Ανεργία και απασχόληση: Αλχημείες και η σκληρή πραγματικότητα

ΘΑΝΑΣΗΣ ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΤΗΣ 

Πάει και ο Θοδωρής. Στα 48 του έμεινε ξαφνικά χωρίς δουλειά, μετά από 26 χρόνια ‘’ευδόκιμης υπηρεσίας’’ στον ίδιο εργοδότη. Πριν δύο χρόνια απολύθηκε και η γυναίκα του. Δύο παιδιά στην εφηβεία τους, κάτι υπόλοιπα δόσεων για το αυτοκίνητο, οι φόροι που τρέχουν, ο ΕΝΦΙΑ που έρχεται…
Ένας ακόμη ανάμεσα στους 1.196.736 ανέργους. Μια μονάδα πάνω, μια μονάδα κάτω, τίποτε το σπουδαίο για τους στατιστικολόγους. Ένα ακόμη ανθρώπινο δράμα για τους εκάστοτε αντιπολιτευόμενους πολιτικούς και δημοσιογράφους. Το απόλυτο δράμα για τον Θοδωρή και την οικογένειά του.
Στα 48 του ο Θοδωρής. Τι πιθανότητα έχει να αποσπαστεί από τη μεγάλη στρατιά των ανέργων και να γυρίσει και πάλι στο γνώριμο εργασιακό του περιβάλλον; Τα ευρήματα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού που διεξάγει ανά τρίμηνο η ΕΛΣΤΑΤ, δίνουν σαφείς απαντήσεις στο ερώτημα. Ο Θοδωρής πρέπει να συνηθίσει στη νέα κατάσταση που βρέθηκε ξαφνικά. Να δείξει πολλή υπομονή, και… βλέπουμε. Και άντε, να συνηθίσει ο Θοδωρής, οι οικογενειακές ανάγκες γίνεται να συνηθίσουν;
Από την πιο πρόσφατη Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, προκύπτει ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2015:

• Από το σύνολο των 1.180,1 χιλιάδες ανέργους, οι 863.200 είναι μακροχρόνια άνεργοι, δηλαδή παραμένουν χωρίς δουλειά για πάνω από 12 μήνες. Ποσοστό 73,1% του συνόλου.
  
• Ακόμη 146.800 είναι άνεργοι για 6-11 μήνες ή ποσοστό 12,4%.
  

Δηλαδή, 1.010.000 άτομα βρίσκονται στην ανεργία για πάνω από 6 μήνες ή ποσοστό 85,6% και μόλις 170.000 άτομα λιγότερο από ένα πεντάμηνο.
Το ίδιο τρίμηνο το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν σε 24,6%. Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στους νέους 15-24 ετών και φθάνει το 49,5%. Με την αύξηση της ηλικίας, το ποσοστό ανεργίας μειώνεται, για να φτάσουμε στο 18,8% στην ηλικιακή ομάδα 45-64 ετών που μας ενδιαφέρει.
Από πρώτη άποψη, λοιπόν, οι εργαζόμενοι 45-64 ετών βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα από τις άλλες ηλικιακές ομάδες, αφού το ποσοστό ανεργίας είναι πολύ μικρότερο (για παράδειγμα, στην ομάδα 30-44 ετών η ανεργία φτάνει το 23,8%). Όμως, για τους άνεργους αυτής της κατηγορίας τα πράγματα είναι πολύ πιο ζόρικα. Αν ο σαρανταπεντάρης, ο πενηντάρης, ο εξηντάρης, χάσουν τη δουλειά τους, πολύ δύσκολα πλέον θα επανενταχθούν στο παραγωγικό εργατικό δυναμικό της χώρας.
Ιδού τι λένε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τους άνεργους 45-64 ετών. Οι άνεργοι αυτής της ηλικιακής ομάδας ανέρχονται σε 338.900 άτομα. Από αυτής:

• Οι μακροχρόνια άνεργοι ανέρχονται σε 270.300 άτομα ή το 79,8% του συνόλου, έναντι 73,1% στο σύνολο των ανέργων.
  
• Ακόμη 28.200 είναι άνεργοι για 6-11 μήνες.
  

Δηλαδή, 298.500 άνεργοι αυτής της ηλικιακής ομάδας έχουν να δουλέψουν πάνω από 6 μήνες, ή ποσοστό 88,1% του συνόλου (85,6% το ποσοστό στο σύνολο των ανέργων). Μόνο 40.000 άτομα είναι άνεργα λιγότερο από πέντε μήνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι απασχολούμενοι στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 3.625.545 άτομα. Απασχολούμενοι, όχι εργαζόμενοι. Οι λέξεις εργασία και εργαζόμενος έχουν διαγραφεί από τα λεξικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης και της Ελλάδας και έχουν αντικατασταθεί από τους όρους απασχόληση και απασχολούμενος. Οι λόγοι αντικατάστασης δεν είναι μόνο ιδεολογικοί, αλλά και ουσιαστικοί.
Η λέξη εργασία δεν θυμίζει μόνο συνδικάτα, αγώνες, ταξική πάλη. Παράλληλα, στην ανθρώπινη συνείδηση έχει καταγραφεί ως απαραίτητος όρος για την επιβίωση της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με την απλή λογική, εργαζόμενος δεν μπορεί να θεωρηθεί κάποιος που ευκαιριακά απασχολείται κάπου για 1-2 ώρες την εβδομάδα.
Ο όρος απασχόληση επιδέχεται πιο διασταλτικές ερμηνείες. Απασχολούμενος θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη και αυτός που απασχολείται κάπου για μια ώρα την εβδομάδα, κάνει ας πούμε κάποια θελήματα για να εισπράξει ένα φιλοδώρημα!
Με ένα σμπάρο, δηλαδή, δυο τρυγόνια.

1. Υιοθετώντας τον όρο απασχόληση εξαλείφεται από τα ‘’κοινοτικά κιτάπια’’ όχι μόνο η ταξικότητα της εργασίας, αλλά και η εργασία η ίδια ως απαραίτητος όρος επιβίωσης της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων. Απασχολούμενος μπορεί να είναι και αυτός που αμείβεται με 5-6 ευρώ την εβδομάδα!
   
2. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται αφενός η ανεργία και αφετέρου μεγάλα τμήματα του πληθυσμού εξαιρούνται των βοηθημάτων που το ίδιο το κράτος έχει αποφασίσει να παρέχει στους ανέργους (επιδόματα ανεργίας κλπ).
   

Καιρός είναι να δούμε τους ορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την ανεργία, που ακολουθεί πιστά η ΕΛΣΤΑΤ προκειμένου να δημιουργήσει τον ‘’χάρτη της απασχόλησης’’ στην Ελλάδα. Αντιγράφουμε από τις επεξηγηματικές σημειώσεις της ΕΛΣΤΑΤ:

• Απασχολούμενοι: τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω, τα οποία την εβδομάδα αναφοράς είτε εργάστηκαν έστω και μια ώρα με σκοπό την αμοιβή ή το κέρδος, είτε εργάστηκαν στην οικογενειακή επιχείρηση, είτε δεν εργάστηκαν αλλά είχαν μια εργασία ή επιχείρηση από την οποία απουσίαζαν προσωρινά.
  
• Άνεργοι: τα άτομα ηλικίας 15-74 ετών που δεν χαρακτηρίστηκαν ως απασχολούμενοι (σύμφωνα με τον ορισμό της προηγούμενης παραγράφου), ήταν άμεσα διαθέσιμοι για εργασία και είτε αναζητούσαν ενεργά εργασία τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες είτε έχουν βρει μια εργασία που θα αναλάβουν μέσα στους επόμενους τρεις μήνες.
  
• Οικονομικά μη ενεργοί: τα άτομα που δεν χαρακτηρίζονται απασχολούμενα ή άνεργα.
  
• Οικονομικά ενεργός πληθυσμός (εργατικό δυναμικό): οι απασχολούμενοι και οι άνεργοι.
  
• Ποσοστό ανεργίας: το πηλίκο των ανέργων δια του εργατικού δυναμικού.
  

Το Δεκέμβριο του 2013 η ΕΛΣΤΑΤ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία τόνιζε ότι «γίνεται όλο και περισσότερο δύσκολο να περιγραφεί η αυξανόμενοι κατάτμηση και διαφοροποίηση της αγοράς εργασίας και οι εξαιρετικά διαφορετικοί βαθμοί σύνδεσης με αυτήν μόνο με τον δείκτη ανεργίας». Γι αυτό το λόγο «η Eurostat αποφάσισε να παράγει τρεις νέους δείκτες συμπληρωματικούς του δείκτη ανεργίας, οι οποίοι καλύπτουν άτομα που αφενός έχουν κοινά χαρακτηριστικά με όσους χαρακτηρίζονται άνεργοι σύμφωνα με τον καθιερωμένο ορισμό του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, αφετέρου όμως δεν ικανοποιούν όλα τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν άνεργοι».
Οι δύο από τους τρεις νέους δείκτης σχετίζονται με την κινητικότητα ανάμεσα στους ανέργους και στους οικονομικά μη ενεργούς. Στην παρούσα παρέμβασή μας ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρίτος δείκτης, ο δείκτης υποαπασχόλησης.
Ο δείκτης αυτός, υποαπασχολούμενοι μερικής απασχόλησης, καλύπτει άτομα- σύμφωνα με τον ορισμό που παραθέτει η ΕΛΣΤΑΤ- που αν και είναι απασχολούμενοι, δεν εργάζονται ικανό αριθμό ωρών και από αυτή την άποψη ομοιάζουν με τους ανέργους.
Αφού επισημάνουμε ότι για τον δείκτη αυτή η ΕΛΣΤΑΤ δεν εκδίδει δελτία Τύπου και οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να τον ανακαλύψουν ανάμεσα σε δεκάδες πίνακες που σχετίζονται με την ανεργία, θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ουσιαστικά εδώ περιλαμβάνονται άτομα που εμφανίζονται ως απασχολούμενοι στις τρίμηνες έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά ‘’δεν εργάζονται ικανό αριθμό ωρών και από αυτή την άποψη ομοιάζουν με τους ανέργους’’. Σε απλά ελληνικά, είναι ουσιαστικά άνεργοι, καθώς η αμοιβή τους δεν ξεπερνά τα επίπεδα του χαρτζιλικιού.
Το δεύτερο τρίμηνο του 2015 οι ‘’υποαπασχολούμενοι’’ ανέρχονταν σε 245.500, που αν προστεθούν στους ανέργους, ανεβάζουν την ανεργία σε 1.425.600 άτομα και αντίστοιχα μειώνουν τους απασχολούμενους από 3.625.500 σε 1.380.000 άτομα.
Το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 οι υποαπασχολούμενοι μερικής απασχόλησης ήταν 95.200, το 2010 είχαν αυξηθεί σε 135.500 και ήδη, όπως προαναφέραμε, ανέρχονται σε 245.500 άτομα.
σ.σ. πριν λίγες ημέρες μια παρέα γυναικών 40-50 ετών έπιναν καφέ στην πλατεία. Κάποια ανέφερε ότι η φοιτήτρια κόρη της βγάζει το χαρτζιλίκι της μοιράζοντας διαφημιστικά φυλλάδια. Κι αμέσως, τρεις από τις κυρίες της παρέας ζήτησαν τηλέφωνα και άλλες πληροφορίες, μήπως και καταφέρουν να κάνουν κι αυτές την ίδια δουλειά. Δουλειά κυριολεκτικά του ποδαριού, με αμοιβή 2-3 ευρώ την ώρα. Στη χάση στη φέξη. Κι αν για μια φοιτήτρια το κατοστάρικο που μπορεί να βγάλει το μήνα μπορεί να θεωρηθεί ένα ‘’καλό χαρτζιλίκι’’, για την κυρία των 50 ετών που θα στηθεί στην κορυφή της σκάλας ενός σταθμού του Μετρό για να πάρει 12-15 ευρώ μετά από ένα εξάωρο ορθοστασίας αποτελεί απλά ένδειξη της τραγωδίας που βιώνει το νοικοκυριό της.
Ελλάδα 2015, αγορά εργασίας ώρα μηδέν.

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ,πολιτική