Η έκφραση "νεορεαλισμός" στο ρεμπέτικο και γενικότερα ο παραλληλισμός του ρεμπέτικου με την κινηματογραφική αυτη εποχή, που ξεκίνησε απο τον ιταλικό κινηματογράφο, ανήκει στον Παν.Κουνάδη αν δεν κάνω λάθος.
ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ
Ο ιταλικός νεορεαλισμός ξεπηδάει το 1945 αμέσως μετα τη φρίκη του Β' Παγκόσμιου πόλεμου που άφησε θύματα, κατεστραμένες πόλεις, κοινωνίες ρημαγμένες, αλλα και ανθρώπους που έπρεπε να πάρουν τη ζωη στα χέρια τους και να χτισουν το μέλλον...Ο κινηματογραφιστής πλέον δεν έχει άλλο θέμα, καταγράφει τη σκληρη πραγματικότητα ενω έλκεται απο τις ευαίσθητες στιγμες που γενιώνται σε αυτο το περιβάλλον...
Ο νεορεαλισμός ήταν η τάση αυτη του ιταλικού σινεμά μεταπολεμικά, όπου τα όρια της μυθοπλασίας και της πραγματικότητας (real-ity) είναι δυσδιάκριτα και στην ουσία οι ταινίες μυθοπλασίας δεν ωραιοποιούν τις ιστορίες τους, βλέπουν τον κόσμο μέσα απο τα μάτια του απλου λαου, προσθέτουν το στοιχείο της πολιτικής διαμαρτυρίας κάτι που δεν υπήρχε μέχρι τότε στο σινεμά και απο κάποιο σημείο και μετα αποκτούν τη μορφη ντοκυμανταίρ. Η σκληρη πραγματικότητα στις φτωχογειτονιές της Ρώμης, του Μιλάνο, του Τορίνο κ.α. αποτυπώνεται στα ασπρόμαυρα καρε του σελιλόιντ και στη συνέχεια προβάλλεται μέσα στις κατάμεστες αίθουσες όπου ο απλος πολίτης πρωταγωνιστής συγκινείται παρακολουθώντας τη ζωη τους να μεταφέρεται και να μεγεθύνεται στο τεράστιο πανι του σινεμά! Μαζι φυσικά η σχετική μουσική και η πονεμένη ιστορία, όπως ακριβώς η ζωη τους και έτσι η ζωη συνεχίζεται προσπαθώντας μια ολόκληρη γενιά να επουλώσει σιγα σιγα τις πληγες του πολέμου, του ολέθρου, της παράνοιας...
Φτώχεια, έρωτας, στέρηση, ξενητειά, μοναξιά, πόνος αλλα και ξέσπασμα, οργη, βία, παρανομία, ασωτία και ότι άλλο περικλείει τη ζωη του λατίνου στις λαϊκές συνοικίες των μεγαλουπόλεων είναι τα θέματα των ταινιών αυτων.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Όλα αυτα μεταφέρονται, είτε συνειρμικά είτε καρμικά, την ίδια περίοδο στην Ελλάδα. Οι στιχουργοί και τραγουδοποιοί του ρεμπέτικου είναι αυτοι που είτε μιμήθηκαν είτε βάδισαν στον ίδιο δρόμο με τους σκηνοθέτες και σεναριογράφους των ταινιών αυτων! Μητσάκης, Τσιτσάνης, Καλδάρας και Τζουανάκος είναι αυτοι που πρώτα εντοπίζονται να πεΡιγράφουν το τοπίο γύρω τους και να δημιουργούν τέτοιες εικόνες. Ρεμπέτικα διαμάντια που έχουν στο στίχο τους και στη γενική ατμόσφαιρα το νεο-ρεαλιστικό στοιχείο. Απο κοντα οι Χιώτης, Παπαϊωάννου αλλα και συνθέτες και στιχουργοί του ελαφρού που έγραψαν αρχοντορεμπέτικα, Βέλλας, Σογιούλ, Σακελλάριος, Γιαννακόπουλος.
Οι ελαφροί λεγόμενοι συνθέτες μεταπολεμικά έδωσαν στα τραγούδια τους ρομαντισμό, αλλα και πολλη χαρα και κέφι, ίσως για να ξορκίσουν το θάνατο και το μίσος, αλλά και εκμεταλλευόμενοι τις ξενόφερτες μόδες στην Ελλάδα, της σάμπα (1948-52), του σουιγκ (1940-50) και του φοξ-αγγλέ (1945-'50). Στις ΗΠΑ η μόδα του σουιγκ είχε πλέον περάσει αφου υπήρξε στη δεκαετία 1930 ενω στη δεκαετία 1940-'50 επικράτησε το beebop στην τζαζ. Μεγάλη επιτυχία όμως γνώρισαν και τα σλόου, με πρώτα αυτα του Nat King Cole. Στην Ευρώπη μόδα ήταν στα '30 το ταγκο και το βαλς και μετατο 1935 το σουιγκ και το φοξ-αγγλε που συνέχισαν και στα '40 μαζι με τη λατινοαμερικάνικη σάμπα.
ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ
Είχα την τύχη να δω δεκάδες ιταλικές ταινίες της εποχής του νεορεαλισμού και ακούγοντας ρεμπέτικα της περιόδου 1947-'55 αυτόματα είδα τη συγγένεια και τη σχέση. Πανομοιότυπη οπτική και αισθητική, όπου μόνο η γλώσσα αλλάζει, ενω η Παξινού πρωταγωνιστώντας στο "Ρόκκο και τ'αδέρφια του" 'ερχεται να δέσει τη συγγένεια αυτη!
Ο Κουνάδης πρώτος πρέπει να εντόπισε δημόσια στην εργασία ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ (1992-96) στα σχετικά ένθετα των cd την ύπαρξη νεο-ρεαλιστικών στοιχείων σε τραγούδια του ρεμπέτικου.
Όσον αφορά το θέμα μας δεν έχω μπροστα μου τα ένθετα και δεν μπορω να παραθέσω τα συγκεκριμένα τραγούδια που εντόπισε ο Κουνάδης και έτσι θα σημειώσω ποια είναι κατα τη γνώμη μου ρεμπέτικα με νεορεαλιστικά στοιχεία. Στη συνέχεια θα γίνει μία χρονική καταγραφή ώστε να φανει ποιος ξεκίνησε πρώτος και ποιος ακολούθησε μετα.
Ένα απο τα πιο χαρακτηριστικά νεορεαλιστικά ρεμπέτικα μπορει να πει κάποιος πως είναι είναι το "Καπηλειό" του Μητσάκη, απο τα 1947.
Η νύχτα είναι παγερή και λίγο ψιχαλίζει
κι απ’ την απέναντι γωνιά
το καπηλειό φωτίζει
Κι ένας απένταρος μπεκρής, έξω απ’ το ταβερνάκι,
συλλογισμένος κάθεται, στο χαμηλό πορτάκι
Θέλει να μπει κι αυτός εκεί, ν’
αρχίσει και να πίνει,
μα είναι φτωχό το καπηλειό
και βερεσέ δε δίνει
Εικόνες δυνατές και σκληρές. Ο απένταρος μπεκρης έξω απο ένα καπηλειό φωτισμένο μεσ'τη κρύα νύχτα θέλει να μπει αλλα δεν μπορει αφου δεν έχει φράγκο. Τον βασανίζει η ιδέα κι εκει έρχεται η σύγκρουση με τον εαυτό του και την κοινωνία: "να μπει ή να μην μπει;". Ίσως αν είναι καλος ο ταβερνιάρης τον αφήσει αλλα ίσως να τον προσβάλουν, αφου "είναι φτωχο το καπηλειό και βερεσέ δεν δίνει". Είναι φτωχος μα και αξιοπρεπής. Στο τέλος ο ακροατής μένει με την απορία και συμπάσχει με το φτωχό μπεκρη. Ένα θέμα που στη συνέχεια το ξαναπιάνει και ο Τσιτσάνης.
Η παραστρατημένη - Καλδάρας - Χασκήλ, Κυριαζής - 1947
Δίχως παλτο στη χειμωνιά - Καπλάνης - Τσαουσάκης - 1948
Το παλτο - Μητσάκης - Μπέλλου, Στελλάκης - 1948
Ο εργάτης - Καλδάρας - Ντού Χάρμα - 1948
Σβηστο φανάρι - Μητσάκης - Μπέλλου, Μητσάκης - 1949
Νύχτωσε νύχτωσε Τζουανάκος - 1950
Το μονοπάτι - Μουζάκης, Γιαννακόπουλος, Σακελλάριος, - Μπελίντα, Λάμπο, Γιαμπανάς - 1952
http://cinefil.pblogs.gr/2011/02/o-italikos-neorealismos-ston-kinhmatografo.html
http://tvxs.gr/news/sinema/bittorio-nte-sika-o-pateras-toy-italikoy-neorealismoy&dr=tvxsmrstvxs
http://www.autocraticforthepeople.com/p/italian-neo-realism-cinema.html
https://gr.pinterest.com/pin/271975264967276150/
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου