Η Κούβα στέλνει γιατρούς εκεί που η Δύση ρίχνει βόμβες

Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης

 

'Οταν τον Νοέμβριο του 2018 ο ακροδεξιός νοσταλγός της χούντας, Ζαϊχ Μπολσονάρο, λίγο πριν ορκιστεί πρόεδρος της Βραζιλίας, κατηγορούσε τους χιλιάδες Κουβανούς γιατρούς που προσέφεραν πολύτιμη βοήθεια στα πιο φτωχά στρώματα του βραζιλιάνικου λαού... ως «τρομοκράτες», ενώ, όταν ανέλαβε την προεδρία, τους απέλασε ως «πράκτορες», ποτέ δεν φανταζόταν, ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μόλις τον Μάρτιο του 2020, θα τους εκλιπαρούσε να επιστρέψουν, αδυνατώντας να τα βγάλει πέρα με την πανδημία του κοροναϊού.

Μέσα σε πέντε χρόνια μέχρι και την απέλασή τους, σχεδόν 20.000 Κουβανοί γιατροί παρείχαν ιατρική φροντίδα σε περισσότερα από 113 εκατομμύρια ασθενείς στη Βραζιλία.

Σύμφωνα με τον βραζιλιάνικο Τύπο, περισσότεροι από 11.000 γιατροί βρίσκονταν στη χώρα όταν ο Μπολσονάρο εκτόξευε τις κατηγορίες του.

Η Βραζιλία δεν είναι η μόνη χώρα που ωφελήθηκε από το θρυλικό ιατρικό πρόγραμμα της Κούβας, το οποίο εδώ και δεκαετίες προσφέρει αφιλοκερδώς πολύτιμες ιατρικές υπηρεσίες, μεταξύ αυτών και έκτακτες, σε όλον τον πλανήτη, με έμφαση της αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και τα ανεπτυγμένα καπιταλιστικά κράτη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ιταλία της πανδημίας του κοροναϊού, η οποία υποδέχθηκε τις μπριγάδες των Κουβανών γιατρών με ανοιχτές αγκάλες, μαζί με την ιατρική βοήθεια της Κίνας και της Ρωσίας.

Γιατροί αντί για βόμβες

Η πρώτη διεθνιστική κουβανέζικη ιατρική μπριγάδα συγκροτήθηκε το 1963, ελάχιστα χρόνια μετά την επικράτηση της Επανάστασης και στάλθηκε στην Αλγερία, που μόλις είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της. Αποτελούνταν από 58 γιατρούς και άλλο υγειονομικό προσωπικό.

'Ηταν η αρχή μιας σπουδαίας εποποιϊας διεθνιστικής αλληλεγγύης.

Το 1998, παρά τα μεγάλα προβλήματα που προέκυψαν από την διάλυση της ΕΣΣΔ και την επακόλουθη διακοπή της σοβιετικής υποστήριξης, η κυβέρνηση της Κούβας άρχισε να δημιουργεί μηχανισμούς για την αποστολή  μεγάλης κλίμακας ιατρική βοήθεια σε φτωχούς πληθυσμούς που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.

Μετά τους τυφώνες «Τζορτζ» και «Μιτς» που ισοπέδωσαν την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική, πρόσφερε ιατρικό προσωπικό στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος υγείας. Η Δομινικανή Δημοκρατία, η Ονδούρα, η Γουατεμάλα, η Νικαράγουα, η Αϊτή και το Μπελίζ έγιναν αποδέκτες αυτής της βοήθειας.

Η Κούβα προσέφερε μαζική ιατρική βοήθεια στην Αϊτή, όπου η υγειονομική περίθαλψη ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη.

Το 1998, η Κούβα προσέγγισε τη Γαλλία, την πρώην αποικιακή μητρόπολη της Αϊτής, με πρόταση να συσταθεί ανθρωπιστική οργάνωση για να βοηθήσει τον λαό της Αϊτής. Η γαλλική κυβέρνηση δεν απάντησε. Αντίθετα, το 2004, αντί γιατρών, το Παρίσι έστειλε στρατεύματα.

Η Κούβα όμως, από το 1998, έχει στείλει 2.500 γιατρούς και όσα φάρμακα επιτρέπει η οικονομία της στον δοκιμαζόμενο λαό της Αϊτής.

Η δωρεάν αυτή ιατρική προσφορά - αφού το οικονομικό κόστος καλύπτεται από την κουβανική κυβέρνηση - προς περιοχές που ακόμη και οι τοπικές υγειονομικές αρχές έχουν εγκαταλείψει και αρνούνται να προσεγγίσουν καν, είχε μεγάλο αντίκτυπο στους λαούς.

Η Δύση λέει «όχι» στην κουβανική προσφορά

Μεταξύ του 1963 και του 2005, περισσότεροι από 100.000 Κουβανοί γιατροί και εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας προσέφεραν υπηρεσίες  σε 97 χώρες, κυρίως στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Μέχρι τον Μάρτιο του 2006, 25.000 Κουβανοί επαγγελματίες υγείας εργάζονταν σε 68 χώρες.

Αυτά τα μεγέθη, όπως σημειώνει η Le Monde diplomatique είναι κάτι περισσότερο από ό,τι μπορεί να αναπτύξει ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Για να κατανοηθεί η διαφορά μεγεθών, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, απέστειλαν μόλις 2.040 γιατρούς και νοσηλευτές στο εξωτερικό το 2003 και 2.290 το 2004.

Οι σοβαρότερα ασθενείς συχνά μεταφέρονται στην Κούβα για θεραπεία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και το «κορίτσι της ναπάλμ», η Παν Τι Κιμ Πουκ, το παιδί της διάσημης φωτογραφίας από το Βιετνάμ, που τρέχει γυμνό στο δρόμο, με το δέρμα της να καίγεται από αμερικανική βόμβα ναπάλμ.

Η Κούβα πρόσφερε επίσης νοσηλεία σε περίπου 19.000 ενήλικες και παιδιά από τις τρεις σοβιετικές δημοκρατίες που επλήγησαν περισσότερο από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ το 1986.

Τον Ιούνιο του 2001, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών συγκάλεσε ειδική σύνοδο για το AIDS. Η Κούβα, με ποσοστό μόλυνσης από τον HIV μόλις 0,09%, σε σύγκριση με το 0,6% στις ΗΠΑ, έκανε μια προσφορά γιατρών, δασκάλων, ψυχολόγων και άλλων ειδικών απαραίτητων για να αξιολογήσουν και να συνεργαστούν στις εκστρατείες για την πρόληψη των AIDS και άλλων ασθενειών. Επίσης πρόσφερε διαγνωστικό εξοπλισμό και κιτ που είναι απαραίτητα για τα βασικά προγράμματα πρόληψης και θεραπείας του ρετροϊού για 30.000 ασθενείς.

Η προσφορά απορρίφθηκε από τις δυτικές χώρες. Ωστόσο, οκτώ χώρες της Αφρικής και έξι χώρες της Λατινικής Αμερικής επωφελήθηκαν από ένα κουβανέζικο εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρέμβασης για το AIDS, το οποίο περιελάμβανε μεαταδόσεις συμβουλών μέσω του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, την ιατρική αντιμετώπιση περισσοτέρων από 200.000 ασθενών και την εκπαίδευση πάνω από μισό εκατομμύριο εργαζομένων στον τομέα της υγείας.

Σήμερα περίπου 14.000 Κουβανοί γιατροί εργάζονται σε φτωχές περιοχές της Βενεζουέλας. Οι δύο κυβερνήσεις δημιούργησαν την επιχείρηση «Milagro» (θαύμα) η οποία, κατά τους πρώτους 10 μήνες του 2005, πρόσφερε δωρεάν θεραπεία για να αποκαταστήσει την όραση περίπου 80.000 Βενεζουελάνων, μεταφέροντας όσους υποφέρουν από καταρράκτη και γλαύκωμα στην Κούβα για χειρουργικές επεμβάσεις.

Η Επιχείρηση Milagro δεν αφορά μόνο τηη Βενεζουέλα. Προσφέρει βοήθεια σε οποιονδήποτε στη Λατινική Αμερική ή την Καραϊβική που έχει προσβληθεί από τύφλωση ή άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα. Η Βενεζουέλα συμμετέχει στη χρηματοδότηση, ενώ η Κούβα προμηθεύει τους ειδικούς, τον χειρουργικό εξοπλισμό και την υποδομή για τη φροντίδα των ασθενών κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους στην Κούβα.

Μέχρι στιγμής, όπως υπογραμμίζει η Le Monde diplomatique, καμία άλλη κυβέρνηση, ιδιωτικός φορέας ή διεθνής οργανισμός δεν κατάφερε να τρέξει ένα παγκόσμιο ιατρικό πρόγραμμα σε τέτοια κλίμακα ή να προσφέρει ένα τέτοιο επίπεδο βοήθειας σε όσους χρειάζονται φροντίδα. Ο στόχος της επιχείρησης Milagro είναι να παρέχει ιατρική φροντίδα στα μάτια ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, κάθε χρόνο.

Λίγες ώρες πριν αναλάβει το αξίωμα του προέδρου της Βολιβίας τον Δεκέμβριο του 2005, ο Έβο Μοράλες υπέγραψε την πρώτη διεθνή συνθήκη, η οποία ήταν με την Κούβα, δημιουργώντας μια κοινή μονάδα για να προσφέρει δωρεάν οφθαλμολογική θεραπεία. Εκτός από το εθνικό ινστιτούτο οφθαλμολογίας στην Λα Παζ, που εξοπλίστηκε από την Κούβα, θα υπάρχουν ιατρικά κέντρα στις πόλεις Κοτσαμπάμπα και Σάντα Κρουζ. Νέοι Βολιβιανοί απόφοιτοι της Ιατρικής Σχολής της Λατινικής Αμερικής (ELAM) λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα.

Το ELAM ιδρύθηκε το 1998, αμέσως μόλις η Κούβα άρχισε να στέλνει γιατρούς στην Καραϊβική και την Κεντρική Αμερική. Λειτουργεί από μια πρώην ναυτική βάση σε ένα προάστιο της Αβάνας και εκπαιδεύει νέους ανθρώπους από φτωχές οικογένειες από όλη την Αμερική, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Υπάρχουν επίσης εκατοντάδες Αφρικανοί, Άραβες, Ασιάτες και Ευρωπαίοι φοιτητές.

Στην εκπαίδευση αυτών των φοιτητών συμμετέχουν και οι 21 ιατρικές σχολές της Κούβας. Τον Ιούλιο του 2005 αποφοίτησαν οι πρώτοι 1.610 Λατινοαμερικανοί φοιτητές. Κάθε χρόνο περίπου 2.000 νέοι εγγράφονται στο σχολείο, όπου λαμβάνουν δωρεάν εκπαίδευση, διατροφή, διαμονή και εξοπλισμό, με αντάλλαγμα την δέσμευσή τους να επιστρέψουν στις πατρίδες τους και να προσφέρουν τις γνώσεις τους στους λαούς τους.

Όταν ο τυφώνας Κατρίνα ξέσπασε στις νότιες πολιτείας των ΗΠΑ. η κυβερνήτης της Λουιζιάνα, Kathleen Babineaux Blanco, απευθύνθηκε στη διεθνή κοινότητα για παροχή έκτακτης ιατρικής βοήθειας.

Η Κούβα προσέφερε αμέσως βοήθεια στη Νέα Ορλεάνη και τις πολιτείες του Μισσισιπή και της Αλαμπάμα, που επίσης επηρεάστηκαν από τον τυφώνα, και υποσχέθηκε ότι εντός 48 ωρών θα φτάσουν 1.600 γιατροί εκπαιδευμένοι να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστροφές με όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό και 36 τόνους ιατρικών προμηθειών.

Τόσο αυτή η προσφορά στις πολιτειακές κυβερνήσεις, όσο και μια άλλη που απευθύνθηκε απευθείας στον πρόεδρο Τζωρτζ Μπους, έμειναν αναπάντητες.

Τουλάχιστον 1.800 άνθρωποι, οι περισσότεροι φτωχοί, πέθαναν από έλλειψη βοήθειας και θεραπείας.

Είδαν πρώτη φορά γιατρό...

Τον Οκτώβριο του 2005, η περιοχή του Κασμίρ στο Πακιστάν γνώρισε έναν από τους πιο καταστροφικούς σεισμούς στην ιστορία της, με τρομερές συνέπειες στις φτωχότερες και πιο απομονωμένες περιοχές του βορρά.

Στις 15 Οκτωβρίου, 200 γιατροί, με αρκετούς τόνους εξοπλισμού και βοήθειας, έφθασαν από την Κούβα. Λίγες μέρες αργότερα, η Αβάνα έστειλε τα απαραίτητα υλικά για την ανέγερση και τον εξοπλισμό 30 υπαίθριων νοσοκομείων σε ορεινές περιοχές, οι περισσότερες από τις οποίες δεν είχαν δει ποτέ γιατρό.

Μαζί με την ύπαρξη γιατρών, οι ντόπιοι έμαθαν για πρώτη φορά και την ύπαρξη της Κούβας.

Μάλιστα, ως ένδειξη σεβασμού στην τοπική κουλτούρα, κυρίως μουσουλμανική, για να μην υπάρχουν εντάσεις αλλά και για να μπορεί το ιατρικό προσωπικό να κάνει τη δουλειά του, οι γυναίκες στην ιατρική μπριγάδα της Κούβας, που αντιπροσώπευαν το 44% των περίπου 3.000 υγειονομικών που στάλθηκαν στο Πακιστάν τους επόμενους έξι μήνες, ντύνονταν κατάλληλα και φορούσαν μαντίλες. Αυτή η ένδειξη καλής θέλησης είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα, αφού πολλοί Πακιστανοί επέτρεψαν στις συζύγους και τις κόρες τους να δεχθούν νοσηλεία από άνδρες γιατρούς.

Μέχρι τα τέλη Απριλίου του 2006, λίγο πριν από την αναχώρησή τους, οι Κουβανοί πρόσφεραν βοήθεια σε 1,5 εκατομμύρια ασθενείς, κυρίως γυναίκες, και πραγματοποίησαν 13.000 χειρουργικές επεμβάσεις. Μόνο μερικοί σοβαρά τραυματίες χρειάστηκε να πετάξουν στην Αβάνα. Ο Πρόεδρος του Πακιστάν, Περβέζ Μουσάραφ, σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ και στενός φίλος του Μπους, ευχαρίστησε επισήμως τις κουβανικές αρχές και αναγνώρισε ότι αυτό το μικρό κράτος στην Καραϊβική είχε στείλει περισσότερη βοήθεια από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Χαλώντας την κερδοφόρα «πιάτσα»

Φυσικά, όλα αυτά χαλάνε την αντικουβανική «πιάτσα» της Δύσης. Έτσι οι ΗΠΑ έφτασαν στο σημείο να ρισκάρουν την υγεία εκατομμυρίων Λατινοαμερικανών, βάζοντας τις ιατρικές και οφθαλμολογικές ενώσεις ορισμένων χωρών να ξεκινήσουν μια εκστρατεία εναντίον της επιχείρησης «Milagro» και των άλλων διεθνιστικών πρωτοβουλιών.

'Ετσι, το Αργεντίνικο Συμβούλιο Οφθαλμολογίας, για παράδειγμα, έθεσε υπό αμφισβήτηση το εάν οι Κουβανοί οφθαλμολόγοι... ήταν πραγματικά γιατροί και ανακοίνωσαν ότι έκαναν βήματα μαζί με ανθρωπιστικές ΜΚΟ για τη χρηματοδότηση παρόμοιου προγράμματος.

Η ίδια αντίδραση υπήρξε το 1998 από τη Νικαράγουα, όπου, παρά τη σοβαρότητα της καταστροφής που προκάλεσε ο τυφώνας «Μιτς», ο πρόεδρος Αρνόλντο Αλεμάν αρνήθηκε να δεχθεί Κουβανέζους γιατρούς.

Η Le Monde diplomatique σχολιάζει, ότι οι συντηρητικοί γιατροί, οι οποίοι προτιμούν να ειδικεύονται σε κερδοφόρες ασθένειες και αρνούνται να πάνε σε παραγκουπόλεις, κατηγορούν τους γιατρούς της Κούβας για «ανικανότητα», «παράνομη ιατρική πρακτική» και «αθέμιτο ανταγωνισμό»...

Οι ιατρικοί σύλλογοι φοβούνται ότι εάν οι Κουβανοί γιατροί μειώσουν τις τιμές ή, πολύ περισσότερο, προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες, η ιατρική περίθαλψη θα πάψει να είναι μια κερδοφόρα, ελιτίστικη «μπίζνα».

Απειλούν επίσης, ότι τα διπλώματα που αποκτήθηκαν στην Κούβα δεν θα αναγνωριστούν αλλού. Το υπερβολικό κόστος που επέβαλε η Χιλή γι' αυτές τις αναγνωρίσεις, εμπόδισαν πολλούς Χιλιανούς γιατρούς που σπούδασαν στην Κούβα να επικυρώσουν τα ιατρικά τους προσόντα στην χώρα τους.

Όμως, όπως επεσήμανε ακόμη και το BBC, αν οι ιατρικές ενώσεις της Λατινικής Αμερικής επιμείνουν σε αυτήν την τακτική, κινδυνεύουν να χάσουν την υποστήριξη των πληθυσμών που στερούνται πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, για τους οποίους, η βοήθεια της Κούβας είναι μια αχτίδα φωτός στο σκοτάδι.

Οι ΗΠΑ, όπου 45 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν υγειονομική κάλυψη και οι ιατρικές σπουδές κοστίζουν περίπου 300.000 δολάρια, απειλούν τους Αμερικανούς φοιτητές ότι αν σπάσουν το εμπάργκο και πάνε να σπουδάσουν στην Κούβα, θα τιμωρηθούν μέχρι και με 10 χρόνια φυλάκισης και πρόστιμα ύψους μέχρι και 200.000 δολάρια.

Posted in: πολιτική