Τι πήγε στραβά με το Podemos;

Του Miguel-Anxo Murado
Τα πολιτικά πράγματα εξελίσσονται με μεγάλη ταχύτητα στην Ισπανία των ημερών μας. Τόσο γρήγορα που οι δημοσκόποι δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος. Πριν από λίγο καιρό, ο κόσμος έμεινε κατάπληκτος με τη θεαματική άνοδο του νέου κόμματος Podemos, με ατζέντα κατά της λιτότητας και της διαφθοράς, που έγινε μεγάλη πολιτική δύναμη μέσα σε ελάχιστους μήνες. Όμως, αν είναι αυτά τα τελευταία νέα που έχει ακούσει κανείς για την Ισπανία, θα πρέπει να τρέξει για να προλάβει τις εξελίξεις.

Το Podemos ακόμη βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις, αλλά η πρόοδός του έχει καθηλωθεί λόγω ισχυρισμών περί διαφθοράς, και άλλο ένα νέο κόμμα της στιγμής, το Ciudadanos(Πολίτες), ανέρχεται εξίσου θεαματικά.
Πράγματι, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν τέσσερα κόμματα –το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, τους Σοσιαλιστές, το Podemos και το Ciudadanos – να συναγωνίζονται για την πρώτη θέση στις επόμενες εθνικές εκλογές. Τι πήγε, λοιπόν, στραβά με το Podemos;
Συχνά λέγεται ότι το Podemos ήταν το πνευματικό παιδί του κινήματος των Αγανακτισμένων του 2011, προπομπού του κινήματος Occupy. Στην πραγματικότητα, ήταν κυρίως αποτέλεσμα της αποτυχίας αυτού του κινήματος, όταν κάποιοι από τους ηγέτες του συνειδητοποίησαν ότι μόνο με τις διαμαρτυρίες στους δρόμους , παρά τον αντίκτυπο που είχαν στα ΜΜΕ, επηρέαζαν ελάχιστα την κυβερνητική πολιτική.
Για τους Αγανακτισμένους, η κομματική πολιτική και το πολιτικό μάρκετινγκ ήταν ταμπού, για το Podemosαυτά έγιναν το ιερό δισκοπότηρο, το κλειδί για το σχέδιό τους.
Πρώτον, υιοθέτησε όλους τους δοκιμασμένους μηχανισμούς πειθούς: έξυπνη καλλιέργεια της αμφισημίας, πολιτικό μάρκετινγκ και δημιουργία, σε έναν βαθμό, προσωπολατρίας για τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, τον νεαρό και χαρισματικό ηγέτη του. Στη συνέχεια, μετατόπισε την προσοχή του από τους αρχικούς σκοπούς –την καταδίκη της λιτότητας, έναν μετριοπαθή αντικαπιταλισμό, την ισότητα– προς το πιο ελκυστικό θέμα της πολιτικής διαφθοράς.
Ήταν σαν όνειρο. Αλλά η εύκολη ψήφος, η πολιτική εκδοχή του εύκολου χρήματος, έχει και την αρνητική πλευρά της. Αντικαθιστώντας τις πιο ιδεολογικές προτάσεις του με το θέμα της διαφθοράς, το Podemosμπορεί να προσέλκυσε μεγάλο πλήθος, αλλά έθεσε απραγματοποίητα κριτήρια αγνότητας για τον εαυτό του.
Ήταν απλώς θέμα χρόνου να βρουν τα ΜΜΕ κάποιο ψεγάδι – και αυτό ακριβώς συνέβη. Επί εβδομάδες υπήρχε ένα μόνιμο ρεύμα ειδήσεων για το Podemos, από μικρά ζητήματα που διογκώνονταν δυσανάλογα – ένας κομματικός ηγέτης που δεν ανταποκρίθηκε στο χρονοδιάγραμμα που απαιτούσε η πανεπιστημιακή επιχορήγησή του– μέχρι πιο σοβαρούς ισχυρισμούς για φορολογική απάτη και παράνομη χρηματοδότηση από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας.
Το Podemos υποστηρίζει ότι στοχοποιήθηκε από τα εχθρικά ΜΜΕ –πράγμα που είναι αλήθεια– και ότι οι ισχυρισμοί ενάντια στα πολιτικά στελέχη του δεν έχουν αποδειχθεί ακόμη στα δικαστήρια. Αλλά έπεσε στο λάκκο που το ίδιο έσκαψε. Στο πολιτικό κλίμα που επέτρεψε την άνοδο του κόμματος αυτού, οι ισχυρισμοί είναι εξίσου βάσιμοι με τις καταδίκες.
Η διαφθορά δαιμονοποιήθηκε σε τέτοιο βαθμό που το κοινό δεν είναι πλέον πρόθυμο να κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε μια ασήμαντη φορολογική παράβαση και σε πιο σοβαρές εγκληματικές υποθέσεις. Αυτός είναι ο κίνδυνος όταν κανείς υποκαθιστά την πολιτική συζήτηση με μια καθαρά ηθικίστικη προσέγγιση: η πολιτική επιτρέπει αποχρώσεις και λάθη. Η ηθική δεν επιτρέπει.
Σ’ αυτό το σημείο εμφανίζεται το Ciudadanos, ένα ακόμη κόμμα που αυτοπαρουσιάζεται ως η ρομφαία κατά της διαφθοράς και υπόσχεται έναν νέο τρόπο του πολιτεύεσθαι. Η αγανάκτηση, η προσωπική ηθική ανωτερότητα, ο εύγλωττος νεαρός ηγέτης, η έκκληση στον έντιμο, αποϊδεολογικοποιημένο ψηφοφόρο…
Το εντυπωσιακό με το Ciudadanos είναι ότι έχει δομηθεί τεχνητά ως είδωλο του Podemos. Μόνο που στην περίπτωσή του , όπως γίνεται στους καθρέφτες, η αριστερά είναι δεξιά.
Ανιχνεύοντας τις διαθέσεις του κοινού, το Ciudadanos προσπαθεί να προβληθεί ως “κεντρο-αριστερό” κόμμα, αλλά δύσκολα πείθει. Ο ηγέτης του άρχισε την πολιτική καριέρα του στο συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα και το οικονομικό πρόγραμμά του είναι καθαρά φιλελεύθερο – και , άκρως ενοχλητικά, το έχουν υιοθετήσει οι μεγάλες επιχειρήσεις. Αλλά αυτό δεν μετράει πολύ στο κλίμα που έχει διαμορφωθεί σήμερα στην Ισπανία. Εκείνο που μετράει είναι αν μπορεί κάποιο κόμμα να προβάλει την εικόνα του νέου έναντι του παλιού.
Σ’ αυτό το πεδίο σημείωσε επιτυχία το Podemos, και το κλίμα τώρα είναι ευνοϊκό για το Ciudadanos. Λίγα χρόνια πριν, η πιο ισχυρή δύναμη στην ισπανική πολιτική ήταν η οργή. Σήμερα είναι η απογοήτευση και η μόνιμη αλλαγή αποτελεί έναν τρόπο για να τη χειριστούν διάφορες πολιτικές δυνάμεις. Ωστόσο, θα ήταν ειρωνικό εάν η ατζέντα κατά της διαφθοράς, που ήρθε στην επιφάνεια λόγω της οργής κατά των τραπεζών, δώσει τελικά ώθηση σε ένα κόμμα που είναι υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων.
Το Podemos μπορεί ακόμη να ανακάμψει. Το Ciudadanos, μέχρι στιγμής, δείχνει να έχει απήχηση κυρίως ανάμεσα στους δυσαρεστημένους συντηρητικούς ψηφοφόρους, αλλά τα ΜΜΕ κάνουν το παν για να το προωθήσουν ως τη “λογική εναλλακτική λύση στο Podemos”. Εάν το πετύχουν, θα είναι μια γλυκόπικρη δικαίωση των αρχιτεκτόνων του Podemos. Θα αποδείξει ότι μπορεί κανείς να κερδίζει ψήφους εάν βάζει στην άκρη την ιδεολογία και συγκεντρώνει την προσοχή στα συναισθήματα του εκλογικού σώματος. Τα συναισθήματα όμως δεν έχουν ιδεολογία. Και αυτό είναι το πρόβλημα.
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου

Posted in: πολιτική