Το σαλονάκι μας γίνεται τα βράδια κρεοπωλείο

Ένα χειμωνιάτικο βράδυ. Έξω ξυρίζει ο αέρας, είναι Τρίτη, ελάχιστοι κυκλοφορούν. Είναι χειμώνας πια, ο κόσμος κρατά δυνάμεις για τις γιορτές. Αποκαμωμένος από τα διάφορα της ημέρας χαζεύει στην τηλεόραση προγράμματα φθηνής αισθητικής, ειδήσεις που δεν είναι ειδήσεις και ανθρωποφάγα παιχνίδια.

Ξαφνικά στην οθόνη εμφανίζεται ένα τσούρμο κορίτσια με μπεζ εσώρουχα. Η ένταση είναι κατεβασμένη, βλέπω βουβά εικόνα. Δεν ξέρω γιατί, όμως η εικόνα μου θυμίζει στρατόπεδο συγκέντρωσης. Αποτρόπαια εικόνα. Τρομακτική.
Τα κορίτσια έχουν κατεβασμένα βλέμματα. Ξέρουν ότι εκτός από τους κριτές, τους κοιτάζουν χιλιάδες άνθρωποι. Τα σώματα τους γίνονται βορά στο βλέμμα πολλών που μπορούν να τα σκανάρουν, να σχολιάσουν, να χρησιμοποιήσουν την εκτεθειμένη εικόνα τους με όποιο τρόπο θελήσουν. Πολλές φορές και άρρωστο.



Τα κορίτσια αυτά μετά την προβολή του επεισοδίου θα επιστρέψουν στα σπίτια και τις ζωές τους. Στον περίγυρο τους. Η δοκιμασία αυτού του κρεοπωλείου μπορεί και να μην προκαλέσει τίποτε μπορεί όμως και να τις σημαδέψει για πάντα. Δεν είναι θέμα σεμνοτυφίας. Είναι θέμα ξεπεσμού, δείγμα ενός πολιτισμού που προάγει το φθηνό, το ανθρωποφαγικό, το απάνθρωπο.
Είναι το κοιμισμένο ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο, είναι οι διευθυντές προγράμματος των καναλιών που επιμένουν για πιο πολύ σάρκα, είναι τα μηχανάκια της AGB που παίρνουν φωτιά μπροστά σε αυτό το θέαμα.
Είναι η ξεφτίλα μας

https://parallaximag.gr

Διαβάστε περισσότερα

Τουρκική επίθεση στους Κούρδους: Παιχνίδια στη Συρία από Άγκυρα και Μόσχα

By Akram Belkaïd and Βασίλης Παπακριβόπουλος (μετάφραση)

 

Η επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης» επέτρεψε στον τουρκικό στρατό να αποκτήσει τον έλεγχο ενός τμήματος της βορειοανατολικής Συρίας. Με αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία έθεσε τέλος στο πείραμα της δημοκρατικής συνομοσπονδίας της Ροζάβα. Η συμφωνία του Σότσι, που συνήφθη με τη Ρωσία στις 22 Οκτωβρίου, αναγνωρίζει την επιρροή της Άγκυρας στη συνοριακή ζώνη. Επιτρέπει επίσης στο συριακό καθεστώς να ανακτήσει τον έλεγχο πάνω σε εδάφη που μέχρι τότε βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των κουρδικών δυνάμεων.

[κλικ για μεγέθυνση]

Στις 9 Οκτωβρίου, ο τουρκικός στρατός, υποστηριζόμενος από φιλικές προς αυτόν συριακές πολιτοφυλακές, εισήλθε σε πολλά σημεία της βορειοανατολικής Συρίας. Αυτή η κουρδική περιοχή, πολιτικά αυτόνομη από το 2013, με την ονομασία Ροζάβα («Δύση» στην κουρδική γλώσσα) ή Συριακό Κουρδιστάν ή Δημοκρατική Ομοσπονδία της Βόρειας Συρίας, ελεγχόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή από το Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), τον συριακό κλάδο του Κόμματος του Κουρδικού Λαού (ΡΚΚ) (1). Η επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης», η οποία ξεκίνησε με σφοδρούς βομβαρδισμούς που έπληξαν και τον άμαχο πληθυσμό, οδήγησε στην κατάληψη πολλών συνοριακών πόλεων, όπως το Τελ Αμπυάντ. Προχωρώντας σε βάθος σχεδόν τριάντα χιλιομέτρων μέσα στο συριακό έδαφος και αποκτώντας τον έλεγχο ενός μεγάλου τμήματος του αυτοκινητοδρόμου Μ4, του κυριότερου οδικού άξονα της περιοχής, η Άγκυρα πέτυχε έναν από τους πρώτους στόχους της, τον οποίο επιδίωκε εδώ και πολύ καιρό: τη διάσπαση της εδαφικής συνέχειας της δημοκρατικής ομοσπονδιακής οντότητας της Ροζάβα. Στις 22 Οκτωβρίου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανήγγειλαν στο Σότσι τη σύναψη μιας συμφωνίας δέκα σημείων που επικυρώνει αυτή την αλλαγή σκηνικού στη Ροζάβα. Προβλέπει μεταξύ άλλων την υποχώρηση των Μονάδων Προστασίας του Λαού (ΥPG), του ένοπλου βραχίονα του PYD, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από τα τουρκοσυριακά σύνορα. Η Άγκυρα διατηρεί επίσης τον έλεγχο της ζώνης που εκτείνεται μεταξύ των πόλεων Τελ Αμπυάντ και Ρας Αλ-Αΐν.

Η έντονη προσήλωση στους στόχους τους εκ μέρους των εμπλεκομένων στη συριακή σύγκρουση αποτελεί ένα σημείο-κλειδί για την κατανόηση της τουρκικής επίθεσης και των συνεπειών της. Η επίθεση αποτελεί μέρος της μακροπρόθεσμης τουρκικής πολιτικής, που αποσκοπεί στην εξάλειψη όλων των ορμητηρίων και των υποδομών των μετόπισθεν που διαθέτει το ΡΚΚ, με παράλληλη ενίσχυση της πολιτικής και οικονομικής επιρροής της Άγκυρας πέρα από τα νότια σύνορα της χώρας. Από την πλευρά του, ο Σύριος πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ ναι μεν καταδίκασε την παραβίαση του εδάφους της χώρας του αλλά, χάρη στη συμφωνία του Σότσι, ανακτά τον έλεγχο των περιοχών που έως τώρα κατέχονταν από το PYD. Όσο για τη Μόσχα, σκοπεύει να παραμείνει ο αδιαμφισβήτητος διαιτητής της σύγκρουσης. Μάλιστα, η φιλοδοξία της διευκολύνεται από την επιθυμία που δεν παύει να διακηρύσσει ο Ντόναλντ Τραμπ για απαγκίστρωση των ΗΠΑ από τον βάλτο της συριακής διαμάχης. Έτσι, η αποχώρηση των Αμερικανών ήταν εκείνη που έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την τουρκική επίθεση. Στις 6 Οκτωβρίου, μετά από τηλεφωνική συνομιλία με τον Τούρκο ομόλογό του, ο ένοικος του Λευκού Οίκου ανήγγειλε την αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών από τη Συρία. Τρεις ημέρες αργότερα, η Άγκυρα ξεκίνησε την επίθεσή της.

Να τσακιστεί το πείραμα της Ροζάβα

Η τουρκική εισβολή υποχρέωσε τις κουρδικές δυνάμεις να απευθύνουν έκκληση στον συριακό στρατό να προστατεύσει τις πόλεις που εξακολουθούσαν να ελέγχουν. Σε αρκετά σημεία –για παράδειγμα στην πόλη Κομπάνι, που το 2014-2015 αποτέλεσε πεδίο σφοδρών μαχών μεταξύ των Κούρδων και του Ισλαμικού Κράτους– οι ΥPG και οι Άραβες σύμμαχοί τους, συνασπισμένοι στις Δημοκρατικές Συριακές Δυνάμεις (SDF), αποσύρθηκαν και αντικαταστάθηκαν από τα στρατεύματα του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Η επίθεση προκάλεσε κύμα αγανάκτησης στη Δύση, εξαιτίας της εγκατάλειψης των Κούρδων, συμμάχων των ΗΠΑ στον αγώνα ενάντια στον ISIS –χωρίς όμως οι αντιδράσεις να οδηγήσουν σε κάτι χειροπιαστό. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ουάσιγκτον έλαβαν υπόψη την αποχώρηση των Αμερικανών και η Γαλλία αποφάσισε με τη σειρά της να μεταφερθούν σε ασφαλή περιοχή οι εγκατεστημένοι στη Ροζάβα Γάλλοι στρατιώτες. Αρνούμενος ότι έδωσε το πράσινο φως για την τουρκική επίθεση, ο Τραμπ επέτεινε την σύγχυση, πολλαπλασιάζοντας τα αντιφατικά μηνύματα και απειλώντας τον Ερντογάν με σημαντικά μέτρα αντιποίνων, για να του επιβάλλει τελικά αμελητέες κυρώσεις. Στις 17 Οκτωβρίου, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς μεσολάβησε για τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του τουρκικού στρατού και των κουρδικών δυνάμεων. Η ρωσοτουρκική συμφωνία επικύρωσε την παύση των εχθροπραξιών, υπό τον όρο όμως ότι οι κουρδικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από τη συνοριακή ζώνη.

Από το 2015, η Άγκυρα δεν έχει πάψει να αντιτάσσεται στο σχέδιο για τη δημιουργία μιας αυτόνομης κουρδικής οντότητας, της οποίας η βιωσιμότητα ενισχυόταν από τη στρατιωτική συμμαχία μεταξύ των Κούρδων της Συρίας και των Δυτικών. Επικαλούμενες την πολιτική συγγένεια του PYD με το ΡΚΚ, οργάνωση που θεωρείται τρομοκρατική από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τουρκικές αρχές ισχυρίζονται ότι μάχονται ενάντια στην τρομοκρατία και απορρίπτουν την ιδέα της δημιουργίας ενός συριακού Κουρδιστάν, ικανού να αποτελέσει ορμητήριο για τα μέλη του PKK και, ακόμη περισσότερο, να μετατραπεί στον πυρήνα ενός μελλοντικού Κουρδιστάν που θα συνένωνε τους Κούρδους της Συρίας και της Τουρκίας. Υπάρχει όμως και ένας άλλος ανομολόγητος στόχος: η Άγκυρα δεν θέλει το χειροπιαστό και εξαιρετικά προβεβλημένο από τα ΜΜΕ πείραμα της δημοκρατικής, ισονομικής συνομοσπονδίας που επιχειρείται στη Ροζάβα να συμβάλει στη βελτίωση της διεθνούς εικόνας του ΡΚΚ και του συριακού παρακλαδιού του, τα οποία στα μέσα της δεκαετίας του 1990 πέρασαν από τον μαρξισμό-λενινισμό στον ελευθεριακό κοινοτισμό και την κοινωνική οικολογία (2).

Προκειμένου να προφυλάξει την Τουρκία από ενδεχόμενες κουρδικές επιθέσεις, ο Ερντογάν επιθυμεί τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στον συριακό βορρά, κατά μήκος τετρακοσίων χιλιομέτρων και σε βάθος τριάντα, όπως εξήγησε στις 24 Σεπτεμβρίου ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Τον Οκτώβριο του 1998, μετά από τρία χρόνια διπλωματικών εντάσεων και σποραδικών αψιμαχιών μεταξύ των στρατών των δύο χωρών, η Τουρκία απέσπασε από τη Συρία την υπογραφή της στη συμφωνία των Αδάνων, η οποία προέβλεπε το κλείσιμο των στρατοπέδων εκπαίδευσης του ΡΚΚ στον βορρά της χώρας και το δικαίωμα στρατιωτικής επέμβασης σε μια ζώνη πλάτους 10 χλμ. κατά μήκος της μεθορίου (3). Στο Σότσι, οι Ερντογάν και Πούτιν συμφώνησαν να επανενεργοποιήσουν τη συμφωνία των Αδάνων, κάτι που εκ των πραγμάτων παρέχει στην Τουρκία δικαίωμα επέμβασης στη Ροζάβα.

Στις 7 του περασμένου Αυγούστου, η Ουάσιγκτον και η Άγκυρα συμφώνησαν για τη δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» στη Ροζάβα. Αν και ιδιαίτερα ασαφής, αυτή η συμφωνία θα έπρεπε να είχε σημάνει συναγερμό στην κουρδική ηγεσία. Ωστόσο, δεν ανησύχησε, πεπεισμένη ότι το κείμενο θα έμενε χωρίς συνέχεια, όπως είχε εξάλλου συμβεί και με την εξαγγελία του Τραμπ τον Δεκέμβριο του 2018 για αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών από τη Συρία, εν ονόματι της προεκλογικής υπόσχεσής του ότι θα απεμπλέξει την Αμερική από τους «ατελείωτους πολέμους».

Εδώ και τρία χρόνια, η Τουρκία προσπαθεί να επιτύχει την εξασθένιση του κουρδικού σχεδίου στη Ροζάβα, κατατεμαχίζοντας την επικράτειά της μέσω στοχευμένων επιθέσεων που οδηγούν στην παρατεταμένη κατοχή συριακών εδαφών. Το καλοκαίρι του 2016, η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», που πραγματοποιήθηκε κατά των ΥPG και περιθωριακά κατά του ISIS, επέτρεψε στον τουρκικό στρατό να αποκτήσει τον έλεγχο της πόλης Τζαραμπλούς, δυτικά του Κομπάνι. Τον Ιανουάριο του 2018, με την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», κατέκτησε ολόκληρη την περιφέρεια του Αφρίν, έναν από τους τρεις εδαφικούς πυλώνες της επικράτειας της Ροζάβα. Με την «Πηγή Ειρήνης» και την συμφωνία του Σότσι, ναι μεν η Άγκυρα δεν κατόρθωσε αποκτήσει ολόκληρο τον έλεγχο της Ροζάβα, συνέτριψε όμως το όνειρο της κουρδικής αυτονομίας στη Βορειοανατολική Συρία.

Η τουρκική κυβέρνηση εξασφάλισε επίσης τη δυνατότητα να επαναπατρίσει στην περιοχή μεταξύ Τελ Αμπυάντ και Ρας Αλ-Αΐν ένα εκατομμύριο Σύριους πρόσφυγες (από τα 3,6 εκατομμύρια που ζουν σήμερα σε τουρκικό έδαφος). Παρατηρούνται πολλές εντάσεις μεταξύ των προσφύγων και του τουρκικού πληθυσμού, εξαγριωμένου από τις δηλώσεις των αρχών για το υποτιθέμενο υπέρογκο κόστος τους για τη χώρα. Έτσι, αναμένεται ότι η μεταφορά προσφύγων θα έχει θετικές επιπτώσεις σε ένα ήδη τεταμένο πολιτικό περιβάλλον στο εσωτερικό, που επιδεινώνεται από τις σημαντικές δυσκολίες της τουρκικής οικονομίας. Βέβαια, με εξαίρεση το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP, φιλοκουρδική Αριστερά), που άσκησε κριτική στη στρατιωτική επέμβαση, ολόκληρη η αντιπολίτευση συντάχθηκε με τον Ερντογάν, σε μια ωραιότατη εθνικιστική έξαψη. Αυτή όμως η ομοφωνία γύρω από τον «ιερό εθνικό σκοπό» δεν θα διαρκέσει και ο Τούρκος πρόεδρος θα πρέπει να τονώσει την εικόνα και τη δημοφιλία του, αφού το πολιτικό όχημά του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), έχασε πολλούς δήμους, μεταξύ των οποίων την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, κατά τις δημοτικές εκλογές της περασμένης άνοιξης.

Όποια κι αν είναι η έκτασή του διαδρόμου, το σχέδιο χαράζει νέα σύνορα για τα τουρκικά οικονομικά συμφέροντα. Ο Ερντογάν σκοπεύει να τον μετατρέψει σε ζώνη επιρροής όπου, για παράδειγμα, τα νέα χωριά που προορίζονται να φιλοξενήσουν τους επαναπατριζόμενους πρόσφυγες θα κατασκευαστούν –όπως συμβαίνει ήδη στο Αφρίν– από Τούρκους επιχειρηματίες, παραδοσιακούς υποστηρικτές του ΑΚΡ, οι οποίοι όμως πλέον αναλαμβάνουν πολύ λιγότερα δημόσια έργα σε όσες πόλεις έχασε το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα. Με αυτόν τον τρόπο, η Ροζάβα θα μετατραπεί σε αποκλειστικό πεδίο εκμετάλλευσης για αυτές τις επιχειρήσεις, αλλά και θα προσδώσει γεωγραφική συνέχεια στην επαρχία Χατάι, που για μεγάλο χρονικό διάστημα ανήκε στη Συρία και προσαρτήθηκε στην Τουρκία το 1939 –το καθεστώς της Δαμασκού εξακολουθεί να διεκδικεί την περιοχή, όπου βρίσκεται και η πόλη της Αντιόχειας (Αντάκυα στα τουρκικά), την οποία οι επίσημοι χάρτες εμφανίζουν συστηματικά στο συριακό έδαφος.

Ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται πεπεισμένος ότι ο Αμερικανός ομόλογός του δεν θα εμποδίσει τα σχέδιά του στη Συρία. Δεν επηρεάζεται (4) ούτε από τις πομπώδεις επιστολές (5) ούτε από τις απειλές για σοβαρότερες κυρώσεις ούτε από τις συζητήσεις που αναζωπυρώνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα στην Ουάσιγκτον για παραμερισμό της Τουρκίας μέσα στο ΝΑΤΟ. Ούτε και τον ανησυχεί ιδιαίτερα το ενδεχόμενο της μεταφοράς εκτός Τουρκίας των πενήντα πυρηνικών κεφαλών που φιλοξενούνται στην βάση του Ιντσιρλίκ, γεγονός που θα σήμαινε εκ των πραγμάτων το τέλος της ένταξης της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Προτιμά να απεραντολογεί τακτικά για το δικαίωμα της χώρας του να αποκτήσει ατομικά όπλα (6). Και μέχρι την πρόσφατη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο στις 13 Νοεμβρίου, ο Ερντογάν δεν έπαυε να προωθεί τα πιόνια του στην συριακή σκακιέρα.

Αλλαγή των δημογραφικών συσχετισμών

Αντίθετα, γνωρίζει περισσότερο από ποτέ άλλοτε ότι οφείλει να στηρίζεται στον Πούτιν. Όπως αποδεικνύεται από την κατάληξη της Συμφωνίας του Σότσι, Ρώσοι και Τούρκοι συμφωνούν να δράσουν από κοινού στη Ροζάβα. Η συνεργασία εξηγείται από τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραματίζει η Ρωσία στην συριακή κρίση. Η Μόσχα δίνει προτεραιότητα στην ενίσχυση του καθεστώτος του Άσαντ, επιτρέποντας στον στρατό του να ανακτήσει τον έλεγχο των εδαφών που είχε χάσει από το καλοκαίρι του 2011. Αυτό ακριβώς επαναλαμβάνει ακατάπαυστα η Μόσχα στην Τουρκία και στο Ιράν, στο πλαίσιο της διαδικασίας της Αστάνα, η οποία αποσκοπεί στην εξεύρεση μιας πολιτικής λύσης για τη συριακή κρίση. Πριν από την τουρκική επίθεση, η Δαμασκός έλεγχε μονάχα το 60% της συριακής επικράτειας. Ακόμα και μια μερική ανακατάληψη της Ροζάβα, ανεβάζει αυτό το ποσοστό στο 70-75%. Μέχρι σήμερα, οι διαπραγματεύσεις με το PYD, πραγματοποιούμενες υπό την εποπτεία της Μόσχας, σκόνταφταν στο ζήτημα της αυτονομίας του συριακού Κουρδιστάν, καθώς ο Άσαντ την απέρριπτε ασυζητητί και οι Κούρδοι, έχοντας την υποστήριξη της Ουάσιγκτον, δεν έκαναν την παραμικρή παραχώρηση.

Η τουρκική επίθεση ανάγκασε τους Κούρδους να αναθεωρήσουν προς τα κάτω τις φιλοδοξίες τους, παραχωρώντας τον έλεγχο ορισμένων ζωνών στον συριακό στρατό. Κατά παράδοξο τρόπο, η τουρκική εισβολή προσφέρει στη Δαμασκό την ευκαιρία να ανακτήσει ορισμένα τμήματα της επικράτειάς της, υπό τον όρο ωστόσο ότι οι ΥPG θα δεχτούν να αποσυρθούν.

Όσο κι αν η συμφωνία του Σότσι επικυρώνει το στάτους κβο στην περιοχή των συνόρων, η Μόσχα θα συνεχίσει να προσπαθεί να πείσει την Άγκυρα να επιστρέψει στη Συρία το σύνολο ή ένα μέρος των συριακών εδαφών που κατέχει. Αυτό το στοίχημα κάθε άλλο παρά έχει κερδηθεί. Πράγματι, η Τουρκία σκοπεύει να διατηρήσει σε αυτήν την ζώνη μια οικονομική, αλλά και πολιτική επιρροή. Οι συμμαχικές πολιτοφυλακές της –όπως ο Εθνικός Συριακός Στρατός (SNA) και η Αχράρ Αλ-Σαρκίγια («Ελεύθεροι των ανατολικών περιοχών»)– των οποίων ορισμένα μέλη επιδόθηκαν σε βιαιοπραγίες κατά των Κούρδων τις πρώτες ημέρες της «Πηγής Ειρήνης» (7), εξακολουθούν να επιθυμούν την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Από την πλευρά τους, οι αρχές της Δαμασκού δεν βλέπουν με καλό μάτι την εγκατάσταση προσφύγων που προφανώς αντιτίθενται στο καθεστώς και ενδέχεται να τροφοδοτήσουν με νέους πολεμιστές τις τάξεις των εξεγερμένων. Ωστόσο, οι επιφυλάξεις της συριακής εξουσίας μετριάζονται από το γεγονός ότι πρόκειται για αραβόφωνους πληθυσμούς. Η εγκατάστασή τους στην Ροζάβα –από την οποία δεν κατάγονται– θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού των Κούρδων στο συνολικό πληθυσμό της περιοχής. Με άλλα λόγια, οι Τούρκοι θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αλλαγή των δημογραφικών συσχετισμών εις βάρος των Κούρδων, προσφέροντας στη Δαμασκό έναν επιπλέον μοχλό για να ακυρώσει οποιαδήποτε πρόθεση για αυτονομία.

Η συνεννόηση μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας σχετικά με τη Ροζάβα ανοίγει επιπλέον τον δρόμο για μια ρωσοσυριακή επίθεση στην επαρχία του Ιντλίμπ, όπου η Άγκυρα εξακολουθεί να διατηρεί ισχυρή επιρροή στις ομάδες των εξεγερμένων που ελέγχουν την περιοχή. Σε αυτές συγκαταλέγονται η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ-Σαμ και η φιλοτουρκική συμμαχία του Εθνικού Μετώπου Απελευθέρωσης. Έχοντας αποσπάσει τον έλεγχο ενός τμήματος της συνοριακής ζώνης, η Τουρκία θα μπορούσε να δώσει τη σιωπηρή συγκατάθεσή της για την επιστροφή του Ιντλίμπ κάτω από τον έλεγχο της Δαμασκού.

Κατά παράδοξο τρόπο, η Μόσχα σκοπεύει να επωφεληθεί από την τουρκική εισβολή ώστε να ευνοήσει τον άμεσο διάλογο μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, κυρίως μέσω των μηχανισμών της Συμφωνίας των Αδάνων. Καθώς οι δυτικές χώρες δεν έχουν παραιτηθεί από την ιδέα να οδηγήσουν κάποτε τον Άσαντ ενώπιον ενός διεθνούς δικαστηρίου για εγκλήματα πολέμου, παρόμοια εξέλιξη θα αποτελούσε μια αναγνώριση της βιωσιμότητας του καθεστώτος του. Για την ώρα, ο Ερντογάν αρνείται να συζητήσει με τον Σύρο ομόλογό του, στην Τουρκία όμως άρχισαν να ακούγονται φωνές που ζητούν την πραγματοποίηση μιας τέτοιας συνάντησης (8). Στο μεταξύ, η επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης» θα μπορούσε να οδηγήσει στην επιτάχυνση της επανένταξης της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο, τα μέλη του οποίου καταδίκασαν την «τουρκική επίθεση» (9). Κατά την επίσημη επίσκεψή του, στα μέσα Οκτωβρίου, στη Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Πούτιν ζήτησε από τις δύο χώρες να διευκολύνουν την επιστροφή αυτή και να συμβάλουν οικονομικά στην ανοικοδόμηση της Συρίας.

1. Βλ.Mireille Court και Chris Den Hond, «Η Ροζάβα μεταξύ συμβιβασμού και ουτοπίας», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», 17 Μαρτίου 2018, https://monde-diplomatique.gr/?p=3396
2. Βλ. Benjamin Fernandez, «Murray Bookchin, écologie ou barbarie», «Le Monde diplomatique», Ιούλιος 2016.
3. Βλέπε Michel Gilquin, «Retour sur la crise turco-syrienne d’octobre 1998. Une victoire des militaires turcs», Cahiers d’études sur la Méditerranée orientale et le monde turco-iranien, Νο 33, Παρίσι, Ιανουάριος-Ιούνιος 2002.
4. Βλ. Didier Billion, «Τουρκία: Ιδιότροπος σύμμαχος, ανυπόφορος εχθρός», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», 27 Οκτωβρίου 2019, https://monde-diplomatique.gr/?p=3710
5. «“Ne faites pas l’idiot!”: l’incroyable lettre de Trump à Erdogan», «Le Figaro», Παρίσι, 16 Οκτωβρίου 2019.
6. «Erdogan says it’s inacceptable that Turkey can’t have nuclear weapons», Reuters, 4 Σεπτεμβρίου 2019.
7. Fatma Ben Hamad, «Enquête: des images établissent des exactions d’une milice proturque en Syrie», Les Observateurs, 21 Οκτωβρίου 2019, https://observers.france24.com
8. «Turquie : Erdogan sous pression pour renouer avec le voisin syrien», RFI, 28 Σεπτεμβρίου 2019.
9. «Al Hayat», Βηρυτός, 12 Οκτωβρίου 2019.

Διαβάστε περισσότερα

Μιας που είσαι τυφλή, θα σου ψιθυρίσω δυο κουβέντες…

Πού ήσουν χθες που ο Γεωργιάδης αφέθηκε ελεύθερος καθώς το αδίκημά για το οποίο είχε καταδικαστεί πρωτόδικα παρεγράφη; Ποιο αδίκημα; Η κατ’ εξακολούθηση ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων.

Διονύσης Μαλαπέτσας

Ξέρεις καλή μου, νόμισα πως είσαι τυφλή για να μην μπορείς να διακρίνεις τον αγρότη από τον τσιφλικά, τον εργάτη από το βιομήχανο, τον πένητα από τον εχέτη. Μοναδικός σκοπός της ύπαρξής σου είναι να κρίνεις ποιος αδικεί και ποιος αδικείται, να έχεις για γνώμονα την ηθική και το δίκαιο που κρύβεις μέσα στο ίδιο το όνομά σου. Νόμισα πως κρατούσες τη ζυγαριά για να πρεσβεύεις την ισότητα και τη ρομφαία για να τιμωρείς τους ενόχους, εκείνους που διέπραξαν εγκλήματα εις βάρος των αθώων. Νόμισα πως ήσουν ανεξάρτητη και ανώτερη όλων των θνητών ασχέτως της κοινωνικής τους θέσης, της εξουσίας ή της περιουσίας τους.

Θυμάμαι τότε που σε πρωτοείδα να στέκεις αγέρωχη με τον πτυχωτό σου μανδύα και τα μαλλιά πιασμένα κοτσίδα, σε κοίταξα εμβρόντητος και ένιωσα να σε ερωτεύομαι. Ήσουν η πρώτη γυναίκα που μάγευε την καρδιά και το μυαλό μου. Ήμουν παιδί ακόμη και πίστευα σε παραμύθια. Μεγαλώνοντας κατάλαβα πως τα παραμύθια είναι καλοντυμένα ψέματα, κατασκευασμένα για να κοιμούνται τα παιδιά και να ονειρεύονται τις νύχτες. Κάπου τότε κατάλαβα πως μέσα σε όλα αυτά τα παραμύθια ανήκεις και εσύ. Είσαι ένα φριχτό ψέμα και τίποτα παραπάνω. Ξάφνου η εικόνα σου λερώθηκε, το σμιλεμένο σου κορμί έμοιαζε τώρα φριχτό και κακόμοιρο. Ήσουν γονατισμένη, ατιμασμένη, αιμορραγούσες με το σπαθί καρφωμένο στα σπλάχνα σου, ενώ τα τάσια του ζυγού σου είχαν μπλέξει τις αλυσίδες τους και ακουμπούσαν στο λασπωμένο δρόμο. Ο χιτώνας σου γεμάτος λάσπες και αίματα. Το βάθρο σου είχε γίνει κομμάτια. Σε ξανακοίταξα και ένιωθα λύπη και αηδία. Έσκυψα και πήρα την κορδέλα σου, για να τη δέσω γύρω από τα δικά μου μάτια ώστε να μη βλέπω άλλο την κατάντια σου. Αλήθεια ποιοι σε κάνανε έτσι;

Σε τούτον εδώ τον τόπο ήσουνα κάποτε Θεά και οι άνθρωποι σε λάτρευαν και σε υπηρετούσαν. Είναι ξέρεις πολύ δύσκολο το να περιμαζέψεις μια Θεά που κυλιέται στο βούρκο. Το θέαμα είναι τόσο αντιαισθητικό και απόκοσμο που σου φέρνει ρίγος και ανατριχιάζεις σύγκορμος. Ξαφνικά ανακαλύπτεις πως πλέον είσαι τόσο μόνος. Δεν υπάρχει πια τίποτα Θείο να σε προσέχει. Έφυγα με δάκρυα στα μάτια και σε άφησα εκεί να ξεψυχήσεις μόνη και αβοήθητη. Ίσως μπορούσα να τραβήξω το σπαθί από το υπογάστριο και αν ήσουν τυχερή θα επιζούσες, αλήθεια όμως τι νόημα θα είχε αν τα κατάφερνες και ζούσες τελικά; Καλύτερα νεκρή παρά να ζεις παρακμάζοντας στα καταγώγια που σε ξεπουλούσαν οι μαστροποί σου.

Το μόνο που έκανα πριν φύγω και ενώ βαριανάσαινες, ήταν να σκύψω κοντά στο αυτί σου και να σου ψιθυρίσω μερικές κουβέντες κάπως πικρές, που δεν αρμόζουν τόσο σε αποχαιρετισμό. Τι κι αν δεν έφταιγες εσύ για την κατάντια σου, έπρεπε να διαλέγεις καλύτερα τις συναναστροφές σου. Ειδικά εσύ που κληρονόμησες το χάρισμα της μαντείας από τη μάνα σου, δεν μπορούσες να δεις πού θα σε οδηγούσαν οι δοσοληψίες με τυράννους και αγύρτες; Σε θάμπωσαν τα πλούτη εσένα, σαν μια κοινή θνητή που παρασύρεται από τις ανακλάσεις του χρυσαφιού; Πώς επέτρεψες τόσες χιλιάδες χρόνια σε δοτούς αφέντες, σε ξεπουλημένους προύχοντες, σε λαοπλάνους ιερείς, σε κίβδηλους πατριδοκάπηλους και διεφθαρμένους δικαστές να δικάζουν σκεπτόμενοι όχι κατά το νόμο αλλά με βάση τα εκάστοτε συμφέροντα; Πώς επέτρεψες σε αυτούς τους τιποτένιους να φέρνουν τους νόμους σου στα μέτρα και τα σταθμά τους και να διαπράττουν στο όνομά σου τα πλέον επαίσχυντα ανομήματα; Πώς άντεξες να κοιτάζεις όταν κρεμούσαν γυναίκες που οι θρησκείες τους τις αποκαλούσαν μάγισσες; Πώς βάσταζε η καρδιά σου να βλέπεις τους σκοταδιστές ιερείς να καίνε ζωντανούς λαμπρούς επιστήμονες που τολμούσαν να λασπώσουν το άγιο παραμύθι, οδηγώντας την ανθρωπότητα μπροστά βήμα το βήμα. Πού ξενυχτούσες όταν καταδίκαζαν τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα; Τι έκανες όταν αθώωναν τους ναζιστές και τους φασίστες που αιματοκύλησαν τον κόσμο; Πού ήσουν όταν καταδίκαζαν σε θάνατο κομμουνιστές πατριώτες; Τι σκεφτόσουν αλήθεια όταν ο δεκαπεντάχρονος Καλτεζάς κείτονταν νεκρός στο δρόμο από τα πυρά του αστυνομικού Μελίστα, ενώ εκείνος αθωωνόταν; Πού ήσουν προχθές που αναθεωρούσαν τον ποινικό κώδικα, το ευαγγέλιό σου και υποβάθμιζαν ιδιαζόντως ειδεχθή κακουργήματα σε πλημμελήματα; Πού ήσουν χθες που ο Γεωργιάδης αφέθηκε ελεύθερος καθώς το αδίκημα για το οποίο είχε καταδικαστεί πρωτόδικα παρεγράφη; Ποιο αδίκημα; Η κατ’ εξακολούθηση ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων. Έμαθες τι άλλο έγινε πλημμέλημα; Ο βιασμός, η σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, ο εμπρησμός των δασών. Γι’ αυτό αν αύριο δεις την Πνύκα οικόπεδο προς πώληση μη διαμαρτυρηθείς. Θα γίνει στα πλαίσια της οικονομικής μας ανάπτυξης και της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας.

Λυπάμαι καλή μου, είχα πολλά ακόμη να σου πω μα δεν προλαβαίνω. Βλέπω πως ήρθε η ώρα σου, οι ανάσες σου ολοένα και αραιώνουν. Είχα αποφασίσει να σου μιλήσω για χιλιάδες γεγονότα κακοδικίας που δεν άκουσες ή έκανες πως δεν άκουγες. Διότι μας είπες κάποτε πως ήσουν τυφλή, όχι και κωφή. Και τώρα που σου μιλάω ξέρω πως με ακούς, βλέπω τα δάκρυα που τρέχουν από τα κλειστά σου μάτια. Αρκετά όμως, σταματώ εδώ, θα σε απαλλάξω από την παρουσία μου. Είσαι πια ελεύθερη να πας όπου θες, σαν αερικό. Παράτα εδώ το πληγωμένο σου σαρκίο, ντυμένο με τούτο το λεκιασμένο μανδύα και φύγε για τους Δελφούς, πήγαινε βρες τη μάνα σου τη Γαία. Σε προσμένει για καιρό. Αντίο Θέμιδα, στάθηκες μικρή και λίγη, καταραμένη από Θεούς να προσπαθείς να τιθασεύσεις ανήμερους ανθρώπους. Αντίο καλή μου. Θα σε θυμάμαι…

Διαβάστε περισσότερα

Πώς ο Τσόρτσιλ διέλυσε την Ελληνική Αντίσταση

Στις 8 Μαΐου του 1945, υπεγράφη η συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας. Η Ελλάδα είχε απελευθερωθεί έξι μήνες πριν. Για περισσότερα από τρία χρόνια, ο ελληνικός λαός διεξήγαγε μαζική αντίσταση ενάντια στους φασίστες κατακτητές, Ιταλούς, Βούλγαρους και κυρίως τους Γερμανούς ναζί.

Τα πάθη για την Ελλάδα, ωστόσο, δεν τελείωσαν με την απελευθέρωση. Oι συνεργάτες των κατακτητών διατήρησαν τις θέσεις τους στο στρατό, την αστυνομία και άλλα όργανα κρατικής εξουσίας, και οι αντιστασιακοί άρχισαν να διώκονται, να εκτοπίζονται και να εκτελούνται εκ νέου. Για πολλά χρόνια, η ελληνική αντίσταση παρουσιάστηκε ως εγκληματική επιχείρηση από διαδοχικές κυβερνήσεις. Κι ενώ αναγνωρίστηκε τελικά το 1982, ποτέ δεν έγινε αντικείμενο επίσημου εορτασμού. Το 2016 για πρώτη φορά γιορτάστηκε επίσημα η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ. 

Ο φόβος για μια «κόκκινη Ελλάδα»

«Eίστε υπεύθυνοι για τη διατήρηση της τάξης στην Αθήνα και για την εξουδετέρωση ή την καταστροφή όλων των ένοπλων ομάδων του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ που προσεγγίζουν την πόλη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όποια στρατηγική θέλετε για τον αυστηρό έλεγχο των δρόμων και να χρησιμοποιήσετε όσους άντρες κρίνετε… Θα ήταν φυσικά καλό αν οι εντολές σας ενισχύονταν από το κύρος της ελληνικής κυβέρνησης… Μην διστάσετε όμως να δράσετε σαν να είστε σε μια κατακτημένη πόλη, όπου μια τοπική επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη… Πρέπει να κρατήσουμε και να κυριαρχήσουμε στην Αθήνα. Θα ήταν πολύ καλό να το πετύχετε χωρίς αιματοχυσία, αν αυτό είναι δυνατό, αλλά και με αιματοχυσία αν χρειαστεί». 

Ο άνθρωπος που έγραψε αυτές τις γραμμές δεν ήταν άλλος από τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ. Αυτό ήταν το Δεκέμβριο του 1944: τα ναζιστικά στρατεύματα εξακολουθούσαν να αντιστέκονται στους συμμάχους, οι οποίοι έκαναν αργή πρόοδο στην Ιταλία και απωθούνταν στις Αρδεννές που αντιμετώπιζαν την τελική αντεπίθεση της Βέρμαχτ. Κι όμως, οι ένοπλες ομάδες που στόχευε ο Τσόρτσιλ δεν ήταν οι ομάδες των συνεργατών των ναζί αλλά οι πατριώτες του ΕΑΜ, το οποίο επί τρία χρόνια αντιστεκόταν στους κατακτητές. 

Διαβάστε ακόμα: «Επιχείρηση "ΜΑΝΝΑ": η βρετανική συμβολή στην απελευθέρωση της Ελλάδας» του Γκας Μάιλς

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η ανατολική Μεσόγειος βρισκόταν στο επίκεντρο της αντιπαλότητας μεταξύ της Βρετανίας και της Σοβιετικής Ρωσίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 όμως η Ελλάδα βρέθηκε υπό βρετανική επιρροή. Στο πλαίσιο αυτό η χώρα είχε στρατηγική σημασία για τη Βρετανία. 

Η ανάπτυξη της Αντίστασης που συνέδεε τους κομμουνιστές με τα μικρά σοσιαλιστικά κόμματα πολύ γρήγορα προκάλεσε συναγερμό στο Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο φοβόταν τη διείσδυση των σοβιετικών στη Μεσόγειο. Παρότι απαξιωμένη στα μάτια των Ελλήνων καθώς συνεργάστηκε με τη φασιστική δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1941), η ελληνική μοναρχία ήταν στα μάτια του Τσόρτσιλ η μόνη ικανή δύναμη που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη διατήρηση της βρετανικής κυριαρχίας. 

Στο πλαίσιο αυτό, οι σύμμαχοι του Λονδίνου, του επέτρεψαν να ενεργήσει όπως ήθελε. Παρά τον «ουιλσονισμό» - ο οποίος ήταν επίσημα εχθρικός στις σφαίρες επιρροής, κυρίως όταν αυτές εμπόδιζαν την διείσδυση αμερικανικών κεφαλαίων και αμερικανικών αγαθών - ο Φράνκλιν Ρούσβελτ υποστήριξε τον Τσόρτσιλ. Όσο για τον Ιωσήφ Στάλιν, στόχος του ήταν να σταματήσει τον πόλεμο, κι έτσι επιδίωκε να αποφύγει να υπονομεύσει την εύθραυστη «μεγάλη συμμαχία» του με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Βρετανούς. Επιπλέον, από τον Μάϊο του 1944, ο Τσόρτσιλ είχε αναζητήσει μια «λύση στα Βαλκάνια». Έτσι ο Στάλιν μπορούσε να το δεχτεί ακόμη πιο εύκολα καθώς ο Τσόρτσιλ του άφησε ελεύθερα τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. 

Καθ 'όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο Τσόρτσιλ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την Ελλάδα. Ήδη από τον Μάρτιο του 1941, όταν η γερμανική απειλή στα Βαλκάνια έγινε σαφής, παρήγγειλε να σταλούν 50.000 άντρες από το στρατό του στην Ελλάδα. Αυτή η κίνηση διέκοψε την νικηφόρα βρετανική επέλαση στη Λιβύη ενώ δεν εμπόδισε την εισβολή της Βέρμαχτ στην Ελλάδα μέσα σε ένα μήνα. 

Ο Βασιλιάς της Ελλάδας, Γεωργιος Β’, βρέθηκε εξορία στο Λονδίνο μαζί με την κυβέρνησή του που ήταν σε μεγάλο βαθμό η ίδια με εκείνη κατά την δικτατορία του Μεταξά. Οι ένοπλες δυνάμεις του ανασυστάθηκαν εν μέρει στην Αίγυπτο και πολέμησαν μαζί με τους Βρετανούς, οι οποίοι τις παρακολουθούσαν προσεκτικά. Πράγματι, οι Βρετανοί στρατιώτες αμφισβητούσαν ότι οι περισσότεροι από τους Έλληνες αξιωματικούς ήταν βασιλικοί. 

Στην ίδια την Ελλάδα το κίνημα της αντίστασης αναπτύχθηκε τάχιστα. Το ΕΑΜ αναδείχτηκε το Σεπτέμβρη του 1941, διοργάνωσε επιβλητικές διαδηλώσεις στις μεγάλες ελληνικές πόλεις και την άνοιξη του 1942 προχώρησε στη δημιουργία του ΕΛΑΣ. Ταυτόχρονα οι πράκτορες της Βρετανικής Ειδικής Διεύθυνσης Επιχειρήσεων (SOE) - που δημιουργήθηκε από τον Τσόρτσιλ το 1940 για να πραγματοποιεί σαμποτάζ πίσω από τις γραμμές των εχθρών σε συνεργασία με τα κινήματα αντίστασης των κατεχόμενων χωρών - ανέπτυξαν τις δικές τους δραστηριότητες με σχετική αυτονομία. 

Οι Βρετανοί προσπάθησαν χωρίς μεγάλη επιτυχία να ενθαρρύνουν - ή να δημιουργήσουν - ομάδες που να ανταγωνίζονται το ΕΑΜ. Αλλά οι ηγέτες των άλλων κομμάτων δεν έμπαιναν στον πειρασμό της ενεργητικής αντίστασης. Το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ παρέμεινε ουσιαστικά η μόνη οργάνωση αντίστασης και ήταν απαραίτητο από στρατιωτικής άποψης στους Βρετανούς για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεών τους. 

Τελικά οι εκπρόσωποι του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ κλήθηκαν στο Κάιρο τον Αύγουστο του 1943 για συζητήσεις με την εξόριστη κυβέρνηση. Εκεί οι Βρετανοί κατάλαβαν τη σημασία του ΕΑΜ αλλά και την έκταση της επιθυμίας για αλλαγή που είχε ο ελληνικό λαός. Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου στο Κεμπέκ (17-24 Αυγούστου 1943), ο Τσόρτσιλ είδε τις τελευταίες του ελπίδες για μια συμμαχική απόβαση στην Ελλάδα να εξαφανίζονται. 

Στο μεταξύ, η πρόοδος του Κόκκινου Στρατού πέρα από τα σύνορα της ΕΣΣΔ ήταν πλέον αναμφίβολη. Ο Τσόρτσιλ πήρε τα πράγματα στα χέρια του, παρά την επιφυλακτικότητα των συμβούλων του και εμπόδισε κάθε προσπάθεια διαπραγμάτευσης με τους εκπροσώπους του ΕΑΜ. Ταυτόχρονα σε ένα σημείωμα προς τον ανώτατο διοικητή του, έγραψε αυτό που αργότερα έμελε να γίνει το σχέδιο ΜΑΝΝΑ. Το σχέδιο που είχε στόχο να σταλεί εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα μετά την απόσυρση των ναζιστικών στρατευμάτων. 

Από δω και πέρα, η αποστολή των Βρετανών πρακτόρων ήταν η καταστροφή του ΕΛΑΣ με κάθε διαθέσιμο μέσο. Προσπάθησαν να δωροδοκήσουν ακόμη και με χρυσό τους αντιστασιακούς. Xρηματοδότησαν τη δημιουργία μικρών ανταγωνιστικών οργανώσεων, ακόμη και ομάδων που αυτοαποκαλούνταν «εθνικιστές» και στην πραγματικότητα ήταν πρώην συνεργάτες των Γερμανών. Τοποθέτησαν τους δικούς τους άντρες εντός της κυβέρνησης καθώς στα τάγματα ασφαλείας. 

Το διπλό παιχνίδι των Βρετανών που επέτρεπαν στα τάγματα ασφαλείας να ισχυρίζονται ότι εξυπηρετούν τόσο τους ίδιους, όσο και τον βασιλιά, έσπειραν τους σπόρους του εμφυλίου πολέμου ήδη από τον χειμώνα του 1943 -1944. 

Ωστόσο, το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ κατάφερε να απελευθερώσει μεγάλο μέρος της χώρας. Οι ανησυχίες των Βρετανών κορυφώθηκαν τον Μάρτιο του 1944, όταν δημιουργήθηκε η κυβέρνηση του Βουνού. Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στην Αίγυπτο ζήτησαν οι αντιστασιακή να συμπεριληφθούν στην εξόριστη κυβέρνηση. Ο Τσόρτσιλ απάντησε με καταστολή. Απέλασε τα «επαναστατικά στοιχεία» σε στρατόπεδα της Αφρικής και ίδρυσε μια πραιτοριανή φρουρά που ήταν έτοιμη να επιστρέψει στην Ελλάδα με το βασιλιά και τα βρετανικά στρατεύματα κατά την απελευθέρωση. 

Καθώς δεν μπορούσαν να εξαλείψουν το ΕΑΜ με τη βία μέσα στην Ελλάδα, οι Βρετανοί κατέφυγαν σε πολιτικούς ελιγμούς στους οποίους η ηγεσία της κυβέρνησης του Βουνού - με λίγη εμπειρία σε αυτόν τον τομέα - αγωνιζόταν να απαντήσει, καθώς αντιπάλευε παράλληλα ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα από τη Δεξιά και τους Βρετανούς. 

Μετά από πολλούς δισταγμούς η ηγεσία του ΕΑΜ αποφάσισε να συμμετάσχει στο Συνέδριο του Λιβάνου τον Αύγουστο του 1944, με στόχο τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας με επικεφαλής τον Γεώργιο Παπανδρέου. Εκεί ο Τσόρτσιλ έκανε τους χειρισμούς που ήθελε επιβάλλοντας μεταξύ άλλων τον Ρόναλντ Σόμπι έναν από τους στρατηγούς του, ο οποίος θα έφτανε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση. 

Μετά την απελευθέρωση 

Όλα ήταν πια έτοιμα για την εφαρμογή του σχεδίου ΜΑΝΝΑ, το οποίο είχε προετοιμαστεί την προηγούμενη χρονιά. Η νικηφόρα επίθεση του Κόκκινου Στρατού στη Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο του 1944 ανάγκασε τη Βέρμαχτ να αποχωρήσει από την Ελλάδα υπό την παράλληλη επίθεση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ. 

Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, έφτασε στην Ελλάδα το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα μαζί με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Σκόμπι. Εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα στις 18 Οκτωβρίου. Οι δυο άντρες απαίτησαν από τον ΕΛΑΣ να παραδώσει τα όπλα ενώ παράλληλα είχαν αρνηθεί τον αφοπλισμό της πραιτοριανής φρουράς που είχε σχηματιστεί στην Αίγυπτο και στις αρχές Νοεμβρίου μετέβη στην Αθήνα. 

Δεν έγιναν δίκες κατά των συνεργατών των ναζί και οι αντιστασιακοί συνέχιζαν να διώκονται. Τα μέλη των ταγμάτων ασφαλείας απολάμβαναν καλές συνθήκες διαβίωσης και τακτική εκπαίδευση. Αφού προσπάθησαν να επιτύχουν τις επιθυμητές εγγυήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του Νοέμβρη, οι υπουργοί του ΕΑΜ τελικά παραιτήθηκαν. 

Στις 3 Δεκέβρη του 1944, μια τεράστια διαδήλωση διοργανώθηκε στην πλατεία Συντάγματος για να ζητήσει την παραίτηση της κυβέρνησης Παπανδρέου και τη σύσταση νέας. Η σφαγή που ακολούθησε, με την αστυνομία να ανοίγει πυρ εναντίον άοπλων πολιτών, αφήνοντας πίσω της 33 νεκρούς και 148 τραυματίες, πυροδότησε την εξέγερση του λαού της Αθήνας. Ακολούθησαν μια σειρά συγκρούσεων μεταξύ των δυνάμεων του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και των βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων. Αυτό ήταν που ο Τσόρτσιλ θέλησε να χρησιμοποιήσει για να διαλύσει την ελληνική αντίσταση. 

Ο Τσόρτσιλ διέταξε τον Σκόμπι να συντρίψει τους αντάρτες. Όπλα, αεροσκάφη και όλο και περισσότερα στρατεύματα - έως 75.000 άντρες - προωθήθηκαν από το ιταλικό μέτωπο στην Ελλάδα. Οι προτάσεις του ΕΑΜ για διαπραγματεύσεις απορρίφθηκαν. Όπως το έθεσε ο Τσόρτσιλ: «Καθαρός στόχος είναι η ήττα του ΕΑΜ. Ο τερματισμός των συγκρούσεων είναι επικουρικός σε αυτό… Η σκληρότητα και η εγκράτεια είναι αυτά που χρειάζονται κι όχι πρόθυμοι εναγκαλισμοί, καθώς η πραγματική διαμάχη βρίσκεται σε εξέλιξη». Παρά την κριτική από τον βρετανικό και διεθνή Τύπο αλλά και Βρετανούς βουλευτές που τον αμφισβήτησαν σε θυελλώδεις συνεδριάσεις, ο Τσόρτσιλ επέμεινε στο σχέδιό του. 

Οι αντάρτες του ΕΑΜ με κακό οπλισμό και χωρίς εφόδια άντεξαν για 33 ημέρες τον καταιγισμό των πυρών, αντιμέτωποι τόσο με τα βρετανικά στρατεύματα όσο και με τα τάγματα ασφαλείας που εξαπολύθηκαν για κάθε ενδεχόμενο. Ο ίδιος ο Τσόρτσιλ ήρθε στην Αθήνα στα τέλη Δεκεμβρίου πιέζοντας παράλληλα τον Βασιλιά Γεώργιο, που ήταν ακόμη στο Λονδίνο, να διορίσει έναν αντιβασιλέα. Παρέμεινε αρνητικός σε όλες τις εγγυήσεις που ζητούσε το ΕΑΜ. 

Ενώ ο ΕΛΑΣ εξακολουθούσε να υπάρχει σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα για τον εξαντλημένο πληθυσμό: πάνω από 1770 χωριά είχαν καταστραφεί ολοσχερώς, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι δεν είχαν στέγη, ενώ η παραγωγή σιτηρών είχε μειωθεί κατά 40%. Στο μεταξύ η συμμαχική βοήθεια δινόταν μόνο σε εκείνους που συνεργαζόντουσαν μαζί τους. Τελικά μετά από σκληρές μάχες 33 ημερών στην πρωτεύουσα, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχρεώθηκαν να αποσυρθούν στις 5 Ιανουαρίου 1945. Στις 12 Φεβρουαρίου 1945 υπογράφτηκε η τελευταία πράξη των Δεκεμβριανών, η συμφωνία της Βάρκιζας. 

Την ίδια στιγμή στη Γιάλτα, ο Τσόρτσιλ, μαζί με τους Ρούσβελτ και Στάλιν, κήρυξαν επίσημα «το δικαίωμα όλων των λαών στην απελευθερωμένη Ευρώπη να επιλέξουν τη δική τους κυβέρνηση». Στην Ελλάδα το ΕΑΜ ήταν ακόμη ζωντανό. Προσπάθησε να προωθήσει σημαντικές αλλαγές και ήταν σε θέση να κερδίσει την πλειοψηφία στις εκλογές. Αντιμετωπίζοντας τη νέα αυτή απειλή η νέα βρετανική κυβέρνηση των Εργατικών που διαδέχτηκε εκείνη του Τσόρτσιλ τον Ιούλιο του 1945, διατήρησε μεγάλη στρατιωτική δύναμη στην Ελλάδα, στηριζόμενη ακόμη στη βοήθεια όσων συνεργάστηκαν με τους ναζί. Τα στελέχη του ΕΑΜ, συλλαμβάνονταν και καταδικαζόντουσαν. 

Υπό αυτές τις συνθήκες οι ελεύθερες εκλογές ήταν αδύνατες. Παρ’ όλα αυτά ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ερνέστ Μπέβιν διέταξε να γίνουν εκλογές τον Μάρτιο του 1946. Το ΕΑΜ και οι δημοκρατικές δυνάμεις αρνήθηκαν να συμμετάσχουν. Η αμφισβητούμενη πλειοψηφία που προέκυψε απλώς διοργάνωσε το δημοψήφισμα - που αποτελούσε τον διακαή πόθο των Βρετανών - για την επιστροφή του βασιλιά κάτι που έγινε τον επόμενο Σεπτέμβριο. 

Στο μεταξύ οι πρώην αντάρτες προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις διώξεις. Παράλληλα η Βρετανία δε μπορούσε να εγγυηθεί πλέον την επιβίωση - και ακόμη λιγότερο τη νίκη - της Δεξιάς που διατηρούσε τεχνητά την εξουσία. Θέλοντας να τελειώνει με αυτό, στις 12 Μαρτίου του 1947, ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν ζήτησε από το Κογκρέσο να εγκρίνει τα απαραίτητα κεφάλαια για να «βοηθήσει» την Ελλάδα με στόχο, φυσικά, την «παύση του κομμουνισμού». 

Προκειμένου να διαλύσει την Ελληνική Αντίσταση, ο Τσόρτσιλ δημιούργησε έναν εμφύλιο πόλεμο που θα διαρκούσε - είτε με ανοιχτές, είτε με λανθάνουσες μορφές - έως και την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών το 1974. Η περίοδος των ένοπλων συγκρούσεων διήρκεσε έως τον Αύγουστο του 1949 και είχε ως αποτέλεσμα την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

Πηγή: jacobinmag.com

Διαβάστε περισσότερα

Οι άνθρωποι με ψυχική ανθεκτικότητα χρησιμοποιούν τα θετικά συναισθήματα για να υπερβούν τις αρνητικές εμπειρίες

Οι άνθρωποι με ψυχική ανθεκτικότητα δεν εθελοτυφλούν απέναντι στα προβλήματα και στα αρνητικά τους συναισθήματα.

---

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι φαίνεται να επανέρχονται ψυχικά γρήγορα από τις αρνητικές εμπειρίες ενώ υπάρχουν άλλοι που είναι ανήμποροι να τις υπερβούν και να προχωρήσουν. Η δυνατότητα του να προχωρά κανείς, σχετίζεται άμεσα με την έννοια της ανθεκτικότητας. Η ψυχική ανθεκτικότητα, αναφέρεται στους μηχανισμούς αντιμετώπισης και επαναφοράς που διαθέτει το άτομο, το οποίο έχει αντιμετωπίσει απώλειες και αντίξοες καταστάσεις.
Ο Lazarus αντιστοίχησε την έννοια της ανθεκτικότητας με την ελαστικότητα του μετάλλου. Ένα άκαμπτο μέταλλο, είναι σκληρό, δυσπροσαρμοστικό και έχει την τάση να σπάει σε αντίθεση με ένα μαλακό και εύπλαστο, το οποίο μπορεί να λυγίσει χωρίς να σπάσει. Κατ’ αντιστοιχία το ίδιο ισχύει και για έναν άνθρωπο χωρίς και έναν άνθρωπο με ψυχική ανθεκτικότητα.

Χτίζοντας ψυχική ανθεκτικότητα

Ο ορισμός της ψυχικής ανθεκτικότητας ως την προσαρμοστική ικανότητα να ανακάμπτει κανείς από αρνητικά συναισθήματα και να προσαρμόζεται στις αλλαγές και στις αγχωτικές εμπειρίες, έχει ενδιαφέρον να μελετηθεί σε ένα ψυχολογικό πρίσμα.
Όπως έχουν δείξει έρευνες, τα ανθεκτικά άτομα έχουν μία πιο ενεργητική και θετική στάση απέναντι στη ζωή, έχουν περιέργεια και είναι ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες. Επίσης, καλλιεργούν τα θετικά τους συναισθήματα έχοντας ως στρατηγική το χιούμορ, τη χαλάρωση και τη θετική σκέψη. Ωστόσο, πολύ λίγες έρευνες έχουν γίνει προκειμένου να καθορίσουν ακριβώς τους λόγους για τους οποίους τα θετικά συναισθήματα είναι χρήσιμα.
Ερευνητές, κατάφεραν να αποδείξουν ότι τα θετικά συναισθήματα συμβάλλουν στην καταπολέμηση του στρες και έχουν θετικό αντίκτυπο στην ευζωία και την υγεία. Έτσι, γεννάται ένα νέο ερώτημα, γιατί τα θετικά συναισθήματα έχουν σημασία στην αντιμετώπιση του στρες.

---

Διαβάστε σχετικά: Πώς Καλλιεργείται η Ψυχική Ανθεκτικότητα;

---

Η θεωρία διεύρυνσης και δόμησης των θετικών συναισθημάτων (the Βroaden-and-Βuild Τheory of Positive Emotions)

Η Fredrickson διατυπώνει το 1998 την θεωρία διεύρυνσης και δόμησης των θετικών συναισθημάτων (the broaden-and-build theory of positive emotions), σύμφωνα με την οποία τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα έχουν διακριτές και συμπληρωματικές λειτουργίες προσαρμογής και γνωστικές και φυσιολογικές επιπτώσεις. Τα αρνητικά συναισθήματα καθοδηγούν τη μνήμη με τέτοιο τρόπο, προετοιμάζοντας κάποιον να συμπεριφερθεί επιδεικνύοντας μία συγκεκριμένη συμπεριφορά.
Για παράδειγμα, η συμπεριφορά της επίθεσης είναι αναμενόμενη όταν κάποιος νιώσει θυμό ή αυτή της φυγής όταν νιώσει φόβο. Αντίθετα, τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν τις γνωστικές λειτουργίες κάποιου, επιτρέποντάς του να συμπεριφερθεί με πάρα πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Έτσι, δομείται η φυσιολογική, νοητική και κοινωνική λειτουργία του ανθρώπου εξαλείφοντας τις επιπτώσεις των αρνητικών συναισθημάτων ακόμα και σε επίπεδο βιολογικής δραστηριότητας, αφού τα θετικά συναισθήματα ρίχνουν τους ρυθμούς του καρδιαγγειακού συστήματος, το οποίο υπερδιεγείρεται όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα.
Έρευνες έχουν αποδείξει ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να ανακαλούν θετικά συναισθήματα για να αντιμετωπίσουν αγχωτικές καταστάσεις, ενώ υπάρχουν ατομικές διαφορές στην ικανότητα νοητικής αναπαράστασης των συναισθημάτων καθώς και στη συναισθηματική ρύθμιση.
Οι Salovey & Mayer μίλησαν για τη συναισθηματική νοημοσύνηως την ικανότητα κάποιου να ρυθμίζει τα συναισθήματα των άλλων και τα δικά του, να τα διαχωρίζει και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που λαμβάνει για να κατευθύνει τις σκέψεις και τις πράξεις του. Η συναισθηματική νοημοσύνη έχει άρρηκτη σχέση με την ψυχική ανθεκτικότητα και η χρήση της εμπειρίας των καταστάσεων για την προσαρμογή σε μελλοντικές δύσκολες καταστάσεις είναι η ειδοποιός διαφορά για τους ανθρώπους με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και ανθεκτικότητα.

Ερευνητικά δεδομένα

Μία συνθετική μελέτη που έγινε για τη σχέση της ψυχικής ανθεκτικότητας και των θετικών συναισθημάτων, προσπάθησε να αναδείξει τα δομικά στοιχεία της έννοιας της ανθεκτικότητας, τη συμβολή των θετικών συναισθημάτων στη βιολογική ρύθμιση του στρες και τον ρόλο της θετικής νοηματοδότησης σε αρνητικά γεγονότα για την αντιμετώπισή τους.
Στην πρώτη έρευνα, έγινε μία προσπάθεια ανάδειξης της σύνδεσης μεταξύ της σωματικής και της ψυχικής ανθεκτικότητας. Αν και υπάρχει βιβλιογραφία γύρω από το στρες, αυτή επικεντρώνεται στην έντασή του και όχι στη διάρκεια. Η εκτεταμένη έκθεση στο στρες μπορεί να αποβεί επιζήμια για την υγεία. Συγκεκριμένα, το καρδιαγγειακό σύστημα επηρεάζεται από τα αρνητικά συναισθήματα.
Η αντίδραση του καρδιαγγειακού συστήματος σχετίζεται με τις ατομικές διαφορές σε ψυχολογικό επίπεδο και σε επίπεδο συναισθηματικής ρύθμισης. Τα άτομα με ψυχική ανθεκτικότητα φαίνεται ότι μπορούν να επανέλθουν σε ψυχολογικό επίπεδο από το στρες, επηρεάζοντας έτσι και τη φυσιολογία τους, επαναφέροντας το καρδιαγγειακό σύστημα στα φυσιολογικά του επίπεδα πιο γρήγορα από ανθρώπους χωρίς ψυχική ανθεκτικότητα. Παράλληλα, οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι έχουν την τάση να βιώνουν ένα στρεσογόνο γεγονός ως λιγότερο τρομακτικό.
Σ’ αυτή την έρευνα χρησιμοποιήθηκαν για δείγμα 57 φοιτητές του University of Michigan (74% γυναίκες) από 17 έως 40 ετών (M = 19.26, SD = 2.96). Οι οδηγίες που δόθηκαν στους συμμετέχοντες ήταν να προετοιμάσουν μία ομιλία την οποία θα παρουσίαζαν στην κάμερα και στη συνέχεια η ομιλία θα παρουσιαζόταν σε συμμαθητές τους οι οποίοι θα την αξιολογούσαν.
Για τη μέτρηση της ανθεκτικότητας χρησιμοποιήθηκε το The Ego-Resiliency Scale (J. Block & Kremen, 1996), για τη μέτρηση της θετικής και αρνητικής διάθεσης το Positive and Negative Affectivity Schedule (PANAS; Watson, Clark, & Tellegen, 1988), για τον τρόπο που βιώνουν το συναίσθημα χρησιμοποιήθηκαν κλίμακες αυτοαναφοράς με 14 συναισθήματα (afraid, amused, angry, anxious, content, disappointed, disgusted, eager, excited, frustrated, happy, interested, surprised, and sad) και για τη γνωστική αξιολόγηση επίσης αυτοαναφορικές κλίμακες για το πόσο τρομακτικό τους φαίνεται το να πραγματοποιήσουν την ομιλία και για το πόσο έτοιμοι νιώθουν ψυχολογικά.
Για το καρδιαγγειακό σύστημα έγιναν 6 μετρήσεις και ο μέσος όρος της υπερδιέγερσης του συστήματος ήταν 29.59 s (SD = 19.63). Στην έρευνα προέκυψε παραλληλισμός μεταξύ ψυχικής και σωματικής ανθεκτικότητας, εύρημα που αποτέλεσε βιβλιογραφική πρωτοπορία. Επίσης, η έρευνα επιβεβαίωσε ότι οι άνθρωποι με υψηλή  ψυχική ανθεκτικότητα θεώρησαν την ομιλία τους λιγότερο απειλητική και μπόρεσαν να ανακάμψουν από τα αρνητικά τους συναισθήματα γρήγορα.

---

Διαβάστε σχετικά: Ψυχική ανθεκτικότητα: υπερβαίνοντας τις αντιξοότητες

---

Στη δεύτερη έρευνα, για να βρεθεί η συσχέτιση των γνωστικών λειτουργιών με την ανθεκτικότητα, χρησιμοποιήθηκαν ως δείγμα 57 συμμετέχοντες (49% γυναίκες) από 18 έως 22 ετών, φοιτητές του University of Michigan (M = 18.96, SD = .97). Υπήρχαν 2 οδηγίες που κατά τύχη ο κάθε συμμετέχων άκουγε μία από αυτές.
Στην πρώτη, τους παρέπεμπαν να δούνε την ομιλία ως μία δοκιμασία και να προετοιμαστούν ψυχολογικά σκεφτόμενοι τον εαυτό τους ως ικανό να τα καταφέρει.
Στη δεύτερη, οι συμμετέχοντες άκουγαν ότι θα αξιολογηθούν για την επίδοσή τους, ότι θα δουν το βίντεο οι καθηγητές και ότι με βάση αυτό θα προβλέψουν την ακαδημαϊκή και κοινωνική τους επίδοση στο Πανεπιστήμιο. Με κλίμακες αυτοαναφοράς προέκυψε ότι όσοι είχαν ακούσει την πρώτη εκδοχή και είδαν την ομιλία τους ως προσωπική πρόκληση ένιωσαν περισσότερο ενδιαφέρον (M = 2.50, SD = 2.21 vs. M = 3.71, SD = 2.27) και μεγαλύτερη ετοιμότητα σε σχέση με τους υπόλοιπους που είχαν ακούσει την πιο απειλητική εκδοχή (M = 2.23, SD = 2.45 vs. M = 4.14, SD = 2.17,). Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα ανθεκτικότητας παρατηρήθηκε ότι ακόμα και στην πιο απειλητική εκδοχή το καρδιαγγειακό τους σύστημα ήρθε σε υπερδραστηριότητα για μικρότερο χρονικό διάστημα απ’ ότι των υπολοίπων.
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που βρέθηκε ήταν ότι οι άνθρωποι με υψηλή ανθεκτικότητα αντικαθιστούσαν τα αρνητικά συναισθήματα με θετικές αξιολογήσεις, εύρημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε επίπεδο παρέμβασης για ανθρώπους με χαμηλή ψυχική ανθεκτικότητα.
Στην τρίτη έρευνα, έγινε προσπάθεια ανάδειξης ότι οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι σε καθημερινές αρνητικές καταστάσεις βρίσκουν κάποιο νόημα ή μία θετική διάσταση και έτσι τις αντιπαρέρχονται γρηγορότερα. Ως δείγμα χρησιμοποιήθηκαν 192 φοιτητές  (65% γυναίκες) του ίδιου Πανεπιστημίου με ηλικίες από 18 έως 22  (M = 18.89, SD = .95). Η οδηγία που δόθηκε στους συμμετέχοντες ήταν να καταγράψουν ένα σημαντικό προσωπικό πρόβλημα που βιώνουν αυτή την περίοδο λεπτομερώς και να εκφράσουν ελεύθερα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για αυτό.
Παράλληλα συμπλήρωσαν κάποια τμήματα του Coping Responses Inventory  που εξέταζαν την εύρεση θετικού νοήματος και όπως προέκυψε οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι είχαν μεγαλύτερα ποσοστά στην εύρεση θετικού νοήματος (r = .27, p < .001). Επίσης όπως προέκυψε έπειτα από στατιστική ανάλυση, η εμπειρία των θετικών συναισθημάτων φαίνεται να είναι ιδιαίτερα βοηθητική στην εύρεση θετικού νοήματος στις δύσκολες καταστάσεις.

Οι άνθρωποι με ψυχική ανθεκτικότητα δεν εθελοτυφλούν απέναντι στα προβλήματα και στα αρνητικά τους συναισθήματα

Εν προκειμένω, οι συμμετέχοντες βίωσαν άγχος και νευρικότητα, ωστόσο τα θετικά συναισθήματα υπερίσχυσαν και μπόρεσαν έτσι να κατευνάσουν το στρες όχι μόνο σε ψυχολογικό επίπεδο αλλά και σε σωματικό, δίνοντας έτσι μία εικόνα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων μέσω του συναισθήματος.
Όπως έχει αποδειχθεί και ερευνητικά τα άτομα που χρησιμοποιούν το χιούμορ τους ως μηχανισμό αντιμετώπισης δυσκολιών και αναφέρουν σε καθημερινή βάση τη θετική τους διάθεση, έχουν πιο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και χρησιμοποιούνε λιγότερα συχνά υπηρεσίες υγείας.

---

Πηγή: Resilient Individuals Use Positive Emotions to Bounce Back From Negative Emotional Experiences
Απόδοση: Γλυκερία Αποστολοπούλου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Διαβάστε περισσότερα

Συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο: Μια ιδέα από τα παλιά

milakas@imerodromos.gr

Τις προηγούμενες μέρες μία αναφορά του Θάνου Ντόκου, ακαδημαϊκού και αναπληρωτή συμβούλου εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης Μητσοτάκη περί ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο, έφερε και πάλι στο προσκήνιο μια παλιά ιδέα για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της νοτιοανατολικής πτέρυγας της ΝΑΤΟικής συμμαχίας. Στη βάση αυτής της αμερικανικής, θα πρέπει να σημειώσουμε, ιδέας επιχειρήθηκε δύο φορές στο παρελθόν η «διανομή» του Αιγαίου. Το 1991 και το 2003 οι κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Κώστα Σημίτη επιχείρησαν αλλά δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν τα σχέδια της Ουάσιγκτον. Σκοπεύει άραγε η σημερινή κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να αναλάβει το ρίσκο μιας τρίτης προσπάθειας;
Τον Απρίλιο του 1991 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είναι ήδη έναν χρόνο πρωθυπουργός και η Ουάσιγκτον αναλαμβάνει πρωτοβουλία για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών. Αφετηρία της πρωτοβουλίας αποτελεί το τηλεγράφημα του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών προς τις αμερικανικές πρεσβείες σε Αθήνα και Άγκυρα. Στο έγγραφο (έχει δημοσιευθεί στο βιβλίο «Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου», από τις εκδόσεις Το Ποντίκι) διαβιβάζονται σαφείς οδηγίες στους πρεσβευτές Σωτήρχο (στην Αθήνα) και Αμπράμοβιτς (στην Άγκυρα) για τον τρόπο με τον οποίο θα μεθοδευτεί η διαδικασία. Αξίζει τον κόπο να δούμε κάποια σημεία του αμερικανικού απόρρητου τηλεγραφήματος, ειδικά αυτά που συνοψίζουν την ιδέα της συνεκμετάλλευσης.
Το τηλεγράφημα
«Πρόσφατες ενδείξεις, και από Αθήνα και Άγκυρα, δείχνουν ότι αμφότερες οι Κυβερνήσεις πιθανώς ενδιαφέρονται για πρόοδο στο θέμα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Έχουμε ενθαρρυνθεί από αυτές τις υποδηλώσεις και επιθυμούμε να διερευνήσουμε αυτές τις αρχικές ενδείξεις περαιτέρω, προσφέροντας μία πρόταση που οι δύο πλευρές μπορούν να συζητήσουν μεταξύ τους.
(…) Χωρίς να επεμβαίνουμε στο διμερή σας διάλογο, θα θέλαμε να παράσχουμε την υποστήριξή μας σ’ αυτή τη διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό κάνουμε μια πρόταση για να τη μελετήσετε, σχετικά με μια νέα προσέγγιση στο θέμα του θαλάσσιου βυθού του Αιγαίου. Αν εσείς και η κυβέρνηση της Τουρκίας διαπιστώσετε ότι υπάρχει όφελος, θα σας ενθαρρύνουμε να το συζητήσετε.
Δεν έχουμε μια λεπτομερή πρόταση να σας υποβάλουμε. Είναι μάλλον ο σκελετός μιας πρότασης την οποίαν εσείς και η κυβέρνηση της Τουρκίας θα μπορούσατε να διαμορφώσετε. Πρόθεση είναι η δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης, υποδεικνύοντας στις δύο κυβερνήσεις σας ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία σ’ ένα θαλάσσιο θέμα. Αυτό, ακολούθως, μπορεί να δημιουργήσει την υποδομή για να κινηθεί γρήγορα μια διαπραγμάτευση επί θεμάτων θαλάσσιας οριοθέτησης, στην ουσία επανάληψη των προσπαθειών που εγκατέλειψε ο Παπανδρέου το 1981. Προτείνουμε η κάθε πλευρά μας να μας αναφέρει ότι κατ’ αρχήν θα είναι πρόθυμη να διερευνήσει την παρακάτω προσέγγιση.
Κάθε πλευρά θα πρέπει να αποδεχθεί ότι η άλλη θα μπορεί να αρχίσει σεισμολογικές εργασίες ή ενέργειες γεωτρήσεων επί μιας περιορισμένης περιοχής της αμφισβητούμενης υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, επί τη βάσει της αμοιβαιότητας. Έτσι, κάθε πλευρά θα πρέπει, κατά πρώτον λόγο, να μας δείξει ότι είναι πρόθυμη να κάνει μια χειρονομία προς την άλλη, ώστε να δεχθεί από την άλλη πλευρά μια αντίστοιχη χειρονομία, η οποία θα επικυρώνει τη συναίνεση για την έναρξη δραστηριοτήτων σε μια περιορισμένη περιοχή.
Εάν οι δύο πλευρές πιστεύουν ότι αυτή η βασική ιδέα αξίζει να διερευνηθεί, τότε θα απαιτηθούν συζητήσεις μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδος και Τουρκίας σχετικά με τη θέση και την έκταση των δύο περιοχών και άλλες λεπτομέρειες για να επιτευχθεί η βασική αμοιβαία συμφωνία. Παραδείγματος χάριν, η ελληνική πλευρά πιθανόν να επιθυμεί να κάνει γεωτρήσεις στην περιοχή της Θάσου και η τουρκική πλευρά, να θέλει να κάνει έρευνες σε μια περιοχή εντός των ορίων (δυτικά Λέσβου και Χίου) τα οποία στο παρελθόν είχε παραχωρήσει σε μια τουρκική εταιρεία γι’ αυτό τον σκοπό.
«Πυροδότηση διμερούς διαλόγου»
Παρακολουθώντας την εξέλιξη της αμερικανικής πρωτοβουλίας εκείνης της εποχής (1991) αξίζει να σημειώσουμε το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρεσβευτή στην Άγκυρα Αμπράμοβιτς ο οποίος διαπιστώνει ότι οι υποχωρήσεις που απαιτούνται από ελληνικής πλευράς είναι τεράστιες. Γράφει λοιπόν ο Αμπράμοβιτς: «Ελληνική έρευνα (exploration) ανατολικά της Θάσου, μόλις πέρα (just beyond) από το εθνικό όριο των έξι μιλίων, όπως προτείνει το υπουργείο (State Department), ίσως στα μάτια των Ελλήνων δεν αποτελεί ένα αποδεκτό αντικείμενο ανταλλαγής (trade-off) με τουρκική έρευνα δυτικά των ελληνικών νήσων (όπως π.χ. της Χίου, Λέσβου ή Σαμοθράκης, όπου οι Τούρκοι είχαν νωρίτερα προβεί σε έρευνες) (where the Turks previously initiated exploration).»
Επιστροφή στο… μέλλον
Η αμερικανική πρωτοβουλία του 1991 δεν τελεσφόρησε καθώς η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη δεν μακροημέρευσε. Ωστόσο, η ιδέα της συνεκμετάλλευσης ουδέποτε εγκαταλείφθηκε. Ειδικά μετά την κρίση των Ιμίων και την αποδοχή, από μέρους της κυβέρνησης Κώστα Σημίτη, των «τουρκικών ζωτικών συμφερόντων στο Αιγαίο» με τη Συμφωνία της Μαδρίτης, η ιδέα της συνεκμετάλλευσης αποτέλεσε τη βάση της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές το 2003. Τότε, σύμφωνα με όσα έχουν εκμυστηρευτεί στο «Ποντίκι» πολιτικοί παράγοντες που είχαν γνώση των διαπραγματεύσεων, Ελλάδα και Τουρκία είχαν καταλήξει σε συμφωνία για μια διαδικασία «διανομής» του Αιγαίου μέσα από την αξιοποίηση και διαιτητικών μηχανισμών, οι οποίοι θα μπορούσαν να εκτονώσουν εσωτερικές πολιτικές αντιδράσεις. Ωστόσο, οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα πάγωσαν τις διαδικασίες…
Η πολιτική της Ουάσιγκτον στο Αιγαίο δεν έχει αλλάξει από τότε που Eagleburger, Σωτήρχος και Αμπράμοβιτς αλληλογραφούσαν σχεδιάζοντας τις γεωτρήσεις και τη διανομή του Αιγαίου «στα δύο». Αυτήν την πολιτική προσέγγιση επανέλαβε δύο δεκαετίες αργότερα ο ειδικός απεσταλμένος του State Department για την ενέργεια στην Ευρασία Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ σε συνέντευξή του (Αύγουστος 2010) στην «Καθημερινή». Στην ερώτηση «Πώς αποτιμάτε την άσκηση από την Ελλάδα του δικαιώματος, που απορρέει από το διεθνές δίκαιο, να προχωρήσει σε έρευνες και εξόρυξη πετρελαίου και αερίου στο Αιγαίο;» ο Αμερικανός διπλωμάτης είπε τα εξής:
«Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε “εμπορικές διευθετήσεις” και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο ώστε τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα»…
Λέτε να ήρθε η ώρα;..

Πηγή: Εφημερίδα «Το Ποντίκι»

Διαβάστε περισσότερα