσο μεγάλη ποσότητα προϊόντων, που δεν είναι σε θέση να τα πληρώσει η φτωχή πλειονότητα του λαού. Αυξάνει ολοένα ο αριθμός των μηχανών, των εργαλείων, των αποθηκών, των σιδηροδρόμων κτλ, όμως, από καιρό σε καιρό διακόπτεται αυτή η αύξηση, γιατί η μάζα του λαού, για την οποία, σε τελευταία ανάλυση, προορίζονται όλοι αυτοί οι βελτιωμένοι τρόποι παραγωγής, παραμένει σε φτώχεια τέτοια, που φτάνει τα όρια της εξαθλίωσης.

Η κρίση δείχνει ότι η σύγχρονη κοινωνία θα μπορούσε να παράγει ασύγκριτα περισσότερα προϊόντα για την καλυτέρευση της ζωής όλου του εργαζόμενου λάου, αν δεν είχαν αρπαχτεί η γη, τα εργοστάσια, οι μηχανές κτλ από μια χούφτα ατομικούς ιδιοχτήτες, που βγάζουν εκατομμύρια από τη λαϊκή εξαθλίωση.

Η κρίση δείχνει ότι οι εργάτες δεν μπορούν να περιοριστούν μόνο στην πάλη για μερικές παραχωρήσεις από μέρους των κεφαλαιοκρατών: στην περίοδο της αναζωογόνησης της βιομηχανίας μπορούν να καταχτηθούν τέτοιες παραχωρήσεις... όμως επέρχεται η κρίση και οι κεφαλαιοκράτες όχι μόνο παίρνουν πίσω τις παραχωρήσεις που έκαναν, αλλά και επωφελούνται από την αδυναμία των εργατών για να κατεβάσουν ακόμα πιο πολύ τα μεροκάματα. Κι αυτό θα συνεχίζεται αναπότρεπτα, ώσπου οι στρατιές του σοσιαλιστικού προλεταριάτου να γκρεμίσουν την κυριαρχία του κεφαλαίου..."

Λένιν, απόσπασμα από το άρθρο «Τα διδάγματα της κρίσης», δημοσιεύτηκε στην «Ισκρα» τον Αύγουστο του 1901, «Απαντα», τόμος 5ος, σελ. 85 - 86, έκδοση «Σύγχρονη Εποχή»).

Διαβάστε περισσότερα

Καταλαμβάνουν και τα πυρηνικά εργοστάσια οι Γάλλοι ενάντια στον εργασιακό νόμο

Απεργία κηρύχθηκε σε πυρηνικό εργοστάσιο της Γαλλίας κατά του νομοσχεδίου για τα εργασιακά.
Στη Γαλλία ο αγώνας τον εργαζομένων εναντίον του νομοσχεδίου κλιμακώνεται σε όλους τους τομείς.
Και οι εργαζόμενοι σε άλλες πυρηνικές μονάδες δηλώνουν έτοιμοι να προχωρήσουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργατικές συνελεύσεις. Το ίδιο θα κάνουν και οι εργαζόμενοι στις μεταφορές.
Ήδη εργαζόμενοι έχουν κηρύξει απεργίες και έχουν καταλάβει πολλά από τα διυλιστήρια της Γαλλίας ενώ την ίδια ώρα η αστυνομία προχωρά σε επιχειρήσεις για την άρση των αποκλεισμών.
Τα ξημερώματα οι αστυνομικές αρχές επιχείρησαν για την άρση του αποκλεισμού του διυλιστηρίου στο Ντουσί-Λε-Μιν, στα βορειοανατολικά της χώρας.
Την προηγούμενη ημέρα, μετά την αστυνομική επέμβαση σε διυλιστήριο στο Φο-συρ-Μερ, o Γάλλος πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς είχε διαμηνύσει πως θα κρατήσει σκληρή στάση για να ανοίξουν τα διυλιστήρια.
Η Γαλλία έχει αρχίσει εδώ και δύο ημέρες να αντλεί από τα στρατηγικά της αποθέματα σε πετρελαϊκά προϊόντα για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα τροφοδοσίας που έχουν προκαλέσει οι απεργιακές κινητοποιήσεις και ο αποκλεισμός μονάδων της πετρελαϊκής βιομηχανίας σε ολόκληρη τη χώρα.
Έξι από τα οκτώ γαλλικά διυλιστήρια υπολειτουργούν ή είναι αποκλεισμένα.
Από την πλευρά του, το ισχυρότερο συνδικάτο της Γαλλίας CGT διαμηνύει ότι θα παλέψει μέχρι τέλους για την απόσυρση του εργασιακού νόμου.
Το CGΤ έχει καλέσει σε απεργία για το διάστημα 3-5 Ιουνίου των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας και των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους και στα λιμάνια

Διαβάστε περισσότερα

Μια φωτογραφία, απ’ αυτές που κρεμάν οι φοιτητές, στην καρδιά τους

Στις 25 Μάη 2001 πέθανε ο φωτογράφος της κουβανικής επανάστασης, και «πατέρας» της πιο διάσημης φωτογραφίας από εφευρέσεως φακού, Αλμπέρτο Κόρδα. Της φωτογραφίας του Τσε Γκεβάρα να κοιτάζει κάτω από το μαύρο μπερέ. «Ηρωικός Αντάρτης» ονόμασε ο ίδιο το πορτρέτο.

 

Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 5 Μαρτίου 1960 στην Αβάνα της Κούβας τραβήχτηκε στην κηδεία των θυμάτων μιας ναυτικής τραγωδίας. «Βρισκόμουν περίπου δέκα μέτρα από την εξέδρα όπου μιλούσε ο Φιντέλ Κάστρο. Ξαφνικά, πρόσεξα ότι ο Τσε πλησίαζε το κιγκλίδωμα» περιέγραψε ο ίδιος αργότερα τη στιγμή της σύλληψης της φωτογραφίας.
Η φωτογραφία δε χρησιμοποιήθηκε από τον κουβανικό Τύπο. Επτά χρόνια αργότερα τη ζήτησε από τον Κόρδα ένας Ιταλός συνάδελφός του κι ο κουβανός του την χάρισε. Όταν λίγους μήνες αργότερα ο Τσε πέθανε, η φωτογραφία κυκλοφόρησε ως πόστερ στην Ιταλία και σε πολύ μικρό έκανε το γύρο του κόσμου. Εκτοτε δεν έπαψε να βρίσκεται στις καρδιές των φοιτητών, των νέων και επαναστατών όλης της Γης.
Η φωτογραφία δεν χάρισε τον πλούτο στο δημιουργό της. Ο Κόρντα αρνήθηκε να πληρωθεί ή να λάβει δικαιώματα για τον Επαναστάτη του, και υπερασπίστηκε τον επαναστατικό χαρακτήρα της φωτογραφίας του: όταν γνωστή βότκα χρησιμοποίησε στη διαφημιστική της καμπάνια την φωτογραφία του Τσε, ο Κόρντα τη μήνυσε και ζήτησε να σταματήσει η εμπορική χρήση της φωτογραφίας. Κέρδισε 50.000 δολάρια, ερχόμενος σε συμβιβασμό πριν εκδικαστεί η αγωγή του, τα οποία δώρισε αμέσως στο Κουβανικό σύστημα Υγείας.

 

Ο Alberto Diaz Gutierrez η Korda γεννήθηκε στην Αβάνα το 1929. Ηταν διάσημος φωτογράφος μόδας στην Κούβα, αγαπούσε τα γρήγορα αυτοκίνητα και τις όμορφες γυναίκες. Είχε μια Porsche, MG και ένα στούντιο δίπλα σε πολυτελές ξενοδοχείο στην Αβάνα. «Κόντευα τα 30, και ζούσα επιπόλαια όταν ένα εξαιρετικό γεγονός άλλαξε τη ζωή μου. Η Κουβανική Επανάσταση. Τότε τράβηξα εκείνη τη φωτογραφία του μικρού κοριτσιού που έσφιγγε ένα κομμάτι ξύλο σαν να ήταν κούκλα. Κατάλαβα ότι άξιζε να αφιερώσω τη δουλειά μου σε μια επανάσταση που είχε στόχο να εξαλείψει αυτές τις ανισότητες».

Ετσι έγινε ο κύριος φωτογράφος της επανάστασης, καθώς βρέθηκε μαζί με τους αντάρτες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα, ενώ μετά τη νίκη της επανάστασης, το 1959, δούλεψε στην εφημερίδα «Ρεβουλουσιόν» για πάρα πολλά χρόνια. Στα καθήκοντα του, ως ο «φωτογράφος της επανάστασης», ήταν να αποθανατίζει τον Τσε και τον Φιντέλ σε διάφορες στιγμές των δημόσιων δραστηριοτήτων τους. Χαρακτηριστική είναι η φωτογραφία του Τσε να ψαρεύει μαζί με τον Έρνεστ Χέμινγουέϊ.

Επιμέλεια Ηρακλής Κακαβάνης



Πηγή:atexnos.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τι ζούμε…

Η κάλτσα του παραμυθιού, άρχισε να ξηλώνεται έτσι:

Η ανασκολόπιση των εννοιών και των λέξεων προχώρησε έτσι:

Η δημαγωγία και το ψέμα διακινούνται πλέον έτσι:

Η τραγική πραγματικότητα – αν οι φορείς της επέλεγαν να είναι τίμιοι τουλάχιστον στον κυνισμό τους – θα μπορούσε να αποδοθεί έτσι:

Και στο ερώτημα «τι ζούμε» πλέον, τα όσα βιώνουμε, όλη αυτή η απάτη του νέου διπολισμού που ήρθε να αντικαταστήσει την αθλιότητα του παλιού δικομματισμού πολλαπλασιάζοντάς την εις την νιοστή, περιγράφονται σε μια φωτογραφία με δυο σχόλια, που κάνει το γύρο του διαδικτύου:

Ο λαός να βάλει το χέρι του. 

Διαβάστε περισσότερα

Jean Paul Marat: Η «φωνή» της Γαλλικής Επανάστασης

«Σαν τον Χριστό, ο Μαρά αγαπούσε παράφορα τον λαό. Σαν τον Χριστό, ο Μαρά µισούσε τους βασιλιάδες, τους ευγενείς, τους παπάδες, τους αγύρτες και, σαν τον Χριστό, ποτέ δεν έπαψε να πολεµά αυτές τις µάστιγες του λαού» είχε γράψει ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ για ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα της Γαλλικής Επανάστασης, τον Ζαν Πολ Μαρά.

Και έτσι ήταν: ο Μαρά σύντομα παράτησε την αριστοκρατική ανεσή του για να ταχθεί στις υπηρεσίες της επανάστασης, για να γίνει με την εφημερίδα του, «Φίλος του Λαού», η φωνή και η σκέψη των επαναστατών της Γαλλίας.
Ο θανατός του στις 13 Ιουλίου του 1793 από μια οπαδό των αντιπάλων του ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς και καλλιτέχνες, ενώ παράλληλα αναπαραστάθηκε στον διάσημο πίνακα του Ζακ-Λουι Νταβίντ «Ο θάνατος του Μαρά», ένα από τα γνωστότερα έργα της Γαλλικής Επανάστασης.
Γεννημένος, σαν σήμερα, στις 24 Μαϊου του 1743 στο Νεσατέλ της Ελβετίας, ο Ζαν Πολ Μαρά ήταν γόνος πλουσίας οικογενείας και σε νεαρή ηλικία έφυγε για το Παρίσι με σκοπό να σπουδάσει ιατρική. Την ίδια περίοδο, επηρεασμένος από τις ιδέες των Γάλλων Διαφωτιστών, άρχισε να ασχολείται με την μελέτη των κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων και έγραψε δύο δοκίμια, το «Φιλοσοφικό δοκίμιο για τον άνθρωπο» και το «Αλυσίδες της δουλείας». Θέλοντας να βοηθήσει την Γαλλική Επανάσταση, εξέδωσε το 1790 την εφημερίδα «Φίλος του Λαού».
Την εφημερίδα αυτή την έγραφε εξολοκλήρου ο ίδιος και μέσα από τις στήλες της στηλίτευε την αριστοκρατία, τους κυβερνητικούς παράγοντες και την μοναρχία. Αναγκάστηκε πολλές φορές να διακόψει την έκδοση την εφημερίδας του και να καταφύγει στο εξωτερικό για να αποφύγει την σύλληψή του. Κάποια περίοδο, μάλιστα, κρυβόταν στους υπονόμους του Παρισιού και έγραφε από εκεί τα κειμενά του. Από τους υπονόμους αυτούς πρέπει να κόλλησε και την βαριά χρόνια δερματοπάθεια που θα τον ταλαιπωρούσε μέχρι τον θανατό του. Επιπλέον, ο Μαρά μέσα από την εφημερίδα του προέτρεπε τον Λαό να επαναστατήσει απέναντι της μοναρχίας και συγκεκριμένα του Λουδοβίκου του ΙΣΤ. Τελικά, αυτό το πέτυχε υποκινώντας την σφαγή των μοναρχικών από τα πλήθη του Παρισιού τον Σεπτέμβριο του 1792.
Ο Μαρά με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας στις 22 Σεπτεμβρίου 1792 εξελέγη μέλος της Κομμούνας του Παρισιού και επίσης βουλευτής των «Ιακωβίνων » στην Συμβατική Εθνοσυνέλευση. Μαζί με τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο (Maximilien Robespierre) και τον Ζωρζ Νταντών (Georges Danton) υπήρξε ένας από τους τρεις πολιτικά ισχυρότερους άνδρες της Δημοκρατίας μετά την πτώση των αντιπάλων τους, των δεξιών «Γιρονδίνων». Η συμβολή του στην πτώση των Γιρονδίνων, η πρωταγωνιστική του συμμετοχή στις σφαγές του Σεπτεμβρίου και στην ανατροπή του στρατηγού Ντιμουριέ από την ηγεσία των επαναστατικών στρατευμάτων, θεωρήθηκαν ακρότητες από την πλευρά του Μαρά και αυτό συνέβαλλε στο να γίνει αντιπαθής σε μια μερίδα του λαού. Έπειτα οι αντιπάλοι του χρησιμοποίησαν αυτές τις ακρότητες για να τον χαρακτηρίσουν «τέρας».
Ο Μαρά, παρόλα αυτά, θεωρείται η προσωποποίηση του Επαναστάτη της Γαλλικής Επανάστασης. Αγαπούσε τον Λαό της Γαλλίας αλλά ταυτόχρονα πίστευε ότι η βία είναι αναγκαία για να διασωθεί η Επανάσταση. Ήταν υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου και τα γραπτά του είναι σήμερα επίκαιρα όσο ποτέ. Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του «Η εγκαθίδρυση του δεσποτισμού» το 1792 γράφει:

«Μερικές φορές ο ηγεμόνας, για να επιβουλευτεί την ελευθερία περιμένει τη στιγμή της εκδήλωσης μιας ανησυχητικής κρίσης, που έχει προετοιμάσει ο ίδιος· τότε, με το πρόσχημα της φροντίδας για τη σωτηρία του κράτους προτείνει καταστροφικά μέτρα, που τα καλύπτει με το πέπλο της αναγκαιότητας, του κατεπείγοντος, των περιστάσεων, της κακοδαιμονίας των καιρών. Εγκωμιάζει την αγνότητα των προθέσεών του, εκφωνεί μεγάλα λόγια για την αγάπη του δημοσίου συμφέροντος, διαλαλεί τη μέριμνα της πατρικής του αγάπης. Κι αν δει ότι υπάρχει δισταγμός για να γίνουν δεκτές οι προτάσεις του, βάζει αμέσως τις φωνές: Πώς, δεν θέλετε; Ε, τότε βγείτε μόνοι σας από την άβυσσο! Κανείς δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί, κι ο καθένας αφήνεται στο έλεος των πραγμάτων, παρ’ όλο που δεν έχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό που κρύβουν τα μέτρα αυτά, όπου κάτω από το όμορφο περίβλημα βρίσκονται τα πιο μοχθηρά σχέδια. Η παγίδα αποκαλύπτεται όταν δεν υπάρχουν πλέον χρονικά περιθώρια για να αποφευχθεί: τότε ο λαός σαν το λιοντάρι που πέφτει μέσα στα δίχτυα κρυμμένα κάτω από τα φυλλώματα, παλεύει για να τα σπάσει και το μόνο που καταφέρνει είναι να μπλέκεται περισσότερο».

Ο Μαρά δολοφονήθηκε στις 13 Ιουλίου του 1793 από την Σαρλότ Κορντέ, οπαδό των Γιρονδίνων. Η νεαρή μαχαίρωσε τον Μαρά μέσα στο μπάνιο στο οποίο περνούσε ώρες λόγω της δερματοπάθειας του. Ο Μαρά τιμήθηκε ως ήρωας και η δολοφόνος του θανατώθηκε στιην λαιμητόμο. Αργότερα βέβαια το ονομά του συνδέθηκε από τους αντιπάλους του με τις αγριότητες.
Ο θάνατος του ακόμα εμπνέει συγγραφείς και καλλιτέχνες ενώ έχει αποτυπωθεί σε θεατρικά έργα, βιβλία, γλυπτά, ποιήματα και πίνακες. Στον τάφο είχαν γραφτεί τα εξής λόγια: "'Unité, Indivisibilité de la République, Liberté, Égalité, Fraternité ou la mort'" (Ενότητα, Δημοκρατία, Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη ή θάνατος!)

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη;, του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Από το περασμένο φθινόπωρο μέχρι σήμερα, οι βασικοί υπουργοί της κυβέρνησης, και πρώτος βεβαίως ο Αλέξης Τσίπρας, εκπέμπουν με κάθε αφορμή το ίδιο μήνυμα αισιοδοξίας: «Οι θυσίες πιάνουν επιτέλους τόπο»· «μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 η Ελλάδα ξαναμπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης». Είναι όμως πράγματι έτσι; Φταίει δηλαδή που, όσοι δεν συμμερίζονται την αισιοδοξία του κυβερνητικού επιτελείου, απλώς «δεν καταλαβαίνουν»;

Ας το δούμε αναλυτικότερα.

Με ποιο όχημα έρχεται η ανάπτυξη;

Η εκτίμηση για επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη στο β’ εξάμηνο αυτής της χρονιάς περιλαμβάνεται στην Έκθεση της Κομισιόν που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Μαΐου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά εκεί ότι μια αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα θα έρθει φέτος χάρη στην ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης. Πώς συνδυάζονται, όμως, οι έμμεσοι φόροι, ο «κόφτης» δαπανών και μισθών, η κατάργηση του ΕΚΑΣ και τα άλλα μέτρα λιτότητας που θεσπίζει το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο, με την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης, και δι’ αυτής, με την αναθέρμανση της οικονομίας τους αμέσως επόμενους μήνες; Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών παραδέχεται ότι δεν συνδυάζονται.

Μιλώντας το περασμένο Σάββατο στη Βουλή, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είπε συγκεκριμένα: «Έχω πλήρη κατανόηση για αυτούς που λένε ότι και να πάρουμε κάτι για το χρέος, αυτό δεν βοηθάει έναν φτωχό άνθρωπο αυτή τη στιγμή, που του βάζουμε και περισσότερους φόρους και είναι σε πολύ δύσκολη κατάσταση […] Είναι σωστή αυτή η θέση. Αλλά, από την άλλη μεριά, αν πάρουμε κάτι για το χρέος, θα αρχίσει η αντίστροφη πορεία της ελληνικής οικονομίας. Γιατί θα είναι ένα σήμα στις αγορές ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να διαχειριστεί το χρέος της, άρα οι επενδυτές μπορούν να επενδύσουν και μακροπρόθεσμα. Αυτό από μόνο του θα αντισταθμίσει τα υφεσιακά μέτρα, που όντως παίρνουμε».

Σε όσα αναφέρει ο Τσακαλώτος, δεν προκύπτει από πουθενά ότι η εκτιμώμενη επιστροφή στην ανάπτυξη θα έρθει γενικώς χάρη στην ενίσχυση της ζήτησης: ως προς αυτήν, τα μέτρα του πολυνομοσχεδίου είναι μέτρα που προκαλούν ύφεση. Κατά τον υπουργό Οικονομικών, ανάπτυξη θα υπάρξει, αν υπάρξει, γιατί η ρύθμιση του χρέους θα φέρει επενδύσεις. Πού στηρίζεται, όμως, αυτή η εκτίμηση;

Επενδύσεις χωρίς εγγυημένη κερδοφορία;

Ήδη από το 2008, το ποσοστό των ακαθάριστων επενδύσεων στο ΑΕΠ του επιχειρηματικού τομέα παρουσιάζει συνεχή πτώση· εξαίρεση ήταν μόνο το β΄ εξάμηνο του 2014 και το α΄ τρίμηνο του 2015. Ως γνωστόν, η συνήθης εξήγηση των νεοφιλελεύθερων, και όλο συχνότερα πια και της κυβέρνησης, είναι ότι γι’ αυτό φταίει το αβέβαιο πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι διαφορετική. Η ετήσια Έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για το 2016 λέει ότι, ήδη από το 2009, και κυρίως το 2013, τα αδιανέμητα κέρδη κυμαίνονται σε επίπεδο υψηλότερο έναντι αυτού των επενδύσεων: οι επιχειρηματίες προτιμούν να διαφυλάξουν τα κέρδη τους, αντί να τα επενδύσουν στην «πραγματική οικονομία». Κι αυτά, ενώ το εισόδημα του κεφαλαίου (κέρδη, τόκοι και πρόσοδοι) μειώθηκε στη χώρα, από 19,8 δισ. ευρώ το τελευταίο τρίμηνο του 2009, σε 17,2 δισ. ευρώ το γ΄ τρίμηνο του 2015.

Δεν πρόκειται για ελληνική ιδιαιτερότητα. Οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ για το 2016, που δημοσιοποιήθηκαν τον περασμένο Φεβρουάριο, μιλούν για περιορισμένες επενδύσεις συνολικά στην Ευρωζώνη, και επιπλέον, για υψηλή ανεργία: ακόμα και η περσινή άνοδος παγκοσμίως, σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε εταιρικές αναδιαρθρώσεις, παρά σε άμεσες επενδύσεις. Αβέβαιο πολιτικό κλίμα, λοιπόν, μπορεί να υπάρχει στην Ελλάδα, αλλά δεν υπήρχε πάντα, δεν υπάρχει παντού κι είναι πάντοτε ζήτημα χάριν τίνος διασφαλίζεται η βεβαιότητα· αυτό που, αντίθετα, υπάρχει παντού, είναι η αβεβαιότητα όσον αφορά τα προσδοκώμενα κέρδη. Οι επενδυτές, ως γνωστόν, δεν κινούνται με βάση τη διάθεση να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο.

Ανάπτυξη, δηλαδή τέλος της κρίσης;

Τόσο λοιπόν οι νεοφιλελεύθεροι οικονομικοί αναλυτές, όσο και η κυβέρνηση που περιμένει μαζί τους την έλευση των επενδύσεων, λογαριάζουν ως εάν να ξεπεράστηκε η συγκυρία της παγκόσμιας κρίσης: σα να μην ισχύει πια ότι «το κεφάλαιο αδυνατεί να εκμεταλλευτεί την εργασία στο βαθμό εκείνο της εκμετάλλευσης που απαιτεί η ‘υγιής’, η ‘ομαλή’ ανάπτυξη της καπιταλιστικής διαδικασίας παραγωγής», όπως γράφει ο Μαρξ για την υπερσυσσώρευση. Είναι όμως η κρίση αυτή που θέτει ακόμα σε λειτουργία μια σειρά από μηχανισμούς, με τους οποίους προετοιμάζεται η νέα φάση «ανάπτυξης», δηλαδή καπιταλιστικής συσσώρευσης. Ορισμένοι από αυτούς μας είναι ιδιαίτερα γνώριμοι:

α. η εκκαθάριση των ανεπαρκώς αξιοποιούμενων κεφαλαίων, η παύση μικρών ή μεγάλων μονάδων παραγωγής, η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση κεφαλαίου. Έχει λοιπόν ένα δίκιο ο Γιάννης Μαρίνος να θρηνεί πάνω από «το νεκροταφείο της ελληνικής επιχειρηματικότητας, σημειώνοντας ότι, από το 2008 ως το 2015, έχουν κλείσει ή εγκαταλείψει την Ελλάδα 244.712 επιχειρήσεις. Δεν είναι όμως, όπως νομίζει, λόγω δηλαδή «των αντικαπιταλιστικών εκστρατειών Αριστεράς και συνδικαλιστών». Η φετινή Έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ υπενθυμίζει πως, με τη διαδικασία εκκαθάρισης των πιο αδύναμων κεφαλαίων, η υπάρχουσα ζήτηση μεταφέρεται από τις επιχειρήσεις που έπαυσαν τη λειτουργία τους στις επιχειρήσεις που επέζησαν μέχρι στιγμής – άρα, όπως πάντα συμβαίνει στις κρίσεις, όταν κάποιοι θρηνούν, άλλοι εκστασιάζονται.

β. η άνοδος της μακροχρόνιας και μαζικής ανεργίας, η μείωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών, η ένταση της πειθαρχίας και η μετατροπή των όρων πώλησης της εργατικής δύναμης. Στην Ελλάδα της περιόδου 2010-2015, όπου το ΑΕΠ συρρικνώθηκε αθροιστικά κατά 24,2%, η ανεργία ακολουθεί μια ξέφρενη πορεία προς τα πάνω: 12,7% το 2010, 17,9% το 2011, 24,4% το 2012, 27,5% το 2013, 26,5% το 2014 και 25% το 2015. Η αύξηση δε της μισθωτής απασχόλησης κατά 33.834 νέες θέσεις εργασίας στους πρώτους μήνες του 2016, έχει κύριο χαρακτηριστικό την ευελιξία. Η γενική τάση, όπως τη συνοψίζει η ετήσια Έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, έχει ως εξής: υποκατάσταση πλήρους από μερική απασχόληση, υποκατάσταση προσωρινής απασχόλησης από απασχόληση χωρίς αποζημίωση απόλυσης, υποκατάσταση αμειβόμενων από μη αμειβόμενες υπερωρίες.

Στο ίδιο διάστημα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, ο πραγματικός μισθός έχει μειωθεί κατά 28,1%, ενώ η μείωση της αγοραστικής δύναμης του πραγματικού κατώτατου μισθού «δεν επιδέχεται σύγκριση με καμία άλλη περίπτωση ευρωπαϊκής χώρας», όντας στο -24,7% για όλους, και στο -34,3% για τους νέους και τις νέες κάτω των 25 ετών.

Ανάπτυξη, μπορεί. Αλλά για ποιους;

Στο έδαφος αυτό θα έρθει, αν έρθει, η πολυπόθητη ανάπτυξη. Πρόκειται για το έδαφος που έχει προετοιμάσει η αναγκαία μέσα στην κρίση (και γι’ αυτό εκτεταμένη) αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος της εργασίας – αναδιανομή που, ωστόσο, δεν έχει αποδειχτεί ικανή για τη διασφάλιση της «ομαλής» ανάπτυξης, εξού και πρόκειται να συνεχιστεί. Στην υπόθεση αυτή επιστρατεύεται ο «κόφτης», για να μην πιέζεται με επώδυνα μέτρα η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και για την υπόθεση αυτή δημιουργούνται οι συνθήκες γι’ αυτό που ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ ονομάζει «ανάπτυξη διά της αφαίρεσης πόρων» ή ο Ντε Άντζελις «νέες περιφράξεις»: η πολυαναμενόμενη έλευση των επενδυτών θα πραγματοποιηθεί, με τον όρο η ελληνική κυβέρνηση να τους διασφαλίσει εγγυημένα κέρδη – κι η εγγύηση αυτή περνά από την εκχώρηση δημόσιων πόρων και στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων, μέσω του υπερταμείου για τις ιδιωτικοποιήσεις.

Υπό τους όρους λοιπόν αυτούς, μετά τη μεγάλη βουτιά της περιόδου 2010-2015 (απώλεια 24,2% του ΑΕΠ), η ελληνική οικονομία ενδέχεται να «αναθερμανθεί» - στην πραγματικότητα: να σταθεροποιηθεί, σε ένα σημείο πολύ χαμηλότερο από εκείνο προ κρίσης. Τι θα σημάνει όμως για την κοινωνία και το περιβάλλον ένα τέτοιο «επίτευγμα», οι προπαγανδιστές της κόκκινης ανάπτυξης το αποφεύγουν επιμελώς. Μάλλον γιατί η κόκκινη ανάπτυξη είναι πανομοιότυπη με τη γαλάζια, με μια κρίσιμη ωστόσο διαφορά: ότι στην πρώτη, το κόμμα που ζήταγε διαγραφή χρέους, υψηλή φορολογία του πλούτου, μεγάλες δημόσιες επενδύσεις και ενίσχυση της θέσης των εργαζομένων στην παραγωγή, σήμερα βαφτίζει το κρέας ψάρι και τον κοινωνικό κανιβαλισμό πορεία προς τα μπρος.

___________

Σημειώσεις

Πρακτικά Ολομέλειας της Βουλής, 21.5.2016 [εδώ]

Εuropean Commission, Spring 2016 Economic Forecast: Staying the course amid high risks [εδώ]

ΟΕCD, Stronger growth remains elusive: Urgent policy response is needed, Interim Economic Outlook, 18 February 2016 [εδώ]

Eurostat, Εθνικοί Λογαριασμοί και ΑΕΠ 2004-2014 [εδώ]

ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση, Ετήσια Έκθεση 2016 [εδώ]

Ηλίας Ιωακείμογλου, «Η θεωρία της κρίσης υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου»,  Ceteris paribus, 23.3.2007 [εδώ]

Γιάννης Μαρίνος, «Το νεκροταφείο της ελληνικής επιχειρηματικότητας», Το Βήμα 22.5.2016 [εδώ]

Massimo De Angelis, Κοινά, περιφράξεις και κρίσεις (μετάφραση: Σωκράτης Παπάζογλου, Χάρης Τσαβδάρογλου),  Εκδόσεις των Ξένων, Θεσσαλονίκη 2013

Διαβάστε περισσότερα

Φρομ: Η Τέχνη της Αγάπης

«Αν πραγματικά αγαπώ έναν άνθρωπο, αγαπώ όλους τους ανθρώπους»

Sasha Kurmaz

ΕΙΝΑΙ Η ΑΓΑΠΗ ΤΕΧΝΗ; Αν είναι, χρειάζεται γνώση και προσπάθεια. Ή μήπως η αγάπη είναι ένα ευχάριστο συναίσθημα που κατά σύμπτωση το γνωρίζει κανείς, το «συναντά» αν είναι τυχερός;

ΑΥΤΗ Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ -ΟΤΙ ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΟ από το ν’ αγαπάς- εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη, παρά την αφθονία των αποδείξεων για το αντίθετο. Σχεδόν καμία προσπάθεια, κανένα έργο δεν αρχίζει με τόσο μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες όπως αρχίζει η αγάπη, κι ωστόσο τίποτε δεν αποτυχαίνει τόσο συχνά όσο αυτή. Αν αυτό συνέβαινε με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, οι άνθρωποι θα ήταν περισσότερο πρόθυμοι να εξετάσουν τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να μάθουν πώς θα μπορούσαν να ενεργήσουν καλύτερα. Ή θα εγκατέλειπαν τη δραστηριότητα αυτή.

ΚΑΙ ΑΦΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, αυτό είναι αδύνατο, μόνο ένας δρόμος υπάρχει για το ξεπέρασμα της αποτυχίας: να εξετάσουμε τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να προχωρήσουμε στην έρευνα της έννοιας της αγάπης.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ ότι η αγάπη είναι μια τέχνη, ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν’ αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΤΕΧΝΗΣ μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη: Το πρώτο είναι η εκμάθηση της θεωρίας και το δεύτερο η εκμάθηση της πρακτικής. Αν θέλω να μάθω την επιστήμη της ιατρικής, πρέπει πρώτ’ απ’ όλα να μάθω τα βασικά στοιχεία για το ανθρώπινο σώμα και για τις διάφορες αρρώστιες. Αλλά κι όταν αποκτήσω όλη αυτή τη γνώση, πάλι δεν θα είμαι ικανός στην τέχνη της ιατρικής. Μόνο έπειτα από μακριά πρακτική εξάσκηση θα είμαι κύριος της τέχνης, μόνο όταν η θεωρητική γνώση και η πείρα της πρακτικής θα έχουν συγχωνευτεί σ’ ένα πράγμα -στη διαίσθησή μου, που αποτελεί την ουσία της κατοχής μιας τέχνης.

ΑΛΛΑ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ, ένας τρίτος παράγοντας είναι αναγκαίος για την κατάκτηση κάθε τέχνης -η υπέρτατη σημασία που δίνουμε στην τέχνη αυτή. Τίποτ’ άλλο στον κόσμο δεν πρέπει να είναι πιο σημαντικό από την τέχνη που μας ενδιαφέρει. Αυτό ισχύει για τη μουσική, την ιατρική, την ξυλουργική -και για την αγάπη.

ΚΙ ΙΣΩΣ ΕΔΩ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ στο ερώτημα: γιατί οι άνθρωποι του πολιτισμού μας προσπαθούν τόσο σπάνια να μάθουν αυτή την τέχνη στο πείσμα των ολοφάνερων αποτυχιών τους; Παρόλο που η λαχτάρα γι’ αγάπη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, σχεδόν όλα τ’ άλλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά από την αγάπη: επιτυχία, γόητρο, χρήματα, δύναμη. Όλη μας σχεδόν η ενεργητικότητα χρησιμοποιείται για να μάθουμε πώς να πετύχουμε σ’ αυτούς τους σκοπούς. Και σχεδόν καθόλου για να μάθουμε την τέχνη της αγάπης.

ΘΑ ΘΕΩΡΗΣΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΑΞΙΟΛΟΓΑ και θα μάθουμε μόνο εκείνα τα πράγματα που μπορούν να μας φέρουν χρήματα ή γόητρο; Και η αγάπη που πλουτίζει «μόνο» την ψυχή, αλλά δεν φέρνει κανένα άλλο κέρδος, όπως το εννοούν σήμερα, είναι μια πολυτέλεια για την οποία δεν έχουμε το δικαίωμα να ξοδέψουμε αρκετή ενεργητικότητα;

Η ΑΓΑΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ προς ένα ιδιαίτερο άτομο. Είναι μια στάση, ένας προσανατολισμός του χαρακτήρα που καθορίζει τη σχέση ενός ατόμου προς τον κόσμο σαν σύνολο κι όχι προς ένα «αντικείμενο» αγάπης. Αν ένα άτομο αγαπά μόνο ένα άλλο άτομο κι είναι αδιάφορο προς τους άλλους συνανθρώπους του, η αγάπη του δεν είναι ακριβώς αγάπη αλλά μια συμβιωτική προσκόλληση ή ένας διογκωμένος εγωισμός.

ΩΣΤΟΣΟ, ΟΙ ΠΙΟ ΠΟΛΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ πιστεύουν πως η αγάπη είναι το αντικείμενο κι όχι η ψυχική ικανότητα. Στην πραγματικότητα φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι: όταν δεν αγαπάνε κανέναν άλλον παρά μόνο το «αγαπημένο» πρόσωπο, αυτό είναι μια απόδειξη της έντασης της αγάπης τους.

ΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΓΑΠΩ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, αγαπώ όλους τους ανθρώπους, αγαπώ τον κόσμο, αγαπώ τη ζωή. Αν μπορώ να πω σε κάποιον άλλον «σ’ αγαπώ», πρέπει να είμαι ικανός να πω «αγαπώ σε σένα όλους, αγαπώ μέσα από σένα όλο τον κόσμο, αγαπώ σε σένα και τον εαυτό μου.


Αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ, Η Τέχνη της Αγάπης, εκδόσεις Μπουκουμάνης.

Ο Έριχ Φρομ (23 Μαρτίου 1900-18 Μαρτίου 1980) ήταν Γερμανός ψυχολόγος, ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και ανθρωπιστής. Ο Φόβος της Ελευθερίας είναι το γνωστότερο έργο του και εστιάζει στην παρόρμηση του ανθρώπου να αναζητά μια πηγή εξουσίας και ελέγχου αντί της ελευθερίας που πιστεύεται ότι είναι αληθινή επιθυμία του.

 http://www.doctv.gr

Διαβάστε περισσότερα

Γαλλία: Απεργίες, καταλήψεις και μπλόκα στα διυλιστήρια

Απεργούν οι εργαζόμενοι σε ολα τα διυλιστήρια της χώρας - Συνεχίζονται οι μαχητικές διαδηλώσεις και οι απεργίες

Το Παρίσι φλέγεται από την οργή του λαού, ο οποίος συνεχίζει μαζικά και μαχητικά να διαδηλώνει, ενάντια στην νέα ασφαλιστική «μεταρρύθμιση» που προωθεί η κυβέρνηση. Σύμφωνα με  τα νέα μέτρα,  προωθείται  το καθεστώς των μαζικών απολύσεων  των εργαζομένων,αλλά και οι  μειώσεις των μισθών.

Τις τελευταίες μέρες, οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται και παίρνουν πιο οξυμένες μορφές, όπως είναι οι καταλήψεις εργοστασίων. «Πέντε από τα οκτώ διυλιστήρια της Γαλλίας απεργούν, έχουν σταματήσει ή σταματούν», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) ο Εμμανουέλ Λεπίν, ομοσπονδιακός γραμματέας του πετρελαϊκού κλάδου της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας CGT.  Το CGT ανακοίνωσε σήμερα πως απεργούν οι εργαζομενοι σε ολα τα διυλιστήρια της Γαλλίας. Σύμφωνα με γαλλικά μέσα ενημέρωσης σήμερα το πρωί η γαλλική αστυνομία «ξεμπλόκαρε» το διυλιστήριο στο Fos-Sur-Mer, στη Νότια Γαλλία. Οι συνδικαλιστές καταγγέλουν βία από την αστυνομία. 189 αποθήκες καυσίμων βρίσκονται υπό κατάληψη. Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξε παρέμβαση της αστυνομίας.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Φ.Ολάντ, χρησιμοποιήσε το ...γνωστό επιχείρημα σήμερα το πρωί, σε συνέντευξη του στο France Culture: Τα μπλόκα στα διυλιστήρια είναι στρατηγική μιας μειοψηφίας. Παράλληλα, η κυβέρνηση μιλά για ομηρεία της χώρας από τους διαδηλωτές! Η κυβέρνηση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την έλλειψη καυσίμων, από τη μια, και από την άλλη δηλώνει πως έχει δυνατότητα να καλυφθεί για το επόμενο χρονικό διάστημα. Ο υπουργός Οικονομικών, Μισέλ Σαπέν, επιτέθηκε στους εργαζόμενους και δήλωσε χθες το πρωί ότι η βούληση της κυβέρνησης είναι να χρησιμοποιήσει «όλα τα εργαλεία» που έχει στη διάθεσή της για να τους σταματήσει, προμηνύοντας  με αυτό τον τρόπο ένταση της καταστολής και της αστυνομοκρατίας.

Την ίδια ώρα οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται στους περισσότερους κλάδους. Το CGT καλεί σε απεργία διαρκείας στα μέσα μαζικής μεταφοράς στο Παρίσι, από τις 2 Ιουνίου. 

Αξίζει να σημειωθεί, πως παρά την προσπάθεια βίαιης καταστολής των αγώνων, την απαγόρευση των διαδηλώσεων, από κυβέρνηση και αστυνομία, οι Γάλλοι βγαίνουν κατά χιλιάδες στους δρόμους με τις διαδηλώσεις να μαζικοποιούνται καθημερινά και να επεκτείνονται. Σύμφωνα με τα διεθνή πρακτορεία αυτές οι κινητοποιήσεις είναι οι μεγαλύτερες των τελευταίων ετών.Εκτός από το Παρίσι, μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιούνται επίσης στη Μασσαλία, την Τουλούζη, τη Λυών, τη Ναντ, την Γκρενόμπλ και το Μονπελιέ. Νέες κινητοποιήσεις τις επόμενες μέρες, σε όλη τη χώρα. 

 

Διαβάστε περισσότερα

«Ελλάδα και χρέος: Δύο αιώνες ανάμειξης των πιστωτών» Η ανεξάρτητη Ελλάδα γεννήθηκε με ένα απεχθές χρέος

Πρόκειται για το πρώτο μέρος μιας σημαντικής δουλειάς του Ερίκ Τουσέν για την ιστορία του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ο Ερίκ Τουσέν είναι Βέλγος πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού VIII και του Πανεπιστημίου της Λιέγης, όπου και διδάσκει.

Είναι πρόεδρος της Επιτροπής για τη Διαγραφή του Χρέους των Χωρών του Τρίτου Κόσμου (Comite pour l’annulation de la dette du Tiers Monde, CADTM).

Είναι επίσης μέλος της Προεδρικής Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους (CAIC) στον Ισημερινό, του Διεθνούς Συμβουλίου του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ από την ίδρυσή του το 2001, της επιστημονικής επιτροπής της Attac Γαλλίας, του επιστημονικού δικτύου της Attac Βελγίου, καθώς και της Διεθνούς Επιτροπής της Τετάρτης Διεθνούς (Post-Reunification). Από τον Απρίλη του 2015 είναι επιστημονικός συντονιστής της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, που δημιουργήθηκε από την τότε Πρόεδρο της ελληνικής Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου.

Από το 2010, με την εμφάνιση της κρίσης χρέους, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής. Αυτή η κρίση χρέους, που δημιουργήθηκε πρώτα και κύρια από τις ιδιωτικές τράπεζες, δεν είναι ωστόσο καινοφανής στην ιστορία της ανεξάρτητης Ελλάδας. Από το 1826 τέσσερις μεγάλες κρίσεις χρέους σημάδεψαν πολύ βαθιά τη ζωή των Ελλήνων. Κάθε φορά, ευρωπαϊκές δυνάμεις συνασπίζονταν για να αναγκάσουν την Ελλάδα να συνάψει νέα δάνεια για να αποπληρώσει τα παλαιά.

Αυτή η συμμαχία υπαγόρευσε στην Ελλάδα πολιτικές με βάση τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα κάποιων μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών, με τις οποίες ήταν συνένοχη. Κάθε φορά, οι πολιτικές αυτές είχαν σκοπό να απομυζήσουν τους αναγκαίους για την αποπληρωμή του χρέους χρηματοοικονομικούς πόρους και συμπεριλάμβαναν μείωση των κοινωνικών δαπανών και των δημόσιων επενδύσεων. Με ποικίλους τρόπους, η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός είδαν να τους αφαιρείται το δικαίωμα να ασκήσουν την εθνική κυριαρχία. Αυτό κράτησε την Ελλάδα στην κατάσταση εξαρτημένης και περιφερειακής χώρας. Οι ντόπιες κυρίαρχες τάξεις ήταν συνένοχες.

Αυτή η σειρά άρθρων αναλύει τις τέσσερις μεγάλες κρίσεις του ελληνικού χρέους, τοποθετώντας τες στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο, κάτι που απουσιάζει συστηματικά από τις κυρίαρχες απόψεις και εκτιμήσεις, ενώ το εντοπίζουμε πολύ σπάνια στις κριτικές αναλύσεις.

Για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο της ανεξαρτησίας, που ξεκίνησε το 1821 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και να στεριώσει το νέο κράτος, η προσωρινή κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας σύναψε δύο δάνεια στο Λονδίνο, το ένα το 1824 και το άλλο το 1825. Οι τραπεζίτες του Λονδίνου, ως η κύρια χρηματοπιστωτική δύναμη παγκοσμίως εκείνη την εποχή, έσπευσαν να οργανώσουν το δάνειο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποκομίσουν πολύ μεγάλα κέρδη.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το διεθνές πλαίσιο. Το καπιταλιστικό σύστημα βρισκόταν σε φάση απόλυτης κερδοσκοπίας, αυτό που στην ιστορία του καπιταλισμού συνιστά εν γένει την τελική φάση μιας περιόδου ισχυρής οικονομικής μεγέθυνσης και ακολουθεί μια απότομη σπάνη, με την όποια φτάνουμε, αφού σπάσουν οι κερδοσκοπικές φούσκες, σε μια περίοδο ύφεσης ή/και αργής ανάπτυξης.(1) Οι τραπεζίτες του Λονδίνου, κι από κοντά οι τραπεζίτες του Παρισιού, των Βρυξελλών και άλλων ευρωπαϊκών εδρών του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, αναζητούσαν μανιασμένα να τοποθετήσουν τα τεράστια ποσά που είχαν στη διάθεσή τους.

Ανάμεσα στο 1822 και το 1825, οι τραπεζίτες του Λονδίνου «συγκέντρωσαν» 20 εκατομμύρια λίρες στερλίνες για λογαριασμό των νέων λατινοαμερικανών ηγετών (Simon Bolivar, Antonio Sucre, José de San Martín), που ολοκλήρωναν τον αγώνα της ανεξαρτησίας από το ισπανικό στέμμα.(2) Τα δύο ελληνικά δάνεια του 1824-1825 έφταναν τα 2,8 εκατομμύρια λίρες στερλίνες, δηλαδή το 120% του ΑΕΠ της χώρας εκείνη την εποχή.

Τόσο στην περίπτωση της Ελλάδας, όσο και στην περίπτωση των νέων επαναστατικών και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής, τα νέα κράτη μόλις που άρχιζαν να γεννιούνται και δεν ήταν διεθνώς αναγνωρισμένα. Όσον αφορά τη Λατινική Αμερική, η Ισπανία ήταν ενάντια στη χρηματοδότησή τους από τα ευρωπαϊκά κράτη. Επιπλέον, εκείνη την εποχή θα ήταν αρκετά λογικό να θεωρήσουμε ότι οι αγώνες για την ανεξαρτησία δεν είχαν τελειώσει οριστικά. Τέλος, είχαν δοθεί δάνεια σε δημοκρατίες, ενώ μέχρι τότε μόνο οι μοναρχίες ήταν αποδεκτές στο κλαμπ των δανειζόμενων κρατών. Αυτό μας δίνει μια ιδέα για το πάθος των τραπεζιτών να παίρνουν οικονομικά ρίσκα.

Ο δανεισμός στην προσωρινή κυβέρνηση ενός ελληνικού κράτους στη γέννησή του, σε συνθήκες πολέμου, για ένα ποσό που αντιστοιχούσε στο 120% του συνόλου της παραγωγής της χώρας, αποτελεί ξεκάθαρη απόδειξη της βούλησης να βρεθεί, με κάθε ρίσκο, μια ζουμερή ευκαιρία κέρδους. Στο πλευρό των τραπεζιτών, οι μεγάλοι βιομήχανοι και οι μεγαλέμποροι υποστήριζαν αυτό το πάθος, γιατί τα δάνεια αυτά θα χρησιμοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό από τους δανειζόμενους για να αγοράσουν από το Ηνωμένο Βασίλειο οπλισμό, ρουχισμό για τα νέα στρατεύματα κι εξοπλισμό κάθε είδους…

Πώς συνάπτονταν τα δάνεια;

Τραπεζίτες του Λονδίνου εξέδιδαν τίτλους για λογαριασμό των δανειζόμενων κρατών και τους πουλούσαν στο χρηματιστήριο του City.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τις περισσότερες φορές οι τίτλοι πωλούνταν κάτω από την ονομαστική τους αξία (βλέπε σε φωτογραφία έναν τίτλο του 1825 αξίας 100 λιρών).

Κάθε τίτλος, που είχε εκδοθεί για την Ελλάδα με ονομαστική αξία εκατό λίρες, πουλιόταν για 60 λίρες.(3) Έτσι, η Ελλάδα έλαβε λιγότερες από 60 λίρες, αν αφαιρέσουμε τη μεγάλη προμήθεια που λάμβανε η εκδοτική τράπεζα, για την αναγνώριση ενός χρέους 100 λιρών. Αυτό μας επιτρέπει να εξηγήσουμε γιατί το δάνειο αξίας 2.8 εκατομμυρίων λιρών μεταφράστηκε τελικά σε πληρωμή μόνο 1.3 εκατομμυρίων λιρών στην Ελλάδα.

Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας δύο σημαντικούς παράγοντες. Αν και ο τόκος για τους ελληνικούς τίτλους ήταν 5%, υπολογιζόταν με βάση την ονομαστική τους αξία, συνεπώς οι ελληνικές αρχές έπρεπε να καταθέτουν κάθε χρόνο 5 λίρες στον κάτοχο τίτλου ονομαστικής αξίας 100 λιρών, κάτι που τον συνέφερε εξαιρετικά, αφού στην πραγματικότητα λάμβανε τόκο 8,33% (και όχι 5%). Αντιθέτως, για το δανειζόμενο κράτος το κόστος ήταν εξωφρενικό. Στην ελληνική περίπτωση, οι ελληνικές αρχές έλαβαν 1.3 εκατομμύρια, αλλά έπρεπε να αποπληρώνουν κάθε χρόνο τοκοχρεολύσια για τα 2.8 εκατομμύρια. Ήταν ανυπόφορο.

Το 1826, η προσωρινή κυβέρνηση έκανε στάση πληρωμών. Γενικά, οι μελέτες που έχουν αφιερωθεί στην περίοδο αρκούνται να εξηγούν τη στάση πληρωμών με βάση το υψηλό κόστος των στρατιωτικών επιχειρήσεων και τη συνέχιση του πολέμου.

Ωστόσο, οι λόγοι της χρεωκοπίας δεν βρίσκονται στην Ελλάδα. Διεθνείς παράγοντες, ανεξάρτητοι από τη βούληση των ελληνικών αρχών, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Πράγματι, από τον Δεκέμβρη του 1825 ξεκινάει η πρώτη παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού, αφού σκάει η κερδοσκοπική φούσκα που είχε δημιουργηθεί τα προηγούμενα χρόνια στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η κρίση αυτή προκάλεσε πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και δημιούργησε σε πολλές από τις οικογένειες των τραπεζιτών μια απέχθεια για το ρίσκο. Από τον Δεκέμβρη του 1825 και μετά, οι Βρετανοί τραπεζίτες, και μαζί τους οι άλλοι Ευρωπαίοι τραπεζίτες, σταματούν τα δάνεια τόσο προς το εξωτερικό όσο και προς την εσωτερική αγορά. Τα νέα κράτη, που υπολόγιζαν να χρηματοδοτήσουν την αποπληρωμή των χρεών τους συνάπτοντας νέα δάνεια στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, δεν βρίσκουν πλέον τραπεζίτες διατεθειμένους να τους δανείσουν χρήματα.

Η κρίση του 1825-1826 επηρέασε όλα τα χρηματοπιστωτικά κέντρα της Ευρώπης: Λονδίνο, Παρίσι, Φρανκφούρτη, Βερολίνο, Βιέννη, Βρυξέλλες, Άμστερνταμ, Μιλάνο, Μπολόνια, Ρώμη, Δουβλίνο, Πετρούπολη… Η οικονομία μπαίνει σε ύφεση, εκατοντάδες τράπεζες, εμπορικές επιχειρήσεις και βιοτεχνίες χρεοκοπούν. Το διεθνές εμπόριο καταρρέει. Για την πλειοψηφία των οικονομολόγων, η κρίση του 1825-1826 αποτελεί την πρώτη μεγάλη κυκλική κρίση του καπιταλισμού.(4)

Όταν εκρήγνυται η κρίση στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο του 1825, η Ελλάδα και τα νέα κράτη της Λατινικής Αμερικής αποπλήρωναν ακόμη τα δάνειά τους. Αντιθέτως, μέσα στο 1826 πολλές χώρες αναγκάζονται να αναστείλουν την αποπληρωμή (η Ελλάδα, το Περού, η Μεγάλη Κολομβία, που περιλάμβανε την Κολομβία, τη Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ), γιατί οι τραπεζίτες αρνούνται να τους δώσουν νέα δάνεια και γιατί η συνολική επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομίας και του διεθνούς εμπορίου μειώνει τα κρατικά έσοδα. Το 1828, όλες οι ανεξάρτητες χώρες της Λατινικής Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι την Αργεντινή, βρίσκονται σε στάση πληρωμών.

Το 1829, η ελληνική προσωρινή κυβέρνηση προτείνει στους δανειστές του Λονδίνου να ξεκινήσει πάλι τις πληρωμές, με την προϋπόθεση της μείωσης του χρέους. Οι δανειστές αρνούνται και απαιτούν το 100% της ονομαστικής αξίας. Δεν προκύπτει συμφωνία.

Από το 1830, τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ρωσία(5), συγκροτούν την πρώτη Τρόικα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και αποφασίζουν να εγκαταστήσουν στην Ελλάδα μια μοναρχία με επικεφαλής κάποιον Γερμανό πρίγκιπα. Ξεκινά μια διαπραγμάτευση για το ποιος πρίγκιπας θα επιλεγεί από τις μεγάλες δυνάμεις: ο Λεοπόλδος του Σαξ Κόμπουργκ, ο Όθωνας της Βαυαρίας ή κάποιος άλλος;

Τελικά, ο Λεοπόλδος τοποθετείται στον θρόνο του Βελγίου, που γίνεται ανεξάρτητο κράτος το 1830, και ο Ότο Φρίντριχ Λούντβιχ φον Βίτελσμπαχ επιλέγεται για βασιλιάς της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, οι τρεις δυνάμεις φτάνουν σε συμφωνία στήριξης των Βρετανών τραπεζιτών και των άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών που είχαν αγοράσει ελληνικούς τίτλους χρέους με τη μεσολάβησή τους. Αποφασίζεται επίσης να μπει η μέγιστη δυνατή πίεση στο νέο ελληνικό κράτος, προκειμένου να αναγνωρίσει το σύνολο του χρέους των ετών 1824 και 1825.

Τι κινήσεις κάνει η Τρόικα (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ρωσία);

Η Τρόικα απευθύνεται σε γαλλικές τράπεζες για να εκδώσουν για λογαριασμό της ελληνικής μοναρχίας δάνειο 60 εκατομμυρίων γαλλικών φράγκων (περίπου 2.4 εκατομμύρια λίρες στερλίνες). Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ρωσία μπαίνουν εγγυητές απέναντι στις τράπεζες, βεβαιώνοντας ότι, σε περίπτωση αποτυχίας της Ελλάδας να αποπληρώσει το δάνειο, θα αναλάβουν την αποπληρωμή οι ίδιες.(6) Η Τρόικα προσθέτει πως θα κάνει ό,τι χρειαστεί για την αποπληρωμή και των δανείων του 1824 και του 1825 (βλέπε παρακάτω). Η συμφωνία ανάμεσα στις τρεις δυνάμεις επιτυγχάνεται το 1830, όμως, λόγω των δυσκολιών, τίθεται σε ισχύ το 1833.

Το δάνειο των 60 εκατομμυρίων φράγκων υπογράφηκε το 1833 και δόθηκε σε τρεις δόσεις.

Ο προορισμός των ποσών των δύο πρώτων δόσεων είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός.

Σε σύνολο 44.5 εκατομμυρίων δραχμών (το δάνειο βγήκε σε γαλλικά φράγκα και αποδόθηκε σε δραχμές με ισοτιμία 1 φράγκο προς 1.2 δραχμές), μόνο 9 εκατομμύρια έφτασαν στα ταμεία του κράτους, δηλαδή το 20% του δανείου. Η τράπεζα Rothschild στη Γαλλία έλαβε προμήθεια πάνω από 10% (5 εκατομμύρια), οι αγοραστές των τίτλων (μεταξύ των οποίων και η τράπεζα Rothschild) έλαβαν 7.6 εκατομμύρια ως προπληρωμή για την περίοδο 1833-1835 (πάνω από 15% του δανείου), 12.5 εκατομμύρια (λίγο λιγότερο από 30% του δανείου) αποδόθηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ως αποζημίωση για την ανεξαρτησία.

Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία έλαβαν 2 εκατομμύρια, θεωρώντας ότι ήταν δανειστές της Ελλάδας. Στον βασιλιά Όθωνα αποδόθηκαν 15% ακόμη του ποσού, δηλαδή 7.4 εκατομμύρια, για να καλύψει τις αμοιβές και το κόστος μετάβασης της ακολουθίας του, των Βαυαρών αξιωματούχων που είχαν αναλάβει την αντιβασιλεία(7) και 3.500 μισθοφόρων που στρατολογήθηκαν στη Βαυαρία, χωρίς να ξεχνάμε το 1 εκατομμύριο που προγραμματίστηκε για την αγορά όπλων.

Το πρώτο απεχθές χρέος που επιβλήθηκε το 1833 στην Ελλάδα από την Τρόικα (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρωσία, τις λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις).

Κατανομή ποσών

Ακολουθεί μια περίληψη της χρήσης των ποσών του δανείου του 1833 με εγγυήτριες τις μεγάλες δυνάμεις (δόσεις A και B, επί συνόλου 44.5 εκατομμυρίων δραχμών).

Αμοιβές για την τράπεζα Rothschild: 5 εκατομμύρια.

Τόκοι για το δάνειο της περιόδου 1833 με 1835 (προπληρωμή): 7.6 εκατομμύρια.

Αποζημίωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία :12.5 εκατομμύρια.

Αποπληρωμή του δανείου στις μεγάλες δυνάμεις (προπληρωμή στις Γαλλία, ΗΒ, Ρωσία): 2 εκατομμύρια.

Κόστος μετάβασης για τον βασιλιά Όθωνα, το προσωπικό και τη συνοδεία του: 2.1 εκατομμύρια.

Μισθοί και άλλα έξοδα των μελών της αντιβασιλείας του Όθωνα: 2 εκατομμύρια.

Στρατολόγηση και κόστος μετακίνησης για τους Βαυαρούς μισθοφόρους: 3.3 εκατομμύρια.

Αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού: 1 εκατομμύριο.

Σύνολο: 35.5 εκατομμύρια.

Υπόλοιπο που παραδόθηκε στο ταμείο του ελληνικού κράτους: 9 εκατομμύρια.

Δηλαδή το 20% από τα 44.5 εκατομμύρια που χρεώθηκαν στην Ελλάδα.

Πηγή: Reinhart και Trebesch, 2015, «The pitfalls of external dependence: Greece, 1829-2015», σ. 22. Kofas, Jon, 1981, «Financial Relations of Greece and the Great Powers 1832-1862». Boulder: «East European Monographs», σ. 25.

Οι τρεις δυνάμεις υπέγραψαν, στις 7 Μάη 1832, με τον Βασιλιά της Βαυαρίας, τον πατέρα του Όθωνα, μελλοντικό βασιλιά της Ελλάδας, μια συμφωνία που υποχρέωνε το νέο «ανεξάρτητο» κράτος να δώσει απόλυτη προτεραιότητα στην αποπληρωμή του χρέους (βλέπε το άρθρο XII στην παραπάνω εικόνα).

Όπως αποδεικνύεται, χωρίς περιθώρια αμφιβολίας, από το αντίγραφο μέρους της συνθήκης της 7ης Μάη 1832, το κείμενο αυτό υπογράφηκε από τον αντιπρόσωπο του βρετανικού στέμματος, τον Λόρδο Πάλμερστον, από τον αντιπρόσωπο της γαλλικής μοναρχίας, τον Ταλεϋράνδο, από τον αντιπρόσωπο του Τσάρου πασών των Ρωσιών και από τον αντιπρόσωπο του βασιλιά της Βαυαρίας, ο οποίος ενεργούσε στο όνομα της Ελλάδας ενώ ο Όθωνας και η ακολουθία του δεν είχαν ακόμη φύγει από το Μόναχο! Ο Όθωνας έφτασε στην Ελλάδα μόλις τον Ιανουάριο του 1833.

Με το κείμενο αυτό διαθέτουμε μια προφανή απόδειξη του επονείδιστου και παράνομου χαρακτήρα του χρέους, που χρεώνεται στον ελληνικό λαό από το 1833.

Η Τρόικα ασκούσε πολύ αυστηρό έλεγχο στον προϋπολογισμό του κράτους και στη συλλογή των εσόδων. Απαιτούσε ταχτικά να αυξάνονται οι φόροι και οι δασμοί και να μειώνονται οι δαπάνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πέμπτη εθνοσυνέλευση, που συνεδρίασε τον Δεκέμβρη του 1831, είχε υιοθετήσει ένα «Σύνταγμα της Ελλάδος», του οποίου το άρθρο 246 δήλωνε ότι ο ηγεμόνας δεν έχει το δικαίωμα να αποφασίζει μόνος σε ζητήματα φόρων και δασμών, δημόσιων δαπανών ή συλλογής εισοδημάτων, χωρίς να σέβεται τους νόμους ή τις αποφάσεις του νομοθετικού οργάνου.(8) Η μοναρχία και η Τρόικα καταπάτησαν αυτό το Σύνταγμα, το οποίο ποτέ δεν αναγνώρισαν.

Το 1838 και το 1843, η μοναρχία κάνει παύση πληρωμών του χρέους, διότι δεν διαθέτει τα αναγκαία αποθέματα για συνεχίσει να πληρώνει τους εξαιρετικά βαρείς τόκους.(9) Κατά τη χρεοκοπία του 1843, ενώ οι τόκοι, που έπρεπε να καταβληθούν, αντιπροσώπευαν το 43% των κρατικών εσόδων, η Τρόικα παρενέβη ασκώντας τη μέγιστη πίεση στη μοναρχία προκειμένου να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα ακραίας λιτότητας διαμορφωμένο με βάση τις υποδείξεις των πρεσβευτών των τριών δυνάμεων (βλέπε το παραπάνω πλαίσιο).

Οι θυσίες που επιβλήθηκαν στον ελληνικό λαό για την αποπληρωμή του δανείου ήταν τέτοιες, που εξεγέρθηκε επανειλημμένως. Η εξέγερση ήταν ιδιαίτερα μεγάλη το 1843. Ο πληθυσμός της Αθήνας ήταν εξοργισμένος με τα εγκαίνια, μετά βαΐων και κλάδων, του εντυπωσιακού βασιλικού παλατιού (όπου βρίσκεται σήμερα το ελληνικό κοινοβούλιο) και τον Σεπτέμβρη του 1843 ξεσηκώθηκε ενάντια σε μια νέα αύξηση των φόρων, ζητώντας την εγκαθίδρυση συνταγματικού καθεστώτος.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έφτασε μέχρι να απειλήσει τον βασιλιά Όθωνα με στρατιωτική επέμβαση, αν δεν αποδεχόταν να αυξήσει τους φόρους για να τηρήσει τις υποχρεώσεις του στην Τρόικα. Το Ηνωμένο βασίλειο και η Γαλλία κατέλαβαν στρατιωτικά το λιμάνι του Πειραιά για δύο χρόνια, ξεκινώντας από τον Μάη του 1854, ένα μέσο πολύ αποτελεσματικό για να βάλουν στο χέρι τα έσοδα από το τελωνείο του λιμένα.

Το μνημόνιο που επιβλήθηκε από την Τρόικα το 1843

Με βάση το άρθρο του Τάκη Κατσιμάρδου «Το παλαιό μνημόνιο στην Ελλάδα του 1843».

Τον Ιούνιο του 1843, η Ελλάδα κήρυξε πτώχευση, γιατί δεν ήταν σε θέση να πληρώσει ένα μέρος των ετήσιων τόκων για την αποπληρωμή του δανείου του 1833. Απέναντι στις απειλές των δανειστών, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα άγριας λιτότητας, προκείμενου να συνεχίσει την αποπληρωμή του χρέους.

Η Ελλάδα μπήκε σε μια φάση σκληρής «λιτότητας». Πηγές της εποχής καταγράφουν τις σκηνές εξαθλίωσης του πλήθους στις πόλεις και την ύπαιθρο. Στην πρωτεύουσα, οι πολίτες, χωρίς πόρους, σταμάτησαν να πληρώνουν τους φόρους τους, σε σημείο που δεν υπήρχαν πια υποψήφιοι στους πλειοδοτικούς διαγωνισμούς για την ανάληψη των θέσεων για την είσπραξη των φόρων.

Προφανώς, ήταν αδύνατον να συλλεχθούν τα χρήματα για την αποπληρωμή των τόκων του χρέους σε μια χώρα της οποίας η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν βαθιά φτωχοποιημένη. Παρ’ όλα αυτά οι δανειστές απαιτούσαν την αποπληρωμή του χρέους.

Έτσι, οργανώθηκε στο Λονδίνο μια συνάντηση για το ελληνικό χρέος και οι αντιπρόσωποι της Τρόικας διαμόρφωσαν μια διακήρυξη που καταδίκαζε την Ελλάδα (Ιούνιος 1843). Με βάση τη διακήρυξη αυτή, η Ελλάδα δεν είχε σεβαστεί τις υποχρεώσεις της. Οι τρεις πρέσβεις έδωσαν στην κυβέρνηση 15 μέρες για να κάνει ακόμα μεγαλύτερες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, ύψους περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων δραχμών. Οι περικοπές που είχαν προβλεφθεί αρχικά από την κυβέρνηση ήταν μόλις 1 εκατομμύριο.

Μετά από ένα μήνα συζητήσεων, συντάχθηκε ένα πρωτόκολλο-μνημόνιο από τους πρέσβεις και την ελληνική κυβέρνηση. Η συμφωνία επικυρώθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου και προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών. Την επομένη ξέσπασε η Επανάσταση της 3ης του Σεπτέμβρη. Κατέληξε σε ένα νέο Σύνταγμα, που ήταν όμως ακόμη πολύ μακριά από τη δημοκρατία.(10)

Τα βασικά μέτρα, που υιοθετήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση το 1843 στο πλαίσιο της εφαρμογής του «Μνημονίου» της εποχής, περιλάμβαναν:(11)

1. Απόλυση του ενός τρίτου των δημοσίων υπαλλήλων και τη μείωση των μισθών των υπολοίπων σε ποσοστό 15-20%.

2. Πάγωμα της καταβολής των συντάξεων.

3. Σημαντική μείωση των στρατιωτικών δαπανών.

4. Επιβολή σε όλους τους παραγωγούς να καταβάλουν προπληρωμή επί του φόρου, τη δεκάτη, που αντιστοιχούσε στο ένα δέκατο της αξίας του συνόλου της παραγωγής.

5. Αύξηση στα τελωνειακά τέλη και τα χαρτόσημα.

6. Απολύθηκαν όλοι οι υπάλληλοι του εθνικού τυπογραφείου, οι δασοφύλακες και οι περισσότεροι από τους καθηγητές πανεπιστημίου (εκτός από 26!).

7. Καταργήθηκαν όλες οι κρατικές υπηρεσίες υγείας.

8. Απολύθηκαν όλοι οι πολιτικοί μηχανικοί του κράτους και σταμάτησαν όλα τα δημόσια έργα.

9. Παύθηκαν όλες οι διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό.

10. Νομιμοποιήθηκαν όλες οι αυθαίρετες κατασκευές και οι παράνομες καταπατήσεις «εθνικών γαιών» με την πληρωμή προστίμων.

11. Ρυθμίστηκαν για ευτελές αντίτιμο όλες οι εκκρεμείς οφειλές (περίπου 5 εκατομμύρια δραχμές).

Επιπλέον, με βάση το «Μνημόνιο», οι πρεσβευτές της Τρόικας της εποχής ήταν παρόντες στις συναντήσεις του υπουργικού συμβουλίου, όταν αυτό επικύρωνε τα μέτρα, και λάμβανε κάθε μήνα μια λεπτομερή έκθεση αναφορικά με την εφαρμογή τους και τα ποσά που συγκεντρώνονταν.

Μήπως σας θυμίζει κάτι αυτό;

Τελικά, ο Όθωνας ανατράπηκε το 1862, μετά από μια σειρά λαϊκών εξεγέρσεων στις τέσσερις γωνιές του βασιλείου του, και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Μετά από αυτά, ψηφίστηκε και πάλι ένα νέο Σύνταγμα -πολύ μικρή πρόοδος στην κατεύθυνση του περιορισμό των εξουσιών της μοναρχίας. Η Τρόικα αναζήτησε έναν αντικαταστάτη. Το Λονδίνο πρότεινε τον δευτερότοκο της βασίλισσας Βικτώριας, αλλά συνάντησε την εχθρότητα της Γαλλίας, που δεν ήθελε περαιτέρω ενίσχυση της βρετανικής επιρροής. Τελικά, οι τρεις δυνάμεις συμφώνησαν στην επιλογή ενός Δανού πρίγκιπα, του επονομαζόμενου Χριστιανού Γουλιέλμου Φερδινάνδου Αδόλφου Γεωργίου.

Από το 1843, η Τρόικα διασφάλιζε, όπως είχε υποσχεθεί στους τραπεζίτες, την αποπληρωμή του δανείου στη θέση της Ελλάδας, όταν αυτή δεν κατάφερνε να απομυζήσει αρκετά έσοδα για να καταβάλει το σύνολο των τόκων και του κεφαλαίου. Η αποπληρωμή από την Τρόικα ολοκληρώθηκε το 1871(12) και οι δανειστές μπορούσαν να είναι ικανοποιημένοι: έλαβαν τους τόκους και τους επιστράφηκε το κεφάλαιο που είχαν δανείσει. Το δάνειο των 60 εκατομμυρίων φράγκων διαγράφηκε.

Αλλά το χρέος της Ελλάδας προς την Τρόικα παρέμενε, αφού το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ρωσία είχαν διασφαλίσει μέρος των πληρωμών. Έκτοτε, η Ελλάδα ήταν αναγκασμένη να κατευθύνει μέρος των εσόδων της στις τρεις δυνάμεις της Τρόικας. Η Ελλάδα ολοκλήρωσε την αποπληρωμή για το δάνειο του 1833 προς τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο τη δεκαετία του 1930, δηλαδή έναν αιώνα αργότερα. Η Ρωσία από την πλευρά της δεν ικανοποιήθηκε, λόγω της επανάστασης του 1917.

Τελικά τι έγινε με την αποπληρωμή των δανείων του 1824 και του 1825;

Να υπενθυμίσουμε ότι η αποπληρωμή σταμάτησε από το 1826 και οι δανειστές αρνήθηκαν το 1829 να φτάσουν σε συμφωνία με την προσωρινή κυβέρνηση, η οποία στη συνέχεια παραμερίστηκε από την Τρόικα και αντικαταστάθηκε από τη μοναρχία. Το δάνειο των 60 εκατομμυρίων φράγκων (που αντιπροσώπευε το 124% του ΑΕΠ της Ελλάδας το 1833) δεν αντικατέστησε τα δάνεια του 1824-1825 (που αντιπροσώπευαν το 120% του ΑΕΠ του 1833). Αφού αποπληρώθηκε το δάνειο των 60 εκατομμυρίων, η Τρόικα επέμενε να ικανοποιηθούν εξίσου οι απαιτήσεις των δανειστών του 1824-1825. Έτσι το 1878, η Ελλάδα, κάτω από την πίεση των μεγάλων δυνάμεων, έφτασε σε μια συμφωνία με τους τραπεζίτες που είχαν στην κατοχή τους τους τίτλους του 1824-1825. Οι παλαιοί τίτλοι είχαν ανταλλαχθεί με νέους για 1.2 εκατομμύρια λίρες στερλίνες. Ήταν μια εξαιρετική δουλειά για τους κατόχους των τίτλων και μια νέα αδικία για τον ελληνικό λαό.

Να υπενθυμίσουμε ότι το ποσό που μεταφέρθηκε πραγματικά στην Ελλάδα το 1824-1825 ήταν μόλις 1.3 εκατομμύρια λίρες στερλίνες. Ανταλλάσσοντας τους παλαιούς τίτλους για νέους, αξίας 1.2 εκατομμυρίων, οι δανειστές μπορούσαν να είναι ικανοποιημένοι, πόσο μάλλον που κάποιοι από αυτούς είχαν αγοράσει τους παλαιούς τίτλους για μια μπουκιά ψωμί. Οι τραπεζίτες κερδοσκοπούσαν διαρκώς πάνω στους ελληνικούς τίτλους, πουλώντας όταν άρχιζαν να πέφτουν και αγοράζοντας πάλι όταν άρχιζαν να ανεβαίνουν.

Είναι εντυπωσιακή η διαπίστωση ότι οι περισσότερες μελέτες και τα άρθρα, που αναλύουν επιφανειακά τα προβλήματα του ελληνικού χρέους, επιβεβαιώνουν ότι οι δημόσιες δαπάνες ήταν πολύ υψηλές και ότι οι Έλληνες δεν πλήρωναν τους φόρους τους ή πλήρωναν πολύ λίγο.

Ωστόσο, μια αυστηρή ανάλυση της εξέλιξης του κρατικού προϋπολογισμού καταδεικνύει ότι, μεταξύ 1837 και 1877, ο προϋπολογισμός είχε πρωταρχικό πλεόνασμα εκτός από δύο περιπτώσεις, δηλαδή τα έσοδα ήταν περισσότερα από τα έξοδα πριν την αποπληρωμή του χρέους. Συνεπώς, σε μια περίοδο 41 ετών (1837-1877), τα έσοδα (που προέρχονταν κατά κύριο λόγο από τους φόρους) ήταν μεγαλύτερα από τα έξοδα για 39 χρόνια, αν δεν συνυπολογίσουμε την αποπληρωμή του χρέους. Το χρόνιο έλλειμμα του προϋπολογισμού ήταν το αποτέλεσμα της αποπληρωμής του χρέους που συνιστούσε ένα βάρος επαχθές.(13) Βεβαίως, δεν θέλουμε εδώ να πούμε ότι η μοναρχία έκανε καλή διαχείριση του κρατικού προϋπολογισμού προς όφελος του πληθυσμού. Οι θετικοί προϋπολογισμοί είναι τυπική απαίτηση των δανειστών, ανεξαρτήτως εποχής. Το πρωταρχικό πλεόνασμα εγγυάται στους δανειστές ακριβώς ότι υπάρχει ένα πλεόνασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή του χρέους. Το βάρος της αποπληρωμής και η επικυριαρχία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες της αδυναμίας της Ελλάδας να γνωρίσει μια οικονομική άνοδο.

Συμπεράσματα αυτού του μέρους

Τα δάνεια του 1824-1825 θα έπρεπε να θεωρηθούν άκυρα, γιατί οι όροι του συμβολαίου ήταν λεόντιοι και η συμπεριφορά των τραπεζιτών ήταν ξεκάθαρα ανέντιμη.

Το δάνειο του 1833 ανήκει καθαρά στη λογική του απεχθούς χρέους.(14)  Το χρέος επισυνάφτηκε από ένα δεσποτικό καθεστώς ενάντια στο συμφέρον του λαού. Το καθεστώς αυτό ήταν ένα εργαλείο στην υπηρεσία των μεγάλων δυνάμεων, που επιχειρούσαν να σταθεροποιήσουν τα συμφέροντά τους στην πλάτη του ελληνικού λαού, ενώ ταυτόχρονα φρόντιζαν να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των διεθνών τραπεζιτών.

Η άρνηση των δανειστών και των μεγάλων δυνάμεων να ακυρώσουν το χρέος, στο σύνολο του ή εν μέρει, είχε αποτελέσματα μακράς διάρκειας και διατήρησε την Ελλάδα υποταγμένη, εμποδίζοντάς την να γνωρίσει πραγματική οικονομική ανάπτυξη.

Η Ελλάδα γεννήθηκε με ένα απεχθές χρέος που υποδούλωσε τον λαό της.

Κάποια κομβικά σημεία για να κατανοήσουμε το ιστορικό πλαίσιο της γέννησης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτος τον 19^ο αιώνα. 

Οικονομία και κοινωνία

Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, στην εξορία στο Παρίσι στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, έγραφε το 1969:

« Εδώ και σχεδόν ενάμιση αιώνα, ο εξωτερικός παράγοντας, με την παρέμβαση ή τη βοήθειά του, ήταν σχεδόν πάντοτε λιγότερο ή περισσότερο υπεύθυνος για την έκρηξη ή την επίλυση των κρίσεων που γνώρισε η Ελλάδα. Οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις της χώρας δεν μπόρεσαν ποτέ να αναπτυχθούν ή να λειτουργήσουν με τρόπο αυτόνομο, ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε ποτέ να είναι κύριος της μοίρας του, ειδικά στις στιγμές που είχε να χάσει ή να κερδίσει τα περισσότερα. Πράγματι, όποιες κι αν ήταν οι στρατηγικές ή διπλωματικές της θέσεις, η Ελλάδα ήταν αναπόφευκτα το αντικείμενο της διεθνούς προσοχής λόγω της γεωγραφικής της θέσης.

Ως πιόνι της δυτικής διπλωματίας την εποχή της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ως ναυτική βάση απαραίτητη για τον έλεγχο των Δαρδανελίων, ως οχυρό του “ελεύθερου κόσμου” στον αγώνα ενάντια στην επέκταση του κομουνισμού ή ως ασφαλής βάση (μία από τις λίγες) που επιτρέπει τον στρατηγικό έλεγχο μιας Μέσης Ανατολής σε διαρκή αστάθεια, η Ελλάδα πλήρωσε πάντοτε το διεθνές ενδιαφέρον που δημιούργησε».(15)

Βέβαια, τα λόγια του Κωνσταντίνου Τσουκαλά θα πρέπει να σχετικοποιηθούν, γιατί ο ελληνικός λαός κατόρθωσε να νικήσει τους ναζί κατακτητές με το τίμημα ενός ηρωικού αγώνα. Αλλά τα τραγικά γεγονότα του 2015 επιβεβαιώνουν από πολιτική σκοπιά αυτά τα λόγια, που γράφτηκαν σχεδόν εδώ και μισό αιώνα. Οι δυνάμεις της δυτικής Ευρώπης επενέβησαν εκ νέου στην Ελλάδα για διεθνείς λόγους:  Προκειμένου να εμποδίσουν την επιτυχία μιας προσπάθειας ρήξης με τη λιτότητα και να αποτρέψουν τη μετάδοσή της σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ξεκινώντας από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Προκειμένου να εμποδίσουν την αμφισβήτηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης υπό την κυριαρχία του μεγάλου κεφαλαίου και των κυρίαρχων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και το ΔΝΤ οδήγησαν στην αποτυχία μια προσπάθεια που θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία της Ιστορίας.

Ας συνεχίσουμε όμως να ακολουθούμε την περιγραφή που έκανε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, γιατί μας δίνει τα κλειδιά για να κατανοήσουμε τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος πριν από δύο αιώνες.

«Ο ιστορικός και πολιτισμικός χαρακτήρας του ελληνικού έθνους δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ευκολία: είναι βαλκανικό, αλλά δεν είναι σλάβικο, ανήκει στην εγγύς ανατολή, αλλά δεν είναι μουσουλμανικό, είναι ευρωπαϊκό, αλλά δεν είναι δυτικό. Θα μπορούσαμε ίσως να δείξουμε κάποια συνέχεια από την κλασσική εποχή στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στη σύγχρονη Ελλάδα, μια κάποια συνέχεια της φυλής και της κουλτούρας. Δεν είναι καθόλου βέβαιο. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η κοινωνική και οικονομική δομή της σύγχρονης Ελλάδας έλκει την καταγωγή της στη μακρά οθωμανική κυριαρχία…).

Με την αυστηρή αντίληψή της για τους κοινωνικούς διαχωρισμούς, η στρατοκρατική οθωμανική ιδεολογία(16) περιφρονούσε τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Αυτή η περιφρόνηση επέτρεψε στους Έλληνες, και σε μικρότερο βαθμό σε άλλες μειονοτικές ομάδες όπως οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι, να αποκτήσουν πρακτικά το μονοπώλιο της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, που την αποτελούσαν υπολείμματα της βυζαντινής αριστοκρατίας και νεοσύστατες ομάδες τραπεζιτών και μεγαλεμπόρων που ήταν γνωστοί ως Φαναριώτες, βρέθηκε γρήγορα να ελέγχει τις περισσότερες οικονομικές δοσοληψίες. Ωστόσο, ο ρόλος των Φαναριωτών δεν περιοριζόταν μόνο στο οικονομικό πεδίο. Κλήθηκαν συχνά να παίξουν σημαντικό πολιτικό και διοικητικό ρόλο στο οθωμανικό σύστημα. (…)

Οι Έλληνες κυριάρχησαν επίσης στις εμπορικές και ναυτιλιακές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν γρήγορα στο δεύτερο μισό του XVIII αιώνα και έφεραν ένα νέο πνεύμα στη ληθαργική ζωή των Βαλκανίων. Αυτή η νεοσύστατη ελληνική αστική τάξη, η οποία ιδίως μετά το 1789 εισήγαγε στα Βαλκάνια τις νέες και επαναστατικές ιδέες που έβραζαν στην Ευρώπη, απέκτησε σταδιακά ασύγκριτη αναγνώριση τόσο ανάμεσα στους Έλληνες όσο και ανάμεσα στους Σλάβους. Η ιδέα ενός κινήματος ανεξαρτησίας με σκοπό τη δημιουργία μιας πανβαλκανικής ομοσπονδίας κέρδιζε έδαφος, ιδιαίτερα με την υποδαύλιση της Ρωσίας, ενώ η γενική παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ξυπνούσε βίαια σε όλα τα κοινωνικά στρώματα της βαλκανικής χερσονήσου την ελπίδα ότι η ανεξαρτησία ήταν κοντά.

Η κορύφωση αυτής της διαδικασίας ήταν η ελληνική επανάσταση του 1821. Όμως, αν και οι Έλληνες είχαν σημαντικές επιτυχίες τα πρώτα χρόνια του αγώνα, ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός, αφού αναδιοργανώθηκε, κατάφερε στη συνέχεια να νικήσει σε αποφασιστικές μάχες, που ακύρωσαν στην πολιτική σκακιέρα το πλεονέκτημα των Ελλήνων. Το 1827, η επανάσταση –που είχε αγγίξει μόνο τα νησιά του Αιγαίου, την Πελοπόννησο και το νότιο τμήμα της χερσονήσου (Στερεά)– βρισκόταν σε αδιέξοδο.

Τότε ήταν που επενέβησαν με αποφασιστικό τρόπο οι ξένες δυνάμεις. (…) Αυτή τη φορά, οι λαϊκές πιέσεις ήταν στην κατεύθυνση των διπλωματικών συμφερόντων, και οι μεγάλες δυνάμεις αποφάσισαν να πάρουν τον έλεγχο της κατάστασης. Η Ρωσία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετάνια κατέστρεψαν τον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο στο Ναβαρίνο (1827) και έδωσαν στην Ελλάδα την ανεξαρτησία της.

Για να εκτιμήσουμε σωστά τον ρόλο που έπαιξαν στη συνέχεια οι μεγάλες δυνάμεις, μπορούμε να εξετάσουμε εν τάχει την πολιτική που ακολουθούσαν. Η Ρωσία είχε θεμελιώσει τη δική της στην επιθυμία της να δει να δημιουργείται υπό την προστασία της ένα μεγάλο ελληνοσλαβικό κράτος, που θα της χρησίμευε ως οχυρό στη Μεσόγειο μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο πληθυσμός των Βαλκανίων ήταν στην πλειοψηφία του σλαβικός και, θρησκευτικά, 90% ορθόδοξος. Τα δύο αυτά δεδομένα αποτελούσαν, στο επίπεδο της προπαγάνδας, τα μεγαλύτερα όπλα της Ρωσίας. Η βρετανική πολιτική προσανατολιζόταν αντιθέτως στη συντήρηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ως αντίβαρο στον ρωσικό επεκτατισμό. Ωστόσο, στον βαθμό που η ανάπτυξη φυγόκεντρων δυνάμεων στην Αυτοκρατορία οδηγούσε μακροπρόθεσμα στην αναπόφευκτη αποσύνθεσή της, η Μεγάλη Βρετανία στήριζε τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, που θα ήταν όμως σε οικονομική και πολιτική εξάρτηση από τη Μεγάλη Βρετανία και θα βρισκόταν συνεπώς σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τις υπόλοιπες βαλκανικές εθνότητες.

Το πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830), με το οποίο αναγνωρίστηκε τελικά η ανεξαρτησία της Ελλάδας, ήταν ένας θρίαμβος της βρετανικής διπλωματίας. Η εγκαθίδρυση μιας απόλυτης μοναρχίας αποσκοπούσε στην αντικατάσταση του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας, του Ιωάννη Καποδίστρια,(17) που είχε υπάρξει υπουργός του Τσάρου και φυσικά έκλινε να συμμερίζεται τις ρωσικές απόψεις. Και καθώς τα σύνορα όριζαν έναν πολύ περιορισμένο χώρο, ο πληθυσμός του οποίου ήταν σχετικά ομοιογενής, το νέο ανεξάρτητο κράτος εξαρτιόταν στην πραγματικότητα απόλυτα από την ξένη οικονομική και διπλωματική βοήθεια (δηλαδή από τη Μεγάλη Βρετανία) κι αυτό θα προκαλούσε ανταγωνισμούς μεταξύ Ελλήνων και Σλάβων. Έτσι, για περισσότερο από έναν αιώνα, τα Βαλκάνια έμελε να γίνουν το πιο ανήσυχο μέρος της Ευρώπης και το θέατρο διαρκών ανταγωνισμών μεταξύ εξωτερικών δυνάμεων.

Η ιδέα μιας συνομοσπονδίας που να ενώνει τους χριστιανικούς πληθυσμούς των ευρωπαϊκών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πληθυσμούς που, τηρουμένων των αναλογιών, ζούσαν σε συνθήκες καλής συνεννόησης για τέσσερις αιώνες, εγκαταλείφθηκε. Η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία, η Γαλλία, η Αυστρία, και αργότερα η Γερμανία, ανταγωνίζονταν για το μέλλον αυτών των επαρχιών. Οι πληθυσμοί τους πλήρωσαν και πληρώνουν ακόμη το τίμημα».

Βιβλιογραφία για το πρώτο μέρος : 

• Μπελογιάννης Νίκος, Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα, http://iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1010 :-1833-&catid=55:an-oikonomia&Itemid=283 
• Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, Προκαταρκτικό Πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, Αθήνα 2015 http://greekdebttruthcommission.org/assets/porisma1.pdf 
• JUGLAR Clément. 1862. Des crises commerciales et de leur retour périodique en France, en Angleterre et aux Etats-Unis, Paris 1862 http://gallica.bnf.fr/ark :/12148/bpt6k1060720 
• KATSIMARDOS Takis « Το παλιό μνημόνιο στην Ελλάδα του 1843 », δημοσιευμένο στις 18/09/2010, στην καθημερινή οικονομική εφημερίδα « Ημερισία»
• Mandel, Ernest.1972. Le Troisième âge du Capitalisme, La Passion, Paris, 1997, 500 p.
• Mandel, Ernest. 1978. Τα μακρά κύματα της καπιταλιστικής εξέλιξης, Εργατική Πάλη, Αθήνα 2003
• Marichal, Carlos. 1989. A century of debt crises en Latin America, Princeton, University Press, Princeton, 283p.
• Marx–Engels, La Crise, col. 10/18, Union générale d’éditions, 1978, 444 p
• Reinhardt Carmen et Rogoff Kenneth, Cette fois, c’est différent. Huit siècles de folie financière, Paris, Pearson, 2010.
• Reinhardt Carmen M., and M. BELEN Sbrancia. 2015 “The Liquidation of Government Debt.” Economic Policy30, no. 82 : 291-333
• Reinhardt Carmen and TREBESCH Christoph. 2015. The pitfalls of external dependance : Greece, 1829-2015
• Sack, Alexander Nahum. 1927. Les Effets des Transformations des Etats sur leurs Dettes Publiques et Autres Obligations financières, Recueil Sirey, Paris.
• Τσουκαλάς Κωνσταντίνος. 1970. Η Ελληνική τραγωδία από την απελευθέρωση στους συνταγματάρχες, Λιβάνης, μτφρ. Κ. Ιορδανίδη, Αθήνα 1981

Ευχαριστίες : 

Ο συγγραφέας ευχαριστεί για την ανάγνωση και τις προτάσεις τους : Τάσο Αναστασιάδη, Θάνος Κονταργύρη, Olivier Delorme, Romaric Godin, Jean-Marie Harribey, Δάφνη Κιούση, Yvette Krolikowski, Christian Louedec, Damien Millet, Γιώργο Μητραλιά, Αντώνη Νταβανέλλο, Νίκο Παντελάκη, Claude Quémar, Γιάννη Θανασσέκο, Δήμητρα Τσάμη, Ελένη Τσέκερη, Αλέκο Ζαννά.

Ο συγγραφέας έχει την αποκλειστική ευθύνη για τα πιθανά λάθη που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό το έργο.

Σημειώσεις

|1| Βλέπε τη δουλειά των Juglar, Marx, Kondratieff, Kindleberger, Mandel… 

|2| Μια αποφασιστική μάχη κερδήθηκε από τους επαναστάτες στο Ayacucho του Pérou στις 9 Δεκεμβρίου 1824, αλλά η σύγκρουση δεν τερματίστηκε. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μόνο μέρος του ποσού των 20 εκατομμυρίων λιρών μεταφέρθηκε πράγματι στη Λατινική Αμερική. 

|3| Αυτό ακριβώς συνέβη με τα δύο δάνεια του 1824 και του 1825. Οι τίτλοι πωλήθηκαν από την αρχή στο 60 % της ονομαστικής τους αξίας. Βλ. Carmen M. Reinhart & Christoph Trebesch : The pitfalls of external dependance : Greece, 1829-2015, σ. 24. Η πώληση τίτλων κάτω από την ονομαστική τους αξία κατά την αρχική τους έκδοση προκειμένου να προσελκυστούν αγοραστές παραμένει και σήμερα συνηθισμένη πρακτική, αν και η υποτίμηση που επιτρέπεται είναι σαφώς μικρότερη σε σχέση με τον 19^ο αιώνα. 

|4| Ο Ernest Mandel προτείνει την ακόλουθη περιοδολόγηση για τα μακρά κύμματα από τα τέλη του 18^ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20^ου : 1793-1825 (περίοδος ισχυρής ανάπτυξης που τελειώνει με τη μεγάλη κρίση που ξεσπά το 1825), περίοδος αργής ανάπτυξης από το 1826 ως το 1847 (με μεγάλη κρίση το 1846-47), περίοδος ισχυτής ανάπτυξης από το 1848 ως το 1873 με μεγάλη κρίση το 1873, αργή ανάπτυξη από το 1874 ως το 1893 με σοβαρή τραπεζική κρίση το 1890-1893,  ισχυρής ανάπτυξη από το 1894 ως το 1913… Βλ. E. Mandel, Le Troisième âge du Capitalisme, 1972. Οι φάσεις μεγάλης επέκτασης και οι φάσεις αργής επέκτασης υποδιαιρούνται και οι ίδιες σε πιο σύντομους κύκλους 7 έως 10 ετών που καταλήγουν κι αυτές σε κρίσεις.

|5| Για τις πιο σύνθετες και τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία βλέπε το πλαίσιο « Κάποια κομβικά σημεία για να κατανοήσουμε το ιστορικό πλαίσιο της γέννησης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτος τον 19^ο αιώνα. ». Βλέπε επίσης Olivier Delorme, La Grèce et les Balkans, du V^e siècle à nos jours, Gallimard, Paris, 2013. 

|6| Λίγο πολύ αυτό συνέβη και το 2010-2012 όταν 13 χώρες της ευρωζώνης μπήκαν εγγυήτριες στο δάνειο που παραχωρήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Σε περίπτωση κήρυξης χρεωκοπίας από την Ελλάδα, οι χώρες αυτές εγγυούνται την αποπληρωμή των τίτλων που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτικών τραπεζών. Βλ. Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους,Προκαταρκτικό Πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, Αθήνα 2015 http://greekdebttruthcommission.org/assets/porisma1.pdf  κεφάλαια 3 και 4 

|7| Μέχρι να φτάσει ο Όθωνας την ηλικία των 20 ετών, δηλαδή μέχρι το 1835, στήνεται ένα Συμβούλιο Αντιβασιλείας, που το αποτελούσαν δύο Βαυαροί αριστοκράτες και ένας Βαυαρός στρατηγός. Όταν έφτασε ο Όθωνας, εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, πόλη 6000 κατοίκων, πριν αποφασίσει, με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου, ότι πρωτεύουσα θα γίνει η Αθήνα, που την εποχή εκείνη είχε 5000 κατοίκους. Βλ. https://goo.gl/U6M3wX 

|8| Βλ. Μπελογιάννης Νίκος, Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα, http://iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1010 :-1833-&catid=55:an-oikonomia&Itemid=283 

|9| Στις 31 Δεκεμβρίου του 1843, η Ελλάδα είχε ολοκληρώσει την πληρωμή 33 εκατομμυρίων δραχμών για τους τόκους και την αποπληρωμή του κεφαλαίου. Αλλά έμενε να πληρώσει στις τρεις δυνάμεις της Τρόικα, εγγυήτριες του δανείου του 1833, το ποσό των 66 εκατομμυρίων δραχμών, δηλαδή πολύ περισσότερα από αυτά που η Ελλάδα έλαβε πράγματι το 1833. Πληροφορίες από τη Δήμητρα Τσάμη.

|10| Σε αυτό το ιστορικό γεγονός οφείλει το όνομα της η πλατεία Συντάγματος, μπροστά από το κοινοβούλιο.

|11| Με βάση το Τάκης Κατσιμάρδος, « Το παλιό μνημόνιο στην Ελλάδα του 1843 »,δημοσιευμένο στις 18/09/2010, στην καθημερινή οικονομική εφημερίδα «Ημερησία », που δεν υπάρχει πια. Ηλ.εκδ. :http://www.neapnyka.gr/archives/%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%8C-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-1843

|12| Βλ. Carmen M. Reinhart και Christoph Trebesch : The pitfalls of external dependance : Greece, 1829-2015, σ. 24.

|13| Με βάση το Reinhart et Trebesch, 2015. The pitfalls of external dependance : Greece, 1829-2015, σ. 23, Appendix B

|14| Στη διάρκεια του 19^ου και του 20^ου αι., ακυρώθηκαν κατ’ επανάληψη δάνεια που θεωρήθηκαν απεχθή. Ο νομικός Alexander Sack, που αποτελεί αναφορά σε ό,τι αφορά τη θεωρία του απεχθούς χρέους, συνόψισε μια σειρά συγκεκριμένων περιπτώσεων σε μια συλλογή που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1927. Βλ., Sack, Alexander Nahum. 1927. Les Effets des Transformations des États sur leurs Dettes Publiques et Autres Obligations financières, Recueil Sirey, Paris. http://www.worldcat.org/title/effets-des-transformations-des-etats-sur-leurs-dettes-publiques-et-autres-obligations-financieres-traite-juridique-et-financier/oclc/18085050/editions?referer=di&editionsView=true 

|15| Όλα τα αποσπάσματα είναι από το πρώτο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου του Κωνσταντίνου Τσουκαλά, La Grèce de l’indépendance aux colonels, Editions F. Maspéro, Paris, 1970= Τσουκαλάς Κωνσταντίνος. 1970. Η Ελληνική τραγωδία από την απελευθέρωση στους συνταγματάρχες, Λιβάνης, μτφρ. Κ. Ιορδανίδη, Αθήνα 1981

|17| Βλέπε τη βιογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια: https://goo.gl/xwxmsL 

Ερίκ Τουσέν | μετάφραση Σωτήρης Σιαμανδούρας

La Grèce indépendante est née avec une dette odieuse

rproject.gr

Διαβάστε περισσότερα