Πώς οι γονείς μεταδίδουν το άγχος στα παιδιά τους;

Πολλά από τα πράγματα που μαθαίνουμε στη ζωή μας, συμπεριλαμβανομένων και του τρόπου έκφρασης και ελέγχου των συναισθημάτων μας, προέρχονται από την παρατήρηση των άλλων, μια διαδικασία που κατά κύριο λόγο λαμβάνει χώρα στην παιδική μας ηλικία.
Η συμπεριφορά των γονέων μας διαδραματίζει, ίσως, τον πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας, για αυτό το λόγο είναι σημαντική η διερεύνηση των οικογενειακών μοτίβων για την βελτίωση και αλλαγή τυχόν δυσλειτουργικών συμπεριφορών, με σκοπό τη ψυχική ευημερία μας. 

Σε περίπτωση που αναγνωρίζετε ότι είστε ένας αρκετά αγχώδης άνθρωπος, είναι πολύ πιθανό κάποιος από τους γονείς σας να ήταν επίσης αγχώδης. Αυτή η υπόθεση μπορεί να βασιστεί σε δύο βασικούς άξονες. Από τη μια πλευρά, μπορεί να υποστηριχθεί ότι μοιραζόμαστε κάποια ίδια γονίδια με τους βιολογικούς μας γονείς,τα οποία μπορεί να συσχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης στρες και άγχους. Από την άλλη, είναι επίσης πιθανό να έχουμε αποκτήσει παρόμοιες συμπεριφορές με εκείνες των γονέων μας, οι οποίες συμβάλλουν στην αύξηση του επιπέδου του άγχους μας.

Για την καλύτερη διαχείριση και αντιμετώπιση του άγχους, είναι σημαντική η συνειδητοποίηση και η αναγνώριση της επίδρασης των γονικών προτύπων, ειδικά ως προς τον τρόπο που επηρεάζουν τη δική μας διαχείριση του άγχους. Μήπως άραγε οι δικές μας προσεγγίσεις μοιάζουν με εκείνες των γονιών μας;
Σε μια έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Childhood and Adolescent Psychiatry, βρέθηκε ότι η θεραπεία σε γονείς παιδιών με υψηλά επίπεδα άγχους, ήταν το ίδιο βοηθητική με τη θεραπεία του ίδιου του παιδιού. Το εύρημα αυτό στηρίζεται στο γεγονός ότι οι γονείς έμαθαν πιο υγιείς τρόπους απόκρισης στο άγχος των παιδιών τους, δίνοντάς τους παράλληλα ένα καλύτερο παράδειγμα μέσω της συμπεριφοράς τους.
Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς φαίνονταν πιο ανήσυχοι και προστατευτικοί ακόμα και σε πιο απλές καθημερινές καταστάσεις, τα παιδιά φάνηκε να μεταφράζουν τα ερεθίσματα σε παράγοντα κινδύνου, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το επίπεδο τους άγχους τους.

Σκεφτείτε ένα μικρό παιδί που παίζει στην παιδική χαρά, το οποίο ξαφνικά χάνει την ισορροπία του και πέφτει στο έδαφος. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα σηκώνεται όρθιο, σαν να μην έχει συμβεί τίποτα και συνεχίζει το παιχνίδι του. Σε περιπτώσεις, όμως, που ο γονέας θα τρέξει τρομαγμένος για να βεβαιωθεί ότι το παιδί του είναι καλά, το τελευταίο δύναται να αισθανθεί τον κίνδυνο και να αρχίσει να κλαίει.
Αυτό είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα του τρόπου, με τον οποίο οι αντιδράσεις των γονέων μπορούν να επηρεάσουν το άγχος των παιδιών τους, καθώς τα τελευταία τείνουν να παρατηρούν τους γονείς τους και τα άλλα σημαντικά για αυτά πρόσωπα για να μάθουν πως πρέπει να ανταποκρίνονται στις εκάστοτε συνθήκες.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ίδια αρχή ισχύει και για τους ενήλικες. Παρατηρούμε τον τρόπο αντίδρασης των άλλων σε στρεσογόνες συνθήκες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε ασυνείδητο επίπεδο, το συναίσθημα μπορεί να είναι και «μεταδοτικό».

Με ποιο τρόπο οι γονείς μας, μας διδάσκουν το άγχος:
Ακολουθούν βασικοί τρόποι, σύμφωνα με τους οποίους τα γονικά πρότυπα δύναται να επηρεάσουν τις αντιδράσεις μας απέναντι στο άγχος.

• Παρατηρούμε πως αντιδρούν οι ίδιοι οι γονείς μας σε δικές τους στρεσογόνες συνθήκες:

Ας επιχειρήσουμε να θυμηθούμε πώς αντιδρούσαν οι γονείς μας όταν έκαναν κάποιο λάθος. Το ξεπερνούσαν άμεσα και συνέχιζαν ό,τι έκαναν ή αντιδρούσαν έντονα; Ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τους γονείς μας να αντιδρούν σε συνθήκες άγχους είναι και αυτός που κατά πάσα πιθανότητα θα υιοθετήσουμε και εμείς για τη διαχείριση αντίστοιχων καταστάσεων στη μετέπειτα ζωή μας.

• Τους παρατηρούμε για δούμε πώς εμείς πρέπει να αντιδράσουμε σε δικές μας καταστάσεις άγχους:

Όταν ήμασταν παιδιά και μας συνέβαινε ένα αναπάντεχο και ξαφνικό γεγονός, κατά πάσα πιθανότητα θα απευθυνόμασταν στους γονείς μας για να τους ζητήσουμε συμβουλές. Αν εκείνοι αντιδρούσαν υπερβολικά σε κάθε μας πρόβλημα τότε είναι πολύ πιθανό να έχουμε μάθει να κάνουμε και εμείς το ίδιο.

• Μαθαίνουμε τους δικούς τους τρόπους υγιούς συμπεριφοράς (διατροφή, ύπνος, άσκηση):

Η σωματική υγεία επηρεάζει εξίσου σημαντικά τα επίπεδα άγχους και στρες που βιώνουμε. Η φροντίδα της σωματικής υγείας μπορεί επίσης να επηρεαστεί άμεσα από τα γονικά πρότυπα, καθώς μεγαλώνουμε τρώγοντας ό,τι τρώνε οι γονείς μας, μαθαίνουμε εάν και κάθε πότε χρειάζεται να γυμναζόμαστε και ακολουθούμε παρόμοιο πρόγραμμα ύπνου. Επιπλέον, είναι πιθανό να υιοθετήσουμε και συμπεριφορές χρήσης αλκοόλ ή άλλων ουσιών, τις οποίες είχαν οι γονείς μας όταν μας μεγάλωναν. Όλα τα παραπάνω μπορεί να επηρεάσουν είτε άμεσα είτε έμμεσα τη σωματική και ψυχική μας υγεία.

• Μαθαίνουμε από εκείνους πώς να αξιοποιούμε τον ελεύθερο χρόνο μας:

Η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου στην καθημερινότητα αποτελεί κομβικό σημείο για τη διαχείριση του άγχους. Αν δε γνωρίζουμε τα προσωπικά μας όρια δύναται να φτάνουμε συχνά στο σημείο της εξάντλησης. Πώς περνούσαν οι γονείς σας τον ελεύθερο χρόνο τους; Πώς ανακουφίζονταν από το άγχος; Οι τρόποι απόκρισής τους είναι πιθανό να έχουν επηρεάσει και τον τρόπο που εσείς επιλέγετε για να αποφορτιστείτε από αυτό.
Κλείνοντας είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους τα γονεϊκά πρότυπα μπορεί να έχουν επηρεάσει τις αντιδράσεις μας απέναντι στο άγχος. Μπορούμε τελικά να ελέγξουμε τα επίπεδα άγχους και στρες που βιώνουμε και αν όχι, με ποιον τρόπο άραγε θα μπορούσε η συμπεριφορά των γονέων μας να έχει επηρεάσει τις δεξιότητες ή την έλλειψη αυτοελέγχου μας; Τροφή για σκέψη!
Πηγή: psychologynow.gr

Posted in: ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΕΡΕΥΝΕΣ