Υπνοπαιδεία

Επτά μύθοι και μια πραγματικότητα που καλό είναι να γνωρίζεις πριν ξαπλώσεις για να κοιμηθείς, όπως διαβάσαμε στο περιοδικό ΄Playboy΄.
Μύθος: Το διάβασμα και η τηλεόραση σε χαλαρώνουν και σε κάνουν να νυστάζεις.
Όχι. Και όχι γι΄αυτό που νομίζεις. Όχι, δηλαδή, γιατί μπορεί να σε κρατούν σε αγωνία και να μένεις ξύπνιος μέχρι να τελειώσει το βιβλίο ή η ταινία. Το πρόβλημα είναι ότι προϋποθέτουν την ύπαρξη φωτεινών πηγών. Η τηλεόραση, το laptop και το tablet εκπέμπουν φως, το βιβλίο το διαβάζεις με το πορτατίφ αναμμένο. Όσο συμβαίνει αυτό, όσο δηλαδή το δωμάτιο δε βυθίζεται στο σκοτάδι, ο εγκέφαλος δεν είναι σε θέση να παράγει μελατονίνη, την ορμόνη που είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία του κύκλου του ύπνου.

Μύθος: Όσο μεγαλώνουμε, χρειαζόμαστε λιγότερο ύπνο.
Όλοι οι επιστήμονες σε ολόκληρο τον κόσμο συμφωνούν ότι οι υγιείς ενήλικες, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, χρειάζονται καθημερινά 7-9 ώρες ύπνου. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία είναι ότι οι συνήθειες του ύπνου τους μεταβάλλονται δραματικά ή και διαταράσσονται ανεπανόρθωτα, με αποτέλεσμα σπανίως να καταφέρνουν να κοιμηθούν τόσες ώρες συνεχόμενες. Κάποιοι καταφέρνουν να συμπληρώσουν τον ύπνο τους τμηματικά, κοιμώμενοι λίγο το μεσημέρι ή το απόγευμα, κάποιοι άλλοι απλώς δεν κοιμούνται τόσο όσο χρειάζεται ο οργανισμός.

Μύθος: Ένα ποτηράκι αλκοόλ σε βοηθάει να κοιμηθείς.
Το αλκοόλ όντως σε χαλαρώνει και ως ένα βαθμό σε κάνει να νυστάζεις, αλλά ο ύπνος που έπεται της κατανάλωσης αλκοόλ δεν είναι καθόλου ποιοτικός. Η αλκοόλη καταστρέφει την κανονικότητα του κύκλου του ύπνου επηρεάζοντας κυρίως τη φάση REM (Rapid Eye Movement), το στάδιο εκείνο κατά το οποίο βλέπεις όνειρα. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ύπνου του Κλίβελαντ, η επίδραση του αλκοόλ προκαλεί εφιάλτες και βίαιες διαταραχές της διαδικασίας του ύπνου. Αποτέλεσμα όλων αυτών, η αναζήτηση περισσότερου αλκοόλ ή άλλων ουσιών με την ελπίδα καταπολέμησης της αϋπνίας.

Μύθος: Αν ξαπλώσεις στο κρεβάτι, κάποια στιγμή θα σε πάρει ο ύπνος ακόμα κι αν δε νυστάζεις.
Κλασική θεωρία των γονιών που προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά τους να κοιμηθούν ώστε να τους αφήσουν για λίγο ήσυχους. Οι ειδικοί, πάντως, διαφωνούν. Αν δεν καταφέρεις να κοιμηθείς μέσα στα πρώτα 15-20 λεπτά αφότου ξαπλώσεις στο κρεβάτι, δεν πρόκειται να σε πάρει ο ύπνος αργότερα, οπότε δεν έχει νόημα να παραμείνεις στο κρεβάτι. Αντίθετα, είναι καλύτερα να σηκωθείς και να δοκιμάσεις να ακούσεις χαλαρωτική μουσική ή να διαβάσεις για λίγο κάποιο βιβλίο.

Μύθος: Ο εγκέφαλος «ξεκουράζεται» κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Όχι και τόσο. Μπορεί να μη λειτουργεί στις ταχύτητες με τις οποίες δραστηριοποιείται την ημέρα, αλλά τη νύχτα, όταν το σώμα όντως ξεκουράζεται, ο εγκέφαλος βρίσκει την ευκαιρία να αξιολογήσει και να οργανώσει τις αναμνήσεις, που αποτελούν τη βάση της γνωστικής λειτουργίας. Επίσης, φροντίζει ώστε να συνεχίσουμε να αναπνέουμε κατά τη διάρκεια του ύπνου και γενικώς συνεχίζει να έχει την ευθύνη των λειτουργιών που μας κρατάνε στη ζωή. Και τον ευχαριστούμε γι΄ αυτό.

Μύθος: Όσο περισσότερο κοιμάσαι, τόσο καλύτερα.
Σύμφωνα με το Τμήμα Ερευνών των Διαταραχών του Ύπνου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, τόσο η έλλειψη όσο και η κατάχρηση του ύπνου αποτελούν συμπτώματα παθήσεων όπως ο διαβήτης, η υψηλή πίεση και οι καρδιοπάθειες. Το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, σε δική του πρόσφατη έρευνα, συνέδεσε τον καθημερινό ύπνο άνω των 9 ωρών με την αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης άνοιας κατά την τρίτη ηλικία. Γενικώς, από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα ο ύπνος που καθημερινά ξεπερνά τις 9 ώρες θεωρείται σύμπτωμα κατάθλιψης. Η αλάνθαστη συνταγή προβλέπει 7-9 ώρες. Ούτε λιγότερες ούτε περισσότερες.
Μύθος: Αν δε νυστάζεις, μέτρα προβατάκια.
Αν δε σ΄ αρέσουν τα προβατάκια, μέτρα Lamborghini Diablo που κάνουν γύρους σε πίστα ή... σουβλάκια με καλαμάκι χοιρινό. Το ίδιο αποτέλεσμα θα έχουν: κανένα! Βρετανοί αναλυτές μπήκαν στον κόπο να ερευνήσουν τη συγκεκριμένη πατροπαράδοτη θεωρία και κατέληξαν στο ότι δεν έχει καμία απολύτως βάση. Κατά συνέπεια, δε βοηθάει σε τίποτα. Η έρευνα, μάλιστα, έδειξε ότι η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να έχει και αποτελέσματα εντελώς αντίθετα από τα προσδοκώμενα: αυτός που μετράει τα προβατάκια να βαρεθεί απελπιστικά και το μυαλό του να επιστρέψει με ακόμα μεγαλύτερο ζήλο (και αγωνία) στα προβλήματα και στις έγνοιες της ημέρας που προηγήθηκε.

Πραγματικότητα: Ο ύπνος ομορφαίνει.

Πέρα από τα προφανή και ευρέως γνωστά, ότι δηλαδή κάνει καλό στο δέρμα, καθυστερεί το γήρας και τις ρυτίδες, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ενός πειράματος που επιχείρησαν Σουηδοί επιστήμονες, αυτός που κοιμάται αρκετά είναι και πιο επιθυμητός. Γυναίκες από όλες τις ηλικίες κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε άυπνους άντρες και άντρες που είχαν κοιμηθεί καλά το προηγούμενο βράδυ και διάλεξαν αυτούς που ήταν πιο «φράπα» (από τον ύπνο).

Αναδημοσίευση από το τεύχος Μαΐου Νο197 του περιοδικού ΄Playboy΄.

Posted in: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΤΕΧΝΕΣ