Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: Πώς θα καταλάβετε ότι η εμμονή γίνεται πρόβλημα;

 

Μάρθα Κίσκιλα

Έχετε αναλογιστεί ποτέ αν έχετε έμμονες σκέψεις με την καθαριότητα ή κάποιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις; Έχετε αναλογιστεί πόσες φορές ελέγχετε, εάν έχετε κλείσει τον γενικό διακόπτη πριν βγείτε από το σπίτι σας; Εάν έχετε αφήσει τον φούρνο ανοιχτό ή αν έχετε κλειδώσει όλες τις πόρτες ή ακόμα κι αν έχετε πλυθεί επαρκώς για να μην έρθετε σε επαφή με μικρόβια;

Αν οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα σας προβληματίσουν, πιθανότατα να πάσχετε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD δηλαδή Obsessive-Compulsive Disorder). Στην πραγματικότητα ένα άτομο με OCD μόνο disorder δεν έχει, αφού θέλει τα πάντα να βρίσκονται σε τάξη. Πρόκειται για μια κοινή και χρόνια διαταραχή, στην οποία ένα άτομο αισθάνεται την ανάγκη να ελέγξει τα πράγματα κατ' επανάληψη ή να εκτελέσει ρουτίνες και τελετουργίες ξανά και ξανά. Οι σκέψεις και οι συνήθειες αυτές εμπεριέχονται στον όρο ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και αρκετοί άνθρωποι πάσχουν από αυτό, χωρίς όμως να επηρεάζει την καθημερινότητά τους.

Τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να προσπαθήσουν να αγνοήσουν ή να σταματήσουν τις εμμονές, αλλά αυτό αυξάνει μόνο τη δυσφορία και την ανησυχία τους. Τελικά, φτάνουν στο σημείο να προβαίνουν σε ψυχαναγκαστικές πράξεις, σε μια προσπάθεια να «απαλύνουν» τα αγχωτικά συναισθήματά τους.

Το OCD ξεκινά συνήθως από την εφηβική ηλικία. Τα συμπτώματα αρχίζουν σταδιακά και τείνουν να ποικίλλουν σε σοβαρότητα καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Τα συμπτώματα γενικά επιδεινώνονται όταν εμφανίζετε μεγαλύτερη πίεση. Επηρεάζει άνδρες και γυναίκες σε ίσα ποσοστά, ενώ εμφανίζεται στο ένα τρίτο του ενήλικου πληθυσμού, που έχει εμφανίσει συμπτώματα σε νεότερη ηλικία. Βέβαια, οι ειδικοί κάνουν λόγο για το 2% του παγκόσμιου πληθυσμού συνολικά και εφιστούν την προσοχή τους στη σπουδαιότητα της γενετικής και των κληρονομικών παραγόντων.

Το OCD συχνά επικεντρώνεται σε ορισμένα θέματα όπως για παράδειγμα, φόβο μολύνσεως από μικρόβια. Για να Για να «απαλύνει» κάποιος τους φόβους από τη μόλυνση, μπορεί να πλύνετε τα χέρια συνεχώς μέχρι να πρηστούν ή σκάσουν, όπως αναφέρει το mayoclinic.

Συμπτώματα εμμονής

• Φόβος μόλυνσης ή φόβος για μικρόβια
• Ανεπιθύμητες, απαγορευμένες, ή ταμπού σκέψεις, που αφορούν το φύλο, τη θρησκεία και την σωματική ακεραιότητα
• Επιθετικές σκέψεις απέναντι στους άλλους
• Έντονο στρες όταν τα αντικείμενα δεν είναι τοποθετημένα στην σειρά ή αν δεν «κοιτάνε» όλα προς το «σωστό» μέρος
• Σκέψεις αυτοτραυματισμού
• Σκέψεις για υβρεολογίες ή ανάρμοστη συμπεριφορά
• Αποφυγή των καταστάσεων που μπορεί να προκαλέσουν εμμονές, όπως η χειραψία
• Αυξημένο άγχος από δυσάρεστες σεξουαλικές εικόνες που επαναλαμβάνονται στο μυαλό διαρκώς

Οι πιο συνήθεις καταναγκασμοί περιλαμβάνουν:

 

• Υπερβολική καθαριότητα ή/και πλύσιμο των χεριών
• Τοποθέτηση και διάταξη των αντικειμένων με ένα συγκεκριμένο, ακριβή τρόπο
• Το να ελέγχει κανείς επανειλημμένα για το αν οι πόρτες είναι κλειδωμένες, ή για το αν τα φώτα στο σπίτι είναι σβηστά κλπ
• Το να ελέγχει κανείς επανειλημμένα αν είναι κλειστή η κουζίνα ή ο θερμοσίφωνας
• Το να μετράει κανείς ακολουθώντας μόνο συγκεκριμένη “τελετουργία”
• Το να επαναλαμβάνει κανείς διαρκώς και σιωπηλά μια προσευχή, μια λέξη ή μια φράση
• Το να τακτοποιεί κανείς κάθε αντικείμενο γύρω του με έναν συγκεκριμένο τρόπο που είναι πάντοτε ο ίδιος

Αιτίες

Η αιτία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής δεν είναι πλήρως κατανοητή. Επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακάλυψαν πέρυσι τέσσερα γονίδια που συνδέονται στενά με την εκδήλωση ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (ΙΨΔ) στους ανθρώπους.

Η ανακάλυψη αφενός ενισχύει την πεποίθηση ότι η εν λόγω διαταραχή έχει σαφή βιολογική βάση και αφετέρου δημιουργεί ελπίδες ότι ίσως στο μέλλον υπάρξουν καλύτερες θεραπείες.

Η ΙΨΔ είναι μια άκρως κληρονομική νευροψυχιατρική διαταραχή. Η πιθανότητα εκδήλωσής της είναι περίπου τετραπλάσια, αν έχει ΙΨΔ ένας πρώτου βαθμού συγγενής - χωρίς πάντως αυτό να σημαίνει ότι οπωσδήποτε ένα παιδί θα εμφανίσει ΙΨΔ, αν την είχαν οι γονείς του. Ωστόσο, πολλές φορές επηρεάζουν και οι περιβαλλοντικές συνθήκες.

Θεραπεία

Το OCD, είναι μια ισόβια διαταραχή, η οποία μπορεί να είναι τόσο σοβαρή και χρονοβόρα, ώστε να γίνει εμπόδιο για την ζωή του ασθενούς. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζεται η έγκυρη διάγνωση της διαταραχής και βοήθεια από κάποιον γιατρό.

Η φαρμακοθεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση αντικαταθλιπτικών κυρίως, από αυτά η κλομιπραμίνη φαίνεται να είναι το πιο αποτελεσματικό. Γενικά, τα φάρμακα που επιδρούν στις δράσεις του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη (5-ΗΤ) στον εγκέφαλο μειώνουν σημαντικά τα συμπτώματα της ψυχαναγκαστικής διαταραχής. Σε σοβαρές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται για ένα μικρό διάστημα το λίθιο και νευροληπτικά. Λόγω της ισχυρής σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και τις διαταραχές με τικ (μερικές μελέτες δείχνουν 35% επιπολασμό διαταραχών με τικ σε ασθενείς με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή), στις διαταραχές με τικ χορηγούνται αντιψυχωτικά. Τα φάρμακα βοηθούν στον έλεγχο των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, αλλά συχνά, όταν η θεραπεία διακοπεί, ακολουθεί υποτροπή.

Η ψυχαναλυτική θεραπεία, μια θεραπεία μακράς διαρκείας, ενδείκνυται την αντιμετώπιση της ασθένειας. Πάντως στις περισσότερες περιπτώσεις συνίσταται από τους γιατρούς ο συνδυασμός και των δύο.

Posted in: ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ-ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ