Το προπατορικό αμάρτημα του Ισραήλ

By Yehuda Lancry
[από το αρχείο μας, Μάιος 1998]
Με αφορμή το ομότιτλο βιβλίο του Ντομινίκ Βιντάλ, τότε αρχισυντάκτη της Le Monde diplomatique και ειδικευμένο στα θέματα της Μέσης Ανατολής, που μόλις είχε κυκλοφορήσει, ο Ισραηλινός πρώην πρέσβης και πολιτικός Yehuda Lancry ανέλυε την τάση των νέων Ισραηλινών ιστορικών να αποσπώνται από την επίσημη εκδοχή για τη δημιουργία του κράτους τους και να εντάσσουν σε αυτήν και τον παράγοντα της παλαιστινιακής τραγωδίας: στόχος τους μια ενοποίηση της ιστορικής αφήγησης, που θα πρόσφερε υπηρεσίες στην ειρήνη. Δυστυχώς, από τότε, έγιναν πολλά βήματα προς τα πίσω…
Η ελάχιστη αξία που μπορούμε να αναγνωρίσουμε στους «νέους ιστορικούς» του Ισραήλ, στους οποίους αναφέρεται το βιβλίο του Ντομινίκ Βιντάλ (1), είναι ότι έχουν συμβάλει στην απόσπαση της σιωνιστικής ιστοριογραφίας από τον ενιαίο τρόπο σκέψης της.
Οι  Ισραηλινοί «νέοι ιστορικοί» επιτίθενται στην ορθόδοξη εκδοχή της γέννησης του Ισραήλ και την αντικαθιστούν με μια ιστορική εκδοχή, ανανεωμένη και διορθωμένη. Η διαμάχη ανάμεσα σε νέους και παλιούς ιστορικούς βρίσκεται στην ανάγνωση και συχνά στην αποκρυπτογράφηση και τη μεταγραφή του ισραηλο-παλαιστινιακού εμφυλίου πολέμου και κατόπιν του αραβο-ισραηλινού ανάμεσα στο 1947 και το 1949. Το έργο των ιστορικών αυτών -του Μπένι Μόρις, του Αβί Σλαΐμ ή του Ιλάν Παπέ- οι οποίοι ακολουθούν τη σχολή του πρωτοπόρου Σίμχα Φλαπάν, συνίσταται στην άντληση της αλήθειας για την παλαιστινιακή έξοδο, η οποία συσκοτίζεται διαρκώς στο πλαίσιο που επιβάλλουν οι επίσημες θέσεις. Το φως που ρίχνουν ξεχύνεται ωμό, διαταραγμένο και φέρνει σε δύσκολη θέση την επίσημη ισραηλινή εκδοχή για την παλαιστινιακή τραγωδία.
Μπροστά τους αποκαλύπτεται ο μεγάλος διωγμένος του σιωνισμού: η αναγέννηση του Ισραήλ προκάλεσε μια εθνική καταστροφή για τους Παλαιστίνιους. Με την έξοδο των Παλαιστινίων, την οποία ξαναζούμε με αυτόν τον τρόπο, ο σιωνισμός δεν μπορεί πια να παρουσιάζεται με την άσπιλη σύλληψή του. Η αναγέννηση του Ισραήλ, τόσο δίκαιη από μόνη της, επιτεύχθηκε, κατά ένα μέρος, σε βάρος των Παλαιστινίων. Μήπως ο Α. Β. Γιεχοσούα, συγγραφέας της Αριστεράς και ένθερμος υποστηρικτής της αραβο-ισραηλινής ειρήνης, δεν αναγνωρίζει το ηθικό δικαίωμα στον εβραϊκό λαό για να «αρπάξει, ακόμα και με τη βία, ένα κομμάτι του Μεγάλου Ισραήλ (2)»;
Η ιστορία της εκδίωξης των Παλαιστινίων, η οποία, με τη βοήθεια των ισραηλινών αρχείων, αναδύεται ως μια τεράστια, συλλογική απώθηση, φανερώνει το μέρος της ευθύνης του Ισραήλ και των ιδρυτικών πατέρων του. Χωρίς προσχεδιασμένο συνολικό σχέδιο ούτε πολιτική εκδίωξης, αλλά με μια αποφασιστική βούληση εκδίωξης και καταστροφής των αραβικών χωριών, το Ισραήλ ενθάρρυνε και παρακίνησε τη μαζική έξοδο, σύμφωνα με τον Μπένι Μόρις. Ο συνάδελφός του Ιλάν Παπέ, επικυρώνει, στο πλαίσιο της πολεμικής του με τους παλιούς, την προσέγγιση μιας συνολικής στρατηγικής για την εκδίωξη, ή ακόμα και μιας ιδεολογίας μεταφοράς (ΣτΜ: των Παλαιστινίων, αλλού), την οποία υποστήριζε ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν.
Αυτή τη διαδρομή, τόσο πλήρη όσο και εκρηκτική, μας προτείνει η λεπτομερής μελέτη, στέρεα δομημένη και τεκμηριωμένη, του Ντομινίκ Βιντάλ. Ο συγγραφέας κερδίζει το στοίχημα, με τη βοήθεια μιας άψογης παρουσίασης των ιστορικών γεγονότων, μιας λαμπρής σύνθεσης της συμβολής των νέων Ισραηλινών ιστορικών, η οποία είναι ελάχιστα γνωστή στη Γαλλία. Αναζητώντας την ουσία στις πρόσφατες έρευνες, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια σίγουρη και μεθοδική προσέγγιση για να μεταφέρει τις θέσεις για μια χαρισματική σιωνιστική οντότητα, που το βράδυ της ανεξαρτησίας της ήταν καλύτερα οπλισμένη, πολιτικά και στρατιωτικά σε σχέση με τον Άραβα εχθρό, παγιδευμένο σε έναν κόσμο ανοργάνωτο και παρωχημένο. Όμως, ο Ντομινίκ Βιντάλ γνωρίζει πώς να φανεί επικριτικός απέναντι σε ορισμένες ασάφειες και συμπεράσματα του Μπένι Μόρις. Επιπλέον, με πνεύμα αντικειμενικότητας, ο συγγραφέας δίνει φωνή στο σχετικό κεφάλαιο στους υποστηρικτές της επίσημης σιωνιστικής ιστοριογραφίας, με τον Σαμπτάι Τεβέθ επικεφαλής.
Σε αυτή τη διένεξη ανάμεσα σε παλιούς και νέους ιστορικούς, τίθεται επίσης το ζήτημα του ήθους και της διαμορφούμενης ταυτότητας του Ισραήλ. Η ισραηλινή ταυτότητα, που για πολύ καιρό σφυρηλατήθηκε με την απειλή της εκμηδένισης, με τον αραβο-παλαιστινιακό κίνδυνο, οφείλει απαραιτήτως να ανοίξει τη διήγησή της και τους ιδρυτικούς της μύθους, στη διήγηση του Άλλου, Παλαιστίνιου και Άραβα. Ο λόγος της ειρήνης και της συμφιλίωσης πρέπει να ενταχθεί σε αυτό το σταυροδρόμι των διηγήσεων, της αλληλοδιείσδυσής τους, του συγκλονισμού και της κάθαρσής τους, απαραίτητα συμπληρώματα της αμοιβαίας αναγνώρισης που υπογράφηκε στο Όσλο.
Σε αυτό το επίπεδο, ο Ντομινίκ Βιντάλ, με την προικισμένη συνεργασία του Ζοζέφ Αλγκαζί, προσφέρει με το έργο του μια ανεκτίμητη υπηρεσία στην ειρήνη.

1. Dominique Vidal (με τον Joseph Algazy), «Le Péché originel d’ Israël. L’expulsion des Palestiniens revisitée par les “nouveaux historiens” israéliens», Editions de l’atelier, Παρίσι, 1998, 206 σελίδες.
2. Βλ. «Repenser Israël», διεύθυνση Ilan Greilsamer, Autrement, Παρίσι, 1993, σ. 96.

Posted in: πολιτική