Κύμα πανελλαδικών αντιδράσεων από ΚΥΔ και αγροτικούς φορείς για τα αδιέξοδα του ΟΣΔΕ

 

---

Πανελλαδικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον το κύμα αντίδρασης για τις σοβαρές δυσλειτουργίες που παρουσιάζει μέχρι σήμερα η εφαρμογή της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης, με τα ΚΥΔ να αδυνατούν να προχωρήσουν στην υποβολή και στην οριστικοποίηση των αιτήσεων των παραγωγών.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ypaithros.gr, εκπρόσωποι εκατοντάδων πιστοποιημένων ΚΥΔ της χώρας έχουν έρθει σε επικοινωνία, και έχουν συμφωνήσει να συνυπογράψουν επιστολή την οποία θα αποστείλουν όχι μόνο στη διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ και την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, αλλά και στο γραφείο του πρωθυπουργού. Όπως μαθαίνουμε, σήμερα Παρασκευή 6/5 συμφώνησαν από κοινού στο περιεχόμενο της επιστολής. 

Σε γενικές γραμμές στην επιστολή θα περιγράφουν αναλυτικά όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το σύστημα, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτη η διαδικασία και ολοκλήρωση της υποβολής δηλώσεων. 

Η επιστολή αναμένεται να αποσταλεί και να κοινοποιηθεί την ερχόμενη Δευτέρα, ενώ σύμφωνα με το ρεπορτάζ θα οριστεί μία αντιπροσωπεία, η οποία θα ζητήσει συνάντηση τόσο με τον υπουργό όσο και με τα κόμματα του ελληνικού κοινοβουλίου.  

Οι εκπρόσωποι των ΚΥΔ και των αγροτικών φορέων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και καλούν τους αρμόδιους φορείς να σκύψουν πάνω στο πρόβλημα δίνοντας μία ουσιαστική λύση, γιατί σε διαφορετική περίπτωση τίθενται σε κίνδυνο οι ενισχύσεις των Ελλήνων παραγωγών.

 

https://www.ypaithros.gr/ 

Διαβάστε περισσότερα

Το δικαίωμα στην παραφροσύνη

Το δικαίωμα στην παραφροσύνη: Η νέα ιδεολογία της «επαγρύπνισης» των δυτικών ελίτ και οι συνέπειές της.

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ Β. ΛΟΥΚΙΝ (ALEXANDER V. LUKIN)

Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών-Ανώτατη Σχολή Οικονομικών Επιστημών, της Μόσχας

¹Επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Υποθέσεων,

Επικεφαλής του Διεθνούς Εργαστηρίου Μελετών Παγκόσμιας Τάξης και Νέας Περιφερειακής πολιτικής

Οι νέες ιδεολογικές τάσεις που έχουν αναπτυχθεί στους κόλπους των Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών ελίτ εξαπλώνονται σταδιακά στον υπόλοιπο κόσμο. Αν και διαφέρουν μεταξύ τους, εντούτοις μπορούμε ήδη να μιλάμε για την ανάδυση ενός ιδεολογικού συστήματος διαφορετικού από αυτό που επικρατούσε στις χώρες αυτές μόλις πρόσφατα. Παίρνει τη μορφή τόσο νέων ηθικών αντιλήψεων και κανόνων όσο και ψευδοεπιστημονικών θεωριών και μπορεί να απαντηθεί σε όλους τους τομείς της ζωής, από την επιστημονική έρευνα μέχρι τη μαζική κουλτούρα.Ολόκληρο το άρθρο εδώ:Το δικαίωμα στην παραφροσύνη

 

https://seisaxthia.wordpress.com

Διαβάστε περισσότερα

Εργολαβίες δημόσιων υπηρεσιών: Όταν το κράτος πληρώνει για να εξαφανιστεί

• Arnaud Bontemps
• Prune Helfter-Noah
• Arsène Ruhlmann
• Ίρσα Μπέικο (μετάφραση)

Συγγραφή νόμων, διανομή ψηφοδελτίων, παραγγελία μασκών, οργάνωση εκστρατειών εμβολιασμού… Στη Γαλλία, όλο και περισσότερα καθήκοντα των δημόσιων υπηρεσιών ανατίθενται σε εταιρείες παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, όπως η αμερικανική McKinsey. Ωστόσο, το εξωφρενικό κόστος των εξωτερικών αναθέσεων έχει αποκλειστεί από τον δημοκρατικό διάλογο, όπως εξάλλου συμβαίνει και με την απώλεια τεχνογνωσίας της δημόσιας διοίκησης που προκύπτει από τις εργολαβίες.

«Καλώς ήρθατε στη VFS GLOBAL, τον επίσημο συνεργάτη των γαλλικών αρχών στο Αλγέρι», αναγγέλλει η ιστοσελίδα ενός παρόχου υπηρεσιών επιφορτισμένου με τη διαλογή των φακέλων με αιτήματα για βίζα στη Γαλλία¹. Πριν από δέκα χρόνια, το Παρίσι εμπιστεύτηκε στην εταιρεία τον διαχωρισμό των αιτήσεων που λαμβάνει από ορισμένες χώρες του κόσμου όπως την Αλγερία. Όμως, η εργολαβική ανάθεση των κρατικών λειτουργιών αγγίζει όλες τις πλευρές της δημόσιας δραστηριότητας, σε σημείο που λίγες ξεφεύγουν από τον κανόνα, ξεκινώντας από την πολιτιστική διαμεσολάβηση και φτάνοντας μέχρι την κοινωνική βοήθεια για τα παιδιά. Η κατάσταση πήρε μια περίεργη τροπή πριν από περίπου δέκα χρόνια: οι δημόσιες αρχές πλέον κάνουν πρόσκληση υποβολής προσφορών για «υποστήριξη στη διαχείριση του έργου», προκειμένου να επιλέξουν παρόχους ή ακόμη και να τους βοηθήσουν να… επιλέξουν ή να διαχειριστούν τους παρόχους.

 

Οι περισσότεροι Γάλλοι ανακάλυψαν κατά τις περιφερειακές εκλογές του 2021 πως η προετοιμασία και η διανομή του εκλογικού υλικού είχε ανατεθεί σε ιδιώτες παρόχους: πολλοί ψηφοφόροι δεν είχαν στη διάθεσή τους έγγραφα –φυλλάδια, ψηφοδέλτια, φακέλους ψηφοφορίας…– απαραίτητα για την καλή άσκηση του δικαιώματος της ψήφου. Ορισμένοι έχουν επίσης ακούσει για την απόφαση να δοθεί υπεργολαβικά η αντικατάσταση του λογισμικού Louvois για την πληρωμή των στρατιωτικών, το οποίο κόστισε στους φορολογούμενους 283 εκατομμύρια ευρώ χωρίς ποτέ να λειτουργήσει και στο τέλος εγκαταλείφθηκε. Τα παραδείγματα όμως είναι άφθονα, μερικές φορές και εξίσου προβληματικά: η εργολαβική ανάθεση ενός μέρους του στόλου των ελικοπτέρων του στρατού, η προσφυγή σε ιδιωτικά αυτοκίνητα-ραντάρ για τον έλεγχο του παρκαρίσματος στις πόλεις ή η διαχείριση των αναπληρωτών εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, που ανατέθηκε στη start-up Andjaro. Χωρίς να ξεχνάμε ορισμένα προξενεία που φυλάσσονται από διεθνείς εταιρείες ασφάλειας, μερικές φορές χωρίς την παραμικρή παρουσία Γάλλων χωροφυλάκων.

Η προσφυγή στην εξωτερική ανάθεση παρουσιάζεται συχνά ως ένας τρόπος προσαρμογής των δημόσιων υπηρεσιών στις ανάγκες και στους περιορισμούς το 21^ου αιώνα, σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις θεσμών όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ΟΟΣΑ ή, στη Γαλλία, η Γενική Γραμματεία Εκσυγχρονισμού της Δημόσιας Δραστηριότητας. Στην πραγματικότητα, εγγράφεται σε μια μακρά ιστορία καταφυγής σε ιδιωτικές εταιρείες για τη διασφάλιση της εκτέλεσης ορισμένων δημόσιων έργων. Από το 17^ο αιώνα, η μοναρχία εμπιστεύεται την κατασκευή των καναλιών πλοήγησης σε ιδιώτες επενδυτές, διατηρώντας όμως τον πρώτο λόγο στην ιδιοκτησία των δικτύων πλοήγησης μέσα στη χώρα, εγκαινιάζοντας έτσι το καθεστώς που θα μετατραπεί στις «παραχωρήσεις» δημόσιων υπηρεσιών. Η πρακτική αυτή αναπτύσσεται κατά τον 19^ο αιώνα και, μέσω αυτής, διαδίδονται στη Γαλλία μερικές από τις σπουδαιότερες τεχνικές εφευρέσεις του αιώνα: από τους σιδηροδρόμους (χάρη σε ένα καρτέλ μεγάλων εταιρειών) μέχρι τον δημόσιο φωτισμό, περνώντας από το φωταέριο ή την τροφοδότηση με πόσιμο νερό.

Δημόσια διοίκηση χωρίς τα απαραίτητα εφόδια

Εν μέρει, οι μεγάλες κρατικοποιήσεις των δεκαετιών του 1930 έως του 1950 συμβάλλουν στην επιστροφή αυτής της πρακτικής. Ιδρύονται καινούργιες εταιρείες, υπό την άμεση εποπτεία του κράτους, που βάζουν σε νέο πλαίσιο τη διαχείριση και την εμπορία των δικτύων της ηλεκτρικής ενέργειας, του φωταερίου, έως και του σιδηροδρομικού δικτύου. Ενώ για αρκετό καιρό θεωρούνταν ανεπαρκής ή ακόμα και αρχαϊκή, η λογική της εξωτερικής ανάθεσης δεν είχε πει την τελευταία της λέξη. Ξαναγίνεται συνώνυμη του εκσυγχρονισμού από τη δεκαετία του 1970, στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, πριν κατακτήσει τη Γαλλία στο γύρισμα της δεκαετίας του 1980, υπό την επιρροή των θεωριών του επονομαζόμενου «new public management» («νέα δημόσια διαχείριση»).

Μετά το 1995, η εξωτερική ανάθεση μετατρέπεται από εργαλείο σε πολιτική πυξίδα του σχεδίου για τη «μεταρρύθμιση του κράτους», ένα σχέδιο που συμμερίζονται όλες οι διαδοχικές γαλλικές κυβερνήσεις. Στον δημόσιο διάλογο εκθειάζονται τα ασύγκριτα προτερήματα της εξωτερικής ανάθεσης, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα μαχαίρι με δύο κόψεις στα χέρια της εξουσίας: από τη μια μεριά, προσφέρει μια βραχυπρόθεσμη απάντηση στις «θεραπείες» λιτότητας που η κυβέρνηση επιβάλλει στις διάφορες βαθμίδες της δημόσιας διοίκησης οι οποίες, μην μπορώντας πλέον να προχωρήσουν σε προσλήψεις, βρίσκονται αναγκασμένες να καταφύγουν σε αυτήν. Από την άλλη, επιτρέπει την εκ των έσω υπονόμευση των δημόσιων υπηρεσιών, ενόσω οι μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις που ξεκίνησαν το 1986 και στη συνέχεια μετά το 1997 (Air France, αυτοκινητόδρομοι κ.ο.κ.) συμπληρώνουν την εικόνα από τα έξω.

Η στροφή σημειώνεται με τη Γενική Αναθεώρηση Δημόσιας Πολιτικής (RGPP) που εφαρμόστηκε μεταξύ 2007 και 2012. Υλοποιώντας μια προεκλογική εξαγγελία του Νικολά Σαρκοζί για τη «μη αντικατάσταση των ενός στους δύο δημόσιους υπαλλήλους που συνταξιοδοτούνται», το RGPP μεταφράστηκε σε ένα απλό κυνήγι περικοπών σε όλους τους τομείς. Βέβαια, καινοτόμησε στον βαθμό που η εφαρμογή της ενέπλεξε διεθνή συμβουλευτικά γραφεία, συχνά βορειοαμερικανικής προέλευσης, όπως το McKinsey & Company ή το Boston Consulting Group (BCG), μέχρι τότε συνηθισμένα να επεμβαίνουν σε χώρες με αδύναμη δημόσια διοίκηση. Ενώ αρχικά οι δημόσιες αρχές που ήταν επιφορτισμένες με την επίβλεψή τους υποδέχτηκαν με επιφυλακτικότητα τις εργολαβικές αναθέσεις, που μέχρι τότε ήταν σχεδόν ανήκουστες στη Γαλλία σε τόσο υψηλές κρατικές βαθμίδες, αυτές σταδιακά κανονικοποιήθηκαν. Η αγορά της παροχής συμβουλών στον δημόσιο τομέα έχει διογκωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε οι επιπτώσεις της «μεταρρύθμισης του Κράτους» στη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών να γίνονται πλέον αισθητές. Από τη στρατηγική σύλληψη, όπως η σύνταξη της αιτιολογικής έκθεσης ενός νομοσχεδίου², μέχρι συγκεκριμένα έργα όπως η μεταρρύθμιση του διπλώματος οδήγησης ή η αλλαγή του λογισμικού πληρωμής των στρατιωτικών, σχεδόν καμία χαραμάδα δεν ξεφεύγει πλέον από τα γραφεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών απέναντι σε μια δημόσια διοίκηση ηθελημένα υποστελεχωμένη και άρα συχνά ξεπερασμένη.

Παρ’ όλο που είναι παλαιό φαινόμενο, η εξωτερική ανάθεση παραμένει περιβεβλημένη από μια εννοιολογική αοριστία, παρά τη γενίκευση της καταφυγής σε αυτήν: λες και η κοινοτοπία του φαινομένου να συνοδεύεται από την αποφυγή της ανάλυσής του. Ένα καθαρά νομικό ερμηνευτικό πλαίσιο, εστιασμένο στον χαρακτήρα των συμβολαίων μεταξύ του κράτους και των εργολάβων του, διαφωτίζει ελάχιστα τον χαρακτήρα του μηχανισμού: καταλήγει να διακρίνει την καταφυγή σε ένα συμβουλευτικό γραφείο για την υπεργολαβία της διαχείρισης των υδάτων μιας κοινότητας, αλλά την συγχέει με μια αγορά στυλό. Διότι, παρ’ όλο που αναγνωρίζει δύο διακριτά είδη σύμβασης –αφ’ ενός μια δημόσια αγορά (για την προμήθεια αγαθών ή υπηρεσιών), αφ’ ετέρου μια εκχώρηση δημόσιων υπηρεσιών– τα δύο παραδείγματα απορρέουν από την ίδια πολιτική λογική: την ανάθεση της υλοποίησης ολόκληρης ή μέρους της δημόσιας δραστηριότητας σε έναν ιδιώτη.

Αθροίζοντας τις δαπάνες του κράτους, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των δημόσιων νοσοκομείων για το 2019 στη Γαλλία, το ποσό των εξωτερικών αναθέσεων ανέρχεται στα 160 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή στο 7% του ΑΕΠ ή στο ισοδύναμο του 25% του κρατικού υπολογισμού. Στο σύνολο, περίπου τα δύο τρίτα προέρχονται από τις εκχωρήσεις δημόσιων υπηρεσιών³, δηλαδή από συμβάσεις με ιδιώτες που υλοποιούν μια δημόσια υπηρεσία στην θέση του κράτους, όπως στα μέσα μαζικής μεταφοράς ή στη διαχείριση των υδάτων. Το υπόλοιπο συγκροτείται από τις αναθέσεις υπηρεσιών (παροχή συμβουλών, διαχείριση, καθαρισμός κ.λπ.)⁴. Ωστόσο ένα τόσο αξιοσημείωτο ποσό δεν έδωσε ποτέ την αφορμή για δημόσιο διάλογο ή για τη συγκρότηση κοινοβουλευτικής επιτροπής ενημέρωσης. Ακόμα πιο περίεργο: δεν αποτέλεσε ποτέ το αντικείμενο μιας προεκλογικής ομιλίας.

Η έκταση των εξωτερικών αναθέσεων έχει ιδιαίτερο βάρος για τη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών, όπως και για την ικανότητα των δημόσιων αρχών να παίρνουν αποφάσεις με κυρίαρχο τρόπο. Η κρίση της Covid-19 κατέδειξε τις αδυναμίες πολλών ευρωπαϊκών κρατών και την εξάρτησή τους από ιδιωτικές εταιρείες, τις περισσότερες φορές ξένες. Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η Γαλλία όσον αφορά τον εφοδιασμό με μάσκες, αναπνευστήρες ή εμβόλια, όμως αυτή η εξάρτηση αφορά εξίσου τη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων ή των ψηφιακών υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από το κράτος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα Health Data Hub, που αποσκοπεί στη συγκέντρωση όλων των ιατρικών δεδομένων των Γάλλων πολιτών σε έναν μόνο διακομιστή, υπό τη διαχείριση της αμερικανικής εταιρείας Microsoft, και το οποίο θέτει προφανή ζητήματα όσον αφορά την εμπιστευτικότητα.

Όμως, οι επιπτώσεις μιας τόσο μαζικής καταφυγής στις εργολαβίες δεν περιορίζονται στο άθροισμα των σχετικών συμβάσεων. Οδηγώντας στην απόσυρση από δραστηριότητες μέχρι και στο πλήρες ξήλωμά τους, οι εργολαβικές αναθέσεις υπονομεύουν την αποστολή της δημόσιας διοίκησης, προκαλούν την εξαφάνιση της τεχνογνωσίας και στερούν από τους δημόσιους υπαλλήλους το «νόημα» των καθηκόντων τους –εκείνο που σε πολλές περιπτώσεις τούς είχε οδηγήσει να επιλέξουν να υπηρετήσουν το κράτος. Και αυτή πιθανότατα να είναι η κυριότερη από τις συνέπειες των εξωτερικών αναθέσεων, που σήμερα έχουν γίνει πια ενδημικές: η καταφυγή σε εργολάβους προκαλεί απώλεια της τεχνογνωσίας και οι δημόσιες αρχές αποδεικνύονται πλέον ανίκανες να υλοποιήσουν αυτόνομα αρκετές από τις πολιτικές τους.

Ως εκ τούτου, οι αυξανόμενες εξωτερικές αναθέσεις στα νοσοκομεία έδειξαν τα αποτελέσματά τους σε περιόδους κρίσης, όταν η ανάγκη για γρήγορες και ευρείες οργανωτικές μεταρρυθμίσεις προσκρούει στην ανελαστικότητα των ισχυουσών συμβάσεων στα πεδία της τροφοδοσίας, των πλυντηρίων ή του βιο-καθαρισμού. Όταν πρόκειται για εξ ορισμού λειτουργίες της δημόσιας πολιτικής όπως η υγεία, ο έλεγχος ή η ασφάλεια, η εξωτερική ανάθεση καταλήγει σε οπισθοχώρηση της κρατικής κυριαρχίας και της ικανότητας διεύθυνσης των δημόσιων υπηρεσιών για την επιτέλεση των ίδιων τους των καθηκόντων. Έτσι, πλέον τίθεται το ερώτημα εάν ο εντολέας έχει την επάρκεια προκειμένου να διευθύνει τον εντολοδόχο και να αντιλαμβάνεται τις προδιαγραφές της σύμβασης.

Ο τομέας της πληροφορικής προσφέρει ένα εξαιρετικό παράδειγμα της απουσίας δημόσιας βούλησης για την απόκτηση ισχυρής εσωτερικής επάρκειας, με τη λύση της εξωτερικής εργολαβίας να μην αποτελεί τίποτε άλλο παρά μια πολύ βραχυπρόθεσμη ανακούφιση (το γρήγορο στήσιμο έργων πληροφορικής ή ιστοσελίδων), χωρίς κανείς να αναρωτιέται για τη μακροπρόθεσμη απώλεια των τεχνικών ικανοτήτων της δημόσιας διοίκησης. Ο έλεγχος της αγοράς της πληροφορικής, για παράδειγμα, προϋποθέτει ένα ελάχιστο επίπεδο ειδικών γνώσεων, τόσο τεχνικών όσο και σχετικών με τη διαχείριση ενός πρότζεκτ. Όταν δεν υπάρχει αυτή η εξειδίκευση, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αγνοηθούν τα κυριότερα διακυβεύματα ενός ζητήματος και έτσι να προωθηθεί μια υπηρεσία που δεν θα είναι καθόλου προσαρμοσμένη στις ανάγκες των χρηστών και των πολιτών.

Μη αναστρέψιμη επιλογή

Έτσι, ολόκληρη η άυλη κληρονομιά των δημόσιων υπηρεσιών, των «επαγγελματικών ικανοτήτων», της οργανωτικής τεχνογνωσίας, μερικές φορές ακόμα και του στρατηγικού στοχασμού, έχει πλέον εξασθενήσει. Η προσφυγή σε ιδιώτες παρόχους λειτουργεί ως μη αναστρέψιμη επιλογή, τόσο σε επίπεδο τεχνικής όσο και προϋπολογισμού. Διότι πρακτικά, μόλις επιτευχθεί η εξοικονόμηση από την εξωτερική ανάθεση μιας υπηρεσίας, γίνεται σχεδόν αδύνατο να εξασφαλιστεί η αναθεώρηση του προϋπολογισμού προς τα πάνω για τις επόμενες χρονιές, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα επιστροφής στο προηγούμενο καθεστώς. Επιπλέον, η σκέψη για επιστροφή σε «εσωτερική ανάθεση» δραστηριοτήτων συχνά απαιτεί την εκ του μηδενός ανασυγκρότηση των ικανοτήτων ή της τεχνογνωσίας που έχει χαθεί από τη δημόσια αρχή. Κάτι που αποδεικνύεται τόσο πιο δύσκολο όσο πιο παλιά είναι η καταφυγή στις εργολαβίες (δέκα, δεκαπέντε, ακόμα και σαράντα χρόνια για ορισμένες δραστηριότητες που κάποτε διεκπεραιώνονταν εσωτερικά). Με αυτόν τον τρόπο κλείνει η παγίδα: κάθε προηγούμενη προσφυγή του Δημοσίου στην αγορά οδηγεί σε μια μόνιμη σμίκρυνση της δημόσιας σφαίρας, όπως και των μέσων που είχαν στη διάθεσή τους οι δημόσιες υπηρεσίες.

Τέλος, ο πολλαπλασιασμός των μεσαζόντων ελαττώνει την αποτελεσματικότητα της δημόσιας δραστηριότητας. Οι υπάλληλοι δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να αντιληφθούν το νόημα της εργασίας τους. Οι χρήστες και οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών που έχουν δοθεί με υπεργολαβία στο εξωτερικό, χωρίς δυνατότητα να αναφερθούν στους αρμόδιους υπαλλήλους για την παροχή της υπηρεσίας που έχουν ανάγκη. Και οι υπάλληλοι των υπεργολάβων υφίστανται την επισφάλεια, σε υποβαθμισμένες εργασιακές συνθήκες, όπως συμβαίνει με τις καθαρίστριες ή τους σεκιούριτι. Έτσι, προκύπτει ένα ερώτημα: μήπως έφτασε η ώρα να ανατραπεί η λογική της εργολαβικής ανάθεσης, πριν η απώλεια της κρατικής κυριαρχίας την μετατρέψει από στρατηγική επιλογή σε αναγκαιότητα;

---

1. Το παρόν άρθρο είναι απόσπασμα μιας έκθεσης που δημοσιεύτηκε από τη συλλογικότητα Nos services publics, https://nosservicespublics.fr/
2. Βλ. Anne Michel, «Quand l’État décide de sous-traiter la rédaction de “l’exposé des motifs” de la loi “mobilités”», «Le Monde», 29 Νοεμβρίου 2018.
3. Η απόφαση να ληφθούν υπόψη οι εκχωρήσεις δημόσιων υπηρεσιών έχει να κάνει με μια μεθοδολογική επιλογή που παρουσιάζεται λεπτομερώς εδώ (στα γαλλικά): www.monde-diplomatique.fr/63655
4. «160 Md€ d’externalisation par an: comment la puissance publique sape sa capacité d’agir», Nos services publics, Απρίλιος 2021.

• Arnaud Bontemps
  Μέλος της συλλογικότητας Nos services publics
• Prune Helfter-Noah
  Μέλος της συλλογικότητας Nos services publics
• Arsène Ruhlmann
  Μέλος της συλλογικότητας Nos services publics
• Ίρσα Μπέικο (μετάφραση)

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μαρξ δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος στοχαστής

 

Κώστας Νάκος

Σαν σήμερα, στις 5 Μαΐου του 1818, γεννήθηκε ο Καρλ Μαρξ. Πέθανε στο Λονδίνο στις 14 Μαρτίου του 1883. Ο Ένγκελς στο επικήδειο, που εκφώνησε στο νεκροταφείο του Χάϊγκεϊτ στις 18 Μαρτίου του 1883, επικεντρώνει την προσφορά του μεγάλου στοχαστή σε δύο κυρίως ανακαλύψεις του.

Για την πρώτη αναφέρει ότι «Όπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της οργανικής φύσης, έτσι ο Μαρξ ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας: το σκεπασμένο ίσαμε τώρα με ιδεολογικά επιστρώματα απλό γεγονός, ότι οι άνθρωποι, πριν απ’ όλα, πρέπει να τρώνε, να πίνουν, να έχουν κατοικία και να ντύνονται προτού αρχίσουν να ασχολούνται με την πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη θρησκεία κλπ. Ότι επομένως η παραγωγή των άμεσων υλικών μέσων συντήρησης και κατά συνέπεια η κάθε φορά βαθμίδα της οικονομικής ανάπτυξης ενός λαού, ή μιας χρονικής περιόδου, αποτελεί τη βάση, απ’ όπου εξελίχθηκαν οι κρατικοί θεσμοί, οι αντιλήψεις για το δίκαιο, την τέχνη, ακόμα και οι θρησκευτικές παραστάσεις των ανθρώπων αυτής της εποχής, τη βάση απ’ όπου επομένως πρέπει να εξηγηθούν και όχι αντίθετα-όπως συνέβαινε ίσαμε τώρα».[1]

Η επισήμανση του Μαρξ ότι η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας είναι συνυφασμένη με τη διαδικασία της παραγωγής και γενικότερα με την οικονομική ανάπτυξη είχε ως αποτέλεσμα να φέρει στο προσκήνιο για τη μελέτη της ιστορίας  τη σύγχρονη (οικονομική) επιστήμη. Τη μέθοδο εκείνη που τη χαρακτηρίζει η ιδιότητά της να ερευνά, αλλά και να αλλάζει την υλική πραγματικότητα.  Ο Μαρξ λοιπόν ήταν αυτός που προσδιόρισε ποια είναι αυτή η υλική πραγματικότητα την οποία ερευνά η επιστήμη. Ποιος είναι δηλαδή ο ρόλος της παραγωγής των αναγκαίων αγαθών στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας. Ότι η μορφή της εργασίας και ο τρόπος με τον οποίον ο εργαζόμενος παράγει το προϊόν προσδιορίζει την εποχή, αλλά και ορίζει τις δυνατότητες εξέλιξης των συγκεκριμένων κοινωνιών. Αυτή ακριβώς η διαδικασία δείχνει, κατά τον Μαρξ, και την εξέλιξη της ιστορίας.  Κατά συνέπεια, όπως διαπιστώνει και ο Ένγκελς, αν η σύγχρονη επιστήμη έδιωξε τη φιλοσοφία (εκτός από τη φύση και) από την ιστορία των κοινωνιών, στον Μαρξ οφείλεται η ανακάλυψη για τον τρόπο με τον οποίο αυτό έγινε.

Ορισμένοι επαναλαμβάνουν μονότονα τη γνωστή θέση του Μαρξ και του Ένγκελς από το κομμουνιστικό μανιφέστο, ότι η ταξική πάλη είναι η κινητήρια δύναμη στην εξέλιξη των κοινωνιών. Η πάλη των τάξεων όμως μπορεί να πάρει ιδεαλιστικές διαστάσεις, αν δεν προσδιοριστεί το περιεχόμενό της. Η μορφή που παίρνει κάθε φορά αυτή η πάλη μπορεί να είναι οικονομική, πολιτική ή θεωρητική. Ως προϋπόθεση όμως, ως περιεχόμενό της αυτή η πάλη έχει τα αντίθετα οικονομικά συμφέροντα που χωρίζουν κάθε φορά τις τάξεις μιας κοινωνίας. Είναι δηλαδή ο αντίθετος τρόπος ζωής αυτών των τάξεων, ως προς το τι τρώνε, που κατοικούν, πώς εργάζονται, πώς διασκεδάζουν, πώς επιβιώνουν. Ότι ο ένας είναι το αφεντικό της κοινωνίας και ο άλλος είναι αυτός που βρίσκεται στη δούλεψή του, ο μισθωτός του. Αυτά ορίζουν και τις διαφορές τους, τις μεταξύ τους δηλαδή (ταξικές) αντιθέσεις.

Κατά συνέπεια, κάθε επίκληση της ταξικής πάλης χωρίς την αναγνώριση ότι αυτή βασίζεται πάνω σε μια συγκεκριμένη οικονομική πραγματικότητα αποτελεί μια αίολη αναφορά. Και όχι μόνο. Είναι το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης, η ίδια η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (και πρώτα απ’ όλα βέβαια η διαμόρφωση του σύγχρονου εργάτη-μισθωτού) που προσδιορίζει και την ωρίμανση αυτών των αντιθέσεων, την ωρίμανση της ταξικής πάλης. Γιατί τα χαρακτηριστικά των τάξεων δημιουργούνται από ένα συγκεκριμένο περιβάλλον και προσδιορίζονται κάθε φορά από το συγκεκριμένο ιστορικό τρόπο παραγωγής. Κάπως έτσι εξάλλου μπορεί να προσδιοριστεί η επιστημονική έρευνα στην ιστορία των κοινωνιών, η ίδια δηλαδή η υλιστική αντίληψη της ιστορίας.

Η μη αποδοχή ότι η οικονομική υλική πραγματικότητα αποτελεί την κοινωνική βάση εξέλιξης των φαινομένων οδηγεί στην προσέγγιση μιας φαντασιακής πραγματικότητας, στην οποία όμως δίνει ψευδή οντολογικά χαρακτηριστικά. Γιατί αυτός φαίνεται ότι είναι ο τελικός σκοπός ορισμένων. Να υπάρχει το «ελεύθερο» στον καθένα στο να μπορεί να ερμηνεύει το πραγματικό χωρίς την υποχρεωτική υπαγωγή της σκέψης του στη μέθοδο της επιστήμης, προσφέροντάς μας έτσι μια φαντασιακή και συνήθως υπερβατική πραγματικότητα.

Η δεύτερη ανακάλυψη του Μαρξ, κατά τον Ένγκελς, ήρθε ως απόρροια της πρώτης «Ο Μαρξ ανακάλυψε επίσης τον ειδικό νόμο κίνησης του σημερινού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής… την ανακάλυψη της υπεραξίας».[2] Η ανακάλυψη της υπεραξίας δεν υπήρξε αποτέλεσμα φιλοσοφικού στοχασμού. Υπήρξε όμως ένας σταθμός για την επιστημονική οικονομική σκέψη. Υπήρξε μια σημαντική συμβολή στην περαιτέρω ανάπτυξη της κλασικής οικονομίας, όπως και η θεωρία της αξίας γενικότερα ως επιστέγασμα της εμπνευσμένης θεωρίας του Ντέιβιντ Ρικάρντο.

Ο Μαρξ πήρε την σημαντική άποψη των Άνταμ Σμιθ και Ντέιβιντ Ρικάρντο για το κέρδος και της έδωσε μιαν άλλη διάσταση. Ανακάλυψε την υπεραξία. Η κοινή διαπίστωση και των τριών ότι το κέρδος των κεφαλαιοκρατών προκύπτει από την αφαίρεση μέρους της αξίας που παράγει ο εργάτης, δεν έλυνε το πρόβλημα. Ο Μαρξ ήταν αυτός που προσδιόρισε τελείως διαφορετικά τον τρόπο παραγωγής της, αλλά και τον τρόπο υπολογισμού αυτής της κλεμμένης αξίας (υπεραξία). Και είναι σημαντική αυτή η ανακάλυψη, γιατί αφορά μια διαδικασία που ταυτίζεται με την ίδια τη διαδικασία της συσσώρευσης του κεφαλαίου. Με την ίδια την ουσία της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας.

Η παρακαταθήκη όμως του Μαρξ δεν είναι μόνο τα όσα ανακάλυψε ή τα όσα στοχάστηκε. Η αγωνία του είχε να κάνει με την εξέλιξη της επαναστατικής σκέψης. Μια εξέλιξη που την έβλεπε να γίνεται με όρους επιστημονικούς, γιατί θεωρούσε την επιστήμη ως μια σπουδαία κινητήρια δύναμη για την ιστορική εξέλιξη. Αυτό ακριβώς επεσήμανε στην επικήδεια ομιλία του ο Ένγκελς «Η επιστήμη ήταν για τον Μαρξ μια ιστορικά κινητήρια, επαναστατική δύναμη. Όσο μεγάλη χαρά κι αν αισθανόταν για κάθε νέα ανακάλυψη σε οποιαδήποτε θεωρητική επιστήμη, που δεν μπορούσε ίσως να προβλεφθεί ακόμα καθόλου η πραχτική της εφαρμογή –αισθανόταν μιαν εντελώς αλλιώτικη χαρά όταν επρόκειτο για μιαν ανακάλυψη που επιδρούσε αμέσως επαναστατικά στη βιομηχανία και γενικά στην ιστορική εξέλιξη».[3]

Εδώ αναφέρεται για άλλη μια φορά ο ρόλος της βιομηχανίας και της οικονομίας γενικότερα ως προς την επίδραση που αυτή έχει στην ιστορική εξέλιξη. Όπως και ο ρόλος της επιστήμης, δηλαδή της επιστημονικής μεθόδου, και στο πόσο σημαντικά αυτή επιδρά στην εξέλιξη των σύγχρονων κοινωνιών. Γιατί ο Μαρξ ήταν ο άνθρωπος που ερευνούσε την υλική πραγματικότητα, «ήταν άνθρωπος της επιστήμης», όπως έλεγε ο Ένγκελς, μόνο που ελάχιστοι σήμερα αναφέρονται σε αυτήν την ιδιότητά του. Δεν υπήρξε απλώς ένας στοχαστής. Στοχαστές υπήρξαν πολλοί και πριν από αυτόν. Εκεί που διέφερε αυτός σε σχέση με όλους τους προηγούμενους ήταν ότι ο στοχασμός του είχε επιστημονικά και όχι φιλοσοφικά χαρακτηριστικά. Δεν εκπλησσόταν από τους βαθυστόχαστους φιλοσοφικούς στοχασμούς, αλλά ενθουσιαζόταν από τα επιτεύγματα της πρώτης, τότε, βιομηχανικής επανάστασης. Η διαμονή του στην Αγγλία, την πιο αναπτυγμένης τότε καπιταλιστική οικονομία, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην έρευνά του και στον τρόπο προσέγγισης της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας, στην ανακάλυψη της θεωρίας της υπεραξίας, στην ίδια τη συγγραφή του Κεφαλαίου.

Αν ο Μαρξ αισθανόταν μεγάλη χαρά για κάθε νέα ανακάλυψη της επιστήμης στην εποχή του και την επίδραση που είχε αυτή στη βιομηχανία, οι σημερινοί ερευνητές θα πρέπει να αισθάνονται μάλλον ενθουσιασμένοι. Η πρώτη βιομηχανική επανάσταση βέβαια, που τόσο είχε ενθουσιάσει το Μαρξ, αντικαταστάθηκε από τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση και αυτή από την τρίτη και αυτή από την τέταρτη. Προχωράμε προς τον γενικευμένο αυτοματισμό, που μπορεί να είχε προβλεφθεί ως προοπτική, ως δυνατότητα εξέλιξης της τεχνολογίας γενικά, όχι μόνο από το Μαρξ αλλά και από τον Αριστοτέλη. Μόνο σήμερα όμως μπορεί να ανακαλυφθούν τα μυστικά που αυτή κρύβει.

Κανένας επαναστάτης πολιτικός δεν μπορεί να εφαρμόσει τις ιδέες του αν προηγουμένως οι επαναστάτες επιστήμονες, ειδικά των θετικών και εφαρμοσμένων επιστημών, δεν του δώσουν την δυνατότητα να εφαρμόσει τις καινοτόμες απόψεις του. Πράγμα που σημαίνει ότι πριν από την εφαρμογή του «δίκαιου» του, θα πρέπει να έχει προηγηθεί μια συγκεκριμένη βαθμίδα οικονομικής ανάπτυξης που να χωράει μέσα της αυτό το «δίκαιο». Κάθε επιστημονική ανακάλυψη, κάθε βιομηχανική επανάσταση, κάθε βαθμίδα οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί συμβολή στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, ανεξάρτητα αν αυτή σήμερα είναι πολλαπλά επώδυνη από τον τρόπο χρήσης της με τη λογική του μέγιστου κέρδους.

 

[1] Φρίντριχ Ένγκελς, Ομιλία στον τάφο του Καρλ Μαρξ, Διαλεχτά Έργα, τόμος 2ος σελ. 187

[2] Ένγκελς, Ομιλία στον τάφο του Καρλ Μαρξ, Διαλεχτά Έργα, τόμος 2ος σελ. 187-188

[3] Ένγκελς, Ομιλία στον τάφο του Καρλ Μαρξ, Διαλεχτά Έργα, τόμος 2ος σελ. 188

Διαβάστε περισσότερα

Η πανδημία αύξησε τον χρόνο των παιδιών μπροστά στην οθόνη και τα social media

 Διπλή έρευνα του Pew Research Center πριν και μετά την πανδημία διαπίστωσε δυο ανησυχητικά φαινόμενα

 

Το πρώτο έτος πανδημίας του κορωνοϊού έφερε ποικίλες προκλήσεις στους γονείς, από το να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαχειριστούν την τεχνολογία μέχρι τον αυξημένο χρόνο που περνούν μπροστά στις οθόνες.

Το Pew Research Center πραγματοποίησε σχετική έρευνα τον Μάρτιο του 2020, λίγο πριν το ξέσπασμα του Covid-19, και επικοινώνησε με πολλούς από τους γονείς που συμμετείχαν σε μια δεύτερη έρευνα τον Απρίλιο του 2021 για να δει πώς χρησιμοποιούσαν τα παιδιά τους τα social media κατά τη διάρκεια της πανδημίας και πώς είχε αλλάξει η συμπεριφορά τους.

Η δεύτερη έρευνα επικεντρώθηκε σε γονείς που είχαν παιδί ηλικίας 11 ετών ή μικρότερο το 2020 και πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο που κάποια σχολεία επέστρεψαν προσωρινά στην τηλεκπαίδευση και τα εμβόλια δεν είχαν εγκριθεί ακόμη για παιδιά κάτω των 12 ετών.

Η διπλή έρευνα διαπίστωσε δυο φαινόμενα- αφενός τα παιδιά αύξησαν τον χρόνο που περνούσαν σε ηλεκτρονικές συσκευές, αφετέρου οι ανησυχίες των γονιών ενισχύθηκαν ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα.

Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι γονείς δήλωσαν ότι τα παιδιά τους χρησιμοποιούσαν ψηφιακές συσκευές και social media, με το 81% των ερωτηθέντων τον Απρίλιο του 2021 που είχαν παιδί 11 ετών και κάτω να λένε ότι χρησιμοποιούσε τάμπλετ, από 68% στην πρώτη έρευνα.

Παρόμοια εικόνα και στα smartphone, με το 71% να λέει ότι το παιδί τους χρησιμοποίησε ένα, από 63% στην πρώτη έρευνα.

Το TikTok ήταν η πιο δημοφιλής πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ αυτών που κάλυψε η έρευνα, με το 21% των γονιών να λέει ότι το παιδί τους τη χρησιμοποίησε τον Απρίλιο του 2021, από 13% τον Μάρτιο του 2020.

Facebook και Instagram σημείωσαν επίσης μικρή αύξηση στο ίδιο χρονικό διάστημα, ενώ το Snapchat παρέμεινε σχεδόν σταθερό. Ο αριθμός των γονέων που είπαν ότι το παιδί τους χρησιμοποιούσε κάποιο κοινωνικό δίκτυο διαφορετικό από αυτά τα τέσσερα αυξήθηκε σε 17% από 8%.

 Η έρευνα του Pew Research Center διαπίστωσε επίσης ότι οι γονείς άρχισαν όλο και περισσότερο να ανησυχούν για τον χρόνο που περνούσαν τα παιδιά τους σε συσκευές, προσφέροντας ως παραδείγματα:

• Το 25% των γονέων είπε ότι το παιδί τους περνούσε πολύ χρόνο σε ένα smartphone, ενώ το 23% είπε το ίδιο για τα βιντεοπαιχνίδια και το 8% για το χρόνο που αφιερώνει σε social media.
• Από 31% σε 51% αυξήθηκε επίσης το ποσοστό των γονέων που πίστευαν ότι τα παιδιά τους περνούσαν πολύ χρόνο παίζοντας βιντεοπαιχνίδια.
• Το μοτίβο ήταν παρόμοιο για τα smartphone, με τους ανήσυχους γονείς να αυξάνονται σε 42% από 28% λίγο πριν το lockdown.

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία της Πρωτομαγιάς όπως πραγματικά συνέβη

Η  Εργατική Πρωτομαγιά, ημέρα - ορόσημο για τους αγώνες των εργαζομένων στην ουσία είναι ένας φόρος τιμής στην εξέγερση των εργατών του Σικάγου του  1886 που αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές του αγώνα των καταπιεσμένων στη νεότερη εποχή.

Ποια ήταν λοιπόν τα γεγονότα που ακολούθησαν το συλλαλητήριο της Πρωτομαγιάς του 1886 που συνέβη στην καρδιά των Ηνωμένων Πολιτειών, σε ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της χώρας; Και τί πραγματικά συνέβη εκείνη τη νύχτα, όχι της 1ης Μαΐου, αλλά της 4ης Μαΐου;  

Το αμερικανικό TIME θυμίζει δικό του δημοσίευμα του 1929 (το περιοδικό κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1923), στο οποίο αναφέρεται ότι, για τους Αμερικανούς συντηρητικούς η Πρωτομαγιά σήμαινε λουλούδια, πικνίκ στο γρασίδι, παιδιά που παίζουν και μαγιάτικα στεφάνια. Αλλά, για τους Σοσιαλιστές και τους Κομμουνιστές σήμαινε ομιλίες και διαδηλώσεις, που κατέληγαν σε συγκρούσεις. Τίποτα δεν ήταν το ίδιο μετά την Πρωτομαγιά του 1886, όταν 200.000 Αμερικανοί εργάτες κατέβηκαν σε απεργία οκτώ ημερών. 

Η Πρωτομαγιά του 1886 δεν ήταν μία «απλή» απεργία, αλλά μέρος της τραγωδίας στο Haymarket (The Haymarket Affair). 

Την ημέρα εκείνη στο Σικάγο, όπως και σε όλη τη χώρα, τα εργατικά συνδικάτα βγήκαν να διαδηλώσουν ζητώντας την εργάσιμη ημέρα των 8 ωρών. Ωστόσο, το σχέδιο δεν ήταν να γίνει ένα και μόνο συλλαλητήριο, αλλά η διαμαρτυρία να επεκταθεί χρονικά, να διαρκέσει ημέρες. Στις 3 Μαΐου, η απεργία στο εργοστάσιο της McCormick Reaper κατέληξε βίαια. Η Αστυνομία συνοδευόμενη από μπράβους της επιχείρησης (συχνό φαινόμενο εκείνη την περίοδο) επενέβησαν για να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους απεργούς και να επιτρέψουν σε απεργοσπάστες να μπουν στο χώρο του εργοστασίου. Συνολικά σκότωσαν τέσσερις απεργούς και τραυμάτισαν πολλούς ακόμη.

Ως απάντηση, την επομένη οργανώνεται μια ειρηνική συγκέντρωση στην πλατεία Haymarket, ο οποία τελικά πνίγηκε στο αίμα. 

Το TIME έγραφε...

«Λίγα λεπτά μετά τις 10 το βράδυ της 4ης Μαΐου 1886, στο Σικάγο ξέσπασε καταιγίδα. Με τις πρώτες σταγόνες της βροχής το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στην πλατεία άρχισε να διαλύεται. Δύο ώρες πριν, περίπου 3.000 άτομα, άκουγαν τους ομιλητές που κατήγγειλαν  την αστυνομική βία, αλλά μέχρι τις 10 μ.μ., δεν είχαν μείνει παρά μερικές εκατοντάδες άνθρωποι. Ήσυχος ο δήμαρχος -που αγωνιούσε ότι θα ξεσπάσουν επεισόδια- πήγε για ύπνο. 

Την ώρα που στο βήμα ήταν ο τελευταίος ομιλητής, μία ομάδα 180 οπλισμένων αστυνομικών έφτασε στην πλατεία με σκοπό να διαλύσει ό,τι είχε απομείνει από τη συγκέντρωση. Ο επικεφαλής διέταξε τους συγκεντρωμένους να πάνε στο σπίτι τους, ο ομιλητής φώναξε ότι η συγκέντρωση είναι ειρηνική όταν ξαφνικά έσκασε μία χειροβομβίδα. Η έκρηξη έγινε στο σημείο όπου ήταν οι αστυνομικοί.

Ο απολογισμός ήταν 67 τραυματίες, εκ των οποίων οι 7 κατέληξαν. Η αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον του πλήθους σκοτώνοντας ανθρώπους και τραυματίζοντας 200 άτομα (σ.σ. ο αριθμός των θυμάτων αφού πολλοί τραυματισμένοι κατέληξαν τις επόμενες ημέρες, παραμένει ακόμη άγνωστος. Η επίσημη καταγραφή ανέφερε μόνο τέσσερις νεκρούς διαδηλωτές). 

Η τραγωδία στο Haymarket έγινε μέρος της αμερικανικής ιστορίας. Για τη χειροβομβίδα, χωρίς κανένα στοιχείο, κατηγορήθηκαν οι αναρχοσυνδικαλιστές Άουγκουστ Σπις, Γκέοργκ Έγκελ, Άντολφ Φίσερ, Λούις Λινγκ, Μίκαελ Σβαμπ, Σάμουελ Φίλντεν, Όσκαρ Νίμπι και Άλμπερτ Πάρσονς, που ήταν από τους οργανωτές της διαδήλωσης. Κοινό στοιχείο των περισσότερων.... ήταν γερμανοί μετανάστες.

Η δίκη παρωδία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1886 και με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάστηκαν σε θάνατο για συνωμοσία, όλοι εκτός του Νίμπι, ο οποίος καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 ετών. Από την πλευρά τους, οι κατηγορούμενοι αλλά και άλλοι απεργοί κατήγγειλαν προβοκάτσια από τους μπράβους του γραφείου «Πίνκερτον», που συχνά χρησιμοποιούσαν οι εργοδότες ως απεργοσπαστικό μηχανισμό.

Τελικά μετά από τη σχετική έφεση που έγινε, ο κυβερνήτης της Πολιτείας του Ιλινόις, μετέτρεψε σε ισόβια τις θανατικές ποινές των Σβαμπ και Φίλντεν, ενώ ο Λιγκ αυτοκτόνησε στο κελί του. Οι Σπις, Πάρσονς, Φίσερ και Έγκελ οδηγήθηκαν στην αγχόνη, τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα».

Η δίκη των οκτώ θεωρείται ως μία από τις σοβαρότερες υποθέσεις «κακοδικίας» στην ιστορία των ΗΠΑ. Επτά χρόνια αργότερα, το 1893, ο κυβερνήτης του Ιλινόις, Τζον Πίτερ Άλτγκελντ παραδέχθηκε ότι και οι οκτώ καταδικασθέντες ήταν αθώοι, έδωσε χάρη στους φυλακισμένους Φίλντεν, Νίμπε και Σβαμπ και κατηγόρησε τις αρχές του Σικάγου ότι άφησαν ανεξέλεγκτους τους ανθρώπους του «Πίνκερτον». Μέχρι σήμερα παραμένει ανεξακρίβωτο ποιος ήταν ο δράστης της βομβιστικής επίθεσης.

Το 1889, η Σοσιαλιστική Διεθνής τιμώντας την τραγωδία στο Haymarket, ανακήρυξε την Πρωτομαγιά ως ημέρα αργίας και Διεθνή Ημέρα Εργατών.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ειδικά την εποχή της αντικομμουνιστικής υστερίας, η Πρωτομαγιά ήταν στις ΗΠΑ απαξιωμένη. 

Τον Ιούλιο του 1958, ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ υπέγραψε διάταγμα με το οποίο η Πρωτομαγιά οριζόταν ως «Ημέρα Αφοσίωσης» σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί οιαδήποτε ένδειξη αλληλεγγύης στους «εργάτες του κόσμου». 

Σύμφωνα με το διάταγμα η Πρωτομαγιά θεωρούνταν «μια ξεχωριστή ημέρα για την επιβεβαίωση της πίστης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και την αναγνώριση της κληρονομιάς της αμερικανικής ελευθερίας» (…)

Πρωτομαγιά: Αμερικανική όσο το μπέιζμπολ και η μηλόπιτα 

Το γεγονός ότι όσα έγραφε το Time ως προς το τι γνωρίζει /γνώριζε η πλειοψηφία των πολιτών στις ΗΠΑ για την Εργατική Πρωτομαγιά αναφέρονται και στο iww.org (Industrial Workers of the World), παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, μια και η αιματοβαμμένη κατάληξη της απεργίας των εργατών του Σικάγο δεν συνέβη σε κάποιο μακρινό μέρος του κόσμου, αλλά στην καρδιά των Ηνωμένων Πολιτειών. 

 

«Οι περισσότεροι στις Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν ελάχιστα για την Εργατική Πρωτομαγιά. Πολλοί υποθέτουν ότι πρόκειται για αργία που γιορτάζεται σε κομμουνιστικές χώρες όπως η Κούβα ή η πρώην Σοβιετική Ένωση. Οι περισσότεροι δε, Αμερικανοί δεν συνειδητοποιούν ότι η Πρωτομαγιά έχει τις ρίζες της εδώ, σε αυτή τη χώρα και είναι τόσο «αμερικανική» όπως το μπέιζμπολ και η μηλόπιτα και ότι αναφέρεται στις  προχριστιανικές τελετές της Beltane, που γιόρταζαν την αναγέννηση και τη γονιμότητα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η εργατική τάξη βρισκόταν σε συνεχή αγώνα για την εργάσιμη ημέρα των 8 ωρών. Οι συνθήκες εργασίας ήταν τραγικές, οι άνθρωποι δούλευαν 10 έως 16 ώρες την ημέρα, ενώ τα εργατικά ατυχήματα, ο θάνατος και οι τραυματισμοί ήταν συνηθισμένοι. 

Οι συνθήκες ενέπνευσαν βιβλία, όπως «Η Ζούγκλα» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Άπτον Σίνκλερ (μυθιστόρημα εμπνευσμένο από τη δημοσιογραφική του έρευνα για τις συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία ζωικών τροφίμων) και το «Το σιδερένιο τακούνι» του Τζακ Λόντον (πρόκειται για το όνομα που έδωσε ο συγγραφέας στην πλουτοκρατία). 

Ήδη από τη δεκαετία του 1860, οι εργαζόμενοι κατάφεραν να μειώσουν την εργάσιμη ημέρα χωρίς να μειωθεί την αμοιβή τους, αλλά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1880 τα συνδικάτα κατάφεραν να διεκδικήσουν την εργάσιμη ημέρα των 8 ωρών.

[…] Η ειρωνεία είναι ότι, παρότι η Εργατική Πρωτομαγιά εορτάζεται σε περισσότερες από 66 χώρες -και ανεπίσημα τιμάται σε πολλές ακόμη- η αναγνώριση της στη χώρα που τη γέννησε είναι περιορισμένη, όπως γράφει το iww.org το οποίο επίσης σημειώνει: «Στις αρχές του 20ού αιώνα η αμερικανική κυβέρνηση προσπάθησε να αποδυναμώσει τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς και να τη σβήσει από τη μνήμη των πολιτών καθιερώνοντας την 1η Μαΐου ως ‘Law and Order Day’…»

Tips

• Στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1790, η 4η Ιουλίου, ημέρα της Ανεξαρτησίας γιορταζόταν από τους εργαζόμενους, κυρίως από τα πρώτα συνδικάτα που έθεταν την ίδια εποχή το πρώτο εργατικό αίτημα, αυτό της δεκάωρης εργασίας. 

• Από τη δεύτερη χρονιά καθιέρωσης του εορτασμού, το 1891, καταγράφεται η μεγάλη απεργία των υφαντουργών στη Γαλλία και τα πρώτα θύματα μεταξύ των απεργών στη διάρκεια ταραχών που επακολούθησαν.

• Στην Ελλάδα, το 1892 ο σοσιαλιστής Σταύρος Καλλέργης οργάνωσε την πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση. Η συγκέντρωση είχε περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα καθώς συμμετείχαν σ' αυτή 30 πολιτικοί του φίλοι που συσπειρώνονταν γύρω από τον Σοσιαλιστικό Όμιλο. 

• Το 1893 όμως 2.000 άτομα συμμετείχαν στην Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση με αιτήματα: Κυριακή αργία, οκτάωρο, κρατική ασφάλιση στους «παθόντες εν τη εργασία». 

• Το 1894 μια ογκώδης συγκέντρωση διεκδικεί τα παραπάνω αιτήματα. Η αστυνομία θα συλλάβει 10 στελέχη του Σοσιαλιστικού Ομίλου, ενώ τον Αύγουστο φυλακίζεται ο Σταύρος Καλλέργης.

• Από τότε και έπειτα η αστυνομική βία συνοδεύει τις απόπειρες των εργατικών οργανώσεων να γιορτάσουν αγωνιστικά την Πρωτομαγιά. Το 1936 ο Μάης βρίσκει τους εργάτες της Θεσσαλονίκης ξεσηκωμένους. Μετά από μια σειρά κινητοποιήσεων που αρχίζουν από τον Φλεβάρη, στις 4 Μαΐου, 5.000 καπνεργάτες ξεκινούν πορεία στο κέντρο της πόλης. Στη διαδρομή γίνονται 10.000 και τα καταστήματα κλείνουν σε ένδειξη συμπαράστασης. Στις 8 Μαΐου γίνεται καθολική απεργία στη Θεσσαλονίκη, που εξαπλώνεται σε Ξάνθη, Αγρίνιο, Κομοτηνή, Σέρρες, Ελευσίνα. Στις 9 Μαΐου, ημέρα Σάββατο, 50.000 λαού διαδηλώνει. 

• Κάτω από τα γραφεία των αυτοκινητιστών στη Θεσσαλονίκη η αστυνομία σκοτώνει τον εργάτη Τάσο Τούση. Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, εμπνεύστηκε από τη δολοφονία του εργάτη και από τη συγκλονιστική φωτογραφία που έδειχνε τη μητέρα του γονατιστή να κλαίει πάνω από το νεκρό γιό της και γράφει το ποίημα «Επιτάφιος».

• Το 1944 η μέρα της Πρωτομαγιάς λαμβάνει μια άλλη διάσταση για την Ελλάδα : οι γερμανικές αρχές Κατοχής εκτελούν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 πατριώτες για την αντιστασιακή τους δράση.

Διαβάστε περισσότερα