Γεννήθηκε στο Βότκινσκ της περιοχής της Ουντμουρτίας, το 1840 και πέθανε το 1893 στην Αγία Πετρούπολη.
Η οικογένειά του ανήκε στην ανώτερη κοινωνική τάξη της εποχής. O πατέρας του εργαζόταν ως διευθυντής των κρατικών μεταλλείων, η μητέρα του ήταν κατά το ήμισυ γαλλικής καταγωγής και ο ίδιος ανατράφηκε από Γαλλίδα γκουβερνάντα την οποία λάτρευε, αλλά αναγκάστηκε να την αποχωριστεί το 1848 όταν ο πατέρας του μετατέθηκε στη Μόσχα και στη συνέχεια στην Αγία Πετρούπολη.
Η οικογένειά του ανήκε στην ανώτερη κοινωνική τάξη της εποχής. O πατέρας του εργαζόταν ως διευθυντής των κρατικών μεταλλείων, η μητέρα του ήταν κατά το ήμισυ γαλλικής καταγωγής και ο ίδιος ανατράφηκε από Γαλλίδα γκουβερνάντα την οποία λάτρευε, αλλά αναγκάστηκε να την αποχωριστεί το 1848 όταν ο πατέρας του μετατέθηκε στη Μόσχα και στη συνέχεια στην Αγία Πετρούπολη.
Από
μικρός έδειξε πως διέθετε πρόωρο μουσικό ταλέντο, το οποίο οι γονείς
του δεν ενθάρρυναν επειδή πίστευαν ότι θα έβλαπτε τον ήδη νευρωτικό και
υπερευαίσθητο χαρακτήρα του. Αυτή η άποψη επαληθεύτηκε το 1854 όταν ο
14χρονος Πιότρ έχασε τη μητέρα του, την οποία αγαπούσε με τη θέρμη ενός
έντονα εσωστρεφούς παιδιού, από χολέρα. Για να ανακουφιστεί από την
οδύνη του θανάτου της, αλλά και από την αδιαφορία του ατάραχου πατέρα
του απέναντι στο γεγονός, συνέθεσε ένα μικρό βάλς για πιάνο, ενώ
σκεφτόταν να συνθέσει και μια όπερα. Σημαντικό είναι εδώ το γεγονός πως
την περίοδο εκείνη η μουσική του εκπαίδευση περιοριζόταν σε κάποια
ασυστηματοποίητα μαθήματα ωδικής, πιάνου και αρμονίας. Παρακολουθούσε
όμως συχνά παραστάσεις όπερας η οποία συνέβαλλε σημαντικά στη διαμόρφωση
των μουσικών του προτιμήσεων. Εκπαίδευση
Το 1850 ο Τσαϊκόφσκι άρχισε να φοιτά στο προπαρασκευαστικό τμήμα της Σχολής του Δικαίου της Αγίας Πετρούπολης. Το 1862 εργαζόταν ως υπάλληλος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ενώ παράλληλα είχε ξεκινήσει σπουδές στο νεοσύστατο Ωδείο της πόλης. Το ενδιαφέρον του κέρδιζε η ενασχόλησή του με τη μουσική και σύντομα εγκατέλειψε τη θέση του και αφοσιώθηκε στις μουσικές σπουδές του.
Το 1864 εμφανίζεται η πρώτη ορχηστρική του παρτιτούρα, μια εισαγωγή εμπνευσμένη από το θεατρικό έργο 'Η Θύελλα' του Οστρόφσκι. Εκεί εμφανίζονται πολλά από τα υφολογικά χαρακτηριστικά που κυριάρχησαν αργότερα στη μουσική του καθώς και η νεανική τραχύτητά του, ένα από τα στοιχεία που δεν ενέκρινε ο μεντελσονικός Αντόν Ρούμπινσταϊν που υπήρξε δάσκαλός του. Ωστόσο ο αδελφός του Ρούμπινσταϊν, ο Νικολάι, του πρότεινε να διδάξει αρμονία στο Ωδείο της Μόσχας. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μουσικής νοοτροπίας του Τσαϊκόφσκι έπαιξε η συμμετοχή του στην 'Ομάδα των Πέντε', που φαίνεται να αποτελούσαν αυτοδίδακτοι συνθέτες της εθνικής σχολής της Αγίας Πετρούπολης, με ηγέτη το Μίλυ Μπαλακίρεφ.
Σαν βασικό ιδίωμα της ομάδας αυτής παρουσιάζεται η πρωτοτυπία της σύνθεσης, κάτι σαν νέα 'μουσική πρόταση' όπως λέγεται σήμερα στον χώρο αυτό. Ίσως ήταν μια κίνηση στα πλαίσια του Ρομαντισμού, θέλοντας να "ταρακουνήσει" τα νερά του παγιωμένου ρώσικου μουσικού ύφους.
Το έργο του
Ο Πιότρ ή Πέτερ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι υπήρξε πολυγραφότατος συνθέτης και στο ενεργητικό του συναντά κανείς πληθώρα έργων. Τα σημαντικότερα και μόνο έργα του παρουσιάζουν ένα δραστήριο και ανήσυχο πνεύμα. Έγραψε μουσική για θέατρο όπου περιλαμβάνονται όπερες, όπως 'Ευγένιος Ονέγκιν', 'Ντάμα Πίκα', 'Η Παρθένος της Ορλεάνης' κ.α., τρία μπαλέτα : 'Η Λίμνη των κύκνων', "Η Ωραία Κοιμωμένη', καθώς και 'Ο Καρυοθραύστης' που χαίρουν της ιδιαίτερης εκτίμησης του κοινού, ενόργανη μουσική όπου περιλαμβάνονται συμφωνίες, σόλο και ορχήστρα για πιάνο, βιολί και τσέλο, καθώς και διάφορα ορχηστρικά έργα, μουσική δωματίου και φωνητική μουσική με 100 περίπου τραγούδια και έξι ντουέτα.
Προσωπικότητα και χαρακτήρας
Υπήρξε εξαιρετικά ευαίσθητος άνθρωπος με έντονα ρομαντικό χαρακτήρα που τον οδήγησε συχνά σε νευρωτικές καταπτώσεις και κλονισμούς, καθώς και σε μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας.
Η ψυχική υγεία του κλονίστηκε για πρώτη φορά όταν έχασε τη μητέρα του (όπως αναφέρεται στην πρώτη παράγραφο) και αντιμετώπισε την αδιαφορία του πατέρα του για το γεγονός. Η αντίδρασή του ήταν να στραφεί στη δημιουργική πλευρά του εαυτού του και αυτό φαίνεται να συμβάλλει αρκετά στην εσωτερική του ισορροπία. Καθώς λέγεται ότι η κλασσική μουσική εξημερώνει τα άγρια ένστικτα, επειδή η αντίληψή της και η έμπνευση εδράζει στον αγνό νου του ανθρώπου, που στην ανατολική φιλοσοφία περιγράφεται ως Μάνας, μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο συνθέτης γνώριζε υποσυνείδητα ίσως το "κρυφό μονοπάτι" που οδηγεί από την προσωπικότητα στον εσωτερικό Εαυτό ή Άνθρωπο, ο οποίος έχει την ικανότητα να επεμβαίνει με θεραπευτικά αποτελέσματα στα προβλήματα της φθαρτής πλευράς του ανθρώπου, όπως άλλωστε περιγράφουν οι ιστορικές αναφορές και παραδόσεις πως έκαναν οι ιερείς-θεραπευτές στα Ασκληπιεία.
Η δεύτερη κατάπτωση που υπέστη ο Τσαϊκόφσκι συνέβη στα μέσα της δεκαετίας του 1870 και ένα από τα συμπτώματα ήταν η σχεδόν υστερική ενασχόλησή του με τη σύνθεση, καρπός της οποίας ήταν η συμφωνία αριθ. 4 σε Φα Ελάσσονα και η όπερα 'Ευγένιος Ονέγκιν' εμπνευσμένη από το ομώνυμο έργο του Πούσκιν. Την περίοδο εκείνη συνέβη να τον ερωτευτεί παράφορα μια πρώην μαθήτριά του, Αντονίνα Μιλιούκοβα, απειλώντας να αυτοκτονήσει αν την απέκρουε.
Ο συνθέτης συνέπασχε τότε με την ηρωίδα του έργου Τατιάνα που ο Ονέγκιν απαρνήθηκε άσπλαχνα και δέχθηκε να την παντρευτεί. Ο γάμος αυτός όμως δε μπορούσε να έχει μέλλον επειδή αφ' ενός η Αντονίνα απεδείχθη νυμφομανής και αφ' ετέρου οι σεξουαλικές προτιμήσεις του Τσαϊκόφσκι έκλιναν προς την ομοφυλοφιλία. Το γεγονός αυτό τον καθιστούσε κοινωνικά απόβλητο και μοναδική διέξοδος αποτέλεσε περιστασιακά το ποτό και σε μόνιμη βάση η σύνθεση.
Στα τέλη του 1876 είχε αρχίσει μια εκπληκτική αλληλογραφία με μια θαυμάστριά του που προτίμησε να κρατήσει μυστική την παρουσία της, ονόματι Ναντιέζντα φον Μεκ, μια πλούσια χήρα η οποία του πρόσφερε μια ετήσια χορηγία που επέτρεψε στο συνθέτη να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο έργο του. Η μυστηριώδης αυτή σχέση διήρκεσε 14 χρόνια. Από το περιεχόμενο των επιστολών φαίνεται πως ο Τσαϊκόφσκι ένιωθε ιδιαίτερα υποχρεωμένος στην προστάτιδά του και προσπαθούσε να είναι αρεστός συντάσσοντας ένα λεπτομερές διάγραμμα της Τέταρτης Συμφωνίας του, αποκλειστικά γι` αυτήν. Στις προσπάθειές του να δικαιολογήσει τον εαυτό του απέναντι στη γενναιόδωρη προσφορά της οφείλεται η μεγάλη παραγωγικότητά του. Γενικότερα λέγεται, ότι διακατέχονταν από την ανάγκη αυτή και πως ήταν πάντα πρόθυμος να γράφει αυτά που ήθελαν να ακούσουν οι άλλοι και όχι αυτά που πραγματικά σκεπτόταν.
Όταν το 1890 διακόπηκε η αλληλογραφία τους και η ετήσια χορηγία απροειδοποίητα, επιδεινώθηκε η κατάρρευση της ψυχικής υγείας του, που είχε αρχίσει να κλονίζεται για τρίτη φορά λίγο καιρό πριν, προφανώς από την κούραση κάποιων συνεχόμενων περιοδειών στις ΗΠΑ και Αγγλία. Δεν είχε ανάγκη τα χρήματα, αλλά δε συγχώρησε ποτέ αυτή τη συμπεριφορά. Το γεγονός αυτό, καθώς και ο χειρισμός του στο θέμα με το γάμο του δείχνουν μια έντονη ανάγκη για κοινωνική αναγνώριση, σύμφωνα με την πυραμίδα αναγκών του Α. Maslow (Μάσλοου) και έναν άνθρωπο που βίωνε εσωτερική μοναξιά, ενισχυμένη από τη στάση της κοινωνίας απέναντι σε έναν ομοφυλόφιλο.
Ο Τσαϊκόφσκι, σύμφωνα με εκτιμήσεις, είναι ένας από τους πιο υποκειμενικούς συνθέτες και στην περίπτωσή του ο άνθρωπος δεν πρέπει να διαχωριστεί από τη μουσική του. Το έργο του άλλωστε αποτελεί εκδήλωση των καταπιεσμένων, όλο και πιο έντονα απελπισμένων συναισθημάτων του, με αποκορύφωμα την Έκτη Συμφωνία του, ένα από τα μεγαλύτερα έργα της εποχής.
Η μουσική του, με άλλα λόγια θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν ίσως περισσότερο συναισθηματική, (αστρική στην ανατολική φιλοσοφία) παρά νοητική. Άλλωστε ήταν επηρεασμένος από τους ρομαντικούς. Κανένας συνθέτης, λέγεται, δεν ταλαιπωρήθηκε τόσο πολύ ως προς τις εκτιμήσεις για το έργο του, οι οποίες ταλαντεύονταν ανάμεσα στην υποτίμηση και στην υπερεκτίμηση. Αναμφίβολα η παρουσία του δεν πέρασε απαρατήρητη και το έργο του προκάλεσε έντονες αντιθέσεις. Σε ένα κόσμο που ρέπει προς την παγιοποίηση, το συνηθισμένο και το βαλτώδες - πολύ πριν από την εποχή του συνθέτη, μέχρι σήμερα και ποιος ξέρει μέχρι πότε - οτιδήποτε φέρνει αναταραχή και διάσταση απόψεων, ίσως αποτελεί γόνιμο έδαφος για όποιον κλίνει προς την παρατήρηση και την έρευνα., για όποιον πιστεύει ότι τα φαινόμενα κρύβουν μέσα τους αιτίες, που συχνά οδηγούν εκείνον που τις ανακαλύπτει να αναθεωρεί τις αντιλήψεις του και την εικόνα του κόσμου.
Μολονότι στα ύστερα έργα του είχε αποβάλει την ενσυνείδητη "ρωσικότητα", το υπόβαθρό των έργων του, ως προς το συναίσθημα και τον χαρακτήρα τους, είναι εξίσου διακεκριμένα ρωσικό όσο και των έργων των συνθετών της εθνικής σχολής. Ο Τσαϊκόφσκι πέτυχε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στον μουσικό και στο ευρύ κοινό, γεγονός που εξηγεί εν μέρει την εξέχουσα θέση που κατείχε στην εκτίμηση του κοινού, καθώς και να επεξεργαστεί τα λαϊκά ακούσματα με το εθνικό ύφος της ρωσικής μουσικής. Ανεγνωρισμένος στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, φαίνεται να είχε πετύχει κατά κάποιο τρόπο ένα πάντρεμα ανάμεσα στο ευρωπαϊκό και το ρώσικο άκουσμα.
Ο θάνατός του υπήρξε άλλο ένα μυστήριο. Κάποιοι λένε ότι πέθανε από χολέρα, πίνοντας άβραστο νερό σε περίοδο επιδημίας. Άλλη εκδοχή τον θέλει να αυτοκτονεί για να αποφύγει το σκάνδαλο, όταν κατηγορήθηκε ότι διατηρούσε σχέσεις με ένα νέο της αυτοκρατορικής οικογένειας. Διαδόθηκε όμως πως αυτοκτόνησε λόγω της αποτυχίας της τελευταίας του συμφωνίας.
Έτσι κι αλλιώς, ο Τσαϊκόφσκι υπήρξε ένας συνθέτης. Η ικανότητα της "σύνθεσης" σύμφωνα με την εσωτερική παράδοση και φιλοσοφία είναι χαρακτηριστικό του Αγνού Νου ή Μάνας, όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω, αρμονικού συνδυασμού των φαινομενικά αντιθέτων πραγμάτων, εννοιών, ιδεών κτλ. Μια αντι-πρόταση δηλαδή στο διαζευκτικό "ή" που συνηθίζει να χρησιμοποιεί ο μέσος άνθρωπος σήμερα, με το συνδετικό "και".
Βιβλιογραφία :
Εγκυκλοπαίδεια Britannica
Άλλες πηγές : Internet
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου