Αλλά η κόλαση έχει ορισμένο χρόνο, η ζωή ξαναρχίζει μια μέρα. Η ιστορία έχει ίσως ένα τέλος. Σκοπός μας δεν είναι να την τελειώσουμε αλλά να τη δημιουργήσουμε σύμφωνα με την εικόνα αυτού που ξέρουμε ποιά πως είναι αληθινό. Η τέχνη τουλάχιστο μας διδάσκει πως ο άνθρωπος δεν περιορίζεται μόνο στην ιστορία κι ότι βρίσκει ένα λόγο ύπαρξης και στην τάξη της φύσης.

Ο μεγάλος Παν δεν έχει ακόμα πεθάνει. Η πιο ενστικτώδικη εξέγερση, επιβεβαιώνοντας την αξία, την αξιοπρέπεια που είναι κοινή σε όλους, ζητάει επίμονα να χορτάσει την πείνα της για ενότητα, ένα άθικτο μέρος του πραγματικού που τ' όνομά του είναι ομορφιά. Μπορούμε να αρνηθούμε όλη την ιστορία και μολοταύτα να συμφωνήσουμε με τον κόσμο των άστρων και της θάλασσας.   

Οι επαναστάτες που θέλουν ν' αγνοήσουν τη φύση και την ομορφιά είναι καταδικασμένοι να εξορίσουν από την ιστορία την αξιοπρέπεια της εργασίας και της ύπαρξης που επιδιώκουν να δημιουργήσουν. Όλοι οι μεγάλοι μεταρρυθμιστές προσπαθούν να χτίσουν στην ιστορία αυτό που ο Σαίξπηρ, ο Θερβάντες, ο Μολιέρος κι ο Τολστόι μπόρεσαν να δημιουργήσουν: έναν κόσμο έτοιμο να χορτάσει για πάντα την πείνα για ελευθερία κι αξιοπρέπεια που βρίσκεται στην καρδιά κάθε ανθρώπου.

 Η ομορφιά βέβαια δεν κάνει επαναστάσεις. Αλλά έρχεται μια μέρα που οι επαναστάσεις έχουν ανάγκη απ' αυτή. Ο κανόνας της, που αμφισβητεί την πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα του δίνει την ενότητά του, είναι και ο κανόνας της εξέγερσης. Μπορούμε αιώνια ν' αρνιόμαστε την αδικία χωρίς να παύουμε να χαιρετάμε τη φύση του ανθρώπου και την ομορφιά του κόσμου;