«Βγήκα από το σώμα μου, «είδα τον
εαυτό μου από ψηλά», «μεταφέρθηκα στη γωνία του δωματίου ενώ ήμουν
ξαπλωμένος στο κρεβάτι μου αναίσθητος». Κάπως έτσι, περιγράφουν την
εμπειρία τους, άνθρωποι που υποστηρίζουν ότι έχουν βγει έξω από το σώμα
τους. Ότι έχουν βιώσει δηλαδή μια εξωσωματική εμπειρία.
Πολλοί άνθρωποι έχουν ισχυριστεί ότι έχουν βιώσει το φαινόμενο όταν βρέθηκαν κοντά στο θάνατο ή όταν έκαναν μια εγχείριση, για παράδειγμα, υποστηρίζοντας ότι ήταν σε θέση να παρακολουθήσουν όλα όσα γίνονταν στο χειρουργείο, ενώ ήταν αναίσθητοι.
Σίγουρα στο παρελθόν πολλοί θα ήταν αυτοί που θα τρόμαζαν να αποκαλύψουν ότι βίωσαν μια τέτοιου είδους εμπειρία, υπό το φόβο ότι δεν θα γίνουν πιστευτοί ή θα χαρακτηριστούν με συγκεκριμένο τρόπο. Η επιστήμη επίσης υπήρξε καχύποπτη με τέτοιου είδους εμπειρίες αλλά όχι πια. Οι νευροεπιστήμονες έχουν αρχίσει να ερευνούν ενδελεχώς το φαινόμενο καταλήγοντας σε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα επιστημονικά συμπεράσματα.
Οι εξωσωματικές εμπειρίες είναι πραγματικές
Μόλις πέρσι μια επιστημονική μελέτη στη Σουηδία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες είναι πραγματικές και μάλιστα οι ερευνητές κατάφεραν να αναδημιουργήσουν τέτοιες εμπειρίες.
Οι νευροεπιστήμονες από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας δημιούργησαν στους συμμετέχοντες στη μελέτη την ψευδαίσθηση ότι βγήκαν από το σώμα τους με τη χρήση ενός σαρωτή εγκεφάλου, τον οποίο χρησιμοποίησαν για να «τηλεμεταφέρουν» τα άτομα αυτά σε διαφορετικές θέσεις μέσα σε ένα δωμάτιο. Οι 15 συμμετέχοντες φορούσαν ειδικές οθόνες στο κεφάλι τους και είδαν τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τον εγκεφαλικό σαρωτή από άλλο μέρος του δωματίου.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν έπειτα τεχνικές αναγνώρισης προτύπων για να παρακολουθήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων και διαπίστωσαν ότι «η αντίληψη της θέσης του εαυτού μας μπορεί να αποκωδικοποιηθεί από τα πρότυπα δραστηριότητας σε συγκεκριμένες περιοχές στους κροταφικούς και βρεγματικούς λοβούς του εγκεφάλου».
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η συνειδητή εμπειρία του που βρίσκεται το σώμα μας προέρχεται από τη δραστηριότητα των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στα συναισθήματα της σωματικής ιδιοκτησίας, καθώς και από τις περιοχές που περιέχουν κύτταρα τα οποία ευθύνονται για τον προσανατολισμό μας στον χώρο. Παλαιότερες μελέτες που έγιναν σε ζώα είχαν δείξει ότι αυτά τα κύτταρα, που ονομάζονται «κύτταρα GPS», έχουν βασικό ρόλο τόσο στην πλοήγηση όσο και στη μνήμη.
Ο Άρβιντ Γκούτερσταμ, επικεφαλής της μελέτης τόνιζε: «Η αίσθηση ότι είμαστε ένα σώμα που βρίσκεται κάπου στο χώρο είναι απαραίτητη για τις αλληλεπιδράσεις μας με τον έξω κόσμο και αποτελεί θεμελιώδη πτυχή της ανθρώπινης αυτοσυνείδησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας μας είναι σημαντικά επειδή αντιπροσωπεύουν τον πρώτο χαρακτηρισμό των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη διαμόρφωση της αντιληπτικής εμπειρίας του σωματικού εαυτού στο χώρο».
Γιατί οι άνθρωποι έχουν εξωσωματικές εμπειρίες;
Το 1958 ο Ρόμπερτ Μονρό βγήκε από το σώμα του για πρώτη φορά. Ήταν κάτι που έγινε «χωρίς προφανή αιτία» έγραψε. Ο γιατρός του, δεν διέγνωσε καμία ασθένεια και του έγραψε ηρεμιστικά. Ένας φίλος του, ψυχολόγος από την άλλη πλευρά, του είπε να προσπαθήσει να το κάνει ξανά. Όπως του ανέφερε, «μερικοί από τους συναδέλφους που κάνουν γιόγκα καθώς και οι πιστοί των ανατολικών θρησκειών, ισχυρίζονται ότι μπορούν να το κάνουν όποτε θέλουν».
Ο Μονρό δοκίμασε ξανά και ξανά και ξανά να βγει από το σώμα του. Γράφει για τις εμπειρίες του αυτές στο κλασικό - πλέον - βιβλίο του «Journeys out of the Body» («Ταξίδια έξω από το Σώμα») του 1971. Ήταν το βιβλίο που καθιέρωσε τη φράση «εξωσωματικές εμπειρίες» στη δημόσια συζήτηση. Ο Μονρό πέθανε το 1995 αλλά η γοητεία της εξωσωματικής εμπειρίας παραμένει.
Η εξωσωματική εμπειρία είναι κάτι που μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά συχνά περιλαμβάνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι έξω από το σώμα σου και κοιτάς τον εαυτό σου από ψηλά. Για τους νευροεπιστήμονες, το φαινόμενο αποτελεί τόσο ένα παζλ, όσο και μια μεγάλη ευκαιρία: Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος λοξοδρομεί μπορεί να φωτίσει τον τρόπο με τον οποίο υποτίθεται ότι λειτουργεί.
Οι νευροεπιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες περνούν από το προθαλαμικό σύστημα (αιθουσιαίο σύστημα) - πρόκειται για το σύστημα που ευθύνεται για την ισορροπία και τον προσανατολισμό μας στο χώρο και αποτελείται από κανάλια στο εσωτερικό του αφτιού - και ενσωματώνονται με άλλες αισθήσεις στον εγκέφαλο.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ο Κρίστοφ Λόπεζ, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας, συνεργάστηκε με την Μάγια Ελζιέρ, μια γιατρό που βλέπει ασθενείς με αιθουσαίες διαταραχές. Μερικοί από τους ασθενείς της παραπονιούνται για ζάλη. Η φυσική αιτία είναι το υγρό που τρέχει στο εσωτερικό του αυτιού εξαιτίας της μόλυνσης ενός κοντινού νεύρου. Από τους 210 ασθενείς που ανέφεραν ζαλάδες, το 14% δήλωσαν ότι είχαν εξωσωματικές εμπειρίες. Μόνο το 5% των υγειών συμμετεχόντων στην μελέτη υποστήριξαν ότι είχαν βιώσει τέτοια αίσθηση.
Μεταξύ των ασθενών που είχαν εξωσωματικές εμπειρίες, κάποιοι ανέφεραν ότι τους έλκυε «μια σπείρα, που έμοιαζε με τούνελ». Άλλοι περιέγραψαν ότι εισήλθαν στο σώμα τους από ψηλά «όπως ένα γράμμα μπαίνει σε ένα φάκελο». Ο Λόπεζ πιστεύει ότι αυτή η αίσθηση είναι αποτέλεσμα αναντιστοιχίας μεταξύ των πληροφοριών που προέρχονται από το κατεστραμμένο αιθουσαίο σύστημα και το κανονικό οπτικό σύστημα.
Ο Όλαφ Μπλανκε, νευροεπιστήμονας της Ομοσπονδιακής Πολυτεχνικής Σχολής της Λωζάνης, λέει ότι η μελέτη «βασίζει προηγουμένως αστήριχτες προτάσεις για τον ισχυρό ρόλο του αιθουσαίου συστήματος στις εξωσωματικές εμπειρίες, σε στέρεες βάσεις». Ο Μπλανκε δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη αλλά έχει συνεργαστεί προηγουμένως με τον Λόπεζ κι έχει αποδείξει ότι η ηλεκτρική διέγερση της περιοχής του εγκεφάλου που ενσωματώνει την αιθουσαία και οπτική πληροφορία μπορεί να προκαλέσει την ψευδαίσθηση μιας εξωσωματικής εμπειρίας. Αν η διαταραχή είναι στο ίδιο το εσωτερικό του αυτιού ή στον εγκέφαλο το αποτέλεσμα δείχνει να είναι το ίδιο: ένα αίσθημα ότι αψηφάς τους νόμους της φυσικής και αφήνεις το σώμα σου.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα μυστήριο. Ενώ το 14% των ασθενών της Ελζιέρ που είχαν ζαλάδες αναφέρθηκαν σε εξωσωματικές εμπειρίες, το 14% δεν παύει να μην είναι το 100%. Επίσης υγιείς άνθρωποι έχουν αναφέρει τέτοιες εμπειρίες. Μια αιθουσαία διαταραχή λοιπόν δεν προκαλεί απαραιτήτως στους ανθρώπους να αισθάνονται ότι έχουν αφήσει το σώμα τους.
«Πιστεύουμε ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες μπορεί να είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων», λέει ο Λόπεζ, ο οποίος παρακολούθησε τους ασθενείς επικεντρώνοντας στην ψυχική τους κατάσταση. Διαπίστωσε ότι εκείνοι με άγχος και κατάθλιψη εκτός από ζαλάδες ήταν πιο πιθανό να έχουν εξωσωματικές εμπειρίες.
Ο Τζέισον Μπρεθγουέιτ, ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, διαπίστωσε ακόμη ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν άλλες ανωμαλίες αντίληψης, όπως το αίσθημα της ανεξήγητης παρουσίας ενός άλλου ατόμου ή ενός μέλους του σώματός τους που αλλάζει σχήμα, είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν εξωσωματικές εμπειρίες.
Η εξωσωματική εμπειρία μπορεί να έχει να κάνει με έναν συγκεκριμένο τρόπο που ο εγκέφαλος προσπαθεί να κατανοήσει το χώρο. Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι, σύμφωνα με τον Μπρεθγουέιτ, ότι ο εγκέφαλος δημιουργεί αυτόματα την εικόνα που θα έβλεπε ένα πουλί, που θα πετούσε τριγύρω από το σώμα σας. «Συνήθως, βλέπετε τα πράγματα από τη δική σας προοπτική. Αλλά όταν κάτι διαταράσσει τον εγκέφαλο κι αυτός δεν μπορεί να βγάλει νόημα από τα διαφορετικά ρεύματα αισθητηριακών πληροφοριών, αυτό μπορεί να αλλάξει».
Για τον Μπρεθγουέιτ, η μελέτη των εξωσωματικών εμπειριών θέτει τα μεγάλα ερωτήματα του εαυτού και της συνείδησης. «Είκοσι ή τριάντα χρόνια πριν, η ψυχολογία πίστευε ότι η έρευνα του συνειδητού ήταν ένα λεπτό πράγμα» αλλά «οι παρεκκλίνουσες εμπειρίες σε όλες τους τις μορφές, έχουν πολλά να διδάξουν τους επιστήμονες και τους φιλοσόφους για τη φύση των ανθρώπινων εμπειριών, ακόμη κι όταν αυτές είναι τρελές και άγριες».
Πηγές: The Atlantic, Live Science, Express
Πολλοί άνθρωποι έχουν ισχυριστεί ότι έχουν βιώσει το φαινόμενο όταν βρέθηκαν κοντά στο θάνατο ή όταν έκαναν μια εγχείριση, για παράδειγμα, υποστηρίζοντας ότι ήταν σε θέση να παρακολουθήσουν όλα όσα γίνονταν στο χειρουργείο, ενώ ήταν αναίσθητοι.
Σίγουρα στο παρελθόν πολλοί θα ήταν αυτοί που θα τρόμαζαν να αποκαλύψουν ότι βίωσαν μια τέτοιου είδους εμπειρία, υπό το φόβο ότι δεν θα γίνουν πιστευτοί ή θα χαρακτηριστούν με συγκεκριμένο τρόπο. Η επιστήμη επίσης υπήρξε καχύποπτη με τέτοιου είδους εμπειρίες αλλά όχι πια. Οι νευροεπιστήμονες έχουν αρχίσει να ερευνούν ενδελεχώς το φαινόμενο καταλήγοντας σε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα επιστημονικά συμπεράσματα.
Οι εξωσωματικές εμπειρίες είναι πραγματικές
Μόλις πέρσι μια επιστημονική μελέτη στη Σουηδία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες είναι πραγματικές και μάλιστα οι ερευνητές κατάφεραν να αναδημιουργήσουν τέτοιες εμπειρίες.
Οι νευροεπιστήμονες από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας δημιούργησαν στους συμμετέχοντες στη μελέτη την ψευδαίσθηση ότι βγήκαν από το σώμα τους με τη χρήση ενός σαρωτή εγκεφάλου, τον οποίο χρησιμοποίησαν για να «τηλεμεταφέρουν» τα άτομα αυτά σε διαφορετικές θέσεις μέσα σε ένα δωμάτιο. Οι 15 συμμετέχοντες φορούσαν ειδικές οθόνες στο κεφάλι τους και είδαν τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τον εγκεφαλικό σαρωτή από άλλο μέρος του δωματίου.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν έπειτα τεχνικές αναγνώρισης προτύπων για να παρακολουθήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων και διαπίστωσαν ότι «η αντίληψη της θέσης του εαυτού μας μπορεί να αποκωδικοποιηθεί από τα πρότυπα δραστηριότητας σε συγκεκριμένες περιοχές στους κροταφικούς και βρεγματικούς λοβούς του εγκεφάλου».
Τα ευρήματα έδειξαν ότι η συνειδητή εμπειρία του που βρίσκεται το σώμα μας προέρχεται από τη δραστηριότητα των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στα συναισθήματα της σωματικής ιδιοκτησίας, καθώς και από τις περιοχές που περιέχουν κύτταρα τα οποία ευθύνονται για τον προσανατολισμό μας στον χώρο. Παλαιότερες μελέτες που έγιναν σε ζώα είχαν δείξει ότι αυτά τα κύτταρα, που ονομάζονται «κύτταρα GPS», έχουν βασικό ρόλο τόσο στην πλοήγηση όσο και στη μνήμη.
Ο Άρβιντ Γκούτερσταμ, επικεφαλής της μελέτης τόνιζε: «Η αίσθηση ότι είμαστε ένα σώμα που βρίσκεται κάπου στο χώρο είναι απαραίτητη για τις αλληλεπιδράσεις μας με τον έξω κόσμο και αποτελεί θεμελιώδη πτυχή της ανθρώπινης αυτοσυνείδησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας μας είναι σημαντικά επειδή αντιπροσωπεύουν τον πρώτο χαρακτηρισμό των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη διαμόρφωση της αντιληπτικής εμπειρίας του σωματικού εαυτού στο χώρο».
Γιατί οι άνθρωποι έχουν εξωσωματικές εμπειρίες;
Το 1958 ο Ρόμπερτ Μονρό βγήκε από το σώμα του για πρώτη φορά. Ήταν κάτι που έγινε «χωρίς προφανή αιτία» έγραψε. Ο γιατρός του, δεν διέγνωσε καμία ασθένεια και του έγραψε ηρεμιστικά. Ένας φίλος του, ψυχολόγος από την άλλη πλευρά, του είπε να προσπαθήσει να το κάνει ξανά. Όπως του ανέφερε, «μερικοί από τους συναδέλφους που κάνουν γιόγκα καθώς και οι πιστοί των ανατολικών θρησκειών, ισχυρίζονται ότι μπορούν να το κάνουν όποτε θέλουν».
Ο Μονρό δοκίμασε ξανά και ξανά και ξανά να βγει από το σώμα του. Γράφει για τις εμπειρίες του αυτές στο κλασικό - πλέον - βιβλίο του «Journeys out of the Body» («Ταξίδια έξω από το Σώμα») του 1971. Ήταν το βιβλίο που καθιέρωσε τη φράση «εξωσωματικές εμπειρίες» στη δημόσια συζήτηση. Ο Μονρό πέθανε το 1995 αλλά η γοητεία της εξωσωματικής εμπειρίας παραμένει.
Η εξωσωματική εμπειρία είναι κάτι που μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά συχνά περιλαμβάνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι έξω από το σώμα σου και κοιτάς τον εαυτό σου από ψηλά. Για τους νευροεπιστήμονες, το φαινόμενο αποτελεί τόσο ένα παζλ, όσο και μια μεγάλη ευκαιρία: Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος λοξοδρομεί μπορεί να φωτίσει τον τρόπο με τον οποίο υποτίθεται ότι λειτουργεί.
Οι νευροεπιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες περνούν από το προθαλαμικό σύστημα (αιθουσιαίο σύστημα) - πρόκειται για το σύστημα που ευθύνεται για την ισορροπία και τον προσανατολισμό μας στο χώρο και αποτελείται από κανάλια στο εσωτερικό του αφτιού - και ενσωματώνονται με άλλες αισθήσεις στον εγκέφαλο.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ο Κρίστοφ Λόπεζ, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας, συνεργάστηκε με την Μάγια Ελζιέρ, μια γιατρό που βλέπει ασθενείς με αιθουσαίες διαταραχές. Μερικοί από τους ασθενείς της παραπονιούνται για ζάλη. Η φυσική αιτία είναι το υγρό που τρέχει στο εσωτερικό του αυτιού εξαιτίας της μόλυνσης ενός κοντινού νεύρου. Από τους 210 ασθενείς που ανέφεραν ζαλάδες, το 14% δήλωσαν ότι είχαν εξωσωματικές εμπειρίες. Μόνο το 5% των υγειών συμμετεχόντων στην μελέτη υποστήριξαν ότι είχαν βιώσει τέτοια αίσθηση.
Μεταξύ των ασθενών που είχαν εξωσωματικές εμπειρίες, κάποιοι ανέφεραν ότι τους έλκυε «μια σπείρα, που έμοιαζε με τούνελ». Άλλοι περιέγραψαν ότι εισήλθαν στο σώμα τους από ψηλά «όπως ένα γράμμα μπαίνει σε ένα φάκελο». Ο Λόπεζ πιστεύει ότι αυτή η αίσθηση είναι αποτέλεσμα αναντιστοιχίας μεταξύ των πληροφοριών που προέρχονται από το κατεστραμμένο αιθουσαίο σύστημα και το κανονικό οπτικό σύστημα.
Ο Όλαφ Μπλανκε, νευροεπιστήμονας της Ομοσπονδιακής Πολυτεχνικής Σχολής της Λωζάνης, λέει ότι η μελέτη «βασίζει προηγουμένως αστήριχτες προτάσεις για τον ισχυρό ρόλο του αιθουσαίου συστήματος στις εξωσωματικές εμπειρίες, σε στέρεες βάσεις». Ο Μπλανκε δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη αλλά έχει συνεργαστεί προηγουμένως με τον Λόπεζ κι έχει αποδείξει ότι η ηλεκτρική διέγερση της περιοχής του εγκεφάλου που ενσωματώνει την αιθουσαία και οπτική πληροφορία μπορεί να προκαλέσει την ψευδαίσθηση μιας εξωσωματικής εμπειρίας. Αν η διαταραχή είναι στο ίδιο το εσωτερικό του αυτιού ή στον εγκέφαλο το αποτέλεσμα δείχνει να είναι το ίδιο: ένα αίσθημα ότι αψηφάς τους νόμους της φυσικής και αφήνεις το σώμα σου.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα μυστήριο. Ενώ το 14% των ασθενών της Ελζιέρ που είχαν ζαλάδες αναφέρθηκαν σε εξωσωματικές εμπειρίες, το 14% δεν παύει να μην είναι το 100%. Επίσης υγιείς άνθρωποι έχουν αναφέρει τέτοιες εμπειρίες. Μια αιθουσαία διαταραχή λοιπόν δεν προκαλεί απαραιτήτως στους ανθρώπους να αισθάνονται ότι έχουν αφήσει το σώμα τους.
«Πιστεύουμε ότι οι εξωσωματικές εμπειρίες μπορεί να είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων», λέει ο Λόπεζ, ο οποίος παρακολούθησε τους ασθενείς επικεντρώνοντας στην ψυχική τους κατάσταση. Διαπίστωσε ότι εκείνοι με άγχος και κατάθλιψη εκτός από ζαλάδες ήταν πιο πιθανό να έχουν εξωσωματικές εμπειρίες.
Ο Τζέισον Μπρεθγουέιτ, ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, διαπίστωσε ακόμη ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν άλλες ανωμαλίες αντίληψης, όπως το αίσθημα της ανεξήγητης παρουσίας ενός άλλου ατόμου ή ενός μέλους του σώματός τους που αλλάζει σχήμα, είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν εξωσωματικές εμπειρίες.
Η εξωσωματική εμπειρία μπορεί να έχει να κάνει με έναν συγκεκριμένο τρόπο που ο εγκέφαλος προσπαθεί να κατανοήσει το χώρο. Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι, σύμφωνα με τον Μπρεθγουέιτ, ότι ο εγκέφαλος δημιουργεί αυτόματα την εικόνα που θα έβλεπε ένα πουλί, που θα πετούσε τριγύρω από το σώμα σας. «Συνήθως, βλέπετε τα πράγματα από τη δική σας προοπτική. Αλλά όταν κάτι διαταράσσει τον εγκέφαλο κι αυτός δεν μπορεί να βγάλει νόημα από τα διαφορετικά ρεύματα αισθητηριακών πληροφοριών, αυτό μπορεί να αλλάξει».
Για τον Μπρεθγουέιτ, η μελέτη των εξωσωματικών εμπειριών θέτει τα μεγάλα ερωτήματα του εαυτού και της συνείδησης. «Είκοσι ή τριάντα χρόνια πριν, η ψυχολογία πίστευε ότι η έρευνα του συνειδητού ήταν ένα λεπτό πράγμα» αλλά «οι παρεκκλίνουσες εμπειρίες σε όλες τους τις μορφές, έχουν πολλά να διδάξουν τους επιστήμονες και τους φιλοσόφους για τη φύση των ανθρώπινων εμπειριών, ακόμη κι όταν αυτές είναι τρελές και άγριες».
Πηγές: The Atlantic, Live Science, Express
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου