Αλλού βαρούν τα σήμαντρα και αλλού βροντούν καμπάνες. Γιατί μπορεί την ερχόμενη Κυριακή στην Ελλάδα να ψηφίζουμε για την επόμενη κυβέρνηση, στην ευρωζώνη όμως, τρεις μέρες νωρίτερα, την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου, θα ανακοινώνουν το πλαίσιο που θα αφορά και τις κινήσεις της όποιας επόμενης κυβέρνησης, από το χρέος και τα δάνεια μέχρι τη ρευστότητα και τη νομισματική πολιτική.
Αύριο λοιπόν και λίγο πριν τις ελληνικές εκλογές ο κ. Ντράγκι και οι συνεργάτες του πρέπει να κάνουν… όπως η Fed. Δηλαδή να «ρίξουν» κεφάλαια στην ευρωπαϊκή οικονομία με τον τρόπο που το έκαναν για πέντε χρόνια οι ΗΠΑ και συνεχίζουν να το κάνουν οι Γιαπωνέζοι, αγοράζοντας κρατικό και εταιρικό χρέος. Να κάνουν δηλαδή χρήση του «QE» (ποσοτική χαλάρωση) όπως η Fed στις ΗΠΑ, φυσικά στην ευρωπαϊκή εκδοχή, ή να αναδιπλωθούν σε ακόμη πιο χωριστές πρακτικές.
Οι διαφωνίες όμως των Γερμανών και η άρνησή τους να ακυρωθεί η ατυχής συμφωνία της Ντοβίλ μεταξύ Μέρκελ-Σαρκοζί το 2010, όταν «νομιμοποίησαν» την κρατική χρεωκοπία στην ευρωζώνη, έχουν οδηγήσει, σύμφωνα με τις διαρροές από τον ουρανοξύστη της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη, σε ένα συμβιβασμό ο οποίος προβλέπει ότι επί της ουσίας δε θα αγοράσει η ΕΚΤ κρατικά ομόλογα αλλά την αγορά θα κάνουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αναλαμβάνοντας μαζί και το ρίσκο αυτής της αγοράς σε εθνικό επίπεδο.
Για τα ελληνικά ομόλογα η κατάσταση είναι λίγο-πολύ αποφασισμένη. Θα αγοραστούν ελληνικά ομόλογα μόνο με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα καλύπτεται με πρόγραμμα στήριξης (μέχρι στιγμής ισχύει η δίμηνη παράταση κάλυψης έως τα τέλη Φεβρουαρίου). Αλλιώς… θα παραμείνει εκτός προγράμματος μέχρι νεωτέρας.
Αναδίπλωση;
Η απόφαση όμως να επιμεριστεί ο εθνικός κίνδυνος του κρατικού χρέους σε εθνικό επίπεδο για όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης στην πραγματικότητα θα μπορούσε να εκληφθεί από τις αγορές ως η επισημοποίηση του πρώτου βήματος αναδίπλωσης έναντι του κεκτημένου της κοινής ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής. (Κοίτα να δεις που η Ραχήλ στο τέλος θα ζητάει και τα ρέστα από όσους την έψεξαν).
Κάτι, δηλαδή, σαν μία έμμεση «εθνικοποίηση» της νομισματικής πολιτικής αυξάνοντας τις επιφυλάξεις των αγορών για το κατά πόσο το ευρώ είναι «κοινό» νόμισμα της ευρωζώνης με μία ενιαία νομισματική πολιτική να το υποστηρίζει ή όχι. Η αναδίπλωση αυτή σαφώς υπονομεύει και το κύρος της ΕΚΤ έναντι των εθνικών αποφάσεων.
Προς το παρόν, βέβαια, το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων παραμένει η πρώτη είδηση για τις διεθνείς αγορές και η προσδοκία αυτής κυριαρχεί. Μάλιστα η «γνώμη» που εξέφρασε δημοσίως ο εισαγγελέας που έχει αναλάβει να κρίνει τη νομιμότητα των προηγούμενων αγορών (2011-2012 ΟΜΤ) έχει δημιουργήσει ένα θετικό πλαίσιο για τον Ντράγκι προδικάζοντας αντίστοιχα θετική γνώμη και από το ευρωπαϊκό δικαστήριο.
Οι όροι όμως με τους οποίους αυτή η αγορά θα γίνει «αλά ευρωπαϊκά» θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη είδηση και θα επηρεάσει τη στάση των αγορών κεφαλαίου απέναντι στην ευρωζώνη, καθώς θα καταγράφει έμπρακτα το κατά πόσο οι οικονομίες της ευρωζώνης στο νέο φαύλο κύκλο υπερχρέωσης και αποπληθωρισμού μπαίνουν με «λιγότερη» κοινή νομισματική πολιτική ή όχι.
Και αυτό θα είναι καθοριστικό σε ένα περιβάλλον στο οποίο σε λίγους μήνες θα κυριαρχούν οι συνέπειες από την άνοδο των επιτοκίων στο δολάριο… καθώς εκεί η ποσοτική χαλάρωση τερματίζεται.
Η «φάκα» ενός νέου μνημονίου
Πώς η «τεχνική» παράταση συνδέθηκε και με 3ο δάνειο
Την ίδια ώρα για την Ελλάδα υπάρχουν ειδήσεις σε αντίθεση με όσα πιστεύουν στην εγχώρια πολιτική σκηνή, ότι λόγω προεκλογικού κλίματος τα πάντα και έξω έχουν «παγώσει». Προφανώς βέβαια τέτοια ζητήματα οι πολιτικοί αρχηγοί δε φρονούν ότι αξίζει να τα γνωρίζει ο πολίτης πριν προσέλθει στις κάλπες κι όμως αυτά εν πολλοίς θα καθορίσουν και την πορεία των συνομιλιών την επαύριο των εκλογών, με όποια κυβέρνηση θα έχει επιλέξει ο ελληνικός λαός να πορευτεί.
Η «φάκα» του 3ου δανείου που θα συνοδεύει ένα 3ο μνημόνιο… αποκαλύφθηκε δημοσίως την προηγούμενη Πέμπτη από κοινοτικούς αξιωματούχους, επιβεβαιώνοντας – για μία ακόμη φορά – το γεγονός ότι η Ευρώπη σφίγγει όλο και περισσότερο τον κλοιό γύρω από την Ελλάδα και από την όποια κυβέρνηση προκύψει από τις εκλογές της Κυριακής. Μετέφεραν την πληροφορία ότι κράτη-μέλη πλέον θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να οδηγηθεί σε αυτό το δρόμο, του 3ου δανείου, και όχι σε μία «τεχνική» παράταση του υφιστάμενου μνημονίου, δηλαδή σε μία χρονική μόνο παράταση της διαπραγμάτευσης χωρίς νέα λεφτά και χωρίς νέους όρους, με στόχο την προληπτική πιστοληπτική γραμμή-ECCL.
Το «χάσμα» μεταξύ μίας χρονικής παράτασης (σημ. την οποία έχει δηλώσει και η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι, το ΚΙΔΗΣΟ, η ΔΗΜ.ΑΡ. αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ ότι επιθυμεί να ζητήσει ώστε να έχει το περιθώριο διαπραγμάτευσης) και ενός νέου προγράμματος-δανείου τουλάχιστον 6 μηνών είναι μεγάλο, όπως εξηγούν αρμόδια κοινοτικά στελέχη. Τόσο μεγάλο, όσο και οι νέοι όροι-μέτρα που θα το συνοδεύουν.
Όσο για το χρόνο «ανοχής», αυτός είναι μηδενικός. Με βάση το χρονοδιάγραμμα που αποφασίστηκε το Δεκέμβριο, όταν υποβλήθηκε το αίτημα για την προληπτική πιστοληπτική γραμμή, στα κοινοτικά όργανα, η αντίστροφή μέτρηση αρχίζει την επομένη των εκλογών.
Η απόρρητη έκθεση για την Ελλάδα
Θα περιγράφει αν η Ελλάδα μπορεί να λάβει πιστοληπτική γραμμή ή πρέπει να μείνει σε πρόγραμμα
Μία ημέρα μετά τις εκλογές, στις 26 Ιανουαρίου, θα συνεδριάσει το Eurogroup υπό το βάρος των νέων πιέσεων κρατών-μελών για δάνειο. Στο θέμα «Ελλάδα» κομβικό ρόλο θα διαδραματίσει απόρρητη έκθεση της Κομισιόν που θα περιγράφει αν η Ελλάδα μπορεί να λάβει πιστοληπτική γραμμή ή πρέπει να μείνει σε πρόγραμμα, και άρα σε 3ο μνημόνιο με 3ο δάνειο.
Η μερική έστω πρόσβαση στις αγορές, η βιωσιμότητα του χρέους, οι ανάγκες των τραπεζών και το πρωτογενές πλεόνασμα είναι κάποιοι από τους όρους που θα παρουσιαστούν στο Eurogroup της 26ης Ιανουαρίου και θα επιβεβαιωθούν εγγράφως από την Κομισιόν έως το τέλος Φεβρουαρίου.
Το προκαταρκτικό έγγραφο του Δεκεμβρίου, βάσει του οποίου ψήφισαν τα Κοινοβούλια κρατών-μελών, ήταν θετικό, αλλά τότε είχε γίνει σαφές ότι «τόσο τα αριθμητικά στοιχεία όσο και η εκτίμηση με βάση την τρέχουσα κατάσταση μπορεί να αλλάξουν».
Και το τοπίο αλλάζει. Πλέον:
- Τα 10 δισ. ευρώ του «μαξιλαριού» του ΤΧΣ που θα λάμβανε η Ελλάδα μέσω της ECCL εκτιμάται από κράτη της ευρωζώνης ότι μπορεί να πρέπει – εν μέρει έστω – να στηρίξουν τον τραπεζικό κλάδο.
- Το ιστορικό πρόσβασης στις αγορές πλέον κάθε άλλο παρά «λογικών όρων» είναι, ενώ
- Ο παρατεταμένος εκλογικός κύκλος αλλά και η πλειοδοσία εξαγγελιών για κατάργηση-μείωση φόρων προκαλούν πλέον μεγάλους τριγμούς και ακόμη στον ισχυρό «άσο» της Ελλάδας, στο πρωτογενές πλεόνασμα.
Τα κριτήρια της ECCL
Η ECCL είναι η «αυστηρή» πιστοληπτική γραμμή. Αν κάποιο κράτος δεν πληροί της προϋποθέσεις της, τότε η μόνη λύση είναι το μνημόνιο.
Ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για την Enhanced conditions credit line – ECCL προβλέπει ότι η πρόσβαση είναι ανοικτή για τα μέλη των οποίων η «γενική οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση παραμένει υγιής» και πληρούν τους πιο πολλούς από τους όρους που θέτει και περιλαμβάνουν βιώσιμο χρέος, δημοσιονομική προσαρμογή, ιστορικό πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές με λογικούς όρους, βιώσιμο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, απουσία προβλημάτων φερεγγυότητας των τραπεζών κ.λπ.
Αν όμως πολλά από τα παραπάνω κριτήρια δεν πληρούνται, τότε δίδεται μόνο μία επιλογή για το κράτος. Να ζητήσει τακτική στήριξη «με ένα πλήρες πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής, σύμφωνα με τη διαδικασία που ισχύει για αυτό»…
Η κίνηση Ντράγκι
Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, ο Μάριο Ντράγκι θα εξαγγείλει την αγορά κρατικών ομολόγων ύψους εκατοντάδων (500;) δισεκατομμυρίων ευρώ, ωστόσο ανοικτό παραμένει το αν η αγορά θα γίνει από την ίδια την ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη ή από τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες.
Σύμφωνα με αναφορές του «Spiegel» και της «Frankfurter Allgemeine Zeitung», ο κ. Ντράγκι έχει προκρίνει να αγοραστούν από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών.
Επιπλέον και η έγκριτη FT θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζεται να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα μαζικών αγορών ομολόγων την επόμενη εβδομάδα για να σώσει την ευρωζώνη από τον αποπληθωρισμό, αλλά έχει υποκύψει στις πιέσεις της Γερμανίας να διασφαλίσει ότι οι φορολογούμενοι της δε θα επωμιστούν κανένα κόστος για οποιαδήποτε απώλεια προκύψει από το χρέος των άλλων χωρών.
Να αποφευχθεί δηλαδή η αμοιβαιοποίηση του ευρωπαϊκού χρέους. Όμως έτσι κινδυνεύει να χαθεί ο πυρήνας της στρατηγικής επιλογής της ποσοτικής χαλάρωσης.
Η σημασία
Τι σημαίνει αγορά από τις κεντρικές τράπεζες κι όχι από την ΕΚΤ.
Καταρχήν πρέπει να διακριβωθούν οι λεπτομέρειες της αγοράς ομολόγων. Να δούμε δηλαδή πότε ξεκινάει, πώς θα γίνει, ποιοι θα μπορούν να το κάνουν και ούτω κάθε εξής.
Εφόσον αγοράζονται από τις επιμέρους τράπεζες, τότε θα βαρύνει ενδεχόμενος κίνδυνος πτώχευσης τα κράτη-μέλη. Αναλυτικά:
Αγοράζει με χρήματα (λογιστικές μεταφορές) της ΕΚΤ η Τράπεζα της Ελλάδος τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου (αυτά τα λίγα που κυκλοφορούν). Σε κάθε περίπτωση οι αγορές αυτές, εάν και όταν γίνουν, καταπώς φαίνεται, δε θα ξεπερνούν εν συνόλω τα 3 έως 6 δισ. ευρώ, καθώς τα όρια αγορών αφορούν στο 20-25% των ομολόγων που κυκλοφορούν στις αγορές. Τα διαθέσιμα ελληνικά ομόλογα σήμερα είναι κάτι λιγότερο από 30 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά περίπου βρίσκονται σε χαρτοφυλάκια Ταμείων και μόλις 14-15 βρίσκονται σε χαρτοφυλάκια στην αγορά).
Αυξάνει το ενεργητικό της η ΤτΕ
Εάν δεν πληρωθούν, αυτά πηγαίνουν στις ζημίες στον ισολογισμό. Αλλά αναλαμβάνει το κράτος-μέλος να καλύψει τη ζημία. Αυτό σημαίνει ότι δε θα πληρώσει ο Γερμανός ή ο Ισπανός μια τυχόν χρεωκοπία της Ελλάδας.
Εάν γινόταν διαφορετικά, δηλαδή βάρυνε την ΕΚΤ τυχόν μη πληρωμή ομολόγου, θα είχαμε αμοιβαιοποίηση χρέους, δηλαδή συγκαλυμμένο ευρωομόλογο. Όμως, η Γερμανία ούτε που θέλει να ακούσει κουβέντα για κάτι τέτοιο.
Πού θα πάνε τα χρήματα – Μια τρύπα στο νερό από την ΕΚΤ;
Πολλοί οικονομολόγοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι κι αυτή η κίνηση θα έχει αποτέλεσμα. Δηλαδή δε σημαίνει ότι θα αγοράσει 500 δισ. ευρώ ομόλογα η Ε.Κ. και ότι θα τονωθεί η ζήτηση. Γιατί όμως; Απλούστατα γιατί έτσι τα χρήματα θα πάνε πάλι στις τράπεζες που μάλλον θα καλύψουν μαύρες τρύπες. Με άλλα λόγια, δε θα πάνε κατευθείαν στη ζήτηση μέσω ανακοπής των προγραμμάτων λιτότητας (μειώσεις συντάξεων κ.λπ.). Επιπλέον 500 δισ. ευρώ είναι ουσιαστικά «σταγόνα στον ωκεανό», όταν το χρέος της Ιταλίας έχει ήδη φτάσει κοντά στα δύο τρισεκατομμύρια ευρώ! Έστω κι αν, απ’ ό,τι φαίνεται, θα υπάρχει «εθνική ευθύνη» για τις αγορές (άξιο λόγου είναι να ξεκαθαρίσει η νομική φόρμουλα, μια και κάτι τέτοιο αντιβαίνει στην όλη πορεία ενιαιοποίησης του ευρωσυστήματος), οι αναφορές Ντάγκι για το ποια ομόλογα θα επαναγοράζονται θα δίνει το στίγμα για το τι μέλλει γενέσθαι στην Ελλάδα. Στην περίπτωση που η χώρα, όπως ανέφερε το «Spiegel», θα μείνει έξω από το νέο αυτό πρόγραμμα, καθώς τα ομόλογά της αξιολογούνται ως «σκουπίδια» και ως εκ τούτου δεν μπορούν να γίνουν δεκτά από την Τράπεζα της Ελλάδας, θα σημάνει ότι η επόμενη κυβέρνηση θα βρεθεί προς δεινών. Το πιο πιθανόν, ωστόσο, είναι να επεκταθεί η ίδια διαδικασία που ισχύει και σήμερα, δηλαδή να γίνονται επαναγορές, εφόσον όμως υπάρχει κάποιου είδους μνημόνιο.
Πώς παίζεται το «παιχνίδι»
Η σημασία για την Ελλάδα και τη νέα κυβέρνηση
Το ερώτημα για την Αθήνα είναι πότε αυτές θα αρχίσουν και αν αυτή θα προλάβει… Γιατί το ελληνικό πρόγραμμα στήριξης, μετά την τεχνική «παράταση», λήγει στις 28 Φεβρουαρίου. Άραγε θα δώσει το πράσινο φώς για αγορές ομολόγων από την ΤτΕ μόνο με πρόγραμμα σε ισχύ ή με την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους; Πληροφορίες από το Βερολίνο δεν αμφισβητούσαν τις πληροφορίες του «Spiegel», ότι δηλαδή η Ελλάδα θα αποκλειστεί. Ουσιαστικά παίζεται ένα παιχνίδι στο πλαίσιο του ψυχολογικού πολέμου του Βερολίνου (και της ΕΚΤ;) εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ ενόψει των εκλογών της ερχόμενης Κυριακής. Δηλαδή να στριμωχτεί για να υπογράψει γρήγορα νέο μνημόνιο.
Σημασία αγοράς ομολόγων
Η σημασία βέβαια μιας τέτοιας αγοράς από την ΕΚΤ δε βρίσκεται για τα ελληνικά ομόλογα τόσο στον όγκο των αγορών όσο στο γεγονός ότι η ΕΚΤ τα… εμπιστεύεται (όταν γίνει αυτό) και κατά συνέπεια η τιμή τους θα αλλάξει πάραυτα προς τα πάνω. Με άλλα λόγια, τα ελληνικά ομόλογα, εάν και εφόσον ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό, θα αγοραστούν από την ΤτΕ και ο κίνδυνος της επένδυσης θα παραμείνει σε αυτή και όχι στην ΕΚΤ. Όμως το κρίσιμο ερώτημα δημιουργείται ακριβώς στο σημείο αυτό. Όσοι θεσμικοί και μη αγοράσουν κρατικά ομόλογα ακολουθώντας την ΤτΕ θα έχουν τον ίδιο βαθμό εξασφάλισης έναντι του κινδύνου που θα ενσωματώνουν οι τίτλοι αυτοί ή όχι;
Γιατί αν οι κεντρικές τράπεζες έχουν προτεραιότητα έναντι των άλλων, τότε και πάλι το πρόβλημα αξιοπιστίας παραμένει έστω σε μικρότερο βαθμό, όπως παραμένει το ζητούμενο της αμοιβαιοποίησης του χρέους για το σύνολο της ευρωζώνης… Αλλά όλα αυτά αφορούν την Ελλάδα μόνο αν οι αγορές αυτές αρχίσουν πριν από την 28η Φεβρουαρίου. Διαφορετικά θα πρέπει να περιμένει μια νέα παράταση… της παράτασης του προγράμματος.
Η αλήθεια για το χρέος
Πόσα χρωστάμε σε ποιους στην Ευρώπη;
Το μόνο που ακούμε συχνά-πυκνά σε αυτή την προεκλογική μάχη, ιδίως όταν τίθεται θέμα διακοπής των μνημονίων, αμφισβήτησης του χρέους ή συζήτησης για «κούρεμα» του, μερική ή ολική του διαγραφή, είναι η γνωστή ατάκα: «Ξέρετε με πόσα κοινοβούλια θα πρέπει να διαπραγματευτούμε, πόσες κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις, διότι το χρέος μας είναι κρατικό και όχι ιδιωτικό, χρωστάμε στους λαούς που μας δάνεισαν με μικρότερο επιτόκιο από ό,τι δανείστηκαν για να μας δανείσουν…». Μόνο που αυτή είναι η μισή αλήθεια και απλά ως τέτοια είναι και μισό ψέμα. Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι απλούστατη, αν θυμηθεί ότι οι επιφανείς Ευρωπαίοι πολιτικοί με την απόλυτη συμφωνία των εγχώριων τεσσάρων κυβερνήσεων (Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου) μετέφεραν το ελληνικό χρέος από τον ιδιωτικό τομέα στον επίσημο. Με πιο απλά λόγια: οι σπουδαίοι αυτοί Ευρωπαίοι κύριοι μετέφεραν τα ελληνικά χρέη προς τον ιδιωτικό τομέα στις πλάτες των λαών τους και οι εγχώριες κυβερνήτες μας επέτρεψαν να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές αναλαμβάνοντας η Ελλάδα νέα χρέη (δάνεια) από τους εταίρους..
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, πόσα χρωστάμε σήμερα και σε ποιους ανά κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τη μεγαλύτερη έκθεση, με βάση τα ποσά που έχουν δοθεί ως δάνεια, την έχει η Γερμανία με 60 δισ. ευρώ, ακολουθεί η Γαλλία με 46 δισ. η Ιταλία με 40 δισ. και η Ισπανία με περίπου 26 δισ. ευρώ. Αυτή είναι η μία ανάγνωση των χρεών μας. Όμως, και αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό, τα δεδομένα αλλάζουν εάν εξεταστεί η έκθεση των ευρωπαϊκών χωρών υπό το πρίσμα του δικού τους ΑΕΠ.
Έτσι σήμερα τη μεγαλύτερη έκθεση στο ελληνικό χρέος εμφανίζει η οικονομία της Πορτογαλίας, αφού η βοήθεια που έχει δώσει στην Ελλάδα φτάνει στο 3% του ΑΕΠ της, όταν της Γερμανίας η έκθεση είναι 2,2% του ΑΕΠ. Ακολουθούν η Κύπρος, που επίσης η έκθεσή της στο ελληνικό χρέος πλησιάζει το 3%, η Σλοβενία και η Μάλτα.
Αναλύοντας το πού και πόσα χρωστάμε
Τα διμερή δάνεια που χορηγήθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του πρώτου μνημονίου (Greek loan facility – GLF) προήλθαν από 14 χώρες της ζώνης του ευρώ. Συνολικά εκταμιεύτηκαν 52,9 δισ. ευρώ, από τα 80 δισ. ευρώ που προέβλεπε η αρχική σύμβαση. Από αυτά τα δάνεια οι χώρες της ζώνης του ευρώ επιβαρύνθηκαν ως εξής:
| Πρώτο μνημόνιο-GLF | |
Κράτη
|
Δάνεια σε ευρώ
|
Βέλγιο
|
1 δισ. 942 εκατομμύρια
|
Κύπρος
|
110 εκατομμύρια
|
Γερμανία
|
15 δισ. 165 εκατομμύρια
|
Εσθονία
|
0
|
Φιλανδία
|
1 δισ. 4 εκατομμύρια
|
Γαλλία
|
11 δισ. 389 εκατομμύρια
|
Ελλάδα
|
0
|
Ιρλανδία
|
347 εκατομμύρια
|
Ιταλία
|
10 δισ. 8 εκατομμύρια
|
Λουξεμβούργο
|
140 εκατομμύρια
|
Μάλτα
|
51 εκατομμύρια
|
Ολλανδία
|
3 δισ. 194 εκατομμύρια
|
Αυστρία
|
1 δισ. 555 εκατομμύρια
|
Πορτογαλία
|
1 δισ. 102 εκατομμύρια
|
Σλοβενία
|
243 εκατομμύρια
|
Σλοβακία
|
0
|
Ισπανία
|
6 δισ. 650 εκατομμύρια
|
Σύνολο
|
52 δισ. 900 εκατομμύρια
|
Τα δάνεια του EFSF
Υπενθυμίζεται πως οι εκδόσεις ομολόγων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας καλύπτονται από εγγυήσεις που παρέχονται από τα κράτη-μέλη της ζώνης του, σύμφωνα με το μερίδιό τους στο καταβεβλημένο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, ο EFSF δεν απολαμβάνει καθεστώς προνομιακού πιστωτή, δηλαδή τα ομόλογά του «κουρεύονται».
Ωστόσο, ο EFSF δεν πτωχεύει «αυτομάτως», εάν κηρύξει πτώχευση μια χώρα που έχει δανείσει, καθώς έχει σχεδιαστεί με τρόπο που αποκλείει μια τέτοια κατάσταση. Συγκεκριμένα, εάν μια χώρα επρόκειτο να αθετήσει τις πληρωμές της, θα ζητούνταν άμεσα από τους εγγυητές της τα δάνεια που δεν έχει αποπληρώσει, στο βαθμό που κάθε κράτος-μέλος της ευρωζώνης μετέχει εγγυοδοτικά στο Ταμείο. Εάν ένας εγγυητής δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, τις εγγυήσεις του τις καλύπτουν οι άλλοι (οι εγγυητές κατατάσσονται ισότιμα μεταξύ τους).
| Δεύτερο μνημόνιο-EFSF | |
Κράτη
|
Συμμετοχή σε ευρώ
|
Αυστρία
|
4 δισ. 239 εκατομμύρια
|
Βέλγιο
|
5 δισ. 274 εκατομμύρια
|
Κύπρος
|
297 εκατομμύρια
|
Εσθονία
|
382 εκατομμύρια
|
Φιλανδία
|
2 δισ. 722 εκατομμύρια
|
Γαλλία
|
30 δισ. 954 εκατομμύρια
|
Γερμανία
|
41 δισ. 221 εκατομμύρια
|
Ελλάδα
|
0
|
Ιρλανδία
|
0
|
Ιταλία
|
27 δισ. 197 εκατομμύρια
|
Λουξεμβούργο
|
382 εκατομμύρια
|
Μάλτα
|
141 εκατομμύρια
|
Ολλανδία
|
8 δισ. 678 εκατομμύρια
|
Πορτογαλία
|
0
|
Σλοβακία
|
1 δισ. 503 εκατομμύρια
|
Σλοβενία
|
723 εκατομμύρια
|
Ισπανία
|
18 δισ. 79 εκατομμύρια
|
Σύνολο
|
141 δισ. 800 εκατομμύρια
|
Ασύμφορες ζημίες
Αν και οι δυνητικές ζημιές από ενδεχόμενο Grexit μοιάζουν για κάποιες χώρες διαχειρίσιμες – ειδικά για τη Γερμανία που το διατυμπανίζει άλλωστε – ωστόσο το βάρος για τους κρατικούς προϋπολογισμούς και διασταλτικά για τους φορολογουμένους των μικρότερων χωρών θα ήταν πολύ μεγάλο.
Ενδεικτικά, πέραν των ζημιών της Γερμανίας ύψους 56,3 δισ. ευρώ, η Γαλλία θα σημείωνε ζημιές 42,34 δισ. ευρώ, η Ιταλία ζημιές 37,205 δισ. ευρώ, η Ισπανία ζημιές 24,72 δισ. ευρώ, η Ολλανδία θα σημείωνε ζημιές 11,87 δισ. ευρώ και η Αυστρία θα ζημιωνόταν κατά 5,79 δισ. ευρώ.
Στις προαναφερόμενες απώλειες δεν περιλαμβάνονται οι ζημιές που θα έπρεπε να αναλάβουν οι χώρες από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος, αλλά και το «κενό» στον ισολογισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα προέκυπτε από μια αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ.
Ομοίως, δεν περιλαμβάνεται η πιθανή – και όχι αμελητέα – ενίσχυση που θα έπρεπε να δεχθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, προκειμένου να διασφαλίσει επαρκώς τη ζώνη του ευρώ έναντι ενδεχόμενης διάχυσης της κρίσης από τις επιπτώσεις του Grexit.
Οι δανειακές συμβάσεις
Μπορεί θεωρητικά τα χρήματα των δανείων να είναι ανακτήσιμα μέσω των όρων των δανειακών συμβάσεων που έχει συνομολογήσει η Ελλάδα, αλλά αυτή θα ήταν μια χρονοβόρα διαδικασία που θα απαιτούσε πολλά χρόνια για να επιλυθεί.
Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με την Κύρια Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης («Master Financial Assistance Facility Agreement») που έχει υπογράψει η χώρα με τους δανειστές της στο πλαίσιο του δεύτερου δανείου, η Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδος και το ΤΧΣ παραιτούνται «αμετάκλητα και άνευ όρων» από οποιαδήποτε ασυλία της οποίας είναι ή ενδέχεται να καταστούν δικαιούχοι, όσον αφορά στα ίδια ή τα περιουσιακά τους στοιχεία, από νομικές διαδικασίες συμπεριλαμβανομένης – χωρίς περιορισμό – της ασυλίας έναντι αγωγής, δικαστικής ή άλλης εντολής, από κατάσχεση, σύλληψη ή ασφαλιστικά μέτρα πριν την έκδοση δικαστικής απόφασης και από την εκτέλεση και επιβολή εις βάρος των περιουσιακών τους στοιχείων, στο βαθμό που αυτό δεν απαγορεύεται από αναγκαστικό δίκαιο.
Στην ίδια βάση, κανένα περιουσιακό στοιχείο δεν απολαύει ασυλίας για λόγους εθνικής κυριαρχίας ή άλλως από δικαιοδοσία, κατάσχεση – είτε πριν είτε μετά τη δικαστική απόφαση – ή εκτέλεση σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία αφορά τη σύμβαση χρηματοδοτικής διευκόλυνσης.
Το ύψος του χρέους, τόκοι και χρεωλύσια
Πώς οι Ευρωπαίοι μετέφεραν τα ελληνικά χρέη προς τον ιδιωτικό τομέα στις πλάτες των λαών τους και οι εγχώριες κυβερνήσεις επέτρεψαν να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές, αναλαμβάνοντας η Ελλάδα νέα χρέη από τους εταίρους
Το ύψος του χρέους το 2014 είχε εκτιμηθεί σε 318 δισ. 600 εκατ. ευρώ, η νεότερη εκτίμηση το προσδιορίζει σε οριακά χαμηλότερα επίπεδα σε 318 δισ. ευρώ, αλλά η μείωση του ΑΕΠ το ίδιο έτος, κατά 3,3 δισ. ευρώ (σε 178 δισ. 870 εκατ. ευρώ, έναντι 182 δισ. 231 εκατ. ευρώ), αυξάνει το λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ κατά 2,9% και συγκεκριμένα στο 177,7%, από 174,8% που ανέφερε η προηγούμενη εκτίμηση.
| Υποχρεώσεις σε τόκους, χρεωλύσια (εκατ. ευρώ) |
| | | |
| Έτος | Χρεωλύσια | Τόκοι | Τοκοχρεωλύσια |
| | | |
2014
|
24.900
|
6.026
|
30.926
|
2015
|
16.018
|
5.878
|
21.896
|
2016
|
7.075
|
6.028
|
13.103
|
2017
|
7.480
|
6.405
|
13.885
|
2018
|
4.672
|
6.590
|
1.262
|
2019
|
9.949
|
6.622
|
16.571
|
2020
|
7.052
|
6.360
|
13.412
|
2021
|
7.169
|
10.956
|
18.125
|
2022
|
8.873
|
24.489
|
33.362
|
2023
|
11.186
|
17.551
|
28.737
|
2024
|
10.864
|
13.641
|
24.505
|
2025
|
8.795
|
9.030
|
17.825
|
2026
|
8.569
|
8.642
|
17.211
|
2027
|
8.453
|
8.215
|
16.668
|
2028
|
8.060
|
7.779
|
15.839
|
2029
|
7.308
|
7.290
|
14.598
|
2030
|
7.329
|
6.853
|
14.182
|
| Σύνολα | 163.752 | 158.355 | 322.107 |
Πηγή: ΟΔΔΗΧ
| | |
| | | |
Με βάση την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για το ελληνικό χρέος, θα διαμορφωνόταν το 2014 στο 174,2% του ΑΕΠ, αλλά τελικά αυξήθηκε στο 177,7% του ΑΕΠ, θα υποχωρήσει στο 171% του ΑΕΠ το 2015, στο 160,5% το 2016, το 2020 θα διαμορφωθεί στο 17,7% του ΑΕΠ και το 2022 στο 117,2% του ΑΕΠ.
| Εξέλιξη δημόσιου χρέους και επιμέρους συνιστωσών, σύμφωνα με το ΔΝΤ (% του ΑΕΠ) | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| 2003-2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2022 |
Δημόσιο χρέος
|
119,3
|
157,2
|
175,1
|
174,2
|
171
|
160,5
|
152
|
144,6
|
135,3
|
127,7
|
117,2
|
Ακαθάριστες δανειακές ανάγκες
|
26,2
|
33,9
|
21,4
|
23,5
|
20,2
|
11,9
|
11,5
|
9,9
|
11,9
|
8,7
|
6,4
|
Μεταβολή του ΑΕΠ (πραγματική)
|
0,7
|
-7
|
-3,9
|
0,6
|
2,9
|
3,7
|
3,5
|
3,3
|
3,6
|
2,6
|
1,9
|
Αποπληθωριστής ΑΕΠ
|
2,6
|
-0,3
|
-2,1
|
-0,7
|
0,4
|
1,1
|
1,3
|
1,4
|
1,8
|
1,8
|
2
|
Πραγματικό επιτόκιο
|
4,9
|
2,7
|
2,4
|
2,3
|
2,9
|
3,1
|
3,4
|
3,5
|
3,5
|
3,4
|
3,6
|
| | | | | | | | | | | |
| Πρωτογενές αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής (σε εκατ. ευρώ) | | |
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
| | | | | | |
Στόχος μνημονίου
|
2.733
|
5.648
|
8.882
|
9.312
|
9.108
| | | | | | |
% ΑΕΠ
|
1,50%
|
3,00%
|
4,50%
|
4,50%
|
4,20%
| | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
Εφόσον η βάση εκκίνησης είναι χειρότερη, ασφαλώς επιβαρύνεται το νέο σενάριο βιωσιμότητας, πόσω μάλλον όταν είναι αρνητικές και οι προοπτικές των υπόλοιπων παραμέτρων.
Αξιοσημείωτο είναι πως το βασικό σενάριο βιωσιμότητας του χρέους, που καταρτίστηκε το Νοέμβριο του 2012, προέβλεπε μείωση του χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020 και πολύ κάτω από το 110% του ΑΕΠ το 2022.
Αυτό μαθηματικά οδηγεί σε υποχρεωτικές διευθετήσεις δημόσιου χρέους και πρωτογενών πλεονασμάτων, εκεί οδηγούν οι αστοχίες αλλά και οι εφιαλτικές προοπτικές των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας, και η επανεξέταση των προοπτικών και των στόχων προϋπολογισμού και δημόσιου χρέους από την ελληνική πλευρά και τους εταίρους είναι επιτακτική.
Ενδεικτικό είναι πως οι πληρωμές τόκων το έτος 2022 εκτοξεύονται στα επίπεδα των 24,5 δισ. ευρώ (!), ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα άνω των 9 δισ. ευρώ ετησίως από το 2016 και μετά, ενώ το δημόσιο χρέος στο τέλος του 2014 έκλεισε στο 178% του ΑΕΠ.
Έντονος είναι ο προβληματισμός που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα, ειδικά για το δημόσιο χρέος, από ξένους αναλυτές, αλλά και στους κόλπους των εταίρων, που σημαίνει πως προετοιμάζονται για αλλαγές στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η έκταση των αλλαγών θα είναι τελικά και το ουσιαστικό αντικείμενο διαπραγμάτευσης της νέας ελληνικής κυβέρνησης με τους εταίρους της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα δίνει το «παρών» και στη νέα αυτή φάση.
Μεταξύ των δράσεων που προτείνονται είναι το νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους και ειδικά των δανείων της ευρωζώνης, αλλά το απορρίπτει η Γερμανία που έχει καταβάλει και τα περισσότερα δάνεια και έχει βαρύνοντα λόγο στην όλη διαδικασία, όπως άλλωστε και άλλοι εταίροι.
Ο ρόλος του ELA
Η Ελλάδα παραπαίει και όσο οι τράπεζες διαθέτουν χάσμα δανείων 213 δισ. προς καταθέσεις 159-160 δισ., δηλαδή 50 δισ. έλλειμμα ρευστότητας, οι τράπεζες είναι εξαρτημένες από την ΕΚΤ και λόγω εγγυήσεων ίσως και ELA στο ορατό μέλλον.
Το ELA θα χρησιμοποιηθεί μόνο αν η κατάσταση στη ρευστότητα επιδεινωθεί.
Σε αυτή τη φάση δε χρειάζεται και μάλλον αποκλείεται να χρειαστεί άμεσα η κίνηση των συστημικών τραπεζών προς τον ELA – για την ώρα εμφανίζεται ως καθαρά προληπτική κίνηση.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν δανειστεί 56 δισ. το Δεκέμβριο του 2014 από 44,8 δισ. το Νοέμβριο του 2014.
Το ELA στο σύστημα τέλη Δεκεμβρίου του 2014 ήταν μόλις 1 εκατ. ευρώ, δηλαδή τίποτε, οι ελληνικές τράπεζες είχαν δηλαδή μηδενική έκθεση σε ELA.
Από τα ενδιαφέροντα στοιχεία είναι πόσες εγγυήσεις χρειάστηκαν να προσθέσουν οι τράπεζες για να μπορέσουν να αντλήσουν περισσότερη ρευστότητα από την ΕΚΤ.
Οι τράπεζες έχουν καταθέσει περιουσιακά στοιχεία αποδεκτά από το ευρωσύστημα ως ασφάλεια για πράξεις νομισματικής πολιτικής 72 δισ. Οι εγγυήσεις αυτές έχουν κατατεθεί στην ΕΚΤ. Επίσης οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταθέσει στην ΤτΕ 27,8 δισ. ευρώ για πράξεις έκτακτης παροχής ρευστότητας.
Να σημειωθεί ότι οι εγγυήσεις στην ΤτΕ το Νοέμβριο ήταν 13 δισ. Επίσης υπάρχουν και εγγυήσεις στους λοιπούς λογαριασμούς τάξεως. Πρακτικά λοιπόν για τα 56 δισ. που έχουν δανειστεί από την ΕΚΤ έχουν καταθέσεις εγγυήσεις σε ΕΚΤ και ΤτΕ περίπου 110-112 δισ. ευρώ.
Η ποσοτική χαλάρωση
Από τις κραυγές για τη Ραχήλ, στο «ωσσανά» στον Ντράγκι
Δεν πέρασαν παρά μόνο λίγα εικοσιτετράωρα από το σάλο που ξεσήκωσε η δήλωση της Ραχήλ Μακρή για τη δήθεν δυνατότητα της χώρας μας να τυπώσει έως και 100 δισ. ευρώ χρήμα μέσω ELA για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της. Και τι δεν ειπώθηκε εναντίον της Μακρή. Ακόμη κι από το κόμμα στο οποίο προσχώρησε κυνηγώντας μια κοινοβουλευτική έδρα.
Αυτά, της είπαν, δεν επιτρέπονται από τον Ντράγκι της ΕΚΤ. Η πλευρά της Ν.Δ. την έκανε προεκλογικό σποτ και γενικώς όλοι με μια φωνή ούρλιαξαν: «Απαράδεκτο! Τι θέλει η Μακρή να ξεφτιλιστεί το χρήμα!».
Αύριο λοιπόν ο Ντράγκι ετοιμάζεται να ανακοινώσει την έναρξη ενός προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης» (QE). Τι είναι αυτή η «ποσοτική χαλάρωση»; Να ο ορισμός που δίνει η Τράπεζα της Αγγλίας: «Ποσοτική χαλάρωση (QE) είναι μια αντισυμβατική μορφή της νομισματικής πολιτικής, όπου μια Κεντρική Τράπεζα δημιουργεί νέο χρήμα με ηλεκτρονικό τρόπο για να αγοράσει χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, όπως τα κρατικά ομόλογα. Η διαδικασία αυτή έχει ως στόχο να αυξήσει άμεσα τις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα στην οικονομία και τον πληθωρισμό επιστροφή στο στόχο.
«Με απλά λόγια η «ποσοτική χαλάρωση» είναι μια εντελώς αυθαίρετη δημιουργία ηλεκτρονικά-λογιστικά (και όχι ως εθνικό τυπογραφείο που το παρουσίασε η Ραχήλ) χρήματος από το πουθενά για να αγοραστούν τίτλοι, όπως κρατικά και εταιρικά ομόλογα. Ο Ντράγκι αναμένεται να ανακοινώσει ένα πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» αξίας 550 δισ. ευρώ.
Γιατί δεν ξεσηκώνεται θύελλα εναντίον του Ντράγκι, που πάει να «κόψει» ηλεκτρονικό χρήμα σε τέτοιες ποσότητες; Πού είναι τώρα όλοι αυτοί οι οικονομολογούντες, που υπεροπτικά λοιδόρησαν τη Μακρή που ήθελε να «ξεφτιλίσει» το χρήμα κόβοντας νέο; Γιατί δεν ξιφουλκούν εναντίον του Ντράγκι; Γιατί αυτό που πάει να κάνει η ΕΚΤ δεν είναι ξεφτίλισμα του χρήματος;
Ειδικά τώρα, όταν γνωρίζουμε από την εμπειρία των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Ιαπωνίας ότι στην πράξη η «ποσοτική χαλάρωση» δεν είναι παρά η αυθαίρετη «κοπή» νέου χρήματος με σκοπό να εξασφαλιστούν τα αυξανόμενα κέρδη των τραπεζών και των επενδυτών κεφαλαίου, που κερδοσκοπούν με κρατικούς και εταιρικούς τίτλους χρέους, με την οικονομία και κυρίως την εργασία να βυθίζεται όλο και περισσότερο σε ύφεση.
Πού είναι λοιπόν όλοι αυτοί που λιθοβόλησαν τη Μακρή; Βέβαια, αυτό που δήλωσε η Μακρή ήταν λάθος όχι γιατί δεν το επιτρέπει ο Ντράγκι, αλλά γιατί ο μηχανισμός ELA δεν κόβει χρήμα, αλλά δανείζει χρήμα – και μάλιστα ακριβά – στις τράπεζες που προσφεύγουν σ’ αυτόν.
Πολιτική και οικονομία
Μοιάζει ακατανόητη η επιμονή πολιτικών, κατά κύριο λόγο παραγόντων της Ευρώπης, στην αποπληρωμή ενός χρέους (του ελληνικού), το οποίο κανείς οικονομολόγος στον κόσμο δεν το θεωρεί βιώσιμο.
Αυτή η επιμονή προφανώς οικοδομείται μάλλον σε πολιτικές παρά οικονομικές σκοπιμότητες, καθώς, όπως είπαμε, κανείς δεν μπορεί να υποδείξει ένα αξιόπιστο οικονομικό μοντέλο αποπληρωμής του. Γιατί λοιπόν αυτή η επιμονή όλων αυτών των… σπουδαίων Ευρωπαίων πολιτικών σε κάτι ανέφικτο;
Η αμερικανική βίβλος των αγορών, η εφημερίδα «Wall Street Journal», υπαινίχθηκε την απάντηση σε ρεπορτάζ με τίτλο «Οι υπό συνταξιοδότηση πολιτικοί τροχοπέδη για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους».
Το δημοσίευμα αξίζει να υπογραμμιστεί ότι φιλοξενεί απόψεις του Βρετανού οικονομολόγου Φιλίπ Ρεγκρέν, ο οποίος από το Φεβρουάριο του 2011 έως το Φεβρουάριο του 2014 διετέλεσε επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων του πρώην προέδρου της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο.
Ο Λεγκρέν υποστηρίζει πως οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης δεν είναι διατεθειμένες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του ελληνικού χρέους, αλλά απλά μεταθέτουν τη λήψη των απαραίτητων αποφάσεων, έως ότου οι επικεφαλής των φορέων χάραξης πολιτικής που εμπλέκονται σήμερα στην υπόθεση συνταξιοδοτηθούν και απεμπλακούν από το ζήτημα.
Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι απλούστατη αν θυμηθεί ότι οι εν λόγω επιφανείς Ευρωπαίοι πολιτικοί, με την απόλυτη συμφωνία των εγχώριων κυρίων, μετέφεραν το ελληνικό χρέος από τον ιδιωτικό τομέα στον επίσημο. Με πιο απλά λόγια: οι σπουδαίοι αυτοί Ευρωπαίοι κύριοι μετέφεραν τα ελληνικά χρέη προς τον ιδιωτικό τομέα στις πλάτες των λαών τους και οι εγχώριες κυβερνήσεις επέτρεψαν να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές, αναλαμβάνοντας η Ελλάδα νέα χρέη (δάνεια) από τους εταίρους.
Συνοψίζοντας: Το ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο (συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών πολιτικών) έχει πολλά να κρύψει σχετικά με το γνώμονα των αποφάσεών του σχετικά με το ελληνικό χρέος, καθώς δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εν λόγω πολιτικοί παράγοντες είναι εκλεγμένοι από λαούς για να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους και δεν είναι υπάλληλοι χρηματαγορών, τις οποίες φρόντισαν να εξυπηρετήσουν. Εκτός κι αν είναι…
Αυτά φυσικά στην ελληνική προεκλογική διαμάχη δεν ακούστηκαν και ούτε θα προλάβουμε να τα ακούσουμε, αλλά τόσο ο Τσίπρας όσο και ο Σαμαράς ας ανατρέξουν στον Καβάφη που, διακρίνοντας τη διαφορά ενός ηγέτη από έναν πολιτικό αρχηγό, αναφέρει:
«Κασσάνδρα: ένα όνομα για τη βαρηκοΐα της ηγεσίας. Την κρίσιμη διαφορά ανάμεσα σ’ ένα συνήθη πολιτικό αρχηγό κι έναν ηγέτη, ιδρυτή μιας νέας κατάστασης, την κάνει η αίσθησή του για τη «μυστική βουή του επερχόμενου» (Καβάφης)».
Οι νταλίκες με τα ευρώ…
Το χρέος, ο δανεισμός, η ρευστότητα με τις πτήσεις του ευρώ και οι συστάσεις και προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομία
Σε αυτά τα 5 χρόνια λοιπόν, με δύο μνημόνια και αντίστοιχες δανειακές συμβάσεις, σχηματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι νταλίκες και αεροπλάνα (ιδίως την περίοδο μεταξύ των διπλών εκλογών του 2012 για λόγους ρευστότητας) ξεφόρτωναν τα ευρώ σε δισεκατομμύρια, σε μία υπόθεση βέβαια που αποδείχτηκε σπιράλ εξάρτησης-ύφεσης και λιτότητας για την Ελλάδα, στο όνομα της «σωτηρίας» από την ουσιαστική και στην τυπική χρεωκοπία μας.
Τα διμερή δάνεια που χορηγήθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του πρώτου μνημονίου (Greek loan facility-GLF) προήλθαν από 14 χώρες της ζώνης του ευρώ. Συνολικά εκταμιεύθηκαν 52,9 δισ. ευρώ, από τα 80 δισ. ευρώ που προέβλεπε η αρχική σύμβαση. Τα δάνεια του EFSF με το ονομαζόμενο «δεύτερο μνημόνιο» ανήλθαν σε 141 δισ. 800 εκατομμύρια ευρώ και προήλθαν από 15 χώρες της ζώνης του ευρώ. Αν τα υπολογίζαμε σε ρευστό μόνο και όχι λογιστικές εγγραφές, προφανώς και οι νταλίκες θα συνιστούσαν για τη μεταφορά ενός τέτοιου όγκου χρημάτων (πρωτοφανούς στα σύγχρονα οικονομικά χρονικά) ένα εντυπωσιακό θέαμα για το τηλεοπτικό κοινό.
«Φάντασμα» αποπληθωρισμού
Το ΔΝΤ στις νέες προβλέψεις του για την οικονομία μειώνει τον πήχη της ανάπτυξης και χτυπά και το καμπανάκι για ενδεχόμενο «επίμονου» αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη, στοιχειοθετώντας έναν διπλό κίνδυνο για την Ελλάδα και ειδικά για το χρέος. Ο λόγος για τον κίνδυνο που έρχεται άμεσα από την Ευρώπη, η οποία «φλερτάρει» με την ύφεση προκαλώντας πιέσεις και στην ελληνική ανάκαμψη, αλλά και έμμεσα από τον αποπληθωρισμό που και αυτός «ροκανίζει» το ΑΕΠ διογκώνοντας έτσι το δείκτη-παρονομαστή μέτρησης του χρέους:
- Η κατά 0,2-0,3% μείωση των αναπτυξιακών προσδοκιών στην ευρωζώνη φέτος και το 2016 (μόλις στο 0,5% – και στο 0,3% αντίστοιχα) ασκεί πιέσεις και στις αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδας, η οποία βασίζει πολλά στο στόχο για ανάκαμψη κατά 2,9% φέτος. Εκτιμήσεις για την Ελλάδα όπως και για τις μικρές οικονομίες δεν υπάρχουν, αλλά οι προοπτικές του ΔΝΤ δείχνουν ότι μετά το πλήγμα του εκλογικού κύκλου ένα ακόμη εξωγενές «βάρος» προστίθεται.
- Με την Ελλάδα να έχει ήδη διανύσει, από το 2013, δύο έτη αποπληθωρισμού και το πρόβλημα τους τελευταίους μήνες να επιταχύνεται, λόγω των διεθνών τιμών πετρελαίου (σημ. -2,6% το Δεκέμβριο), το ΔΝΤ προβλέπει ένταση του φαινομένου στην ευρωζώνη. Συστήνει μάλιστα χαλαρή νομισματική πολιτική για να μπορέσει να «ξεφύγει» από τον κίδυνο, μία «χαλάρωση» στην οποία όμως δεν είναι βέβαιο ότι θα μετέχει η Ελλάδα.
Σύσταση για «χαλάρωση»
Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι στην ευρωζώνη ο πληθωρισμός μειώθηκε περαιτέρω, και δυσμενείς εξελίξεις, εγχώριες ή εξωτερικές, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επίμονα χαμηλό πληθωρισμό ή σε αποπληθωρισμό και η νομισματική πολιτική πρέπει να παραμένει χαλαρή ως απάντηση. Εξηγεί ότι, ενώ στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες η αύξηση της ζήτησης από τις χαμηλότερες τιμές πετρελαίου είναι ευπρόσδεκτη, αναμένεται μείωση του πληθωρισμού «αυξάνοντας τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού».
Επισημαίνει πως «η νομισματική πολιτική πρέπει και το επόμενο διάστημα να παραμείνει χαλαρή» συστήνοντας πολιτική χαμηλών πραγματικών επιτοκίων αλλά και «άλλα μέσα αν τα επιτόκια δεν μπορούν να μειωθούν περαιτέρω». Επίσης, «σε ορισμένες οικονομίες υπάρχει ισχυρό επιχείρημα για την αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές».
Η «σύσταση» του ΔΝΤ φωτογραφίζει ως αποδέκτη την ΕΚΤ που ετοιμάζεται να λάβει αποφάσεις αύριο Πέμπτη περί ποσοτικής «χαλάρωσης», με την Ελλάδα να κινδυνεύει να παραμείνει «εκτός» του κάδρου. Φωτογραφίζει και τη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της προσεχούς Τρίτης, όπου θα συζητηθεί το σχέδιο επενδύσεων αλλά και οι συστάσεις περί «εξαιρέσεων» από τους δημοσιονομικούς κανόνες για αύξηση επενδυτικών δαπανών, πολύ περιορισμένης όμως έκτασης.
Το ΔΝΤ στις εκτιμήσεις του Οκτωβρίου έβλεπε φέτος στην Ελλάδα επιστροφή σε πληθωρισμό 0,3%, κάτι που πλέον μπορεί να αναθεωρηθεί (στις προβλέψεις της άνοιξης όπου θα υπάρχει αριθμητική εκτίμηση). Στην ευρωζώνη προέβλεπε 1% άνοδο τιμών, η οποία σύμφωνα με την ενδιάμεση αυτή έκθεση αναθεωρείται.
Το χρονικό της κρίσης
Τα φορτηγά και οι πτήσεις με τα ευρώ
Από το καλοκαίρι του 2010 μέχρι και το καλοκαίρι του 2012, όπου πάνω από την Ελλάδα πλανιόταν το φάντασμα της χρεωκοπίας, διαδραματίζονταν απίστευτες σκηνές με μεταφορές τεράστιων ποσών προκειμένου η χώρα μας να σωθεί. Όπως περιγράφεται στο βιβλίο της Τράπεζας της Ελλάδας σε βιβλίο της με τίτλο «Το χρονικό της μεγάλης κρίσης», υπήρξαν 3 περιπτώσεις που κυριολεκτικά τα ΑΤΜ και τα αποθέματα των τραπεζών είχαν στερέψει, καθώς οι Έλληνες, φοβούμενοι μια χρεωκοπία είχαν αποσύρει τις καταθέσεις τους.
(Κάντε κλικ στην εικόνα για να δείτε το γραφικό)
Τότε με παρέμβαση της ΤτΕ έφτασαν στη χώρα εκατομμύρια χαρτονομίσματα των 100 και των 50 ευρώ, τα οποία μοιράστηκαν στις τράπεζες για να μη στεγνώσουν από ρευστό και ξεσπάσει πανικός. Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγο πριν τις εκλογές του 2012, στις 14 και 15 Ιουνίου έφυγαν από το Νομισματοκοπείο 76 και 71 φορτηγά γεμάτα χαρτονομίσματα προς τις τράπεζες. Υπό φυσιολογικές συνθήκες από το νομισματοκοπείο θα έφευγαν μόλις 20 φορτηγά. Ωστόσο, η κατάσταση με τις αναλήψεις είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο, αφού στις 15 Ιουνίου, την τελευταία εργάσιμη πριν από τις εκλογές, είχαν κάνει φτερά από τις τράπεζες 3,5 δισ. ευρώ.
Η επιτακτική ανάγκη για ζεστό χρήμα καλύφθηκε με ενέσεις ρευστότητας από το εξωτερικό. Υπό άκρα μυστικότητα, αεροπλάνα τύπου C-130 έφτασαν τρεις φορές στην Ελευσίνα φορτωμένα με χρηματοδέματα των 50 και των 100 ευρώ. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Τράπεζας της Ελλάδος, η πρώτη πτήση έγινε στις 10 Ιουνίου 2010, καθώς η ένταξη της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης και το μπαράζ αρνητικών δημοσιευμάτων πριν από το κρίσιμο Eurogroup της 7ης Ιουνίου είχαν στεγνώσει τις τράπεζες από μετρητά. Τότε η ΤτΕ σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας παρέλαβε 15 εκατ. χαρτονομίσματα των 100 ευρώ, τροφοδοτώντας γκισέ και ΑΤΜ με 1,5 δισ. ευρώ.
Τα χρηματοδέματα, το καθένα από τα οποία είχε 1.000 χαρτονομίσματα των 100 ευρώ, έφτασαν στο αεροδρόμιο και από εκεί στο Νομισματοκοπείο. Η επόμενη αποστολή ύψος 1,84 δισ. ευρώ και πάλι σε χαρτονομίσματα των 50 ευρώ έγινε το Νοέμβριο του 2012. Στις 24 Νοεμβρίου 2012 έγινε η τρίτη ένεση ρευστότητας.
Είχαν προηγηθεί η αποχώρηση της τρόικας το Σεπτέμβριο, η επεισοδιακή ψήφιση του πολυνομοσχεδίου και κυρίως η ανακοίνωση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, γεγονότα που οδήγησαν σε φυγή καταθέσεων άνω των 8 δισ. ευρώ σε λίγες εβδομάδες. Για να καλυφθούν οι ανάγκες σε μετρητά ήρθαν 1,84 δισ. ευρώ πάλι σε χαρτονομίσματα των 50 ευρώ.
(Κάντε κλικ στην εικόνα για να δείτε το γραφικό)
