Παιδιά ενός κατώτερου σχολειού

Στον απόηχο του πρώτου κουδουνιού για τη φετινή σχολική χρονιά, τα Ειδικά Σχολεία μετρούν και πάλι πληγές κι απώλειες. Στο έλλειμμα ενημέρωσης των γονέων των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες γύρω από τις ενέργειες που απαιτούνται ώστε να κατορθώσει το παιδί να φοιτήσει σωστά -μια κατάσταση εν μέρει δικαιολογημένη, μια και η πολιτεία ουδέποτε ασχολήθηκε ουσιαστικά με τη διαρκή και συμπαγή ενημέρωση των κηδεμόνων των μαθητών-, έρχεται να προστεθεί η γνωστή κρατική ολιγωρία που διατηρεί σε χαμηλό επίπεδο την ειδική εκπαίδευση στη χώρα μας. Αίθουσες-κλουβιά, λειτουργικά κενά, αδυναμία παροχής ειδικού εκπαιδευτικού εξοπλισμού και παιδαγωγικών μέσων, εκπαιδευτικοί με στοιχειώδη επιμόρφωση, τάξεις που ξεκινούν ολόκληρους μήνες μετά την έναρξη του σχολικού έτους, όλα αυτά συνθέτουν τη ζοφερή εικόνα ενός τομέα της Παιδείας τής, κατά τ' άλλα, ευρωπαϊκής Ελλάδας του 21ου αιώνα.

Απ' ό,τι φαίνεται, η σχολική χρονιά δεν αρχίζει την ίδια μέρα και με τις ίδιες προϋποθέσεις για όλους τους μαθητές...

Το ζήτημα της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, με βάση τα πιο πρόσφατα πορίσματα εκπαιδευτικών ερευνών, ανακινείται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας -δεδομένου ότι, μέχρι πολύ πρόσφατα, το παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπιζόταν περίπου ως ο «παρίας» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τόσο από τον σχολικό περίγυρο όσο και από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα-, ενώ και το νομικό πλαίσιο (όπως διαμορφώθηκε με τον νόμο 2817/2000) τείνει, έστω και τυπικώς, να εκσυγχρονιστεί και να εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή πολιτική για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και την ενσωμάτωση των μαθητών με ειδικές ανάγκες μέσα στα κοινά σχολεία.

Οι κινήσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, παρ' ότι βεβιασμένες και πρόχειρες ως προς την υλοποίησή τους, ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση -όπως οι νέες σχολικές δομές που δημιουργήθηκαν, τα τμήματα ένταξης μέσα στα σχολεία της γενικής εκπαίδευσης, τα Ειδικά Σχολεία για διάφορες κατηγορίες μαθητών με σύνθετες ανάγκες, τα Προγράμματα Συνεκπαίδευσης, τα Εργαστήρια Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, τα ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής, τα Κέντρα Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης των Μαθητών με Ειδικές Ανάγκες κ.λπ.- και έθεσαν τις βάσεις για την αντιμετώπιση των αναγκών του παιδιού που χρειάζεται ειδικό εκπαιδευτικό χειρισμό. Ουσιαστική ήταν και η δημιουργία παιδαγωγικών τμημάτων Ειδικής Αγωγής στα ελληνικά πανεπιστήμια (όπως εκείνο του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας που ιδρύθηκε το 1998) που σκοπό έχουν να εφοδιάσουν την όψιμη προσπάθεια αναβάθμισης της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα με ειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό. Παράλληλα, «τρέχουν» δεκάδες προγράμματα ευαισθητοποίησης, επιμόρφωσης και εξειδίκευσης των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη διδασκαλία μαθητών με διαφορετικές ειδικές ανάγκες.

Μολαταύτα πολλά προβλήματα αντιμετωπίστηκαν εξαρχής πλημμελώς, δεκάδες παραμένουν άλυτα, ενώ όλο και περισσότερες αντιξοότητες εμφανίζονται χρόνο με τον χρόνο - οι τελευταίες έχουν να κάνουν με τη λειτουργία των νέων δομών Ειδικής Αγωγής και με τις τάξεις ένταξης, με την αύξηση του πληθυσμού των μαθητών Ειδικής Αγωγής στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης και, κυρίως, με τις τραγικές ελλείψεις που παρατηρούνται στη στελέχωση των σχολείων Ειδικής Αγωγής.

Η συνολική εικόνα του χώρου της Ειδικής Αγωγής μόνο πολύ πρόσφατα άρχισε να καταγράφεται συστηματικά - παρ' ότι η Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα λειτουργεί οργανωμένα εδώ και πάνω από 30 χρόνια. Η τελευταία μεγάλη έρευνα-χαρτογράφηση του χώρου της Ειδικής Αγωγής πραγματοποιήθηκε το 2004 από το Τμήμα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ενώ έκτοτε, κάθε χρόνο, οι υπεύθυνοι του υπουργείου Παιδείας αναλαμβάνουν να επικαιροποιούν τα στοιχεία που τους παρέχονται από τα ίδια τα σχολεία.

Η έρευνα που πραγματοποίησε η «Ε» γύρω από τον χώρο της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης κατέληξε -έπειτα από σχετικές συζητήσεις με εκπαιδευτικούς Ειδικής Αγωγής- σε ορισμένα συμπεράσματα: Αρχικά, παρατηρείται μια σημαντική ανισοκατανομή δομών και υπηρεσιών στις περιφέρειες και τους νομούς της χώρας σε ό,τι αφορά σχολεία Ειδικής Αγωγής και τμήματα ένταξης στα «συμβατικά» σχολεία. Χαρακτηριστική είναι η πλήρης έλλειψη δομών και υπηρεσιών σε ορισμένους νομούς. Επιπροσθέτως, οι Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑ) οι οποίες συστεγάζονται με σχολεία γενικής εκπαίδευσης -τακτική που ακολουθείται προκειμένου να ομαλοποιείται η ένταξη των μαθητών Ε.Α. στην ευρύτερη σχολική κοινότητα- δεν λειτουργούν με τους όρους που θα έπρεπε. Παρατηρήθηκαν ελλείψεις σε χώρους, ενώ πολλές φορές τα τμήματα Ε.Α. φιλοξενούνται σε ακατάλληλους χώρους, όπως αποθήκες, ISOBOX, γραφεία κ.λπ.

Επιπροσθέτως, πέραν του γνωστού ζητήματος της έλλειψης προσωπικού με εξειδίκευση πάνω στην Ειδική Αγωγή, παρατηρούνται δυσχέρειες, όπως η υπολειτουργία των θεσμών ένταξης (κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), η μη παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων ειδικά προσαρμοσμένων για τα διαφορετικά είδη ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, καθώς και η απουσία τεχνικού εξοπλισμού.

Μέσα σ' όλα αυτά, οι κατά τόπους σύλλογοι εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής και γονέων παιδιών με ειδικές ανάγκες κάνουν λόγο για «ζοφερή» πραγματικότητα των Ειδικών Σχολείων, των τμημάτων ένταξης και των λοιπών εκπαιδευτικών δομών για άτομα με αναπηρίες. Πέρυσι, για το σχολικό έτος 2009-2010, οι εκπρόσωποι της Εθνικής Συνομοσπονδίας ΑμεΑ παρέθεσαν όλα εκείνα τα στοιχεία που φανέρωναν ότι για ακόμη μία χρονιά πολλοί μαθητές ειδικής αγωγής δεν κάθησαν στα θρανία. Δεκάδες σχολεία δεν κατάφεραν καν να ανοίξουν, ελέω έλλειψης εκπαιδευτικού ή βοηθητικού προσωπικού ή στοιχειωδών δομών, βιβλίων και εξοπλισμού. Για τα οποία, φυσικά, μεριμνεί η ελληνική πολιτεία.

Posted in: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ