Από τον Γιώργο Μουργή Την ώρα που σχεδόν 900 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη μένουν νηστικοί, περίπου 1,5 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων πετιούνται στις χωματερές. Πρόκειται για το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού προϊόντων που παράγονται σε ετήσια βάση, ικανά να θρέψουν τριπλάσιο αριθμό πληθυσμού απ’ αυτόν που σήμερα υποφέρει λιμοκτονώντας από την πείνα. Η επισιτιστική κρίση δείχνει να είναι μέρος μιας τεχνικής στο άξονα της υπερκατανάλωσης που αποφέρει μόνο κέρδη στους παγκόσμιους διατροφικούς κολοσσούς.
Ο Οργανισμός Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) αναλύοντας τα αποτελέσματα της πρώτης ειδικής έκθεσής του, καταδεικνύει τις δραματικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του φαινομένου.
Στις εύρωστες οικονομικά χώρες φτάνουν στα σκουπίδια ποσότητες μαγειρεμένου φαγητού σχεδόν ίσες με την καθαρή παραγωγή τροφίμων της Υποσαχάριας Αφρικής, ενώ στα αναπτυσσόμενα κράτη οι απώλειες καταγράφονται κατά την παραγωγική διαδικασία, εξαιτίας έλλειψης υποδομών ή ανεπαρκών μεθόδων συγκομιδής. Η αξία σε όλο το φάσμα της διατροφικής αλυσίδας που καταλήγει στα σκουπίδια ξεπερνάει τα 750 εκατομμύρια δολάρια, εξαιρώντας τα ψάρια και τα θαλασσινά. Κατά την παραγωγική διαδικασία μάλιστα σπαταλάμε νερό που ισοδυναμεί με την ετήσια ροή του ποταμού Βόλγα της Ρωσίας.
Τραγική είναι η περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση ή στην ανάπτυξη του φαινομένου του θερμοκηπίου λόγω του εκλυόμενου μεθανίου, καθώς υπολογίζεται ότι από την αποσύνθεση των τροφίμων αυτών παράγονται 3,3 δισεκατομμύρια τόνοι ρυπογόνων αερίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της FAO, το 54% των απόβλητων τροφίμων πετιέται στη διάρκεια παραγωγής, διαχείρισης μετά τη συγκομιδή και αποθήκευσή τους, ενώ το υπόλοιπο 46% στα διάφορα στάδια επεξεργασίας, διανομής και τελικής κατανάλωσης.
Κάθε Ευρωπαίος πετά στα σκουπίδια 180 κιλά τροφίμων άξιας 600 ευρώ ετησίως. Από την παραγωγή μέχρι την τελική κατανάλωση των νοικοκυριών χάνονται έτσι καθημερινά φυσικοί πόροι, ενέργεια αλλά και χημικές ουσίες που απαιτούνται για την παραγωγή και τη διαδικασία τελικής απόρριψής τους, με αδιευκρίνιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον των θαλασσών και του υδροφόρου ορίζοντα. Τον περασμένο Μάιο παρόμοια έκθεση στη Γαλλία παρουσίαζε τα αποτελέσματα ερευνών στη χώρα, από το γαλλικό Οργανισμό Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ADEME).
Η δεύτερη οικονομία της ευρωζώνης, λοιπόν, πετά στα σκουπίδια ποσότητες τροφίμων ικανές να θρέψουν δέκα εκατομμύρια ανθρώπους! Τα συμπεράσματα δείχνουν τον τρόπο και την αντίληψη όχι μόνο πώς παράγουμε αλλά και πώς καταναλώνουμε, καθώς το 13% χάνεται κατά την παραγωγή, το 14% στο στάδιο επεξεργασίας, το 28% στη διανομή και το 45% στην κατανάλωση. Η μελέτη συγκρίνοντας το ύψος των απόβλητων τροφίμων, σε όγκο και σε οικονομικό κόστος κάθε φάσης της διατροφικής αλυσίδας, ανατρέπει το γεγονός ότι βασικός υπεύθυνος για όσα καταλήγουν στα σκουπίδια είναι ο καταναλωτής… Οι καταναλωτικές συνήθειες μπορεί να ευθύνονται για το ένα τρίτο των τροφίμων που πετιούνται στη Γαλλία, όμως το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης το έχουν εστιατόρια και εταιρείες catering. Η έρευνα έδειξε ότι αυτά που πετιούνται περισσότερο είναι φρούτα και λαχανικά, αφού καταστρέφονται ευκολότερα στην παραγωγή ή διαλογή τους καθώς επηρεάζονται από τις οικονομικές μεταβολές των αγορών και της ζήτησης, τρόφιμα ζωικής προέλευσης, σιτάρι που πετιέται στο στάδιο παραγωγής του ψωμιού.
Στη χώρα μας η μνημονιακή κρίση αποσάθρωσε βασικούς πυλώνες της οικονομίας, ενώ μεγάλα τμήματα της κοινωνίας εξωθήθηκαν βίαια στο περιθώριο. Καθημερινές εικόνες συσσιτίων, άστεγων, ανθρώπων να ψάχνουν τροφή στα σκουπίδια, συνθέτουν το παζλ της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας των μνημονίων, την ώρα που μένουν αδιάθετοι τόνοι σοδειών στα χωράφια, εργοστάσια εγκαταλείπουν κάθε παραγωγική διαδικασία και το ένα λουκέτο διαδέχεται το άλλο. Το αυτοοργανωμένο κίνημα και η αλληλεγγύη ανέδειξαν τρόπους διασύνδεσης της κατακερματισμένης κοινωνίας με τη διαχείριση πόρων αναπτύσσοντας συλλογική δράση και καλύπτοντας βασικές ανάγκες με επιτυχία.
Το κίνημα «Χωρίς Μεσάζοντες», τα συνεργατικά σχήματα ή οι συνεταιρισμοί μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, η αυτοοργάνωση ανέργων για αλληλέγγυα συλλογή ελιάς σε χωράφια που παραχωρήθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους, η διαχείριση αδιάθετων προϊόντων από τα ράφια ή βρώσιμων προϊόντων αγροτικής παράγωγης, όπως το παράδειγμα των κερασοπαραγωγών, τα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια που επαναλειτουργούν μαζί με τόσες άλλες δράσεις, δείχνουν το δρόμο για το εγχείρημα μιας άλλου τύπου οικονομίας. Μιας οικονομίας με δομικά χαρακτηριστικά που εδράζονται στην κοινωνική αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα της ανθρωπινής ύπαρξης.
Καταρρίπτοντας έτσι το νεοφιλελεύθερο αστικό μύθο του αγοραίου καταναλωτισμού, της κατασπατάλησης πόρων και της αδιαφορίας προς την οικολογική προστασία του περιβάλλοντος. Μιας οικονομίας που έστω σε μικρογραφία μπορεί να αποτελέσει απάντηση αντίστασης από τα αριστερά, σε όσους ορέχτηκαν την ελπίδα και την αξιοπρέπεια της κοινωνίας κάνοντας πολιτική καριέρα με βάση την απόγνωση και τις ψευτοϋποσχέσεις. Μήπως έφτασε άραγε η ώρα για μια οικονομία που θα εξοικονομεί ανθρωπινούς πόρους, πετώντας στις χωματερές μόνο πολιτικά σκουπίδια και όχι τρόφιμα; Αν απειλείται η ανθρωπινή υπόσταση έναντι της οικονομίας της αγοράς ή της δικής τους «πολιτικής οικονομίας», καιρός είναι τάχιστα να τους πετάξουμε στη χωματερή!
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, την Παρασκευή 28.10.2016
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου