Νικολία Ζωμένου
(Ψυχολόγος Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια )
Αγάπη. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες για την αγάπη. Όλα στη ζωή γύρω από την αγάπη περιστρέφονται. Ή από την έλλειψή της. Αιώνες τώρα η ανθρωπότητα καταπιάνεται με αυτή την τόση δα λέξη.
5 γράμματα. Πολλά νοήματα και ορισμοί. Ο καθένας την αντιλαμβάνεται, την αποκωδικοποιεί και την εκφράζει διαφορετικά. Αναλόγως τον δέκτη της αγάπης μας είτε πρόκειται για πρόσωπο είτε για πράγμα ή κάτι πιο αφηρημένο, εκδηλωνόμαστε ποικιλοτρόπως.
Πόσα ποιήματα έχουν γραφτεί, πόσα τραγούδια έχουν ερμηνευτεί, πόσο μελάνι έχει χυθεί σε βιβλία που μιλούν για την αγάπη. Ποια είναι, τι σημαίνει, πώς αγαπάμε, πώς καταλαβαίνουμε αν κάποιος μας αγαπάει, πώς να εκφράσουμε την αγάπη μας με λόγια κι εμπράκτως, πώς να «κερδίσουμε» την αγάπη κάποιου, πώς να σταματήσουμε να αγαπάμε όταν έχουμε πληγωθεί…
Πόσες ταινίες περιστρέφονται γύρω από την αγάπη, διαφημίσεις, προϊόντα…Πόσες συζητήσεις με θέμα την αγάπη, συναντήσεις, εξομολογήσεις, εκμυστηρεύσεις. Την αγάπη ψάχνουμε όλοι. Την αγάπη γυρεύουμε, σε όλες τις μορφές που μπορεί να πάρει, σε όλες τις εκδοχές, με όλους τους τρόπους, με όλη της την ένταση.
Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει, τι είναι η αγάπη, πόσα πράγματα και έννοιες εμπερικλείει, πόσα άλλα συναισθήματα συνεπάγεται η αγάπη: τρυφερότητα, πάθος, ενθουσιασμός, χαρά, ικανοποίηση, ελπίδα, πίστη, εκτίμηση, συμπάθεια, θαυμασμός, αισιοδοξία, δυναμισμός, ευγνωμοσύνη, ελευθερία…
Τι πρόσωπο της δίνουμε; Τι εικόνες σχηματίζονται στο μυαλό μας; Που ταξιδεύουμε στο άκουσμα της λέξης αγάπη; Πόσα «είδη» αγάπης υπάρχουν άραγε; Η αγάπη για τις τέχνες, για τη φύση, η αγάπη για τον άνθρωπο, για τα ζώα, η αγάπη για τη δουλειά μας, για μικροπράγματα της καθημερινότητας, η αγάπη για τα χρώματα, για τις λεπτομέρειες, η αγάπη για τους φίλους μας, για τους γονείς μας, για τα αδέρφια μας, η ερωτική αγάπη, η συντροφική αγάπη, η αγάπη για τον Θεό, η αγάπη για τη ζωή, η αγάπη για τον εαυτό μας, για την εξέλιξη και τη δημιουργία…Μπορούμε να ορίσουμε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους την αγάπη, ανάλογα με το πώς την έχουμε μάθει, βιώσει, νιώσει, εκφράσει, αποδεχτεί.
Η αγάπη είναι κινητήριος δύναμη. Μας εμπνέει, μια εμψυχώνει, μας οπλίζει, μας ενθαρρύνει, μας ωθεί προς μια κατεύθυνση. Στη ψυχοθεραπεία ξεκινάμε πάντα με την αγάπη προς τον εαυτό. Με τη φροντίδα που εσωκλείει η αυτοαγάπη. Να με νοιαστώ, να με προσέξω, να με γνωρίσω, να με αποδεχτώ, να με αγαπήσω, να με αγκαλιάσω, να με δυναμώσω, να με ενθαρρύνω, να με παρακινήσω, να με εξελίξω.
Να μη σταματήσω να με γνωρίζω, να με αγαπώ και να με εξελίσσω. Όταν τα πετυχαίνουμε αυτά, τότε είμαστε περισσότερο συνδεδεμένοι με τον εαυτό μας και μπορούμε να συνδεθούμε ουσιαστικά και πραγματικά και με τους άλλους. Και να τους αγαπήσουμε. Για αυτό που είναι. Όχι για αυτό που νομίζουμε πως είναι ή θα μπορούσαν να είναι ή θα θέλαμε να τους κάνουμε να είναι.
Στο κομμάτι της αποδοχής και της αγάπης του εαυτού μας χωλαίνει η κοινωνία μας. Τόσα χρόνια εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης, διδασκαλίας και κανείς δεν μας έμαθε πώς να αγαπάμε τον εαυτό μας και γιατί είναι τόσο σημαντικό. Ίσα ίσα, που πλανάται μια εσφαλμένη, γενικόλογη αντίληψη πως όποιος ασχολείται με τον εαυτό του είναι εγωκεντρικός, αλαζόνας, «παρτάκιας».
Αναλόγως με το πώς ασχολούμαστε με τον εαυτό μας. Και εάν ο καθένας δεν ασχοληθεί με τον εαυτό του, δεν ευαισθητοποιηθεί απέναντί του, πώς θα τον μάθει; Πώς θα τον καταλάβει; Πώς θα ακούσει τις ανάγκες του, πώς θα βελτιώσει τα τρωτά του σημεία, πώς θα θέσει στόχους και θα εξελιχθεί; Πώς θα προστατευτεί; Πώς θα σταθεί μέσα στην κοινωνία αν δεν ξέρει ποιος είναι και πού πάει; Χωρίς ταυτότητα; Και ποιος θα ενδιαφερθεί για έναν άνθρωπο που δεν αγαπάει και δεν νοιάζεται για τον ίδιο του τον εαυτό;
Στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας και της αυτοαγάπης μαθαίνουμε να ακούμε τα συναισθήματά μας, τις ανάγκες μας, πώς να θέτουμε στόχους και να οργανωνόμαστε για να τους πετύχουμε. Πώς να ισορροπούμε τα θέλω και τα πρέπει, πώς να ξεκουραζόμαστε όταν αυτό χρειαζόμαστε για να εξοικονομούμε ενέργεια, πώς να δουλεύουμε για την ευεξία μας.
Μαθαίνουμε να είμαστε παρόντες. Σε επαφή και συνειδητοποίηση του τι μας συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Τι ζούμε, τι σκεφτόμαστε, τι νιώθουμε και τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε με αυτό το συναίσθημα.
Είναι περίεργο συναίσθημα η αγάπη. Το ανώτερο όλων. Βαθύ και απόλυτο. Μπορεί να σε εξυψώσει στα ουράνια, να σε δυναμώσει, να σε κάνει «άτρωτο». Μπορεί όμως να σε ρίξει και στα τάρταρα. Αν αγαπάς χωρίς ν’ αγαπιέσαι. Αν δεν εισπράττεις την αγάπη με τους όρους σου. Με τον τρόπο που θα ήθελες ή στην ένταση που επιθυμείς. Αν αγαπάς τον «λάθος» άνθρωπο. «Λάθος» λόγω συνθηκών ή προσωπικότητας. «Λάθος» με βάση το πώς ορίζεται από πρότυπα, στερεότυπα και ηθικούς κανόνες… «Λάθος» για την «κοινωνία».
Κουβαλάει ένα βάρος η αγάπη. Συχνά τη νιώθουμε ή την εισπράττουμε και δεν ξέρουμε πώς να τη διαχειριστούμε. Τι να «την κάνουμε», πώς να αξιοποιήσουμε αυτήν την ενέργεια που κρύβει. Ή πώς να την εκφράσουμε. Αντέχουμε να πάρουμε το ρίσκο να την δείξουμε; Θέλουμε; Επιτρέπεται; Έχω χίλια πράγματα να σου πω. Και χίλιους λόγους να μην το κάνω.
Σε μια κοινωνία που έχουμε συνηθίσει στην αδιαφορία, στην επιπολαιότητα, στην απαξίωση, στην κοροϊδία, όταν εισπράττουμε αγάπη ψάχνουμε να βρούμε την «παγίδα». Γινόμαστε καχύποπτοι, επιφυλακτικοί, δύσπιστοι. Πόση ειρωνεία; Να μην μας προξενεί εντύπωση η κακεντρέχεια του κόσμου και συχνά να μας την προκαλεί μια εκδήλωση αγάπης. Σαν να μην αξίζουμε την αγάπη. Έτσι μάθαμε; Έτσι πιστεύουμε συχνά…
Πόσοι άνθρωποι άραγε έχουν μεγαλώσει χωρίς αγάπη; Πόσοι δεν έμαθαν ποτέ την αγνή, «πρωτόλεια» αγάπη, της οικογενειακής ζεστασιάς και θαλπωρής; Και δεν έμαθαν τι πάει να πει αγάπη ούτε και ν’ αγαπούν τον εαυτό τους, αφού δεν αγαπήθηκαν ποτέ από τους ίδιους τους γονείς τους. Είναι μακρύς ο δρόμος να μάθεις να αγαπάς πραγματικά τον εαυτό σου, ιδίως όταν τον διαβαίνεις μόνος σου.
Σκεφτείτε λίγο πως μπορεί να νιώθει ένας τέτοιος άνθρωπος. Κάποιος που αντί για αγάπη εισέπραξε αδιαφορία, παραμέληση, εγκατάλειψη, απόρριψη, κακοποίηση. Και μάλιστα στην πιο τρυφερή κι ευαίσθητη ηλικία. Τι εικόνα μπορεί να σχηματίσει για τον εαυτό του ένας τέτοιος άνθρωπος;
Πόσο ανάξιος να αγαπηθεί μπορεί να πιστεύει βαθιά μέσα του πως είναι; Και πόσο πολύ, αποτυγχάνοντας να αγαπήσει τον εαυτό του, μπορεί να διώξει από κοντά του κι άλλους ανθρώπους, άθελά του, από φόβο και δυσπιστία, από δυσκολία να αποδεχτεί πως ίσως αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό που πιστεύει για τον εαυτό του; Για να αποφύγει μία ακόμη απόρριψη.
Σύμφωνα με έρευνες, εάν όταν φροντίζουμε τα φυτά μας, τους μιλάμε και τους «δείχνουμε αγάπη», θα τα βοηθήσουμε να αναπτυχθούν καλύτερα. Εάν λοιπόν ένα λουλούδι είναι σε θέση να «ακούσει» αυτά που λέμε και να ανθίσει εισπράττοντας το μεράκι μας, τη φροντίδα που του δίνουμε, συλλογιστείτε πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η δύναμη της αγάπης απέναντι σ’ έναν άνθρωπο. Σαν τα λουλούδια κι εμείς. Χωρίς αγάπη, πώς θα ανθίσουμε;
Μεγάλη λέξη η αγάπη. Δεν βγαίνει εύκολα από τα χείλη μας. Όχι πάντα. Δειλιάζουμε. Όσο έντονα και να τη νιώθουμε να μας πλημμυρίζει, κομπιάζουμε. Κάτι μας φρενάρει. Και δυσκολευόμαστε να το πούμε σε αυτούς που αγαπάμε περισσότερο. Ίσως να τους το δείχνουμε με έμμεσο τρόπο, με τη συμπεριφορά μας, με μικρές κινήσεις. Με τα μάτια μας. Με καμουφλαρισμένες λέξεις που μαρτυρούν την αγάπη που νιώθουμε.
Η αλήθεια είναι πως όταν μία λέξη ειπωθεί, δεν μπορούμε να την πάρουμε πίσω. Ίσως λοιπόν, σε κάποιες περιπτώσεις να κρύβεται ο φόβος του να το πεις. Γιατί ποτέ άλλοτε δεν είμαστε τόσο ευάλωτοι, όσο όταν αγαπάμε. Και το βάθος της αγάπης που νιώθουμε σήμερα, μπορεί να γίνει το βάθος του πόνου που θα νιώσουμε αύριο…Όμως, η αγάπη απλά συμβαίνει. Δεν επιλέγουμε ποιον θα αγαπήσουμε και δεν μπορούμε και πάντα να εξηγήσουμε γιατί αγαπάμε κάποιον. Είναι όλες αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που μπορεί να μας τραβήξουν την προσοχή και να μας γοητεύσουν σε έναν άνθρωπο: ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εμφάνισης, τα μάτια του, ο τρόπος που κοιτάζει, που εκφράζεται, που κινείται στο χώρο, το χαμόγελό του, το πώς παθιάζεται όταν μιλάει για κάτι που αγαπάει, το πώς συμπεριφέρεται στους γύρω του, η ηθική του, οι αξίες του, τα πιστεύω του, η ηρεμία και η ασφάλεια που εμπνέει, το χιούμορ του, το γέλιο του, το όραμά του, η δύναμη που κρύβει μέσα του, το θάρρος, η ευγένεια, το πώς μας κάνει να αισθανόμαστε... Τείνουμε να ερωτευόμαστε αυτόν που μας κάνει να αγαπάμε το ποιοι είμαστε κοντά του. Που βγάζει στην επιφάνεια την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.
Τον άνθρωπο που κάνει την καρδιά μας να χτυπά ακανόνιστα, τα μάτια μας να λάμπουν, το πρόσωπό μας να φωτίζεται. Αυτόν που μόνο η σκέψη του αρκεί για να ζωγραφιστεί το χαμόγελο στο πρόσωπό μας. Που μας κάνει να αισθανόμαστε πιο ζωντανοί, πιο αισιόδοξοι. Που είμαστε ευγνώμονες που απλώς υπάρχει.
Πώς προσδιορίζουμε την αγάπη; Πώς αποφασίζουμε που ξεκινάει και πού τελειώνει; Πόσο καλά πρέπει να ξέρεις κάποιον για να τον αγαπήσεις; Κάποιες φορές, ίσως και καθόλου. Οι γονείς μας, μας αγάπησαν προτού καν γεννηθούμε, προτού έρθουμε σε αυτόν τον κόσμο και μας γνωρίσουν. Μήπως κι εμείς έχουμε συνειδητοποίηση του πώς και πότε αγαπήσαμε τους γονείς μας ή τα αδέρφια μας;
Είναι σαν να τους αγαπούσαμε από πάντα. Δύσκολα θα προσδιορίσει κανείς μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή που αγάπησε κάποιον. Το πιο πιθανό είναι να να υπάρξει η στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι έχουμε αισθήματα για έναν άνθρωπο. Άλλο η συνειδητοποίηση, άλλο η «απαρχή» τους. Και για όσους αμφισβητούν το αν μπορούμε να αγαπάμε χωρίς να «ξέρουμε» κάποιον, έχω να απαντήσω, πώς εάν οι άνθρωποι μπορούν να μισούν χωρίς λόγο, χωρίς να γνωρίζουν κάποιον, τότε μπορούμε και ν’ αγαπάμε.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου