Από πού έρχονται οι κορονοϊοί;

By Sonia Shah and Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

Ακόμα και στον 21^ο αιώνα, οι παλιές «θεραπείες» θεωρούνται από τις αρχές ως το καλύτερο μέσο για να καταπολεμηθεί η επιδημία που οφείλεται στον κορονοϊό: εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα υφίστανται περιορισμούς στις μετακινήσεις τους. Μήπως όμως έχει φθάσει η στιγμή να αναρωτηθούμε γιατί πανδημίες διαδέχονται η μια την άλλη με ολοένα ταχύτερο ρυθμό;

Ήταν άραγε ένας παγκολίνος; Μια νυχτερίδα; Ή μήπως ένα φίδι, όπως ακούστηκε αρχικά, για να διαψευστεί στη συνέχεια η είδηση; Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα αγώνα δρόμου για να ενοχοποιηθεί το άγριο ζώο που ευθύνεται για αυτόν τον κορονοϊό, ο οποίος επισήμως αποκαλείται SARS-CoV-2 και έχει πιάσει στην παγίδα του COVID-19, της ασθένειας που προκαλεί, αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα, σε καραντίνα ή πίσω από ζώνες υγειονομικού περιορισμού. Όσο κι αν η διαλεύκανση αυτού του μυστηρίου αποτελεί ζήτημα πρωταρχικής σημασίας, παρόμοιες υποθέσεις μάς εμποδίζουν να δούμε ότι η ολοένα πιο ευάλωτη θέση μας απέναντι στις πανδημίες έχει μια πολύ βαθύτερη αιτία: την εντεινόμενη καταστροφή των ενδιαιτημάτων της άγριας ζωής.

Από το 1940, εκατοντάδες παθογόνα μικρόβια έχουν κάνει την εμφάνιση ή την επανεμφάνισή τους σε περιοχές όπου, μερικές φορές, δεν είχαν ποτέ παρατηρηθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του Ιού της Ανθρώπινης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (HIV), του Έμπολα στη Δυτική Αφρική ή του Ζίκα στην αφρικανική ήπειρο. Η πλειονότητά τους (60%) είναι ζωικής προέλευσης. Ορισμένοι ιοί προέρχονται από οικόσιτα ή εκτρεφόμενα ζώα, όμως οι περισσότεροι (πάνω από τα δύο τρίτα) μεταδόθηκαν από άγρια ζώα.

Ωστόσο, τα ζώα δεν φέρουν την παραμικρή ευθύνη. Παρ’ όλα τα άρθρα που, με τη βοήθεια πλήθους φωτογραφιών, υποδεικνύουν ως αφετηρία των καταστροφικών επιδημιών την άγρια πανίδα (1), είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα ζώα είναι σε μεγάλο βαθμό προσβεβλημένα από θανατηφόρους παθογόνους οργανισμούς έτοιμους να μας μολύνουν. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των μικροβίων ζει μέσα στον οργανισμό των ζώων χωρίς να τους προξενούν το παραμικρό κακό. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: με την ξέφρενη αποδάσωση, αστικοποίηση και εκβιομηχάνιση, προσφέραμε στα μικρόβια τον τρόπο να φτάσουν μέχρι το ανθρώπινο σώμα και να προσαρμοστούν σε αυτό.

Η καταστροφή των οικοτόπων απειλεί με εξαφάνιση μεγάλο αριθμό ειδών (2), στα οποία περιλαμβάνονται και ορισμένα φαρμακευτικά φυτά και ζώα στα οποία ανέκαθεν στηριζόταν η φαρμακοποιία μας. Όσο για τα είδη που επιβιώνουν, η μόνη τους επιλογή είναι να αρκεστούν στα περιορισμένα απομεινάρια των οικοτόπων που τους αφήνουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυξάνεται η πιθανότητα στενών και επαναλαμβανόμενων επαφών με τον άνθρωπο, οι οποίες επιτρέπουν στα μικρόβια να εισχωρήσουν στο σώμα μας και, από ακίνδυνοι οργανισμοί, να μετατραπούν σε φονικούς παθογόνους οργανισμούς.

Ο Έμπολα αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2017 αποκάλυψε ότι οι εμφανίσεις αυτού του ιού, του οποίου η προέλευση εντοπίστηκε σε διάφορα είδη νυχτερίδας, είναι συχνότερες στις ζώνες της Κεντρικής και της Δυτικής Αφρικής που έχουν πρόσφατα υποστεί αποψίλωση των δασών τους. Όταν καταστρέφουμε τα δάση τους, υποχρεώνουμε τις νυχτερίδες να φωλιάσουν στα δέντρα των κήπων και των αγροκτημάτων μας. Από εκεί και πέρα, είναι εύκολο να φανταστούμε τη συνέχεια: ένας άνθρωπος απορροφά το σάλιο μιας νυχτερίδας τρώγοντας ένα φρούτο που έχει καλυφθεί με αυτό. Ή, στην προσπάθειά του να κυνηγήσει και να σκοτώσει την ενοχλητική επισκέπτρια, εκτίθεται σε μικρόβια που έχουν βρει καταφύγιο μέσα στους ιστούς της νυχτερίδας. Με αυτόν τον τρόπο ένα πλήθος ιών, των οποίων οι νυχτερίδες είναι ξενιστές, αλλά παραμένουν αβλαβείς για τις ίδιες, κατορθώνουν να διεισδύσουν στους ανθρώπινους πληθυσμούς. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Έμπολα, αλλά και του Νίπα (κυρίως στη Μαλαισία ή στο Μπαγκλαντές) ή του Μάρμπουργκ (αποκλειστικά στην Ανατολική Αφρική). Το φαινόμενο αποκαλείται «διάβαση του φραγμού των ειδών». Αν συμβεί συχνά, μπορεί να επιτρέψει στα μικρόβια ζωικής προέλευσης να προσαρμοστούν στους οργανισμούς μας και να εξελιχθούν, μέχρι του σημείου της μετατροπής τους σε παθογόνα.

Το ίδιο ισχύει και για τις ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια, καθώς αποδείχθηκε ο συσχετισμός της αποψίλωσης των δασών με την εμφάνιση επιδημιών (3) –απλώς εδώ αφορά λιγότερο την απώλεια των οικοτόπων και περισσότερο τον μετασχηματισμό τους. Μαζί με τα δέντρα του δάσους, εξαφανίζονται οι ρίζες και το στρώμα των ξερών φύλλων. Το νερό ρέει ευκολότερα σε αυτό το έδαφος, απογυμνωμένο πλέον και εκτεθειμένο στον ήλιο, σχηματίζοντας γούρνες οι οποίες ευνοούν την αναπαραγωγή κουνουπιών που είναι φορείς της ελονοσίας. Σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δώδεκα χώρες, οι πληθυσμοί των ειδών των κουνουπιών που είναι φορείς παθογόνων για τον άνθρωπο οργανισμών είναι διπλάσιοι στις αποδασωμένες ζώνες σε σχέση με τα άθικτα δάση.

Κίνδυνοι της βιομηχανικής κτηνοτροφίας

Η καταστροφή των ενδιαιτημάτων έχει επίσης επιπτώσεις λόγω των αλλαγών που προκαλούνται στον αριθμό των ατόμων ενός είδους, κάτι που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της μετάδοσης ενός παθογόνου οργανισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο οποίος μεταφέρεται από τα αποδημητικά πτηνά. Στην Βόρεια Αμερική, οι πληθυσμοί των πουλιών έχουν μειωθεί περισσότερο από 25% την τελευταία πεντηκονταετία, τόσο λόγω της απώλειας των οικοτόπων τους όσο και για διάφορους άλλους λόγους (4). Ωστόσο, αυτές οι αιτίες δεν πλήττουν όλα τα είδη πουλιών με τον ίδιο τρόπο. Τα πουλιά που με συγκεκριμένα ενδιαιτήματα, όπως η τσικλιτάρα και οι ραλλίδες (φαλαρίδες), επλήγησαν σκληρότερα από εκείνα που μπορούν να ζήσουν σε πολλά ενδιαιτήματα, όπως για παράδειγμα οι κοκκινολαίμηδες και τα κοράκια. Ενώ όμως τα πρώτα δεν είναι καλοί ξενιστές του ιού του Δυτικού Νείλου, τα δεύτερα αποδεικνύονται εξαιρετικοί. Εξ ου και η αυξημένη παρουσία του ιού ανάμεσα στα οικόσιτα πτηνά της περιοχής και η αυξημένη πιθανότητα να δούμε ένα κουνούπι να τσιμπάει ένα μολυσμένο πουλί και στη συνέχεια έναν άνθρωπο (5).

Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην περίπτωση των ασθενειών που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια. Καθώς η ανάπτυξη των αστικών κέντρων ροκανίζει τα δάση της Βορειοανατολικής Αμερικής, εκδιώκονται ζώα όπως το οπόσσουμ, τα οποία συμβάλλουν στον περιορισμό των πληθυσμών των τσιμπουριών. Αντίθετα, από την εξέλιξη ευνοούνται είδη πολύ λιγότερο αποτελεσματικά ως προς αυτό το ζήτημα, όπως το ελάφι και ο ποντικός Peromuscus leucopus (6). Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να εξαπλώνονται ευκολότερα οι ασθένειες που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια. Σε αυτές συγκαταλέγεται η Νόσος του Λάιμ, που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή της το 1975 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας αναγνωρίστηκαν επτά νέοι παθογόνοι οργανισμοί που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια (7).

Οι κίνδυνοι ανάδυσης ασθενειών δεν εντείνονται μόνο από την απώλεια των οικοτόπων, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο τους αντικαθιστούμε. Για να ικανοποιήσει την ακόρεστη σαρκοφάγο όρεξή του, ο άνθρωπος αποψίλωσε μια έκταση ίση με την αφρικανική ήπειρο (8), προκειμένου να εκθρέψει ζώα που προορίζονται για σφαγή. Ορισμένα από αυτά τα ζώα καταλήγουν στα κυκλώματα του παράνομου εμπορίου ή πωλούνται σε παζάρια ζώων (wet markets). Εκεί, είδη που σίγουρα δεν θα είχαν συναντηθεί ποτέ μέσα στη φύση, βρίσκονται σε διπλανά κλουβιά και τα μικρόβια μπορούν άνετα να περάσουν από το ένα ζώο στο άλλο. Σε αυτόν τον τύπο ανάπτυξης, ο οποίος ήδη δημιούργησε την περίοδο 2002-2003 τον κορονοϊό που ήταν υπεύθυνος για το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS), ενδέχεται να βρίσκεται η ρίζα του άγνωστου κορονοϊού που μας πολιορκεί σήμερα.

Ωστόσο, πολύ περισσότερα είναι τα ζώα που εξελίσσονται μέσα στο σύστημα βιομηχανικής κτηνοτροφίας μας. Εκατοντάδες χιλιάδες ζώα στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο περιμένοντας να οδηγηθούν στο σφαγείο: ιδού οι ιδανικές συνθήκες για τη μετάλλαξη των μικροβίων σε θανάσιμους παθογόνους οργανισμούς. Για παράδειγμα, οι ιοί της γρίπης των πτηνών, των οποίων ξενιστές ήταν υδρόβια πουλιά, έκαναν θραύση στα πτηνοτροφεία όπου βρισκόταν φυλακισμένος τεράστιος αριθμός κοτόπουλων: εκεί μεταλλάχτηκαν και απέκτησαν περισσότερη λοιμογόνο δύναμη. Πρόκειται για μια διαδικασία τόσο προβλέψιμη, ώστε να είναι να δυνατόν να αναπαραχθεί σε εργαστηριακές συνθήκες. Ένα από τα στελέχη αυτού του ιού, ο Η5Ν1, μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο και σκοτώνει περισσότερα από τα μισά άτομα που έχουν μολυνθεί από αυτόν. Το 2014, στην Βόρεια Αμερική, αναγκάστηκαν να θανατώσουν δεκάδες εκατομμύρια πουλερικά για να ανακόψουν την εξάπλωση ενός άλλου στελέχους του ιού (9).

Τα βουνά περιττωμάτων που παράγονται από τα ζώα εκτροφής προσφέρουν στα μικρόβια ζωικής προέλευσης ακόμα περισσότερες ευκαιρίες να μολύνουν τους ανθρώπινους πληθυσμούς. Δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα κτηνοτροφικά απόβλητα από όσα μπορεί να απορροφήσει η γεωργική γη υπό μορφή λιπάσματος, καταλήγουν συχνά να αποθηκεύονται σε μεγάλες μη στεγανές τάφρους, το ιδανικό καταφύγιο για το κολοβακτηρίδιο Escherichia coli. Περισσότερα από τα μισά ζώα που είναι εσώκλειστα στις αμερικανικές μονάδες πάχυνσης είναι φορείς του, αλλά το βακτήριο είναι αβλαβές για αυτά (10). Αντίθετα, το Ε. coli προκαλεί στον άνθρωπο αιμορραγικές διάρροιες και πυρετό, ενώ μπορεί να επιφέρει οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Και, καθώς δεν είναι σπάνιο να διαχέονται ζωικά περιττώματα στο νερό ή στα τρόφιμά μας, κάθε χρόνο μολύνονται 90.000 Αμερικανοί.

Παρ’ όλο που επιταχύνεται η μετάλλαξη των ζωικών μικροβίων σε παθογόνους για τον άνθρωπο οργανισμούς, δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο. Η εμφάνισή του χρονολογείται από τη νεολιθική εποχή, όταν το ανθρώπινο ον άρχισε να καταστρέφει τους οικοτόπους της άγριας ζωής για να επεκτείνει την καλλιεργήσιμη γη του, αλλά και να εξημερώνει ζώα για να τα μετατρέψει σε υποζύγια. Σε αντάλλαγμα, τα ζώα μάς προσέφεραν μερικά δηλητηριασμένα δώρα: η ιλαρά και η φυματίωση προέρχονται από τις αγελάδες, ο κοκίτης από τα γουρούνια και η γρίπη από τις πάπιες.

Η διαδικασία συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια του ευρωπαϊκού αποικιακού επεκτατισμού. Στο Κονγκό, οι σιδηροδρομικές γραμμές και οι πόλεις που κατασκεύασαν οι Βέλγοι άποικοι επέτρεψαν σε έναν λεντοϊό, με ξενιστές τους μακάκους πιθήκους της περιοχής, να τελειοποιήσει την προσαρμογή του στο ανθρώπινο σώμα. Στη Βεγγάλη, οι Βρετανοί καταπάτησαν τους τεράστιους υγροτόπους των Σάνταρμπανς για να αναπτύξουν την ρυζοκαλλιέργεια, εκθέτοντας τους κατοίκους των περιοχών αυτών στα υδρόβια βακτήρια που υπήρχαν σε εκείνα τα υφάλμυρα νερά. Οι πανδημίες που προκλήθηκαν από την αποικιακή εισβολή εξακολουθούν να εμφανίζονται και σήμερα. Ο λεντοϊός των μακάκων μετατράπηκε στον HIV, ενώ το υδρόβιο βακτήριο των Σάνταρμπανς, γνωστό πλέον ως χολέρα, έχει ήδη προκαλέσει επτά πανδημίες μέχρι σήμερα, με την πλέον πρόσφατη να έχει εκδηλωθεί στην Αϊτή.

Ευτυχώς, όπως δεν υπήρξαμε παθητικά θύματα αυτής της διαδικασίας, έχουμε και τη δυνατότητα να πράξουμε πολλά προκειμένου να περιορίσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης των μικροβίων. Μπορούμε να προστατέψουμε τους οικοτόπους της άγριας ζωής, ώστε τα ζώα να κρατούν τα μικρόβιά τους αντί να μας τα μεταδίδουν, όπως επιδιώκει το κίνημα One Health (11).

Μπορούμε να οργανώσουμε μια στενή επιτήρηση των χώρων όπου τα ζωικά μικρόβια είναι πιο πιθανό να μεταλλαχθούν σε παθογόνους οργανισμούς για τον άνθρωπο, και να επιχειρήσουμε να εξουδετερώσουμε όσα εμφανίζουν τάσεις προσαρμογής στον ανθρώπινο οργανισμό, προτού προλάβουν να πυροδοτήσουν πανδημίες. Αυτό ακριβώς επιδιώκουν εδώ και δέκα χρόνια οι ερευνητές του προγράμματος Predict, το οποίο χρηματοδοτείται από την Αμερικανική Υπηρεσία για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID). Έχουν ήδη εντοπίσει πάνω από 900 νέους ιούς συνδεόμενους με την επέκταση του ανθρώπινου αποτυπώματος πάνω στον πλανήτη. Ανάμεσά τους, άγνωστα έως τώρα στελέχη κορονοϊού παρόμοια με εκείνα του SARS (12).

Σήμερα, μας παραμονεύει μια νέα πανδημία –και όχι μόνον αυτή του COVID-19. Στις ΗΠΑ, οι προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ να απαλλάξει την εξορυκτική βιομηχανία, αλλά και το σύνολο των βιομηχανικών δραστηριοτήτων, από οποιοδήποτε ρυθμιστικό πλαίσιο θα οδηγήσει στην απώλεια οικοτόπων, ευνοώντας τη μεταφορά μικροβίων από τα ζώα στους ανθρώπους. Ταυτόχρονα, η αμερικανική κυβέρνηση θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα εντοπισμού του επόμενου επικίνδυνου μικροβίου πριν αυτό εξαπλωθεί: τον Οκτώβριο του 2019, αποφάσισε να θέσει τέλος στο πρόγραμμα Predict. Επιπλέον, στις αρχές Φεβρουαρίου του 2020, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μειώσει κατά 53% τη συνεισφορά της στον προϋπολογισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Όπως δήλωσε ο επιδημιολόγος Λάρυ Μπρίλιαντ, «οι εμφανίσεις ιών είναι αναπόφευκτες, όχι όμως και οι επιδημίες». Ωστόσο, δεν θα απαλλαγούμε από αυτές παρά μόνο αν επιδείξουμε τόσο μεγάλη αποφασιστικότητα για να αλλάξουμε πολιτική όση επιδείξαμε για να διαταράξουμε τη φύση και τη ζωή των ζώων.

1) Kai Kupferschmidt, «This bat species may be the source of the Ebola epidemic that killed more than 11.000 people in West Africa», «Science Magazine», Ουάσιγκτον-Κέιμπριτζ, 24 Ιανουαρίου 2019.

2) Jonathan Watts, «Habitat loss threatens all our futures, world leaders warned», «The Guardian», Λονδίνο, 17 Νοεμβρίου 2018.

3) Katarina Zimmer, «Deforestation tied to changes in disease dynamics», «The Scientist», Νέα Υόρκη, 29 Ιανουαρίου 2019.

4) Carl Zimmer, «Birds are vanishing from North America», «The New York Times», 19 Σεπτεμβρίου 2019.

5) Birdlife International, «Diversity of birds buffer against West Nile virus», Science Daily, 6 Μαρτίου 2009, www.sciencedaily.com

6) (Σ.τ.Μ.) Θεωρείται δε ως ένας από τους κυριότερους φορείς μετάδοσης ασθενειών που μεταφέρουν τα τσιμπούρια, καθώς έχουν μετρηθεί έως και 270 τσιμπούρια πάνω σε αυτά τα ζώα μεγέθους 15-20 εκατ.

7) «Lyme and other tickborne diseases increasing», Centers for disease Control and Prevention, 22 Απριλίου 2019, www.cdc.gov

8) George Monbiot, «There’s a population crisis all right. But probably not the one you think», «The Guardian», 19 Νοεμβρίου 2015.

9) «What you get when you mix chickens, China and climate change», «The New York Times», 5 Φεβρουαρίου 2016. Στη Γαλλία, η γρίπη των πτηνών έπληξε τα πτηνοτροφεία τον χειμώνα 2015-2016 και το Υπουργείο Γεωργίας εκτιμά ότι τον φετινό χειμώνα υφίσταται κίνδυνος για τα πουλερικά που προέρχονται από την Πολωνία.

10) Christina Venegas-Vargas και άλλοι, «Factors associated with Shiga toxin-producing Escherichia coli shedding by dairy and beef cattle», «Applied and Environmental Microbiology», τ. 82, αρ. 16, Ουάσιγκτον, Αύγουστος 2016.

11) Predict Consortium, «One Health action», EcoHealth Alliance, Νέα Υόρκη, Οκτώβριος 2016.

12) «What we’ve found», One Health Institute, https://ohi.ucdavis.edu

Διαβάστε περισσότερα

Αρχική Edito Θεματολογία Αφιερώματα Τελεία gr Podcasts Η ψύχωση της γρίπης, καθρέφτης της κοινωνίας μας

By Denis Duclos

Τον Σεπτέμβριο του 2009, η ελληνική έκδοση της «Le Monde diplomatique» δημοσίευσε ένα άρθρο του διευθυντή ερευνών στο CNRS, Ντενίς Ντυκλό, για την γρίπη που τότε «τρομοκρατούσε» τον κόσμο. Όπως και στο άρθρο της Σόνια Σαχ, το βάρος πέφτει στην καταστροφή των οικοτόπων, στην εντατική κτηνοτροφία, στην παγκοσμιοποίηση. Ανεξάρτητα με το για ποιον ιό πρόκειται, τόσο τα αίτια όσο και οι τρόποι αντιμετώπισής του παραμένουν τα ίδια -και όσο εθελοτυφλούμε τόσο θα εμφανίζονται νέοι.

ΒΚ

[από το αρχείο της “Le Monde diplomatique”, Μάιος 2011]

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), οι χώρες του Βορείου Ημισφαιρίου παρήγγειλαν στις φαρμακοβιομηχανίες περισσότερες από ένα δισεκατομμύριο δόσεις εμβολίου εναντίον της γρίπης τύπου Α (Η1Ν1) (1). Όμως, αυτές οι εταιρίες μπορούν να προμηθεύσουν στις αρχές του φθινοπώρου μονάχα μια μικρή ποσότητα. Τη στιγμή που οι βιομηχανικές χώρες πολλαπλασιάζουν τα προληπτικά μέτρα τα οποία ενδέχεται να περιορίσουν τις οικονομικές και τις υγειονομικές επιπτώσεις ενός ιού ο οποίος, όσο κι αν είναι εξαιρετικά μεταδοτικός, είναι –μέχρι αυτή τη στιγμή- ελάχιστα παθογόνος, έχουν αρχίσει να ακούγονται φωνές που καταγγέλλουν την υπέρμετρη σημασία και προβολή που δίνεται σε αυτό το ζήτημα από τους πολιτικούς και τα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, είναι αδύνατον να αντιμετωπίσουμε έναν κίνδυνο όπως θα κάναμε στην περίπτωση μιας αντικειμενικής πραγματικότητας. Οι «μεγάλοι φόβοι» (η τεχνολογία, ο ξένος, ο τρομοκράτης, η ασθένεια…) πολλαπλασιάζονται και, μερικές φορές, υποδαυλίζονται από εκείνους που προσπαθούν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Γιατί όντως, το άγχος αποτελεί μια πραγματική αγορά, από τις υπηρεσίες ασφαλείας ως τις φαρμακοβιομηχανίες. Κατά βάθος, ο πανικός που προκαλεί η γρίπη αποτελεί ένα καθρέφτη που μας δείχνει την εικόνα των κοινωνιών μας. Σε αυτόν καθρεφτίζονται τα συμφέροντα, οι φαντασιώσεις και η σκιά μιας σκοταδιστικής οπισθοδρόμησης η οποία αποδίδει στους επιστήμονες σατανικά σχέδια. Έτσι, όλα περιστρέφονται γύρω από το ακόλουθο ερώτημα: πως μπορούμε να περιορίσουμε τον κίνδυνο όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πηγή του, για να αποφύγουμε να πνιγούμε μέσα σε ένα μόνιμο άγχος;

Πριν από είκοσι έξι χρόνια έκανε την εμφάνισή της μια νέα πανδημία, πρωτοφανής για τον άνθρωπο: το AIDS. Από εκείνη την εποχή, σημειώθηκαν τουλάχιστον τέσσερις μεγάλοι συναγερμοί, ο τελευταίος αφορούσε την γρίπη που αποκλήθηκε «τύπου Α» (Η1Ν1) (1). Οι συγκεκριμένες παθολογίες παρουσιάζουν αρκετά κοινά σημεία: οφείλονται, είτε σε άγνωστους έως τώρα φορείς (όπως ο ιός HIV που προκαλεί το AIDS ή η πρωτεΐνη πρίον στην οποία οφείλεται η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών, η «ασθένεια των τρελών αγελάδων»), είτε σε αναπάντεχες μεταλλάξεις γνωστών ιών, οι οποίοι προέρχονται από επιζωοτίες (εξάπλωση ζωικών ασθενειών) και οφείλονται στην υπερπήδηση του ανοσοποιητικού φραγμού που προστατεύει τα είδη και στο γεγονός ότι μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Βέβαια, παρουσιάζουν και σημαντικές διαφορές: από το 1983, το AIDS έχει σκοτώσει 25 εκατομμύρια άτομα (τα δύο τρίτα των θανάτων σημειώθηκαν στην Υποσαχάρια Αφρική). Συγκριτικά, η ανθρώπινη παραλλαγή της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (2) έχει προκαλέσει από το 1996 214 θανάτους (από τους οποίους οι 168 στο Ηνωμένο Βασίλειο). Μεταξύ 2003 και 2009, το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) προκάλεσε 916 θανάτους (στην πλειονότητά τους στην Νοτιοανατολική Ασία), ενώ μέχρι τα τέλη του 2008 η γρίπη των πουλερικών αποδείχθηκε μοιραία για 248 άτομα (το 80% των θυμάτων προερχόταν και πάλι από τη Νοτιοανατολική Ασία).

Όσον αφορά την γρίπη τύπου Α, η οποία σήμερα έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη και η οποία προέρχεται από τους χοίρους, όπως και όλες οι πανδημίες γρίπης στο παρελθόν, της αποδίδονται «μονάχα» 1.250 θάνατοι (και μάλιστα χωρίς αυτή η διάγνωση να είναι βέβαια) σε διάστημα οκτώ μηνών· ο αριθμός είναι μικρότερος από τον ετήσιο μέσο των θυμάτων της κοινής, εποχικής γρίπης (300.000 θάνατοι σε ολόκληρο τον κόσμο). Βέβαια, το γεγονός αυτό δεν μας επιτρέπει να προβλέψουμε την θνητότητά της τον χειμώνα, καθώς ο ιός της γρίπης είναι ανθεκτικός στις χαμηλές θερμοκρασίες.

Έτσι, περάσαμε από έναν κίνδυνο ο οποίος αποδείχθηκε μαζικός και μόνιμος, σε δυνητικούς κινδύνους, διαρκώς επανερχόμενους αλλά φαινομενικά ασθενείς. Μάλιστα, αυτή η ανατροπή αντιμετωπίστηκε από την κοινή γνώμη με πολύ διαφορετικό τρόπο: στην περίπτωση του AIDS και της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας, σε πολλές χώρες προκάλεσε ανησυχία επειδή οι αρχές και όλοι οι εμπλεκόμενοι υποτίμησαν τους κινδύνους, απέκρυψαν την πραγματικότητα και προσπάθησαν να καθυστερήσουν όσο περισσότερο μπορούσαν την αποκάλυψη ενός σκανδάλου στο οποίο είχαν εμπλακεί σημαντικές προσωπικότητες (3).

Αντίθετα, στην περίπτωση του SARS, της γρίπης των πουλερικών και της γρίπης τύπου Α, παρατηρήθηκε μάλλον το αντίθετο φαινόμενο: υποπτεύονται τους υγειονομικούς θεσμούς και τις αρχές για κινδυνολογία. Τους κατηγορούν ότι χρησιμοποιούν κάθε ευκαιρία για να αποσπάσουν την προσοχή της κοινής γνώμης από την οικονομική κρίση και για να αποδείξουν ότι διαθέτουν ικανότητα παρέμβασης, ότι λαμβάνουν δυσανάλογα σοβαρά μέτρα πρόληψης σε σχέση με τον πραγματικό κίνδυνο, και ότι –όπως καταγγέλλει εδώ και πολλά χρόνια ο Ρονί Μπρομάν (4)- προετοιμάζουν το πλαίσιο για μια παγκόσμια διαχείριση της υγείας η οποία θα είναι ταυτόχρονα εμπορευματοποιημένη, αυταρχική και υγιεινιστική, κυρίως μέσα από την προώθηση αμφιλεγόμενων εκστρατειών υποχρεωτικού εμβολιασμού στις φτωχές χώρες.

Συνεπώς, η συγκεκριμένη περίοδος φαίνεται να είναι η πλέον ενδεδειγμένη για να αποφύγουμε να βυθιστούμε στο άγχος (χωρίς ωστόσο να υποτιμούμε τα διακυβεύματά της) και για να επιχειρήσουμε να διαχωρίσουμε τις φαντασιώσεις από τον υπαρκτό κίνδυνο.

Είναι γεγονός ότι αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανιστούν νέες επιδημίες: σύμφωνα με τον ΠΟΥ, από το 1967, έχουν ανακαλυφθεί τριάντα εννέα παθογόνοι οργανισμοί. Επιπλέον, παρατηρείται μια ταχύτατη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού (μέσα σε δέκα χρόνια, προστέθηκε σχεδόν ένα δισεκατομμύριο) και, κυρίως, μια πρωτοφανής συσσώρευση πληθυσμού στα αστικά κέντρα: σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια άτομα (περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού), το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στις μεγάλες πόλεις. Ακόμα, μεγάλο μέρος του αστικού πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας (ένα δισεκατομμύριο ζει σε τρώγλες, 862 εκατομμύρια υπέφεραν από πείνα το 2008 (5), ενώ στη διατροφή δύο δισεκατομμυρίων παρατηρείται έλλειψη πρωτεϊνών και ιχνοστοιχείων).

Τα μέσα επικοινωνίας και τα εμπορικά δίκτυα έχουν αναπτυχθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η εξάπλωση των φορέων των ασθενειών (τα κουνούπια είναι καλοί πελάτες των αεροπορικών εταιριών), αλλά και να αυξάνονται ταυτόχρονα οι δυνατότητες για μια αποτελεσματική αντίδραση. Για παράδειγμα, ήδη από το 1918, είναι πολύ πιθανό ότι την γρίπη που ονομάστηκε «ισπανική» την μετέφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες από την… Κίνα ένα τάγμα του αμερικανικού στρατού. Χάρη στα πλοία, τα τρένα και τα λεωφορεία, εξαπλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσα σε δεκαπέντε ημέρες, Χρειάστηκαν δε μόλις δύο μήνες για να εξαπλωθεί η ασθένεια στα πεδία των μαχών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τελικά, προκάλεσε το θάνατο 30 εκατομμυρίων ατόμων (ίσως και περισσότερων), από τους οποίους οι μισοί ήταν Ινδοί και Κινέζοι.

Ωστόσο, δεν θα πρέπει να βυθιστούμε στην απαισιοδοξία. Όπως παρατηρεί ο ιστορικός της ιατρικής Πατρίκ Ζίλμπερμαν, «διαθέτουμε επιστημονικές γνώσεις για τους ιούς, καθώς και αντιικά φάρμακα και εμβόλια. Τα αντιβιοτικά μας επιτρέπουν να αντιμετωπίζουμε τις υπερλοιμώξεις. Επιπλέον, υπάρχει και η επιδημιολογική επιτήρηση που δρομολογήθηκε το 1995 και τα σχέδια αντίδρασης στην περίπτωση που ξεσπάσει κάποια επιδημία, χωρίς να ξεχνάμε βέβαια ότι αυτά δεν είναι τέλεια» (6). Αντίθετα απ’ ό,τι συνέβαινε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σήμερα, παρά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, δεν παρατηρούνται πλέον οι συνεχείς λιμοκτονίες και η εξάντληση του πληθυσμού που προκαλούσαν οι μεγάλοι πόλεμοι, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο δύσκολο για μια λοίμωξη να καταβάλλει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επιπλέον –παρά τις σημαντικές ανισότητες που παρατηρούνται- η πλειοψηφία των κατοίκων του πλανήτη έχει πρόσβαση στο τρεχούμενο νερό. Μια ιστορική αναδρομή μας δείχνει ότι η σφοδρότητα των μεγάλων επιδημιών πανούκλας οι οποίες στα μέσα του 14^ου αιώνα προκάλεσαν περισσότερους από 50 εκατομμύρια νεκρούς, οφείλονταν σε ένα σύνολο παραγόντων που επιδείνωναν την κατάσταση: εξάπλωση των ζώων που ήταν φορείς της ασθένειας (ποντίκια) η οποία οφείλονταν σε μια «ανθρώπινη πολιτική» (εξόντωση των γατών επειδή θεωρούνταν διαβολικά ζώα!), δημογραφικές πιέσεις, συγκέντρωση του πληθυσμού στις πόλεις, κακή κατάσταση της υγείας του πληθυσμού η οποία οφείλονταν στην εξαθλίωση, γενικευμένες και παρατεταμένες πολεμικές συρράξεις, κλπ.

Η ασθένεια, ακολουθώντας τη λογική που διέπει κάθε ζωντανό οργανισμό, κατόρθωσε να προσαρμοστεί στην εποχή της τεχνολογίας. Η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών της φυσικής επιλογής που λειτουργούν από το απώτατο παρελθόν της ζωής στον πλανήτη, λειτουργεί εις βάρος μας, παρακάμπτοντας τα αντιβιοτικά και τα διάφορα άλλα επιτεύγματα της ιατρικής προόδου: στις Ηνωμένες Πολιτείες ένας χρυσίζων σταφυλόκοκκος στους δύο δεν υποχωρεί πλέον με τη χορήγηση ερυθρομυκίνης, μετικυλίνης, πενικιλίνης ή τετρακυκλίνης, στη Γαλλία, τα μισά κρούσματα πνευμονιόκοκκου είναι ανθεκτικά στην πενικιλίνη, κοκ (7). Το φαινόμενο καθιστά περισσότερο αβέβαια την αντιμετώπιση των παθήσεων που εκδηλώνονται στους ασθενείς μετά την προσβολή τους από τον ιό της γρίπης και εξηγεί εν μέρει τις σημαντικές διαφορές της «θνητότητας» του Η1Ν1 που παρατηρούνται από χώρα σε χώρα.

Συνεπώς, για να εξηγηθεί το γεγονός ότι οι ανθρώπινες στρατηγικές για την εξάλειψη των ασθενειών βρέθηκαν –απρόσμενα- αντιμέτωπες με τους μηχανισμούς προσαρμογής που έχουν αναπτύξει τα βακτήρια και οι ιοί εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια (8), δεν χρειάζεται να καταφύγουμε σε καμία θεωρία συνομωσίας (όπως για παράδειγμα εκείνη που καταλογίζει δολοφονικές προθέσεις στους θεσμούς που ευνοούν και οργανώνουν τους εμβολιασμούς). Μονάχα πρόσφατα τέθηκε κάποιος φραγμός –κι αυτός συχνά πολύ πιο θεωρητικός παρά πραγματικός- στην «πείνα» της κοινής γνώμης για αντιβιοτικά, στην οποία συνέβαλαν πολύ συχνά στο παρελθόν οι ίδιοι οι γιατροί. Για να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα να δημιουργηθούν πολύ πιο εξειδικευμένες μορφές δράσης κατά των παθογόνων οργανισμών, χρειάστηκε να βρεθούμε αντιμέτωποι με την αύξηση της αντίστασής τους στις θεραπείες. Τώρα, έχει έρθει η σειρά του ανθρώπου να αντιμετωπίσει την πρόκληση, είτε με την επιστροφή στον εμβολιασμό (ο οποίος δεν επηρεάζεται από την αντίσταση των παθογόνων οργανισμών καθώς αυτός ενισχύει την άμυνα του οργανισμού), είτε με το πέρασμα σε θεραπείες που στηρίζονται στη γενετική.

Αδυναμία αντιμετώπισης του προβλήματος στη ρίζα του

Όσον αφορά τη γρίπη (η οποία αποτελεί αντικείμενο επιτήρησης του ΠΟΥ από την εποχή της ίδρυσής του), η συλλογιστική που οδήγησε στη δημιουργία –αποτελεσματικών σε μεγάλο βαθμό- εμβολίων έχει λάβει υπόψη την ικανότητά της να μεταλλάσσεται. Έτσι, πολλοί αξιόπιστοι ειδικοί όπως ο Ρόμπερτ Ουέμπστερ, ο Καβαόκα Γιοσιχίρο, ο Αλμπερτ Οστερχάους, ο Κλοντ Χανούν ή ο Ντέσμοντ Ο’ Τουλ (9) θεωρούν ότι ο πραγματικός κίνδυνος των μορφών γρίπης που βγαίνουν από το «ασιατικό χωνευτήρι» (μια μεγάλη περιοχή του πλανήτη όπου ένας πυκνός αγροτικός πληθυσμός κατοικεί υπερβολικά κοντά σε μονάδες πτηνοτροφείων και χοιροτροφείων) έγκειται στο ενδεχόμενο του συνδυασμού των γενετικών χαρακτηριστικών του Η1Ν1 (υψηλή μολυσματικότητα, χαμηλή θνησιμότητα) και του Η5Ν1 (χαμηλή μολυσματικότητα, υψηλή θνησιμότητα). Η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι μικρή, ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος (χωρίς όμως αυτό να είναι και βέβαιο) να υπάρξει συνδυασμός χαρακτηριστικών που θα οδηγήσει σε μια ιδιαίτερα υψηλή θνησιμότητα για πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων, ιδιαίτερα στους πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Συνεπώς, μπορούμε να κατανοήσουμε την ολοένα μεγαλύτερη ανησυχία, τόσο των κρατών που το πρωταρχικό τους καθήκον είναι η προστασία του πληθυσμού τους, όσο και των διεθνών θεσμών που ανησυχούν για την ταχύτατη κυκλοφορία των ασθενειών (ανά πάσα στιγμή, πετάνε 5.000 αεροσκάφη που πραγματοποιούν διεθνείς πτήσεις, εκατοντάδες εκατομμυρίων παιδιά συνωστίζονται στα σχολεία κλπ).

Όμως, στο εξής, για να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε μια επιδημία που οφείλεται σε κάποιο βακτήριο, σε μια γρίπη ή σε μια καταρροή που έχει λάβει επικίνδυνες διαστάσεις, θα πρέπει χωρίς αμφιβολία να θεσπιστεί ένα σύνολο περιορισμών: καραντίνες και κλείσιμο συνόρων, απαγορεύσεις συνάθροισης, «κατ’ οίκον περιορισμός», υποχρεωτική χορήγηση θεραπείας, κλπ. Στη Δύση, οι πληθυσμοί έχουν ξεσυνηθίσει πλέον τα μαζικά καταναγκαστικά μέτρα και έχουν την τάση να εκλαμβάνουν κάθε μέτρο που ρυθμίζει συλλογικά τις ατομικές συμπεριφορές ως προσβολή των ατομικών τους ελευθεριών.

Υπάρχει και μια άλλη διάσταση του προβλήματος: απ’ ό,τι φαίνεται, οι κυβερνήσεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες να επιβραδύνουν ορισμένες καταστάσεις που ευνοούν την ανάδυση των νέων ασθενειών, ενώ έχουν περισσότερες δυνατότητες να παρέμβουν εκ των υστέρων, πραγματοποιώντας ελέγχους και εμβολιασμούς, είτε σε εθελοντική, είτε σε υποχρεωτική βάση. Η σχετική ανικανότητά τους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη ρίζα του δεν είναι σημερινό φαινόμενο: οι ευρωπαϊκές ή οι αμερικανικές αρχές δεν ήταν σε θέση να ελέγξουν όλες τις παραμέτρους των τεχνικών με τις οποίες παράγονταν προϊόντα αίματος για τις μεταγγίσεις, με αποτέλεσμα –όπως γνωρίζουμε σήμερα- αυτά να συμβάλλουν στην εξάπλωση του AIDS. Εξάλλου, αποδείχτηκαν εξίσου αναποτελεσματικές στο ζήτημα της χρησιμοποίησης ως ζωοτροφών αλεύρων ζωικής προέλευσης: η κατανάλωσή τους από τα βοοειδή είχε ως αποτέλεσμα να περάσει μέσα στον οργανισμό τους το πρίον το οποίο πιθανότατα προερχόταν από άλλα είδη ζώων.

Και οι τρεις τελευταίοι μεγάλοι υγειονομικοί συναγερμοί συνοδεύτηκαν από κατηγορίες για το ρόλο που διαδραμάτισε η ανάπτυξη της υπερεντατικής, βιομηχανικού τύπου πτηνοτροφίας και χοιροτροφίας τόσο στην Κίνα, στο Μεξικό ή στην Μαλαισία, όσο και σε μερικές αποκαλούμενες «ανεπτυγμένες χώρες», η οποία ωστόσο δεν σημαδεύτηκε από τις ανάλογες πρακτικές προφύλαξης (10). Όμως, ο οργανισμός του χοίρου (ή του αγριόχοιρου, του οποίου οι πληθυσμοί αυξάνονται ραγδαία σε χώρες όπως η Γαλλία) διαθέτει υποδοχείς οι οποίοι μπορούν να συλλάβουν τους ανθρώπινους ιούς, καθώς κι εκείνους των πτηνών, με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμεύσει ως το χωνευτήρι όπου θα συνδυαστούν και οι δύο: οι πανδημίες γρίπης που οφείλονταν σε μετάλλαξη της γρίπης των πτηνών του 1957 (A/H2N2) και του 1968 (A/H3N2) προκάλεσαν 1.500.000 νεκρούς (εκ των οποίων 32.000 στη Γαλλία, χωρίς να προκληθεί ιδιαίτερος σάλος, αν και επρόκειτο για αριθμό διπλάσιο από εκείνον που προκάλεσε ο καύσωνας του 2003 (11), που θεωρήθηκε εθνική συμφορά). Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό ότι το χαμηλό επίπεδο της γενικής πρόληψης και οι μεγαλύτερες πιέσεις που δημιουργεί η συμπεριφορά του κοινού, διευκολύνθηκαν από τον φιλελευθερισμό και τις αντιλήψεις για λιγότερο κράτος που κυριάρχησαν σε ολόκληρο τον κόσμο από την δεκαετία του 1980.

Ο καθηγητής Μαρκ Ζαντιλινί, ειδικός στις λοιμώδεις ασθένειες και μέλος της Ιατρικής Ακαδημίας εκφράζει την αγανάκτησή του: «Η βαρύτητα που αποδίδεται στην γρίπη τύπου Α αποτελεί απρέπεια αν συγκριθεί με τη συνολική υγειονομική κατάσταση σε ολόκληρο τον κόσμο. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πανδημία απρέπειας. Όταν εξετάζω την κατάσταση που επικρατεί στην πλανήτη, ντρέπομαι βλέποντας όλα όσα επιχειρούνται για να αποφύγουμε αυτή τη γρίπη για την οποία γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα (12)», τη στιγμή που η ελονοσία σκοτώνει ένα εκατομμύριο άτομα «μέσα στη σχεδόν γενικευμένη αδιαφορία». Για να μην ξεχνάμε και ασθένειες όπως ο διαβήτης, ένας μείζων κίνδυνος τον οποίο σχεδόν αγνοεί το ευρύ κοινό: προκαλεί τέσσερα εκατομμύρια θανάτους το χρόνο, και η θνητότητά του, η οποία αποδίδεται κατά κύριο λόγο στο «σύγχρονο» τρόπο ζωής, αυξάνεται διαρκώς.

Βέβαια, όλες οι παθολογίες δεν προκαλούν τις ίδιες φοβίες, ούτε και όλοι οι πληθυσμοί υφίστανται τις ίδιες συνέπειες. Γιατί η γρίπη των πουλερικών και των χοίρων προκάλεσε το αυξημένο ενδιαφέρον των υγειονομικών αρχών, τη στιγμή που η απλή γαστρεντερίτιδα (είτε αυτή οφείλεται σε ιό, είτε σε βακτήριο) σκοτώνει κάθε χρόνο περισσότερα από 1.000.000 παιδιά και 600.000 ενηλίκους στις φτωχές χώρες χωρίς να συγκινεί ιδιαίτερα τους λάτρεις της μεγάλης ανατριχίλας; Αν και στη Γαλλία αυτή η ασθένεια είναι σχετικά ελαφράς μορφής, έχει ξεπεράσει τα όρια της επιδημίας, ορισμένες μορφές της προκαλούνται από ανθεκτικά βακτήρια, ενώ άλλες από ιούς που θα μπορούσαν να υποστούν μετάλλαξη…

Η προσφυγή στον επιστημονικό λόγο και στην πολιτική υπευθυνότητα για να κινητοποιηθούν ακόμα αποτελεσματικότερα οι πληθυσμοί για την αντιμετώπιση κινδύνων οι οποίοι δεν έχουν εκδηλωθεί ακόμα και παραμένουν στο επίπεδο του πιθανού, εγκυμονεί αρνητικές συνέπειες. Η επανάληψη αυτού του λόγου από όλα τα «μέσα διαπαιδαγώγησης» της κοινής γνώμης καταλήγει να συνδυαστεί με ένα σύνολο άλλων παραγόντων που επιτείνουν το άγχος, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε συμπεριφορές καθαρής παράνοιας. Στην εκτροπή συμβάλλουν και όσοι επωφελούνται από την εξέλιξη : «Βοήθεια, έφτασε η γρίπη!» κραύγαζε το «Santé Magazine» στις 12 Δεκεμβρίου του 2008, ενώ η διαφημιστική εκστρατεία στο Διαδίκτυο μιας εταιρίας που παράγει μάσκες επικεντρωνόταν στο παρακάτω σύνθημα: «Μην περιμένετε να είναι πλέον πολύ αργά!»

Όμως, όταν επικεντρώνεται σε υπερβολικό βαθμό η προσοχή σε κινδύνους που παρουσιάζονται ως πραγματική Αποκάλυψη, εντείνονται οι ανησυχίες όσων είναι πιο επιρρεπείς στη χειραγώγηση (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα φοβούνται περισσότερο την γρίπη Α απ’ ότι τα στελέχη επιχειρήσεων) (13). Έτσι, πολλαπλασιάζονται οι κάθε είδους επιχειρηματολογίες που αποσκοπούν στην πρόκληση πανικού. Στην εξάπλωσή τους συμβάλλουν (περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά) διάφορες σεκταριστικές ομάδες που σπεύδουν να κατηγορήσουν τους «κυρίαρχους του κόσμου» ότι επιδιώκουν να μας μεταδώσουν ασθένειες με το πρόσχημα ότι μας παρέχουν θεραπεία (14). Έτσι, στην ιστοσελίδα Solari.com, η Κάθριν Οστιν Φιτς, (Υφυπουργός Κατοικίας στην πρώτη κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους) προβλέπει ότι η γρίπη και τα αντιγριπικά εμβόλια θα χρησιμοποιηθούν για την μείωση του πληθυσμού της Γης, ο οποίος είναι στο εξής «εκτός ελέγχου», και θεωρεί αυτήν την προοπτική θλιβερή και φρικτή (15).

Ήδη από τις αρχές του 19^ου αιώνα, ο εμβολιασμός –τόσο ο υποχρεωτικός, όσο και ο προαιρετικός- πυροδότησε μεγάλα κύματα φόβου στα λαϊκά στρώματα. Αν και δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο εμβολιασμός έσωσε εκατομμύρια ζωές, είχε επίσης και ιατρογενείς (16) επιπτώσεις, όπως εξάλλου και κάθε θεραπευτική αγωγή. Όμως, αυτές οι επιπτώσεις πυροδότησαν κάθε φορά πραγματικά κύματα τρόμου. Σήμερα, όλα αυτά τείνουν να συνδυάζονται με τη συνολική πολιτισμική απόρριψη των συλλογικών παρεμβάσεων πάνω στο ανθρώπινο σώμα: έτσι, η εμφύτευση μικροτσίπ κάτω από το δέρμα μας έχει αναχθεί σε πραγματικό «σημάδι του διαβόλου», παρά το γεγονός ότι πρόκειται για σπάνια κι αποδοκιμαζόμενη πρακτική (17). Αυτό δεν εμποδίζει τη συστηματική εμφάνιση στο διαδίκτυο του αμαλγάματος της άρνησης του εμβολιασμού και της εμφύτευσης μικροτσίπ, η οποία παίρνει τη μορφή της έξαλλης αντίδρασης ενάντια σε μια δαιμονική «παγκόσμια κυβέρνηση» η οποία υποτίθεται ότι επιθυμεί να μειώσει τον πληθυσμό του πλανήτη και να υποδουλώσει τους επιζώντες, συχνά συσχετίζεται με την Αποκάλυψη της Βίβλου (18).

Και στις δύο περιπτώσεις, το κομβικό σημείο της φαντασίωσης συνίσταται στη διαπέραση του φραγμού που αποτελεί η επιδερμίδα μας (ενώ το αντιβιοτικό –ίσως επειδή χορηγείται δια της στοματικής οδού- δεν προκαλεί παρόμοιες αντιδράσεις). Σαν η ανακάλυψη από τον Λουί Παστέρ της κατάστασής μας ως είδος που υπόκειται στην μόλυνση να ήταν ακόμα πιο ανυπόφορη καθώς επιβεβαιωνόταν από μια κοινωνία που επέτρεπε στον εαυτό της να χορηγήσει «βίαια» παθογόνους οργανισμούς στο σώμα του καθενός.

Σε τελική ανάλυση, ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι πάντοτε εκείνος τον οποίο φανταζόμαστε. Ένας πολύ σημαντικός κίνδυνος μπορεί να συνίσταται στην εκτροπή των κοινωνιών μας προς μια παρανοϊκή αναζήτηση της ασφάλειας, καθώς προηγουμένως θα έχει καταστεί αδύνατη η εφαρμογή οποιασδήποτε λογικής πολιτικής για την υγείας που θα έχει τη συναίνεση του πληθυσμού. Το γενικευμένο κλίμα δυσπιστίας εξηγεί εν μέρει τις δυσκολίες με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η ειλικρινής ενημέρωση για όλα όσα πραγματικά συνεπάγεται μια επιδημία ή για την υγειονομική πολιτική. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι δυσκολίες τροφοδοτούν με τη σειρά τους τις πλέον παράλογες φήμες. Πόσο μάλλον που το αλληλένδετο των ζητημάτων της δημόσιας υγείας, των κοινωνικών και των οικονομικών πολιτικών, ή ακόμα και των στρατηγικών και των γεωπολιτικών διακυβευμάτων, ευνοεί τις αυταρχικές μεθοδεύσεις και την προσφυγή στη μυστικότητα.

Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι επείγον να δώσουμε στον πληθυσμό όλα τα μέσα που απαιτούνται για να διαμορφώσει τη γνώμη του πάνω σε σοβαρές βάσεις, κατανοώντας ταυτόχρονα τις αγωνίες του και τα συναισθήματά του, τα οποία δεν είναι ποτέ αναίτια. Γιατί, όσο κι αν έχουν δίκιο όσοι προτείνουν τη γρήγορη κι υποχρεωτική εφαρμογή όλων όσων προστάζει η επιστήμη, δεν μπορούν να αρνηθούν ότι οι φαντασιώσεις εμπεριέχουν και κάποια δόση αλήθειας. Όσο η ανθρώπινη κοινωνία θα συμπεριφέρεται ως ένας ενιαίος χώρος για την ανάπτυξη επιδημιών των οποίων ο αριθμός θα αυξάνεται, τόσο θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ανάδυση μιας εξουσίας η οποία ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί το ανθρώπινο είδος: μιας οικουμενικής βιοεξουσίας, με την στενή έννοια του όρου που είχε διατυπώσει ο Μισέλ Φουκό (19).

Στο εξής, θα πρέπει να συνηθίσουμε να συνυπάρχουμε με την παρακάτω άλυτη αντίφαση: θα αποδεχθούμε την βιολογική μας κατάσταση, ενώ ταυτόχρονα θα απαιτούμε να μας σέβονται ως πολιτικά υποκείμενα και ως άτομα, ως το ξεχωριστό ανθρώπινο ον που είναι ο καθένας μας. Η αναγκαιότητα να υπάρξουν συμβιβασμοί ανάμεσα σε αυτές τις δύο αντικρουόμενες όψεις θα μας αναγκάσει να ανεχτούμε ορισμένες συνέπειες, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις θα αποβούν θανάσιμες. Για παράδειγμα, μπορούμε να αποφασίσουμε ως λαοί ότι προτιμάμε ένα ορισμένο επίπεδο νεκρών από τροχαία ατυχήματα, απορρίπτοντας την εγκατάσταση στα οχήματά μας ηλεκτρονικών συστημάτων με τα οποία θα παρακολουθείται εάν τηρούμε τον ΚΟΚ. Ή να αποφασίσουμε να αψηφήσουμε την τάδε επιδημία χειμερινής γρίπης αντί να εμβολιαστούμε υποχρεωτικά.

Ωστόσο, θα ήταν κρίμα, σχεδόν ηλίθιο, εάν –όπως συμβαίνει στη Νιγηρία- βρισκόμασταν αντιμέτωποι με την ραγδαία επανεμφάνιση της πολιομυελίτιδας στα παιδιά, μόνο και μόνο επειδή αναπτύχθηκε μια παρανοϊκή δυσπιστία απέναντι στους «εμβολιαστές δηλητηριαστές» (20). Εξάλλου, θα ήταν εξίσου ελάχιστα λογικό να περιμένουμε παθητικά να συμβεί το ενδεχόμενο «πάντρεμα» των ιών Η5Ν1και Η1Ν1, με κίνδυνο να θεριστεί ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού μας που βρίσκεται στο άνθος της ηλικίας του. Αντίθετα, θα μπορούσε να αναγνωριστεί το δικαίωμα της αμφισβήτησης του υποχρεωτικού χαρακτήρα του εμβολιασμού στις περιπτώσεις των παθολογιών για τις οποίες οι γνώσεις μας είναι ακόμα ατελείς ή των τεχνικών που αμφισβητούνται από τους ειδικούς.

Τέλος, όσον αφορά τις καταγγελίες ότι υπάρχει πρόθεση χειραγώγησης των ιών για να καταστούν ακόμα περισσότερο θανατηφόροι (για παράδειγμα στο πλαίσιο της κρατικής ή της «ιδιωτικής» «βιοτρομοκρατίας»), θα πρέπει καταρχάς να τονίσουμε τον παράλογο χαρακτήρα τους: όχι ότι είναι αδύνατον από τεχνική άποψη να πραγματοποιηθεί σε ένα εργαστήριο ο συνδυασμός παθογόνων ιών (εξάλλου αυτό γίνεται καθημερινά για θεραπευτικούς ή πειραματικούς λόγους)· απλούστατα, παρόμοιοι χειρισμοί έχουν ελάχιστες πιθανότητες να αποδειχθούν αποτελεσματικότεροι από τις διαδικασίες της φυσικής μετάλλαξης.

Εξάλλου, συνήθως, η εξάπλωση τροποποιημένων οργανισμών που οφείλεται σε ατύχημα «σβήνει» όταν αυτοί βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα περιβάλλον το οποίο είναι σχεδόν πάντα δυσμενές γι’ αυτούς. Επιπλέον, για να γίνει δυνατόν να παρασκευαστεί η ασθένεια η οποία ταιριάζει απόλυτα με τα συμφέροντα της τάδε ή της δείνα ομάδας ή κράτους τρομοκράτη, θα πρέπει να υπάρξει ένας αριθμός αποτυχημένων πειραμάτων που θα έχουν πραγματοποιηθεί σε φυσική κλίμακα: φυσικά, κάτι τέτοιο θα τραβούσε την προσοχή όλων των μυστικών υπηρεσιών του πλανήτη!

Με λίγα λόγια, εάν επιθυμούμε το μεγαλύτερο δυνατό κακό για τους συνανθρώπους μας, θα ήταν καλύτερα να αφήσουμε τη φύση να εργαστεί ελεύθερα μέσα σε ένα περιβάλλον υπερπληθυσμού, και να εγκαταλείψουμε την ιδέα να επιδιδόμαστε σε τυχοδιωκτικές ενέργειες. Το να αποδίδουμε στα στελέχη των κρατικών υπηρεσιών και των διεθνών οργανισμών σκοτεινές –ή και εγκληματικές- προθέσεις (ότι είναι συνεργοί των φαρμακευτικών εταιριών ή ότι σχεδιάζουν μια γενοκτονία σε παγκόσμιο επίπεδο για να εξοντώσουν ένα μέρος του πληθυσμού που «πλεονάζει») αποτελεί, όχι μόνον έναν απόλυτο παραλογισμό, αλλά και μια υποδαύλιση μίσους, αν όχι έκκληση για λιντσάρισμα. Η πλειονότητα των γιατρών, των ερευνητών και των υπαλλήλων των υπηρεσιών υγείας που εργάζονται στον δύσκολο τομέα των σύγχρονων ασθενειών είναι αφοσιωμένοι στην προστασία της υγείας του πληθυσμού και στην σωτηρία του και τιμούν το επάγγελμα που εξασκούν. Γνωρίζουν δε ότι, όταν ο πληθυσμός καταλαμβάνεται από ανορθολογικούς φόβους, είναι οι πρώτοι των οποίων κινδυνεύει η ασφάλεια.

Η φαντασίωση μιας δημογραφικής εκκαθάρισης

Συνεπώς, θα ήταν λάθος να προσεγγίσουμε τις φαντασιώσεις μονάχα ως φόβους πίσω από τους οποίους κρύβονται χρήσιμες αμφιβολίες, θεμιτοί φόβοι ή δικαιολογημένα αισθήματα πικρίας. Θα πρέπει επίσης να τις αντιμετωπίζουμε μερικές φορές και ως ανομολόγητες επιθυμίες οι οποίες με περισσή ευκολία αποδίδονται στον «εχθρό». Από αυτή την άποψη, είναι χαρακτηριστική η στάση ορισμένων μπλογκ, στα οποία καταδικάζεται με αγανάκτηση μια υποθετική πρόθεση γενοκτονίας του «δημογραφικού πλεονάσματος» (21). Σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται λιγότερο για μια προοπτική που δημιουργεί τρόμο και περισσότερο για μια ιδιαίτερα διαδεδομένη επιθυμία, η οποία ωστόσο μεταμφιέζεται και αποδίδεται με υποκριτικό τρόπο σε ένα μυθικό κακοποιό πρόσωπο. Ας δεχτούμε, έστω και για μια στιγμή, παραθέτοντας τον Κλοντ Λεβί-Στρος ότι αυτή η επιθυμία αναβλύζει «σαν μολυσμένο νερό από τα βάθη μιας ανθρωπότητας η οποία έχει κορεστεί από τον ίδιο της τον αριθμό και από την ολοένα μεγαλύτερη πολυπλοκότητα των προβλημάτων. Μας δίνει την εντύπωση ότι η επιδερμίδα της έχει ερεθιστεί από τις υλικές και πνευματικές ανταλλαγές, οι οποίες εντείνονται από την ένταση των επικοινωνιών» (22). Μπορούμε ωστόσο να φανταστούμε ότι θα μπορούσαν κάποιοι να φτάσουν στο σημείο να επιθυμούν μια «δημογραφική εκκαθάριση», η οποία θα έδινε επιτέλους λύση στην ατελείωτη οικονομική κρίση, και η οποία μάλιστα θα ήταν ακόμα περισσότερο ευκταία καθώς θα προέκυπτε με φυσικό τρόπο, από μια «γερή γρίπη»;

Προβάλλονται ήδη ορισμένα επιχειρήματα γι’ αυτήν την άποψη: η σύγχρονη δημοκρατική Αγγλία, η «Μητέρα των Κοινοβουλίων» γεννήθηκε όντως από τις κοινωνικές συνθήκες οι οποίες βελτιώθηκαν σημαντικά μετά από την επιδημία της Μεγάλης Πανούκλας του 1350 (άνοδος του μισθού των επιζώντων, υποχώρηση της δουλοπαροικίας, μείωση της έγγειας προσόδου, κλπ). Ωστόσο, ακόμα κι αν δεν επικεντρωθούμε στον απάνθρωπο κυνισμό της, η συγκεκριμένη συλλογιστική πάσχει σε αρκετά σημεία: μια απότομη μείωση του πληθυσμού θα επιδείνωνε τη σημερινή οικονομική κρίση, θα προκαλούσε μεγάλη πτώση της παραγωγής, της απασχόλησης και των εισοδημάτων και θα επέβαλε τη δημιουργία αυταρχικών καθεστώτων. Θα ήταν παράλογο να αποδίδουμε αυτόν τον στόχο στα «καπιταλιστικά καθάρματα» τα οποία, αντίθετα, έχουν ανάγκη να τρέφονται διαρκώς με κάθε είδους οικονομική μεγέθυνση και να αποβλέπουν σε ολοένα μεγαλύτερη «ανάκαμψη».

Όμως, η επιθυμία για μια «σωτήρια» ασθένεια δεν εμφανίζεται ποτέ με το πραγματικό της πρόσωπο. Αντίθετα, αποδοκιμάζεται με μια ιερή φρίκη και αποδίδεται σε μια καρικατούρα της διεθνούς ελίτ ή των «Illuminati», αυτών των νέων τεράτων, αυτών των νέων φανταστικών serial killer της παγκοσμιοποιημένης ιστορίας. Έτσι, στις 8 Απριλίου του 2009, η Αυστριακή δημοσιογράφος Τζέιν Μπουργκμάιστερ κατέθεσε μήνυση στην Εισαγγελία της Βιέννης εναντίον των εταιριών Baxter AG, Baxter International και Avir Green Hills Biotechnology AG «επειδή, από τον Δεκέμβριο του 2008 ως τον Φεβρουάριο του 2009, δημιούργησαν, παρασκεύασαν και διέσπειραν στην αυστριακή επικράτεια ένα βιολογικό όπλο μαζικής καταστροφής για να προξενήσουν μια παγκόσμια πανδημία γρίπης των πουλερικών και για να αποκομίσουν κέρδος από αυτήν την πανδημία, παραβιάζοντας τη νομοθεσία για το οργανωμένο έγκλημα και τη γενοκτονία». Στη συνέχεια δήλωσε ότι άσκησε δίωξη εναντίον ορισμένων υπευθύνων διεθνών οργανισμών και πολιτικών ηγετών, αλλά και εναντίον των «Illuminati» και της Λέσχης Bilderberg (23) «επειδή συναινούν εν γνώσει τους σε μια εκστρατεία εμβολιασμού η οποία στην πραγματικότητα επιτρέπει τη μόλυνση των λαών με ένα “μείγμα” ιών που προέρχονται από τον χοίρο και τα πτηνά, επιδιώκοντας το θάνατο μεγάλου αριθμού ατόμων» (24).

Η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνονται στο διαδίκτυο οι πιο τρελές κι ανυπόστατες φήμες οι οποίες κατηγορούν τους πάντες, από τον ΠΟΥ ως τον Μπάρακ Ομπάμα κι από τον Ντέιβιντ Ροκφέλερ ως τον Τζορτζ Σόρος πυροδοτεί την θανατερή επιθυμία που ελλοχεύει σήμερα μέσα σε κάθε άτομο που ζει σε αυτήν την καταπιεστική, επικίνδυνη, αποπροσανατολισμένη και γεμάτη αβεβαιότητα παγκόσμια κοινωνία. Επίσης, αποτελεί την ιστορική συνέχεια των φαινόμενων δημαγωγικής κινητοποίησης του παρελθόντος (τα οποία, ήδη από εκείνη την εποχή, συνδέονταν με τις επιδημίες, καθώς έριχναν την ευθύνη γι’ αυτές στους ξένους ή στους Εβραίους) και μας δίνει άλλο ένα παράδειγμα –αυτήν τη φορά στην κλίμακα του διαδικτύου- για την ικανότητα των κλασικών μέσων ενημέρωσης να ωθούν την κοινή γνώμη στον ενθουσιασμό ή στη δυσπιστία.

Όπως μας υπενθυμίζει ο Πασκάλ Φρουασάρ (25) όσον αφορά τις συνωμοσιολογικές θεωρίες, το «δικαίωμα στην αμφιβολία» είναι κάτι το σημαντικό, ακόμα και το «υγιές». Ωστόσο, όταν μετατρέπεται σε υποχρέωση του είναι κανείς τρομοκρατημένος, τότε περνάμε σε μια εντελώς διαφορετική λογική, εκείνη που χαρακτήριζε τις σκοτεινότερες εποχές της ιστορίας μας.

1. (Σ.τ.Μ): Η αιμαγλουτινίνη (ΗΑ), πρωτεΐνη του ιού της γρίπης στα πτηνά, επιτρέπει την σύνδεσή του με το κύτταρο το οποίο έχει βάλει στόχο. Υπάρχουν 16 τύποι: Η1 έως Η16. Η νευραμινιδάση (ΝΑ) αριθμεί 9 τύπους αλλά μόνο ο Ν1 και ο Ν2 είναι παθογόνοι για τον άνθρωπο. Υπάρχουν 49 πιθανοί συνδυασμοί των ΗΑ και ΝΑ αλλά μόνο 6 είναι παθογόνοι: Η1Ν1, Η1Ν2, Η2Ν1, Η2Ν2, Η3Ν1 και Η3Ν2.
2. Η οποία συγγενεύει με την ασθένεια Creutzfeld-Jakob.
3. Στη Γαλλία, με το «σκάνδαλο του μολυσμένου αίματος», αποκαλύφθηκε ότι, την περίοδο 1984-1985, οι υπηρεσίες που ήταν αρμόδιες για την μετάγγιση αίματος είχαν διανείμει σε αιμοφιλικούς προϊόντα μολυσμένα με τον ιό HIV, τη στιγμή που υπήρχαν ήδη τρόποι εντοπισμού των μολυσμένων παρτίδων αίματος. Ο Λοράν Φαμπιούς (πρωθυπουργός εκείνη την εποχή) και η Ζεορζίνα Ντιφουά (Υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων) αθωώθηκαν το 1999 από την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από αμέλεια. Και σε άλλες χώρες –και ιδίως στην Κίνα- ξέσπασαν σκάνδαλα λόγω της μαζικής μόλυνσης του πληθυσμού.
4. Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Γαλλίας την περίοδο 1982-1994. Βλέπε «Mission civilisatrice, ingérence humanitaire», «Le Monde diplomatique», Σεπτέμβριος 2005.
5. Λόγος του Ζακ Ντιούφ, γενικού διευθυντή του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) στην παγκόσμια διάσκεψη για τη διατροφή, στις 3 Ιουνίου του 2008.
6. «Grippe: 2009 n’est pas 1918», συζήτηση με τον Patrick Zylbermann, «Le Monde», 9 Μαΐου 2009, https://www.lemonde.fr/planete/article/2009/05/08/patrick-zylberman-grippe-2009-n-est-pas-1918_1190560_3244.html
7. Πηγές: National Nosocomial Infections Surveillance System (NNIS, τμήμα του Centers for Disease Control της Ατλάντα), έκθεση της Κοινοβουλευτικής Υπηρεσίας για την αξιολόγηση των πολιτικών υγείας (Opeps), Παρίσι, 2006, έκθεση Raisin (Δίκτυο συναγερμού, έρευνας και επιτήρησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων), Άγιος Μαυρίκιος, 2006.
8. Σήμερα, παρατηρείται η ανάπτυξη αντίστασης στο Tamiflu, ένα φάρμακο που περιορίζει αποτελεσματικά την εξάπλωση του ιού της γρίπης. Εξάλλου, το 2003, μια ολλανδική έρευνα σε 5.500 άτομα που είχαν μολυνθεί από τον HIV απέδειξε ότι εμφανίζονταν αντιστάσεις σε κάθε κατηγορία θεραπείας προτού καν αυτή εφαρμοστεί: ορισμένοι ήταν φορείς στελεχών του ιού τα οποία ήταν ήδη ανθεκτικά.
9. Αντίστοιχα, συνεργάτης του ΠΟΥ ειδικός στο ζήτημα της μετάδοσης της γρίπης από τα ζώα στον άνθρωπο (Webster), ιολόγος στο πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν (Kawaoka), διευθυντής του Ινστιτούτου Erasmus στο Ρότερνταμ ο οποίος απέδειξε, ήδη από το 1997 ότι ο H5N1 μπορούσε να μεταδοθεί στον άνθρωπο (Osterhaus), δημιουργός στη Γαλλία, των περιφερειακών ομάδων παρατήρησης της γρίπης (GROG) οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο μίμησης σε μεγάλο βαθμό (Hannoun), βιολόγος στο πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ (O’Toole).
10. Κάθε πράξη η οποία προλαμβάνει την εμφάνιση μιας παθολογίας. Για παράδειγμα, το σωστό πλύσιμο των χεριών επέτρεψε να μειωθούν στο ήμισυ οι λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσα στα νοσοκομεία.
11. Σύμφωνα με τον επιδημιολόγο Antoine Flahaut, («Libération», 7 Δεκεμβρίου 2005).
12. «Le Monde», 6 Αυγούστου
13. Δημοσκόπηση της εταιρίας IFOP που δημοσιεύτηκε στην «Dimanche Ouest France» (αναφέρεται και από το «L’Express», Παρίσι, 1^η Αυγούστου 2009).
14. Μια θεματολογία που προβάλλεται κυρίως από την ιστοσελίδα www.spreadthetruth.fr και αναμεταδίδεται από πολλούς άλλους.
15. Ωστόσο, υποστηρίζει επίσης ότι μια σταθεροποιημένη παγκόσμια οικονομία προϋποθέτει τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού στα 500.000.000 άτομα!
16. Παθολογία η οποία δημιουργείται από μια ιατρική δραστηριότητα.
17. Το μικροτσίπ που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα θα μπορούσε –σύμφωνα με τους υποστηρικτές του- να αποδειχθεί χρήσιμο σε περίπτωση επείγουσας εισαγωγής στο νοσοκομείο καθώς θα αναφέρει την ταυτότητα του ατόμου, το ιατρικό ιστορικό του, τις αλλεργίες από τις οποίες πάσχει, τα φάρμακα που λαμβάνει, κλπ.
18. Βλέπε τις ιστοσελίδες spreadthetruth.fr, singularityhub.com. Υπάρχει επίσης ένας ολόκληρος γαλαξίας από tags (λέξεις κλειδιά) που συνδέουν αυτή τη θεματολογία με τη «συνωμοσία της 11^ης Σεπτεμβρίου», με κατηγορίες εναντίον «εγκληματιών» ηγετών ή εναντίον του Ισραήλ, κλπ.
19. Michel Foucault, Ιστορία της σεξουαλικότητας: Η δίψα της γνώσης, Αθήνα, Κέδρος, 1978.
20. Βέβαια, η θεωρία της μετάδοσης του ιού του AIDS στον άνθρωπο κατά τη δημιουργία εμβολίων για την πολιομυελίτιδα στο Κονγκό αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης (η οποία δεν έχει λήξει) ανάμεσα στον Βρετανό δημοσιογράφο Edward Hooper και στην πλειονότητα των ειδικών.
21. Ιστοσελίδες mondialisation.ca, Spread the Truth, Eva R-Sistons, solari κλπ.
22. Κλοντ Λεβί-Στρος, Θλιβεροί Τροπικοί, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 2007.
23. Η Λέσχη Bilderberg είναι ένα δίκτυο άσκησης επιρροής στο οποίο συμμετέχουν προσωπικότητες από όλες τις χώρες (άτομα με εξέχουσα θέση στην πολιτική, την οικονομία, τα μέσα ενημέρωσης, τις ένοπλες δυνάμεις ή τις μυστικές υπηρεσίες, καθώς και ορισμένοι επιστήμονες και πανεπιστημιακοί).
24. Φήμη η οποία διαδίδεται κυρίως από την Barbara Minton, «Journalist files charges against WHO and UN for bioterrorism and intent to commit mass murder», 8 Ιουλίου 2009.
25. Καθηγητής και ερευνητής στο πανεπιστήμιο Paris-VIII, συγγραφέας του «La Rumeur. Histoire et fantasmes», Belin, Παρίσι, 2002.

Διαβάστε περισσότερα

Η πανδημία της πληροφορίας

του Χάρη Στρόμπλου

Από τις αρχές Φεβρουαρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την ταχεία εξάπλωση μιας ιδιόμορφης επιδημίας  που ταυτόχρονα με εκείνη του νέου κορονοϊού έπαιρνε ανεξέλεγκτες διαστάσεις: την «επιδημία της πληροφορίας».  Σε μία απο τις καθημερινές εκθέσεις του  για την εξέλιξη της παγκόσμιας διάδοσης της νόσου COVID-19, ο διεθνής οργανισμός επανέφερε στο δημόσιο λογο τον όρο infodemic -λογοπαίγνιο μεταξύ των αγγλικών λέξεων information (πληροφορία) και epidemic (επιδημία)- για να περιγράψει το κύμα παραπληροφόρησης σχετικά με τον ιό, που έχει κατακλύσει το διαδίκτυο, τα παραδοσιακά ΜΜΕ, αλλά και τον πολιτικό λόγο. Στην ίδια έκθεση, το φαινόμενο ορίζεται ως η «υπερπληθώρα πληροφοριών -πολλές εκ των οποίων είναι ανακριβείς- που δυσκολεύει τους πολίτες να εντοπίσουν αξιόπιστες πηγές και καθοδήγηση» σε περιόδους υγειονομικής κρίσης.

«Τα fake news διαδίδονται ταχύτερα και ευκολότερα απο τον κορονοϊό και είναι αντιστοίχως επικίνδυνα» τόνισε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντχάνομ λίγες μέρες αργότερα (15.02) στο πλαίσιο των εργασιών του τελευταίου Συνεδρίου Ασφαλείας του Μονάχου. Υπο το βάρος των εξελίξεων, ο επικεφαλής του ΠΟΥ ανακοίνωσε το συντονισμό των ενεργειών του διεθνούς οργανισμού με κολοσσούς του διαδικτύου (Google, Facebook, Twitter κ.α.) για να εντοπιστούν και να καταρριφθούν οι λανθασμένες ή ψευδείς πληροφορίες οι οποίες δυνητικά μπορούν να βλάψουν τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, απήυθηνε διεθνή έκκληση σε κυβερνήσεις, εταιρείες και δημοσιογραφικούς οργανισμούς να συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια, καθώς σε αντίθετη περίπτωση «θα βαδίσουμε ένα σκοτεινό μονοπάτι που οδηγεί στη διαίρεση και τη δυσαρμονία», προειδοποίησε.

Infodemic: Ένας παλιός γνώριμος (όρος)

Ο όρος infodemic αποδίδεται στον πολιτικό επιστήμονα David J. Rothkopf, ο οποίος σε άρθρο του στην Washington Post, τo 2003, τον επινόησε για να σχολιάσει τη μαζική παραπληροφόρηση γύρω απο την επιδημία του ιού SARS και τις συνέπειες αυτής στην παγκόσμια οικονομία, πολιτική και ασφάλεια οι οποίες ήταν «δυσανάλογες από τις πραγματικές διαστάσεις του ζητήματος». Ο όρος συμπεριελήφθει στο αμερικάνικο λεξικό του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης το 2005 και έκτοτε επανήλθε στο προσκήνιο σε αντίστοιχους υγειονομικούς πανικούς: το 2006 στη γρίπη των πτηνών, το 2009 στην επονομαζόμενη γρίπη των χοίρων και το 2014 για τον ιό Έμπολα.

Πρόσφατα, ο Rothkopf εκμυστηρεύτηκε στο γλωσσολόγο και αρθρογράφο της Wall Street Journal, Ben Zimmer, πως η δημιουργία του όρου  infodemic προεκυψε έπειτα απο τη διαπίστωση ότι «υπήρχαν έντονες ομοιότητες μεταξύ του τρόπου με τον οποίο μια ασθένεια εξαπλώνεται μέσω ενός πληθυσμού και του μηχανισμού με τον οποίο μια ιδέα γινόταν δημοφιλής στο διαδίκτυο». Άρθρο του National Geographic ανασύρει παλαιότερη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, η οποία φαίνεται να τεκμηριώνει επιστημονικά τον παραπάνω συσχετισμό. Πιο συγκεκριμένα, το 2016 ομάδα ερευνητών απέδειξε πως η διάδοση κοινωνικών φαινομένων, όπως οι ιδέες και οι συμπεριφορές, ακολουθεί τα ίδια μοντέλα εξάπλωσης οπως ένα ιος. «Η μαθηματική φόρμουλα της διάδοσης κοινωνικών φαινομένων ομοιάζει με εκείνη της εξάπλωσης μολυσματικών ασθενειών και είναι πράγματι δόκιμο να χρησιμοποιείται ο όρος viral (ιογενής) όταν γίνεται αναφορά στην ταχεία διάδοση ενός προϊόντος ή μιας ιδέας» σημείωναν χαρακτηριστικά.

Έπειτα την πρώτη καταγεγραμμένη επαναφορά του infodemic το 2020, τα σημαντικότερα διεθνή ειδησεογραφικά μέσα, διεθνείς οργανισμοί, ετερόκλητοι πολιτικοί χώροι και ακαδημαϊκοί οικιοποιήθηκαν τη λέξη για να αναφερθούν στον μεγάλο όγκο ψευδών ή λανθασμένων πληροφοριών που εντείνουν σύγχυση σχετικά με το νέο κορωνοϊό. Μια σύντομη αναζήτηση του όρου στο διαδίκτυο εμφανίζει πάνω απο 300.000 καταγραφές με τεράστια γεωγραφική διασπορά, ικανοποίοντας έτσι σε χρόνο-ρεκόρ (έξι εβδομάδες) τα αυστηρά κριτήρια της αμερικάνικης ερευνητικής εταιρείας Global Language Monitor (GLM), η οποία τον αναγνώρισε ως επίσημη λέξη της αγγλικής γλώσσας.

Η χαρτογράφηση των «μολυσματικών» πληροφοριών

Η συντριπτική πλειοψηφία των ψεύτικων ειδήσεων για τη νόσο Covid-19 προέρχονται απο ιστοσελίδες αμφισβητούμενου περιεχομένου, βάση των στοιχείων που συλλέγει η διαδικτυακή υπηρεσία ελέγχου της αξιοπιστίας των ειδησεογραφικών sites Newsguard. Τα ευρύματα της εταιρείας αποδεικνύουν πως οι χρήστες των social media αλληλεπιδρούν κατα 142 φορές περισσότερο με ψευδείς αναρτήσεις από τις συγεκριμένες ιστοσελίδες σε σχέση με εκείνες που προέρχονται απο εθνικούς και υπερεθνικούς οργανισμούς υγείας. Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως σχεδόν ένας στους δύο αμερικάνους πολίτες έχει εκτεθεί σε ψευδείς ειδήσεις σχετικά με τον κορωνοϊο, ενώ μάλιστα το 29% του δείγματος πιστεύει πως ο ιός κατασκευάστηκε σε επιστημονικό εργαστήριο.

Σύμφωνα με έκθεση του Ινστουτούτο Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Τελ-Αβίβ (INSS), οι ψευδείς ειδήσεις που αφορούν τον κορονωϊό χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Στη πρώτη κατηγορία εντάσσονται εκείνες που αναπαράγονται απο άγνοια· βασισμένες σε εικασίες, εκτιμήσεις και απόψεις διάφορων ατόμων ή ακόμα και επίσημων φορέων. Η ελκυστικότητα αυτών αποδίδεται στην ανθρώπινη ανάγκη για ενημέρωση σχετικά με ένα άγνωστο φαινόμενο που προκαλεί ανησυχία. «Όταν οι άνθρωποι είναι φοβισμένοι αναζητούν πληροφορίες για να μειώσουν την αβεβαιότητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να πιστεύουν λανθασμένες ή παραπλανητικές ειδήσεις, επειδή τους βοηθούν να αισθανθούν καλύτερα ή τους επιτρέπουν να κατηγορήσουν κάποιον για το τι συμβαίνει» εξηγεί ο καθηγητής επικοινωνίας στο πανεπιστημίου του Στανφορντ, Jeff Hancock, στην επίσημη ιστοσελίδα του ιδρύματος.

Η δεύτερη περίπτωση, αφορά τις ψευδείς πληροφορίες που διαδίδονται κακόβουλα με σκοπό το προσωπικό όφελος. Διάφορα μέσα, προκειμένου να αυξήσουν τα έσοδα τους απο την επισκεψιμότητα ή τις πωλήσεις (ανάλογα το είδος του μέσου) δημοσιεύουν σχετικές ειδήσεις ή διαφήμιζουν «θαυματουργά αντίδοτα» για τον ιό προς πώληση. Στη ίδια κατηγορία συμπεριλαμβάνονται οι φήμες που χρησιμοποιούνται ως εργαλείο προπαγάνδας, οι οποίες διακινούνται απο επίσημες ή ανεπίσημες πηγές με σκοπό να βλάψουν την εικόνα ενός αντίπαλου κράτους ή μιας μειονότητας, όπως για παράδειγμα οι κατηγορίες περί απόκρυψης του αριθμού των κρουσμάτων απο τη Ρωσία και την Τουρκία. Αντίστοιχες φήμες κυκλοφορούν και για την προέλευση του ιού: Κινέζοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται πως ο ιός είναι βιολογικό όπλο κατασκευασμένο στις ΉΠΑ και το αντίστροφο.

Οι ανυπολόγιστες επιπτώσεις της ιδιόμορφης πανδημίας

Η κρίση του κορωνοϊού έχει ήδη προκαλέσει σοβαρές αναταραχές σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ ταυτόχρονα επιβάλλει βίαια μια νέα πραγματικότητα στην παγκόσμια κοινότητα. Η «πανδημία της πληροφορίας», σύμφωνα πάντα με τους αναλυτές του INSS, ενδέχεται να επιδεινώσει τις συνέπειες αυτής της κρίσης, τόσο στον τομέα της δημόσιας υγείας όσο και σε αυτούς της διεθνούς οικονομίας, της κοινωνικής συνοχής των κρατών και της παγκόσμιας γεωπολιτικής κατάστασης.

Οι ψεύτικες ειδήσεις που διασπείρουν τον φόβο και τον πανικό στους πολίτες ή αντίθετα καλλιεργούν τον εφυσηχασμό για τις συνέπειες της πανδημίας υπονομέυουν τη συντονισμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Παράλληλα, η στοχοποίηση μειονοτήτων ή κοινωνικών ομάδων για τη διασπορά του ιού, όπως για παράδειγμα των ασιατών ή των απανταχού προσφύγων και μεταναστών, θρέφει κοινωνικές διακρίσεις (βλ. Σινοφοβία) και αυξάνει τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Τέλος, οι αλληλοκατηγορίες μεταξύ κρατών για την προέλευση του ιού ή για ελλείψεις στα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης του δύνανται να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη απο τυχόν πραγματικές θεσμικές αποτυχίες και να πυροδοτήσουν διεθνή πολιτική ένταση.

Διαβάστε περισσότερα

Ιρλανδία: Τα ιδιωτικά νοσοκομεία περνούν στον έλεγχο του κράτους στη διάρκεια της πανδημίας

«Όσοι ασθενούν από τον ιό θα περιθάλπτονται δωρεάν και θα αντιμετωπίζονται ως μέρος ενός ενιαίου, εθνικού νοσοκομειακού συστήματος»

ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ

Το ιρλανδικό κράτος αναλαμβάνει τον έλεγχο όλων των ιδιωτικών δομών υγείας. Τα ιδιωτικά νοσοκομεία θα λειτουργήσουν ως μέρος του δημόσιου συστήματος υγείας για όλη τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, ανακοίνωσε η κυβέρνηση.

Περίπου 2.000 κλίνες, εννέα εργαστήρια και χιλιάδες προσωπικού έχουν ενταχθεί στο δημόσιο σύστημα υγείας, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Leo Varadkar σε συνέντευξη Τύπου στις 24/3. Ταυτόχρονα, ο υπουργός υγείας Simon Harris είπε ότι «δεν μπορεί να υπάρχει χώρος για την αντιπαράθεση «δημόσια ή ιδιωτική υγεία»», όταν ερωτήθηκε για τη κρίση του κορωνοϊού.

«Εννοείται πως πρέπει να υπάρχει ισότητα στην περίθαλψη, όσοι ασθενούν από τον ιό θα περιθάλπτονται δωρεάν και θα αντιμετωπίζονται ως μέρος ενός ενιαίου, εθνικού νοσοκομειακού συστήματος. Κατα τη διάρκεια της κρίσης, το Κράτος θα αναλάβει τον έλεγχο όλων των ιδιωτικού υγειονομικών δομών και θα διαχειριστεί όλους τους πόρους για το κοινό όφελος όλων των πολιτών. Δεν μπορεί να συζητάμε για “δημόσιο εναντίον ιδιωτικού” όταν έχουμε να κάνουμε με μια πανδημία», είπε ο Harris.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 23/3 που ανακοινώθηκαν τα μέτρα υπήρχαν 1.125 επιβεβαιωμένα κρούσματα στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και έξι άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους. Σύμφωνα με νεότερο απολογισμό του Reuters, τα κρούσματα την Τετάρτη έχουν φτάσει τουλάχιστον τα 1.564 και οι νεκροί είναι εννέα.

Διαβάστε περισσότερα

Ο τρίτος δρόμος της Σουηδίας: Διώχνουν τα παιδιά των ανέργων από τους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της

Το Κρα­τι­κό Σου­η­δι­κό Ρα­διό­φω­νο με­τα­δί­δει πως αρ­κε­τοί Δήμοι πήραν απο­φά­σεις να μην δέ­χο­νται στους παι­δι­κούς σταθ­μούς και στα νη­πια­γω­γεία παι­διά ανέρ­γων. (Τα Σχο­λεία ανή­κουν στην Το­πι­κή Διοί­κη­ση στην Σου­η­δία).

-Οι απο­φά­σεις είναι ασύμ­βα­τες σύμ­φω­να με τον Σχο­λι­κό νόμο αλλά είναι απα­ραί­τη­τες. Έχου­με πολ­λούς από­ντες και εί­μα­στε ανα­γκα­σμέ­νοι να δώ­σου­με προ­τε­ραιό­τη­τα και αυτά τα παι­διά έχουν τους γο­νείς τους στο σπίτι, δη­λώ­νει στο Ράδιο ο Σο­σιαλ­δη­μο­κρά­της δή­μαρ­χος της πόλης Falkenberg.

Με­τα­ξύ των Δήμων υπάρ­χουν κά­ποιοι που απευ­θύ­νουν έκ­κλη­ση στους άνερ­γους γο­νείς να μην αφή­νουν τα παι­διά τους αλλά και ένα με­γά­λο πο­σο­στό που έχουν απα­γο­ρεύ­σει στους γο­νείς να φέρ­νουν τα παι­διά τους.

Ένα πα­ρά­δειγ­μα απα­γό­ρευ­σης είναι η πόλη Λού­λεο, Luleå, στον μα­κρι­νό Βορρά της Σου­η­δί­ας με 78.000 κα­τοί­κους και 1400 ανέρ­γους, στον νομό με τα με­γα­λύ­τε­ρα ορυ­χεία σι­δη­ρο­με­ταλ­λεύ­μα­τος.

Η Διευ­θύ­ντρια Παι­δεί­ας δη­λώ­νει πως «δεν έχου­με αρ­κε­τό προ­σω­πι­κό λόγω πολ­λών αρ­ρώ­στων και είναι πολλά τα παι­διά για το πα­ρα­μέ­νον προ­σω­πι­κό».

Η επί­κλη­ση για έλ­λει­ψη προ­σω­πι­κού λόγω ασθέ­νειας, δεν αφορά τον Convid-19, είναι προ­σχη­μα­τι­κή. Θα μπο­ρού­σαν οι υπη­ρε­σί­ες να προ­σλά­βουν προ­σω­πι­κό. Η απα­γό­ρευ­ση εντάσ­σε­ται στην με­γά­λη «άσκη­ση» που διε­νερ­γούν όλοι οι κρα­τι­κοί και Αυ­το­διοι­κη­τι­κοί ορ­γα­νι­σμοί για να μειώ­σουν στο ελά­χι­στο το προ­σω­πι­κό τους. Μέτρα που βε­βαί­ως επι­θυ­μούν να γί­νουν μό­νι­μα και να ισχύ­σουν και μετά την ετή­σια επι­δη­μία γρίπ­πης της άνοι­ξης αλλά και μετά την παν­δη­μία του Convid-19.

Έτσι ο συλ­λο­γι­κός κα­πι­τα­λι­στής δεί­χνει την τα­ξι­κή του το­πο­θέ­τη­ση. Δια­λο­γή σε “χρή­σι­μους” στρα­τιώ­τες που βέ­βαια τους αφή­νει εκτε­θει­μέ­νους στις αρ­ρώ­στιες αφού στην ουσία δεν έχει παρ­θεί κα­νέ­να μέτρο και σε “άχρη­στους” για την ση­με­ρι­νή συ­γκυ­ρία δη­λα­δή τους ανέρ­γους. Στε­ρού­νται τα παι­διά των ανέρ­γων την παι­δα­γω­γι­κή δια­δι­κα­σία αφού ο παι­δι­κός και το νη­πια­γω­γείο τους είναι ανοι­χτά.

Υφί­στα­νται και ένα κοι­νω­νι­κό bullying που πέ­φτει και στους ώμους των γο­νιών τους σαν να είναι φταί­χτες που δεν μπο­ρούν να πάνε τα παι­διά στα σχο­λεία τους.

Μια απάν­θρω­πη, τα­ξι­κή πο­λι­τι­κή δια­κρί­σε­ων. Δεν εν­δια­φέ­ρε­ται ο κα­πι­τα­λι­σμός για την απα­σχό­λη­ση, για την Υγεία και για την Παι­δεία των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των παι­διών τους. Εν­δια­φέ­ρε­ται μόνον να κα­θυ­στε­ρή­σει όσο μπο­ρεί την μεί­ω­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας. Σε αυτό τον αγώνα έχει σύμ­μα­χο και μπρο­στά­ρη το κρά­τος και τους μη­χα­νι­σμούς του που σκορ­πί­ζουν δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια σε επι­δό­μα­τα και φο­ρο­α­παλ­λα­γές και αφή­νει τους ερ­γα­ζό­με­νους εκτε­θει­μέ­νους και άνερ­γους. Φαί­νε­ται άλ­λω­στε και από την ανε­πάρ­κεια των μέ­τρων προ­στα­σί­ας.

Απα­γο­ρεύ­ουν τους όρ­θιους στα μπαρ

Για να φανεί το μέ­γε­θος της υπο­κρι­σί­ας αλλά και γε­λοιό­τη­τας των μέ­τρων ανα­φέ­ρου­με πως απα­γό­ρευ­σε πρό­σφα­τα η Σου­η­δία τους όρ­θιους(!) στα μπαρ λες και κα­θή­με­νος δεν μπο­ρεί κα­νείς να κολ­λή­σει ή να με­τα­δώ­σει τον ιό στον δι­πλα­νό του. Κατά τα άλλα επι­τρέ­πο­νται οι συ­γκε­ντρώ­σεις και εκ­δη­λώ­σεις έως 500 άτομα. Πρό­σφα­τα σε καλ­λι­τε­χνι­κή εκ­δή­λω­ση επι­τρά­πη­καν 499 άτομα να την πα­ρα­κο­λου­θή­σουν. Επι­τρέ­πο­νται οι μα­ζι­κές με­τα­κι­νή­σεις ενώ μειώ­θη­καν τα δρο­μο­λό­για και φυ­σι­κά όλες οι με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις, τα εμπο­ρι­κά κέ­ντρα είναι ανοι­χτά όπως συ­νή­θως. Το μόνο συ­γκε­κρι­μέ­νο μέτρο που πάρ­θη­κε είναι η εξ απο­στά­σε­ως δι­δα­σκα­λία στα Λύ­κεια που όμως γί­νε­ται με τους κα­θη­γη­τές συ­γκε­ντρω­μέ­νους στον ίδιο χώρο του Σχο­λεί­ου.. Κι ας έχουν φθά­σει τα κρού­σμα­τα πάνω από 2800 και οι νε­κροί 74. (26 Μαρ­τί­ου)

Το απο­κο­ρύ­φω­μα της υπο­κρι­σί­ας αλλά και της προ­στα­σί­ας των επι­χει­ρη­μα­τιών είναι ότι τα Χιο­νο­δρο­μι­κά Κέ­ντρα θα είναι ανοι­χτά την εβδο­μά­δα του Πάσχα όπου ανα­μέ­νε­ται με­τα­κί­νη­ση και συ­νω­στι­σμός εκα­το­ντά­δων χι­λιά­δων αν­θρώ­πων και οι­κο­γε­νειών με μόνο όπλο, «το καλό πλύ­σι­μο των χε­ριών».

Ο “τρί­τος” δρό­μος της Σου­η­δί­ας είναι το απο­κο­ρύ­φω­μα της κα­πι­τα­λι­στι­κής πο­λι­τι­κής.

Διαβάστε περισσότερα

Συνεδρίαση του Συμβουλίου Κοινότητας Μεσολογγίουι την Δευτέρα 30 Μαρτίου μέσω διαδικτύου.

Σας καλούμε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Κοινότητας Μεσολογγίου, που θα γίνει την Δευτέρα 30 Μαρτίου και ώρα 7.00 μ.μ., σε διαδικτυακή πλατφόρμα με σύνδεσμο σύνδεσης 

(https://us04web.zoom.us/j/886686863…)

Meeting ID (αριθμός ταυτοποίησης συνεδρίασης): 886 686 863, Password (Κωδικός): 031254,

για συζήτηση και λήψη απόφασης στα παρακάτω θέματα:

1. Συντονισμός ενεργειών και προτάσεων ενόψει ειδικών συνθηκών λόγω πανδημίας-κορονοϊου

2. Ενημερώσεις για τρέχοντα ζητήματα (α. εξελίξεις παρεμβάσεων στο παραλιακό μέτωπο Τουρλίδας-Αγίας Τριάδας, β. θέματα λαϊκής αγοράς Μεσολογγίου, γ. εξελίξεις για αδέσποτα ζώα συντροφιάς, κλπ)

Για πρώτη φορά το Συμβούλιο Κοινότητας Μεσολογγίου θα συνεδριάσει με την μέθοδο της τηλεδιάσκεψης εξαιτίας των ειδικών συνθηκών που επικρατούν στην χώρα μας λόγω πανδημίας-κορονοϊου (εγκύκλιος 18318/13-03-2020 του Υπουργείου Εσωτερικών). Στην παραπάνω πλατφόρμα μπορεί να συνδεθεί ο οποιοσδήποτε πολίτης επιθυμεί να παρακολουθήσει την συνεδρίαση, πατώντας πάνω στον σύνδεσμο και ακολουθώντας τα απλά βήματα για την σύνδεση.

Η σύνδεση μπορεί να γίνει από υπολογιστή ή κινητό τηλέφωνο. Είναι η πρώτη φορά που θα δοκιμαστεί η διαδικασία της τηλεδιάσκεψης. Για τον λόγο αυτό, παρακαλούμε την συνεργασία σας και την υπομονή σας. Για περαιτέρω πληροφορίες μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 6978539302 ή στο

messolonghikoinotita@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Τα ιδιωτικά μεγαθήρια της Υγείας κερδοσκοπούν ανενόχλητα ακόμα και τώρα

«Θα στη­ρι­χτού­με στις δυ­νά­μεις του Εθνι­κού Συ­στή­μα­τος Υγεί­ας (…) Ο ιδιω­τι­κός το­μέ­ας λει­τουρ­γεί υπό την από­λυ­τη κα­θο­δή­γη­ση του υπουρ­γεί­ου Υγεί­ας…».

Aυτά ανέ­φε­ρε ο πρω­θυ­πουρ­γός στο τε­λευ­ταίο του διάγ­γελ­μα, στις 19 Μάρτη.

Η έντα­ξη των ιδιω­τι­κών κλι­νι­κών στον κρα­τι­κό σχε­δια­σμό έπρε­πε ήδη να είχε γίνει. Καθώς επί­σης αυτό που έπρε­πε να είχε ήδη γίνει ήταν η άμεση προ­μή­θεια όλων των νο­σο­κο­μεί­ων με τον απα­ραί­τη­το εξο­πλι­σμό για την απο­φυ­γή εν­δο-νο­σο­κο­μεια­κής με­τά­δο­σης του ιού και σε νο­ση­λευό­με­νους και σε προ­σω­πι­κό.

Δυ­στυ­χώς η κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα απέ­χει ακόμα από τα αυ­το­νό­η­τα. Μέχρι και πριν λίγες μέρες, στα ιδιω­τι­κά νο­σο­κο­μεία διε­νερ­γού­νταν κα­νο­νι­κά μη επεί­γο­ντα χει­ρουρ­γεία, αφού η ερ­γο­δο­σία εκ­με­ταλ­λευό­με­νη την ανα­στο­λή των δη­μό­σιων νο­σο­κο­μεί­ων βρήκε τρόπο να πλου­τί­σει.

Υπάρ­χουν ακραία πα­ρα­δείγ­μα­τα, π.χ. σε με­γά­λη κλι­νι­κή την πε­ρα­σμέ­νη βδο­μά­δα έγι­ναν πάνω από δέκα αι­σθη­τι­κές πλα­στι­κές επεμ­βά­σεις!

Σε κά­ποιες κλι­νι­κές, τα κα­νο­νι­κά χει­ρουρ­γεία «βα­φτί­ζο­νται» επεί­γο­ντα (π.χ. αντί για λί­πω­μα, από­στη­μα), αψη­φώ­ντας στο όνομα του κέρ­δους και τις εκ­κλή­σεις του προ­σω­πι­κού και τις ελ­λεί­ψεις της αι­μο­δο­σί­ας, βά­ζο­ντας σε κίν­δυ­νο σε πε­ρί­πτω­ση επι­πλο­κών και τη ζωή των ασθε­νών.

Αι­σχρο­κέρ­δεια με τα τεστ για τον κο­ρο­νο­ϊό

Για την προ­στα­σία του προ­σω­πι­κού δεν λαμ­βά­νε­ται κα­νέ­να μέτρο. Σε αυτόν τον τομέα οι ερ­γα­ζό­με­νοι του ιδιω­τι­κού τομέα Υγεί­ας είναι σε ακόμα χει­ρό­τε­ρη θέση από το Δη­μό­σιο. Πέρα από μία και μόνο χει­ρουρ­γι­κή μάσκα, η οποία χρη­σι­μο­ποιεί­ται για όλη τη βάρ­δια, στα υπό­λοι­πα μέσα ατο­μι­κής προ­στα­σί­ας (γυα­λιά, στολή) ση­μειώ­νο­νται σα­φείς ελ­λεί­ψεις και σε πε­ρί­πτω­ση χρη­σι­μο­ποί­η­σής τους, τότε αυτό γί­νε­ται εκ πε­ρι­τρο­πής από το προ­σω­πι­κό!

Οι δειγ­μα­το­λη­ψί­ες σε ερ­γα­ζό­με­νους στην ιδιω­τι­κή Υγεία που πα­ρου­σιά­ζουν συμ­πτώ­μα­τα στη με­γά­λη πλειο­ψη­φία των κέ­ντρων γί­νο­νται με χρέ­ω­ση (!) και πολύ επι­λε­κτι­κά, ακόμα και αν έρ­θουν σε επαφή με επι­βε­βαιω­μέ­νο κρού­σμα. Αξιο­ποιούν για αυτό τους για­τρούς των κλι­νι­κών και για­τρούς ερ­γα­σί­ας. Π.χ. σε πα­χύ­σαρ­κη ερ­γα­ζό­με­νη με βήχα και δύ­σπνοια της είπαν να γυ­ρί­σει στη δου­λειά της κα­νο­νι­κά!

Το απο­κο­ρύ­φω­μα αφορά το πλιά­τσι­κο και την αι­σχρο­κέρ­δεια με τα τεστ για τον κο­ρο­νο­ϊό. Εως τώρα όλα τα ιδιω­τι­κά δια­γνω­στι­κά που δια­φη­μί­ζουν ότι κά­νουν το τεστ, παίρ­νουν μόνο το δείγ­μα από τον ασθε­νή και το στέλ­νουν είτε στο Πα­στέρ είτε στην Ια­τρι­κή Σχολή. Δεν έχουν δικά τους ερ­γα­στή­ρια και αντι­δρα­στή­ρια. Δη­λα­δή χρε­ώ­νουν απλώς τη λήψη του φα­ρυγ­γι­κού επι­χρί­σμα­τος και μετά το υλικό δου­λεύ­ε­ται εκεί που στέλ­νουν και τα δη­μό­σια νο­σο­κο­μεία. Μά­λι­στα έχουν και υψηλή τα­ρί­φα, αλλά και… «φι­λι­κή τιμή» για το ίδιο το προ­σω­πι­κό τους.

Κά­ποια τρα­ντα­χτά πα­ρα­δείγ­μα­τα:

— «Ια­τρι­κό Αθη­νών»: Στέλ­νει στο Πα­στέρ και πε­ρι­μέ­νουν από μέρα σε μέρα τα δικά τους αντι­δρα­στή­ρια.

— «Ερ­ρί­κος Ντυ­νάν»: Η εξέ­τα­ση κο­στί­ζει 275 ευρώ για το κοινό, 77 για το προ­σω­πι­κό. Τα στέλ­νει όλα στο Πα­στέρ.

— «Υγεία»: 310 ευρώ, επί­σης τα στέλ­νει στο Πα­στέρ και στην Ια­τρι­κή Σχολή.

— «Ιασώ General»: Χρέ­ω­ση 300 ευρώ για το κοινό και 150 ευρώ για το προ­σω­πι­κό. Κάνει και κατ’ οίκον επι­σκέ­ψεις για λήψη δείγ­μα­τος με 350 ευρώ. Σε μία μέρα την προη­γού­με­νή βδο­μά­δα έκανε 187 κατ’ οίκον δειγ­μα­το­λη­ψί­ες (187×350 = 65.450 ευρώ). Τα στέλ­νει στο Πα­στέρ. Ξε­μέ­νει από κιτ λήψης δειγ­μά­των και έχει κρα­τή­σει κά­ποιες δε­κά­δες για τους… VIP πε­λά­τες του.

— «Μη­τέ­ρα»: Δεν χρε­ώ­νουν δείγ­μα­τα στο προ­σω­πι­κό, τα έστελ­ναν στο «Αlab», ένα ιδιω­τι­κό που έκανε την εξέ­τα­ση (ας ελ­πί­σου­με pcr – δη­λα­δή μο­ρια­κό έλεγ­χο – και όχι rapid test, που μπο­ρεί να δώσει πολλά πε­ρισ­σό­τε­ρα ψευ­δώς αρ­νη­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα) και τώρα στην Ια­τρι­κή Σχολή.

— «Βιοϊ­α­τρι­κή»: Είναι το μόνο που έχει μο­ρια­κό τμήμα και κάνει τα τεστ από την Πα­ρα­σκευή 20/3. Νω­ρί­τε­ρα και από εκεί πή­γαι­ναν τα δείγ­μα­τα για να δου­λευ­τούν στην Ια­τρι­κή και το Πα­στέρ. Το δια­φή­μι­ζε μά­λι­στα και ο Πορ­το­σάλ­τε στον «ΣΚΑΪ», ότι μόνο με 120 ευρώ κά­νεις τη δου­λειά σου χωρίς καν να βγεις από το αυ­το­κί­νη­το…

— «Ια­τροί κατ’ οίκον 1144»: Δια­φη­μί­ζουν ότι κά­νουν pcr, ότι συ­νερ­γεία με ει­δι­κό εξο­πλι­σμό και στο­λές πραγ­μα­το­ποιούν δειγ­μα­το­λη­ψί­ες κατ’ οίκον και τα με­τα­φέ­ρουν σε εξει­δι­κευ­μέ­νο ερ­γα­στή­ριο. Κι αυτοί τα πη­γαί­νουν στο Πα­στέρ.

Στο βωμό του κέρ­δους κα­τα­πα­τού­νται οι έν­νοιες της Πρό­λη­ψης και της δη­μό­σιας Υγεί­ας

Τα ζη­τή­μα­τα που προ­κύ­πτουν είναι πολύ σο­βα­ρά:

1. Είναι αι­σχρό από την κυ­βέρ­νη­ση το να στέλ­νει κόσμο στα ιδιω­τι­κά δια­γνω­στι­κά. Τη στιγ­μή που καλεί όσους έχουν ήπια συμ­πτώ­μα­τα κρυο­λο­γή­μα­τος και γρί­πης να μεί­νουν σπίτι και να μην κά­νουν το τεστ, λέει ανοι­χτά πως όποιος θέλει μπο­ρεί να πάει στα ιδιω­τι­κά. Οι οδη­γί­ες που βγαί­νουν από τον ΕΟΔΥ, όλο και πε­ριο­ρί­ζουν τα κρι­τή­ρια ορι­σμού του ύπο­πτου κρού­σμα­τος για το οποίο θα στα­λεί δείγ­μα από δη­μό­σιες μο­νά­δες. Ο ίδιος ο Τσιό­δρας είπε: «Δεν θα κά­νου­με το τεστ σε ήπια συμ­πτώ­μα­τα, για όποιον θέλει υπάρ­χουν τα ιδιω­τι­κά». Δη­λα­δή κρι­τή­ριο γί­νε­ται η τσέπη…

2. Αρ­νού­νται να κά­νουν τεστ σε υγειο­νο­μι­κούς, βγά­ζουν πρω­τό­κολ­λα και κό­φτες για να πε­ριο­ρί­σουν τα τεστ (τρεις τύποι κιν­δύ­νου έκ­θε­σης, λέει ο ΕΟΔΥ), πε­ριο­ρί­ζουν τα κρι­τή­ρια μόνο στις ευ­πα­θείς ομά­δες, στη βαριά νόσο κ.λπ. και την ίδια στιγ­μή τα ιδιω­τι­κά στέλ­νουν ανε­ξέ­λεγ­κτα. Κα­θη­με­ρι­νά φτά­νουν κα­ταγ­γε­λί­ες στα εκλεγ­μέ­να συν­δι­κα­λι­στι­κά όρ­γα­να, που λένε πως οι επι­τρο­πές λοι­μώ­ξε­ων των δη­μό­σιων νο­σο­κο­μεί­ων ή διά­φο­ροι υπεύ­θυ­νοι – προϊ­στά­με­νοι κ.λπ., αρ­νού­νται να διε­νερ­γή­σουν τεστ για τον SARS-CoV-2 σε υγειο­νο­μι­κούς που εμ­φα­νί­ζουν συμ­πτώ­μα­τα ή έχουν εκτε­θεί σε επι­βε­βαιω­μέ­να κρού­σμα­τα. Υπάρ­χουν ακόμα πε­ρι­πτώ­σεις που μετά την άρ­νη­ση να γίνει στο δη­μό­σιο νο­σο­κο­μείο πήγαν σε ιδιω­τι­κό και βγήκε θε­τι­κό τεστ (όπως σε ερ­γα­ζό­με­νο του ΚΑΤ και του «Αλε­ξάν­δρα»).

3. Λένε να μη συρ­ρέ­ουν στα νο­σο­κο­μεία, για να μην υπάρ­χει δια­σπο­ρά. Αραγε στα ιδιω­τι­κά δεν δια­σπεί­ρε­ται η νόσος;;

4. Πόσο επι­βα­ρύ­νο­νται τα 2 πι­στο­ποι­η­μέ­να ερ­γα­στή­ρια διε­νέρ­γειας pcr για τον SARS-CoV-2 (Πα­στέρ και Ια­τρι­κή Σχολή) όταν δέ­χο­νται χι­λιά­δες δείγ­μα­τα από τον ιδιω­τι­κό τομέα; Αλό­γι­στη χρήση δη­λα­δή, με βα­σι­κή έν­δει­ξη την τα­ρί­φα που πλη­ρώ­νει ο κό­σμος. Οι ιδιώ­τες πλη­ρώ­νο­νται αδρά και προ­κα­λούν συμ­φό­ρη­ση στα ίδια ερ­γα­στή­ρια που στέλ­νει και το ΕΣΥ. Δεν λει­τουρ­γούν απλά πα­ράλ­λη­λα στο ΕΣΥ, λει­τουρ­γούν ενά­ντια στον συλ­λο­γι­κό σχε­δια­σμό.

5. Σαν να μην έφτα­ναν τα πα­ρα­πά­νω, αντί για επί­τα­ξη η κυ­βέρ­νη­ση με την πρό­σφα­τη ΠΝΠ δι­πλα­σιά­ζει την απο­ζη­μί­ω­ση που παίρ­νουν οι κλι­νι­κάρ­χες για τη διά­θε­ση κρε­βα­τιών ΜΕΘ των ιδιω­τι­κών κλι­νι­κών στον ΕΟΠΥΥ. Από 800 ευρώ, το ποσό που θα πλη­ρώ­νει το Δη­μό­σιο σαν «ενοί­κιο» πάει στα 1.600 ευρώ τη μέρα! Στη βάση μά­λι­στα των σχε­τι­κών ΠΝΠ, το υπουρ­γείο Υγεί­ας δε­σμεύ­ει πι­στώ­σεις ύψους 30 εκατ. ευρώ ως έκτα­κτη επι­χο­ρή­γη­ση του ΕΟΠΥΥ, «για την αντι­με­τώ­πι­ση δα­πα­νών απο­ζη­μί­ω­σης ιδιω­τι­κών θε­ρα­πευ­τη­ρί­ων – κλι­νι­κών, καθώς και ιδιω­τών για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση κλι­νι­κού και ερ­γα­στη­ρια­κού ελέγ­χου».

Στον βωμό του κέρ­δους των ιδιω­τι­κών κλι­νι­κών κα­τα­πα­τού­νται οι έν­νοιες της πρό­λη­ψης και της προ­στα­σί­ας της δη­μό­σιας Υγεί­ας. Οσο λει­τουρ­γούν οι ιδιω­τι­κές κλι­νι­κές με σκοπό τον πλου­τι­σμό των με­τό­χων και δεν επι­τάσ­σο­νται στις ανά­γκες του δη­μό­σιου συ­στή­μα­τος, τόσο θα κιν­δυ­νεύ­ει η ζωή των ασθε­νών και των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε αυτές.

Τώρα χρειά­ζε­ται επί­τα­ξη των ιδιω­τι­κών κλι­νι­κών, πα­ρο­χή δω­ρε­άν ια­τρι­κών υπη­ρε­σιών και εξο­πλι­σμός τους με το απα­ραί­τη­το υλικό για την προ­στα­σία του ια­τρο­νο­ση­λευ­τι­κού προ­σω­πι­κού και την ελα­χι­στο­ποί­η­ση του ρί­σκου της εν­δο-νο­σο­κο­μεια­κής με­τά­δο­σης του κο­ρο­νοϊ­ού.

Η παν­δη­μία δεν στα­μα­τά με την ατο­μι­κή ευ­θύ­νη, θέλει μέτρα δρα­στι­κά και ενί­σχυ­ση και ισχυ­ρο­ποί­η­ση της δη­μό­σιας Υγεί­ας: Αμεση επί­τα­ξη του ιδιω­τι­κού τομέα. Αμεση επί­τα­ξη κλι­νών, κλι­νι­κών, κρε­βα­τιών ΜΕΘ και ερ­γα­στη­ρί­ων του ιδιω­τι­κού τομέα. Διε­νέρ­γεια τεστ για κο­ρο­νο­ϊό σε όλο το προ­σω­πι­κό. Απα­γό­ρευ­ση της διε­νέρ­γειας τεστ στον ιδιω­τι­κό τομέα, επί­τα­ξη όλης της πο­σό­τη­τας αντι­δρα­στη­ρί­ων και κιτ που δια­θέ­τουν. Διε­νέρ­γεια τεστ μόνο βάσει επι­στη­μο­νι­κών εν­δεί­ξε­ων, απο­λύ­τως δω­ρε­άν και με ευ­θύ­νη των κρα­τι­κών φο­ρέ­ων σε με­γά­λες ομά­δες πλη­θυ­σμού, σύμ­φω­να με τις τρέ­χου­σες οδη­γί­ες του Πα­γκό­σμιου Ορ­γα­νι­σμού Υγεί­ας.

Πηγή: 902.​gr

Διαβάστε περισσότερα

Τρεις μύθοι για την 25η Μαρτίου, την Αγία Λαύρα και τον ρόλο του Παλαιών Πατρών Γερμανού

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

• karagiannhs@imerodromos.gr

Στην  αστική ιστοριογραφία η 25^η Μαρτίου, ημέρα που η ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, έχει καταγραφεί ως ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης του 1821. Σύμφωνα με της άποψη της επίσημης «ιστορίας» η έναρξη της εξέγερσης σηματοδοτήθηκε από «την ύψωση της σημαίας της Επανάστασης» στην Αγία Λαύρα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Πρόκειται για ένα ακόμη ιστορικό ψέμα της επίσημης κρατικής  ιστοριογραφίας αφού όλοι ακόμη και οι «κρατικοί» ιστορικοί δέχονται ότι η Επανάσταση άρχισε νωρίτερα.
 Η κυρίαρχη τάξη μετά την Επανάσταση όρισε, αυθαίρετα, αυτή  τη σύνδεση της έναρξης της εξέγερσης με μια από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές γιορτές  με ισχυρό συμβολισμό για τους πιστούς («Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ευηγγελίσθη εις την Παρθένον Μαρίαν την εκ Πνεύματος  Αγίου υπ’ αυτής σύλληψιν και γέννησιν του Κυρίου») θέλοντας έτσι να επιβάλει το ιδεολόγημα της καθοριστικής συμμετοχής της εκκλησιαστικής ηγεσίας στον Αγώνα γιατί χρειάζονταν την ορθόδοξη Εκκλησία σαν ένα βασικό στήριγμα στο δικό της εποικοδόμημα και τη δημιουργία μιας υποταγμένης σ’ αυτήν συνείδησης των λαϊκών μαζών. Μια επέτειος χρήσιμη στην κυρίαρχη τάξη και σε θεσμούς του εποικοδομήματος της όπως είναι η επίσημη εκπαίδευση,  η Εκκλησία και ο Στρατός που χρειάζονται μια γιορτή «καθαρή» από τις ιδέες της αυθεντικής λαϊκής εξέγερσης. Μια επέτειος που θα διαφυλάσσει τα «ιερά και τα όσια» της εξουσίας της από τις «ανίερες» εθνικοαπελευθερωτικές αλλά και κοινωνικές ιδέες των εξεγερμένων. Γι αυτό και επιστρατεύθηκε  ένας ακόμη μύθος και η σύνδεσή του  με έναν άλλο μύθο, αυτόν του Ευαγγελισμού, όπως έχει αποδείξει και η ιστορική έρευνα των χρόνων που τοποθετείται η εμφάνιση του Χριστού στη Γη.

 Το διάταγμα των Βαυαρών

Στις 15 Μαρτίου 1838, δέκα επτά χρόνια μετά την κήρυξη της Επανάστασης, με Διάταγμα του «ελέω Θεού Βασιλέως της Ελλάδος» Όθωνα ορίζεται η 25η Μαρτίου ως ημέρα εθνικής γιορτής.

 ΟΘΩΝ ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

«Θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25 Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Ελληνα διά την εν εαυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος διά την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος του ελληνικού έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέρα ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΟΡΤΗΣ».

Εν Αθήναις την 15 Μαρτίου 1838.

ΟΘΩΝ

Ο επί των εκκλησιαστικών κτλ. Γραμματεύς της Επικρατείας

Γ. ΓΛΑΡΑΚΗΣ

 Έτσι με ένα απλό Διάταγμα ενός ξένου προς την Ελλάδα και τον επαναστατημένο λαό της και (ιατρικά αποδεδειγμένου) παρανοϊκού βασιλιά ορίστηκε αυθαίρετα μια εκκλησιαστική επέτειος ως ημέρα της εξέγερσης των Ελλήνων.
Μέχρι τότε ως εθνική γιορτή είχε καθιερωθεί να γιορτάζεται η Πρωτοχρονιά, σε ανάμνηση της πρώτης Ιανουαρίου 1822 που η πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου διακήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας και ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα.
Έτσι η εθνική γιορτή  ταυτιζόμενη με τον  Ευαγγελισμό έχανε τον πολιτικό, κοινωνικό και επαναστατικό της χαρακτήρα.

 Ο Υψηλάντης , ο Παπαφλέσσας και ο Καρατζάς

 Το βαυαρικό Διάταγμα με μια μονοκοντυλιά έσβηνε την ίδια την ιστορία που γνώριζαν και γνωρίζουν όλοι, δεσποτάδες, πρωθυπουργοί, βασιλείς, πρόεδροι Δημοκρατίας, όλοι όσοι κυβέρνησαν αυτό τον τόπο και παρ’ όλα αυτά για να «θωρακίσουν» τους μύθους τους και την εξουσία τους τιμούν μια «μαϊμού-επέτειο».
 Η Επανάσταση δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου αλλά νωρίτερα.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επικεφαλής επαναστατών το Φεβρουάριο του 1821 στη Βεσσαραβία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης από το Κισνόβ της Βεσσαραβίας μαζί με τα αδέρφια του Γεώργιο και Νικόλαο, τον Γ. Καντακουζηνό, τον Πολωνό αξιωματικό Γαρνόφσκι και μερικούς άλλους αγωνιστές πέρασε τον Προύθο, μπήκε στο Γαλάτσι και άναψε την επαναστατική φωτιά στις παραδουνάβιες ηγεμονίες με την πρώτη προκήρυξη του προς το λαό της Μολδαβίας: « Κάτοικοι της αυτής επαρχίας Μολδαβίας, σας γνωστοποιώ, ότι θεία συνάρσει άπασα η Γραικία ύψωσεν από σήμερον τας σημαίας από όλα τα μέρη του ζυγού της τυραννίας, ζητούσα την ελευθερίαν της. Εγώ με όλους τους συμπατριώτας μου πηγαίνω εκεί όπου με καλούσιν οι σάλπιγγες του έθνους και της πατρίδος μου…».
 Λίγες μέρες μετά ο Υψηλάντης εισέπραξε τον αφορισμό του από το Πατριαρχείο που όχι μόνο διαβάστηκε σε όλες τις εκκλησίες των υπόδουλων χριστιανών αλλά και με ξεχωριστή εγκύκλιο του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ ενημερώθηκαν οι δεσποτάδες ότι το κίνημα του Υψηλάντη είναι ολέθριο και αντιχριστιανικό και γι’ αυτό όσοι είναι μυημένοι στην Φιλική Εταιρία είναι αφορισμένοι.
Στην Πελοπόννησο την φλόγα της Επανάστασης μετέφερε ο Παπαφλέσσας σταλμένος από τις κορυφές της Φιλικής Εταιρίας. Ξεπερνώντας δισταγμούς, τρικλοποδιές και την ανοιχτή έχθρα των περισσοτέρων δεσποτάδων και κοτζαμπάσηδων ο φλογερός ρασοφόρος εξεβίασε ουσιαστικά την κήρυξη του ένοπλου αγώνα.

Ο Παπαφλέσσας

 Στις 15 Μαρτίου με δική του εντολή ο φίλος του  Ν. Σουλιώτης μαζί με τον Ανδρέα Πετμεζά έστησαν καρτέρι στο δρόμο Καλαβρύτων – Τρίπολης και σκότωσαν δύο Τούρκους σπαχήδες κοντά στο Λιβάρτσι.
Όπως γράφει ο Γιάνης Κορδάτος  («Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», τ.Χ, σ. 184) «επίσης, την ίδια ή την άλλη μέρα σκοτώθηκαν και μερικοί γυφτοχαρατζήδες κοντά στο Αγρίδι καθώς και τρεις  τάταροι (ταχυδρόμοι). Έτσι το ντουφεκίδι άρχισε και τούρκικο αίμα χύθηκε».
 Στην Πάτρα ένας απλός τσαγκάρης, μυημένος  στην Φιλική Εταιρία,  ο Παναγιώτης Καρατζάς ξεκίνησε την εξέγερση στις 21 Μαρτίου και την επόμενη μέρα οι επαναστάτες έγιναν κύριοι της πόλης.
H Καλαμάτα απελευθερώθηκε πριν από τις 25 Μαρτίου. Η δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης από τους επαναστάτες τελέστηκε στις 23 Μαρτίου. Και το αστείο είναι πως το κράτος που επισήμως θεωρεί πως η Επανάσταση ξεκίνησε από την Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου τιμάει ακόμη και σήμερα με τελετές και παράτες την απελευθέρωση της Καλαμάτας δυο μέρες πριν.
Ιστορικά κουλουβάχατα από αυτούς που φτιάχνουν την ιστορία κατά πως τους βολεύει…
 Είναι λοιπόν μεγάλο ιστορικό ψέμα ότι η Επανάσταση ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας με την ύψωση του λαβάρου από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, ο οποίος όπως θα δούμε παρακάτω δεν βρίσκονταν στο μοναστήρι εκείνη τη μέρα.

 O μύθος της Αγίας Λαύρας

 Αυτά ως προς τον μύθο της 25^ης Μαρτίου και των ορισμό της ως ημέρα έναρξης της Επανάστασης. Πάμε τώρα σε ένα άλλο μύθο. Αυτόν της Αγίας Λαύρας ως τόπου όπου κηρύχθηκε η Επανάσταση.
Και αυτός ο μύθος χτίστηκε μετά την Επανάσταση,  γύρω στο 1840, διαδόθηκε πλατιά μετά το 1854 και εξυπηρετούσε τον ίδιο σκοπό που εξυπηρέτησε και εξακολουθεί να εξυπηρετεί ο μύθος της 25 Μαρτίου. Ο μύθος της 25^ης Μαρτίου έπρεπε να συμπληρωθεί και με ένα άλλο  μύθο. Και αυτό έγινε . Πάνω στον πρώτο μύθο δομήθηκε ο δεύτερος. Και όπως ένας άλλος μύθος αυτός του Κρυφού Σχολείου βρήκε την έκφρασή του στη ζωγραφική με τον πίνακα του Ν. Γύζη έτσι και ο μύθος της Αγίας Λαύρας βοηθήθηκε από τον πασίγνωστο πίνακα του Θ. Βρυζάκη  «Ύψωσις της σημαίας της Επανάστασεως εις την Αγίαν Λαύραν» που φιλοτεχνήθηκε το 1851 και είναι κρεμασμένος σε όλα τα σχολεία για να εμπεδώσουν το ψέμα τα άτυχα ελληνόπουλα.

Ο πίνακα του Θ. Βρυζάκη «Ύψωσις της σημαίας της Επανάστασεως εις την Αγίαν Λαύραν» (1851)

Ο μύθος της Αγίας Λαύρας στηρίχτηκε σε ένα περιστατικό. Το πέρασμα δηλαδή από το μοναστήρι του δεσπότη της Πάτρας Παλαιών Πατρών Γερμανού, του επισκόπου Κερνίτσης Προκοπίου και προεστών της Πάτρας, της Βοστίτσας (η μεσαιωνική ονομασία του Αιγίου) και των Καλαβρύτων τις πρώτες μέρες του Μαρτίου 1821. Λίγο πριν  ο καϊμακάμης της Τρίπολης που αντικαθιστούσε τον Χουρσίτ Πασά που είχε φύγει για τα Γιάννενα για να χτυπήσει τον Αλή Πασά, διέταξε να παρουσιαστούν μπροστά του όλοι οι προύχοντες και οι δεσποτάδες του Μοριά, μετά από προδοσία του Σωτήρη Κούγια , ενός προύχοντα της Τρίπολης ο οποίος  του είχε αποκαλύψει  τα σχέδια των Ελλήνων για εξέγερση. Κάμποσοι πήγαν στην Τρίπολη για να το πληρώσουν αργότερα με τη ζωή τους  όταν άναψε για τα καλά το ντουφέκι.
 Αντίθετα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Κερνίτσης Προκόπιος και οι προεστοί της Πάτρας, των Καλαβρύτων και της Βοστίτσας πήραν την απόφαση να μην πάνε στην Τρίπολη. Είχαν καταλάβει πως η Επανάσταση θα ξεσπούσε έτσι κι αλλιώς και θα το πλήρωναν με τη ζωή τους. Σκαρφίστηκαν λοιπόν ένα τέχνασμα. Αποχαιρέτησαν τον καϊμακάμη των Καλαβρύτων λέγοντας του πως πηγαίνουν στην Τρίπολη. Όμως είχαν φροντίσει να κατασκευάσουν ένα γράμμα που τάχα  το έγραψε ένας Τούρκος φίλος τους προειδοποιώντας τους να μην πάνε στην Τρίπολη γιατί ο καϊμακάμης θα τους σκοτώσει. Όταν έφτασαν λοιπόν στις Καστάνες ένας δικός τους άνθρωπός,  τους έδωσε το πλαστό γράμμα. Μετά από αυτό προσποιήθηκαν τους τρομοκρατημένους στους Τούρκους συνοδούς τους και επέστρεψαν στα Καλάβρυτα. Εκεί αποφάσισαν στις 10 Μαρτίου να καταφύγουν για μεγαλύτερη ασφάλεια στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Ήταν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Κερνίτσης Προκόπιος και οι προύχοντες Ανδρέας Ζαΐμης, Ασημάκης Φωτήλας, Ανδρέας Λόντος, Σωτήρης Θεοχαρόπουλος και Σωτήρης Χαραλάμπης. Όμως επειδή φοβήθηκαν ότι έτσι όπως ήταν συναγμένοι στο μοναστήρι   θα τους πιάσουν οι Τούρκοι αποφάσισαν να φύγουν και να σκορπιστούν. Έτσι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Ανδρέας Ζαΐμης πήγαν στα Νεζερά Αιγίου και οι άλλοι σε άλλα μέρη. Ο ίδιος ο Γερμανός στα απομνημονεύματά του αποκαλύπτει τους λόγους που οι δύο επίσκοποι μαζί με τους προκρίτους μετά από σύσκεψη αποφάσισαν να κρυφτούν:  «Συσκεφθέντες αποφάσισαν να μη δώσωσιν αιτίαν τινά , αλλά πεφοβισμένοι να παραμερίσωσιν εις ασφαλή μέρη…».

 « Ψεύδος παχυλόν»

 Στις 25 Μαρτίου λοιπόν ο Γερμανός δεν ήταν στην Αγία Λαύρα. Όχι μόνο δεν το αναφέρει ο ίδιος στα απομνημονεύματά του αλλά την απουσία του σημειώνουν και όλοι οι ιστορικοί της εποχής.

Ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφει στην Ιστορία του: «Ψευδής είναι η εν Ελλάδι επικρατούσα ιδέα ότι εν τη μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά το πρώτον η σημαία της ελληνικής επαναστάσεως…» .

Ο  Σπ. Τρικούπης, o οποίος αρχικά είχε υιοθετήσει τον μύθο της Αγίας Λαύρας στη δεύτερη έκδοση της  «Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» το 1860, είναι κατηγορηματικός:«Ψευδής είναι η εν Ελλάδι επικρατούσα ιδέα ότι εν τη μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά το πρώτον η σημαία της ελληνικής επαναστάσεως…».
 Ο Τζορτζ Φίνλεϊ που έζησε μαζί με τους επαναστατημένους Έλληνες στην Ιστορία της  Επανάστασης που εκδόθηκε το 1861 γράφει ότι  ο Γερμανός και οι άλλοι σκορπίστηκαν και προσθέτει: «Η αλήθεια όμως είναι ότι ο λαός εμψυχωμένος από τους Φιλικούς αψήφησε τον κίνδυνο και πήρε τα όπλα ενώ οι άρχοντές του καιροσκοπούσαν».
Ο Ιωάννης  Φιλήμων, στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως χαρακτηρίζει τα περί κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα «ψεύδος παχυλόν».
Κι ακόμη τα γεγονότα δείχνουν πως στις 25 Μαρτίου κι αφού ο Καρατζάς είχε απελευθερώσει την Πάτρα, ο Ζαΐμης, ο Λόντος και ο δεσπότης Γερμανός κατόπιν εορτής και εκβιαζόμενοι από την ορμή των επαναστατών συνέταξαν ένα έγγραφο στο οποίο αναφέρουν ότι αποφάσισαν όλοι να πεθάνουν ή να ελευθερωθούν και παρακαλούσαν τα χριστιανικά βασίλεια να τους θέσουν  υπό την εύνοιά  και την προστασία τους. Μάλιστα την επόμενη μέρα στις 26 Μαρτίου  έστειλαν το έγγραφο αυτό στους προξένους των μεγάλων δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Αυστρίας και Ισπανίας) που έδρευαν  στην Πάτρα.
Και το έγγραφο αυτό αποδεικνύει ότι ο Γερμανός με τους προεστούς της Αχαΐας, βρισκόντουσαν στις 25 Μαρτίου στην επαναστατημένη Πάτρα και όχι στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας.

 O Παλαιών Πατρών Γερμανός χωρίς τα «στολίδια» της κρατικής ιστοριογραφίας

 Αξίζει σ’ αυτό το σημείο να δούμε πιο αναλυτικά τη στάση που κράτησε εκείνες τις μέρες ο Γερμανός.

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός

Οι ηγέτες της Φιλικής Εταιρίας αποφάσισαν να στείλουν τον Παπαφλέσσα στο Μοριά για να ανάψει τη φωτιά της Επανάστασης για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος ήταν πως ο Γρηγόριος Δικαίος ήταν κληρικός και το ράσο θα του έδινε τη δυνατότητα να ανοίξει όλες τις πόρτες και των φτωχών και των πλουσίων ενώ παράλληλα δεν έδινε και υποψίες στους κατακτητές. Ο δεύτερος ήταν οι ικανότητες του. Ήταν ένας θαρραλέος άνθρωπος με γλώσσα που έκοβε και ικανός να ξεφεύγει από τους Τούρκους.
 Όταν έφτασε στον Μοριά έπρεπε να ξεπεράσει ένα μεγάλο εμπόδιο, τα επάνω στρώματα της κοινωνίας, τους δεσποτάδες και τους προεστούς. Μερικοί από αυτούς είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρία με το δόλωμα ότι πίσω από την « Αρχή» του αγώνα βρίσκονταν η Ρωσία. Όμως  ακόμη και ανάμεσα σ’ αυτούς αρκετοί ήταν εκείνοι που δίσταζαν, άλλοι από συμφέρον και άλλοι από φόβο, και πρόβαλαν  τη δικαιολογία  πως ο καιρός για τον ξεσηκωμό δεν είχε φτάσει.
 Άλλοι ήταν αμύητοι. Κάποιοι πατριώτες αλλά και  αρκετοί ως το κόκαλο τουρκόφιλοι και αντίθετοι σε κάθε επαναστατική ενέργεια.
 Ο Γερμανός είχε μυηθεί στην Φιλική Εταιρία από τον Αν. Πελοπίδα. Όπως γράφει ο Κορδάτος (« Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», τ. Χ, σ.177) παραπέμποντας στον κληρικό και  Φιλικό Αμβρόσιο Φραντζή («Επίτομος Ιστορία της Αναγεννηθείσης Ελλάδος», τ. Δ΄, σ.93)   «Αν και ο Πελοπίδας είχε αυστηρή διαταγή να μην πλησιάσει το Γερμανό γιατί θεωρούνταν ύποπτος , αυτός παράκουσε, πήγε και τον αντάμωσε και λέγοντάς του πολλά ψέματα, πως τάχα ήταν ο τσάρος, ο Καποδίστριας  και άλλοι πίσω από την εταιρία, τον κατάφερε να γίνει μέλος. Ο Πελοπίδας παράκουσε γιατί ο Γερμανός είχε μεγάλο κύρος όχι μόνο στην Αχαία, αλλά και σ’ όλη την Πελοπόννησο».
 Παρά την ένταξή του στην Εταιρία οι συντηρητικές του αντιλήψεις τον έκαναν να είναι άκρως επιφυλακτικός και δύσπιστος για τον απελευθερωτικό αγώνα. Και αυτό το έδειξε όταν ηγούμενος πολλών κοτζαμπάσηδων και κληρικών αντιμετώπισε αρνητικά την κάθοδο στο Μοριά του Παπαφλέσσα. Σε σύσκεψη που έγινε στο Αίγιο ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Παπαφλέσσα.
Ο Παπαφλέσσας είπε στους προύχοντες πως δεν χωρεί αναβολή για την εξέγερση. Οι προεστοί που όλη την ώρα τον άκουγαν με κρύα καρδιά σηκώθηκαν και τον άρχισαν στις βρισιές. «Φαίνεται πως έγινε μεγάλος καυγάς. Παραλίγο νάρθουν στα χέρια. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ξεστόμισε βαριές φράσεις και λέξεις κατά του Παπαφλέσσα. Τον είπε απατεώνα, εξωλέστατο και μιαρό. Λένε πως ο Παπαφλέσσας εξαγριωμένος του απάντησε πως είναι μασκαράς, γιος ξυλοκόπου που έγινε αρχιερέας αφού δωροδόκησε τους τρανούς του Πατριαρχείου», γράφει ο Κορδάτος στην Ιστορία του (τ.Χ,σ.178) παραπέμποντας στην Ιστορία του Φραντζή (τ. Α΄, 98-99), και στα Απομνημονεύματα του Γερμανού (σ.23) και του αγωνιστή του ‘21 Φωτάκου (σ.172-173). 
 Οι προεστοί φοβήθηκαν και γύρισαν το βιολί. Είπαν στον Παπαφλέσσα να τους αφήσει λίγες μέρες για να σκεφτούν. Αυτός συμφώνησε. Όμως του έστησαν παγίδα, τον έπιασαν και τον έκλεισαν στο μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου βάζοντας τους καλόγερους να τον φυλάνε. Όμως ο Παπαφλέσσας έπεισε τους φρουρούς του να τον αφήσουν. Έτσι ο «τρελλόπαπας» κατάφερε να ξεφύγει παίρνοντας μαζί του και μερικούς από τους  φρουρούς του. Γύρισε όλο το Μοριά και με τη σύμφωνη γνώμη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Αναγνωσταρά , του Νικηταρά και του Καρατζά έστησαν το πρώτο στρατόπεδο του αγώνα έξω από την Καλαμάτα στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Εκεί μεταφέρθηκε και το φορτίο με μπαρουτόβολα που είχε φτάσει με ένα καΐκι της Φιλικής από τη Σμύρνη και το είχαν βγάλει σε κάποια ακρογιαλιά.
 Η αποφασιστικότητα του Παπαφλέσσα οδήγησε  στην εξέγερση και μόνο όταν οι προεστοί και οι δεσποτάδες είδαν πως δεν υπήρχε άλλος δρόμος, τότε συντάχτηκαν κι αυτοί ανοιχτά με τους εξεγερμένους. Τότε συντάχτηκε από το Ζαίμη, το Λόντο και το Γερμανό και το έγγραφο προς τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων.
 Στα τέλη του  1822 ο Γερμανός μαζί με τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη πήγαν στην Ιταλία για να πετύχουν την αναγνώριση από τον Πάπα της ελληνικής   Προσωρινής Διοίκησης. Όπως προκύπτει από την αλληλογραφία παπικών αξιωματούχων ο Γερμανός ήταν «προφορικά εξουσιοδοτημένος να ζητήσει την προστασία του Πίου Ζ΄ για τους αγωνιζόμενους Έλληνες προτείνοντας ως αντάλλαγμα την ένωση των Εκκλησιών». Η αποστολή αυτή  απέτυχε γιατί ο Πάπας έδειξε αδιαφορία ( Ιωάννη Ασημάκη κληρικού της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα «Η πορεία των σχέσεων  Ελλάδος –Αγίας έδρας 1820-1980», σ. 242-244. 
 Λίγο αργότερα θα συναντήσουμε τον Γερμανό να παίζει σημαντικό ρόλο στις πρώτες εμφύλιες συγκρούσεις ταυτιζόμενος με τους κοτζαμπάσηδες του Μοριά εναντίον του Παπαφλέσσα των ρουμελιωτών οπλαρχηγών και του Κουντουριώτη. Για ένα διάστημα αποσύρθηκε από το προσκήνιο έως το 1826 οπότε εκλέχτηκε πληρεξούσιος στη Γ΄ Εθνική Συνέλευση. Λίγο μετά αρρώστησε από εξανθηματικό τύφο και πέθανε στο Ναύπλιο.
Συνοψίζοντας κι αυτό το σημείωμα για το ’21: Τρεις μύθοι για την 25^η  Μαρτίου, την Αγία Λαύρα και τον ρόλο του Παλαιών Πατρών Γερμανού στην υπηρεσία του ευνουχισμού της εξέγερσης  και της διαστρέβλωσης του αληθινού  περιεχόμενο της. Σε λίγο συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση κι ακόμη τα παιδιά μας τα κανοναρχούν πως το ’21 δεν ήταν μια  εξέγερση με πρωταγωνιστή το λαό αλλά θέλημα Θεού που όρισε ένα δεσπότη τον Γερμανό να κηρύξει την Επανάσταση σε ένα τόπο της Εκκλησίας  (το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας) σε μια σημαδιακή μέρα, του Ευαγγελισμού της Παναγίας για να δέσει και το παραμύθι της υπερμάχου στρατηγού στους «αγώνας του Έθνους»…

Διαβάστε περισσότερα