Οι συμμαχίες ενός αντισυμβατικού πολέμου

Καρολίνα Μπέννετ

Εισαγωγή

Όπως σε όλους τους πολέμους, έτσι και στη περίπτωση της Ουκρανίας (και ας μην αποτελεί συμβατικό πόλεμο, μα οικονομικό-γεωπολιτικό), η όλη αναστάτωση προκλήθηκε από τον παράγοντα οικονομία.
Σπάνια δίνουμε σημασία στο κομμάτι αυτό, που όμως σχεδόν πάντα αποτελεί όχι μονάχα το φιτίλι, μα και τον λόγο διάβρωσης μιας κοινωνίας – σε περιόδους κρίσης, η παιδεία και η εκπαίδευση πλήττονται πιο πολύ από όλα τα κοινωνικά μέρη και η ανέχεια των ανθρώπων τους καθιστά πιο «εύφλεκτους».
Κατ’επέκτασιν και για την Ουκρανία, που ακόμη και υπό το καθεστώς Yanukovich (πολιτικά «φιλικός» απέναντι στη Ρωσία), πλήρωνε 50% ακριβότερα το φυσικό αέριο, η οικονομία ήταν η πραγματικά υπεύθυνη για την αναστάτωση στη χώρα.
Με μέσο μισθό μόλις τα 250 ευρώ (άρθρο) και με κίνδυνο τη διακοπή των κρατικών επιχορηγήσεων θέρμανσης (η χώρα πλήττεται από εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες), η «επανάσταση» ήταν απλά θέμα χρόνου.
Αξίζει στο σημείο αυτό να συγκρίνουμε το ΑΕΠ της χώρας μας (με πληθυσμό 10 εκ.) με αυτό της Ουκρανίας (με πληθυσμό 50 εκ.), για να κατανοήσουμε σε τι κατάσταση βρίσκεται η χώρα, που μαστίζεται από πολιτική διαπλοκή και χαμηλό βιοτικό επίπεδο (σε παρόμοια κατάσταση κινδυνεύουμε να παγιδευτούμε και εμείς):

.

Σύγκριση του ΑΕΠ της Ελλάδας με αυτό της Ουκρανίας (με πληθυσμό 1:5), 2012

.

Έτσι ακολούθησε η πτώση του μέχρι τότε προέδρου Viktor Yanukovich, με όλα τα φυσικά επακόλουθα: τραυματισμοί, θάνατοι και… πυροβολισμοί ελεύθερων σκοπευτών στο πλήθος (δεν έγινε ποτέ γνωστό σε ποιά «μονάδα» ήταν υπόλογοι αυτοί οι μισθοφόροι).
Εν τέλει, ο πρόεδρος αναγκάστηκε να δραπετεύσει (;) στη γειτονική χώρα, που τον δέχθηκε με εγκαρδιότητα, όπως ο Βασιλιάς το γιο του. Σχεδόν αμέσως ακολούθησε η «κατάληψη» και προσάρτηση της Κριμαίας με την υποστήριξη «φιλορώσων» αποσχιστών (αργότερα ο κ. Πούτιν παραδέχθηκε πως οι υποστηρικτές ήταν Ρώσοι στρατιωτικοί, κάτι το οποίο όμως δεν λειτούργησε ακυρωτικά στο αποτέλεσμα του σχετικού δημοψηφίσματος).
Με τα προβλήματα να αναπτύσσονται ραγδαία για τη Ρωσία (οικονομικές κυρώσεις, εκμετάλλευση συγκυριών εκ μέρους των ΗΠΑ για να μπορέσουν να στείλουν στρατεύματα του ΝΑΤΟ) και με την Κριμαία να εξαρτάται ακόμη από την Ουκρανία σε θέματα ηλεκτροδότησης κα., ο Ρώσος πρόεδρος προχώρησε ένα ακόμη βήμα παρακάτω.
Ακολουθώντας όμοια στρατηγική με αυτήν που εφαρμόστηκε στη περίπτωση της Κριμαίας, προκάλεσε αποσχιστικές τάσεις (με πιθανές αποστολές στρατευμάτων στις περιοχές αυτές, αφού δεν είναι δυνατόν ένας ανοργάνωτος όχλος να καταρρίπτει ελικόπτερα) σε περιοχές περισσότερο προσφιλείς στη Ρωσία (Donetsk, Luhansk και Mariupol), κερδίζοντας έτσι χρόνο για να δρομολογήσει τα πραγματικά του σχέδια.
.
Το σχέδιο αυτό συμπεριελάμβανε δύο μέτωπα:
α) την ταχύτατη ψήφιση νομοσχεδίων, που θα περιόριζαν τις διαδηλώσεις, καθιστώντας τες στις περισσότερες περιπτώσεις παράνομες – μια προληπτική κίνηση ιδιαίτερα σημαντική για τη περίπτωση της Κριμαίας, που ακόμη και σήμερα συνεχίζει να εξαρτάται από την Ουρκανία (το Τραπεζικό της σύστημα έχει παγώσει) – και
β) την άμεση σύναψη συμφωνίας παροχής φυσικού αερίου με την Κίνα. Κατά αυτόν τον τρόπο, θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί με την Ε.Ε. έχοντας με το μέρος της το απόλυτο πλεονέκτημα (πρωτύτερα δεν το είχε, καθώς η διακοπή παροχής, θα σήμαινε και έλλειψη εσόδων για την ίδια, καθώς και αποδοχή κακών επενδύσεων όσων αφορά την κατασκευή του δικτύου παροχής).

Το ονομαστικό ΑΕΠ της Ρωσίας το έτος 2013 ήταν λίγο πάνω από τα $2 τρις. Στα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται πως το 25% του ΑΕΠ της χώρας το αποτελούν οι εξαγωγές (Β), από τις οποίες το 50% έχουν αποδέκτη την Ευρώπη (Α) (κατά κύριο λόγο ενεργειακής φύσεως και πρώτων υλών – 78%).

.

Ρωσία – κατανομή των εξαγωγών ανά περιοχή του κόσμου

.

Είδος εξαγωγών της Ρωσίας προς την Ε.Ε.

.

Το παραπάνω σχέδιο στέφθηκε με επιτυχία, αν και δεν είναι σίγουρο πόσο συμφέρουσα ήταν η συμφωνία Ρωσίας-Κίνας – ας μην ξεχνάμε πως αυτή η συμφωνία είχε «τραβήξει» χρόνια ολόκληρα, με την Κίνα προφανώς να ζητούσε εξωφρενικές υποχωρήσεις. Τώρα όμως, η συμφωνία έκλεισε μέσα σε μόλις 1-2 εβδομάδες, οπότε κάποιος θα πρέπει να έκανε σημαντικές υποχωρήσεις.
Τελικά, τα πράγματα έφθασαν μέχρι την ημέρα των ουκρανικών εκλογών στις 25 Μαΐου, με την εκλογή του Petro Poroshenko (άρθρο), ενός μεγαλο-επιχειρηματία (η ολιγάρχη, όπως αρέσκονται να αποκαλούν τους Σλάβους μεγαλο-επιχειρηματίες οι Αμερικανοί – θεωρώντας τους δικούς τους ως «κανονικούς» επιχειρηματίες).
Η κίνηση της επιλογής ενός επιχειρηματία ως προέδρου μιας χώρας, από τη μια μεριά φανερώνει πως ο κόσμος έχει κατανοήσει πως το κράτος συμπεριλαβάνει όμοιες λειτουργίες με αυτές μιας επιχείρησης (ανταγωνιστικότητα, ισολογισμός, χρέη κλπ.). Επί πλέον, πως έχει γίνει κατανοητό ότι η οικονομία είναι τελικά εκείνη που καθορίζει την ειρήνη και τον πόλεμο.
Η επιλογή αυτή έγινε γοργά και σχετικά αυθόρμητα, με τους ψηφοφόρους να εκφράζουν την ανάγκη τους για μια νέα καθαρή αρχή (μαυρίζοντας την Tymochenko). Δεν σημαίνει όμως πως ήταν και σωστή αυτή η επιλογή, καθώς οι επιχειρηματίες διακατέχονται από άλλες προτεραιότητες, που πολλές φορές είναι αντίθετες από αυτές των (πραγματικών) πολιτικών.
.

Οι κινήσεις Poroshenko

Την Παρασκευή (6/6), ο πρόεδρος της Ουκαρνίας Petro Poroshenko, έκανε την εμφάνισή του στη Γαλλία, ως επίτιμος καλεσμένος του κ. Hollande, για την εκδήλωση που αφορούσε τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (D-Day).
Σε κάποια στιγμή οι φωτογράφοι κατάφεραν και τράβηξαν μια φωτογραφία, που απεικόνιζε την κ. Μέρκελ, τον κ. Poroshenko και τον κ. Πούτιν να κουβεντιάζουν, ανεπίσημα.
Μεγάλη προσοχή είχε δοθεί για τη μαρτυρία μιας χειραψίας μεταξύ του προέδρου της Ουκρανίας και του κ. Πούτιν, που θα φανέρωνε την αποδοχή του κ. Poroshenko ως νόμιμα εκλεγμένου προέδρου.
Και μολονότι ο κ. Poroshenko θεωρείται πως δεν βλέπει εχθρικά τη Ρωσία (ξένα ρωσικά και ουκρανικά αγγλόφωνα δίκτυα τον χαρακτηρίζουν ως «ουδέτερο» παίχτη), μια τέτοια χειραψία δεν έγινε πραγματικότητα.
Παρατηρείται βέβαια το τελευταίο διάστημα μια σχετική σιγή εκ μέρους του κ. Lavrov (σημάδι θετικό), υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας από το 2004, που μέχρι πρόσφατα εξαπέλυε απειλητικά μηνύματα προς την κυβέρνηση της Ουκρανίας.
Ο Ουκρανός πρόεδρος πάντως αύξησε τους τόνους σε ομιλία του το Σάββατο, αναφέροντας μεταξύ άλλων πως δεν θα επιτρέψει τον περαιτέρω διαμελισμό της Ουκρανίας και πως δεν αναγνωρίζει το δημοψήφισμα που έλαβε χώρα στη Κριμαία (θεωρεί την περιοχή ουκρανικό έδαφος).
Φυσικά οι ελπίδες «επιστροφής» της Κριμαίας στην Ουκρανία είναι ελάχιστες, καθώς θα μείωνε σημαντικά το γόητρο του προέδρου Πούτιν και θα έδινε στις ΗΠΑ το απαραίτητο έναυσμα επέκτασης των θέσεων του ΝΑΤΟ.

Τα σχέδια επιβίωσης των ΗΠΑ

Ο πρόεδρος Ομπάμα, όντας υποχρεωμένος να σηκώσει το βάρος της προβληματικής οικονομίας των ΗΠΑ, δίνει μεγάλη βάση στη σύναψη συνεργασιών εμπορίου (Trans Pacific Partnership).
Παράλληλα, καλλιεργεί κλίμα πολέμου σε διάφορες περιοχές, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη του εμπορίου πολεμικού εξοπλισμού. Για παράδειγμα η αποστολή στρατευμάτων στην Πολωνία, ενδέχεται να έχει ως σκοπό την δημιουργία ενός ασταθούς κλίματος στην περιοχή – μια κατάσταση που θα προτρέψει εν τέλει την Πολωνία, να αυξήσει τις δαπάνες σε πολεμικό εξοπλισμό και στρατιωτική εκπαίδευση.
Υπενθυμίζουμε στο σημείο αυτό, πως η Ρωσία και το ΝΑΤΟ είχαν το 1994 συνάψει το Partnership and Peace Programme, μια συμφωνία συνεργασίας και ειρήνης.

.

.

Την 1^η Μαΐου του 2014 αυτή η συμφωνία ακυρώθηκε (!), με τη Ρωσία (υπό το φόβο επέκτασης του ΝΑΤΟ και των αντιπυραυλικών του σχεδίων) να κατηγορεί το συμμαχικό σχήμα πως παραβιάζει το σημείο του Partnership and Peace Programme, που αναφέρεται στον μέγιστο επιτρεπτό αριθμό ΝΑΤΟ-ικών στρατευμάτων στις γειτονικές με τη Ρωσία περιοχές.
Αλλά και η αποχώρηση των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, είναι δυνατόν να αναζωπυρώσει ένα πολεμικό κλίμα στη περιοχή, με τον πρόεδρο της χώρας Hamid Karzai, να ζητάει στήριξη σε πολεμικό εξοπλισμό.

Οι χαμένοι και οι κερδισμένοι του πρώτου γύρου

Μέχρι ενός σημείου, οι ΗΠΑ είχαν εφησυχάσει βάσει των προοπτικών που διαγράφονταν για αυτές, στη περίπτωση που κατάφερναν να προσηλυτίσουν την Ουκρανία και να προχωρήσουν  ως διαμεσολαβητές της παροχής φυσικού αερίου στην Ε.Ε.
Όμως, η Ρωσία διαθέτει έναν αρκετά ικανό ηγέτη, που αντιλήφθηκε εγκαίρως πως ο τύπος του πολέμου έχει αλλάξει και πως θα πρέπει να συνάψει συμμαχίες – κατά κύριο λόγω εμπορικές, αφού ο πόλεμος είναι οικονομικός.
Έτσι προχώρησε σε συμμαχία εμπορική ουσιαστικά με την Κίνα, με μια συμφωνία που θα τροφοδοτήσει με τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου την αχόρταγη σε ενεργειακές ανάγκες ήπειρο.
Παράλληλα, η Ρωσία κατάφερε να αναπτύξει νέα διαπραγματευτικά προτερήματα, απομακρυνόμενη μεν από την (κουτή δυστυχώς) Ευρώπη, εξασφαλίζοντας όμως την μελλοντική επιβίωση της (κάτι που δεν προδιαγράφεται ως δεδομένο για την Ευρώπη).
Οι χαμένοι της συμφωνίας είναι η Ευρώπη και η Ρωσία, που αλληλο-καταστρέφονται, ενώ θα έπρεπε να ενωθούν. Η Ευρώπη γιατί προκαλεί ακόμη πιο πολύ την οικονομική της μοίρα και η Ρωσία, γιατί σίγουρα θα κατέληξε σε μια όχι και τόσο συμφέρουσα συμφωνία με την Κίνα (όσων αφορά την τιμή παροχής του φυσικού αερίου).
Οι κερδισμένοι είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα. Η Κίνα για ευνόητους λόγους (άλλωστε έχει ευθέως τοποθετηθεί εναντίον της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ, έχοντας και εκείνη απομονωθεί με όλες σχεδόν τις γύρω ασιατικές χώρες με τις οποίες έχει εδαφικές διαφορές)  και οι ΗΠΑ, που ξεπέρασαν κάθε όριο επιρροής στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
.

Η Ινδία σε αναζήτηση συμμαχιών

Η Ινδία, με την πρόσφατη εκλογή του νέου πρωθυπουργού της Narendra Modi, δεν έχει ακόμη ταχθεί καθαρά υπέρ κάποιας συμμαχίας (ΗΠΑ-Ε.Ε.-Ιαπωνία & Ρωσία-Κίνα).
Προς το παρόν (και σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού), βρίσκεται σε αναζήτηση εμπορικών σχέσεων, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια (και ιδίως μετά το 2010, όπου είχε πλησιάσει τον απίστευτο ρυθμό ανάπτυξης, της τάξης του 8-11,40%).

.

Ινδία – επίπεδα ανάπτυξης ως ποσοστό επί του ΑΕΠ της χώρας

.

Ο κ.Modi έχει προγραμματίσει να ταξιδέψει στις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο (μετά από πρόσκληση του κ. Ομπάμα), θα επισκεφθεί όμως πρώτα την Ιαπωνία και τον πρωθυπουργό και φίλο του Shinzo Abe (ξένα δίκτυα σημειώνουν χαρακτηριστικά, πως ο κ. Abe ακολουθεί όλα και όλα 3 άτομα στον προσωπικό του twitter λογαριασμό και ένα από αυτά είναι ο κ. Modi).
Στην Ινδία κρύβεται ίσως το κλειδί για το ποια συμμαχία θα καταλήξει να αποτελέσει την πιο ισχυρή. Και μολονότι οι ΗΠΑ διαθέτουν το πλεονέκτημα, λόγω της σχέσης των Modi-Abe, η Ινδία έχει ήδη προχωρήσει (πριν την εκλογή του Modi) σε στρατιωτική εμπορική συμφωνία με Ρωσία και Κίνα.
Πιο συγκεκριμένα, μετά την ανακοίνωση της πλήρους αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, η Ινδία προσφέρθηκε να παρέχει στρατιωτικό εξοπλισμό και εκπαίδευση στους Αφγανούς – με σκοπό την αποφυγή τυχόν αποσταθεροποίησης της περιοχής και την επιστροφή των Taliban.
Η Ινδία επιπλέον επιθυμεί την αποδυνάμωση του Πακιστάν, που μέχρι το 2001 περίπου διατηρούσε καλές σχέσεις με την Kabul – μια κατάσταση που όμως αντεστράφη, με την καθιέρωση του προέδρου Hamid Karzai.
(*Σημειώνουμε εδώ πως η επίθεση στο αεροδρόμιο του Πακιστάν εχθές, δεν έχει καμία σχέση με τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Η επίθεση προκλήθηκε από τους Pakistani Taliban, που μολονότι είναι ίδιο γένος, δεν υποστηρίζουν όμοιο σκοπό).
Για την στρατιωτική στήριξη του Αφγανιστάν, η Ινδία προχώρησε σε σύναψη εμπορικής συνεργασίας με τη Ρωσία και τη Κίνα, με τη πρώτη να αποτελεί ουσιαστικά τον κύριο κατασκευαστή του πολεμικού υλικού.
Η Ινδία ενδέχεται να επιλέξει τελικά την ουδέτερη ζώνη, χωρίς όμως να μπούμε να αποκλείσουμε την προσχώρησή της σε κάποια συμμαχία.
Μένει να δούμε πως θα εξελιχθούν οι συναντήσεις τον Ιούλιο (Ιαπωνία μα και Βραζιλία, μέλη του εμπορικού σχήματος των ΗΠΑ Trans Pacific Partnership) και τον Σεπτέμβριο (ΗΠΑ).
Ενδιαφέρον θα παρουσιάσει και η εξέλιξη της συμφωνίας παροχής φυσικού αερίου Ρωσία-Κίνας, μια συμφωνία που ενδέχεται να προκαλέσει ενδιαφέρον και στην Ιαπωνία, που θα μπορεί να προμηθεύεται φθηνότερο φυσικό αέριο από ότι τώρα (οι ενεργειακές τις ανάγκες με την παύση ορισμένων πυρηνικών εργοστασίων έχουν αυξηθεί και μεγάλο μέρος των ενεργειακών της αναγκών το λαμβάνει μέσω θαλάσσης και πανάκριβα).

Πηγή: Analyst.gr

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ