Γράφει: η Ειρήνη Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Pg.Dipl., MSc., City University, Λονδίνο, irini.tzelepi@yahoo.grΗ γκρίνια βέβαια αποτελεί έναν τρόπο εκτόνωσης της έντασης και της ψυχικής φόρτισης που συσσωρεύει ένα άτομο. Πολλοί άνθρωποι, αν τους στερούσαν έστω και για μικρό χρονικό διάστημα τη δυνατότητα να παραπονιούνται και να γκρινιάζουν, «θα έσκαγαν» κυριολεκτικά. Με τη γκρίνια όμως σαν να μπορεί να διαφεύγει σε μικρές ποσότητες και ελεγχόμενα η ένταση και το άτομο να μπορεί να διατηρεί μια αίσθηση ισορροπίας με τον εαυτό του και με τους άλλους.
Παράλληλα, οι άνθρωποι που γκρινιάζουν συνεχώς μοιάζουν σαν να μην επιδιώκουν ή ασυνείδητα να μην θέλουν κιόλας να αλλάξουν κάτι σε αυτό που τους δυσαρεστεί. Αν παρατηρήσουμε τον τρόπο έκφρασης της γκρίνιας θα δούμε ότι ο λόγος είναι πάντα μονότονος, με επαναλαμβανόμενα θέματα και εκφράσεις, μέσα από τα δόντια σχεδόν, εσωστρεφής και χωρίς να απευθύνει μια έκκληση προς το περιβάλλον ή προς κάποια συγκεκριμένη σκέψη για αλλαγή ή βοήθεια.
Πράγματι, οι άνθρωποι που γκρινιάζουν συνεχώς είναι ουσιαστικά εκείνοι που δεν επιδιώκουν πραγματικά την επίλυση μιας κατάστασης ή δεν μπορούν να δώσουν οριστική λύση σε ένα πρόβλημα. Η γκρίνια ουσιαστικά τους επιτρέπει να ασχολούνται «έμμεσα» και «ανώδυνα» με το πρόβλημα χωρίς να χρειάζεται να ρισκάρουν πολλά. Παράλληλα, με αυτό τον τρόπο παρουσιάζονται στους άλλους αλλά και στον εαυτό τους ως θύματα μιας κατάστασης και αυτό τους απαλλάσσει από την ανάληψη ουσιαστικής ευθύνης. Η γκρίνια και τα παράπονα έχουν συνήθως να κάνουν με λάθη των άλλων, αβλεψίες των άλλων... Δεν γκρινιάζουν ποτέ για τα δικά τους λάθη… Είναι γεγονός όμως ότι τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βγουν από την κατάσταση που τους δυσαρεστεί ή δεν μπορούν να φανταστούν ότι υπάρχει διέξοδος ή λύση. Νιώθουν ανήμποροι και εγκλωβισμένοι στον ίδιο τους τον εαυτό και το αίσθημα της παγίδευσης τους ενισχύει την ανάγκη να γκρινιάζουν αναμασώντας διαρκώς τα ίδια. Στην ουσία γκρινιάζουν γιατί νιώθουν μειονεκτικά, ανεπαρκείς, και ουσιαστικά γκρινιάζουν για αυτή την αδυναμία τους.
Το κυριότερο όμως είναι ότι τα άτομα που γκρινιάζουν συνεχώς κρύβουν ουσιαστικά οργή μέσα τους την οποία φοβούνται να συνειδητοποιήσουν και να εκφράσουν στο περιβάλλον τους. Η γκρίνια βάζει όρια στο θυμό και την επιθετικότητά τους, δηλαδή στους ίδιους, χωρίς όμως να παύει να ενοχλεί τους άλλους. Γιατί αυτό είναι ουσιαστικά που ενοχλεί ιδιαίτερα σε έναν άνθρωπο που γκρινιάζει συνεχώς: η επιθετικότητά του. Μπορεί να μην φωνάζει ή να μην είναι βίαιος, υπάρχει όμως τόση κρυμμένη επιθετικότητα στα λεγόμενά του που ο ακροατής νιώθει ένταση, εκνευρισμό, θυμό και τάση να απομακρυνθεί από τον «γκρινιάρη» συνομιλητή του. Τους γκρινιάρηδες εξάλλου όλοι τους αποφεύγουν ή, όπως λέγεται, δεν τους αντέχουν για πολύ.
Συχνά σε γάμους ή μακροχρόνιες σχέσεις γενικότερα δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος επιθετικότητας και ματαίωσης με πρωταγωνιστή τη γκρίνια. Μια γυναίκα, για παράδειγμα, μπορεί να έχει μάθει να γκρινιάζει συνεχώς προκειμένου να ικανοποιεί τις συναισθηματικές της ανάγκες και αυτός να είναι και ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρά και συσχετίζεται με το σύντροφό της. Ο σύζυγός της αντιδρά στην ασταμάτητη γκρίνια της με αποστασιοποίηση, δεν την ακούει και, πολλές φορές, κάνει και τα αντίθετα από εκείνα που του λέει. Εκείνος βέβαια από τη μεριά του έχει μάθει να αντιδρά έτσι σε αντίδραση της γκρίνιας της μητέρας του που διαρκώς του έκανε παράπονα και εκείνος, για να την ησυχάζει και να την αποφεύγει, έμαθε να παρευρίσκεται ως φυσική παρουσία στο χώρο μαζί της χωρίς όμως να τον «αγγίζουν» τα λεγόμενά της.
Η γκρίνια μοιάζει μερικές φορές σαν να προσπαθεί κανείς να τραβήξει με το ζόρι κάποιον σε κάτι και να τον ελέγξει. Στους περισσότερους ανθρώπους όμως δεν αρέσει να τους τραβούν και να τους πιέζουν, ή να αναλαμβάνουν συναισθηματικά κάποιον άλλον άνθρωπο και, έτσι, ως αντίδραση, «αποσύρονται» και κλείνονται στον εαυτό τους. Αυτό έχει συμβεί και στο ζευγάρι που προαναφέρθηκε. Ο σύντροφος έχει αποσυρθεί συναισθηματικά και δεν είναι διαθέσιμος πια για τη σύντροφό του. Ο γκρινιάρης όμως μπαίνει σε μια σχέση θέλοντας να τραβήξει την προσοχή του άλλου στις δικές του ακάλυπτες ανάγκες και να τον κάνει συναισθηματικά υπεύθυνο για αυτόν. Η απόσυρση και μη ανταπόκριση του άλλου μόνο μεγιστοποιούν την ανασφάλειά του και έτσι γκρινιάζει όλο και πιο πολύ. Και ο φαύλος κύκλος γκρίνιας και ματαίωσης ξεκινά μεταξύ των δύο συντρόφων από τον οποίο, με το πέρασμα του χρόνου, είναι όλο και πιο δύσκολο να απεμπλακούν.
Τέλος, η γκρίνια μπορεί πολλές φορές να είναι και ένα είδος συμπεριφοράς που έχουμε μάθει από άλλα σημαντικά πρόσωπα της οικογένειας. Εάν σαν παιδιά έχουμε ζήσει κάποιο σημαντικό πρόσωπο της οικογένειας να λαμβάνει την προσοχή των άλλων μέσα από την γκρίνια τότε μπορεί να έχουμε μάθει κι εμείς να λειτουργούμε με αυτό τον τρόπο.
Είναι βέβαιο πάντως ότι με την γκρίνια ποτέ δεν αλλάζει κάτι. Το άτομο που γκρινιάζει συνεχώς είναι σημαντικό καταρχήν να συνειδητοποιήσει ότι το κάνει αυτό αλλά και οι άλλοι πρέπει να του το πουν και να του εξηγήσουν ότι αυτό που κάνει δεν οδηγεί σε μια λύση και ότι επιπλέον τον απομακρύνει από τους άλλους. Είναι σημαντικό επίσης να συνειδητοποιήσει ότι πίσω από όλα αυτά φοβάται να διεκδικήσει αυτό που θέλει γιατί πιθανόν πιστεύει ότι αν το διεκδικήσει οι άλλοι δεν θα τον αγαπούν και δεν θα τον αποδέχονται πια. Πιθανόν να νιώθει ότι αν γίνει πιο δυναμικός και πιο διεκδικητικός οι άλλοι δεν θα αποδεχτούν αυτή την αλλαγή του. Χρειάζεται να καταλάβει τους φόβους που τον εμποδίζουν να κρατήσει εκείνη τη στάση και το ανάλογο ύφος που θα κάνει τους άλλους να τον πάρουν σοβαρά και, κυρίως, το να πάρει ο ίδιος σοβαρά τον εαυτό του και τις φιλοδοξίες του.
Το άτομο που γκρινιάζει συνεχώς μοιάζει με ένα μικρό παιδί που γκρινιάζει για να το προσέξουν οι άλλοι και να πάρει αυτό που θέλει. Ας συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να σηκωθεί και να πάρει αυτό που θέλει μόνος του χωρίς την ανάγκη των άλλων.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου