Simon Davis
Τους τελευταίους μήνες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) διανύει
μια περίοδο «ενδοσκόπησης» γύρω από το ελληνικό πρόγραμμα, που ξεκίνησε
μετά την υπογραφή των δανειακών συμβάσεων με την ελληνική κυβέρνηση στις
10 Μαϊου 2010.
Η συμβολή του ΔΝΤ ήταν €30 δισεκατομμύρια -οι χώρες της ευρωζώνης
δάνεισαν άλλα €80 δισεκατομμύρια- και είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα
δανεισμού το οποίο έχει εγκριθεί. Για να συμβεί μάλιστα έπρεπε να
αλλάξει τον κανονισμό του εξαιτίας του μεγάλου ρίσκου στην αδυναμία
αποπληρωμής.
Αν και το πρόγραμμα περιείχε αυξήσεις φόρων, μειώσεις κρατικών
μισθών και συντάξεων, και άλλες περικοπές από τον κρατικό προϋπολογισμό
που έκαναν πιο δυσχερή την οικονομική κατάσταση των Ελλήνων πολιτών, δεν
υπήρχε παρόμοια πρόβλεψη για τους κατόχους ελληνικών ομολόγων (σε
μεγάλο βαθμό ήταν κάτοικοι της Γερμανίας και της Γαλλίας) οι οποίοι
-βάσει της συμφωνίας- εξοφλούνταν στο ακέραιο μέσω του δανεισμού των
€110 δισεκατομμυρίων. Αυτή η αμφιλεγόμενη απόφαση δημιούργησε μια ισχυρή
αίσθηση αδικίας σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Η τότε ελληνική
κυβέρνηση όμως επέμενε ότι δεν είχε καμία επιλογή λόγω της έλλειψης
περιθωρίων για διαπραγμάτευση. Καθώς όμως τα επίπονα μέτρα έκαναν όλο
και πιο δυσχερή την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, τον Οκτώβριο του
2011 έγινε νέα συμφωνία. Οι περισσότεροι ιδιώτες κάτοχοι των ομολόγων θα
δέχονταν ένα εθελούσιο «κούρεμα» που θα μείωνε το ποσό της αποπληρωμής
περίπου στο ήμισυ. Η συμφωνία αυτή ονομάστηκε PSI δηλαδή “Private Sector
Involvement” και όταν ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2012, το συνολικό
χρέος μειώθηκε κατά περίπου €100 δισεκατομμύρια (από €340
δισεκατομμύρια).
Τον Ιούνιο του 2013 το Ταμείο δημοσίευσε μια λεπτομερή έκθεση όπου
έκανε μια «αυτοψία» του ελληνικού προγράμματος, αναλαμβάνοντας δημόσια
ένα μερίδιο ευθύνης για κάποιες από τις αποτυχίες που θεώρησε ότι του
αναλογούσαν, αλλά και ξεχωρίζοντας σε ορισμένα σημεία τη δική του θέση
από αυτή των Ευρωπαίων εταίρων. Τους μήνες που ακολούθησαν, αποσπάσματα
από διαρροές του Ταμείου συμπλήρωναν την εικόνα της επίσημης έκθεσης του
Ιουνίου. Το τελευταίο επεισόδιο γράφτηκε στις 31 Ιανουαρίου, όταν ο
δημοσιογράφος Ian Talley δημοσίευσε τα πλήρη απόρρητα πρακτικά της
μοιραίας σύσκεψης του Ελεκτικού Συμβουλίου του ΔΝΤ [από τις 10 Μαϊου
2010] στο ιστολόγιο του Wall Street Journal.
Αν και μόλις τρεις σελίδες, τα πρακτικά περιέχουν κάποιες σημαντικές αποκαλύψεις. Ας ρίξουμε μια ματιά σε τέσσερα σημεία:
Καταρχήν δηλώνεται με απόλυτη σαφήνεια ότι οι ίδιες οι
ελληνικές αρχές από το 2010 είχαν «αποκλείσει το ενδεχόμενο ενός
κουρέματος, αν και διεξήχθηκαν συζητήσεις για το PSI (Private Sector
Involvement)», κάτι που φάνηκε να ζητούσε το ΔΝΤ στην αρχή και το οποίο
θα είχε κάνει λιγότερο επώδυνο το αρχικό πρόγραμμα για τον λαό. Την
αντίθεση τους είχαν διατυπώσει οι αντιπρόσωποι της Αργεντινής, της
Βραζιλίας, της Ινδίας, της Ρωσίας και της Ελβετίας. Προηγουμένως υπήρχαν
σχετικές ενδείξεις για την θέση της ελληνικής πλευράς ξεκινώντας από τη
συνέντευξη τύπου του τότε υπουργού Οικονομικών, Γιώργου
Παπακωνσταντίνου -τον Απρίλιο του 2010- ότι οι προτάσεις περί κουρέματος
ήταν «αντιπερισπασμός» (“red herring”). Πρόσφατα, στην έκθεση του
Ιουνίου, το ΔΝΤ είχε σημειώσει ότι οι ελληνικές αρχές «δεν ήταν υπέρ
ενός κουρέματος» και ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι είχαν αποκλείσει το
ενδεχόμενο.
Το προσωπικό του ΔΝΤ φάνηκε να μένει έκπληκτο («[the] striking
thing») με τη στάση του ελληνικού ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα, η
ηγεσία του οποίου σύσσωμη υποστήριζε από την αρχή το πρόγραμμα. Αν και
ήταν δεδομένες οι επιπτώσεις που θα είχε στα εισοδήματα των καταναλωτών
[επηρεάζοντας και τις πωλήσεις των μεγάλων εταιριών], το έβλεπε παρόλα
αυτά ως «το εργαλείο για να φέρει τέλος στα προνόμια του δημόσιου τομέα»
-ήταν ένας καλός τρόπος να μπορούν στο μέλλον να προσφέρουν
χαμηλότερους μισθούς αφού θα έπεφταν οι αντίστοιχες απολαβές των
δημοσίων υπαλλήλων.
Οι τράπεζες της Γερμανίας, Γαλλίας, και Ολλανδίας είχαν
υποσχεθεί να κρατήσουν τα ελληνικά ομόλογα που κατείχαν όταν ξεκίνησε η
κρίση («Τhe Dutch, French, and German chairs conveyed to the Board the
commitments of their commercial banks to broadly maintain their
exposures») -υπόσχεση που αθέτησαν τους μήνες που ακολούθησαν τον Μάιο
του 2010 όταν “ξεφορτώθηκαν” σταδιακά όσα Ελληνικά ομόλογα μπορούσαν.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, «αγόρασαν» πολύτιμο χρόνο προτού το PSI ρίξει ακόμα
πιο χαμηλά την αξία τους στα τέλη του 2011. Αν είχε γίνει αντίστοιχη
συμφωνία τον Μάιο του 2010 θα ήταν μεν σίγουρα περισσότερες οι αρχικές
απώλειες των τραπεζών, αλλά θα ήταν και πιο σύντομο το διάστημα της
κρίσης για την ελληνική οικονομία.
Το προσωπικό του Ταμείου άλλαξε «σιωπηλά» τη ρήτρα για την
αλλαγή των κανονισμών δανεισμού ώστε να μπορέσει να δικαιολογηθεί ένα
τόσο υψηλός δανεισμός προς την Ελλάδα αλλά και να μην αποτελέσει
«εξαίρεση». Η προσθήκη της σχετικής ρήτρας -που εγκρίθηκε μεν από το
Εκτελεστικό Συμβούλιο κατά τη διάρκεια της συνάντησης- έγινε χωρίς να
λάβουν προηγουμένως ενημέρωση οι αντιπροσωπείες.
Γράφει: Simon Davis
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου