Συνέντευξη στην Αβάνα, Γενάρης 2003.
Για εμένα η πλευρά του Τσε για την οποία μου αρέσει περισσότερο να μιλώ είναι η μετά το θρίαμβο της Επανάστασης, όταν εμφανίζεται ως πολιτικός, ως άνθρωπος της δράσης, ο κατάλληλος άνθρωπος για οικονομολόγος, για να γίνει υπουργός Βιομηχανίας, όπως και έγινε.
Συναντούσε μηχανικούς, μεταλλουργούς, για να συζητήσει την ειδικότητα τους και το έκανε τόσο άνετα, σαν να έκανε διάλεξη, χάρη στο ταλέντο του και την αφοσίωση του στο ζήτημα. Ήταν επίσης συγγραφέας, δημοσιογράφος, ιδρυτής του Verde Olivo, της εφημερίδας στην οποία δημοσίευσε τα πρώτα κείμενα του. Έγραφε επίσης άρθρα σε διάφορα έγκυρα εθνικά και διεθνή έντυπα. Ήταν πολύπλευρος άνθρωπος, αλλά με έναν μοναδικό στόχο. Ήταν αυτός που θα εκπροσωπούσε την Κούβα σε όλες τις διεθνείς συγκεντρώσεις, επιφορτισμένος με διεθνείς ευθύνες, αυτός που θα μιλούσε εκ μέρους της Κούβας και της Επανάστασης.
Ήταν άνθρωπος πολύ μορφωμένος, ίσως από τους καλύτερα μορφωμένους ανθρώπους της Επανάστασης. Μπορούσε να εκφέρει γνώμη σχεδόν για κάθε θέμα, είτε ιστορικό είτε φιλοσοφικό ή λογοτεχνικό.
Αγαπούσε πολύ την καλή ποίηση και έγραφε ο ίδιος. Καταγινόταν με την ποίηση, ήθελε να γράψει, αλλά είχε τόσο πολλή δουλειά, που δεν μπορούσε να διαθέσει χρόνο σε πράγματα που αγαπούσε πολύ. Θαύμαζε τον μεξικάνο ποιητή Λεόν Φελίπε.
Αγαπούσε τις τέχνες, το μπαλέτο, την καλή μουσική – παρόλο που δεν είχε καλό αφτί, ήταν απολύτως φάλτσος. Χόρευε φριχτό τάνγκο και προσπαθούσε να σιγοτραγουδήσει, αλλά ήταν φάλτσος. Όσο για το χορό… Ο Αλμπέρτο Γκρανάδο, ο φιλός του, έχει πολλές ιστορίες να πει. Ο Τσε του έλεγε: “Κοίτα, όταν παίξουν κάτι που ξέρεις ότι μπορώ να το χορέψω, πες μου…”, και όταν έπαιζαν κάτι σηκωνόταν και χόρευε κάτι άσχετο.
Ήταν ακούραστος κριτικός, αγαπούσε την τέχνη. Επισκέπτονταν τα μουσεία, όπου πήγαινε και γνώριζε καλά τα πιο προχωρημένα επιτεύγματα. Δεν ήταν άσχετος με την κουλτούρα, μπορούσε να συζητήσει για κάθε ιστορική μορφή ή πολιτισμική πλευρά. Μιλούσε για τον Φραντς Κάφτα σα να τον γνώριζε προσωπικά… και όταν διηγούνταν μια ιστορία, την έλεγε ωραία. Προσπαθούσε πάντα να βρει χρόνο να συμπληρώσει τη μόρωσει που είχε πάρει ως παιδί από τη μητέρα του. Εκείνη ήταν γοητευτική γυναίκα, πολύ μορφωμένη και έξυπνη, μπορούσε να μιλάς ώρες μαζί της. Είχε εξαιρετικά γλυκιά έκφραση. Ο Τσε λάτρευε τη μητέρα του.
Όπως όλοι ξέρουν, ο Τσε ήταν φωτογράφος. Στο Μεξικό ζούσε από τη φωτογραφία. Σήμερα η φωτογραφική μηχανή του φυλάσσεται στο οχυρό Λα Καμπάνια. Την αγόρασε όταν ήρθε στην πρωτεύουσα τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης. Αργότερα ο φόρτος εργασίας δεν του επέτρεπε να φωτογραφίζει πολύ. Κάποτε ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει τη Nikon του. Του είπα: “Κοίτα, Τσε, μη φεύγεις χωρίς φωτογραφική μηχανή. Πάρε αυτήν” και του έδωσα την Kiev μου. Δυο τρείς μέρες μετά μου έστειλε τη Nikon του και την κρατώ ως κειμήλιο στη Λα Καμπάνια.
Γνώρισε τα πιο ωραία πράγματα στη ζωή, αλλά δεν τα απολάμβανε. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα απέρριπτε. Απλώς δεν τα επεδίωκε. Θαύμαζε έναν ωραίο πίνακα, ένα καλό κόσμημα. Ήταν αρκετά ανοιχτοχέρης, αλλά αρνιόταν τα υλικά αγαθά υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Τα ρούχα του έχουν σχολιαστεί πολύ και κατακρίθηκε που κυκλοφορούσε μ’ αυτά σα να μην ήξερε να φορέσει ένα αξιοπρεπές κοστούμι. Δεν θα μπορούσα ποτέ να τον φανταστώ με κολάρο και γραβάτα στο υπουργείο. Επιδίωκε την άνεση και την αίσθηση της ελευθερίας. Η χακί στολή του ήταν από καλό βαμβάκι και τον έκανε να νιώθει καλά. Δεν έβαζε μέσα το πουκάμισο και οι μπότες του ήταν αυτές που έφτιαχνε το υπουργείο Βιομηχανίας. Συχνά τις έδινε σε κάποιο βοηθό να τις φορέσει πρώτος για να τις ανοίξει. Του πρόσφερα πολλές φορές πιο αναπαυτικές μπότες, αλλά ποτέ δεν τις φόρεσε. Εκτιμούσε τη χειρονομία, αλλά δεν τις δεχόταν.
Κάποιες φορές έδινε την εντύπωση ότι ήταν απότομος, παρόλο που ήταν πολύ ευγενικός. Γνώριζε καλά την κοινωνική και ηθική εθυμοτυπία και ήξερε να την εφαρμόζει. Δεν ήταν αναιδής. Έχουν ειπωθεί πολλά γι’ αυτόν που δεν αποδίδουν αυτό που ήταν.
Αυτός ο “άλλος” Τσε, εξαιρετικός πολεμιστής, πολιτικός, επαναστάτης, μορφωμένος, εραστής της ποίησης και της καλής μουσικής, λιτοδίαιτος, αυτοκριτικός, που αγαπούσε τα παιδιά του, τη γυναίκα και την οικογένεια του, απολάμβανε ένα καλό ψητό ή κρασί, όταν το επέτρεπαν οι περιστάσεις. Ωστόσο δεν ήταν πότης ούτε μποέμ.
Γι’ αυτόν η τιμή ήταν το θεμέλιο της ζωής του. Ό,τι έκανε το έκανε για την τιμή της Επανάστασης. Επιπλέον, αυτό που φοβόταν περισσότερο ήταν να μη δημιουργήσει πρόβλημα στο Επαναστατικό Κίνημα. Παρακολούθησα την εξέλιξη του από τις πρώτες ομιλίες του. Θυμάμαι την πρώτη φορά που μίλησε σε μια ομάδα χωρικών στο Ελ Πεντρέρο, πάνω στο Εσκαμπράι. Έκανε ακόμη και κάποιες σουρεαλιστικές αναοφορές. Ήταν υπερβολικά ιδεολογική ομιλία για τους ακροατές του. Οι λέξεις ήταν καλές, αλλά δεν τις καταλάβαινε καλά το ακροατήριο.
Αργότερα ο Τσε έγινε ρήτορας. Εκφραζόταν πολύ λακωνικά. Κάποιες φορές, ενώ έβλεπα τηλεόραση, έρχονταν και μου έλεγε: “Δεν μπορείς να διαβάζεις, πρέπει να αυτοσχεδιάζεις”. Μιλούσε δέκα λεπτά και μετά έλεγε: “Σήμερα μίλησα 15 λεπτά”. Ποτέ δεν αγαπούσε τις μακριές ομιλίες, έλεγε ό,τι είχε να πει με τρόπο συνεκτικό, που αγαπούσαν οι άνθρωποι. Χειρονομούσε ελάχιστα ή και καθόλου.
Στις ομιλίες του φαίνονταν οι αρετές του – κυρίως η τιμιότητα, που θαυμάζω – και το ότι ήξερε πως κάποιος πρέπει να ενεργεί με όσα λέει. Ποτέ δεν έλεγε άλλα μπροστά σου και άλλα πίσω σου. Το πρόσεχε αυτό τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια ζωή του.
Η εντιμότητα του άντεχε σε κάθε έλεγχο. Κάποιες φορές η κριτική του πλήγωνε, αλλά αυτός ήταν. Δεν το ενδιέφεραν τα υλικά αγαθά, ούτε καν το φαϊ και η άνεση. Αυτά ήταν γι’ αυτόν ασήμαντα. Όταν ήμασταν στο Κονγκό και βλέπαμε ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά και δε μπορούσαμε να τα διορθώσουμε, προσπάθησε να τους δώσει ώθηση. Η κύρια αγωνία του ήταν η υπόληψη της Κουβανικής Επανάστασης. Ποιά θα ήταν η θέση της αν φεύγαμε αποτυχημένοι; Πιστεύω ότι αυτό αφορούσε την τιμή του, για την οποία τόσο φρόντιζε. Μια ειλικρινή τιμή, να κάνει το σωστό για το καλό της κοινωνίας και της ανθρωπότητας.
Η ζωή του στρεφόταν γύρω από την Επανάσταση, το ενδιαφέρον του για τον άνθρωπο και τον αγώνα για την ευημερία όλων. Οι απόψεις του τον οδήγησαν στην έννοια του Νέου Ανθρώπου, δηλαδή στη μετατροπή των σκέψεων σε πράξεις μιας διαφορετικής κοινωνίας. Δεν ξέρουμε πότε θα γίνει αυτό, αλλά ήταν υποστηρικτής αυτών των ιδεών.
Είναι κρίμα που πέθανε. Με δεδομένη την ηλικία του και τις πολιτικές, πολιτισμικές, κοινωνικές και ιστορικές αλλαγές που συνέβαιναν, θα μπορούσε να παίξει έναν πολύ πιο πρακτικό ρόλο για χάρη της Επανάστασης και της Κούβας. Πάντα έλεγε ότι ήθελε να αφήσει κάτι να τον θυμούνται, κάτι που θα υπενθύμιζε στους ανθρώπους την ύπαρξη του. Και το κατάφερε πλήρως, στο βαθμό που, 35 χρόνια μετά το θάνατο του, συζητείται περισσότερο από όταν ζούσε. Υπάρχουν πάνω από 70 βιβλία για τον Τσε, δέκα βιογραφίες με περισσότερες από 800 σελίδες, γραμμένες από σημαντικούς συγγραφείς.
Συμβαίνει κάτι με την εικόνα του. Ο μεξικάνος συγγραφέας Πάκο Ιγνάθιο Τάϊμπο, όταν τον ρώτησαν ποια είναι η μαγεία της εικόνας του Τσε, που την βλέπουμε σε όλο τον κόσμο να την έχουν άνθρωποι που δεν ξέρουν ποιός είναι – ας αφήσουμε την Κούβα και τη Βολιβία – είπε: “…η εικόνα του είναι η υλοποίηση της διαφάνειας και της υπερφυσικής εντιμότητας”.
Ο
Όσκαρ Φερνάντες Μελ γεννήθηκε στο Κολόν της επαρχίας Ματάνσας. Πήρε την
ειδικότητα του ορθοπεδικού και εντάχθηκε στους αντάρτες της Σιέρρα
Μαέστρα ως γιατρός. Ήταν μέλος της Μονάδας 8 του Τσε, η οποία έκοψε τη
χώρα στα δύο με τη νίκη στη Σάντα Κλάρα. Μετά την Επανάσταση ήταν με τον
Τσε στο οχυρό Λα Καμπάνια. Κατά την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων ήταν
επικεφαλής των ιατρικών υπηρεσιών των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Αργότερα υπηρέτησε ως δήμαρχος της Αβάνας και ως πρέσβης στο Λονδίνο.
Σήμερα έχει αποσυρθεί από τις ένοπλες δυνάμεις και συνεχίζει να
εργάζεται ως γιατρός.
Πηγή: «ΤΣΕ,
η ζωή και το έργο του», των Hilda Barrio και Garreth Jenkins (Εκδόσεις
Μαλλιάρης). Μετάφραση της έκδοσης: CHE HANDBOOK (2006).
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου