Η επιστροφή τού Σαρκοζί

ARTHUR GOLDHAMMER*
Ο Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος υπηρέτησε ως πρόεδρος της Γαλλίας από το 2007 ως το 2012 προτού ηττηθεί στην μάχη για την επανεκλογή του από τον François Hollande, τον σημερινό πρόεδρο, έχει μόλις εκλεγεί [1] ως επικεφαλής τής Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνημα (Union for a Popular Movement, UMP), του κόμματος του οποίου ήταν ηγέτης πριν γίνει πρόεδρος.
Ο Σαρκοζί ελπίζει ότι η νίκη θα του δώσει δυναμική στην μάχη για να γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Γαλλίας το 2017. Ελπίζει επίσης ότι θα τον βοηθήσει να μείνει έξω από την φυλακή. Για να καταλάβουμε το πώς οι πολιτικές φιλοδοξίες και οι ποινικές έρευνες έχουν γίνει τόσο στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους και το πώς οι ωδίνες τού UMP θα επηρεάσουν την θέση τής Γαλλίας στην Ευρώπη και στον κόσμο, κάποιος πρέπει να κοιτάξει πίσω στην τύχη τού Σαρκοζί από τότε που εγκατέλειψε την προεδρία, τον Μάιο του 2012.
Λίγο μετά την ήττα τού Σαρκοζί το 2012, είπε σε έναν συνεργάτη του [2], ότι «δεν θα επιστρέψω ποτέ μέσω του UMP. Δεν είναι πλέον στο επίπεδο μου». Έχοντας πρόσφατα συναναστραφεί με αρχηγούς κρατών, το βρήκε δύσκολο να φανταστεί τον εαυτό να φλερτάρει τις ψήφους των τοπικών κομματικών συνδέσμων σε νυσταλέες επαρχιακές πόλεις. Αντίθετα, έβλεπε τον εαυτό του ως έναν σεβαστό πολιτικό τιμημένο για τις λαμπρές επιδόσεις του στην παγκόσμια σκηνή -μια εικόνα που πολλοί στην Γαλλία βρίσκουν δύσκολο να συμβιβάσουν με τον εριστικό πολιτικό μαχητή που έβλεπαν καθημερινά στις οθόνες των τηλεοράσεών τους. Και σύντομα, αναφορές που διέρρευσαν σχετικά με έρευνες για πιθανή εμπλοκή του σε παρατυπίες για την χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του και για παρεμπόδιση της δικαιοσύνης απέδειξαν ότι η ευρεία άποψη ήταν η πιο σωστή.
Στην πραγματικότητα, η θέση τής ηγεσίας τού UMP είναι ανοικτή μόνο επειδή ο προηγούμενος κάτοχός της, Ζαν-Φρανσουά Κοπέ, ανατράπηκε όταν αποκαλύφθηκε ότι το κόμμα είχε βοηθήσει την πολιτική μηχανή τού Σαρκοζί να καταστρατηγήσει τους κανόνες που διέπουν τις δαπάνες τής προεκλογικής εκστρατείας το 2012. Η έξυπνα ονομασμένη εταιρεία συμβούλων Bygmalion, η οποία οργάνωσε τις συγκεντρώσεις τού υποψηφίου, εξέδωσε πλαστά τιμολόγια για υπηρεσίες που φαινομενικά δεν σχετίζονται με την εκστρατεία, την πληρωμή των οποίων ενέκρινε δεόντως ο ταμίας κόμματος. Με αυτόν τον τρόπο ο Σαρκοζί έμεινε κάτω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο για τις προεκλογικές δαπάνες. Τόσο ο Κοπέ όσο και ο Σαρκοζί αρνούνται οποιαδήποτε γνώση αυτού του σχήματος, και ο Σαρκοζί αρνείται ότι είχε καν ακούσει ποτέ του για την Bygmalion πριν ξεσπάσουν οι καταγγελίες, αλλά ο βοηθός διευθυντής τής εκστρατείας, Jérôme Lavrilleux, εκδιώχθηκε από το UMP αφότου παραδέχθηκε τον ρόλο του [3] στην επιχείρηση αυτή.
Μετά την εκδίωξη του Κοπέ, το UMP προσωρινά έθεσε τον εαυτό του υπό μια τριανδρία πρώην πρωθυπουργών: Του Αλέν Ζυπέ, του Φρανσουά Φιγιόν και του Ζαν-Πιέρ Ραφαρέν. Ο Σαρκοζί δικαίως τους εξέλαβε ως απειλή για τα σχέδια επιστροφής του˙ Αμφότεροι οι Ζυπέ και Φιγιόν προτίθενται να θέσουν υποψηφιότητα για την προεδρία. Το καταστατικό τού UMP ορίζει ότι ο κομματικός υποψήφιος του 2017 θα επιλεγεί μέσω προκριματικών, αλλά οι κανόνες που διέπουν την εκλογή παραμένουν αδιευκρίνιστοι, και ο Σαρκοζί δεν ήθελε να αναλάβουν την σύνταξή τους οι πιθανοί αντίπαλοί του. Έτσι, του έγινε σαφές ότι ο μόνος δρόμος προς την προεδρία ήταν να ανακτήσει τον έλεγχο του κόμματος.
Η επιστροφή τού Σαρκοζί δεν ήταν η θριαμβευτική επιστροφή που ήλπιζε. Τελικά, κέρδισε την αγώνα για την ηγεσία με μόνο το 62% των ψήφων, σε σύγκριση με το 85%, όταν εξελέγη επικεφαλής τού κόμματος το 2004. Η επίδοσή του κρατήθηκε χαμηλά εξαιτίας τής εκπληκτικά καλής παρουσίας τού Bruno Le Maire, ενός βουλευτή από το Eure που υπηρέτησε ως υπουργός Γεωργίας υπό τον Σαρκοζί. Ο Λε Μέρ, ο οποίος στην ηλικία των 45 αντιπροσωπεύει μια νέα γενιά ηγετών τού UMP, αγωνίστηκε ενεργά για την θέση. Ο Σαρκοζί απάντησε παρουσιάζοντας τον εαυτό του [4] ως τον παλιό πολεμιστή, κουρασμένο από την πολιτική, ο οποίος, ωστόσο, δεν μπορούσε να αντέξει να βλέπει την χώρα του να ταπεινώνεται από τον βαθιά μη δημοφιλή Ολάντ και ο οποίος, ως εκ τούτου, θυσιάζει την προσωπική άνεσή του για τις δυσκολίες τής εξουσίας. Αλλά η εκπληκτικά ζωηρή αντιπολίτευση του Λε Μέρ ανάγκασε τον Σαρκοζί να επανέλθει στον γνώριμο ρόλο τού πολιτικού μαχητή.
Τώρα, με τον Λε Μέρ να έχει ηττηθεί, ο Σαρκοζί έχει μια νέα απειλή να αντιμετωπίσει. Ο Ζυπέ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός υπό τον Ζακ Σιράκ και ως υπουργός Εξωτερικών υπό τον Σαρκοζί, είναι ένας από τους πιο έμπειρους πολιτικούς τής Γαλλίας. Οι από μακρού χρόνου προεδρικές φιλοδοξίες του υπέστησαν, όμως, δύο μεγάλες αποτυχίες. Το 1995, πρότεινε μια σημαντική αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος της Γαλλίας, προκαλώντας μια γενική απεργία που παρέλυσε την χώρα για έναν μήνα και τελικά ανάγκασε τον Σιράκ να «συγκατοικήσει» για πέντε χρόνια με την σοσιαλιστική κυβέρνηση του Λιονέλ Ζοσπέν. Αργότερα, καταδικάστηκε και ο ίδιος για την συμμετοχή του σε ένα σύστημα που διοχέτευε χρήματα από εικονικές θέσεις εργασίας στα βιβλία τής πόλης τού Παρισιού, στα ταμεία τού UMP τού Σιράκ. Καταδικάστηκε σε 14 μήνες φυλάκιση με αναστολή και αποκλείστηκε από τα πολιτικά αξιώματα για έναν χρόνο. Μετά από μια περίοδο εξορίας που πέρασε διδάσκοντας στον Καναδά, ο Ζυπέ ξεκίνησε εκ νέου την πολιτική του σταδιοδρομία και εξελέγη δήμαρχος του Μπορντό το 2006. Ο στόχος του τώρα είναι να γίνει ο υποψήφιος του UMP τής «δημοκρατικής δεξιάς» -δηλαδή, των ψηφοφόρων της δεξιάς που δεν έχουν υποκύψει στο δέλεαρ του Εθνικού Μετώπου τής Marine Le Pen.
Ο Ζυπέ είναι πιο αποδεκτός από τους κεντρώους ψηφοφόρους από όσο ο Σαρκοζί, ο οποίος έχει μετακινηθεί όλο και πιο κοντά στο Εθνικό Μέτωπο κατά τα τελευταία χρόνια. Με το Σοσιαλιστικό Κόμμα σε σύγχυση λόγω της γενικευμένης απογοήτευσης για τον Ολάντ, του οποίου ο βαθμός αποδοχής στο 13% αποτελεί το χαμηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία τής Πέμπτης Δημοκρατίας, ο υποψήφιος τής Αριστεράς το 2017 μπορεί κάλλιστα να είναι αδύναμος. Αυτό μπορεί επίσης να φανεί ακόμη και αν είναι υποψήφιος κάποιος άλλος από τον Ολάντ, του οποίου οι αποτυχίες δεν κόστισαν στο κόμμα του μόνο πολλούς από τους πιο σημαντικούς προμαχώνες του στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση, αλλά έπληξαν σοβαρά και το ηθικό του. Πολλοί παρατηρητές αναμένουν ότι ο δεύτερος γύρος των εκλογών τού 2017 θα είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ του υποψηφίου τής δημοκρατικής δεξιάς και της Le Pen. Ως εκ τούτου, η ικανότητα του υποψηφίου να προσελκύσει ψήφους από τα αριστερά και το κέντρο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο αποφασιστικός παράγοντας. Από την άποψη αυτή, ο Ζυπέ πιστεύεται ευρέως ότι είναι ένας ισχυρότερος υποψήφιος από όσο ο Σαρκοζί, κάτι που επιβεβαιώνουν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις [5]. Αλλά ο Ζυπέ δεν είναι δημοφιλής στην βάση τού UMP, και η ικανότητά του να κερδίσει τις κομματικές προκριματικές παραμένει αμφίβολη.
Συνεπώς, τα δικαστήρια μπορούν επίσης να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή τού επόμενου προέδρου. Αν οι ανακριτές κυνηγήσουν σθεναρά τις πολλές κατηγορίες εναντίον τού Σαρκοζί, ο πρώην πρόεδρος μπορεί να βρεθεί σε σοβαρή δυσχέρεια παρά την ανανεωμένη λαβή του στην ηγεσία τού κόμματος. Για παράδειγμα, οι ανακριτές έχουν στην κατοχή τους ένα καταγεγραμμένο τηλεφώνημα [6] μεταξύ του πρώην Εισαγγελέα Gilbert Azibert και της συζύγου του, στο οποίο τον ψέγει ότι μπερδεύτηκε «σε αυτή την βρώμικη επιχείρηση με τον Σαρκοζί. Θα είχες κάνει καλύτερα να μείνεις μακριά από αυτόν τον Σαρκοζί, στο είπα εκείνη την στιγμή». Στο οποίο απαντά ο βιαστικός σύζυγος, «Για περίμενε. Νομίζω ότι το τηλέφωνό μου είναι παγιδευμένο». Η κατηγορία είναι ότι ο Σαρκοζί προσφέρθηκε να βοηθήσει τον Azibert να βρει μια πολύ καλή θέση εργασίας στο Μονακό πριν συνταξιοδοτηθεί, σε αντάλλαγμα για την βοήθειά του στην παρακολούθηση της προόδου τής έρευνας για την παράνομη ενθυλάκωση εισφορών για την καμπάνια του από την Liliane Bettencourt, την πλουσιότερη γυναίκα τής Γαλλίας.
Για να περιπλακούν περαιτέρω τα πράγματα, ένας άλλος πιθανός προεδρικός αντίπαλος, ο Φιγιόν, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός καθ’ όλα τα πέντε χρόνια τής προεδρίας τού Σαρκοζί, έχει κατηγορηθεί [7] ότι ενεθάρρυνε τον επικεφαλής τού προσωπικού τού Ολάντ, Jean-Pierre Jouyet, (ο οποίος υπηρέτησε επίσης ως γενικός γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων υπό τον Σαρκοζί), να «κινηθεί γρήγορα» στην έρευνα για το σκάνδαλο Bygmalion. Ο Φιγιόν αμφισβητεί τον ισχυρισμό, ο οποίος αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά από δύο δημοσιογράφους τής εφημερίδας Le Monde που είχαν καταγράψει τον λογαριασμό τού Jouyet από ένα γεύμα με τον Φιγιόν, τον περασμένο Ιούνιο. Οι υποστηρικτές τού Σαρκοζί έχουν επικεντρωθεί σε αυτή την κατηγορία ως απόδειξη μιας συνωμοσίας μεταξύ των αντιπάλων τού ανθρώπου τους στο ίδιο του το κόμμα και του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος. Πιο δυσοίωνα, η Le Pen σηματοδοτεί το διαβόητο πλέον γεύμα ως επιβεβαίωση ότι υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία, συνδυάζοντας τα αρχικά PS και UMP τους, τα κοροϊδεύει ως «οι UMPS».
Η αντίδραση της Λεπέν καταδεικνύει τις ευρύτερες επιπτώσεις των ωδίνων τού UMP. Το γαλλικό κομματικό σύστημα βρίσκεται σε πλήρη αταξία. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα εξακολουθεί να κατέχει την πολύ σημαντική προεδρία, αλλά η κάποτε ισχυρή πλειοψηφία του στην Εθνική Συνέλευση είναι ευάλωτη. Πολλοί στην αριστερή πτέρυγα είναι δυσαρεστημένοι με τις αυξήσεις φόρων και τις περικοπές δαπανών που ο Hollande και ο πρωθυπουργός Manuel Valls έχουν αναγκαστεί να εφαρμόσουν προκειμένου να αποκρούσουν κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων στους οποίους η Γαλλία έχει συμφωνήσει. Και οι σοβαρές απώλειες στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές έχουν στερήσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα από πολλούς τοπικούς προμαχώνες του. Εν τω μεταξύ, οι Πράσινοι, που κάποτε αποτελούσαν μέρος ενός κυβερνητικού συνασπισμού με τους σοσιαλιστές, ξεκίνησαν διαδηλώσεις για τις μεταρρυθμίσεις Ολάντ-Valls, και ο ίδιος ο Valls έδιωξε τρεις πρώην υπουργούς τού δικού του κόμματος οι οποίοι είχαν καταγγείλει δημοσίως τις πρωτοβουλίες του.
Ο Σαρκοζί αντιμετωπίζοντας δυνητικό ανταγωνισμό από τον Ζυπέ στην ανακήρυξη της προεδρικής υποψηφιότητάς του από το κόμμα, θα αναγκαστεί να ενισχύσει την υποστήριξή του στην Δεξιά με μια έκκληση προς τους υποστηρικτές τού Εθνικού Μετώπου, όπως προσπάθησε να κάνει το 2012. Αυτό θα σημαίνει πιθανώς έκκληση για αυστηρότερους περιορισμούς στην μετανάστευση και μια πιο απροκάλυπτη κριτική των τρόπων με τους οποίους οι δεσμεύσεις τής Γαλλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση περιορίζουν την γαλλική κυριαρχία, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα. Ως πρόεδρος, ο Σαρκοζί ήταν ένας αφοσιωμένος ευρωπαϊστής, αλλά οι επιθέσεις τής Λεπέν εναντίον τής ΕΕ και οι εκκλήσεις η Γαλλία να αποχωρήσει από το ευρώ και να επιβάλλει προστατευτικούς δασμούς, έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα δημοφιλείς, σε σημείο που το κόμμα της τώρα είναι δημοσκοπικά μπροστά και από τους Σοσιαλιστές και από το UMP στις πρόσφατες εθνικές έρευνες. Η θέση τού Σαρκοζί για την Ευρώπη θα μπορούσε κάλλιστα να στραφεί προς εκείνη της Λεπέν για να τον διαφοροποιήσει από τον Ζυπέ και να ξαναδιεκδικήσει τους ψηφοφόρους που έχασε από την άκρα δεξιά.
Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε αν μια τέτοια αλλαγή θα συνεπάγεται εξασθενημένη γαλλική υποστήριξη προς την ΕΕ στο μέλλον. Αν ο Σαρκοζί γίνει ο υποψήφιος του UMP το 2017, μπορεί κάλλιστα να στραφεί σε μια αντι-ευρωπαϊκή κατεύθυνση πριν τον πρώτο γύρο τής ψηφοφορίας, και μετά να γυρίσει πίσω προς το κέντρο πριν από τον δεύτερο γύρο. Καθ’ όλη την καριέρα του, έχει δείξει ότι είναι έμπειρος στο να αλλάζει τις ιδεολογικές γραμμές του, όπως απαιτείται. Αλλά το ευρωσκεπτικιστικό αίσθημα είναι σε άνοδο σε όλη την Ευρώπη, εν μέρει δικαίως, και ακόμη και ένα σύντομο φλερτ με σκέψεις νεο-προστατευτισμού από ένα κύριο γαλλικό κόμμα θα μπορούσε να αποδειχθεί επιζήμιο για το ευρωπαϊκό σχέδιο -και την Γαλλία- μακροπρόθεσμα.
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142430/arthur-goldhammer/sarkos-c…
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.lemonde.fr/politique/article/2014/11/29/nicolas-sarkozy-elu-p…
[2] http://www.lepoint.fr/politique/quand-sarkozy-disait-je-ne-reviendrai-ja…
[3] http://www.20minutes.fr/politique/1404598-20140618-video-affaire-bygmali…
[4] http://www.francetvinfo.fr/politique/nicolas-sarkozy/video-regardez-l-in…
[5] http://www.lejdd.fr/Politique/Sondage-Maintenant-le-match-Juppe-Sarkozy-…
[6] http://www.lemonde.fr/societe/article/2014/11/22/jeux-d-influence-a-la-c…
[7] http://www.lemonde.fr/les-decodeurs/article/2014/11/09/tout-comprendre-a…
*Αμερικανός ακαδημαϊκός και μεταφραστής στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Harvard.
Πηγή: foreignaffairs.com

Posted in: πολιτική