«Παράγοντας αποσταθεροποίησης οι οίκοι»

PAUL DE GRAUWE (καθηγητής Διεθνών Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Λουβέν και αρθρογράφος στους «Financial Times»)

Η ΕΥΡΩΠΗ αποτελεί το τελευταίο στάδιο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2007 και έφτασε στο αποκορύφωμά της το δίμηνο Σεπτέμβρη-Οκτώβρη 2008, με την κατάρρευση μεγάλου μέρους του χρηματοπιστωτικού συστήματος στις ΗΠΑ.
Αλλά ενώ η κρίση συνεχίζεται, έχοντας μάλιστα μετατραπεί σε τεράστια κρίση απασχόλησης, η Ε.Ε. εφαρμόζει διαμετρικά αντίθετα μέτρα από αυτά που ακολουθεί η κυβέρνηση του Ομπάμα στις ΗΠΑ. Αυστηρά μέτρα λιτότητας και δραστικές περικοπές στους κρατικούς προϋπολογισμούς συνιστούν πλέον την επίσημη οικονομική πολιτική της Ε.Ε., την ίδια στιγμή που η Ουάσιγκτον καλεί όλες τις κυβερνήσεις των αναπτυγμένων οικονομιών να ενισχύσουν την οικονομία με επεκτατικά μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής.

Πού οφείλεται η σημερινή στάση της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της κρίσης; Σε ποιο βαθμό συνέβαλε η ίδια η Ε.Ε. στην επέκταση της κρίσης; Ο παγκόσμιας εμβέλειας οικονομολόγος Paul De Grauwe μας δίνει τη δική του ερμηνεία.

Η Ευρώπη κινείται πλέον ολοκληρωτικά στο πλαίσιο μιας δημοσιονομικής πολιτικής που θυσιάζει την ανάπτυξη προς όφελος της μείωσης ελλειμμάτων. Για να παραφράσω από τον τίτλο ενός πρόσφατου άρθρου σας στην εφημερίδα «Financial Times», γιατί οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιτρέπουν στις χρηματοοικονομικές αγορές να τους υπαγορεύσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές που πρέπει να ακολουθήσουν;

Το επιτρέπουν, επειδή δεν είναι διατεθειμένες να αντιδράσουν ενωμένες στην πίεση των χρηματαγορών. Αυτό φάνηκε από την αρχή της κρίσης, με αποτέλεσμα οι χρηματαγορές να απομονώσουν τα πλέον αδύναμα μέλη της ευρωζώνης (Ελλάδα) και να τους επιτεθούν. Η Ε.Ε. αντέδρασε πολύ καθυστερημένα στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά στη συνέχεια οι χρηματαγορές εστίασαν τις επιθέσεις τους στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Η έλλειψη πολιτικής ένωσης και πολιτικής ηγεσίας, σε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής κρίσης, αποδεικνύεται η αχίλλειος πτέρνα της Ε.Ε.

Εχουν νόημα τα μέτρα λιτότητας και οι δημοσιονομικές προσαρμογές σε περίοδο ύφεσης;

Οχι, δεν έχουν καθόλου νόημα. Στην πραγματικότητα, έχουμε το εξής παράδοξο: Οι αγορές πίεσαν την Ελλάδα και την Ισπανία να εισάγουν αυστηρά μέτρα λιτότητας. Οταν οι χώρες αυτές ακολούθησαν τις διαταγές των αγορών και έθεσαν σε εφαρμογή προγράμματα αυστηρής λιτότητας, οι ίδιοι κερδοσκόποι υπογράμμιζαν ότι αυτά τα μέτρα λιτότητας (που οι ίδιοι ζητούσαν) θα περιορίσουν την ανάπτυξη και θα αναγκαστούν τοιουτοτρόπως να πουλήσουν τα κρατικά ομόλογα που διέθεταν. Είναι ξεκάθαρο ότι όταν όλη η ευρωζώνη ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα λιτότητας, κάτι που θεωρείται σχεδόν βέβαιο, θα έχουμε ύφεση διπλής βουτιάς που θα καταστήσει ακόμα πιο δύσκολη τη μείωση των ελλειμμάτων. Δυστυχώς, η ΕΚΤ (διατηρώντας το ευρώ σε υπερεκτιμημένα επίπεδα και ασχολούμενη αποκλειστικά με τον πληθωρισμό) και οι χώρες που ανήκουν στην ευρωζώνη, ακολουθούν τις ίδιες λανθασμένες πολιτικές που ακολούθησαν οι χώρες που ανήκαν στο μπλοκ του χρυσού τη δεκαετία του '30. Γιατί; Επειδή αυτό που εμπνέει την ΕΚΤ είναι η οικονομική ορθοδοξία και η ευρωζώνη θα πληρώσει τίμημα γι' αυτή την ορθοδοξία.

Ουσιαστικά, ποιος θεωρείτε ότι είναι ο πραγματικός ένοχος για την κρίση του κρατικού χρέους που μαστίζει σήμερα την ευρωζώνη;

Η ευθύνη είναι μοιρασμένη. Στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις συμπεριφέρθηκαν απρεπώς. Η κυβέρνηση Καραμανλή έχει μεγάλη ευθύνη, αλλά και η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έκανε αλχημείες. Οι χρηματοοικονομικές αγορές, συμπεριλαμβανομένων των οίκων αξιολόγησης, αποσταθεροποίησαν το σύστημα και οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης επέτρεψαν ένα σχετικά μικρό πρόβλημα να εκφυλιστεί σε μια συστημική κρίση λόγω διαφωνιών και της αναποφασιστικότητας. Αλλά και τώρα, στα μέσα της κρίσης, τα μέτρα που λαμβάνουν, μαρτυρούν πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα ηγεσίας στην Ε.Ε. Οι ΗΠΑ ακολουθούν μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, αντιλαμβάνοντας την σοβαρότητα της κρίσης, ενώ η Ε.Ε. βαδίζει σε διαφορετικό και λάθος δρόμο.

Δεν ισχύει όμως ότι και πριν απ' την κρίση η Ε.Ε. έχει επανειλημμένως αποτύχει στο τεστ ανάπτυξης; Πώς το εξηγείτε αυτό;

Ναι, η Ε.Ε. δεχόταν ανέκαθεν κριτική σχετικά με την πορεία της ανάπτυξης της οικονομίας της, αλλά δεν νομίζω ότι είναι εύκολο να γίνουν γενικεύσεις. Μερικές ευρωπαϊκές χώρες είχαν ταχύτερη ανάπτυξη από κάποιες άλλες. Πολλές χώρες που αναπτυσσόντουσαν γρήγορα είχαν μη βιώσιμα επίπεδα ανάπτυξης. Για παράδειγμα, έχω στο μυαλό χώρες όπως η Βρετανία, η Ισπανία και η Ιρλανδία. Αυτές οι χώρες είχαν υψηλά επίπεδα ανάπτυξης επειδή στηρίχτηκαν σε έναν κύκλο ανάπτυξης που βασιζόταν στην εύκολη πίστωση. Το ίδιο ίσχυε φυσικά και για τις ΗΠΑ.

Και οι οίκοι αξιολόγησης έπαιξαν, φυσικά, σημαντικό ρόλο στην όλη αυτή διαδικασία. Τελικά, τι θα γίνει με τους οίκους αξιολόγησης. Θα δημιουργηθούν ξεχωριστοί οργανισμοί μέσα στην Ε.Ε.;

Οι οίκοι αξιολόγησης αποτέλεσαν έναν σημαντικό παράγοντα αποσταθεροποίησης και πρέπει σίγουρα να γίνει κάτι γι' αυτό. και οι Γιατί έκαναν προβλέψεις (όπως και οι αγορές) για πιθανή πτώχευση του ισπανικού κρατικού χρέους αλλά δεν έκαναν αντίστοιχες προβλέψεις για τη Βρετανία, η οποία έχει συσσωρεύσει ανάλογα επίπεδα χρέους και έχει πιο σοβαρά προβλήματα με τις τράπεζες της απ' ότι η Ισπανία; Η ΕΚΤεθνικοί ελεγκτές πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αυτούς τους οίκους αξιολόγησης για να παίρνουν αποφάσεις. Επιπλέον, η σύγκρουση συμφερόντων που είναι ενσωματωμένη μέσα στις ίδιες τις λειτουργίες και διενέργειες των οίκων αξιολόγησης πρέπει να πάψουν να υφίστανται. Πρέπει να απαγορευτεί να αμείβονται οι οίκοι αξιολόγησης από αυτούς που έχουν άμεση εμπλοκή με τα διάφορα προϊόντα κρατικού χρέους. Η Ε.Ε. μπορεί να κινηθεί στην κατεύθυνση δημιουργίας ευρωπαϊκών οίκων αξιολόγησης, αλλά δεν είναι κάτι, νομίζω, που πρόκειται να υλοποιηθεί πολύ σύντομα.

WHO is who ?

Ο Paul De Grauwe, καθηγητής Διεθνών Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Λουβέν, είναι ένας παγκοσμίως καταξιωμένος οικονομολόγος, η έρευνα του οποίου συγκεντρώνεται στα διεθνή οικονομικά, στα νομισματικά συστήματα, στην ευρωπαϊκή νομισματική ολοκλήρωση και στις συναλλαγματικές αγορές.

Προέβλεψε τη χρηματοοικονομική κρίση για την Ε.Ε., σημείωνε ότι ήταν λανθασμένη η ερμηνεία εκείνων που ισχυριζόντουσαν ότι η Ε.Ε. απαγορεύει τη διάσωση κρατών-μελών στην ευρωζώνη, και ήταν ο πρώτος που υπογράμμισε τις επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης για την υπόλοιπη ευρωζώνη. Συγγραφέας πολλών σημαντικών έργων, ο Paul De Grauwe είναι τακτικός αρθρογράφος για την εφημερίδα «Financial Ti-mes». Το βιβλίο του «Τα Οικονομικά της Νομισματικής Ενωσης», δημοσιευμένο από τον εκδοτικό οίκο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, βρίσκεται ήδη στην 8η έκδοσή του και θεωρείται το πιο σημαντικό βιβλίο επί του θέματος.

http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=188853

Posted in: ΚΟΣΜΟΣ