Παι­διά – σκλά­βοι: Αυτός είναι ο Κα­πι­τα­λι­σμός, ηλί­θιε!

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //
υπο­ψή­φιος Δι­δά­κτωρ Πο­λι­τι­κών Επι­στη­μών και Ιστο­ρί­ας

«Τα παι­διά θέ­λουν πα­πού­τσια/ τα παι­διά θέ­λουν ψωμί/ θέ­λου­νε και φάρ­μα­κα/ δού­λε­ψε και συ/ Γέλα κλαί­γε κι όλο λέγε/ το παιδί: ζωή./ Τί­πο­τ’ άλλο, Ζωή./ Ζύ­μω­νε στη σκάφη/ πρώτο σου ζυ­μά­ρι, πρώτο σου ψωμί/ ένα κα­λυ­βά­κι μια μι­κρού­λα αυλή/για το παιδί./ Ζύ­μω­νε το χώμα/ με το δάκρυ δάκρυ/ φτιά­ξε ένα χω­μά­τι­νο πουλί/ να πε­τά­ει τη νύχτα/ και να κε­λαη­δεί/ για το παιδί./ Τούτη είναι η ζωή μας/ τούτο το με­γά­λο, τί­πο­τ’ άλλο/ γέλα κλάψε, πες ό,τι θες/ Το παιδί ζωή: ζωή/ τί­πο­τ’ άλλο.»!  – Γιάν­νης Ρί­τσος, Για το παιδί.
Ο Ντόρ­σεν είναι οκτώ ετών. Κα­νο­νι­κά θα έπρε­πε να παί­ζει με τους φί­λους του, να πη­γαί­νει σχο­λείο, να ζει ανέ­με­λα όπως κάθε παιδί της ηλι­κί­ας του. Ωστό­σο, ο Ντόρ­σεν ζει μια δια­φο­ρε­τι­κή ζωή: ξυ­πό­λη­τος και πει­να­σμέ­νος ερ­γά­ζε­ται 12 ώρες την ημέρα σε ορυ­χείο εξό­ρυ­ξης κο­βαλ­τί­ου στη Λαϊκή Δη­μο­κρα­τία του Κον­γκό. Ο Ντόρ­σεν δεν είναι μόνος του σε αυτό το κά­τερ­γο της παι­δι­κής ερ­γα­σί­ας.
Παι­διά ακόμη και 4 ετών, όπως η μικρή Μό­νι­κα, δεν ξέ­ρουν τι ση­μαί­νει παι­χνί­δι. Εν­δε­χο­μέ­νως να μην προ­λά­βουν ποτέ να μά­θουν. Βου­τηγ­μέ­να στις λά­σπες, υπό αντί­ξο­ες και επι­κίν­δυ­νες συν­θή­κες, με τα γυμνά τους χέρια συλ­λέ­γουν πέ­τρες που πε­ριέ­χουν κο­βάλ­τιο- την ανα­γκαία πρώτη ύλη που χρη­σι­μο­ποιεί­ται στις μπα­τα­ρί­ες ιό­ντων λυ­θί­ου και απο­τε­λεί απα­ραί­τη­το υλικό για την κα­τα­σκευή προ­ϊ­ό­ντων υψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας, όπως τα smartphones.
Πρό­σφα­το ρε­πορ­τάζ του βρε­τα­νι­κού δι­κτύ­ου Sky News στο Κον­γκό επι­βε­βαί­ω­σε την ύπαρ­ξη χι­λιά­δων ανε­πί­ση­μων ορυ­χεί­ων όπου άν­δρες, γυ­ναί­κες και παι­διά ερ­γά­ζο­νται για την εξό­ρυ­ξη κο­βαλ­τί­ου σε συν­θή­κες σκλα­βιάς. Πρό­κει­ται για σύγ­χρο­να κά­τερ­γα όπου μι­κροί και με­γά­λοι σκλά­βοι- με την κυ­ριο­λε­κτι­κή έν­νοια του όρου- ερ­γά­ζο­νται κάτω από άκρως επι­κίν­δυ­νες συν­θή­κες προ­κει­μέ­νου να συλ­λε­χθεί η απα­ραί­τη­τη πο­σό­τη­τα κο­βαλ­τί­ου που χρειά­ζο­νται οι πο­λυ­ε­θνι­κές για να κα­τα­σκευά­σουν τα πε­ρι­ζή­τη­τα gadgets υψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας.

Μπρο­στά στην κερ­δο­φο­ρία και τον με­τα­ξύ τους αντα­γω­νι­σμό, οι κα­πι­τα­λι­στές δεν έχουν κα­νέ­να εν­δοια­σμό να θυ­σιά­σουν αν­θρώ­πι­νες ζωές. Ακόμη και μι­κρών παι­διών. Σύμ­φω­να με το ρε­πορ­τάζ του Sky News «κα­νέ­νας απ’ τους «ερ­γα­ζό­με­νους» στα ορυ­χεία δεν φο­ρού­σε γά­ντια ή μά­σκες, πα­ρό­λο που ο Πα­γκό­σμιος Ορ­γα­νι­σμός Υγεί­ας ανα­φέ­ρει ότι η έκ­θε­ση σε κο­βάλ­τιο μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει μα­κρο­χρό­νια προ­βλή­μα­τα υγεί­ας». Σχε­τι­κές έρευ­νες της UNICEF και της Διε­θνούς Αμνη­στί­ας για την παι­δι­κή ερ­γα­σία στα κά­τερ­γα του κο­βαλ­τί­ου δεί­χνουν ότι κάθε χρόνο δε­κά­δες χι­λιά­δες παι­διά ερ­γά­ζο­νται  σε συν­θή­κες γα­λέ­ρας για πε­ρισ­σό­τε­ρες από 12 ώρες κα­θη­με­ρι­νά, προ­κει­μέ­νου να κερ­δί­σουν ένα υπο­τυ­πώ­δες «χαρ­τζι­λί­κι» (1-2 δο­λά­ρια). Όπως ανα­φέ­ρουν στοι­χεία της UNICEF, το 2014 ο αριθ­μός των παι­διών που ερ­γά­ζο­νταν σε ορυ­χεία της Λαϊκ. Δη­μο­κρα­τί­ας του Κον­γκό ανέρ­χο­νταν σε πε­ρί­που 40.000.

• Πε­ρί­που 170 εκα­τομ­μύ­ρια παι­διά ηλι­κί­ας 5 έως 17 ετών ερ­γά­ζο­νται με τρόπο που πα­ρε­μπο­δί­ζουν την εκ­παί­δευ­ση τους και τη χαρά της παι­δι­κής ηλι­κί­ας (Στοι­χεία:Διε­θνή Ορ­γά­νω­ση Ερ­γα­σί­ας (ILO)

• Πε­ρισ­σό­τε­ρα από 85 εκα­τομ­μύ­ρια παι­διά το 2012 απα­σχο­λού­νταν σε ερ­γα­σί­ες επι­κίν­δυ­νες για την σω­μα­τι­κή και ψυ­χι­κή τους υγεία.

• 73 εκα­τομ­μύ­ρια από τα ερ­γα­ζό­με­να παι­διά είναι κάτω των 10 ετών και κάθε χρόνο υπο­λο­γί­ζε­ται πως πε­ρί­που 22.000 από αυτά σκο­τώ­νο­νται σε ερ­γα­τι­κά ατυ­χή­μα­τα.

• Την ώρα που εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες μικρά παι­διά χά­νουν τα νιάτα τους (και πολ­λές φορές τις ζωές τους) στα λα­σπω­μέ­να ορυ­χεία κο­βαλ­τί­ου, τα μο­νο­πώ­λια των σύγ­χρο­νων τε­χνο­λο­γιών θυ­σαυ­ρί­ζουν. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή η πε­ρί­πτω­ση του πο­λυ­ε­θνι­κού κο­λοσ­σού Apple, ο οποί­ος μόνο κατά το τε­λευ­ταίο τρί­μη­νο του 2016 ση­μεί­ω­σε κέρδη 17.8 δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ων δο­λα­ρί­ων. Στο ίδιο μήκος κύ­μα­τος και η Samsung της οποί­ας τα κα­θα­ρά κέρδη το τέ­ταρ­το τρί­μη­νο του πε­ρα­σμέ­νου έτους άγ­γι­ξαν τα 6.1 δις. δο­λά­ρια.

• Στις 20 Νο­έμ­βρη 1989 η Γεν. Συ­νέ­λευ­ση του ΟΗΕ ψή­φι­σε ομό­φω­να την Σύμ­βα­ση για τα δι­καιώ­μα­τα του Παι­διού, σύμ­φω­να με την οποία όλα τα παι­διά γε­νιού­νται με βα­σι­κές ελευ­θε­ρί­ες και δι­καιώ­μα­τα. Την Συν­θή­κη έχουν επι­κυ­ρώ­σει 193 χώρες με μο­να­δι­κές εξαι­ρέ­σεις τις ΗΠΑ και την Σο­μα­λία οι οποί­ες, αν και έχουν υπο­γρά­ψει την Σύμ­βα­ση, δεν τις έχουν δώσει νο­μι­κή ισχύ. Σε μια σειρά πο­λι­τεί­ες των ΗΠΑ παι­διά 7 έως 17 ετών ερ­γά­ζο­νται σε κα­πνο­χώ­ρα­φα.

• Στον κα­πι­τα­λι­στι­κό… «πα­ρά­δει­σο» των ΗΠΑ, παι­διά ηλι­κί­ας 7 και 8 ετών ερ­γά­ζο­νται έως και 16 ώρες ημε­ρη­σί­ως σε κα­πνο­χώ­ρα­φα για λο­γα­ρια­σμό με­γά­λων μο­νο­πω­λια­κών ομί­λων όπως η Phillip Morris, British American Tobacco, Imperial Tobacco Group, Lorrilard κλπ. Σχε­τι­κή έρευ­να ορ­γα­νι­σμού για τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα το 2013 έδει­ξε ότι τα 3/4 των παι­διών που απα­σχο­λού­νται σε τέ­τοιου εί­δους ερ­γα­σί­ες έφε­ραν συμ­πτώ­μα­τα επι­δεί­νω­σης της υγεί­ας τους. Το νο­μι­κό πλαί­σιο στις ΗΠΑ δεν απα­γο­ρεύ­ει την παι­δι­κή ερ­γα­σία, επε­κτεί­νο­ντας έτσι την ερ­γα­σια­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση και σε ανή­λι­κους τους οποί­ους με­γά­λες εται­ρεί­ες απα­σχο­λούν ως φτηνό ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό προς όφε­λος της κερ­δο­φο­ρί­ας τους.

• Στην Ελ­λά­δα η παι­δι­κή ερ­γα­σία δεν είναι άγνω­στη. Σύμ­φω­να με στοι­χεία του 2014, οι ανή­λι­κοι που ερ­γά­ζο­νται υπο­λο­γί­ζο­νται σε 100.000 με 150.000, με την πλειο­ψη­φία εξ’ αυτών να ερ­γά­ζο­νται πα­ρα­νό­μως. Όλα αυτά την ώρα που πε­ρί­που 450.000 παι­διά στην Ελ­λά­δα ζουν σε συν­θή­κες φτώ­χειας, ενώ 40.000 παι­διά ετη­σί­ως εγκα­τα­λεί­πουν το σχο­λείο, πριν την ολο­κλή­ρω­ση της υπο­χρε­ω­τι­κής εκ­παί­δευ­σης, προ­κει­μέ­νου να βγουν στο με­ρο­κά­μα­το.

Από τη Λαϊκή Δη­μο­κρα­τία του Κον­γκό προ­έρ­χε­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο από το 50% των πο­σο­τή­των κο­βαλ­τί­ου που χρη­σι­μο­ποιεί­ται σε συ­σκευ­ές υψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας πα­γκο­σμί­ως. Πρό­κει­ται για μια αλυ­σί­δα που ξε­κι­νά στα κά­τερ­γα της παι­δι­κής ερ­γα­σί­ας και κα­τα­λή­γει στη βι­τρί­να των πο­λυ­κα­τα­στη­μά­των. Είναι η αλυ­σί­δα της κα­πι­τα­λι­στι­κής κερ­δο­φο­ρί­ας με­γά­λων μο­νο­πω­λια­κών ομί­λων που προ­μη­θεύ­ο­νται κο­βάλ­τιο όπως, με­τα­ξύ άλλων, οι Apple, Daimler, Dell, HP, Huawei, Lenovo, LG, Microsoft, Samsung, Sony, Vodafone, Volkswagen κλπ. Στο βωμό του υπερ­κέρ­δους τέ­τοιων μο­νο­πω­λί­ων θυ­σιά­ζε­ται η παι­δι­κή αθω­ό­τη­τα εκα­το­ντά­δων χι­λιά­δων «Ντόρ­σεν», από το Κον­γκό και την Τυ­νη­σία μέχρι την Ινδία και την Ταϊ­βάν.

Η βάρ­βα­ρη αυτή πτυχή του κα­πι­τα­λι­στι­κού τρό­που ανά­πτυ­ξης έρ­χε­ται να μας υπεν­θυ­μί­σει πόσο επί­και­ρος και ανα­γκαί­ος είναι ο σο­σια­λι­σμός. Μας υπεν­θυ­μί­ζει ότι, παρά τις όποιες αδυ­να­μί­ες του, το σο­σια­λι­στι­κό σύ­στη­μα που γνω­ρί­σα­με τον 20ο αιώνα εξα­σφά­λι­ζε σε κάθε παιδί, από τη γέν­νη­ση του ακόμα, όλα όσα ήταν απα­ραί­τη­τα για την σωστή ανά­πτυ­ξη του: από τους κρα­τι­κούς βρε­φο­νη­πια­κούς σταθ­μούς μέχρι τη δη­μό­σια υπο­χρε­ω­τι­κή εκ­παί­δευ­ση και τη δω­ρε­άν πα­ρο­χή υπη­ρε­σιών υγεί­ας, πο­λι­τι­σμού, αθλη­τι­σμού, δια­κο­πών, υπό την ευ­θύ­νη του σο­σια­λι­στι­κού κρά­τους.
Μας υπεν­θυ­μί­ζει, τέλος, ότι μόνο με την κα­τάρ­γη­ση της εκ­με­τάλ­λευ­σης αν­θρώ­που από άν­θρω­πο, με την ανα­τρο­πή του βάρ­βα­ρου κα­πι­τα­λι­στι­κού συ­στή­μα­τος, είναι δυ­να­τό να μπει ένα ορι­στι­κό τέλος στην παι­δι­κή ερ­γα­σία και σκλα­βιά. Για να μπο­ρούν παι­διά όπως ο Ντόρ­σεν να ζουν στην αθω­ό­τη­τα, την ανε­με­λιά και το παι­χνί­δι, όπως ακρι­βώς ορί­ζει η ηλι­κία τους- και όχι ως σύγ­χρο­νοι σκλά­βοι.

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ