Μήπως οι Γερμανοί είναι ανήθικοι;

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΡΗΓΑΣ *

 i) Πώς φτάσαμε στη… Γερμανική Ευρωπαϊκή Ένωση;

Οποτεδήποτε μία χώρα βρίσκεται στην οικονομική και πολιτική πίεση, σαν αυτήν που είμαστε εμείς εδώ και 6 χρόνια, η εύκολη λύση είναι να ψάχνει εξωτερικούς εχθρούς. Στην περίπτωσή μας τα πράγματα οδηγούν με μεγαλύτερη ευκολία εκεί, διότι ο οργανισμός που λέγεται ΕΕ έχει αφέντη και αυτός ο αφέντης είναι η Γερμανία. Πολλοί λοιπόν υποθέτουν ότι όλα ήταν ένα κόλπο των Γερμανών, που αρχικά κατέλαβαν την «καλή» Ευρώπη και έπειτα, επειδή μας… μισούν, αποφάσισαν να μας καταστρέψουν. Θα ήταν ένα εύκολο σχήμα να υποθέσουμε ότι κάποιος με ικανότητες σατανικού εγκέφαλου παρεισέφρησε σε κάτι καλό και το διέφθειρε σιγά σιγά για να κυριαρχήσει στον κόσμο. Ας δούμε όμως πιο νηφάλια την ιστορική εξέλιξη του μορφώματος, που λέγεται ΕΕ.

Το 1957 οι 6 βιομηχανικές χώρες τού βορρά αποφάσισαν και έκαναν την πρώτη συμφωνία που ίδρυσε την ΕΟΚ, ενώ ήδη από το 1952 συνεργάζονταν στα πλαίσια του χάλυβα και του άνθρακα. Αυτή ήταν η απαρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία συνεννόηση των βιομηχανικών δυτικών χωρών που διέβλεψαν ότι η ένωσή τους θα τους δώσει επιχειρηματικά πλεονεκτήματα στον σύγχρονο κόσμο. Όλες οι συνθήκες από εκείνο το σημείο και έπειτα (Μάαστριχτ, Δουβλίνο 1, Λισσαβόνα, Δουβλίνο 2 κοκ) απλώς επέκτειναν την «ελευθερία» εμπορίου, κεφαλαίων και εργαζομένων μεταξύ των μελών της ΕΕ, η οποία εν τω μεταξύ επεκτεινόταν και γεωγραφικά.

Στα 60 χρόνια από τότε μέχρι και σήμερα η μία από τις 6 χώρες κατάφερε να υπερκεράσει οικονομικά τις υπόλοιπες 5. Η Γερμανία κατάφερε να επιβληθεί οικονομικά και να είναι η κυρίαρχη δύναμη. Επί της ουσίας αυτό δεν ήταν και τόσο δύσκολο· η Ιταλία , το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο ποτέ δεν ήταν ισότιμοι εταίροι σε αυτό το σχήμα. Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία ήταν οι τρείς μεγάλοι εταίροι ήδη από το ‘57. Η Βρετανία συνέδεε τα συμφέροντά της με τις ΗΠΑ ήδη από το 1918, και φαινόταν εξ αρχής ότι επιθυμούσε να συμμετέχει στην ΕΟΚ περισσότερο για να μην μείνει έξω από το παιχνίδι και όχι για να προσπαθήσει να κυριαρχήσει σε αυτήν. Αυτοί που έμεναν ήταν οι Γάλλοι και οι Γερμανοί και, μάλλον, η ΕΕ είχε μια ιδιότυπη δυαρχία επί τουλάχιστον 30 χρόνια. Μετά την ενοποίηση της Γερμανίας το 1991 και την λήξη του ψυχρού πολέμου η Γερμανία έγινε ο πιο δυναμικός παίκτης στην ΕΕ και τελικά κάπου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90 η Γερμανία έγινε η αδιαμφισβήτητη δύναμη στην Ευρώπη.

Η ΕΕ σχεδιάστηκε και στήθηκε προκειμένου να ωφελεί τις βιομηχανικές χώρες του βορρά να βρίσκουν φτηνό εργατικό δυναμικό από τη μία και από την άλλη να πωλούν εξαιρετικά ακριβά προϊόντα σε μια κλειστή αγορά, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Αν σκοπός της ένωσης ήταν κάποιος ηθικός ή ανθρωπιστικός ή πολιτισμικός λόγος, τότε θα μπορούσε κάποιος να πιστέψει ότι η πανευρωπαϊκή συνεννόηση για το χρέος δεν συμβαίνει διότι οι Γερμανοί έχουν κάποιο ηθικό ή πολιτισμικό ελάττωμα (π.χ. είναι «γουρούνια», «ρομπότ», «ναζί», «θέλουν να κατακτήσουν τον κόσμο» κοκ.). Οι λόγοι δημιουργίας τής Ένωσης ήταν οικονομικοί και γεωστρατηγικοί, έτσι αναπτύχθηκε, επεκτάθηκε και γιγαντώθηκε. Οι Γερμανοί κυριάρχησαν, και σωστά έπραξαν –γι’ αυτό άλλωστε μπήκαν και συμμετείχαν σ’ αυτήν–, γι’ αυτό μπήκαν και οι Γάλλοι αλλά δεν τα κατάφεραν. Βέβαια ούτε η Γαλλία ή οι υπόλοιπες χώρες του βορρά είναι χαμένες στο παιχνίδι αυτό, απλὠς αναγνώρισαν την κυριαρχία των Γερμανών και την αποδέχτηκαν στο βαθμό που δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, με αποτέλεσμα το πρόσημο συμμετοχής τους να είναι σήμερα θετικό.

 Φυσικά όταν λέμε ότι τα κέρδη είναι της Γερμανίας, ή εν μέρει οποιασδήποτε άλλης χώρας, δεν εννοούμε του γερμανικού ή όποιου άλλου λαού· οι πραγματικοί μισθοί (στην Γερμανία) είναι παγωμένοι από το 1992. Την ίδια στιγμή όμως οι εκατομμυριούχοι στην Γερμανία έχουν πολλαπλασιαστεί. Τα αποτελέσματα για το γερμανικό κεφάλαιο ήταν οφθαλμοφανή, η ευρωπαϊκή αγορά κατακλύστηκε από γερμανικά προϊόντα. Ένας απλός άνθρωπος μπορεί να εμπιστευτεί τη δική του εμπειρία και να αναρωτηθεί: Πόσα από τα προϊόντα που βλέπω γύρω μου είναι γερμανικά; Και αν είναι πάνω από 35-40, να ξανασκεφτεί: Από ποιες χώρες ήταν τα προϊόντα που έβλεπα γύρω μου το 1995 ή το 1990 ή το 1985; Πώς επιτεύχθηκε αυτή η αλλαγή;

ii) Τώρα η Ευρώπη είναι παράδεισος για τη Γερμανία;

Οι καταστάσεις όμως δεν είναι στατικές και για να γίνει εφικτή αυτή η γιγάντωση της οικονομίας αναγκαστικά το σύστημα κατέφυγε στην δημιουργία χρεών, ιδιωτικών και δημόσιων. Το μεγαλύτερο χρέος στην Ευρώπη το έχει η Γερμανία και, άρα, και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Μπορεί την συγκεκριμένη στιγμή οι 15 από τις 19 χώρες της Ευρωζώνης να βρίσκονται σε δύσκολη θέση σε σχέση με τα χρέη τους, όμως η Γερμανία δεν βρίσκεται μακριά από αυτό το σημείο. Η επιλογή των μνημονίων σα λύση σε αυτό το πρόβλημα φαίνεται παράλογη, ακριβώς διότι όχι μόνο δεν λύνει το θέμα του χρέους αλλά στην ουσία καταστρέφει τις οικονομίες των χωρών στις οποίες επιβάλλονται τα μέτρα. Άρα, μήπως οι Γερμανοί απλά μας μισούν;

 Τα χρέη της Γερμανίας εξυπηρετούνται επειδή της χρωστάνε και πολλά λεφτά άλλες χώρες. Όσο οι χώρες αυτές δεν αρνούνται να πληρώσουν δεν δημιουργείται πιστωτικό γεγονός. Δηλαδή, όσο μας δανείζουν για να τους επιστρέφουμε τους τόκους, τόσο τα δάνειά μας δεν «κοκκινίζουν» και άρα και οι ίδιοι οι Γερμανοί συνεχίζουν να υποκρίνονται ότι δεν έχουν πρόβλημα χρέους. Η ιδέα και μόνο της συνεννόησης με οποιαδήποτε χώρα για πάγωμα χρέους ή για διαγραφή χρέους ή για οποιαδήποτε διευκόλυνση, σταματά ακριβώς εκεί. Εάν η Ελλάδα ή η Πορτογαλία ή η Ιρλανδία ή όποιος άλλος πετύχει ελάφρυνση χρέους, τότε όλοι θα την απαιτήσουν και τότε η παγκόσμια κρίση του 2008 θα φτάσει επιτέλους στην Γερμανία η οποία την έχει αποφύγει επί μια 7ετία.

Τα γερμανικά κεφάλαια δεν ενδιαφέρονται για τον γερμανικό λαό και, φυσικά, ούτε για τον ελληνικό. Η προτεραιότητα τους είναι η προστασία των συμφερόντων τους. Γι’ αυτό τον λόγο μέσα σε μια Ευρώπη πνιγμένη στο χρέος προσπαθούν να βρουν μια λύση σε ένα άλυτο πρόβλημα. Δεν είναι δυνατόν αυτή η υποκρισία για το χρέος της Ευρώπης να συνεχιστεί επ’ άπειρον. Άρα, το ουσιαστικό ερώτημα είναι: τι επιδιώκουν να κάνουν για να μην υποστούν τις συνέπειες της κρίσης; Αν κάνουμε αυτή την υπόθεση τότε η λογική των μέτρων που επιβάλλονται μέσω των μνημονίων φαίνεται κατανοητή.

Το ιδανικό σενάρια θα ήταν να βρεθούν άλλες αγορές για τα γερμανικά και ευρωπαϊκά προϊόντα –αν αυτό ήταν εφικτό θα ήταν πολύ εύκολο να φανταστούμε ότι πρώτη η Γερμανία θα μπορούσε να φύγει από την Ευρωζώνη από τη στιγμή που πια δεν θα τη χρειάζεται. Το μόνο σενάριο που θα μπορούσαμε να υποθέσουμε θα ήταν να δημιουργηθούν 2 ΕΕ: η μία η «καλή» με τις χώρες για τις οποίες φτιάχτηκε και η άλλη η «κακή» όπου θα υπάρχει το ευρώ Νο 2. Μετά δηλαδή από 10 χρόνια σκληρών μνημονίων και καμένης γης θα υπάρχουν διάφορες χώρες όπου οι ιθαγενείς θα σφάζονται για ένα μεροκάματο 10 -15 ευρώ και θα παράγουν φτηνά προϊόντα για να μεταφερθούν στην «καλή» Ευρώπη που θα είναι η καταναλωτική αγορά των νέων γερμανικών προϊόντων. Τότε με χαρά θα έχει δημιουργηθεί ένας κύκλος τριτοκοσμικών χωρών, όχι πια στην Νοτιοανατολική Ασία άλλα στην καρδιά της Ευρώπης.

iii) Επίλογος

Ποτέ στην Ιστορία παρελθόντων ετών δεν προσεγγίζουμε τα γεγονότα με βάση τις διακηρύξεις και τα ηθικά επιχειρήματα που προβάλλουν οι παίκτες στην πολιτική ή στην οικονομία. Πάντα όμως μας ζητείται να προσεγγίζουμε τις σημερινές πολιτικές εξελίξεις με αυτόν τον τρόπο. Εάν ρωτήσουμε ένα παιδί 17 χρονών για το ποιος ήταν ο κακός στον Πελοποννησιακό πόλεμο, τότε μάλλον θα γελάσει στα μούτρα μας με την αφέλεια της ερώτησης μας. Η ουσία της προπαγάνδας που έχουμε υποστεί, είναι να ξεχάσουμε το βάθος των πραγμάτων και να ασχολούμαστε με την επιφάνεια. Πόσο κακός είναι ο Σόιμπλε; Πόσο… φράου είναι η μαντάμ Μέρκελ; Πόσο επιθετικός είναι ο Σούλτς; Η απάντηση είναι, καθόλου. Αυτές οι ερωτήσεις είναι αδιάφορες, διότι η παρουσία αυτών των ανθρώπων σε θέσεις -κλειδιά έχει σχέση με τη δουλειά που καλούνται να κάνουν και με τα συμφέροντα που καλούνται να εξυπηρετήσουν και όχι με τα ηθικά τους ελαττώματα.

*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός

Posted in: πολιτική