Από τον Νίκο Μόττα*
Τα τελευταία χρόνια, άλλοτε με αφορμή την επέτειο επιβολής της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας και άλλοτε εξαιτίας των εορτασμών της 28ης Οκτωβρίου, έχει κάνει την εμφάνιση του στα μέσα ενημέρωσης μια προσπάθεια εξωραϊσμού του ιστορικού ρόλου του δικτάτορα Ι.Μεταξά. Η προσπάθεια αυτή επιχειρεί να περάσει τις εξής δύο λαθροχειρίες ως δήθεν ιστορικές αλήθειες: Πρώτον, ότι το περήφανο «Όχι» στους ιταλούς εισβολείς το είπε ο Μεταξάς εξ’ ονόματος όλου του ελληνικού λαού και κατά δεύτερον, ότι η μεταξική δικτατορία… πρωταγωνίστησε στη δημιουργία «κοινωνικού κράτους» και «κοινωνικών μεταρρυθμίσεων» (8ωρο, ΙΚΑ, ρύθμιση αγροτικών χρεών, συλλογικές συμβάσεις κ.α.).
Σε αυτήν την εξόφθαλμη διαστρέβλωση της Ιστορίας πρωτοστατεί ασφαλώς ο φασιστικός εσμός των πολιτικών απογόνων του Μεταξά οι οποίοι πίνουν νερό στο όνομα του. Λίγα χρόνια πριν, τα ηνία της εξύμνησης του δικτάτορα κατείχε ο ΛΑ.Ο.Σ. (όπου «ανδρώθηκαν» πολιτικά οι αντικομμουνιστές «Γεωργιάδηδες» και «Βορίδηδες» της σημερινής ΝΔ), ενώ σήμερα στο ρόλο αυτό πρωτοστατεί η ναζιστική-εγκληματική Χρυσή Αυγή. Προκειμένου μάλιστα να υπερασπιστούν τον ιδεολογικό τους πρόγονο, τα φασιστοειδή κάνουν συχνά αναφορές στο δήθεν «κοινωνικό κράτος» και τις «κοινωνικές μεταρρυθμίσεις» της περιόδου του Μεταξά. Προς αυτήν την κατεύθυνση, παρουσιάζουν μια σειρά κοινωνικές κατακτήσεις της εργατικής τάξης (8ωρο, συλλογικές συμβάσεις, λειτουργία του ΙΚΑ, αγροτικά χρέη κλπ.) ως… έργο της μεταξικής δικτατορίας! Πρόκειται για άλλο ένα χυδαίο ψέμα της ναζιστικής-γκεμπελικής προπαγάνδας που επιχειρεί να «βγάλει λάδι» μια απ’ τις πλέον μαύρες και αποκρουστικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας του 20ου αιώνα.
Η «4η Αυγούστου», η δικτατορία του Ι.Μεταξά, ήταν ένα βαθιά αντικομμουνιστικό, αστικό, ταξικό κράτος. Αποτελούσε την πολιτική έκφραση των συμφερόντων της τότε αστικής τάξης της χώρας στο πολιτικό επίπεδο. Ο ίδιος ο Μεταξάς σε ομιλίες του σημείωνε μεταξύ άλλων πως μέριμνα του καθεστώτος του ήταν «η αδιάκοπος φροντίς διά την στερέωσιν του αστικού καθεστώτος με όλας τας αναγκαίας θυσίας διά το σύνολον της κοινωνίας…» και προσέθετε:«Εστηρίξαμεν το αστικόν καθεστώς της Ελλάδος και του εδώσαμεν να εννοήσει ότι το πρώτον καθήκον ενός τιμίου και πραγματικού πατριωτικού αστικού κόσμου, είναι, το να είναι αλληλέγγυος με τους δύο κλάδους, τον κόσμον τον εργατικόν και τον κόσμον τον αγροτικόν και εζητήσαμεν από τους αστούς, από τους βιομήχανους… θυσίας τας οποίας ο αστικός κόσμος μας τας έδωσε προθύμως» (Σπ. Λιναρδάτου, «4η Αυγούστου», «Π.Λ.Ε.», 1967, σελ. 104).
Κατά την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, η συγκέντρωση και συγκεντροποίησή του κεφαλαίου προχώρησε με γρήγορους ρυθμούς, ενώ ενισχύθηκε ο παρεμβατικός ρόλος του κράτους στην οικονομία, καθώς και η στενότερη σύνδεση του βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο, όπως έχουν αποδείξει οικονομικοί μελετητές της περιόδου (Μ.Μαϊλη, Από την 4η Αυγούστου ως τις μέρες μας, Σύγχρονη Εποχή, 2009, σελ.28).
Είναι ψευδής ο ισχυρισμός των απολογητών του Μεταξά ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου καθιέρωσε το 8ωρο και την κυριακάτικη αργία. Η καθιέρωση του 8ωρου έγινε με το νόμο 2269 το 1920, με τη νομοθετική κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας. Για να εφαρμοστεί σταδιακά χρειάστηκαν οι πολύχρονοι, συχνά αιματηροί αγώνες των εργατών με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές. Ποτάμια αίματος χύθηκαν στις συγκρούσεις των εργατών με το αστικό κράτος. Η δε κυριακάτικη αργία είχε καθιερωθεί από το 1911. Αυτό που έκανε η κυβέρνηση Μεταξά ήταν να καταργήσει την κυριακάτικη αργία και το κυριακάτικο μεροκάματο να δίνεται στο κράτος για την… «Εθνική Αμυνα».
Ένα άλλο χοντροκομμένο ψέμα των νοσταλγών της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας είναι η- δήθεν- «καθιέρωση αδείας μετ’ αποδοχών» από Ι. Μεταξά! Μόνο που αυτές καθιερώθηκαν πριν το Μεταξά, με τον αναγκαστικό νόμο (ΑΝ) 539/1935 και έπειτα από πολύχρονο αγώνα του συνδικαλιστικού κινήματος. Οι ελεύθερες Συλλογικές Συμβάσεις αποτελούσαν παλιά εργατική διεκδίκηση. Επί δικτατορίας Κονδύλη, ψηφίστηκε στις 16/1/1935 Αναγκαστικός Νόμος περί Συλλογικών Συμβάσεων- ένας νόμος που επί της ουσίας μόνο ελεύθερες Συλλογικές Συμβάσεις επέτρεπε. Προτού έρθει στην εξουσία, ο Μεταξάς ετοίμασε νέο νόμο περί υποχρεωτικής διαιτησίας, κάτι ανάλογο με όσα γίνονται σήμερα με τις Συλλογικές Συμβάσεις, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις από τα εργατικά σωματεία (Μάης 1936). Οι «συλλογικές συμβάσεις» μεταξύ των κεφαλαιοκρατών και των διορισμένων από τη δικτατορία συνδικαλιστών απέκτησαν ισχύ νόμου (2045/7/9/1936) και τίτλο «κατώτατον όριον μισθών των Ιδιωτικών Υπαλλήλων και ελάχιστον ημερομίσθιον εργατών Βιομηχανίας». Αποτελούσε, λοιπόν, καραμπινάτη κοροϊδία του λαού εκ μέρους του μεταξικού καθεστώτος η καθιέρωση των «Εθνικών Συμβάσεων Εργασίας», αν λάβουμε υπ’ όψη τις συνθήκες που επικρατούσαν: αναγκαστική διαιτησία, απαγόρευση των απεργιών και φασιστικοποίηση των συνδικάτων στα πρότυπα του Μουσολίνι.
Στις 11/11/1937 ιδρύθηκε το ΙΚΑ, το οποίο λειτούργησε από 1/12/1937 έως το τέλος του ’37 σε Αθήνα-Πειραιά και Θεσσαλονίκη, και από τα τέλη του 1938 στις άλλες πόλεις. Η ίδρυση ωστόσο του ΙΚΑ αποτέλεσε ουσιαστικά εφαρμογή του νόμου 6298, ο οποίος είχε ψηφιστεί τον Σεπτέμβρη του 1934 από το Λαϊκό Κόμμα και δεν εφαρμόστηκε για μια σειρά λόγους (αντιδράσεις μερίδας του Κεφαλαίου, πραξικόπημα Κονδύλη, Κίνημα 1935 κλπ). Βέβαια, για την καθιέρωση νόμου για τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις είχαν προηγηθεί πολύμορφοι αγώνες της εργατικής τάξης, οι οποίοι απέδωσαν για πρώτη φορά καρπούς με την ψήφιση του νόμου 2868 του 1922- δηλαδή 15 χρόνια πριν τη μεταξική δικτατορία!
Οι πενιχρές παροχές του ΙΚΑ διεκόπησαν το 1939 και το σύστημα κατέρρευσε. Τι έκανε ο Μεταξάς; Το καθεστώς του κατάσχεσε με τη μορφή δανείου προς το κράτος, όλα τα αποθεματικά των ασφαλιστικών οργανισμών που έφταναν τα 850 εκατομμύρια δραχμές, από τα οποία τα 500 εκατομμύρια ήταν του ΙΚΑ! (Σπ. Λιναρδάτου, «4η Αυγούστου», «Π.Λ.Ε.», 1967, σελ. 110).
Το φασιστικό καθεστώς του Μεταξά αποτέλεσε «χρυσή εποχή» για την οικονομική ολιγαρχία. Η καπιταλιστική κερδοφορία αυξήθηκε μέσω άμεσων κρατικών παρεμβάσεων και νέων δημόσιων έργων για πολεμικές προπαρασκευές, ενώ εντάθηκε η εκμετάλλευση των εργαζομένων. Πρόκειται για την ίδια περίοδο κατά την οποία, όπως προαναφέρθηκε, προχώρησε η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, τα διάφορα τμήματα του οποίου (βιομηχανικό, εμπορικό, πιστωτικό) καρπώθηκαν τεράστια κέρδη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι μεγαλοεπιχειρηματίες της εποχής (Χατζηκυριάκος, Μποδοσάκης, Αφοι Ηλιάσκοι, Λαναράς κλπ.) στήριξαν ενεργά το μεταξικό καθεστώς, ενώ ένας αριθμός κεφαλαιοκρατών και τραπεζικών μεγαλοστελεχών κατέλαβαν κυβερνητικές θέσεις (Χατζηκυριάκος της ΑΓΕΤ, Κων/νος Ζαβιτσάνος, Δημ.Μάξιμος κλπ).
Αυτό ήταν το περίφημο καθεστώς του…«Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού» που υμνεί το ναζιστικό μαντρόσκυλο των σημερινών καπιταλιστών, η Χρυσή Αυγή. Ένα καθεστώς κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της άρχουσας αστικής τάξης και των ιμπεριαλιστών συμμάχων τους. Η μεταξική δικτατορία αποτέλεσε αναγκαιότητα για τη στήριξη και ενίσχυση του ελληνικού καπιταλισμού, σε συνθήκες προετοιμασίας του Δευτέρου Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου, λύνοντας προσωρινά τις υπάρχουσες αντιθέσεις των αστικών, «κοινοβουλευτικών» κομμάτων της εποχής που της ανέθεσαν μέσω του κοινοβουλίου την εξουσία.
Η Ιστορία δεν ξεχνιέται, ούτε παραχαράζεται, όσο κι’ αν το επιδιώκουν οι φασίστες και τα αφεντικά τους.
*Υποψήφιος διδάκτωρ πολιτικών επιστημών και ιστορίας
atexnos
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου