Ποια ήταν τελικά η Μόνα Λίζα;

Μυστήρια και έρευνες σε τάφους, κιτρινισμένοι πάπυροι καταχωνιασμένοι σε μακρινές βιβλιοθήκες, εξέταση DNA και ραδιενεργού άνθρακα... θυμίζουν βιβλίο του Νταν Μπράουν. Δεν είναι όμως ούτε βιβλίο, ούτε κάποιο σενάριο ταινίας, αλλά η πραγματικότητα στη Φλωρεντία, όπου ξεκινά η αναζήτηση του τάφου της Τζοκόντα, της γυναίκας με το αινιγματικό χαμόγελο, που στις αρχές του 16ου αιώνα, πόζαρε για τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, σε ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Αναγέννησης.
Μια ομάδα γεωλόγων, ανθρωπολόγων και ιστορικών της Τέχνης, αποφάσισαν τώρα να συνεργαστούν για να ξεκινήσουν, στις 27 Απριλίου, το έργο της εκταφής της Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου ενός πλούσιου εμπόρου μεταξιού, ονόματι Φρανσέσκο ντελ Τζοκόντο, απ’ όπου βγαίνει και το όνομα «Τζοκόντα», όπως είναι εναλλακτικά γνωστή η Μόνα Λίζα.
Η γυναίκα αυτή –σύμφωνα με τις επικρατέστερες απόψεις- φαίνεται να αποτέλεσε το «μοντέλο» του μεγάλου ζωγράφου και ένα μοναστήρι στην Φλωρεντία είναι πιθανόν να ήταν το μέρος όπου έχουν εναποτεθεί τα οστά της.
Σύμφωνα με τον Τζιόρτζιο Βασάρι, καλλιτέχνη και βιογράφο του 16ου αιώνα, ο Ντα Βίντσι είχε ζωγραφίσει ένα πορτραίτο της Γκεραρντίνι, η οποία γεννήθηκε το 1479 και πριν λίγα χρόνια ένας ερασιτέχνης ιστορικός ανακάλυψε ένα πιστοποιητικό θανάτου της που δηλώνει ότι πέθανε στις 15 Ιουλίου του 1542 και ενταφιάστηκε στο μοναστήρι της Αγίας Ούρσουλας στην κεντρική Φλωρεντία.
Οι μέθοδοι για την ανεύρεση και ταυτοποίηση οστών από το μοναστήρι θυμίζουν επεισόδιο του CSI: πρώτα οι ερευνητές θα χρησιμοποιήσουν ένα ειδικό ραντάρ για να ανιχνεύσουν κρυφούς τάφους ή κρύπτες κάτω από το μοναστήρι. Μετά θα εξετάσουν εάν τα οστά είναι συμβατά με το προφίλ της Γκεραρντίνι, δηλαδή αν ανήκουν σε γυναίκα 60 ετών. Εν συνεχεία, θα ψάξουν για ενδείξεις ασθενειών και της σωματοδομής της, τα οποία είναι γνωστά από διασταυρωμένες αναφορές για τη ζωή της.
Εάν τα οστά πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, τότε οι ερευνητές θα συγκρίνουν το DNA των οστών με το DNA από τα οστά των παιδιών της, μερικά από τα οποία έχουν ενταφιαστεί σε εκκλησία της Φλωρεντίας. Εφόσον βρεθεί ολόκληρο ή τμήματα του κρανίου της, η ομάδα των ερευνητών θα επιχειρήσει τότε να «αναδημιουργήσει» το πρόσωπο της. Αυτό θα είναι και το πιο σημαντικό στάδιο της έρευνας, ώστε να πιστοποιηθεί αν η Γκεραρντίνι είναι η «ιδιοκτήτρια» του πιο διάσημου χαμόγελου.
Σχετικά με την ταυτότητα του προσώπου του διάσημου κάδρου, έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφορες απόψεις: υπήρχαν κάποιοι που είπαν ότι αναγνωρίζουν σε αυτό, το πρόσωπο της Ιζαμπέλα ντ' Εστε, η οποία, σύμφωνα με έγγραφα της εποχής ζήτησε επίμονα το πορτρέτο της από τον Ντα Βίντσι. Άλλοι ήταν πεπεισμένοι ότι επρόκειτο για την Γκουαλάντα, αγαπημένη του Τζουλιάνο ντε Μεντίτσι, μετέπειτα λόρδου της πόλης. Άλλοι, πιο κακόβουλοι, είπαν ότι η Μόνα Λίζα ήταν ο Λεονάρντο μεταμφιεσμένος σε γυναίκα, σε μια καλυμμένη αναφορά στην ομοφυλοφιλία του.
Πρόκειται για παλαιότερες υποθέσεις, οι οποίες πλέον φαίνονται αβάσιμες. Η πιο αξιόπιστη είναι φυσικά η άποψη του Φλωρεντίνου ζωγράφου και εφευρέτη, Τζόρτζιο Βασάρι (1511-1574), όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Ο Βασάρι γνώριζε προσωπικά την οικογένεια Γκεραρντίνι και σύχναζε στο σπίτι της, οπότε η άποψή του δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης.
Επιπλέον, πριν από δύο χρόνια, βρέθηκε στη Χαϊδελβέργη της Γερμανίας, αποδεικτικό με την υπογραφή του Αγκοστίνο Βεσπούτσι, συνεργάτη του Μακιαβέλο, ο οποίος είχε σημειώσει την ίδια άποψη: «Ο Λεονάρντο ζωγράφισε το πρόσωπο της Λιζα ντε Τζοκονόντο».
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες υποθέσεις της ιστορίας της τέχνης, η ταυτότητα της Μόνα Λίζα, είναι στα όρια του να αποκαλυφθεί. Θα προκαλεί άραγε και μετά, την ίδια σαγηνευτική και ανεξήγητη γοητεία ή μήπως η αποκάλυψη της ταυτότητάς της θα μειώσει την επιρροή της; Ίσως τελικά μερικές φορές είναι καλύτερα να μην γνωρίζουμε τα πάντα…

Posted in: ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΕΡΕΥΝΕΣ,ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΤΕΧΝΕΣ