Fairtrade: Η παραγωγή και το εμπόριο από άλλη οπτική

Σε μια εποχή που ο άκρατος καταναλωτισμός και η επιβολή των όρων της αγοράς τόσο στον τρόπο παραγωγής όσο και στην κατανάλωση τείνουν να γίνουν κανόνας, έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια να προκύπτουν διάφορες εναλλακτικές προτάσεις προσέγγισης στο ζήτημα.

Προτάσεις να κάνουν με την ανάγγκ ενός διαφορετικού μοντέλου σε πολλούς τομείς, όπως τον σεβασμό του περιβάλλοντος, τους όρους εργασίας, την μείωση των τιμών αλλά και την ποιότητα των προϊόντων που φτάνουν στον καταναλωτή. Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες προτάσεις είναι αυτοί που κυοφορείται τα τελευταία χρόνια στους κόλπους του Faitrade.

Τι είναι η Fairtrade 

Το fair trade, ή αλλιώς το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο, είναι μια εναλλακτική προσέγγιση της εμπορικής δραστηριότητας που στοχεύει στον περιορισμό της φτώχειας και στη βιώσιμη ανάπτυξη των οικονομικά μη προνομιούχων και περιθωριοποιημένων παραγωγών του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Ιστορικά το Fair Trade ξεκίνησε τις δεκαετίες του '60 και του '70, κυρίως ως κίνηση φιλανθρωπίας από «ευαίσθητους» κατοίκους των αποικιοκρατικών χωρών προς τους φτωχούς παραγωγούς των αποικιών στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Στην πορεία, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει και μικρές «δίκαιες» παραγωγές γίνονται και στον «ανεπτυγμένο» κόσμο, ενώ το κίνημα απέκτησε περισσότερο πολιτικά χαρακτηριστικά. 

Στις επόμενες  δεκαετίες το κίνημα άλλαξε μορφή, αποκ΄τωντας συγκεκριμένη δομή. Η  Fairtrade είναι μια είναι πλέον μια παγκόσμια μη κερδοσκοπική ένωση με 22 οργανώσεις μέλη - τρία δίκτυα παραγωγών και 19 εθνικές οργανώσεις, με κεντρικά γραφεία στη Βόννη. Βασικός πυλώνας της λειτουργίας της ένα δίκτυο παραγωγής και διακίνησης προϊόντων, το οποίο περιλαμβάνει από παραγωγούς προϊόντων κι εταιρείες μέχρι εμπόρους και οργανώσεις καταναλωτών.

Η εν λόγω κοινότητα θέτει κοινωνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς όρους τόσο για τις εταιρείες όσο και για τους αγρότες και τους εργαζόμενους που καλλιεργούν τα προϊόντα. Για όλους αυτούς τα εν λόγω πρότυπα περιλαμβάνουν την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και του περιβάλλοντος, για τις εταιρείες που περιλαμβάνουν την καταβολή ενός ελάχιστου αντίτιμου στην Fairtrade και ένα πρόσθετο Fairtrade Trade Premium, εφόσον θέλουν να επενδύσουν σε επιχειρηματικά ή κοινοτικά προγράμματα που σχεδιάζει το δίκτυο. Επιπλέον, τα βασικά πρότυπα του Fairtrade έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση της φτώχειας και την ενίσχυση των παραγωγών στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, ενώ τα ίδια πρότυπα ισχύουν και για όσους αναλαμβάνουν τη διακίνηση των προϊόντων. Παράλληλα, υπάρχει μια ενιαία λογική όσον αφορά στην τιμολόγηση  των προϊόντων.

Το δίκτυο παραγωγών

Το Fairtrade περιλαμβάνει στο εσωτερικό του ένα δίκτυο πάνω από 1.660.000 παραγωγούς κι εργάτες γης σε 73 χώρες της Λατινικής Αμερική, της Αφρικής, της Ασίας και της Ωκεανίας. Σε ό,τι αφορά δε τα προϊόντα που παράγουν, υπάρχει μια πολύ μεγάλη γκάμα, που περιλαμβάνει από μπανάνες, κακά και καφέ μέχρι χρυσό, μέλι, κρασί αλλά και μπάλες ποδοσφαίρου, χάντμπολ, βόλεϊ και ράγκμπι.

Για την ανάπτυξη και βελτίωση του δικτύου υπάρχει ένα ισχυρό σύστημα παρακολούθησης, αξιολόγησης κι μάθησης αποτελούμενο από εξειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι επισκέπτονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στους τόπους καλλιέργειας των προϊόντων.

Η συνεργασία με εταιρίες και η σύνδεση με διεθνείς φορείς

Το Fairtrade παράλληλα έχει ανοίξει διαύλους συνεργασίας ακόμη και με ισχυρά εταιρικά σχήμα, θέτοντας βέβαια αυστηρούς όρους για να κάνει κάτι τέτοιο.  Όπως σημειώνουν, βασικός γνώμονάς τους έχει να κάνει με την ενδυνάμωση και στήριξη των μικροκαλλιεργητών μέσω της κάθε εταιρικής συνεργασίας, αλλά και η μη εμπλοκή των ετιαιριών με τις οποίες συνεργάζονται σεοποιυδήποτε είδους καρτέλ.  

Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρείται η εμπέδωση ενός διαφορετικού μοντέλου σε ό,τι έχει να κάνει με το εμπόριο προϊόντων.  Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτή την κατεύθυνση η Faitrade International πρωταγωνίστησε μαζί με άλλες οργανώσεις στη δημιουργία του Γραφείου Προώθησης Δίκαιου Εμπορίου στις Βρυξέλλες, ενώ συμμετέχει και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Δίκαιου Εμπορίου. Επιπλέον, είναι ιδρυτικό μέλος του ISEAL Global Living Wage Coalition που υποστηρίζει τη βελτίωση των μισθών των εργαζομένων σε πιστοποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού.

Την ίδια στιγμή, η Fairtrade έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια δεσμούς με αρκετούς διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου, ενώ κάτι ανάλογο έχει συμβεί με αντίστοιχους φορείς σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελβετία και η Μεγάλη Βρετανία. Ενδεικτική της αυξανόμενης απήχησης του δικτύου είναι η απόφαση που έλαβε πριν από λίγο καιρό η ΕΕ για χρηματοδότηση της Fairtrade με σκοπό την ανάπτυξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η ανάπτυξη του δικτύου και το ΔΣ

Ταυτόχρονα, το δίκτυο της Fairtrade δείχνει να αναπτύσσεται με πολύ γοργούς ρυθμούς, καθώς εκτός της διασύνδεσης των παραγωγών, έχουν δημιουργηθεί σχετικές εθνικές επιτροπές σε Αυστραλία, ΗΠΑ, Νέα Ζηλανδία, Βραζιλία, Ινδία, Καναδά Ιαπωνία, Ιταλία, Γερμανία, Τσεχία, Σουηδία, Ελβετία, Πολωνία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Μεγάλη Βρετανία, Νότια Κορέα κι άλλες πολλές χώρες. 

Στην ανάπτυξη της κοινότητας κεντρικό ρόλο έχει και το ΔΣ, το οποίο αποτελείται από τέσσερις εκπροσώπους που ορίζονται από τα δίκτυα των παραγωγών, τέσσερα μέλη που εκπροσωπούν της εθνικές επιτροπές, ενώ τρία μέλη είναι ανεξάρτητα. Πρόεδρός του είναι ο 59χρονος Γάλλος Ζαν Πωλ Ριγκοντό, ένας άνθρωπος με θητεία σε διευθυντικές θέσεις  σε πολυεθνικές εταιρίες αλλά και εμπειρία στην υγειονομική περίθαλψη και τα καταναλωτικά αγαθά στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, την Ιαπωνία και τη Λατινική Αμερική.

Το «μετέωρο βήμα» της Ελλάδας

Στην Ελλάδα η υπόθεση του Fairtade δείχνει να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα όσον αφορά στην καθιέρωση και την ανάπτυξή του. Πιο συγκεκριμένα, το 2004 ιδρύθηκε η Fair Trade Hellas, το 2006 άνοιξε το πρώτο κατάστημα με προϊόντα από όλο τον κόσμο , ενώ στις αρχές του 2017 ξεκίνησε η λειτουργία του e shop. Δυστυχώς η συνέχεια δεν υπήρξε ανάλογη, με την ΜΚΟ να ανακοινώνει στις αρχές του 2018 την αδυναμία της να διατηρήσει μόνιμο έμμισθο προσωπικό, επικαλούμενη τις χαμηλές πωλήσεις.

Δήλωσε όμως παράλληλα ότι «η Fair Trade Hellas θα συνεχίσει να υπάρχει, να δρα και να ενημερώνει όπως το έκανε και στην αρχική της φάση - βασισμένη στην εθελοντική της δύναμη». Σε κάθε περίπτωση, όμως αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά πως η χώρα μας έχει αρκετά βήματα να κάνει σε ό,τι έχει να κάνει με την στήριξη τέτοιων εναλλακτικών προτάσεων.

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ