Θρησκευτικά για ευρωπαίους, του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

Οι σκληροπυρηνικοί εκκλησιαστικοί κύκλοι και οι υπέρμαχοι της χριστιανικής κατήχησης είναι οι αδιαμφισβήτητοι νικητές της κατά λάθος αναμέτρησής τους με τη Σία Αναγνωστοπούλου, τον Νίκο Φίλη και όσους υπεραμύνθηκαν της απλοποίησης της διαδικασίας απαλλαγής των μαθητών από τα θρησκευτικά. Το συμπέρασμα από την άτακτη υποχώρηση των υπουργών είναι σαφές και καθαρό: το κυβερνών κόμμα διανύει τη δεύτερη θητεία του με τέτοια επισφάλεια, που είναι αδιανόητη κάθε συγκρουσιακή πρακτική με τα εγχώρια δίκτυα εξουσίας, πολλώ δε μάλλον όταν είναι τόσο ισχυρά όσο η εκκλησία.

Ακόμα και στην πρώτη του σταδιοδρομία, ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έδειξε κάποια διάθεση να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο την εκκλησιαστική επιρροή ούτε σε επίπεδο πραγματικής πολιτικής, ούτε σε επίπεδο ιδεολογίας. Το συνέδριο «Αριστερά και Εκκλησία», η συνέντευξη της Ρένας Δούρου στο Αγιορείτικο Βήμα, οι παραλληλισμοί των μοναχών του Αγίου Όρους με τους Ζαπατίστας στις σελίδες της «Αυγής», έδωσαν από νωρίς το στίγμα της συμφιλιωτικής διάθεσης με τους εκπροσώπους της ορθοδοξίας. Το μοντέλο διακυβέρνησης που προκύπτει απ’ αυτή τη συμφιλίωση είναι που σήμερα, ελλείψει momentum, καθιστά την παρούσα κυβέρνηση ανίκανη να κινηθεί έστω προς την κατεύθυνση ενός στοιχειώδους προγράμματος αστικού εκσυγχρονισμού, διεκδικώντας μακροπρόθεσμες αξιακές νίκες επί του σώματος της ελληνικής κοινωνίας.

Παρά τα προκλητικά σκάνδαλα που έχουν συνοδεύσει την υλική εξάρτηση της εκκλησίας από το κράτος και παρά τις κοινωνικά βλαβερές επιπτώσεις της ορθόδοξης ιδεολογικής ηγεμονίας, η εκκοσμίκευση μοιάζει ακόμα με μακρινό όνειρο. Ακόμα και οι πιο φιλελεύθερες πτέρυγες της εκκλησίας, στις οποίες τυπικά συγκαταλέγεται και ο νυν αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ομνύουν στην κρατική χριστιανοσύνη· σ’ αυτήν άλλωστε οφείλουν την αναπαραγωγή τους. Είναι λογικό να εξεγείρονται όταν απειλείται ένας βασικός πυλώνας της νομιμοποίησής τους, η ορθόδοξη κατήχηση στο σχολικό περιβάλλον, όπως αυτή εκφράζεται από την πρωινή προσευχή, το μάθημα των θρησκευτικών και τις εικόνες στις σχολικές τάξεις.

Μια ανισομερής διαμάχη

Η διαμάχη για το ζήτημα των θρησκευτικών υπήρξε εκπληκτικά ανισομερής. Ωστόσο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος που διέσπασε τους δημοσιολογούντες του ευρύτερου φιλελεύθερου χώρου. Σκληροί ιδεολόγοι όπως ο Πάσχος Μανδραβέλης, υπερασπίστηκαν τη διευκόλυνση της απαλλαγής από τα θρησκευτικά, ενώ στις σελίδες της ίδιας εφημερίδας, ο «αποστάτης» Τάκης Θεοδωρόπουλος προέβη στην πιο μάχιμη κατακεραύνωση των εχθρών της Ορθοδοξίας, με μία ανάλυση τιτλοφορημένη «Γιατί χρειάζονται τα Θρησκευτικά», που δεν φείδεται κυνισμού και δεν κρύβει τη στοχοθεσία της.

Από την εποχή που δεχόταν τα πυρά του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, καθώς καυτηρίαζε την επικουρική διάθεση της εκκλησίας απέναντι στη Χρυσή Αυγή, έφτασε να δέχεται τα συγχαρητήριά του για το λίβελο που συνέγραψε κατά του Ισλάμ. Άγνωστο ποια ήταν η συμφιλιωτική χειρονομία του μητροπολίτη και του δημοσιογράφου· το σίγουρο είναι πως η μετάβαση από το δεξιό φιλελευθερισμό στη μάχιμη ακροδεξιά, είναι εξαιρετικά εύκολο να συμβεί με φόντο μια «κόκκινη απειλή», όπως συνέβη πολλάκις στην Ιστορία. Τα χρόνια της συμφιλίωσης, ο Θεοδωρόπουλος έχει προσφέρει από τη στήλη του μπόλικο αντικομμουνισμό, σεξισμό, ξενοφοβία, αντιδιανοουμενισμό και άνευ όρων καταδίκες κάθε έκφανσης του πολιτικού φιλελευθερισμού.

Xριστιανισμός και ευρωπαϊσμός

Μικρή σημασία έχει, όμως, εν προκειμένω η ταυτότητα του συγγραφέα, μπροστά στο ίδιο το -ομολογουμένως εύστοχο- επιχείρημά του: ο χριστιανισμός είναι ευρωπαϊσμός, η Βίβλος είναι «από τους πυλώνες του ευρωπαϊκού πολιτισμού» και τα Ελληνόπουλα (sic) οφείλουν να μετέχουν αυτής της χριστιανικής παιδείας, όχι με όρους μελέτης της θρησκειολογίας, αλλά κατήχησης. Πράγματι, παρότι σήμερα είναι συνδεδεμένος με την αθεΐα, ο Διαφωτισμός έφερε τη δυνατότητα κριτικής της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, όχι την άμεση απόρριψη της χριστιανικής πίστης. Η Ευρώπη (ή τουλάχιστον οι χώρες της που ανήκουν αβίαστα σ’ αυτή) υπήρξε πάντα χριστιανική, με αιματηρό συνήθως τρόπο, που δεν ξεχνούν να υμνούν οι εκάστοτε ακροδεξιοί, ιστορικά αυθεντικότεροι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού οράματος.

Στο τοπίο που διαμορφώνεται στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, όμως, όπου οι μεταναστευτικές ροές επανακαθορίζουν την ανθρωπογεωγραφία και τα αιτήματα της φυλετικής ή πολιτισμικής καθαρότητας οδηγούν σε νέες τραγωδίες, ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός και ο χριστιανισμός που θέλει κατά δήλωσή του να περισώσει ο Θεοδωρόπουλος ως ενεργούς παράγοντες στην άσκηση πολιτικής, αποτελούν θεμέλια του ancien regime. Ένας ευρωπαϊκός χώρος πολυπολιτισμικός και ανεξίθρησκος, είναι η απαραίτητη βάση για ένα αντίβαρο στις νέες ευρωπαϊκές θηριωδίες –και για να συγκροτηθεί αυτός, είναι αναγκαίο το ξερίζωμα της θρησκείας από όλες τις πτυχές του κράτους.

Πηγή: Εποχή

Posted in: πολιτική