-«Χρυσάφη; Ωραίο μεταλλάκι έχει...» 

-Ο Γιώργος Μητσάκης πρωτάκουσε την τραγουδίστρια από το ραδιοφωνάκι ενός περιπτερά

Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΊΟΥ

Χρόνια πριν, μια βραδιά στα «Εννέα όγδοα», η Αννα Χρυσάφη, που διατηρούσε ακόμη αλώβητο όλο το λαϊκό της μπρίο πάνω και κάτω από το πάλκο, «παρέκαμψε» τον Φώτη, τον σύζυγό της που καθόταν ακριβώς δίπλα της, κατέβασε τον τόνο της φωνής της τόσο ώστε εκείνος να μην ακούει και έτσι, ψιθυριστά και κάπως συνωμοτικά, εξομολογήθηκε σε μία θαυμάστριά της το μεγάλο μυστικό: «Το «Πάρε το δαχτυλίδι μου που γράφει τ' όνομά μου» ο Μητσάκης για μένα το είχε γράψει».

 
Η μεγάλη ντίβα του λαϊκού τραγουδιού έφυγε στα 92 της χρόνια Είναι αλήθεια;

Η λαϊκή μυθολογία λέει πως ο Μητσάκης είχε πείσει και άλλες κυρίες του πάλκου πως για τα δικά τους μάτια είχε γραφτεί το αθάνατο τραγούδι του. Οπως και να 'χει όμως, αυτή ήταν η αλήθεια της Χρυσάφη, που πεθαίνοντας το περασμένο Σάββατο, στα 92 της χρόνια (τη Δευτέρα έγινε η κηδεία της στα Καλύβια), πήρε μαζί της κι αυτή, όπως και άλλα πολλά μυστικά, εικόνες, αναμνήσεις και ήχους μιας ολόκληρης εποχής, ιδιαίτερα γοητευτικής για την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και άλλο τόσο σκληρής. Δεν ήταν βέβαια η ζωή της γεμάτη εξαρχής με μεγάλες επιτυχίες και κατακτήσεις «που έγραφαν τ' όνομά της»...
Γεννημένη τον Δεκέμβριο του 1921 στην Αθήνα από οικογένεια Μικρασιατών, εργάστηκε κατ' αρχάς για λόγους βιοπορισμού ως μοδίστρα - στις πελάτισσές της φαίνεται πώς ήταν μάλιστα και η Σοφία Μινέικο, η μητέρα του Ανδρέα Παπανδρέου. Η οικογενειακή παράδοση στη λαϊκή μουσική και η κλίση της στο τραγούδι έμελλε να αλλάξουν όμως γρήγορα τον επαγγελματικό προσανατολισμό της Χρυσάφη.
Στη δισκογραφία πρωτοεμφανίστηκε με τα περίφημα «Πεταλάκια» του Μανώλη Χιώτη. Το ιδιαίτερο ηχόχρωμά της έγινε αιτία να την εντοπίσουν γρήγορα πολλοί ακόμα από τους συνθέτες-ορόσημα του ρεμπέτικου και του λαϊκού, όπως ήταν ο Βασίλης Τσιτσάνης που της εμπιστεύτηκε το «Στο Τούνεζι, στην Μπαρμπαριά» και (μαζί με τη Νίνου) το «Ανάθεμά σε θάλασσα». 'Η ο Ανέστος Δελιάς που της έδωσε το «Μες στης Πόλης το χαμάμ» και ο Τζουανάκος που της χάρισε το «Λίγα ψίχουλα αγάπης σού γυρεύω». Ακολούθησε ο Παπαϊωάννου, ο Βαμβακάρης, ο Ζαμπέτας, ο Καλδάρας, αλλά και ο Χατζιδάκις και ο Ξαρχάκος.
Αν κάποιος ωστόσο σημάδεψε την καριέρα της Χρυσάφη, αυτός ήταν αναμφισβήτητα ο Γιώργος Μητσάκης. Ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που την ανακάλυψε. Ο ίδιος είχε διηγηθεί πως κάποια μέρα (στις αρχές της δεκαετίας του '50) είχε κατέβει στην Ομόνοια για να αγοράσει χορδές από ένα περίπτερο και εκεί κάπου κοντά στο εστιατόριο «Ελλάς» έπεσε πάνω στον Γιώργο Ζαμπέτα: «"Μαστρο-Γιώργη", μου λέει εκείνος, "τι έγινε;" "Καλά, ρε Γιώργο. Εσύ;" του λέω. Ο περιπτεράς είχε ένα ραδιοφωνάκι κι άκουγε τον σταθμό των Ενόπλων. Θυμάμαι, ήταν εκφωνητής ο Μουρκάκος -γνωστός στον καιρό του- και έπαιζε ένα τραγούδι του Καπλάνη, το "Χτυπά η καμπάνα". Το τραγουδούσε η Χρυσάφη. Εγώ δεν την ήξερα. Με παραξένεψε όμως η φωνή της. Ο Ζαμπέτας το 'πιασε. "Σ' αρέσει αυτή;" με ρωτάει. "Καλή είναι", του λέω, "πώς τη λένε;" "Χρυσάφη", μου απαντάει. "Χρυσάφη; Ωραίο μεταλλάκι έχει..."». Και κάπως έτσι ξεκίνησε η συνεργασία του Μητσάκη με τη Χρυσάφη, που ήδη όμως τότε είχε αρχίσει να φτιάχνει τον προσωπικό της μύθο στο τραγούδι όχι μόνον λόγω της φωνής της, αλλά και λόγω της τόλμης της: Ηταν, π.χ., η πρώτη λαϊκή ερμηνεύτρια που άφησε την καρέκλα και σηκώθηκε όρθια στο πάλκο, διεκδικώντας ευθέως το ενδιαφέρον του κόσμου.

Μαζί με τον Μητσάκη κατέγραψε και άλλες πρωτιές. Εγινε η πρώτη τραγουδίστρια που εμφανίστηκε σε ταινία, ερμηνεύοντας το 1952 στον «Πύργο των ιπποτών» το περίφημο «Μια γυναίκα, δύο άντρες, κομπολόι δίχως χάντρες», ενώ η επόμενη μεγάλη κινηματογραφική της επιτυχία ήταν με το «Δεν μπορεί κανείς να ξέρει», του Χατζιδάκι, που ακουγόταν στο «Κοροϊδάκι της δεσποινίδος» (1960). Η Χρυσάφη ήταν επίσης εκείνη που μαζί με τον Μητσάκη κατέλυσαν υπέρ του λαϊκού τα ταξικά στερεότυπα και έφεραν την καλή κοινωνία στα πρώτα τραπέζια του θρυλικού «Ροσινιόλ» των Σεπολίων. Η «Τριάνα» του Χειλά, το «Φαληρικόν», ο «Κουλουριώτης», η «Λουζιτάνια» είναι μερικά ακόμα από τα περίφημα κέντρα της εποχής στα οποία τραγούδησε η Χρυσάφη, που βέβαια περιόδευσε κατά καιρούς και στο εξωτερικό.

Η ζωή της Αννας Χρυσάφη υφάνθηκε από μεγάλα τραγούδια (ερμήνευσε συνολικά περισσότερα από 400), από μεγάλες συνεργασίες (όχι μόνον με όλους τους κορυφαίους λαϊκούς συνθέτες αλλά και με σπουδαίους τραγουδιστές, όπως ο Πάνος Γαβαλάς, ο Στράτος Διονυσίου, η Σωτηρία Μπέλλου, και με λαϊκούς δεξιοτέχνες, όπως ο μπουζουξής Δημήτρης Στεργίου), αλλά και από μεγάλες στιγμές, όπως εκείνη το 1960 στις Κάνες, στο γλέντι που είχε στήσει ο Ζαμπέτας με τραγουδίστρια την ίδια, για να γιορτάσουν, μαζί με τον Χατζιδάκι, τη Μελίνα και τον Ντασσέν, τη βράβευση του «Ποτέ την Κυριακή». Μεγάλη τραγουδίστρια και η ίδια, ανήκε σε μια εποχή που ακόμη επέτρεπε στον Σταύρο Ξαρχάκο να περιγράφει την Αθήνα ως «έναν κόσμο μαγικό».

Άννα Χρυσάφη (1921 – 2013)

Από τις μεγάλες κυρίες του κλασικού λαϊκού τραγουδιού, που έλαμψε στο πάλκο και τη δισκογραφία.
Η Άννα Χρυσάφη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 6 Δεκεμβρίου του 1921, από γονείς μικρασιατικής καταγωγής. Ξεκίνησε να δουλεύει ως μοδίστρα της υψηλής κοινωνίας της Αθήνας (έραβε μάλιστα και τη Σοφία Μινέικο-Παπανδρέου, μητέρα του Ανδρέα Παπανδρέου), αλλά γρήγορα την κέρδισε το τραγούδι.
Το 1949 το άστρο της άρχισε να λάμπει, όταν τραγούδησε τη μεγάλη επιτυχία του Μανώλη Χιώτη Πεταλάκια και εμφανίστηκε στην αθηναϊκή κοσμική ταβέρνα Ροσινιόλ δίπλα στον Γιώργο Μητσάκη, με τον οποίο συνεργάστηκε στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '50. Το μεγάλο της παράπονο ήταν ότι ενώ τραγουδούσε τραγούδια στο πάλκο και τα έκανε επιτυχίες, όπως Το δαχτυλίδι του Μητσάκη, ο συνθέτης τα ηχογραφούσε με άλλες τραγουδίστριες.
Υπήρξε η πρώτη λαϊκή τραγουδίστρια που εμφανίστηκε σε ελληνική ταινία, στην κωμωδία του Νίκου Τσιφόρου Ο Πύργος των Ιπποτών του 1952, με το τραγούδι Μια γυναίκα, δύο άντρες του Γιώργου Μητσάκη. Η Χρυσάφη ήταν το κεντρικό πρόσωπο στο γλέντι μπουζουκιών που έστησε στις Κάννες τον Μάιο του 1960 ο Γιώργος Ζαμπέτας, μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι και τη Μελίνα Μερκούρη, με αφορμή την προβολή στο διαγωνιστικό τμήμα του ομώνυμου κινηματογραφικού φεστιβάλ της βραβευμένης ταινίας του Ζιλ Ντασέν Ποτέ την Κυριακή. Νωρίτερα είχε συνεργαστεί με τον Χατζιδάκι στη μεγάλη επιτυχία Δεν μπορεί κανείς να ξέρει, που ακούστηκε στην κωμωδία του Γιάννη Δαλιανίδη Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος.
Η Άννα Χρυσάφη συνεργάστηκε με όλα τα μεγάλα ονόματα του ρεμπέτικου: Γιάννη Παπαϊωάννου, Βασίλη Τσιτσάνη, Σωτηρία Μπέλλου, Μάρκο Βαμβακάρη, Τάκη Μπίνη και πολλούς άλλους. Χάρη στην αναβίωση του ενδιαφέροντος για το ρεμπέτικο είχε ενεργή παρουσία στη λαϊκή μουσική σκηνή και μέσα στη δεκαετία του 1970.
Μεγάλες της επιτυχίες ήταν τα τραγούδια: Πεταλάκια του Μανώλη Χιώτη, Το παρελθόν θυμήθηκα του Στράτου Καμενίδη, Στο Τούνεζι στην Μπαρμπαριά και Ανάθεμά σε θάλασσα (ντουέτο με τη Μαρίκα Νίνου) του Βασίλη Τσιτσάνη, Μες στης Πόλης το χαμάμ του Ανέστου Δελιά, Πολλά ν' ακούς λίγα να λες του Απόστολου Καλδάρα, Το κορίτσι απόψε θέλει του Γιάννη Τατασόπουλου, Λίγα ψίχουλα αγάπης σου γυρεύω του Σταύρου Τζουανάκου και κυρίως τα Πάρε το δαχτυλίδι μου, Όπου Γιώργος και μάλαμα και Πάλιωσε το σακάκι μου του Γιώργου Μητσάκη.
Τα τελευταία χρόνια ζούσε, με τον σύζυγό της Φώτη, στους Αγίους Αναργύρους και τα καλοκαίρια στο εξοχικό τους στην Ανάβυσσο. Η Άννα Χρυσάφη πέθανε την 1η Σεπτεμβρίου 2013, σε ηλικία 92 ετών.

Posted in: ΜΟΥΣΙΚΗ,ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ,ΠΡΟΣΩΠΑ