Η θεραπεία της κατάθλιψης με ασπιρίνη

Της Εύης Νικολοπούλου
Όταν ο αξέχαστος ηθοποιός Νικήτας Πλατής, στην ελληνική ταινία του 1960 “Ο φίλος μου ο Λευτεράκης ” ως ψυχασθενής που μέσα στο παραλήρημα του νόμιζε ότι ήταν ψυχίατρος, έλεγε στον Ντίνο Ηλιόπουλο  “θα σου κάνω μια εγχείρηση πάνω από τα ρούχα“, γελάγαμε όλοι, κατανοώντας την παραδοξότητα του πράγματος. Κάπως παρόμοιο ωστόσο είναι και το εγχείρημα της παρέμβασης των ειδικών ψυχικής υγείας σε χώρες με ανθρωπιστική κρίση. Φυσικά, όταν οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι έχουμε αποστολή να δουλέψουμε με καταθλιπτικούς και αυτοκτονικούς ασθενείς, να αντιμετωπίσουμε αγχώδεις διαταραχές, με αποκλειστικά εργαλεία την ανάλυση, την γνωσιακή αναδόμηση των καταθλιπτικών σκέψεων και τα αντικαταθλιπτικά χάπια, το κωμικό-τραγικό στοιχείο είναι δυσδιάκριτο, αλλά βρίσκεται εκεί.

Σε μια κοινωνία που νοσεί σύμπασα, με βαθιά, συστημικά προβλήματα ανεργίας, οικονομικής δυσπραγίας, με ψευδεπίγραφη ισονομία, με έλλειμμα δημοκρατίας, σε μια κοινωνία με ταξική φορολόγηση και δικαιοσύνη, που αθωώνει συστηματικά και αποκλειστικά τους άρχοντες και καταρρακώνει τους φτωχούς, οι ειδικοί ψυχικής υγείας είμαστε  ουσιαστικά το άλλοθι του συστήματος στα εγκλήματα που διαπράττονται ενάντια στη δημόσια  υγεία. Είμαστε το άλλοθι, όταν αποσιωπείται αυτό ακριβώς το γενεσιουργό πλαίσιο. Είμαστε κυματοθραύστες της ανθρώπινης απελπισίας. Απορροφούμε τους κοινωνικούς κραδασμούς, ώστε η ενοχή και η βαρύτητα της ατομικής ευθύνης να εμποδίζει την απόδοση ευθυνών στους πραγματικούς υπαιτίους.
Εάν η αυτοκτονικότητα  είχε αποκλειστικά ιδιοσυστατικούς και νευροβιολογικούς αιτιολογικούς παράγοντες, τότε κάποιο λάθος θα υπάρχει στις αναρίθμητες έρευνες που συνδέουν τη λιτότητα με την πτώση στο προσδόκιμο ζωής, με την κατακόρυφη αύξηση των ψυχικών ασθενειών, της κατάθλιψης, των αυτοκτονιών, και την επανεμφάνιση επιδημιών, όπως φυματίωση και χολέρα*. Στη μελέτη της Oxfam για την Ελλάδα, αναφέρεται ότι μέσα σε ένα χρόνο, από την χρονιά που μπήκαμε στο Μνημόνιο το 2010 έως το 2011, οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 26.5%.*

“Κατά την άποψή μου, η αυτοκτονία αποτελεί μια απ’ τις ενδεχόμενες, ύστατες και απέλπιδες, αντιδράσεις της ατομικής προσωπικότητας στην αλλοτριωτική και νοσογόνα δράση που ασκούνεπάνω της οι διάφοροι κατασταλτικοί θεσμοί. Ανάμεσα σ’ αυτούς ιδιαίτερη θέση κατέ­χει το τριαδικό θεσμικό πλαίσιο (οικογένεια, σχολείο. Στρατός) που προετοιμάζει το άτομο για την ένταξη και την ολοκληρωτική καθυπόταξή του στην κατακερματισμένη, αποπροσωποποιημένη, εξαρτημένη και καταναγκαστική εργασιακή δραστηριότητα, η οποία βρίσκει την ολοκλήρωση της στην γενίκευση και την καθολικοποίηση του καθεστώτος της μισθωτής δουλείας, που αποτελεί το κύριο γνώρισμα της εποχής μας σ’ όλη την έκταση του δυτικού-ιδιωτικού, όσο και του ανατολικού-γραφειοκρατικού καπιταλισμού. ”
ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΓΡΙΒΑΣ, Διδάκτωρ ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ
“ Εννέα ερωτήματα για την αυτοκτονία” 1985

Τα πραγματικά αίτια των καταθλίψεων και των νευρώσεων, που σαρώνουν κυρίως τους πληττόμενους από τις πολιτικές λιτότητας, δεν βρίσκονται σε κάποιο ελαττωματικό κατασκευαστικό πρόβλημα του ανθρώπου, δεν οφείλονται στον κακό τρόπο διαχείρισης των προβλημάτων από τον άνεργο ή τον εξαθλιωμένο εργαζόμενο, και δεν θα λυθούν ως δια μαγείας επειδή εμείς θα τους μάθουμε να διαχειρίζονται το άγχος ή το θυμό τους, ή να διαχειρίζονται καλύτερα τις καταθλιπτικές σκέψεις.
Η κατάθλιψη που προέρχεται από τη ρεαλιστική ανάγνωση της ζοφερής πραγματικότητας και την επίγνωση του απελπιστικά δυστοπικού μέλλοντος που μας επιφυλάσσουν οι επιλογές των “δημοκρατικών” μας κυβερνήσεων, -των  ίδιων κυβερνήσεων που έχουν ως στρατηγική επιλογή τις δραματικές περικοπές στα δημόσια συστήματα υγείας και περίθαλψης- δεν μπορεί να εξαφανιστεί με τη γνωστική τροποποίηση, με τη συμπεριφοριστικη αλλαγή. Τα χάπια είναι μια κάποια λύσις, αλλά μόνο ως  προσωρινή κάλυψη των παθήσεων.
Το να προσπαθείς ως ειδικός ψυχικής υγείας να εργαστείς σε μια κοινωνία που βιώνει  ανθρωπιστική κρίση, χωρίς να μιλάς για το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε, παλεύοντας έτσι  παράλληλα για την εξάλειψη και ανατροπή των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών συνθηκών μέσα στις οποίες ευδοκιμεί η  ψυχική ασθένεια, δεν είναι απλά στρουθοκαμηλισμός. Είναι ηθικά επιλήψιμο. Είναι ανέντιμο το να αποσιωπούμε την πολιτειακή ευθύνη και να αναδεικνύουμε μόνο την ατομική. Είναι σαν να μην  αποκαλύπτεις στον ασθενή που νοσεί από καρκίνο του πνεύμονα ότι για την αρρώστια του ευθύνεται το κάπνισμα και, ακολουθώντας την ίδια λογική, να μην παροτρύνεις τον κόσμο να κόψει το κάπνισμα.
Είναι σαν να προσπαθείς να θεραπεύσεις τον καρκίνο ή την κατάθλιψη με ασπιρίνη.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
-*Φυματίωση: Τι είναι η αρρώστια των φτωχών και αδύναμων
Από <http://www.iatronet.gr/ygeia/anapnefstiko/article/31394/fymatiwsi-ti-einai-i-arrwstia-twn-ftwxwn-kai-adynamwn.html>
-*Κ. Ι. Γουργουλιάνης: Η φυματίωση «έρχεται» μαζί με τη φτώχεια
Από <http://health.in.gr/news/epidemiology/article/?aid=1500070380>
Κλεάνθης Γρίβας: ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ – ΕΝΝΕΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ (1985)
Από <http://www.grivas.info/psixiatriki/216-1985>

Posted in: ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΕΡΕΥΝΕΣ