Κάθε Νοέμβρη, ο νους και η καρδιά μας είναι εκεί,
στο Πολυτεχνείο, στην εξέγερση των φοιτητών και της νεολαίας κατά της
χουντικής τυραννίας, το Νοέμβριο του 1973. Το Πολυτεχνείο ήταν η
κορυφαία εκδήλωση της επτάχρονης αντιχουντικής πάλης και μία από τις
κορυφαίες στιγμές των αγώνων του λαού και της νεολαίας.
Από την αρχή του 1973 εκφράστηκε με ανεβασμένες μορφές πάλης η λαϊκή αγανάκτηση ενάντια στην αμερικανοκίνητη χούντα όπως η κατάληψη της Νομικής, το Φλεβάρη του 1973, η διαδήλωση στις 4 Νοέμβρη 1973, με αφορμή το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου, όπου έγιναν και συλλήψεις αλλά και η διαδήλωση 3.000 φοιτητών για συμπαράσταση στους συλληφθέντες στις 8 Νοέμβρη. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν στις σχολές. Την Τετάρτη 14 Νοέμβρη 1973, το πρωί εκατοντάδες φοιτητές του Πολυτεχνείου συγκεντρώνονται στο προαύλιο του Ιδρύματος. Αρχίζουν συνελεύσεις για να αποφασίσουν πώς θα αντιμετωπίσουν το νέο σχέδιο της χούντας για την υποταγή του κινήματος.
Συγκέντρωση γίνεται και στη Νομική που αποφασίζει
να κατευθυνθεί στο Πολυτεχνείο.
Στις 2.00 μ.μ., 5.000 περίπου φοιτητές
έχουν συγκεντρωθεί στο Πολυτεχνείο, ενώ αρχίζει να μαζεύεται και άλλος
κόσμος. Η Πατησίων δονείται από τα συνθήματα κατά της χούντας. Η
Ασφάλεια κινητοποιείται και καλεί τους συγκεντρωμένους να αποχωρήσουν.
Οι συγκεντρωμένοι φοιτητές στο Πολυτεχνείο συγκροτούν μια επιτροπή κατάληψης. Κλείνουν οι πόρτες και στις 8.30 το βράδυ γίνεται η πρώτη συνεδρίαση της συντονιστικής επιτροπής. Αμέσως οι πρώτες προκηρύξεις σκορπίζονται στην Πατησίων που είχε κλείσει από τον συγκεντρωμένο κόσμο. Ακούγονται τα πρώτα συνθήματα «Ψωμί-παιδεία-ελευθερία», «20% για την παιδεία» και «Κάτω η χούντα». Την Πέμπτη 15 Νοέμβρη 1973, η κατάληψη αποτελεί πόλο έλξης του λαού της Αθήνας που αρχίζει να συρρέει στο Πολυτεχνείο. Ως τις 9.30 το βράδυ η κατάληψη έχει πυκνώσει ενώ ο λαός στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους, φωνάζει αντιαμερικανικά και αντιχουντικά συνθήματα. Οι συγκεντρωμένοι παραμένουν όλη τη νύχτα για συμπαράσταση στους φοιτητές της κατάληψης του Πολυτεχνείου. Η ανταπόκριση του κόσμου ξεπερνά κάθε προσδοκία και για πρώτη φορά δημιουργείται η πεποίθηση ότι η χούντα μπορεί να πέσει. Ταυτόχρονα οι συνελεύσεις δίνουν και το ιδεολογικό στίγμα του αγώνα. Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη 1973 μπαίνουν σε λειτουργία οι πομποί του ραδιοφωνικού σταθμού στους 1.050 χιλιόκυκλους που μεταφέρουν το μήνυμα του αγώνα σε όλη την Αθήνα που παρακολουθεί τα γεγονότα. Στις 9 το πρωί στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα και σχηματίζονται δύο μεγάλες διαδηλώσεις στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου. Το μεσημέρι επιτροπή των αγροτών από τα Μέγαρα, που είχαν ξεσηκωθεί ενάντια στις απαλλοτριώσεις της γης τους, επισκέπτονται τη Συντονιστική Επιτροπή και ο σταθμός μεταδίδει: «Ο λαός των Μεγάρων στέκεται και υπόσχεται να αγωνιστεί στο πλευρό του φοιτητικού και εργαζόμενου λαού... Ο αγώνας είναι κοινός... Δεν είναι μόνο για την πόλη των Μεγάρων ή το Πολυτεχνείο... Είναι για την Ελλάδα. Για το λαό της που θέλει να καθορίσει τη ζωή του. Να πορευτεί στο δρόμο της προκοπής. Βασική προϋπόθεση, η ανατροπή της δικτατορίας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας». Οι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο τραγουδάνε το «πότε θα κάνει ξαστεριά». Το απόγευμα οι διαδηλωτές στο χώρο γίνονται χιλιάδες με συμμετοχή των εργατών. Έτσι στις 6 το απόγευμα αρχίζουν οι συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας με πολλούς τραυματίες. Στις 7 το απόγευμα μεγάλη διαδήλωση κατευθύνεται στο Πολυτεχνείο και η Αστυνομία χτυπάει. Εμφανίζονται τεθωρακισμένα της Αστυνομίας και πέφτουν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Στη Σόλωνος, στην Κάνιγγος, στη Βάθη, στην Αριστοτέλους, στην Αλεξάνδρας, στην πλατεία Αμερικής γίνονται μάχες σώμα με σώμα. Στις 9.30 η Αστυνομία απαγορεύει την κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας μέχρι νεοτέρας διαταγής.
Στις
11 το βράδυ ο ραδιοσταθμός και τα μεγάφωνα καλούν τον κόσμο να μη
φύγει. Οι αύρες έχουν κυκλώσει το χώρο του Πολυτεχνείου και τα δακρυγόνα
έχουν πνίξει την περιοχή. Όσοι μένουν ανάβουν φωτιές για να
εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα και στήνουν οδοφράγματα.
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ( Σάββατο 17 Νοέμβρη) τα πρώτα τανκς εμφανίζονται, ενώ στο νοσοκομείο που οργανώθηκε στο Πολυτεχνείο, μεταφέρονται όλο και περισσότεροι νεκροί και τραυματίες. Στη 1 μετά τα μεσάνυχτα τα τανκς έχουν ζώσει το Πολυτεχνείο. Τα μεγάφωνα και ο ραδιοσταθμός μεταδίδουν: «Μην φοβάστε τα τανκς», «Κάτω ο φασισμός», «Φαντάροι είμαστε αδέρφια σας. Μη γίνετε δολοφόνοι». Στις 1.30 τα τανκς ξεκινούν με αναμμένους τους προβολείς. Οι φοιτητές τοποθετούν μια «Μερσεντές» πίσω από την κεντρική πύλη για να εμποδίσει την είσοδο των τανκς. Οι φοιτητές είναι ανεβασμένοι στα κάγκελα, τραγουδούν τον εθνικό ύμνο και φωνάζουν στους φαντάρους: «Είμαστε αδέρφια». Δίνεται διορία 20 λεπτών για να βγουν οι έγκλειστοι, ενώ ένα τανκ παίρνει θέση απέναντι στην είσοδο. Η Συντονιστική Επιτροπή προσπαθεί να διαπραγματευτεί την ασφαλή έξοδο του κόσμου. Ωρα 2.50, ξημερώματα του Σαββάτου 17 Νοέμβρη. Ο επικεφαλής αξιωματικός με μια κίνηση του χεριού του, δίνει την εντολή να ξεκινήσει το τανκ. Η πόρτα πέφτει και το τανκ συνεχίζει την πορεία του φτάνοντας μέχρι τις σκάλες του κτιρίου «Αβέρωφ». Μαζί του μπαίνουν ασφαλίτες και άντρες των ΛΟΚ. Πέφτουν πυροβολισμοί. Υπάρχουν φαντάροι που βοηθούν τους φοιτητές να φύγουν, αλλά στις εξόδους τούς περιμένουν ασφαλίτες και συλλαμβάνουν και τους κυνηγούν , οι κάτοικοι των γύρω πολυκατοικιών τους προσφέρουν άσυλο. Στις 3.20 δεν υπάρχει πλέον κανένας στο Πολυτεχνείο έχει εκκενωθεί πλήρως. Πολλοί φοιτητές φοβούμενοι την σύλληψη, αν και βαριά τραυματισμένοι, αρνούνται τη μεταφορά τους στο νοσοκομείο. Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με συνέπεια αρκετούς θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα. Η πρώτη επίσημη καταγραφή τον Οκτώβριο του 1974, από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά, εντόπισε 18 επίσημους ή πλήρως βεβαιωθέντες νεκρούς και 16 άγνωστους "βασίμως προκύπτοντες". Ένα χρόνο αργότερα ο αντιεισαγγελέας εφετών Ιωάννης Ζαγκίνης έκανε λόγο για 23 νεκρούς, ενώ κατά τη διάρκεια της δίκης που ακολούθησε προστέθηκε ακόμη ένας.
Οι πρώτες (δημοσιογραφικές)
προσπάθειες για την καταγραφή των γεγονότων μιλούσαν για 59 νεκρούς ή
και 79 θύματα, με βάση τον κατάλογο Γεωργούλα. Σύμφωνα με έρευνα το 2003
του διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, ο
αριθμός των επωνύμων νεκρών ανέρχεται σε 23, ενώ αυτός των νεκρών
αγνώστων στοιχείων σε 16.
Ο Χρήστος Λάζος υποστηρίζει ότι οι νεκροί είναι 83 και ίσως περισσότεροι. Ανάμεσά τους ο 19χρονος Μιχάλης Μυρογιάννης, ο μαθητής λυκείου Διομήδης Κομνηνός και ένα πεντάχρονο αγόρι που εγκλωβίστηκε σε ανταλλαγή πυρών στου Ζωγράφου. Κατά τη δίκη των υπευθύνων της χούντας υπήρξαν μαρτυρίες για τον θάνατο πολλών πολιτών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Τέλος χιλιάδες σύμφωνα με εκτιμήσεις ήταν οι τραυματίες πολίτες. Παρακάτω παρατίθεται η λίστα με τα ονόματα των νεκρών του Πολυτεχνείου σύμφωνα με την εφημερίδα Ταχυδρόμος: 1. Σπυρίδων Κοντομάρης (ετών 57, 20.30) 2. Διομίδης Κομνηνός (ετών 17, 21.30) 3. Σωκράτης Μιχαήλ (ετών 57, μεταξύ 22.30 & 23.00) 4. Βασίλειος Φάμελλος (ετών 26, 23.30) 5. Torill Engeland Magrette (ετών 22, 23.30) 6. Γεώργιος Σαμούρης (ετών 22, 24.00) 7. Δημήτριος Κυριακόπουλος (βραδυνή ώρα - κατέληξε 19/11/73) 8. Σπύρος Μαρίνος (Γεωργαράς) (ετών 35, βραδυνή ώρα) 9. Νικόλαος Μαρκούλης (ετών 24 , πρωινή ώρα, κατέληξε 19/11/73) 10. Αικατερίνη Αργυροπούλου (ετών 76, 10.00, κατέληξε Μάϊο '74) 11. Στυλιανός Καραγεωργής (ετών 19, 10.15) 12. Μάρκος Καραμανής (ετών 23, 10.30) 13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης (ετών 16, 10.30-11.00) 14. Δημήτριος Παπαϊωάννου (ετών 60, 11.30) 15. Γεώργιος Γερτζίδης (ετών 48, 11.30) 16. Βασιλική Μπεκιάρη (ετών 17, 12.00) 17. Δημήτρης Θεοδωράς (ετών 5 1/2, 13.00) 18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας (ετών 43, 13.00) 19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου (ετών 59, 10.00) 20. Ανδρέας Κούμπος (ετών 63, 11.00, κατέληξε στις 30/1/1974) 21. Μιχαήλ Μυρογιάννης (ετών 20, 12.00) 22. Κυριάκος Παντελεάκης (ετών 43, 12.00-12.30) 23. Ευστάθιος Κολινιάτης (κατέληξε στις 21/11/73) Το Πολυτεχνείο ήταν και θα είναι πάντα ένα ζωντανό κάλεσμα για την δημοκρατία, και την ελευθερία, θα είναι ζωντανό μέσα σε κάθε ελεύθερο μυαλό. Το μικρό αυτό αφιέρωμα είναι «Για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι», και όπως έγραψε ο Μίλαν Κούντερα, "Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία, είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη."
Αρχείο Πολυμέσων από: http://www.sansimera.gr/galleries/audio/?id=24
Το πρώτο ραδιοφωνικό μήνυμα των φοιτητών Εκκλήσεις των φοιτητών στον Ερυθρό Σταυρό Ραδιοφωνικό μήνυμα των φοιτητών: «Είμαστε άοπλοι» Ραδιοφωνικό μήνυμα των φοιτητών: «Αδέλφια μας στρατιώτες» Ραδιοφωνικό μήνυμα των φοιτητών: «Απόψε σκοτώνουν τα παιδιά σας» Ένα αντιφασιστικό ντοκουμέντο που περιγράφει τα γεγονότα αλληλεγγύης, λαϊκής συμμετοχής και ηρωισμού, του αγώνα εναντίον της χουντικής δικτατορίας. Για εμφανείς λόγους, η ταινία γυρίστηκε στο Μιλάνο την περίοδο της χούντας, με υλικό ντοκιμαντέρ, που κρυφά έφυγε από την Αθήνα και με σκηνοθετημένα γυρίσματα στα οποία πήραν μέρος Έλληνες και Ιταλοί φοιτητές, καθώς και Έλληνες πολιτικοί εξόριστοι, στενοί συνεργάτες του σκηνοθέτη. ` Αποτελεί ένα μοναδικό ντοκουμέντο της κατάστασης που επικρατούσε, παρουσιάζοντας μέσα από έναν έξοχο συνδυασμό πραγματικών στοιχείων-ντοκουμέντων και κινηματογραφικού έργου. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Η ελληνική αφήγηση του Αλέξανδρου Παναγούλη και η ιταλική του γερουσιαστή Ουμπέρτο Τερρατσίνι. ` Η ταινία είχε προσκληθεί επισήμως να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, αλλά τελικά η προβολή της απαγορεύτηκε για λόγους ανεξήγητους και μυστηριώδεις, γεγονός που τονίζει περαιτέρω τη μοναδικότητα αυτού του αριστουργήματος. Η ταινία υπάρχει στην ΕΡΤ, μεταδίδεται στην επέτειο του Πολυτεχνείου αλλά ποτέ στην κανονική της διάρκεια (95΄), χάνοντας έτσι την αφηγηματική και αισθητική της δύναμη. ` ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ |
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου