Θόδωρος Αγγελόπουλος: Οι τρεις ταινίες-αριστουργήματα που πρέπει οπωσδήποτε να δεις

Σαν σή­με­ρα πριν 8 χρό­νια, στις 24 Γε­νά­ρη 2012, έφυγε ανα­πά­ντε­χα και αδό­κη­τα από τη ζωή ο σπου­δαί­ος έλ­λη­νας σκη­νο­θέ­της Θό­δω­ρος Αγ­γε­λό­που­λος. Ποι­η­τής της κι­νη­μα­το­γρα­φι­κής γλώσ­σας και σκέ­ψης, πο­λυ­βρα­βευ­μέ­νος, με διε­θνή απή­χη­ση και ανα­γνώ­ρι­ση, ο Θ. Αγ­γε­λό­που­λος άφησε ανε­ξί­τη­λη την υπο­γρα­φή του στην έβδο­μη τέχνη.

 

Με αφορ­μή την τρα­γι­κή επέ­τειο από τον χαμό του, σας προ­τεί­νου­με τρεις κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες του, πραγ­μα­τι­κά δια­μά­ντια του ελ­λη­νι­κού και πα­γκό­σμιου κι­νη­μα­το­γρά­φου, που πρέ­πει οπωσ­δή­πο­τε να δει κά­ποιος:

1. Ο Θί­α­σος (1974-’75)

Σε­νά­ριο: Θό­δω­ρος Αγ­γε­λό­που­λος

Διεύ­θυν­ση φω­το­γρα­φί­ας: Γιώρ­γος Αρ­βα­νί­της

Σκη­νι­κά: Μικές Κα­ρα­πι­πέ­ρης

Μου­σι­κή: Λου­κια­νός Κη­λαϊ­δό­νης

Πρω­τα­γω­νι­στούν: Εύα Κο­τα­μα­νί­δου, Αλίκη Γε­ωρ­γού­λη, Στρά­τος Παχής, Μαρία Βα­σι­λεί­ου, Βαγ­γέ­λης Καζάν, Πέ­τρος Ζαρ­κά­δης, Κυ­ριά­κος Κα­τρι­βά­νος, Γρη­γό­ρης Ευαγ­γε­λά­τος, Γιάν­νης Φύ­ριος, Νίνα Πα­πα­ζα­φει­ρο­πού­λου (γριά), Αλέ­ξης Μπού­μπης, Θάνος Γραμ­μέ­νος, Κώ­στας Στυ­λιά­ρης, Γιώρ­γος Βερ­λής, Κώ­στας Μαν­δή­λας, Γιώρ­γος Τσι­φός, Ιά­κω­βος Παϊ­ρί­δης, Τάκης Δου­κά­κος, Μαίρη Αν­δρο­πού­λου

Επικό – πο­λι­τι­κό έργο, μια ιστο­ρία μέσα στην ιστο­ρία. Η ται­νία ακο­λου­θεί τις πε­ρι­πέ­τειες ενός πε­ριο­δεύ­ο­ντος θιά­σου στην Ελ­λά­δα από το 1939 μέχρι το 1952, ο οποί­ος προ­σπα­θεί να πα­ρου­σιά­σει μια θε­α­τρι­κή πα­ρά­στα­ση του βου­κο­λι­κού δρά­μα­τος του Πε­ρε­σιά­δη Γκόλ­φω, η βο­σκο­πού­λα. Η πο­λι­τι­κή ιστο­ρία της Ελ­λά­δας και η ιδιω­τι­κή των μελών του θιά­σου (που είναι ταυ­τό­χρο­να και μέλη της ίδιας οι­κο­γέ­νειας) πλέ­κο­νται αξε­διά­λυ­τα. Από τη μια πα­ρα­κο­λου­θού­με τις τε­λευ­ταί­ες μέρες της δι­κτα­το­ρί­ας του Με­τα­ξά, την έναρ­ξη του πο­λέ­μου, την ιτα­λι­κή ει­σβο­λή, τη γερ­μα­νι­κή κα­το­χή, την Απε­λευ­θέ­ρω­ση, την άφιξη των συμ­μά­χων (Άγ­γλων αρ­χι­κά και Αμε­ρι­κα­νών στη συ­νέ­χεια), την κα­τα­πί­ε­ση των «αρι­στε­ρών» αγω­νι­στών και τον αι­μα­τη­ρό εμ­φύ­λιο πό­λε­μο, μέχρι τις εκλο­γές του 1952 όπου κυ­ριαρ­χούν οι δυ­νά­μεις της Δε­ξιάς. Από την άλλη, οι πε­ρι­πέ­τειες της οι­κο­γέ­νειας του Oρέ­στη, της αδελ­φής του, του πα­τέ­ρα του, της μη­τέ­ρας του και του ερα­στή της, πα­ρα­πέ­μπουν στον κε­ντρι­κό πυ­ρή­να του μύθου των Ατρει­δών. O πα­τέ­ρας εκτε­λεί­ται από τους Γερ­μα­νούς, μετά την προ­δο­τι­κή κα­ταγ­γε­λία του ερα­στή της μη­τέ­ρας, κι ο Oρέ­στης, αντάρ­της της Αρι­στε­ράς, με τη συ­νερ­γα­σία της αδελ­φής, θα σκο­τώ­σει επί σκη­νής τη μη­τέ­ρα του και τον ερα­στή της, για να έρθει και η δική του εκτέ­λε­ση κατά τη διάρ­κεια των εκ­κα­θα­ρί­σε­ων που ακο­λού­θη­σαν τη γε­νι­κή κα­τα­στο­λή του αντάρ­τι­κου κατά τον Εμ­φύ­λιο. Το κε­ντρι­κό πρό­σω­πο της ται­νί­ας είναι η με­γά­λη αδελ­φή (εκεί­νη που, κατά το σχήμα του μύθου, θα ήταν η Ηλέ­κτρα), η μόνη της οι­κο­γέ­νειας που, μετά τα δε­κα­τρία χρό­νια Ιστο­ρί­ας τα οποία πραγ­μα­τεύ­ε­ται η ται­νία, μένει ώς το τέλος και φρο­ντί­ζει τον μικρό Oρέ­στη, το γιο της μι­κρής αδελ­φής που έχει πα­ντρευ­τεί έναν αμε­ρι­κα­νό αξιω­μα­τι­κό. Η χρο­νο­λο­γι­κή κα­τα­σκευή της ται­νί­ας, πε­ρί­πλο­κη και πο­λύ­πλο­κη, κτί­ζε­ται με διαρ­κείς χρο­νι­κούς ελιγ­μούς και συ­νε­χείς εναλ­λα­γές επο­χών. Η ται­νία αρ­χί­ζει το 1952 και τε­λειώ­νει το 1939 μ’ ένα πα­νο­μοιό­τυ­πο πλάνο.

 

 2.Τα­ξί­δι στα Κύ­θη­ρα (1984)

Σε­νά­ριο: Θό­δω­ρος Αγ­γε­λό­που­λος

Διεύ­θυν­ση φω­το­γρα­φί­ας: Γιώρ­γος Αρ­βα­νί­της

Σκη­νι­κά: Μικές Κα­ρα­πι­πέ­ρης

Μου­σι­κή: Ελένη Κα­ρα­ΐν­δρου

Πρω­τα­γω­νι­στούν: Μάνος Κα­τρά­κης, Μαίρη Χρο­νο­πού­λου, Διο­νύ­σης Πα­πα­γιαν­νό­που­λος, Δώρα Βο­λα­νά­κη, Giulio Brogi, Γιώρ­γος Νέζος, Αθη­νό­δω­ρος Πρού­σα­λης, Μι­χά­λης Γιαν­νά­τος, Άκης Κα­ρέ­γλης. Βα­σί­λης Τσά­γκλος, Δέ­σποι­να Γε­ρου­λά­νου.

Ται­νία που απο­τυ­πώ­νε­ται για πάντα στη μνήμη του θεατή. Συ­γκλο­νι­στι­κές ερ­μη­νεί­ες από Μάνο Κα­τρά­κη και Διο­νύ­ση Πα­πα­γιαν­νό­που­λο. Ένας σκη­νο­θέ­της του κι­νη­μα­το­γρά­φου, κου­ρα­σμέ­νος απ’ τις μυ­θο­πλα­σί­ες, ανα­ζη­τά μια ιστο­ρία ου­σια­στι­κή και προ­σκολ­λά­ται σ’ έναν γέρο που που­λά­ει λε­βά­ντες στο δρόμο: τον Σπύρο, έναν πρώην κομ­μου­νι­στή, εξό­ρι­στο στην Τα­σκέν­δη, που έχει επι­στρέ­ψει στην πα­τρί­δα μετά από 32 χρό­νια εξο­ρία. Στο χωριό του, που το είχε υπε­ρα­σπι­στεί κατά τη διάρ­κεια του πο­λέ­μου, γί­νε­ται μάρ­τυ­ρας ενός ξε­που­λή­μα­τος της γης και των ιδεών, και προ­σπα­θεί να το απο­τρέ­ψει. Ωστό­σο, δεν μπο­ρεί να συ­μπλεύ­σει με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που συ­να­ντά. Απο­μο­νώ­νε­ται. Δεν μπο­ρεί να επι­κοι­νω­νή­σει με τα παι­διά του, με τους γύρω του. Μόνο η γυ­ναί­κα του, πιστή και υπο­μο­νε­τι­κή Πη­νε­λό­πη, τον ακο­λου­θεί μέχρι το τέλος, μέχρι το τε­λευ­ταίο του τα­ξί­δι.

3. Το βλέμ­μα του Οδυσ­σέα (1995)

Σε­νά­ριο: Θό­δω­ρος Αγ­γε­λό­που­λος, Tonino Guerra, Πέ­τρος Μάρ­κα­ρης.

Διεύ­θυν­ση φω­το­γρα­φί­ας: Γιώρ­γος Αρ­βα­νί­της, Αν­δρέ­ας Σι­νά­νος.

Σκη­νι­κά: Γιώρ­γος Πά­τσας, Miodrag Mile Nicolic

Μου­σι­κή: Ελένη Κα­ρα­ΐν­δρου

Πρω­τα­γω­νι­στούν: Harvey Keitel, Maia Morgenstern, Erland Josephson, Θα­νά­σης Βέγ­γος, Γιώρ­γος Μι­χα­λα­κό­που­λος, Ντόρα Βο­λα­νά­κη, Μάνια Πα­πα­δη­μη­τρί­ου, Angel Ivanof, Ljuba Tadic, Cert Llanaj, Αγνή Βλά­χου, Γιάν­νης Ζα­βρα­δι­νός, Βαγ­γέ­λης Καζάν, Μίρκα Κα­λα­τζο­πού­λου, Δη­μή­τρης Κα­μπε­ρί­δης, Εύα Κο­τα­μα­νί­δου.

Από τις κα­λύ­τε­ρες ερ­μη­νεί­ες του αμε­ρι­κα­νού ηθο­ποιού Χάρ­βεϊ Καϊ­τέλ. O ελ­λη­νο­α­με­ρι­κα­νός σκη­νο­θέ­της Α. επι­στρέ­φει μετά από πολλά χρό­νια στην πα­τρί­δα, ανα­ζη­τώ­ντας τρεις μπο­μπί­νες ανεμ­φά­νι­στου φιλμ των Αδελ­φών Μα­νά­κη, πιο­νιέ­ρων του κι­νη­μα­το­γρά­φου στα Βαλ­κά­νια. Η απε­γνω­σμέ­νη ανα­ζή­τη­ση του φιλμ όπου κα­τα­γρά­φη­κε το πρώτο βλέμ­μα πάνω σε τούτη τη χερ­σό­νη­σο, γί­νε­ται ταυ­τό­χρο­να και η ανα­ζή­τη­ση ενός βλέμ­μα­τος από πλευ­ράς του Α. (του Αγ­γε­λό­που­λου, κατ’ επέ­κτα­ση), που ψά­χνει έναν και­νούρ­γιο τρόπο να ξα­να­δεί τον κόσμο. Η οδύσ­σεια του Α. δεν είναι μια ομη­ρι­κή Oδύσ­σεια. Όλα τα ομη­ρι­κά αντί­στοι­χα δεν ανα­γνω­ρί­ζο­νται παρά μόνο σαν σχή­μα­τα, σκορ­πι­σμέ­να στοι­χεία στο μακρύ τα­ξί­δι της σύν­θε­σης. Τώρα που όλες οι ιδε­ο­λο­γί­ες κα­τέρ­ρευ­σαν, τώρα που το σο­σια­λι­στι­κό όνει­ρο κύ­λη­σε στο πο­τά­μι της Ιστο­ρί­ας, η πε­ρι­πέ­τεια του βλέμ­μα­τος απέ­μει­νε η μόνη πε­ρι­πέ­τεια να αφη­γη­θείς.

Posted in: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ